________________
શુદ્ધ અને સાચા ધર્મનો ધબકાર
પૂજ્ય મુનિ શ્રી અમરેન્દ્રવિજયજીનો મને પ્રત્યક્ષ પરિચય નથી. “આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું?” નામની લેખ-શ્રેણી “જિનસંદેશમાં પ્રગટ થતી હતી ત્યારે મને તેમનાં લખાણોનો પરિચય થતાં એમની ચિંતનપ્રદ શૈલી અને મૌલિક દૃષ્ટિથી હું પ્રભાવિત થયો હતો. થોડા દિવસ પહેલાં મારા મિત્ર શ્રી ગુણવંત શાહે પુસ્તકરૂપે છપાઈ રહેલ એ લેખ-શ્રેણીના ફરમા મને વાંચવા આપ્યા. વાંચીને મેં તેમને કહ્યું: ‘સ્વામીજીનું આ પુસ્તક દુનિયાની તમામ ભાષાઓમાં છપાવવું જોઇએ. વિશ્વના મહાન ચિંતકોનાં પુસ્તકોની હરોળમાં ઊભું રહે તેવું આ પુસ્તક છે. મારો આ પ્રથમ પ્રતિભાવ જાણીને એમણે કહ્યું કે, હવે આ પુસ્તકની પ્રસ્તાવના પણ તમારે જ લખી આપવી પડશે.” એમનો એ પ્રેમાગ્રહ હું નકારી ન શકયો અને એ આગ્રહના અણસારે પ્રસ્તુત પુસ્તક વિષે સંક્ષેપમાં લખી રહ્યો છું.
આપણે ઉપાસક છીએ કે સાધક? આપણને ધર્મની પ્રાપ્તિ થઈ છે ખરી? ખરેખર આપણે ધાર્મિક છીએ? ધર્મ એટલે શું? ધાર્મિકતા એટલે શું? ધર્મ અને સાધનાને લગતા આ અને આવા બીજા અનેક પ્રશ્નોનું, પૂજય મુનિશ્રીએ આ પુસ્તકમાં સુખ અને સુસ્પષ્ટ, નિર્દેશ અને નગદ નિરૂપણ કર્યું છે. કહેવાતા ધર્મ અને કહેવાતી ધાર્મિકતાના અંચળાને અળગો કરીને, સાચો ધર્મ અને સાચી ધાર્મિકતા ક્યાં છે તેનું સુખ દર્શન આ પુસ્તકના પાને પાને થાય છે.
પૂજયે મુનિશ્રીએ, ધર્મ માર્ગે જવા ઇચ્છતી વ્યકિત માટે પાયાની અને પ્રથમ શરત બતાવી છે કે, તેની આજીવિકા બીજાના શોષણ ઉપર નિર્ભર ન હોવી જોઈએ.” ધાર્મિક જીવનની-આત્મિક જીવનની શરૂઆત ત્યારે જ થાય કે, “સ્વની અંધાર કોટડીમાં પુરાયેલો આત્મા, તેમાંથી નીકળીને ‘સર્વનો વિચાર કરતો થાય.”
દેખીતો ધર્મ તો આજે ઘણો બધો થાય છે. મોટી સંખ્યામાં લોકો પૂજા-પાઠ, દેવદર્શન, તપ, યજ્ઞ, અનુષ્ઠાન આદિ ધર્મપ્રવૃત્તિ કરે છે. માત્ર બાહ્ય ક્રિયાકાંડ કરનારને ધાર્મિક-ધર્માત્મા ગણવામાં આવે છે. આવો ક્રિયાકાંડી પણ પોતાને ધર્મિક માને છે. કેવળ બાહ્ય ક્રિયાકાંડને જ ધર્મ માનવો અને એવા ક્રિયાકાંડીને ધાર્મિક ગણવો તે ભાન માન્યતા છે. આ માન્યતાનું નિરસન કરતાં પૂજય મુનિશ્રી બુલંદ સ્વરે કહે છે કે, “વ્યકિત ધાર્મિક અનુષ્ઠાન ગમે તેટલું કરતી હોય પણ ચિત્તમાં જો કેવળ સ્વાર્થ જ ભર્યો પડ્યો હોય, બીજાના સુખનો વિચાર ઊગ્યો જ ન હોય, તો સમજવું કે ધર્મ ત્યાં પાંગર્યો જ નથી.”
સાચો ધર્મ એ છે કે જેની સાધનાથી ચિત્તની શુદ્ધિ થાય, આત્મા નિર્મળ થાય અને જીવ માત્ર પોતાના આત્માતુલ્ય અનુભવાય. જીવનના દરેક પ્રસંગમાં પ્રસન્ન
