________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યુવાવસ્થાને ઉપગ.
૪૩
નુસાર એકલું સુખજ કેમ નથી મેળવતે ? તેને જવાબ એ છે કે તે પિતાની યુવાવસ્થાને ઉચિત ઉપયોગ કરવાને બદલે તેને બગાડી નાખે છે. બાલ્યાવસ્થા અને યુવાવસ્થા સ્વાથ્ય તથા વિદ્યાની પ્રાપ્તિ માટે છે, મધ્યમાવસ્થા ધનસંચય તથા પુરૂ ષાર્થ કરવા માટે છે અને વૃદ્ધાવસ્થા સત્કર્મ તથા પુણ્ય સંચય કરવા માટે છે.
प्रथमे नार्जिता विद्या, द्वितीये नार्जितं धनम् ।
तृतीये नार्जितं पुण्यं, चतुर्थे किं करिष्यति ।। જે અમુક સમયનું કાર્ય તે સમયે કરવામાં ન આવે તે તેનું ઈષ્ટ ફળ કેવી રીતે મળી શકે? ઉપરોક્ત કહેવતના સંબંધમાં ઘણું લખી શકાય તેમ છે, પરંતુ અતિ વિસ્તાર થઈ જવાના ભયથી અત્ર એટલું જ કહેવું બસ છે કે પ્રત્યેક યુવક એ કહેવતને પિતાનાં જીવનરૂપી કસોટીમાં કસીને જોઈ શકશે કે એની અંદર કેટલું રહસ્ય રહેલું છે. તેથી સુખ પ્રાપ્ત કરવાની અને પિતાના ભાગ્યના પિતેજ વિધાતા બનવાની ઈચ્છા રાખનાર યુવકોને સાનુરાધ એટલું નિવેદન છે કે તેઓએ આ વિષયમાં પ્રથમથી જ સાવધાન રહેવું અને એવી સંગતિમાં તેમજ એવાં વ્યસનમાં ન પડવું કે જેનાથી તેઓને ભવિષ્યમાં દુઃખ થાય અને પશ્ચાત્તાપ કરે પડે. સંસારમાં સન્માર્ગ અને ઉન્માર્ગ એમ બે પ્રકારના જ માર્ગ છે. એ બન્ને માગે ચાલવામાં પ્રત્યેક મનુષ્ય પૂરેપૂરો સ્વતંત્ર છે. તે પોતાની ઈચ્છાનુસાર બેમાંથી કોઈપણ એક માર્ગ પર ચાલી શકે છે. યુવા સ્થામાં મનુષ્ય અનુભવહીન, ચંચલ સ્વભાવને અને લાભ હાનિમાં ઘણે ભાગે વિવેક રહિત હોવાને લઈને ઉન્માર્ગગામી થવામાં સુખ પ્રાપ્તિનું સ્વપ્ન જુએ છે, જેનાથી છેવટે તેને દુઃખ જ મળે છે. એટલા માટે કુસંગતિને ત્યાગ કરીને મનમાં કુભાવોનો ઉદય થતાં જ તેને દૂર ફેંકી દેવા જોઈએ. માર્ગની પસંદગી ઉપરજ પ્રત્યેક મનુષ્યના ભવિષ્યને આધાર રહેલો છે.
ત્રીજી વિશેષ ધ્યાન આપવા લાયક બાબત વિચારોની સ્વતંત્રતા છે. તે એક એ ગુણ છે કે જેનું સ્મરણ થતાં જ ભારતવર્ષની દુર્દશાનું ચિત્ર આંખો સમક્ષ તરી આવે છે. આ ગુણનો અભાવ માત્ર યુવકોમાં જ નહિ, પરંતુ મધ્યમ તેમજ વૃદ્ધ અવસ્થાના મનુષ્યોમાં પણ જોવામાં આવે છે. ઘણે ભાગે એવું જોવામાં આવે છે કે ઘણુ મનુષ્ય સ્વતંત્ર વિચાર કરીને કોઈ સિદ્ધાંત પોતાના જીવન માટે નિશ્ચિત કરતા નથી, બીજાઓના પરસ્પર વિરૂદ્ધ મતોને પણ સત્ય માનવા લાગે છે. તેમજ તે અનુસાર કાર્ય પણ કરવા લાગે છે. જો કેઈ સમજી શકે તેમ છે કે એક જ વસ્તુ એકી સાથે સર્પ અને રજજુ નથી હોઈ શકતી. તેથી કરીને આપણે આપણી યુવાવસ્થામાંજ સ્વતંત્ર રીતે આપણા વિચારે કેઈપણ વિષય ઉપર નિર્ધારિત કરવાને પૂરેપૂરો અભ્યાસ રાખવું જોઈએ. પરંતુ સ્મરણમાં રાખવું જોઇએ કે સ્વતંત્રતાથી હઠ-ધર્મ
For Private And Personal Use Only
