Agam Sutra Satik 34 Nishith ChhedSutra 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 1335

४३६
निशीथ-छेदसूत्रम् -३-२०/१३९३
धू- सर्वं संहितासूत्रं उच्चारेउं पदच्छेद काउ इमो पदत्थोपग्गहो “षडिति'' संख्या । मानासनान्मासः, अन्यानि मानानि समयावलिकादीनि असतीति मासः, मानानि वा द्रव्यक्षेत्रादीन्यसतीति मासः । मासोऽस्य परिमाणं मासमईति वा, मासनिष्पन्नं वा मासिकं । परिहार्यते इति परिहारः,परिहरणंवर्जनमित्यर्थः । अहवा-परिहरणंपरिहारः, अहवा-परिहियते वय॑ते च अस्मात् परिहारः। 'टा गतिनिवृतौ' तिष्ठन्त्यस्मिन्निति स्थानं । परिहारस्य स्थानं परिहार स्थानं । “पट्ठविते" ति आदिकम्मणोदीरणभृतेश्वर्यैष्वि ति कृत्वा प्रारब्धं यत् स्थापितं अद्धवढं ति भणियं होइ। न गच्छन्तीत्यगा वृक्षा इत्यर्थः । अगैः कृतं अगारं गृहमित्यर्थः । नास्य अगारं विद्यते इत्यनगारः । अंतस्य च अंतरंमज्झंअंतरंतिभण्णति।द्विमासोअस्य परिमाणं दोमासियं। परिहारस्य स्थानं स्थानं प्रतिषेवित्वा, “प्रति" प्रतिदानयोः प्रतिसन्निधानयोर्वस्तु वस्तु प्रति मूलउत्तरगुणदप्पकप्प जयणसेवाकरणं, क्त्वा प्रत्ययः, पूर्वस्य परेण सह संबंधमिच्छति, कृत्वा अन्यत् किमपि कर्तव्यं तदपेक्षते । आङ्मर्यादायां, “लोक दर्शने", मर्यादयालोचनं दातव्यं, आलोचनं दर्शयेदित्यर्थः । अथं इत्ययं निपातः, अपरा नामजा सा पुट्विं भणिता सतो जा अन्ना सा अपरा । विसतिरितिसंख्या ।रज्जत ति रात्रि, सा च रागस्वभावा, उभयोरपि विद्यते, रात्री उभयग्रहणार्थं, अहवा- अहोरात्रपरिसमाप्तिरत्र भवतीति कृत्वा रात्रिग्रहणं, अन्योन्यप्रतिबद्धत्वात् इतरेतरग्रहणात सिद्धिरिति। आरोविजतीति कृत्वा आरोवणा। पुव्वपायच्छितेछुब्भति, अहवा - उवरि चडाविञ्जतित्ति भणियं होइ । कस्स ? तस्स साहुस्स जं भणियं पायच्छित्तं दिज्जति, "आदिमज्झावसानेसु" -तस्स छम्मासियसपरिहारट्ठाणस्स तिसु विभागेसुजत्थ जत्थ पडिसेवति दो मासियं तत्थ तत्थ वीसतिरातिता आरोवणा आरुभेयव्वा । सह अत्येण सत्य, सह हेउणा सहेउं.सह कारणेण सकारणं । किं भणियं होति - तस्स जतो निष्फत्ति प्रभवः, प्रसति, तंतस्स अत्तोत्ति वा हेउ ति वा कारणं ति वा एगटुं । जहा सुत्तस्स अस्थाओ प्रसूति उत्पत्तिरित्यर्थः । जहा व तंतुभ्यः पटः, मृत्पिडात् घटः, एवं एसा वीसतिरातिया आरोवणा जतो नि'फन्ना तीए तं से अत्यो त्ति वा, हेतु कारणं, एगट्ठा दिट्ठा । दोमासियाए पडिसेवणाए वीसिया आरोवणा, सा पुण सअट्ठा अहीणमतिरित्ता कित्तिया होइ ?
आयरितो सयमेव पुच्छितो भणति- “तेन परंसवीसतिराया दो मासा' | "तेन" त्ति - तेन मूलवत्थुणा सह आरोवणापरिमाणं भवति, आवत्तिमाणं न आरोवणामाण, परं अन्नं चेव जं भणियं होति तेन सअटुं सहेउं सकारणं तं मानमधिकृत्य, तं पुन सवीसतिराया दोमासा सह वीसाएहिं सवीसतिराया दोमासा।
किं पुण दोमासियाए पडिसेवणाए वीसतिरपि आरोवणा? उच्यते-लक्षणोक्तत्वात्, तत्थ लक्खणं दिवसा पक्खित्तणमासा आनिजंति, मासा विपेक्खिऊण दिवसा आनिमंति।
“दिवसा पंचहिं भतिता दुरूवहीणा हवंति मासाओ। मासा दुरूवसहिया, पंचगुणा ते भवे दिवसा ।।" (एसा लक्खणगाहा) एएण कारणेण दोहिं मासेहिं आवन्नेहिं वीसतिरातिया आरोवणा । अहवा-इमो अन्नो वि आएसो सअटुं सहेउं, सकारणं अहीनमतिरित्तमिति, तस्स अनगारस्स उभयतरगादीकारणं नाऊण पढमपडिसेवणाए सानुग्गहं वीसतिरातिया आरोवणा दिज्जति, जति तह वि न ठाएज्जा For Private & Personal Use Only