Arhanniti

Author(s): Manilal Nathubhai Dosi
Publisher: Jain Gyan Prasarak Mandal

Page 13

અંશે ભિન્નતા પણ માલુમ પડે છે. કારણ કે જ્યારે હિંદુ શાસ્ત્ર પ્રમાણે પ્રથમ હક પુત્રને અને પછી માતાનો છે. ત્યારે આ ગ્રન્થ કારના મત પ્રમાણે (પૃ. ૧૩૪) પતિના મરણ પછી પ્રથમ હક સ્ત્રીને અને પછી પુત્રને છે. તેમજ વિધવાના સંબંધમાં જે હકનું પ્રતિપાદન કર્યું છે તે ઉપરથી જણાય છે કે જેને સ્ત્રી જાતિને તુચ્છ નહિ ગથતાં ઉચ્ચ પદ આપનાર છે, કારણ કે આત્માની અપેક્ષાએ સ્ત્રી પુ રૂપ સરખાં છે તે પછી સ્ત્રીના હકનો શી રીતે નાશ થઈ શકે ! બીજું જેનમાં ફક્ત પાંચ પ્રકારના પુત્રને હકદાર વારસ માન્યા છે, ત્યારે હિંદુ શાસ્ત્રમાં બીજા આઠ પ્રકારના પુત્રને પણ ધનમાં ભાગ લેનારા માન્યા છે, જેવા કે પનર્ભવ, કિનીન, પ્રજ, ક્ષેત્રજ, કૃત્રિમ, અપવિદ્ધ, દત્ત, સહેજ, આ બધાનું લક્ષણ ૧૩૩ મું પાનું જેવાથી સહજ માલૂમ પડશે. તેમાં જરપણું ( વ્યભિચાર ) વિગેરે દેષો લેવાથી જન શાસ્ત્રકારોએ તેમને ભાગના અધિકારી માન્યા નથી. તેમજ કેટલાક કોમાં પણ વિનામે” શબ્દ આવે છે, અને તે લોક જૈનોના આગમમાં તે સંબંધી જણાવેલું છે એવી શાક્ષી આપે છે. અને પ્રાયશ્ચિત પ્રકરણ પણ કર્તાનું જૈન ધર્મ સંબંધી ઉંડું જ્ઞાન દર્શાવી આપે છે. વળી આ ગ્રન્થમાં વ્યવહાર ભાષ્યમાંથી તથા બહદીંનીતિ ગ્ર પરથી કેટલાક માગધી લોકો ટાંકવામાં આવ્યા છે, તે પરથી તેમજ દરેક પ્રકરણના અંતે “ વિશેષ જાણવાની ઈચ્છા વાળાએ બેહદહીતિ નામ ગ્રન્થ દ લે ” એવું કથન કરવા પરથી એમ સહજ અનુમાન થાય છે કે તે ગ્રન્થ હેવો જોઈએ. વળી દિન એવું માગધી રૂ૫ વાને બદલે એક સ્થળે (૧૮૭ પૃ.) મૂળ પ્રતમાં જેવામાં આવે છે તે અમે શ્લોકમાં રહેવા દીધું છે. તે પરથી પણ