________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
બળ છે. જે આપણે એ શકિતથી કઈ રીતે પુરે પુરૂં કાર્ય લઈ શકીયે, તેનો યથેષ્ટ ઉપયોગ કરી શકીયે તો કુસંગતિ અને કુસંસ્કા૨ વિગેરેના દુષ્પરિણમેથી ઘણે અશે બચી શકીએ છીએ. જેવી રીતે આપણું શરીરના સઘળા અંગેમાં આપણે વિવેક અથવા મને દેવતા પ્રધાન છે તેવી રીતે આપણી સઘળી શકિતઓમાં ઈચ્છા શકિત અથવા મને બળ પ્રબલ અને પ્રધાન છે. કેવળ મને બળની સહાયતાથી માણસ કરે તેવું બની શકે છે. જે મનુષ્ય પોતાના મનોદેવતાની આજ્ઞાનું પાલન કરે છે અને તેના પાલનમાં કવચિત્ અસમર્થ થતાં પોતાના મનોબળની સહાયતા લે છે, તે સંસારમાં મેટા મેટાં અને સારા કાર્યો કરી શકે છે.
કઈ પણ મનુષ્યની વાસ્તવિક યોગ્યતાનો સાચો ખ્યાલ તેના મોટા મોટા ગ્રંથ, ભાષણે અથવા ઉંચી પદવી ઉપર રહીને કરેલાં મહાન કાર્યો ઉપરથી કદિ પણ નથી આવી શકતે. જે તેની વાસ્તવિક ગ્યતાનું માપ કાઢવું હોય તે આપણે એ જોવું જોઈએ કે તે પોતાના મનોદેવતાની આજ્ઞાનું કેટલું પાલન કરે છે, તેના માં સહિષ્ણુતા કેટલી છે, તેના સબંધી અને મિત્રે વિગેરેની સાથે તેને વ્યવહાર કે છે અને તે પોતાના હમેશનાં સાધારણ કાયો કે શી રીતે કરે છે. કેટલીક વખત મહા સમર્થ વિદ્વાને નૈતિક દષ્ટિએ કશા કામના નથી હોતા. ઘણી વખત મહાન વકતાઓ, લેખક, વકીલ બેરીસ્ટરે વ્યભિચારી, અસત્યભાષી, ખુશામતીયા અથવા દગાબાજ જોવામાં આવે છે, અને સારા સારા પંડિતે પણ પોતાના કુછ સ્વાર્થ ખાતર ન્યાયના ખરાબ રીતે ત્યાગ કરતા જોવામાં આવે છે. ઈંગ્લાંડને પ્રસિદ્ધ વિદ્વાન લૉર્ડ બેકન અર્વાચીન તત્વજ્ઞાનનો પિતા કહેવાય છે. તેણે નીતિજ્ઞાન સંબંધી ઘણાજ સારા નિબંધ લખ્યા છે. પરંતુ અનેક પ્રસંગે તેમણે અત્યંત લજજાસ્પદ અને નીચ કાર્યો કરેલાં છે, તે એટલે સુધી કે ન્યાયાધીશની મહાન પવિત્ર અવસ્થામાં પણ તેઓ લાંચ લેતાં અચકાયા નથી. ઉદ્દે ફારસી અને અરબી ભાષાના પ્રસિદ્ધ વિદ્વાન તથા કવિ મીરજા ગાલિબને મુખ્ય સિદ્ધાંત હતો કે
ઈ ત્યા સુti f– “ કાશીને એક પંડિત સંસ્કૃત ભાષામાં એક દિગ્ગજ વિદ્વાન અને મહાન કવિ હતા. પરંતુ તેને માટે એમ સંભળાય છે કે તે મદ્ય પીધા વગર અથવા ગાળા દીધા વગર કોઈ વાતજ કરતો નહિ. આપણા શહેરમાં અથવા આસપાસ જરા ધ્યાનપૂર્વક જેશું તે આપણને ઘણાયે એવા લેકે મળશે કે જેઓ વાસ્તવિક રીતે દુરાચારી અથવા દુષ્ટ હશે, અને તે દુરાચાર અથવા દુષ્ટતા છુ. પાવવા માટે જેઓએ સભ્યતા, સુજનતા, ધર્મ, દેશસેવા, લેકોપકાર વિગેરેરૂપી આચ્છાદન રચી રાખ્યું હશે. એક વખત એક વ્યકિતએ સર વાટર ફાટને લખ્યું કે
સંસારમાં સૌથી વધારે આદર વિદ્યાને જ મળે છે. ત્યારે ફૈટને તેને જવાબ લખ પડયો હતો કે “પ્રભુ એમ ન કરે ને એમ હોય; નહિતે સંસારની દુર્દશા થશે. મેં ઘણુ ઘણુ ગ્રંથ વાંચ્યા છે અને હું ઘણા વિદ્વાનોના સમાગમમાં આળ્યો છું,
For Private And Personal Use Only
