________________
૧૦
વિદ્યાલય તરફથી થયું, તે પછી આ ગ્રંથનું પ્રકાશન હાથ ધરવાનું વિદ્યાલયે નક્કી કર્યું અને એનું સંપાદન પણ વિદ્યાલયના સંચાલકોએ મને સોંપ્યું. શ્રી આનંદધનજી જેવા મમીં અને નિજાનંદી સંત-યોગીપુરુષના અક્ષર દેહના અમૃતનું યત્કિંચિત પાન કરવાને આ બીજો અવસર વિદ્યાલયે મને આપે, તે માટે હું વિદ્યાલયના ભાવનાશીલ સંચાલકને અંતઃકરણથી આભાર માનું છું.
આ રીતે આ ગ્રંથના સંપાદનનું કામ તે મને પાંચેક વર્ષ પહેલાં સોપવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ વિદ્યાલયના સુવર્ણ મહોત્સવની અને સુવર્ણ મહોત્સવ ગ્રંથની પૂર્વતૈયારીનાં તેમ જ મહત્સવની ઉજવણીનાં તથા સુવર્ણ મહોત્સવ ગ્રંથને પ્રકાશનનાં તાલ્પલિક કામોને લીધે ત્રણેક વર્ષ સુધી એ કામ હાથ ધરવાનું ન બન્યું, એટલે હું આશરે બે વર્ષ પહેલાં જ આ ગ્રંથનું સંપાદન શરૂ કરી શક્યો. આજે આ ગ્રંથ પ્રગટ થાય છે, તેથી સ્વાભાવિક રીતે જ ચિત્ત આહલાદ અનુભવે છે.
શ્રી આનંદઘનજીનાં સ્તવનેનું વિવેચન પણ શ્રી મોતીચંદભાઈએ, શ્રી આનંદઘનજીનાં પદોના વિવેચનની ર વિસ્તારથી અને પોતાની સમજણને સ્પષ્ટ કરવાની દષ્ટિથી તેમ જ મુખ્યત્વે પિતાના સંતેષ ખાતર કર્યું છે. એટલે એમાં અવારનવાર વિષયનિરૂપણની કે દાખલા-દલીલોની પુનરુક્તિ જોવામાં આવતી હતી. ' તેથી એવી પુનઃક્તિઓને તેમ જ વિષય નિરૂપણના વિસ્તારને યથાશક કમી કરીને વિવેચનને બની શકે તેટલું ટૂંકાવવું જરૂરી લાગતું હતું. આમ કરવાથી ગ્રંથની મહત્તા કે ઉપયોગિતામાં કોઈ પણ પ્રકારની ખામી આવવાનો સંભવ ન હતા, એટલું જ નહીં, ઊલટું ગ્રંથ વધારે વાચનક્ષમ અને રોચક બનવાની મને ખાતરી હતી. એટલે મેં, “શ્રી આનંદઘનજીનાં પદે” ભાગ બીજાના લખાણની જેમ, આ લખાણને પણ સંક્ષેપ કરવાની અનુમતિ વિદ્યાલયના સંચાલક પાસેથી મેળવીને સ્તવનના વિવેચનને ટૂંકાવ્યું છે. મૂળ લખાણને આ રીતે ટૂંક કરવાને લીધે ગ્રંથના કદમાં આશરે છાપેલાં પિોણાબસેથી બસે પાનાં જેટલે ઘટાડે થઈ શક્યો છે. '
આ ગ્રંથમાં સંપાદન-પદ્ધતિ તથા એની પાછળની મારી દષ્ટિ “શ્રી આનંદધનજીનાં પદે” ભાગે બીજા જેવી જ છે; એટલે એને ખ્યાલ આપવા માટે, કંઈ નવું નિરૂપણું લખવાને બદલે, “શ્રી આનંદધનજીનાં પ’ ભાગ બીજાના મારા સંપાદકીય નિવેદનમાંને આ બાબતને લગત ઉલ્લેખ જ અહીં રજૂ કરવો ઉચિત છે. મારા એ નિવેદનમાં મેં કહ્યું હતું કે
“અહીં હું નમ્રતાપૂર્વક એટલું જણાવવાની રજા લઉં છું કે આ ગ્રંથનું સંપાદન કરતાં એક ધર્મગ્રંથનું સંપાદન કરવાની જવાબદારી માથે લીધી હોય એવી ચિંતાની લાગણી મેં સતત અનુભવી છે; એટલે વિવેચનમાંથી પુનરુક્તિ વગેરે દૂર કરીને એનો સંક્ષેપ કરવામાં મેં એ બાબતની પૂરેપૂરી ચીવટ રાખી છે કે જેથી અર્થસંગતિમાં જરા પણ ખામી ન આવવા પામે, વિવેચનમાં જરાય અધૂરાપણું ન રહે કે કોઈ પણ મુદ્દો અસ્પષ્ટ ન રહી જાય. મતલબ કે વિવેચનકારના મૂળ હેતુને કે થનની મૂળ વસ્તુને જરા પણ હાનિ ન પહોંચે એ રીતે જ આ સંક્ષેપ કરવામાં આવ્યો છે. આમ છતાં આવી કેઈ ક્ષતિ આમાં આવી જવા પામી હોય તે તે તરફ ધ્યાન દેરી વિદ્વાને મને આભારી કરે એટલું માગી લઉં છું.
આ સંક્ષેપ એવી રીતે કર્યો છે જેથી વચમાંનું અમુક લખાણું કમી કરવા છતાં આગળપાછળને સંબંધ બરાબર મળી રહે અને અર્થસંગતિ, વાક્યસંગતિ કે વિષયસંગતિમાં કોઈ પણ જાતને વિસંવાદ રહેવા ન પામે. આ રીતે લખાણની સુસંગતતા જાળવવામાં મારા તરફથી મેં એક પણ અક્ષર ઉમેર્યો નથી: જે કંઈ છે તે શ્રી મોતીચંદભાઈનું જ છે. મોતીચંદભાઈની મૂળ હસ્તપ્રતમાંથી (પ્રેસ-કેપીમાંથી) જે લખાણ મેં કમી કર્યું છે તે લાલ પેન્સિલથી કમી કર્યું છે, અને એ અનોખી હસ્તપ્રત સાચવી રાખી છે, એટલે જરૂર લાગે ત્યારે એને ઉપયોગ થઈ શકશે.”
