Atmanand Prakash Pustak 021 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

પ્રભુ મહાવીર અને ગોતમ બુદ્ધ
૧૫૧
માદ્ધની આ વિષયની માન્યતામાં ( ખાસ કરીને ધર્મ પૂજા ખખતમાં ) પ્રભાતકુમાર મુખાપાધ્યાય, પ્રવાસીના બાવીશમાં વર્ષોના પાંચમા અ`કમાં બૈદ્ધ ગ્રંથા અને રીતરીવાજોના આધારે “ મઢોની ધર્મ પૂજા અને પડિતતત્વ ” ના ઉલ્લેખ કરતાં સારૂ અજવાણું પાડે છે. તે મહાશય લખે છે કે-આદેિ બુદ્ધે સૃષ્ટિ કા ચલાવવા વેરોચન, અક્ષાશ્વ, તસ ભવ, અમિતાભ અને અમેાસિદ્ધિ નામે પાંચ યુગ માટે પાંચ ધ્યાનિ બુદ્ધ બના યા. તેમાંથી ત્રણ ખુદ્ધ સત્ય, દ્વાપર અને ત્રેતાયુગમાં થઇ ગયા છે. અમિતાભ વર્તમાન જગતના કલિયુગમાં નિયત્તા છે અને પાંચમા અમેસિદ્ધિ હવે શૂન્ય યુગમાં થશે. આ પાંચે યુદ્ધને યુદ્ધના ત્રિકાચ તત્વના અનુસારે નિર્માણુકાય ધર્મ કાય અને સભાગકાય એમ ત્રણ કાય હાય છે
તે યુદ્ધની માનુષી અવસ્થાના નિર્માણકયમાં સમાવેશ થાય છે. જેમાં એકછન્દ કનક મુનિ અને કાશ્યપ માનુષી યુદ્ધ થઇ ગયા છે. વર્તમાન બુદ્ધે શક્ય સિહુ છે, અને ભવિષ્યમાં મૈત્રેયી થશે. બીજી ધર્મ કાયમાં નિર્માણ પ્રાપ્ત કરનાર વરેચન વગેરે ધ્યાની ખુદ્ધના સમાવેશ થાય છે. અને ત્રીજી સભેાગ કાયમાં એધિસત્વની અવસ્થાવાળા સમન્તભદ્રાદિ પાંચના સમાવેશ થાય છે. આ યુદ્ધતત્વ સ્થૂલ છે. આ ત્રિકાય પૈકી યાનિ બુદ્ધ અને એધિસત્વની મૂર્તિ એ થાય છે. નેપાલ તિબેટ અને જાપાનમાં આ રીતની મૂર્તિ એની ઉપાસના જોઇ શકાય છે. તે મૂર્તિની એળખાણુ મુદ્રા સહુચર ( અનુચર ) કે રંગથી થઇ શકે છે. આ પાંચ યુદ્ધના પાંચ પડિતા ( પૂજારી ) હોય છે. જે માંહેના ત્રણ પંડિતા ત્રણ યુગમાં થઇ ગયા છે. વર્તમાન અમિતાભ શાકય મુનિના પૂજક રમાઈ પંડિત ધ પૂજાના પ્રવર્તક છે. અને ભાષ્યમાં પાંચમા ગેાસાઇ પંડિત થશે. આ પાંચમા પંડિત સંબ ંધે કાંઇ સ્પષ્ટ ખુલાસા મળી શકતા નથી.
* અત્યારે બૌદ્ધ્ ધર્મ માનનાર પ્રજા વિશાળ પ્રમાણમાં છે અને તેના રીત રીવાજોમાં પશુ અનેક ર`ગેા પૂરાયાનું કહેવાય છે, અને તેના પેટા ધર્મો પણ ધણા થયા છે. જો કે તેના ક્ષુદ્ર પેટા ધર્મોની માહીતી મળી શકતી નથી. તે પશુ તેના મુખ્ય ધર્માં એ ભાગમાં વહેંચાયેલ છે. આ વાત જગજાહેર છે. આ બે ફાંટા પૈકીને “ મહીયાન '' ટીબેટ-ચીન-જાપાન વિગેરે ઉત્તર ભાગમાં છે જે ત્રણ ( શ્રાવક એધિ, મુદ્દાધિ અને સમ્યક એધિ. ) ખેાધિમાંથી સમ્મા સએધને માને છે, અને બીજો કાંટા “ હીનયાન ’’ દક્ષિણુના પ્રદેશ સિલેશન બ્રહ્મદેશ વિગેરેમાં છે, આ સિવાય મલ્લવાદીજીના મુદ્ધિ વૈભવથી હારીને ઔા હિંદુ બહાર ગયા પછી અવરોવ રહેલ બોધાએ કેટલાક વિકૃત ધર્મો હિન્દમાં ફેલાવ્યાનું સમજી શકાય છે. પુરાણુ પ્રેમીયાના સસગથી વિકૃત થએલા શૂન્યવાદ પણ બૌદ્ધ ધર્મને પેટા ધમ છે. બારમી સદીના ગ્રંથે પશુ આ મતની ઓળખાણ કરાવતાં કહે છે કે શૂન્યવાદના સિદ્ધાન્તા પ્રમાણ પૂર્વક વિચારવાથી અસત્ય સ્વરૂપવાળા થઇ પડે છે. માટે તે પ્રમાણુને સ્વીકાર કરતા નથી. વળી હિન્દમાંના બૌદ્ધના પેટા ધર્મામાં વિકાર થવાથી કેટલાએક કા જગકર્તા નથી ઇત્યાદિ બૌદ્ધ સિદ્ધાન્તાને ભૂલી જઇ જગતમાં જગકર્તા તરીકે કાઇક વ્યકિતને ( આદિ બુદ્ધને ) કખુલે છે.