Atmanand Prakash Pustak 006 Ank 05

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

૧૦૧
ગૃહસ્થ ધરી तथा आयोचितो व्यय इति અર્થ તથા આવકને ઉચિત વ્ય કક
વિવેચનઃ પિતાને ધન-ધાન્યાટિકની છેલ્લી આવી હોય તેના પ્રમાણમાં ખરચ કર, એટલે તેને અમુક હિસ્સો પોતાના કુટું બના ભરણપોષણમાં વાપર. નીતિ શાસ્ત્ર કહે છે કે પિતાની આવકને એક ચતુર્થેશ નિધિની પેઠે જુદે રાખી મૂક; એક ચતુર્થેશ વ્યાપારને વિષે રાખવે એટલેજ ધર્મને વિષે વાપર અને બાકીને એક ચતુર્થેશ પોતાના કુટુંબના પિષણને અર્થે વાપર. વળી જે આવકને અનુચિત ખરચ હેય તે તે, રોગ જેમ શરીરને ઓછું કરી નાંખે છે તેમ, દ્રવ્યને ઓછું કરી નાંખી અર્થાત્ પ્રાતે નાશ કરી પુરૂષને વ્યવહારમાંથી કાઢી નાંખે છે; એટલે કે તે વ્યવહાર ચલાવવાને અસમર્થ થાય છે. માટે આવકને યોગ્ય ખરચ રાખવે એ ગૃહસ્થને સાધારણ ધર્મ છે.
तथा प्रसिद्धदेशाचारपालनम् ॥ અર્થ વળી પ્રસિદ્ધ એ જે દેશાચાર તેનું પાલન કરવું ( તે પાળવા )
વિવેચનઃ શિષ્ટ પુરૂને સંમત હે ચિરકાળથી રૂઢ થઈગયેલે, સકળ મંડળના વ્યવહાર રૂપ-ભજન-આચ્છાદન આદિ નાના પ્રકારના કાર્ય રૂપ-એવો જે દેશાચાર તેને પાળવે. તેનું ઉલ્લંઘન કરે તે, તે દેશના લોકો સાથે વિરોધ થવાને અને તેથી પ્રાંતે અશુભ થવાનો સંભવ રહે છે માંટે દેશાચાર પાળવે. આના સંબંધમાં લોકેત પણ એવી છે કે ઘરે રોજ ાિં રાતિ मेदिनीम् । तथापि लौकिकाचारं मनसापि न लंघयेत् ॥
ગીજને સમસ્ત પૃથ્વીને છિદ્રવાળી જુએ, અર્થાત સ મસ્ત પૃથ્વીને કેને દેષ યુકત સમજે તે પણ તેઓ મન થી પણ લોકાચારનું ઉલ્લંઘન કરતા નથી.
तथा गर्हितेषु गाढमप्रवृत्तिरिति । અર્થઃ નિદાપાત્ર એવા આચારને વિષે લેશમાત્ર પણ પ્રવૃત્તિ ન કરવી.