________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર્મ મિમાંસા.
ર૧૭ તાનું મૃત્યુ પોતાની જ કૃતિથી ઉત્પન્ન કરે છે. એવા પ્રકારના મૃત્યુનાબીજ તેમણે અવશ્ય પૂર્વે વાવેલાજ હોય છે. તેમને તે વાવ્યાની વર્તમાનમાં ખબર નથી હોતી તેથી કદાચ તેઓ કુદરતના ઘરે અંધેર કલ્પે તે પણ વસ્તુત: ત્યાં એ ઘેટાળો ચાલતો નથી. અથવા એકને મળવાનું બીજાને કે બીજાનું ત્રીજાને ભૂલથી મળી જતું નથી. આંધળા, લુલા, રાગી, મુંગા કે કેઢીઆએ પિતાની જ કૃતિથી તે તે સ્થિતિ ઉપજાવી હોય છે. નિર્ધન, પુત્રહિન, ઘરબાર રહિત કે સ્ત્રી વિનાના મનુષ્યોને કઈ બીજાએ તેવા બનાવ્યા નથી, પોતે જ પોતાને તેવા બનાવ્યા છે. તેજ પ્રમાણે શ્રીમાન, સત્તાવાન અને સુખી મનુષ્યના ઉપર કેઈએ પક્ષપાત કરી તેવા બનાવ્યા હોતા નથી, પણ તેમણે પિતાની કૃતિ વડે પિતાને તેવા સંગેમાં મુક્યા છે. કર્મના અપ્રતિહત નિયમને અનુસરીને જ તેઓ સર્વ પિતપોતાની વર્તમાન સ્થિતીમાં આવ્યા હોય છે. એ નિયમની સાણસીમાંથી કઈ બચ્યું નથી કે કોઈ બચનાર નથી. મહાવીર પ્રભુના આ ઉપદેશને ગમે તેટલી વાર પુનઃ પુન: કહીએ તો પણ પુનરૂક્તિ દોષનું કલંક લાગતું નથી, એ સત્ય પરમ સુંદર છે. પરમ મંગળ છે. હમારી કૃતિ અને તેમાંથી મળવા યોગ્ય ફળ વચ્ચે કેઈ આડખીલ ન કરે એના જેવું સૌભાગ્ય કયું હોઈ શકે? અન્યથા હોત તો હમને પુરૂષાર્થને અવકાશજ ન રહતે અને કેાઈ મનસ્વી સત્તાના તરંગના ભેગા થઈ પડત. પરંતુ તેમ નથી એજ આપણું ધન્યભાગ છે.
મનુષ્યોએ એ નિશ્ચયને પોતાના અંતઃકરણમાં સતત આરૂઢ રાખવો ઘટે છે કે “મને સુખ આપનાર કે દુ:ખ આપનાર કેઈ નથી પણ હું પોતેજ છું. મારી અને રોગ્ય કૃતિ વિના મારે વાળ વાંકે કરનાર કેઈજ નથી.” એ નિશ્ચયમાંજ મનુષ્યનું વાસ્તવબળ સમાએલું છે. એટલાજ માટે મહાવીર દેવે આત્માને નિશ્ચયથી પિતાનેજ સર્વ દેવોના અધિપતિ રૂપે સિદ્ધ સમાન કહ્યો છે. મનુષ્યની નિર્બળતા બીજા ઉપર પોતાના સુખદુખને આધાર રાખવા પ્રેરે છે. આ અનિષ્ટ પરિણામમાંથી ઉગારવાતે મહાપ્રભુએ સમજાવ્યું કે “મનુષ્યો ? તમે વાવો તેવું જ લણશે.” આમ છે તો પછી આપણે બીજા ઉપર આધાર ન રાખતા આપણા ઉપરજ રાખવો ઘટે છે.
દુષ્કાળ, ધરતીકંપ, લેગ, જળની રેલ, જ્યાળામુખીનું ફાટવું, મેટી આગે એ સર્વેને કર્મફળ પ્રદાયી સત્તા લાયકમનુષ્યોને લાયકફળ આપવાજ મોકલે છે પ્રચંડયુદ્ધનો દાવાનળ પણ એજ ફળપ્રવર્તક સત્તા સળગાવે છે. આપણી અ૫ષ્ટિને કદાચ એમ ભાસે છે કે એમાં લાખો અને કરેડો, નિર્દોષ લેને કચ્ચડઘાણ વળી જાય છે તેમાં કુદરતને ન્યાય કયાં છે? પરંતુ જે ફળને માટે જે પ્રાણી લાયક છે તેને તેટલું તેવા પ્રકારનું પરિણામ આપીને એ સત્તાને વેગ વિરમે છે આગ જેટલું બાળવાનું વ્યાજબી હોય છે તેટલું જ બાળીને કર્મસત્તાની પ્રેરણાથી પાછી શમી જાય છે. લેગ જેટલા તળુઓને વિનાશ સાધવા આવેલો હોય છે
For Private And Personal Use Only
