________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વ એાળખાણ સંબંધી સ્કૂલ વિચારણ. વાસ્તવિક સંદર્ય તમારી ઉપર ધીમે ધીમે પ્રકટ થવા લાગશે. તમારી જાતને વિશુદ્ધ અને પવિત્ર રાખવાથી તમારું સ્વાથ્ય સારું રહેશે, સમ્યક શ્રદ્ધા અને દઢ વિશ્વાસ રાખવાથી તમને સફળતા મળશે, અને તમારા મનને તમારે વશ કરી લેવાથી તમારામાં બળ અને શક્તિ પેદા થશે અને તમે જે કાર્ય કરશો તેમાં તમે અવશ્ય વિજયવંત નીવડશે. જો તમે તમારી બુદ્ધિના દાસ નહિ બનો તે તમે નૈસર્ગિક નિયમાનુસાર કાર્ય કરી શકશે અને એ સ્થિતિમાં તમને જે કાંઇ સ્વાથ્ય અને સલતાને લાભ થશે તે ચિરસ્થાયી બનશે, તેને કદિપણ વિનાશ થશે નહિ અને તમારાં બળ અને પ્રભાવમાં દિનપ્રતિદિન સવિશેષ વધારે થતે જશે.
સ્વ ઓળખાણ સંબંધી સ્થૂલ વિચારણુ.
મનુષ્ય બીજાઓને ઓળખવાને, અને પોતાને ઓળખાવવાને જીજ્ઞાસાવાન હોય છે. છતાં પિતે કણ ને પિતાનું યથાર્થ સ્વરૂપ શું છે? તેનું વાસ્તવીક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની પિતાની ફરજ છે, એવી જીજ્ઞાસા તેના મનમાં આવતી હોય એમ પ્રાચે માલમ પડતું નથી. પિતે અમુક ગામને, પોતાના માતા-પિતા અમુક, અમુક જ્ઞાતીને અને અમુક કુટુંબ તથા કુળને, અમુક ધર્મને છે. આટલા જ્ઞાનથી સંતોષ માનતો જણાય છે.
પિતાનું યથાર્થ સ્વરૂપ શું છે? એ પ્રશ્ન નવાઈ જે લાગશે હું કેશુ? એ પ્રશ્ન આપણને પુછે છે કેણ? એ પ્રશ્ન આપણા મનમાં આજે કેમ ઉત્પન્ન થયે? એ પ્રશ્નનો જવાબ કોણ આપશે ? આવા પ્રશ્નો પ્રથમ આપણા મનમાં ઉત્પન્ન થવા જોઈએ. ત્યારે શું પ્રશ્ન પુછનાર આપણે અને આપણેજ તેને જવાબ આપવાનું છે? હા. પ્રશ્ન પુછનાર આપણે આત્મા છે અને તેણે પોતે જે કંઈ જ્ઞાન મેળવ્યું હશે તેની વિચારણા કરી તેનો જવાબ આપશે, ત્યારે ફરી પ્રશ્ન ઉભો થયે કે હું કોણ? જગમાં મુખ્યત્વે બે ચીજ છે. ચૈતન્ય અને જડ અથવા જીવ અને અજીવ ત્યારે હું ચૈિતન્ય છું કે જડ છું. હું ચૈતન્યવાન છું પણ જડની સાથે સહવાસમાં રહેનારે છું. હું ચૈતન્ય છતાં જડની સાથે રહેનાર છું એમ બને કેમ? હારામાં ચિતન્ય છે. ચેતના લક્ષણ જીવનું છે. જેનામાં ચેતના નહી તે જીવ નહી. ચેતના લક્ષણ સિવાય જીવનું વિશેષ સ્વરૂપ છે? હા છે. પણ તે ઘણું લંબાણ છે તેથી અહીં સ્થળખાણ માટે યત્કિચીત લક્ષણ ધ્યાનમાં રહે એટલે બસ છે. એમ સમજી એટલાથી જીવ છે એમ પ્રતિતી આપણે કરવી જોઈએ. ચૈતન્ય લક્ષણ જેનામાં નથી એવી તમામ વસ્તુઓ, પદાર્થો દ્રવ્યો જડ યાને અજીવ છે. શરીર એ ચૈતન્યના સહવાસમાં રહે છે. ત્યાં સુધી સજીવ તરીકે ઓળખાય છે. પણ ચેતન્ય યાને જીવ આ શરીર
For Private And Personal Use Only
