________________
ભાષાની ભવ્યતા
શાસન
સિદ્ધરાજ જયસિંહના શૈશવની આ વાત છે. સિદ્ધરાજના પિતા કર્ણદેવ તો એને ત્રણ વર્ષનો મૂકી ગુજરી ગયા હતા. એની મા મીનળદેવી ચલાવતાં હતાં. સિદ્ધરાજ નાનો હતો પણ એની પ્રતિભાની ખ્યાતિ દૂર દૂર દિલ્હી સુધી પહોંચી હતી. દિલ્હીના સમ્રાટે મીનળદેવીને કહેવડાવ્યું: “તમારો પુત્ર મોટો થયો છે. એને દિલ્હીના દરબારમાં મોકલો.” મીનળદેવીને ચિન્ના થઇ. એણે એને દિલ્હી મોકલતા ઘણી ઘણી શિખામણ આપવા માંડી ત્યારે સિદ્ધરાજે પૂછ્યું: “તમે શિખવાડો છો તે સિવાયનું કંઇક ત્યાં આવી પડે તો તમને પૂછવા કેમ આવું?” આ માર્મિક ઉત્તરથી મા પ્રસન્ન થઇ.
દિલ્હી દરબારમાં વિનય અને સભ્યતાથી પ્રવેશ કરી સિદ્ધરાજે સૌનાં મન જીતી લીધાં. એની પરીક્ષા કરવા બાદશાહે એના બન્ને હાથ મજબૂત પકડીને પૂછયું: “બોલ, હવે તું શું કરીશ?”
હાથ છોડાવવાનો પ્રયત્ન કર્યા વિના જ સ્મિત કરી સિદ્ધરાજે કહ્યું: “આ દેશમાં વર કન્યાને એક હાથથી પકડે છે તો એને જિંદગીભર નભાવે છે, એના યોગક્ષેમની જવાબદારી લે છે; આપે તો મને બન્ને હાથથી પકડયો છે, હવે મારે ચિન્તા શી? આથી હું નિશ્ચિંત થયો!”
આથી પ્રસન્ન થયેલા બાદશાહે એનું સન્માન કરી એને વિદાય આપી.
૧૯
