Aapni Shrut Pratyeni Jawabdari

Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf

Page 3

આપણી શ્રુત પ્રત્યેની જવાબદારી
[૪ કરેલ અને તે તે સમયની પરિસ્થિતિમાં તેમને જે અને જેટલું સૂઝયું તેને અમલમાં મૂકવા પણ તેમણે નાનામોટા અનેક પ્રયત્નો કર્યા છે. એને જ લીધે તને અનન્ય વારસો આપણને મળ્યો છે. જે કાળે પ્રેસ ન હતા, કાગળે ન હતા, વિશેષ શું ?-તાડપત્ર પણ ન હતા, અગર તે તે ઉપર લખી સંગ્રહ કરવાની સર્વમાન્ય ધર્મપ્રથા ન હતી, તે કાળમાં જે પૂર્વજોએ મૃત સાચવ્યું અને જે રીતે સાચવ્યું તે સામાન્ય વસ્તુ નથી. વધારામાં દેશ અને પરદેશનાં વિનાશક બળો તેમ જ કુદરતી વિનાશક બળથી પણ એમણે શ્રત-સંપત્તિ સાચવવામાં અને વધારવામાં કશી મણું નથી રાખી એમ પણ ઈતિહાસ કહે છે.
આ આપણું મૃતપરંપરા પ્રત્યેની જવાબદારીને ઉત્તમમાં ઉત્તમ અંશ છે; અને તે, હું સમજું છું ત્યાં લગી, દરેક જૈનના લેડીમાં ઊતરી આવ્યો છે. એમ ન હોત તો આજે જેન પરંપરાના જુદા જુદા, નાનામોટા બધા ફિરકાઓ પિતપોતાની સમજ અને સાધન પ્રમાણે શ્રતરક્ષા, શ્રતપ્રચાર આદિ માટે જે કાળજી સેવે છે ને પ્રયત્ન કરે છે તે કદી સંભવત નહિ. એ ખરું છે કે પાડોશી સંપ્રદાય અને પરંપરાઓની શાસ્ત્રરક્ષા અને શાસ્ત્ર પ્રચાર આદિની હિલચાલને પ્રભાવ જૈન ફિરકાઓ ઉપર પડે તે અનિવાર્ય છે, પણ જે એ ફિરકાઓને વારસામાં મૃતનિષ્ઠાને સંસ્કાર લા ન હોત તો, માત્ર બાહ્ય સંગે એમનામાં ગરમી પેદા કરી શકતા નહિ અને કરત તોયે તે ટકી શકત નહિ અગર પ્રયત્નાભિમુખ થઈ શકી નહિ. એટલે આપણુમાં શ્રત પ્રત્યેની નિષ્ઠા કે આદરને સંસ્કાર વારસાગત છે એમાં શક જ નથી અને એ એક આપણે વારસાગત ગુણસંપત્તિ છે.
આપણું કેટલીક ખામીએ
આ બધું છતાં એ ગુણસંપત્તિની સાથે સાથે આપણા વારસામાં કેટલીક ખામીઓ કે ત્રટિઓ પણ ઊતરી આવી છે. આપણે ભલે એ ભૂતકાળથી ઊતરી આવેલ ખામીઓ આડે આંખ મીચીએ, પણ તેથી લોહીમાં ઊતરેલી એ ખામીઓને કઈ ઈન્કાર કરી શકે તેમ નથી અને ઈન્કારમાત્રથી રસ્તા પણ સરળ થતું નથી. જે ગુણસંપત્તિ વિશે ઉપર સૂચન કર્યું છે તેને વિસ્તાર, રોચક રીતે કરી શકાય તેમ છે, પણ જ્યારે જવાબદારીને પ્રશ્ન વિચારવાને હેય અને તે અર્થે ટૂંકમાં લેવા જોઈત માર્ગને નિર્દેશ કરે હોય ત્યારે “ તે વારસામાં કઈ ખામીઓ ઊતરી છે અને તે કેવી રીતે અત્યારે આપણને. બાધક બની રહી છે એનું જ સાધાર સૂચન કરવું જોઈએ.