________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૮
શ્રી આત્માન૬ પ્રકારા.
જે વસ્તુઓને માટે મનુષ્ય ગરીબાઇમાં તલસતા હૈાય છે તે વસ્તુ તરફ્ તે ધનવાન ખની જાય છે ત્યારે દૃષ્ટિ પણ કરતા નથી. આ બધુ કહેવાની મતલખ એ છે કે મનુષ્યની ઈચ્છાઓ અને જરૂરીયાતા હમેશાં સ્થિર રહેતી નથી, બલ્કે તે પ્રત્યેક ક્ષણે બદલાયા કરે છે અને મનુષ્યને જુદી જુદી રીતે નચાવ્યા કરે છે.
જ્યારે મનુષ્યની ઇચ્છાઓ પ્રબલ બની જાય છે ત્યારે તે મનુષ્ય ઉપર પેાતાના એવા પ્રભાવ જમાવે છે કે તે પેાતાના હાનિ લાભને ભૂલી જાય છે અને તેના ફ્દામાં સાઇ જઇને પોતે પાતાની જાતને નુકશાન પહોંચાડવા લાગે છે. જેવી રીતે ઘણી વખત આપણા જેવામાં આવે છે તેમ અમુક વસ્તુ ખાવાથી નુકશાન પહેાંચશે એમ જાણતા છતાં ઘણા લાકે પાતાની રસનેંદ્રિયને વશ બનીને એ વસ્તુ ખાય છે અને બીમાર પડી જાય છે, એવી રીતે અનેક દૃષ્ટાંત આપી શકાય એમ છે જેનાથી સિદ્ધ થાય છે કે મનુષ્ય પેાતાની ઇચ્છાઓને વશ બનીને એવા કામ કરે છે કે જેનાથી તેને પેાતાને અત્યંત હાનિ પહેોંચે છે.
આવી સ્થિતિમાં પ્રત્યેક મનુષ્યનુ એ આવશ્યક મુખ્ય કર્તવ્ય છે કે તેણે અત્યંત સાવધાન રહેવુ જોઇએ અને પેાતાની ઇચ્છાઓને એટલી બધી પ્રબળ ન થવા દેવી કે જેથી તે તેના ઉપર પેાતાનું પ્રભુત્વ જમાવવા લાગે અને તેને તેની મરજીમાં આવે તેમ નચાવે; ખકે મનુષ્યેજ તેના ઉપર પેાતાનું આધિપત્ય રાખવુ જોઇએ, અર્થાત્ પોતાની વિચાર શક્તિ અનુસાર હાનિકારક ઈચ્છાઓ તથા પ્રવૃત્તિઓને હમેશાં અંકુશમાં રાખવી જોઇએ.
એવી રીતે જો તેની ઇચ્છા શક્તિ ખરેખરી રીતે લાભકારક વસ્તુઓ પ્રત્યે તિરસ્કાર બતાવતી હોય તેા તેને માટે જરૂરનું છે કે તેણે તે તિરસ્કારની લાગણીને દબાવવી જોઇએ અને તે વસ્તુને કામમાં લેવી જોઇએ. દાખલા તરીકે કોઇ કડવી દવા એક માંદ! માણુસને તેના વ્યાધિની નિવૃત્તિ અર્થે આપવામાં આવી હોય, પરંતુ તે ખાવાને તેને અણગમે થતા હોય તો તેને માટે જરૂરનુ` છે કે તેણે અણુગમાને દબાવી દઇને તે દવા ખાવી જોઇએ. એવીજ રીતે મળકાની સાથે રમતમાં પઢવાથી કોઇ વિદ્યાથી નિશાળે જવાની ઇચ્છા ન કરે તે તેને માટે જરૂરનું છે કે તેણે પાતાની તે ઇચ્છાને દબાવી દેવી જોઈએ અને રમત ગમત છેડીને તરતજ નિશાળે જવુ જોઇએ. સઘળી ખાખતામાં આ પ્રમાણે સમજી લેવુ જોઇએ.કેમકે ઇચ્છા અનેદ્વેષનું જોર મનુષ્યનાં મનમાં હંમેશાં વિશેષ રહે છે અને તે તેની વિચાર શકિતને દબાવ્યા કરે છે. એટલા માટે મનુષ્યે હમેશાં અત્યંત સાવધાન રહેવુ જોઇએ અને પેાતાની વિચાર શક્તિને પ્રબળ રાખીને તે અનુસાર પેાતાના કાર્યો કરવા જોઇએ. કદિ ભૂલથી પણ ઇચ્છા અને દ્વેષના ક્દામાં ન આવવું જોઇએ, બલ્કે પેાતાના ઇચ્છા તથા દ્વેષને પોતાના લાભ હાનિ અનુસાર મનાવવા યત્ન કરવા જોઇએ. જે
For Private And Personal Use Only
