________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જોઈએ. મનુષ્ય-જીવનની સફળતા માટે કેટલીક આવશ્યક વસ્તુઓનું વર્ણન આપણે આગળ કરી ચુક્યા છીએ, તેથી અહિંઆ ફક્ત એવી બાબતોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવશે કે જેને સંબંધ વિશેષ કરીને યુવાવસ્થાની સાથે જ છે.
યુવાવસ્થામાં પ્રત્યેક મનુષ્યને જોકે અમુક નિર્ણયશક્તિ પ્રાપ્ત નથી થતી, તે પણ તેને નાના મોટા વિષયોના હાનિ-લાભના વિચાર કરવાની યોગ્યતા અવશ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. પ્રત્યેક મનુષ્ય એટલું તે સારી રીતે જાણે છે કે દૈવનકાળમાં તેણે પોતાનાં શિક્ષણ તેમજ સ્વાથ્ય ઉપર સમુચિત ધ્યાન આપવું જોઈએ. તેથી કરીને તેનું વિસ્તારથી વિવેચન ન કરતાં નીચે કેટલાક એવા સદગુણોનું વર્ણન કરવામાં આવશે કે જે પ્રાપ્ત કરવાનું આપણું યુવકને મેટો ભાગ ભૂલી જાય છે.
આ સંસારમાં મનુષ્યનું હિત કરનારી અનેક બાબત છે, પરંતુ સેંથી અધિક હિત કરનારી વસ્તુ તેનું સદાચરણ અથવા શીલ છે. એના ઉપર બાલ્યાવસ્થાથીજ જેટલું અધિક ધ્યાન આપવામાં આવે છે તેટલું સારું છે. જે આરંભથીજ તેની વિશેષ ચિંતા નથી કરવામાં આવતી તો આગળ ઉપર, અનેક યત્ન કરવા છતાં પણ, સારાં પરિણામની બિલકુલ સંભાવના નથી. જેવી રીતે કઈ રેગ ઉત્પન્ન થતાં વેંત જ તેને અટકાવવા માટે કેઈપણ ઉપાય ન લેવામાં આવે અને તેને વધવા દેવામાં આવે તે તે થોડા સમયમાં અસાધ્ય બની જાય છે, તેવી રીતે દુરાચાર તથા વ્યસનની પણ સ્થિતિ છે. જે શરૂઆતમાંજ તેને નષ્ટ કરવાને યત્ન નથી કરવામાં આવતે, તો પછી અભ્યાસ અથવા સ્વભાવ પડી ગયા પછી તેને રોકી વાનું અસંભવિત બની જાય છે. બાલ્યાવસ્થા અને યુવાવસ્થામાં મનુષ્યને સ્વભાવ અપકવ અને નો હોય છે. એ અવસ્થામાં મનુષ્યનો સ્વભાવ કાચી માટી સમાન હોય છે, જેમાંથી કોઈપણ આકારનું વાસણ ઘડી શકાય છે. પરંતુ જ્યારે એક વખત એ માટીનું વાસણ બનાવી તેને અગ્નિદ્વારા સુદઢ કરી દેવામાં આવે છે, ત્યારે તેમાં કદાપિ ફરી પરિવર્તન કરી શકાતું નથી. નવી ટેવો ઘણે ભાગે તરૂણ અવસ્થામાં જ ઘડાય છે. એટલા માટે આપણુ ચરિત્ર-સંગઠનમાં આપણું સ્વભાવને અભીષ્ટ આકા૨માં ઘડવા માટે શરૂઆતથીજ પૂરેપૂરા સચેત અને સતર્ક રહેવાની જરૂર છે.
આત્મ-સુધારણા કરવાની ઈચ્છા રાખનાર પ્રત્યેક યુવકનું બીજું અત્યંત મહત્વપૂર્ણ કર્તવ્ય એ છે કે તેણે કુસંગતિને હમેશાં ત્યાગ કરવો જોઈએ, અને મનમાં હમેશાં સભાનેજ સ્થાન આપવું જોઈએ. અંગ્રેજી જાણનાર વાચકો “ Man is the architect of his own fate.'' એ કહેવતથી સુપરિચિત હેવા જોઈએ. તેનો અર્થ એ છે કે માણસ પોતે પોતાના ભાગ્ય વિધાતા અથવા સ્ત્રા છે અથાત્ માણસ પોતાની આખી જીંદગીને અનેકાંશે પોતાની ઈચ્છાનસાર સુખી અથવા દુ:ખી બનાવવામાં સ્વતંત્ર છે. જે એવી હકીકત છે તે હવે પ્રશ્ન એ ઉભું થાય છે કે પ્રત્યેક મનુષ્ય પોતાના સમસ્ત જીવન-કાળમાં પોતાની ઈચ્છા
For Private And Personal Use Only
