Aapni Shrut Pratyeni Jawabdari

Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf

Page 6

૪૯૪ ]
દન અને ચિંતન
વખતે કે એને સાંભળતી વખતે આપણે એટલેય વિચાર નથી કરતા કે કાળહાનિ, દુર્ભિક્ષ અને બીજી અગવડ એ માત્ર જૈન સંધને જ સ્પ ફરતી હતી કે તે જ સ્થાનેમાં વસતા બ્રાહ્મણુ અને બૌદ્ધોને પણ સ્પ કરતી ? જો કાળહાનિ વગેરે તત્ત્વ સૌને એકસરખાં સ્પર્શ કરતાં તો એવું કયું તત્ત્વ હતું કે જેને લીધે બુદ્ધના ઉપદેશ અવિકલપણે સંગ્રહાયા, લખાયા અને પથ્થરનાં કાતરાયા, તેમ જ વૈદિક અને ઔપનિષદ જેવાં શાસ્ત્રો, તેનાં છ અંગે અને અર્થશાસ્ત્ર કે મહાભાષ્ય જેવા ગ્રંથ અક્ષરશઃ સચવાઈ રહ્યાં અને મુખ્ય તેમ જ મહત્ત્વનુ` જૈન જીત માત્ર ન સચવાયું ! નજીવા મતભેદોને મેક રૂપ આપવાની ટેવ
ખરી વસ્તુાંસ્થતિ એવી લાગે છે કે જૈન અનગારા શ્રુતક્તિથી શ્રુતરક્ષા માટે ખરેખર પ્રયત્ન કરતા, પણ તેમનામાં દાદર નજીવી બાબત ઉપર જે મતભેદ પડતા તે મતભેદોને તે એટલુ મોટુ અને ભયાનક રૂપ આપતા કે જેને લીધે તેમના અનુયાયીએ દિવસે દિવસે એકબીજાથી સાવ અલગ પડતા જતા હતા, અને શ્રુત જેવી સામાન્ય બાબતમાં પણ એક ધઈ શકતા નહિ. આજે આપણે જાણીએ છીએ કે એક વ્યક્તિ પોતાના મત-વિચાર સાચવી રાખીને પણ ખીજા સાથે સર્વસાધારણ હિતકારી ભાખતમાં મળી જાય છે, તેની સાથે કામ કરે છે. તે આજ કરતાં જેને આપણે મોટા ગુણધર સમજતા હાઈ એ કે જ્ઞાતી સમજતા હાઈ એ તેમને પોતપાતાના મતભેદો કાયમ રાખીને પણ સંસાધારણ જૈન શ્રુતની રક્ષાના કાર્યોમાં ભાગ લેતા કાણુ અટકાવે? જવાબ એ નથી કે કાળાર્ધાને અવશ્યંભાવી હતી. કાળહાનિને અથ પણ છેવટે તો એ જ છે કે જવાબદાર આગેવાનેાની માનસિક નબળાઈ. આ નબળાઈનું તત્ત્વ જૈન સંતે એવી રીતે વારસામાં મળતુ રહ્યું છે કે આજ સુધી તે જૈન સંધની શ્રુત પ્રત્યેની જવાબદારીને અને તેને અમલમાં મૂકવાની વૃત્તિને સંગીન બનવા દેતુ નથી,
પુડૂંવર્ધન, થુરા અને વલભીમાં જે કાંઈ શ્રત વિશે કાય થયું તેમાં પણ તે વખતે મળી શકવાને સંભવ હોય એવા ભિન્ન ભિન્ન આચાર્યાં મળ્યા નથી, દિવસે ને દિવસે અભેદગામી, સમન્વયલક્ષી કે સહકારી તત્ત્વ વિકાસ પામવાને બદલે વિરાધલક્ષી અગર ભેદગામી તત્ત્વ વધારે ને વધારે વિકસતું આપણે ઉત્તર કાળના ઇતિહાસમાં જોઈ એ છીએ. તેથી જ્યારે એક વિદ્વાન આગળ આવે ત્યારે મોટે ભાગે ખીજા વિદ્રાન કે આચાર્યો તેને શ્રુતકામાં સમ્પૂર્ણ સાથ આપવાને બદલે કાં ા તટસ્થ રહેતા, કાંતા જીંદો ચેકે જમાવતા.