________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૬
આત્માન પ્રકાશ.
એટલેકે પાછળથી તેમના વસ્તુ સ્વરૂપને ઓળખવાની કળા પ્રાપ્ત થઈ હતી અને દશ્યને શુભાગમાં પરિણામ પમાડવાની તે કળા વૃદ્ધિ પામી હતી. મહાપુરૂષના
જીવનચરિત્ર અને ઈતિહાસ એ માનવ જીવન ઉપર પ્રબળ અસર કરનાર દશ્ય છે. ઈતિહાસ વડે આપણે આત્મપ્રબોધન કરી પુરૂષની સ્તુતિ કરવા તત્પર બનીએ છીએ. આપણે સંસ્થાઓ સ્થાપી તે દ્વારા જનહિતના કાર્યો હાથ ધરવા તત્પર બનીએ છીએ અને મહાપુરૂષોના જીવનનું અનુકરણ કરવા પ્રગતિમાન થઈએ છીએ, આ સર્વ તે દશ્યને અને તેથી પ્રાપ્ત થયેલી વેગવતી કળાને આધીન છે.
પૂર્વોકત સર્વ પરિસ્થિતિઓ કલપના શકિતને કેળવવાની કળાના પરિણામ રૂપ છે એ નિર્વિવાદ સત્ય છે. કારણકે જ્યારે કલ્પના શકિત કેળવાય છે, અને તે શુભ માર્ગભ સંચરતી હોય છે, ત્યારે અપૂર્વતા પ્રકટે છે, અને અપૂર્વતા પ્રકટવાથી આપણી ઇચ્છામાં આવે તે સમયે આપણુ પરિષ્ટને (Environments) અને આપણે અમાનુષી વલણને કબજે કરવાને આપણે સમર્થ થઈએ છીએ. સામાન્ય પતિના મનુષ્ય મટીને ઉચી પંકિતના મનુષ્ય થવાની અને જીવનના, સામÁન અને સિદ્ધિના નવા અને અધિક વિશાળ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશવાની ઈચ્છા પ્રાપ્ત કરી, શક્તિ અને અનુકૂળતા પ્રમાણે પ્રત્યેક દશ્યમાં આત્માને લાભકારી જીવતપણું પ્રતીત કરવા ઉત્સુક રહેવું જોઈએ. શ્રીમદ્દ હેમચંદ્રાચાર્ય વદે છે કે –
येन येनछुपायेन युज्यते यंत्रव्यूहकः ।
तेन तन्मयतां याति विश्वरूपोमणिर्यथा ॥१॥ જે જે ક્રિયામાં ચાલક ઉપાયને જોડે છે, તે તે કિયા તેવાજ રૂપની બને છે, જેમ ટિક રત્ન પાસે ગમે તે રંગને પદાર્થ રાખવાથી તે તેવા જ રંગથી રંગત દેખાય છે પરંતુ આ ફિટિક મણિનો સ્વભાવ ચાલકે તજી સ્વરૂપને આવિર્ભાવ જગત્ તરફ વિસ્તારવાની જરૂર છે, અને તે જ યંત્રબૂકની ખૂબી છે. શ્રી ભરત ચક્રવર્તી આ રિસાભુવનમાં, કરકડછ વૃષભની જરાકુલ કાયા જોવાના નિમિત્તથી અને નમિરાજા સ્ત્રીઓના કંકણને ઇવનિદ્વારા પ્રતિબંધને પામ્યા છે તે સુપ્રસિદ્ધ છે તેઓએ અનુકમે આરિલાભુવનમાં, વૃષભમાં અને કંકણુમાં જુદું સ્વરૂપ અવલે કર્યું છે અને તે ઉપરથી આત્માને જાગૃત કરી સ્વકર્તવ્ય સન્મુખ થયા છે તેજ બતાવી આપે છે કે તેમનામાં દાને જીવંત કરવાની અપૂર્વ કળી હતી. અંતરાત્મપણું પ્રાપ્ત કર્યા શિવાય આ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરી શકાતી નથી. સર્વ દાને સાક્ષીરૂપે અનુભવ પ્રાણ આવા પ્રકારની સ્થિતિ (Stage) માંથી “અમારા કુદરત” એ સૂત્રાનુસાર શુભ શુભ અને જીવન્ત-આત્મગુણને ઉપકારક બનાવે છે; બહિરાત્મભાવ યુક્ત પ્રાણુઓ પોતાની આસપાસના દશ્યથી ઉત્પન્ન થતા સંજોગોને આધીન થાય છે.
For Private And Personal Use Only
