Anandghan Chovisi

Author(s): Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay

Page 8

તેઓએ જરા ઇચ્છા બતાવી તેથી બીજે દિવસે છાપેલ પુસ્તક્ની બે કોપી લઈ તેઓ પાસે ગયે. તેઓએ પ્રથમ ત્રણ પદ સમજાવ્યાં, તેમાં બહુ જ આનંદ થશે.”
આ રીતે વિ. સં. ૧૯૬૭ માં શ્રી મોતીચંદભાઈએ શ્રી આનંદધનજી મહારાજની રચનાઓને અભ્યાસ શરૂ કર્યો. આ જ હકીકત શ્રી મોતીચંદભાઈએ “શ્રી આનંદઘનજીનાં પદો” ભાગ બીજાની વિ. સં. ૨૦૦૧ના માહ શુદિ પાંચમના રોજ લખેલી પ્રસ્તાવનામાં પણ આપી છે. આ અભ્યાસના પહેલા ફળરૂપે “શ્રી આનંદઘનપદારનાવલી” નામે ગ્રંથ કે જેમાં શ્રી મોતીભાઈ એ શ્રી આનંદધનજીનાં ૫૦ પદેનું વિવેચન કર્યું હતું, તેની પહેલી આવૃત્તિ વિ. સં. ૧૯૭૧ માં, ભાવનગરની શ્રી જૈમધમ પ્રસારક સભા તરફથી પ્રગટ થઈ હતી. આને અર્થ એ થયો કે શ્રી મોતીચંદભાઈએ આ પદોને અભ્યાસ કરવાની શરૂઆત કરી તે પછી ચાર જ વર્ષમાં ૫૦ પદેના સવિસ્તર વિવેચન અને ૧૦૨ પાનાં જેટલા વિસ્તૃત, માહિતીસભર, અભ્યાસપૂર્ણ ઉપધાત સાથે આ દળકાર ગ્રંથ પ્રગટ થયા હતા. ઉપર જે ફકર આવે છે, તે આ આવૃત્તિની પ્રસ્તાવનામાંથી લેવામાં આવ્યો છે. આ પુસ્તક અલભ્ય બનતાં એની બીજી આવૃત્તિ, “શ્રી આનંદધનજીનાં પદો' એ નામથી, શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય તરફથી, શ્રી મોતીચંદ કાપડિયા ગ્રંથમાળાના ત્રીજા ગ્રંથાંક, વિ. સં. ૨૦૧૨ માં, પ્રગટ કરવામાં આવી હતી.
શ્રી મોતીચંદભાઈએ “શ્રી આનંદધનજીનાં પદો” ભાગ બીજાની પ્રસ્તાવનામાં જણાવ્યા મુજબ, તેઓએ શ્રી આનંદધનજીનાં ૫૦ પછીનાં પદોનું વિવેચન લખવાને નિશ્ચય વિ. સં. ૧૯૯૦ માં કર્યો હતો. આ પછી ' આ કાર્ય તેઓએ તરત જ શરૂ કર્યું હતું એમ ૫૧ મા પદનું વિવેચન ભાવનગરની શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભા તરફથી પ્રગટ થતા “શ્રી જૈનધર્મ પ્રશ” માસિકના વિ. સં. ૧૯૯૦ ના વેશાખ માસના અંકમાં છપાયું હતું. તે ઉપરથી જાણી શકાય છે. પ૧ મા પદ ઉપરાંત પર થી ૬૨ સુધીનાં અને ૧૦૦ મા એમ કુલ ૧૩ પદનું વિવેચન “શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ” માસિકના વિ. સં. ૧૯૯૦ થી તે વિ. સં. ૧૯૯૯ સુધીના અંકોમાં છૂટક છૂટક છપાયું હતું. આ ૧૩ પદોનું વિવેચન ક્યારે લખાયું હતું, તેની માહિતી મળી નથી, પણ તે સિવાયનાં ૬૩ થી ૧૦૮ સુધીનાં પદોનું વિવેચન સને ૧૯૪૨ની શરૂઆતથી તે સને ૧૯૪ના અંત સુધીમાં લખાયું હતું. ૫૧ થી ૧૦૮ સુધીનાં પદોનું વિવેચન “શ્રી આનંદધનજીનાં પદો” ભાગ બીજો એ નામથી, શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય તરફથી, શ્રી મોતીચંદ કાપડિયા ગ્રંથમાળાના ચેથા ગ્રંથાંકરૂપે, વિ. સં. ૨૦૨૦માં પ્રગટ થયું હતું. શ્રી આનંદધનજીનાં સ્તવનેનું વિવેચન સને ૧૯૪૭ના ઑગસ્ટથી તે સને ૧૯૫૦ના ઑગસ્ટ સુધીમાં ૩ વર્ષ દરમ્યાન શ્રી મોતીચંદભાઈ એ લખ્યું હતું, જે અત્યારે આ પુસ્તકરૂપે પ્રગટ થાય છે. આ વિગતે ઉપરથી જોઈ શકાશે કે મોતીચંદભાઈએ શ્રી આનંદધનજીની બધી કૃતિઓનું છૂટક છૂટક પરિશીલન કરવામાં અને એ ઉપર વિવેચન લખવામાં લગભગ ૪૦ વર્ષ જેટલો સમય લીધો હતો–અલબત્ત, આ સમય દરમ્યાન તેઓએ અધ્યયન અને લેખનની બીજી પણ પ્રવૃત્તિ કરી હતી, એમ તેઓના સાહિત્યસર્જનની વિગતે ઉપરથી જાણી શકાય છે.
શ્રી આનંદઘનજીની કૃતિઓ અત્યારની પ્રચલિત પરિભાષામાં વિચારીએ તે “આનંદધન’ એ નામ નહીં પણ તખલ્લુસ છે; એમનું પિતાનું નામ તે લાભાનંદ હતું. અને તે એ તખલ્લુસના ધારક સંતના ચિત્તનું નિજાનંદગામી એટલે કે આત્મિક આનંદના અનુભવના આશક વલણનું સૂચક છે. આવી આત્મિક કે આધ્યાત્મિક મસ્તી તરફની આંતરિક ચાહનાથી પ્રેરાઈને જ શ્રી લાભાનંદજીએ બાહ્ય ક્રિયાકાંડે અને ગચ્છ અને પંથની માન્યતાઓના અતિઆગ્રહોને શબ્દ અને લાંબો માંગ મૂકીને આત્મતત્વના સાક્ષાત્કારમાં સીધેસીધો ઉપયોગી થઈ શકે એવો યોગસાધનાને માગ પસંદ કર્યો હતે; અને સર્વ આશાઓ, આકાંક્ષાઓ અને લેકેષણાઓથી પર બનીને અથવા તો પર