Ashtavakra Gita

Publisher: Anil Pravinbhai Shukla

Page 5

પ્રકરણ-૨
જનક કહે છે કે
શું હું નિર્દોષ,શાંત,જ્ઞાનરૂપ,અને પ્રકૃતિ થી પર છું ? પણ (અહો) --આ તો આશ્ચર્ય ની વાત છે કે-આટલા સમય સુધી હું મોહ વડે ઠગાયો છું !! (૧)
જેવી રીતે આ દેહને એક માત્ર “હું” જ (આત્મા તરીકે) પ્રકાશમાન કરું છું, --તેવી રીતે જગતને પણ “હું” જ (આત્મા=પરમાત્મા –તરીકે) પ્રકાશમાન કરું છું. આથી, --સમસ્ત જગત મારું છે,(આત્મા તરીકે) અથવા મારું કંઈ નથી (સર્વ પરમાત્મા નું છે), (૨)
અહો, જગત એ પરમાત્મા થી જુદું ના હોવા છતાં, (જે વાત આજે જાણી) પણ, --આ વાત જ્યાં સુધી જાણી નહોતી ત્યારે તે વખતે જગત ને સાચું જ માન્યું હતું.પરંતુ, --હવે ઉપદેશ ના જ્ઞાનથી તેનું મિથ્યાત્વ સમજાઈ ને તેમાં પરમાત્મા નું દર્શન થાય છે
જેમ પાણી માંથી જ ઉત્પન્ન થયેલા તરંગો,ફીણ અને પરપોટા, એ પાણી થી જુદા નથી, --તેમ આત્મા માંથી બહાર નીકળેલું આ જગત આત્મા થી ભિન્ન નથી, (૪)
જેમ વિચાર કરતાં જણાય છે કે-કપડું એ તાંતણારૂપ (દોરા રૂપ) છે એટલે કે, --તાંતણા થી જ કપડા નું અસ્તિત્વ છે,તાંતણા એ કપડા થી જુદા નથી, તેમ, --આ જગત પણ આત્મા નો જ અંશ છે.જગત આત્મા થી જુદું નથી. (૫)
જેમ શેરડી ના રસમાં કલ્પિત રીતે પણ સાકર તો રહેલી જ છે, અને, --સાકર માં શેરડી નો રસ કલ્પિત રીતે વ્યાપ્ત રહેલો જ છે, તેમ --આત્મા માં કલ્પાયેલું જગત આત્મા વડે જ વ્યાપ્ત રહે છે. (૬)
જેમ દોરડા ના અજ્ઞાનથી જ તે દોરડા માં (અંધારા ને લીધે) સર્પ નો ભાસ થાય છે,પરંતુ
--દોરડાનું જ્ઞાન થતા જ (અજવાળું થતાં) તેમાં સર્પ ભાસતો નથી, તેમ,
--આત્માના (સ્વ-રૂપના) અજ્ઞાન ને લીધે જગત ભાસે છે,પણ આત્મજ્ઞાન થતાં જગત ભાસતું નથી (૭)
પ્રકાશ (જ્ઞાન) એ જ “મારું પોતાનું સ્વ-રૂપ છે” જેથી “હું” પ્રકાશ થી જુદો છું જ નહિ, --એટલે જગત જયારે પ્રકાશે છે, ત્યારે “હું” (આત્મા) જ જગત રૂપે ભાસે છે. (૮)
જેમ અજ્ઞાન ને લીધે છીપલા માં ચાંદી ભાસે (દેખાય) છે, દોરડામાં સર્પ ભાસે છે,અને --સૂર્ય ના કિરણો માં જેમ મૃગ-જળ ભાસે છે, તેમ, --અજ્ઞાનથી જ કલ્પાયેલું જગત મારામાં “હું” માં ભાસે છે. (૯)
જેમ માટીમાંથી બનેલો ઘડો માટી માં, પાણીમાં થી ઉપજેલો તરંગ પાણીમાં અને, --સોનામાંથી બનેલું કડું સોનામાં જ લય પામે છે (મળી જાય છે) તેમ,
--મારા માંથી (“હું” માં થી) ઉદ્ભવ પામેલું જગત મારામાં જ (“હું”માં જ) લય પામે છે. (૧૦)
(3)
બ્રહ્મા થી માંડીને તરણા (તૃણ) સુધી નો જગત નો નાશ થાય છે પણ
--“હું” (અહં-આત્મા) નો વિનાશ થતો નથી,તેવા
--“હું” ને નમસ્કાર કરું છું, અહો,તે “હું” (આત્મા) કેટલો આશ્ચર્ય સભર છે ?!! (૧૧)
5