Agam Sutra Satik 18 Jamboodwippragnapati UpangSutra 07

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 532

वक्षस्कारः-७
मण्डलापेक्षयासर्वबाह्यमन्डलस्य गतिप्रकर्षस्य सुप्रसिद्धत्वात्, प्रज्ञप्तइति गम्यं, भगवानाह-गौतम चन्द्रेभ्यः सूर्या सर्वशीघ्रगतयः, सूर्येभ्यः ग्रहाः शीघ्रगतयः, ग्रहेभ्यो नक्षत्राणि शीघ्रगतीनि, नक्षत्रेभ्यस्तारारूपणि शीघ्रगतीनि, मुहूर्तगतौ विचार्यमाणायां परेषां परेषां गतिप्रकर्षस्यागमसिद्धत्वात, अतएवसर्वेभ्योऽल्पा-मन्दा गतिर्येषांतेतथा एवंविधाश्चन्द्रास्तथासर्वेभ्यः शीघ्रगतीनि तारारूपाणीति।
मू. (३४१) एतेसि णं भंते ! चंदिमसूरिअगहनक्खत्रारारूवाणं कयरे सव्वमहिद्धिआ कयरे सव्वप्पडिआ?, गो०! तारारूवेहितो नक्खत्ता महिद्धिआ नक्खत्तेहिंतो गहा महिद्धिआ गहेहिंतो सूरिआ महिद्धिआसूरेहितो चंदा महिद्धिआ सब्वपिद्धिआ ताराख्वा सबमहिद्विआचंदा।
पृ. अथैकादशद्वारं प्रश्नयति-'एतेसि णमित्यादि, एतेषां भदन्त ! चन्द्रसूर्यग्रहनक्षत्रतारारूपाणां मध्ये कतरे सर्वमहर्द्धिकाः कतरे च चकारोऽत्र गम्यः सर्वाल्पर्धिकाः ?, भगवानाह-गौ०! तारारूपेभ्यो नक्षत्राणि महर्टिकानि नक्षत्रेभ्यो ग्रहा महर्द्धिकाः ग्रहेभ्यः सूर्या महर्द्धिकाः सूर्येभ्यश्चन्द्रा महर्द्धिकाः, अत एव सर्वाल्पर्धिकास्तारारूपाः सर्वमहर्द्धिकाश्चन्द्राः ___मू. (३५०) जंबुद्दीवेणं भंते ! दीवे ताराए अताराए अ केवइए अबाहाए अंतरे पन्नत्ते गोजमा! दुविहे-वाघाइए अनिव्वाघाइएअ, निव्वाघाइए जहन्नेणं पंचधनुसयाई उक्कोसेणं दो गाऊआई, वाघाइए जहन्नेणं दोन्निछावडे जोअणसए उक्कोसेणं बारस जोअणसहस्साइंदोन्नि अबायाले जोअणसए तारारुवस्स २ अबाहाए अंतरे पन्नत्ते।
वृ.इयमत्र भावना-गतिविचारणायांयेयेभ्यः शीघ्राउक्तास्तेतेभ्यःऋद्धिविचार-णायामुक मतो महर्द्धिका ज्ञेया इति । अथ द्वादशद्वारप्रश्नमाह-'जंबुद्दीवे णं०' जम्बूद्वीपे भदन्त ! द्वीपे तारायास्तारायाश्च कियदबाधया अन्तरं प्रज्ञप्तम् ?, भगवानाह-गौ० ! द्विविधं- व्याघातिकं निव्याघातिकंच, व्याघात:-पर्वतादिस्खलनंतत्रभवं व्याघातिकं,निव्या_तिकंव्याघातिकानिर्गतं स्वाभाविकमित्यर्थः, तत्रयन्निव्या_तिकंतजघन्यतः पञ्चधनुःशतानि उत्कृष्टतो द्वेगव्यते, एतच जगस्त्वाभाव्यादेवावगन्तव्यं, यन्त्र व्यापातिकंतजघन्यतो द्वे योजनशते षट्ष-ष्टयधिके, एतच्च निषधकूटादिकमपेक्ष्य वेदितव्य।
तथाहि-निषधपर्वतः स्वभावतोऽप्युश्चत्वारि योजनशतानि तस्य चोपरि पञ्चयोजनशतोच्चानि कूटानितानिचमूले पञ्चयोजनशतान्यायामविष्कम्माभ्यांमध्ये त्रीणियोजनशतानि पञ्चसातत्यधिकानि उपरिअर्द्धतृतीये द्वेयोजनशते तेषांचोपरितनभागसमश्रेणिप्रदेशे तथाजगतस्वाभाव्यादष्टावष्टौ योजनान्यबाधया कृत्वा ताराविमानानि परिभ्रमन्ति ततो जघन्यतो व्याघातिकमन्तरंद्वेयोजनशतेषटषष्टयधिकेभळतः,उत्कर्षतोद्वादशयोजनसहस्राणि द्वेयोजनशते द्विचत्वारिंशदधिके, एतच मेरुमपेक्ष्य द्रष्टव्यं।
तथाहि-मेरौ दशयोजनसहस्राणिमेरोश्चोभयतोऽबाधयाएकादशयोजनशतान्येकविंशत्यधिकानि, ततः सर्वसङ्ख्यामीलने भवन्ति द्वादशयोजनसहस्राणि द्वे च योजनशते द्विचत्वारिंशदधिके, एवं तारारूपस्य तारारूपस्य अन्तरं प्रज्ञप्तमिति । अथ त्रयोदशं द्वारं प्रश्नयत्राह
मू. (३५१) चंदस्स णं भंते ! जोइसिंदस्स जोइसरन्नो कइ अग्गमहिसीओ प० गो० ! 13340