Aagam 40 AAVASHYAK Moolam evam Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 13

आगम
(४०)
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययनं [-], मूलं [-/गाथा-], नियुक्ति: -1, भाष्यं -1 मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] "आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत
सूत्राक
स्वरमल्पकालमितिपर्यायौ, चशब्दाद्याबद्रव्यभौवि च, स्थाप्यत इति स्थापना, स्थापना चासौ मङ्गलं चेति समासः, तत्र स्वस्तिकादि स्थापनामङ्गलमिति । “भूतस्य भाविनो वा भावस्य हि कारणं तु यल्लोके । तद्रव्य तत्त्वज्ञः सचेतनाचेतन | कथितम् ॥३॥" अस्यायं भावार्थ:-'भूतस्य' अतीतस्य भाविनो वा' एण्यतो 'भावस्य' पर्यायस्य 'कारणं' निर्मित 'यद्' एव 'लोके' 'तदू द्रव्यम्' इति द्रवति गच्छति ताँस्तान्पर्यायान् क्षरति "चेति द्रव्यं 'तत्त्वज्ञैः' सर्पस्तीर्थकृद्भिरितियावत् सचेतनम् अनुपयुक्तपुरुषाख्यम् अचेतनं ज्ञशरीरोदि तथीभूतमन्यद्वा कथितं" आख्यातं प्रतिपादितमित्यर्थः । तत्र द्रव्यं च तन्मगलं चेतिसमासः, तश्च द्रव्यमङ्गलं द्विधा-आगमतो नोआगमतश्च, तंत्र आगमतः खल्वागममधिकृत्य आगमापेक्षमित्यर्थः,नोआगमतस्तु तद्विपर्ययमाश्रित्य, तत्रागमतो मङ्गलशब्दाध्येता अनुपयुक्तो द्रव्यमङ्गलम् 'अनुपयोगो द्रव्य' मितिवचनात् , तथा नोआगमतस्त्रिविध द्रव्यमङ्गलं, तद्यथा-ज्ञशरीरद्रव्यमङ्गलं १ भन्यशरीरद्रव्यमङ्गलं २ ज्ञशरीरभव्यशरीरव्यतिरिक्तं ३ द्रव्यमङ्गलमिति । तत्र ज्ञस्य शरीरं ज्ञशरीरं, शीर्यत इति शरीरं ज्ञशरीरमेव द्रव्यमगलं ज्ञशरीरव्यमङ्गलम् ,
आफूल्यन्तरे पूर्वाकारोळेदारनन्दीवरद्वीपादिस्थतिमादि. ३ स्थाप्यमानापेक्षवा,अन्यत्र तु तिष्ठतीति स्थापना. आदिना नन्दावादि, ५ भाग| मनोभागमाभ्यां विचारविष्यमाणावाजावार्थ इति । ६ वाशब्दस्य निपातानामनेकार्थत्वेन समुच्चयार्थवाद्भूतभविषपतोअति शेष (चकाराजगभविष्यपर्यायमिति | [विशेषावश्यके) विवक्षितख भावतया ८ "आगमकारणमाया देहो सदोष तो दबं" ति३०विशेषावश्यकवचनादुपादानादीनि विविधानि कारणानि. ९ इष्टावधारणार्थरवायोग्यत्वसद्भाव इति ज्ञापयति । १० पर्यायस क्रममाविस्वात्पूर्वपर्यायान् क्षरति, भूतापेक्षया क्षरति, भविष्यदपेक्षया गच्छतीत्यपि "द्वादशामार्थप्ररूपणाकारित्वातेषाम्. १२ आदिना भव्यपारीरमहा १३ ज्ञभन्यशरीरव्यतिरिक्तमप्रधान कारणादि च.१४ युक्तिदर्शनपुरस्सर रहितं अभ्यस्त । खरूपमेतदिति १५ पठिता. * उपलक्षणादनुपयुक्तान छानादि व्यतिरिक्तमलवात्तस्थ.+पेक्षयेत्यर्थः 1-01 ज्ञाता ३
दीप
अनुक्रम
~ 12~