________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
સ્પર
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માં આત્માનંદ પ્રકાશ.
આધુનિક કથાસાહિત્ય.
જૈનસમાજમાં પુસ્તક-પ્રકાશકાની બૂમ છે કે અમે સાહિત્ય પ્રકાશિત કરીએ છીએ પરંતુ આપણા સમાજમાં વાંચકાનો સંખ્યા ઘણી અલ્પ જોવામાં આવે છે, અમને જોઈએ તેવું પ્રાત્સાહન મળતુ નથી, પુસ્તકની મુડી પણ પ્રાપ્ત થતી નથી, ત્યારે બીજી બાજુ સમાજ કહે છે કે આપણા સમાજમાં સાહિત્યજ કયાં છે ? સમયાનુસાર સાહિત્ય નહિ હાવાથી અમારે જૈનેતરનું સાહિત્ય વાંચી સાષ માનવા પડે છે. આવી રીતે બન્નેનું કહેવું સાંભળતાં કાઇનુ કહેવુ અનુચિત હાય તેમ જણાતુ નથી. ત્યારે છે શું ? તે તપાસીએ.
પ્રકાશિત થતા સાહિત્ય પ્રતિ દષ્ટિ ફેકતાં જણાશે કે આજ કાલ માસિક, ત્રિમાસિક અને વાર્ષિક પ્રકાશિત થતા સાહિત્યમાં વિશેષ જગ્યા કથા-વાર્તા સાહિત્યે રાકેલ જણાય છે. લાઇબ્રેરીઓનાં ર૦૪રા તપાસતાં જણાશે કે અન્ય સર્વ વિષય કરતાં કથા-નવલકથાની સંખ્યા વિશેષ છે. મુકસેલાને ત્યાં જઈને ખાતરી કરશેા તા થા--સાહિત્યનું વેચાણુ વિશેષ માલૂમ પડશે. આ ઉપરથી અનુમાન થાય છે કે લેાકાની રૂચિ અન્ય વિષયનાં પુસ્તકા કરતાં કથાઆ પ્રતિ વિશેષ આકર્ષાઇ છે. આધ્યાત્મિક, નૈતિક, ઐતિહાસિક કે અન્ય કાઇ પણ સાહિ ત્યની શાખાનુ સાહિત્ય સોંઘુ હશે તે પણ હુંના ઉઠાવ બહુજ અલ્પ જોવામાં આવે છે અને નવલ કથાઓનું મૂલ્ય કદ કરતાં વિશેષ હાવા છતાં હૅનુ વેચાણ વિશેષ થતુ જોવામાં આવે છે. આ ઉપરથી પણ જોવામાં આવે છે કે લેાકેાની રૂચિ નવલકથા પ્રતિ વિશેષ છે.
નવલકથાના ઉદ્દભવ પહેલાને! સમય તપાસીશુ તે જણાય છે કે આપણા આગમેામાં, પશુ નાની નાની કથા આળેખાયેલ છે. તે પછી પ્રાકૃત સાહિત્યમાં દાક્ષિણ્યાચિન્હષ્કૃત કુવલયમાલા કે જેની અનેક કવિઓએ મુક્ત કંઠે પ્રશંસા કરેલ છે. જે અદ્યાપિ પ્રસિદ્ધ થયેલ નથી. તે પછી સંસ્કૃત સાહિત્યમાં ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચા જે વિવિધ કથાએાના મહાસાગર છે, સ ંસ્કૃત કાદ ંબરી સાહિત્યમાં પ્રથમ નંબરે મૂકવા લાયક ધનપાલકૃત તિલક મંજરી, પ્રભાવક ચરિત્ર, ચતુર્વિ શતિ પ્રભુ'ધ આદિ અનેક કથા-ગ્રંથા લખાયેલ છે કે જેનુ અત્રે વધુ ન કરવું અનુચિત ગણાય. અને તે વિષયમાં અનેક નિબ ંધ આપણામાં છપાઈ ગયા છે. અન્ય વિષચેાના સાહિત્ય કરતાં દરેક સમાજમાં કથા સાહિત્ય વિપુળ અવસ્થામાં પ્રાપ્ત થાય છે ત્યેનું કારણ શું હશે? કારણ એજ જણાય છે કે પૂર્વ પરંપરાથીજ લેાકેાની . અભિરૂચિ કથા પ્રતિ વિશેષ છે.
For Private And Personal Use Only
