________________
आचारचिन्तामणि- टीका अभ्यं. १ उं. ७ . ८ वायुविराधनापरिहारः
७१७
-कलदाऽभ्याख्यान- पैशुन्य - परपरिवाद - रत्यरति मायामृपा - मिथ्या- दर्शनशल्याभिधानमष्टादशप्रकारं नान्वेपयेत्न स्वयं कुर्यात् न चान्यैः कारयेत् न चान्यं कुर्वाणमनुमोदयेदित्यर्थः ।
योsयमात्मा स्वकीयमज्ञानेन सर्वद्रव्यपर्यायसमाकलनयोग्यतां धारयति, येन च मोक्षमार्गावलम्बनतः शिवपदमपि शक्यते गन्तुम्, तस्यात्मनः पुनरधःपतनकारित्वाद पापं कर्म सर्वया परित्याज्यमिति विभाव्य पजीवनिकायारम्भकरणासर्वधा विनिवर्तितव्यमिति भावः ।। ० ८ ॥
पजीवनिकायारम्भस्य सर्वथा परिहार एवं मुनित्वं प्रापयतीत्याह--' तं परिणाय ' इत्यादि ।
मूलम् -.
तं परिणाय मेहाची व सयं छज्जीवनिकायसत्यं समारंभेज्जा पोवऽण्णेहिं छज्जीवनिकायसत्यं समारंभावेज्जा, पत्रऽण्णे छज्जीवनिकायसत्यं (१०) राग (११) द्वेष (१२) कलह (१३) अभ्याख्यान (१४) पैशुन्य (१५) परपरिवाद (१६) रति--अरति (१७) माया - मृपा और (१८) मिथ्यादर्शनरूप अठारह प्रकार का पाप जो स्वयं नहीं करता है, दूसरों से नहीं कराता है और दूसरे करने वाले का अनुमोदन नहीं करता है वही पुरुष वसुमान् है ।
तात्पर्य यह है कि जो आत्मा अपने प्रज्ञान से समस्त द्रव्यों और पर्यायों को भली भाँति जानने की योग्यता धारण करता है और जो मोक्ष मार्ग का आश्रय लेकर मुक्तिपद भी प्राप्त कर सकता है उसको 'आत्मा का अधःपतन करने वाले पापकृत्य सर्वथा त्याज्य हैं? ऐसा विचार करके यड्जीवनिकाय के आरंभ से विरत हो जाना चाहिए ||सू० ८|| पटुकाय के आरंभ का त्याग ही साधुता प्राप्त कराता है, यह बात आगे कहते हैं:- 'तं परिण्णाय.' इत्यादि ।
(८) भाया, (ङ) बोल, (१०) राज, (११) द्वेष, (१२) ४सड, (१३) अल्याभ्यान, (१४) पैशुन्य, (१५) परपरिवाह, (१६) इति भरति, (१७) भाया - भृषा भने (१८) મિથ્યાદર્શનરૂપ અઢાર પ્રકારનાં જે પાપ તેને તે કરતા નથી, બીજા પાસે કરાવતા નથી, અને ખા કરવાવાળાને અનુમેદન આપતા નથી. તેજ પુરૂષ વસુમાન છે. તાત્પર્ય એ છે કે જે આત્મા પેાતાના પ્રજ્ઞાનથી સમસ્ત દ્રવ્યે અને પર્યાયને રૂડી રીતે જાણવાની યોગ્યતા ધારણ કરે છે, અને જે મેાક્ષમાગના આશ્રય લઇને મુક્તિપદ પણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે, તેને, આત્માનું અધઃપતન કરનારાં પાપકૃત્ય સવ થા ત્યાજ્ય છે’ એવા વિચાર કરીને પ′′નિકાયના આરભથી નિવૃત્ત થઈ જવું ોઈએ. સૂ॰ દ્વા ષકાયના આરસના ત્યાગજ સાધુતા પ્રાપ્ત કરાવે છે. એ વાત આગળ કહે છેઃ'तं परिण्णाय.' इत्याहि.
