________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
S
સદાચાર અથવા સ&િયા. તે ઉપરથી હું દૃઢતાપૂર્વક કહી શકું છું કે મેં દરિદ્રો અને અશિક્ષિતોમાં ઉદારતા, વિચારોની ગંભીરતા, સત્ય અને ન્યાય પ્રત્યે નિષ્ઠા અને સદાચારિતા વિગેરે ઘણી વસ્તુઓ જોઈ છે જે સારા સારા સમર્થ વિદ્વાને અને પંડિતમાં જોવામાં નથી આવતી.” જોવામાં ક્યાંથી આવે ? લેકે પિતાનાં દૂષિત અંત:કરણનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ છુપાવવા માટે તેની ઉપર વિદ્યા, બુદ્ધિ, ધન વિગેરેનું આચ્છાદન ચઢાવે છે, પરંતુ તે આચ્છાદન લાંબો વખત ટકી શકતું નથી. કહેલું કે હું કલુષિત અંત:કરણ પ્રકટ થયા વગર રહેતું નથી.
જેવી રીતે વિદ્યા અને બુદ્ધિ વિગેરેનો સદાચારની સાથે કોઈ જાતને આવશ્યક અને અનિવાર્ય સંબંધ નથી, તેવી જ રીતે ધન-સંપત્તિને પણ સદાચારની સાથે કશો સંબંધ નથી. જે લેકે એમ સમજે છે કે સદાચારી બનવા માટે ધનવાન હવાની આવશ્યકતા છે તેઓ મેટી ભૂલ કરે છે. અંગ્રેજીમાં એક એવા અર્થની કહેવત છે કે “ખાલી થેલી સીધી ઉભી નથી રહી શકતી. ” અર્થાત જે મનુષ્યની પાસે ધન નથી હોતું તે કદી પણ પ્રામાણિક અને સત્યનિષ્ટ નથી રહી શકતે ઘડીભર માની લઈયે કે પ્રામાણિકતા અને સત્યતાની જનની સંપત્તિ છે, પરંતુ એ કથનમાં કશી સત્યતા નથી. ગરીબ લે કેમ એવા એવા સત્યનિષ્ઠ, પ્રામાણિક અને વિશ્વસનીય લેકે હોય છે કે તેના જેવા સંપન્ન વર્ગમાં મુશ્કેલી થી જોવામાં આવશે. મોટા મોટા લક્ષાધિપતિ શેઠ શાહુકારે પોતાની બરોબરીવાળા સંબંધીનો જરા પણ વિશ્વાસ નથી કરતા. તેઓ પિતાનું સર્વસ્વ પાંચ સાત રૂપિયાના પગારદાર નોકરો પર છોડી દે છે, તે એટલે સુધી કે પોતાના બાળબચ્ચાની સંભાળનું કામ પણ તેઓને સોંપે છે અને પોતે નિશ્ચિતપણે રહે છે. બિચારા નિર્ધન સ્વામીભક્ત સેવકો પોતાનાં પ્રાણ જાય તો પણ પોતાના શેઠનું અનિષ્ટ થવા દેતા નથી. તે પછી એમ કેમ કહી શકાય કે નિર્ધન મનુષ્ય કદી પણ પ્રામાણિક ન હોઈ શકે ? એ બરાબર છે કે ઘણે ભાગે લોકો પૈસાની ખાતર મહાન્ અનર્થ કરી બેસે છે, ઘણું ગરીબ લેકે પાંચ -દશ રૂપિયા ખાતર નિરપરાધી બાલકની હત્યા કરી બેસે છે; પરંતુ ઘણુ ધનવાને પણ ગરીબોનાં ગળાં પર શું છરી નથી ફેરવતાં ? અને તેઓ બીજાની મિલકત પચાવી પાડવા માટે અનેક પ્રકારના છલકપટ શું નથી કરતા ? સંસારમાં આવી જાતના અનેક ઉદાહરણ મળે છે જે જોઈને એમ કહેવું પડે છે કે ઘણે ભાગે સંપત્તિ મનુષ્યને દુરાચારની તરફ જ દોરી જ છે. ઘણું કરીને ધનવાનો જ દુરાચારનું સેવન કરે તે જોવામાં આવે છે, ગરીબો પાસે તે એવા દુરાચાર સેવવા માટે પૈસા નથી હોતા. કેમકે તે બીચારા તો રાત દિવસ પોતાના પેટની ચિંતામાં જ હોય છે. પરંતુ ધનવાન મનુષ્ય યથેચ્છ અનાચાર કરી શકે છે અને પિતાના ધનવાન પણને લઈને તે એનાં દરિણામેથી પણ ડરતો નથી. ધનવાન મનુષ્ય દુષ્કર્મ કરે છે અને જ્યારે તેના
For Private And Personal Use Only
