________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સૃષ્ટિનાં જીવન દયે,
૧૩૫ શુચિ ભાવનાને પુષ્ટિકર આ સ્થાન નિમિત્તભૂત થયું છે તેવી ભાવનાવાળા, તેમજ ઘરમાં સ્વજનનું મૃત્યુ થતાં આત્માને કર્મ પ્રકૃતિ સાથે સંબંધ હોય ત્યાં સુધી પ્રત્યેક પ્રાણી કે મૃત્યુ છે જ એવું ભાન લાવી આત્માને તે સંજોગોને શોકમય આધીન નહીં થવા દેવાવાળા તે તે ને જીવન્ત બનાવવાની કળાવાન કહેવાય છે અને તેઓ જ આ ક્ષણિક ઉપભેગવાળા સંસારમાં સ્વકર્તવ્ય પૂર્ણપણે સાધી જાય છે.
અનુભવીઓના કહેવા પ્રમાણે દરેક મનુષ્ય શુભ દ તરફ જોતાં શીખવું જોઈએ—અભ્યાસ પાડવું જોઈએ. કેમકે અનાદિ કાળથી આ પ્રાણીને અશુભ દો તરફ જોવાની ટેવ પડી ગઈ છે, અગર અશુભ દશ્યના સંસ્કારથી શુભ દશ્યમાં પ્રતિકૂળપણાનું આચરણ કરે છે, આથી શુભ દશ્યનો સંસર્ગ એ અનાદિ ટેવવાળી નિવિડ શૃંખલાને કમશઃ તેડે છે અને પછીથી માનસિક બળ વિસ્તીર્ણ અને ઉદાર થવાથી શુભાશુભ દશ્ય ગમે તે પોતાની સમીપ દેખાય તે પણ સ્વમાર્ગથી તે પ્રાણી ચુત થતું નથી, આ સ્થિતિ તે અશુભ કે શુભ દશ્યને જીવન્ત કરવાની અમેઘ કળા છે.
સદ્દગુરૂઓનો ઉપદેશ એપણ વચન પરમાણુઓનું દશ્ય છે જેવડે આત્મબેધન સત્વર થઈ શકે છે. જિન પ્રતિમા પણ એક દશ્ય છે, જેના આલંબનથી સંસ્કારી મનુ તે પ્રતિમામાં સાક્ષાત્ જિનેશ્વરને જુએ છે અને તે દ્વારા પિતાના આ ત્માને આલંબનના સતત સંસ્કારે પછી અભેદ અવસ્થામાં મૂકે છે. અનેક પ્રાકૃત મનુષ્યને તે જડ પાષાણુની પ્રતિમા રૂપે દૃષ્ટિગોચર થાય છે, પરંતુ સંસ્કારી જનેને તે દશ્યની જીવન્તતા પુરવાર થાય છે કેમકે તે વસ્તુદ્વારા તેને આત્મા શુદ્ધ કટિમાં દાખલ થતા હોય છે અને પાગલિક-જડ સંરકારેનો ભેગી થઈ પડેલા આત્માને ચૈતન્યના શુદ્ધ સંસ્કારો પ્રકટ કરાવી આપે છે; શાસ્ત્ર પછી તે લખાયેલું કે છપાયેલું ગમે તે પ્રકારનું હોય તે પણ એક દશ્ય છે. તે પ્રાણીઓને ઉત્તમ માર્ગમાં ચાલવાની સૂચના કરે છે. તેજ શાસ્ત્ર પ્રતિકૂળ દૃષ્ટિએ જેનારને અધે માર્ગમાં ગમન કરાવે છે. મહાપુરૂષના ગુણગાનને અનુકૂળ સંગીત અથવા વિષયવાસનાને ઉત્તેજક સંગીત ઉભય પ્રકારે મનુષ્યના હદયને હચમચાવે છે. સંગીતનું પ્રથમ દશ્ય આત્માને મહાપુરુષની કેટિમાં મૂકે છે જ્યારે અન્ય દશ્ય તેને હલકી કોટિમાં ઉતારી પાડે છે. આ ઉપરથી શુભ અને અશુભ સ્થિતિએ માં એતપ્રત કરવા એ દશ્યનું સામર્થ્ય છે. સંક્ષિપ્તમાં જે તે દશ્ય પ્રાણીઓને આત્માની જાગૃતિ કરાવી આપે છે તે વાસ્તવિક રીતે જીવન્ત દશ્યો છે, અન્યથા તે જડ હતા અને છે.
પ્રત્યેક દશ્ય મનુષ્યને ગુણદષ્ટિ અને દોષરષ્ટિ ઉદ્દભવાવે છે, એ આ ઉપરથી રવતસિદ્ધ થાય છે; સનતકુમાર ચક્રવર્તીને પિતાનું જે સુંદર રૂપ અહંકાર કરાવનાર બન્યું હતું તે દશ્ય કાળક્રમે વિરૂપાંતર ભાવને પામતાં તેમને પોતાને જ ક્ષણવિનાશી તરીકે ભાસ્યું હતું; આ દ્રશ્ય અને તેથી થતાં પરિણામના દોને પ્રભાવ છે
For Private And Personal Use Only
