Atmanand Prakash Pustak 021 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

પ્રભુ મહાવીર અને ગતમબુદ્ધ.
૧૫૩
માટે અવસર્પિણી અને ઉત્સર્પિણી નામના દશકોડા કોડિ સાગરોપમના પ્રમાણવાળા બે વિશાલ માપ દર્શાવે છે જેમાંના એકેકનો કાલ પરિપૂર્ણ થવાને છ આર લાગે છે. અવસર્પિણી કાલમાં વિભક્ત છ આરા પૈકીના ત્રીજા આરાના અંતમાં પ્રથમ તીર્થકર થાય છે.
પ્રથમ તીર્થકરના નિર્વાણ પછી ૩ વર્ષ અને ૮ માસ જતાં ચેાથે આરો શરૂ થાય છે, આ ચોથા આરામાં બીજા ત્રેવીસ તીર્થકરે થાય છે અને અંતિમ
મુનિયે અત્યારે પણ વિશાલ સંખ્યામાં મોજુદ છે. આ સિવાય મોક્ષ સાધનામાં દીગંબરો પુરૂષવર્ગને જ યોગ્ય માને છે પણ શ્વેતાંબર સિદ્ધાંત પુરૂષ છે કે સ્ત્રી છે એમ મનુષ્યમાત્રને યે ... માને છે. ઈત્યાદિ અનેક માન્યતા -ભેદે આ બે મૂલપક્ષમાં જોઈ શકાય છે. દિગંબરમાં પેટા ધર્મ તરીકે પણ મૂલસંઘ, કાષ્ટસંધ, માધુરીસંઘ, વીશ પંચડ વિગેરે અનેક છે.
વેતાંબર સંઘમાં પણ કારણ પર ભૂલનામમાં ફેરફાર થવાથી અનુક્રમે નિગ્રંથ ગચ્છ, કેટિગ, ચંદ્રગઇ, વનવાસી છે અને વડગછ એ નામાંતર થઈ છે. એટલે નિગ્રંથ ગચ્છના અંતિમ આચાર્યો દોડવાર રિમંત્રનો જાપ કરવાથી તે નિગ્રંથગછ કેટિગચ્છ રૂપે થયો છે. આજ રીતે અમુક કારણોને લીધે અંતિમ આચાર્યેથી વડગછ સુધીના નામે બદલાય છે અને તે આચાર્ય નવા ગચ્છના મૂલપુરૂષ તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામ્યા છે, પણ અગીયારમી અને બારમી સદીમાં વડગના ઉપગ તરીકે–ખરતરગચ્છ અને વિધિ પક્ષગ૭ (અચલગચ્છ ૧૨૨૧ -) નીકળ્યા છે તેમજ સં. ૧૨૯૩ ના - શ૦ ૩ ને દીવસે તે વડગચ્છ એવા નામનું પણ રૂપાંતર થયું છે. કેમકે ચીડના મહારાણાએ તે દીવસે વડગછના સૂરિપદના ( ઉત્તરાધિકારી ) અંતિમ આચાર્ય મહાતપસ્વી વિરલા જગચ્ચને સૂરિશ્વરને “તપ” એવું બીરૂદ આપ્યું હતું. આખરે તે બીરૂદજ “તપગચ્છ” એવા નામમાં ફરી ગયું. વળી સોળમી સદીમાં વેતાંબર વર્ગમાં પાયચંદ અને લોકાગચ્છ નીકળ્યા હતા. આ શ્વેતાંબર વર્ગના દરેક પિટા ધર્મમાં અમુક માન્યતામાંજ જુદાઈ રહે છે, બાકી મૂલ તો તે દરેકના સમાન જ છે.
સત્તરમી સદીના મધ્યકાલ જતાં તો લૉકાગચ્છમાંથી એક સંકુચિત દૃષ્ટિવાલે દ્રઢીયામન નીકળ્યો છે. જેણે અલાહો અકબરના પડઘાની અસર થવાથી મૂર્તિ પૂજાનો નિષેધ કરેલ છે તથા વેતાંબર વર્ગના ૪૫ આગમમાંથી ૩૨ આગમ સ્વીકારેલ છે. તેમાંથી પણ પોતાની સંકુચિત વલણને મળતાં પાઠેને જ તેઓ પૂર્વાચાર્યના સંસ્કૃત પ્રાકૃત ગ્રંથ અને ટીકાઓને માનતા નથી. પણ માત્ર તે ગ્રંથનાજ ગુજરાતી અવતરણને સ્વીકારે છે. તે સ્યાદ્વાદને સ્વીકારે છે. પણ બોહોના શુન્યવાદ મતની પેઠે પ્રમાણ, પ્રમેય, નિક્ષેપ અને નય તરફ બેદરકારી રાખે છે. તેમ તેના ગુરૂઓ પ્રથમ પગથીયાના અધિકારી પાસે સાતમા પગથીયાની ક્રિયા કરાવે છે. પણ માત્ર તે ગૃહસ્થ “ અમુકજ મારા ગુરુ ઇત્યાદિ ” ટુંકી મર્યાદાવાળું સમકિત પલ્લવગ્રાહી કર્યું હેવું જોઈએ.
વળી ઢુંઢીયા મતના (તેરાપંથી વિગેરે) કેટલાક રીતરીવાજેથી સખેદ કહેવું પડે છે કે – જૈનેતર વિદ્વાને “ગૃહસ્થ જૈનોની અહિંસા અનાદરણીય છે ” ઈત્યાદિ શબ્દોનો પ્રયોગ કરે તેવા સંયોગોમાં તેઓએ અહિંસાતત્વનો ઉપયોગ કર્યો છે એટલે ગી કે ગૃહસ્થની શકય છે અશક્ય અહિંસાની સ્પષ્ટ વહેચણી કરી નથી.