________________
૬૮
પ.પૂજ્ય દેવચંદ્રજી મહારાજ વિરચિત
પોતાના ગુણોનાં જ હોય છે. તે આત્માઓનો આવો પારિણામિક ભાવ હોય છે. જગતના ભાવોને જાણવારૂપ જે જ્ઞાયકસ્વભાવ છે તથા પોતાના ગુણોને ભોગવવા રૂપ જે ભોગ્ય સ્વભાવ છે એવી રીતે ગ્રાહકસ્વભાવ રક્ષકસ્વભાવ અને વ્યાપકસ્વભાવ આ સર્વે સ્વભાવો પોતાના આત્માના ગુણોમાં જ એકાકાર૫ણે પ્રવર્તે છે. પોતાના ગુણોમાં જ તન્મયતા આવે છે તથા સંપૂર્ણપણે આત્મધર્મના પ્રકાશમાં આ આત્મા લયલીન થાય છે. ।। ૪૦ ॥
વિવેચન :- અયોગી કેવળી થયા બાદ આયુષ્ય સમાપ્ત થાય ત્યારે આ ભૌતિક શરીરનો ત્યાગ કરીને ઉર્ધ્વગતિએ ગમન કરવાનો જીવનો સ્વભાવ હોવાથી માત્ર એક જ સમયમાં સાતરાજ ઉછળીને લોકના અન્તિમ પ્રદેશ સુધી ઉપર જાય છે.
ત્યાં ગયા પછી અનંતકાળ સુધી પોતાના ગુણોનું જ કર્તા પણું પોતાના ગુણોનું જ કાર્યપણું, અને પોતાના ગુણોનું જ કરણપણું એમ બધાં કારક ચક્ર સ્વગુણોમાં જ પ્રવર્તાવે છે. બાહ્યભાવોમાં રતિ માત્ર પણ પ્રવર્તતા નથી. તેના જ કારણે સર્વથા કર્મથી અલિપ્તપણે આ જીવ જ રહે છે.
જેમ અગ્નિમાં બાળવાનો સ્વભાવ, પાણીમા ઠારવાનો સ્વભાવ મીઠામાં ખારાશનો સ્વભાવ, ઝેરમાં મારકસ્વભાવ આ બધા ભાવો પારિણામિક સ્વભાવ છે તેવી રીતે ગુણોનું જ કર્તાપણું, ગુણોનું જ કર્મપણું અને ગુણોનું જ કરણ પણું આવો પારિણામિક સ્વભાવ પ્રવર્તે છે પણ ઔયિકભાવ કે ઔપશમિકભાવ કે ક્ષાયોપશમિકભાવ આ જીવને સંભવતા નથી. કારણકે કર્મો જ નથી. તો આ ભાવો કેમ હોય ?
સદા કાળા પોતાના શુદ્ધસ્વભાવનું જાણપણા રૂપ જ્ઞાયકસ્વભાવ, અને પોતાના શુદ્ધસ્વભાવને ભોગવવા રૂપ ભાગ્ય સ્વભાવ, તથા પોતાના ગુણોને જ ગ્રહણ કરવા રૂપ ગ્રાહક સ્વભાવ પોતાના ગુણોની
