________________
32
સ્વર્ગ કે નર્ક કશું નથી,કે જીવન- કે મુક્તિ પણ નથી, --અહીં વધુ કહી ને શું કામ? યોગ-દૃષ્ટિ થી કશું પણ નથી. (૮૦)
(તત્વના) અમૃત વડે પૂર્ણ અને શીતલ (શાંત) થયેલું ધીર (જ્ઞાની પુરુષ ની ચિત્ત (મન) --લાભ ની ઈચ્છા રાખતું જ નથી,તેમ જ હાનિ (ગેરલાભ) થી શોકાતુર પણ થતું નથી.
(૮૧)
સુખ અને દુઃખમાં સમાન, સંતોષી અને નિષ્કામ પુરુષ, --(બીજા) કોઈ શાંત (જ્ઞાની) ને વખાણતો નથી,કે કોઈ દુષ્ટ ની નિંદા પણ કરતો નથી, --અને પોતાને કોઈ કર્તવ્ય કરવાનું બાકી છે, એવું પણ જોતો (વિચારતો) નથી. (૮૨)
ધીર (જ્ઞાની પુરુષ,સંસાર નો દ્વેષ કરતો નથી,કે આત્મા ને જોવાની ઈચ્છા પણ રાખતો નથી, --પરંતુ તે હર્ષ અને દ્વેષ વગરનો હોઈને,તે નથી મરેલો કે નથી જીવતો. (૮૩)
પુત્ર,સ્ત્રી વગેરે માં સ્નેહ વગરનો (અનાસક્ત),વિષયો પ્રત્યે નિષ્કામ અને --પોતાના શરીર પ્રત્યે પણ નિરાશ,એવો નિશ્ચિત થયેલો જ્ઞાની શોભે છે.
(૮૪).
યથાપ્રાપ્ત વર્તન કરતા,સ્વેચ્છા-અનુસાર ફરતા,અને જ્યાં સૂરજ આથમે ત્યાં સૂતા, --ધીર (જ્ઞાની) પુરુષ ને બધે ય સંતોષ છે. (૮૫)
પોતાના “સ્વ-ભાવ-રૂપી સ્થાન” માં વિશ્રાંતિ લેવા ને લીધે, જેને સમસ્ત જગત ભુલાઈ ગયું છે, --એવા મહાત્મા ને દેહ પડો કે પ્રાપ્ત થાઓ, તેની ચિંતા હોતી નથી. (૮૬)
જેની પાસે કશું પણ નથી, જે ઇચ્છાનુસાર ફરે છે, જે નિર્બદ (વંદ વગરનો) છે, અને, --જેના શંશય નાશ પામ્યા છે, અને જે સર્વભાવોમાં અશક્ત છે,એવો જ્ઞાની રમણ કરે છે. (૮૭)
મમત્વ-રહિત,માટી,સોના અને પથ્થર ને સમ ગણનાર,અને જેની, હૃદય ની ગાંઠો છૂટી ગઈ છે, તેવો, --તથા જેણે રજોગુણ તથા તમોગુણ ને દૂર કર્યા છે તેવો ધીર પુરુષ શોભે છે. (૮૮)
સર્વત્ર અનાસક્ત રહેનાર ના હૃદયમાં,કશી જ વાસના હોતી નથી, --મુક્તાત્મા અને સંતુષ્ટ મનુષ્ય ની કલ્પના કે સરખામણી કોની જોડે થાય ?
(૮૯)
એવા વાસના-રહિત સિવાય બીજો કોણ એવો મનુષ્ય હોઈ શકે કે,જે, --જાણતો હોવાં છતાં જાણતો નથી,જોવા છતાં જોતો નથી,બોલતો હોવાં છતાં બોલતો નથી. (૯૦)
વસ્તુઓમાંથી જેની “સારી-નરસી” ભાવના દૂર થઇ છે, અને જે નિષ્કામ છે, --તે ભિખારી હોય કે રાજા હોય તો પણ શોભે છે. (૯૧)
નિષ્કપટ, સરળ અને કૃતાર્થ યોગી ને, સ્વચ્છંદતા ક્યાં? કે સંકોચ ક્યાં ? --અથવા તો “તત્વ” નો નિશ્ચય પણ ક્યાં ? (૯૨).
આત્મા માં વિશ્રાંતિ થવાથી,સંતુષ્ટ બનેલા,નિસ્પૃહ અને દુઃખ-રહિત પુરુષ વડે, --“જે અંદર અનુભવાતું હોય” તે કેવી રીતે કોને કહી શકાય ? (કોણ સમજે?) (૯૩)
