Book Title: Vvichar Sanskriti
Author(s): Nyayvijay
Publisher: Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023008/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra-saMskRti. God is not God of those Who are poor in spirit. ---nyAyavijaya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Reate Bazaaaaaaaaaa 1 | vicAra-saMskRti. piparomAM prakAzita katiya lekhene saMgraha) - - - lekhaka- Drara rararararara rarara re vaNAyaTaE - - nyAvizArada-nyAyatIrtha - - zrInyAyavijayajI mahArAja. - - - - - = vIra se. 2457 varma saM. 9 [ vi. sa. 1987 = = dvitIya saMskaraNa. = prati-saMkhyA 1000 amUlya. ET Brarararararararara rararararara rararara Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka zrIjainayuvaka-sadha, laDIyALI pALa, vaDodarA. A pustakanA prakAzanamAM kAliyAvADInA sadgata cAhuM rAyacaMda dulabhajInA puNyasmaraNArthe 75] rUpIyAnI madada karanAra zAha devagaDha mastItha, kAliyAvADI. vaDAdarA. luhANAmitra sTIma pri. presamAM e. vI, kare chApyuM, tA. 10-6-31 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya sAMkA vADA ! paryuSaNA paryuSaNA sabanyuM kaka! sAcu sAhamniyavalla mahAvIra - jIvana para kaMIka Astika nAstikatA paNa e zuM maTe ! ! lIlavaNI-sukavaNI viSe ... lekha-sUcI. ... ... ... ... ... ... : ... ... ... ... ... ... ... : ... ... ... AdhA praJAttarA ... bhavadevanI dIkSA bhagavAn mahAvIra svAmI anekAnta-duna : ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... : ... ... : ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... pRSTha: 1 y 12 22. 29 41. 56 ze: Ge G 1 87. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaDA vADA ! AjanA jaina yuvakone dhArmika draSTie huM e kahevA mAMguM chuM ke, parama vItarAga mahAvIra devanuM vizALa dharmakSetra-temanA zAsananuM vizALa medAna mUkI keTalAke je sAMkaDA vADAmAM bhaLI jAya che te ekadama geravyAjabI che. tame game tyAMthI jarUra sAro lAbha uThAo-game te pustaka dvArA jarUra sAruM jJAna meLave- jemAM rasa paDe te vAMcIne temAMthI sArI bAbata jarUra grahaNa kare, paNa ema karatAM eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM jarUra che ke ethI mahAvIra devanA zAsananuM mULa nizAna na cUkAvuM joIe. guNanA rAgI avazya bane, game Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAMthI guNa grahaNa kareA ane kAi paNa guNInA guNane prazaMsA, e zubha ane sajjanAcita che; paNa ethI e pariNAma Avavu te aniSTa ja gaNAya ke dhArI mAga karatAM kaI mANusanA kahevAtA vADAnA 'anuyAyI' thavu game. keTalAka 'sudhAraka' gaNAtAe paNa A yugamAM neAkhA vADAne peASavAmAM Ananda mAne che, e AchA duHkhanI vAta nathI. emAM mhATe bhAge te dAmbhikatAnuM ja sAmrAjya pravarte che. jyAM vADAmantrIne teADavAnI jarUra che tyAM sA-bhauma sanAtana mA`thI judo vADA nirmANa karavA, agara tene peASaNa ApavAno prayatna karavA e vyAjabI gaNAya ke ? AjanI jaina kAmanI sthiti game tevI hAya agara jaina samAjanA AjanA AcAra-vyavahAra game tevA hAya, paNa jainadarzananI mULa saMskRti te saMsArabharamAM nirUpamaja che. vizvavyApI kalyANI bhAvanAnuM sAmrAjya tyAM pravatta che. tenI dAnika tattvapraNAlI, tenI AcAra-ceAjanA, tenA vyavahAra-dhama ane tenA Adaza vizvanA akhila dhArmika-sAhityasaMsAramAM utkRSTa padavI bhAgave che. pachI ( jina ' bhagavAnanA anuyAyI tarIke peAtAne 'jaina '" kahevaDAvavAmAM puratA santASa nathI zu` ke anyanA anuyAyI' tarIke paNa peAtAne manAvavAnuM mana thAya ? Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 kavie tA eka ekathI uMcA thayA che ane che. saMskRta kAvya-sAhityamAM mahAkavi ' kAlidAsa ' vagerenuM sthAna keTalu uMcu che. Aje ' TAgAra ' jevAe paNa ' kavi ' tarIke keTaluM uMcuM mAna dharAve che. lekhake paNa mahAna kATInA Aje paNa hayAta che. kAI pustaka sarasa ane sundara lAgatAM, mULa zAsana ' sAthe sIdhe sambandha mUkI daIne te pustakanA lekhakanA anuyAyI peAtAne kahevarAvavA taiyAra thavuM, agara te lekhakanA kahevAtA neAkhA ' mizana" nA daphtaramAM peAtAnuM nAma nAMdhAvavuM e hRdayanI nabaLAi nahi te khIjuM zuM gaNAya ! " > AtmazA, parama vItarAga an deva zrImahAvIranA zAsana-bhakta pUrvAcA --RSi-mahaSi - mahAtmAomAM keTale darajanTe hatI, e paNa vicAravu' ghaTe. vizvavidyAsahADhadhi hemacandrAcAya jevA mahApurUSo dhArata te judu mizana, judo vADA avazya sthApI zakata. teo svataMtra saMpradAya sthApana karI tenA ' izvara ' tarIke svayaM pUjAvA samartha hatA. paNa temane te aniSTa hatuM. teo tA paramparAgata vizuddha sanAtana ' zAsana '-mAneja prakAzita-praphullita karavAnI maneAbhAvanAvALA hatA. temanA bhakta rAjAmahArAjAone teo spaSTa jaNAvatA ke " tame ane huM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe badhA eka ja vItarAga devanA anuyAyI chIe. je tamArA bhagavAna che teja mArA pazu che. ApaNe badhA ekaja mahAprabhunA sevakA chIe. " AvuM udAra mana jyAM hAtha, satya tattvA para ja jyAM pakSapAta hAya, vizuddha AtmakalyANanI ja jayAM manedazA hoya tyAM nAkhAvADA bAMdhavAnA dabha sevAya ja kema ! Atma-izAnI hada paNa Aje vadhumAM vadhu SaSTha--saptama guNusthAna sudhI ja che. temAM adhikAMza pRSTha--jIvana che, saptama-jIvana alpa aze ja. paNa e viSenA kAinA kevala yazaHpravAda para saTTo na khelAya. mumukSu jIva para pramAda thavA e sArI vAta che. paNa enA paranA bhaktirAganA atireka vivekadRSTi para paDadA nAMkhanAra anI jAya che ane vadhAre paDatuM mahattva ApavAnI ke phelAvavAnI ghelachAmAM taNAi javAya che eja khATu' thAya che. bhakti ke prema-STinuM aucitya viveka-draSTine AvRta na thavA devAmAM che, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa paNA. pajIsaNa Ave tyAre jainonAM hRdaye AnadathI uchaLavA mAMDe che, te dahADe teo sArAM sArAM kapaDAM paheraze, ghareNAM--gAMThAM lagAvaze, harakhate cahere derAsara ane vyAkhyAne jaze, kadI pratikramaNamAM nahi janArA paNa te dahADe pratikramaNa karavA jaze, ' saMvatsarI' padmimaNAmAM tA kAkaja bAkI rahetA haze. te divaseAmAM varagheADA nikaLaze, pUjAe bhaNAze, prabhAvanAA thaze ane jamaNu paNa uDaze. A badhI dhUmadhAma paryuSaNA parvanA mahimAne AbhArI che. nirdoSa AnaMdanI sAmetA kAInA vAMdhA na hoya. paNa , Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAsa karIne e mahAna pavitra divasamAM Atmazuddhi karavAnuM pharamAna che. bAre bAre mahIne e svargIya gaMgA" ApaNI vacce AvI utare che. emAM snAna karI Atmazuddhi meLavavAnI che. e na karAya te e "gaMgA "nuM apamAna thAya. varase varase e parva-deva ApaNI sAme AvIne khaDo thAya che, ane, paramAtmA ahana devanuM Adarza jIvana zravaNa karIne ane dhArmika kriyAmAM praveza karIne AtmamalanuM prakSAlana karavAne divya saMdeza ApaNane suNAvI jAya che. e sanDezane Aja lagI ApaNe keTalo jhIlyo che? ene vicAra kadI Ave che vArU! ApaNuM vicAra-pradeza ane vartana-vyavahAramAM ATaATalAM paryuSaNanI kai paNa dIpti pravezavA pAmI che ke? divase divase ujavaLa thavAne badale vadhu kALA te nathI thatA jatA ne ? eka IMca AgaLa vadhavAne badale pacAza hAtha pAchaLa te nathI khasatA jatAne? ATaATalAM pajusaNa vitAvavA chatAM paNa ApaNuM adhaHpatana na aTake e zuM ? kaI vicAra Ave che ? khUba samajI rAkhe ke paryuSaNa parvanuM mukhya ArAdhana hRdayazuddhi saMpAdana karavAmAM che. e vagara kerI dhAmadhUmathI to kone keDe vanya che ! gADarIyA-pravAhe te aneka pajusaNa vitAvyAM, paNa have samajIoe jAgRta thaI vidhipurassara paryuSaNa ujavavAM joIe. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhi tamane zuM batAvuM ! tame svayaM samajI zako che ke, Aje jaina samAjanuM bAhA ane AMtara svarUpa kevI vikRta dazAmAM AvI gayuM che. pUja-prabhAvanAo ane sAmAyika-pratikamaNe karavA chatAM verajheranI ane jhaghaDAnI hAya ThaMdha na paDe ane sAhamivacchaLa karavA chatAM kemanI bhUkha na bhAMge te pachI tenI kismata keTalI? A badhuM ThaMDe peTe vicAravAnuM che. bIjI kema te Aje saMgaThana karI, anukULa sAdhanAne lAbha laI potAnI unnati sAdhatI jAya che, tyAre zuM Aje jaina kemaja eka evI kamanasIba kema che ke jenuM divase divase patana thaI rahyuM che ! A huM ja kahuM chuM ema nathI, paNa dezanA rAjadvArI ane AgevAna purUSe paNa jenonI A kamabakhtI joI rahyA che. hinAnA nutana rAjabandhAraNanI rUparekhA raju karatA "neharUsamiti "nA riporTamAM vastI-saMkhyA ane cuMTaNInA adhikAra viSenA eka prakaraNamAM jaNAveluM ke, AkhA hiMdustAnamAM bIjI jAtie saMkhyAmAM divase divase vadhatI jAya che, tyAre hiMdu kema ane jene kemanI saMkhyAmAM ghaTADo thatuM jAya che. ahIM e vicAravAnuM che ke hindujAti kaDonI saMkhyAmAM che, eTale tene saMkhyA-hAsa najaramAM na AvI zake, paNa jena jevI nAnaka kemane je kSaya-rega Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSothI lAgu paDelA che tenI bhayAnakatA tA duniyAnI najare tarI rahI che. A viSenA pAkArA vamAna patromAM avAranavAra thayA kare che. jaina AgevAnA ane yuvakAnuM dhyAna A vastu tarapha kheMcAvAnI sakhta jarUra che. paryuSaNA parvamAM jaino peAtAnA kartavyamA samajI lye. ane tene amalamAM utAre tA e parvAdhirAja kharekharI rIte ujavAyA gaNAze. * * payu SaNA parvanuM mAhAtmya 'paryuSaNA' zabdamAMja jhaLakI rahyuM che. e zabdaja e parvAdhirAjanI ArAdhanAnI dizA batAvI rahyo che. antarAtmAnA vizuddha bhAvamaya udyAnamAM viharavuM-vasavu'-rahevu e e zabda ( paryuSaNA )nA lakSaNasiddha artha che, sa jIvAne ane khAsa karIne jemanI sAthe vaira-virAya thayA hoya temane namrabhAve, zuddha dilathI khamAvavA ane peAte svaccha : AzayathI khamavuM e jaina parvanI asAdhAraNa viziSTatA che. Aje te khamata-khAmaNAnI eka rUDhi thai paDI che. ane e vinAda ane gammatanA viSaya thai paDayA che. enI pAchaLa peAsTakhAtAne paNa khUba kamANI thAya che. paNa paryuSaNanuM vAstavika Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhana te vaira-virodhanI vRttio khaMkherI hRdaya zuddhi karavAmAM ane mitrIbhAva keLavI sadAcArI jIvana sampAdana karavAmAM che. zrIbhagavAnanuM pharamAna che ke "khamiyavvaM khamAviyavvaM uvasamiyavvaM uvasamAviyavvaM / jo uvasamai tassa atthi ArAhaNA, jo na uvasamai tassa natthi aaraahnnaa| tamhA appaNA ceva upasamiyavvaM / se kimAhu bhate ? varasamA 3 sAmaus" | ( kalpasUtra ) arthAta-khamavuM ane khamAvavuM, upazamavuM ane upazamAvavuM. je upazame che te ArAdhaka che ane je upazama nathI te ArAdhaka nathI. mATe svayaM pite upazamavuM. bhagavan! bAnuM zuM kAraNa? kAraNa e ke-upazama eja virati-jIvanane sAra che. te dahADe A bhagavadajJA mujaba munie andara andara jo sAcA dilathI eka-bIjAne khamAve te Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTale badhe lAbha thAya! dharmasaMsthAnA kharA thAMbhalA teo che. zuddha khamatakhAmaNAMthI temanAM hRdaya je nirmaLa thAya ane teo je eka-bIjA pratye nirmaLa premanI ta pitAnA aMtaHkaraNamAM pragaTAve, te temanI-sAdhusaMsthAnI keTalI unnati thAya ! temanA ahiMsaka jIvananI slAmA mANase upara keTalI sundara asara thAya ! ane temanuM cAritramaya jIvana gRhastha-saMsAra para kevuM ajavALuM nAkhe ! vaira- virodhanA bhaDakAmAMthI sAdhuo pite je bahAra nikaLI jAya te teo gRhastha-saMsAra para mahAna upakAra karI zake. gRhastha-saMsAranA kalahAnala paNa temanI prazamamayI jIvana-prabhA AgaLa manda pI jAya. saMsAranA kalyANa mATe tyAgI jIvana mahAna AzIrvAdarUpa che. e akhaMDa jyota evI che ke anAdijanmAMdhane paNa dekhate karI denArI che. sarva dharmazA. tyAgI jIvananI guNa-gAthAothI bharyA paDayAM che. samaya samaya para mahAna AtmAoe jagat para. mahAna upakAra karyA che. Aje paNa samaya-dharma oLakhI dUra dUra dezamAM munio je vicaraNa kare, te temanI premamayI jJAna-prabhAthI hajAre pAramezvarI zAsanapaddhatine lAbha levA bhAgyazAlI thAya. jenasaMkhyAne hAsa thavAnAM kAraNemAM A paNa eka sabaLa kAraNa che ke, muni-vihAra bahu saMkucita thaI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 gayA che. samyagajJAnadhArI munivare ApasanA vaira- virAdhane tilAMjali ApI, udAra manathI zAsana-sevA mATe kaTIbaddha thAya ane peAtAnA vihAra-pradeza lakhAvI dharma prabhAvanA vistAre ane jaina jIvanane pradIpta kare ema jarUra icchIe. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNuM saMbaMdhe kaMIka ! paryuSaNa e jainonuM mahAna parva che. balake jainonAM badhAM dhArmika parvemAM tene avvala naMbara che. cAturmAsa zarU thatAM sAdhuo ane zrAvakanAM antaHkaraNamAM je Ananda pragaTe che te paryuSaNa parvane aMge che-tene anulakSIne che. paryuSaNane alaga karI daIe te cAturmAsanI sugandha kaMI rahetI nathI. zrAvaka sAdhuone pitAnA gAmamAM ke zaheramAM mAthuM rAkhe che-comAsuM rahevA lAve che-dUra dUra jaIne paNa vinaMti karI sAdhuone comAsuM karavA lAve che, enuM mukhya kAraNa paryuSaNa parvane ujavavAnI hasa che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhunI upasthitimAM vyAkhyAna-vANInuM zravaNa thAya, pUjA-prabhAvanAo thAya, utsava mahotsava thAya ane supanAM tathA ghaDiyA-pAraNuM vagerenI upaja paNa thAya, A bhAvanAthI zrAvake sAdhuone pitAnA kSetramAM mAruM rAkhavA utsuka bane che. eka mahIne ADo. hoya tyArathI paryuSaNanuM svAgata zarU thaI jAya che, ane e divasa paNa "mAsadhara" tarIke pUjAya che; ane paMdara divasa ADA hoya tyAre te divasa "pakSadhara tarIke pUjAya che. e pramANe "aThAIdhara." jyAre mAsadhara" vagere divase mAnanIya thaI paDyA che, te pachI paryuSaNanA mahimAnuM zuM pUchavuM? A uparathI vAMcanAra e paNa samajI zake che ke, paryuSaNa e phakta ekaja divasanuM nAma che, ane te bhAdrapada-zukalA, paMcamI athavA caturthI. eTalAja mATe enI pUrvenA. sAta divase paikI pahele divasa "aThAIdhara" kahevAya che. jema ke rAjAnI savArI AvatI hoya tyAre hAthI, ghoDA, cha-cAmara, lazkara vagere lavAjamA AgaLa hoya che ane tyAra pachI sahunI cheDe rAjA Ave che, tema bhAdrapada zukalA paMcamI athavA catuthI e rAjarAjezvarasadaza paryuSaNa parva che ane tenI pUrvenA sAta divase e mahArAjAdhirAja parvAdhirAjane sAhibIbharele ThATha che. payuSaNa eTale zuM? ene lIdhe ane spaSTa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha e che ke, bAhA jagatamAM yA mehanA medAnamAM vasavuM mUkI daI AtmasvarUpanI zuddha dazAmAM vasavuM. Ama vasavuM e payuMSaNA."kemake "pari" ane "uSaNa" e be zabdanA sahagathI "payuSaNa" zabda baneluM che. emAM "uSaNa ne artha thAya che vasavuM; ane upara kahyuM tema vasavuM e artha "pari batAve che. AvA ucca arthavAhI paryuSaNamAM paNa sthaLe sthaLe saMghamAM kajIA-TaMTA ubhA thAya che, varSadahADAnI takarAre te divase uThAvavAmAM Ave che ane kaSAyavardhaka prasaMgone vadhAre piSaNa ApavAmAM Ave che ! zuM A paryuSaNa kahevAya ! paryuSaNanI ArAdhanA bIjAone khamavA-khamAvavAmAM che. zuddha tapazcaryA karavAmAM che ane bhagavAna ahaMnanA AdhyAtmika jIvana para manana karI pitAnA jIvanane vikAsa sAdhavAmAM che. te pavitra divasemAM dareka jAtanI khaTapaTane tilAMjali ApI devAnI hoya ane prazama-vRtti keLavIne Atmazuddhi karavAnI hoya. e divasomAM keInI sAthe kalaha-kaMkAsa na karIe, keInuM buruM na cintavIye, kaI para dveSa ke roSa na karIe, kaI gALe Ape te zAMti rAkhIe-kSamAM dhAraNa karIe. payuSaNa e AdhyAtmika parva che. eTale e AdhyAtmika vikAsa sAdhavAnuM TANuM che. te divase mAM amAri-paTala vagaDAvavAnuM vidhAna che. paraMtu sahuthI pahelAM potAnAja Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 Atma-pradezomAM amAri-paTa vagaDAvavAnI jarUra che. svayaM-pite manasA, vacasA ane karmanuM ahiMsaka banavuM joIe che. jyAM sudhI svayaM ahiMsaka na thavAya tyAM sudhI bIjAne ahiMsaka kevI rIte banAvI zakAya. vicAramAtramAMthI jyAre hiMsA nikaLI jAya tyAre kharI ahiMsaka dazA prApta thaI gaNAya. paryuSaNamAM A dazA sampAdana karavAnI che. e divasemAM halavAI vagerenA bhaThuM-tAvaDA baMdha rakhAvAya ane pite bhaThThI-tAvaDA mAM jamaNavAra- nakArazI-sAhagnivacchala kare ene zuM artha ? AvA AraMbha-samAraMbha paryuSaNamAM karavAnA na hoya. pajusaNu" sAthe jamaNane maLaja besatuM nathI. tapasyA sAthe jamaNavAranI kaMI saMgatija thatI nathI. miSTAnna jhApaTavAthI upavAsa sArA thAya e mAnyatA bhUlabharelI che. dIvA jevuM cekhuM samajI jaIe ke sAmudAyika jamaNavAronA mahA AraMbha paryuSaNanA zubhatama divasemAM mAMDavA emAM e parvAdhirAjanI virAdhanA ane viDambanA samAyelI che. tapasyA paNa gajA pramANe karIe. gajA uparavaTa tapasyA karI " vAha vAha"nI abhilASA saphaLa karavAmAM e tapasyAnuM phaLa "vAhavAhamAM pUruM thaI jAya che. uparAMta, durgAnathI karmanAM khAtAM baMdhAya e khAM. ALoTI-ALoTIne ke rakhI-bhaTakIne Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azAntapaNe divasa pUrA karavA athavA gAmagapATA hAMkIne ke zetruMjabAjI khelIne jematema vakhata gALave e tapasyAnA kahevAya, e upavAsa na kahevAya. dekhAdekhI mAna-pUjAnA he tapasyA ghaNI thAya che. lITe lITe TevAI gayelI ajJAna-dazA paNa tapasyA karAve che. AvI tapasyAnI sArthakatA keTalI! emAM AtmazuddhinuM tattva bhAgyeja hoya che. upavAsanuM lakSaNa te e che ke jemAM kaSAya, viSa ane AhArano tyAga karAya. nahi te e khAlI laMghanarUpa che. astu. " pajusaNanAM vyAkhyAne mukarara karelAM che. eTale dareka pajusaNe enAM e vyAkhyAnanAM pArAyaNa thayAM kare che. te vakhate vyAkhyAnanA upAzraye zrotAothI ThaTha bharAya che. babbe vakhata vyAkhyAne thAya che. vyAkhyAna paNa lAMbAM hoya che. strI-purUSanA ghoMghATa ane bAla-baccAonA kalabalATa vacce zretAo sAMbhaLe ke na sAMbhaLe, samaje ke na samaje, DelAM khAya ke bagAsAM khAya, paNa mahArAja sAhebane . nItarate zarIre mukarara karelAM pAnIyAM gaLuM phADI labaDadho pUrAM karavAnAMja rahyAM! - paNa zikSita munie paryuSaNanA divase mAM. navya paddhatie bhAvavAhI vyAkhyAne karI zake che, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ane zrotAonA muDadAla jIvanamAM caitanya reDI temane prANavAnlR banAvI zake che. jUnI ghareDanAM zuSka ane niSprANa vyAkhyAna sAMbhaLI sAMbhaLIne samAja umakI paNa gayA che. vidvAn sAdhuee te mahAvIrasvAmInA jIvanane vaijJAnika paddhatie samajAvavAnI jarUra che. bhadrika lAkA mahAvIra svAmInA mALa zarIra para-jAtamAtra zarIra para indrAe DhALelA 2AjanasukhavALA eka karADa ane sATha lAkha kaLazeAnI vArtA sAMbhaLIne jarUra prasanna thAya; jAtamAtra bhagavAnA DAbA paganA a'guThAthI 'merU' mahIdharanuM kampana suNIne jarUra prapullita thAya. paNa mahAvIranuM mahAn prabhutva evAM vaNunAmAM nathI samAyuM, e tattvadarzI kharAbara samajI zake. mahAvIranA jIvanamAM sahuthI vadhAre mahattvapUrNa vastu emanA vItarAga-saMyama che, jemAM emanI tapazcaryA, emanI kSamA ane emanI samAdhi tarapha te te vakhatanA emanAthI viruddha dizAnA anya tIrthaMkaro paNa hebatAI gayA che. paNa khedanI sAthe jaNAvavuM paDe che ke pelA ' siddhAtha ' byantara ane * geAzALa 'nAM varNanA mahAvIra prabhunA mahattvapUrNa jIvana--granthanA vAMcanArane vicitra lAgyA vinA na rahe. mahAvIranA zarIramAM e nyatara praveza karIne mAle, praznAnA javAba Ape, nimitta tathA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 phalAdeza batAve ane dhamAla macAve e kevI vAta ! ene leke "vaLagADa" jevuM kahI hase te emAM zuM Azcarya? bhagavAnuM dhyAnaratha che paNa emanA zarIramAM praveza karIne vyaktara adazyapaNe dhAMdhala macAve te dhAMdhalIyA khuda bhagavAna nahi gaNAya ke kAraNa ke, upasthita lokamAM satya hakIkta keNa samajI zake ke, "A badhA bakheDA ke vyantaranA che, bhagavAna te zAnta che. " kadAca koI A satya hakIkata samaje te te e, bhagavAnane dubaLaja samaje, kemake e te emaja samaje ke bhagavAna te zANuM che, paNa emanI andarane vaLagADa ja A badhuM karI rahyA che. eTale ene mana te emaja samajAya ke bhagavAna je samartha hoya te emane A balA hAya zAnI! Indra ene bhagavAnanI pAse zA mATe rAkhyo hate ! bhagavAnanA upasargonuM nivAraNa karavA mATe ke! paraMtu upasarga vakhate te e hajarata kayAMya rakucakkara thaI jAya ane pachI nakAmI vakhate AvI hAjara thAya ! ane bhagavAnane mahimA vadhAravA jatAM nakAmA bakheDA vadhArI mUke ! A e bheLA vyaktara mahArAjanI bhakti! kyA kAmane mATe InTe mane prabhu pAse rahevA pharamAvyuM che" e vAtanuM te e vyantarane bhAna ja nathI rahyuM. eTale e capaLIyA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 bhAie saudhamendranA zAsananA amala nathI karyAM e tA spaSTa ja che. geAzALanI bevakuI ane tenuM pAgalapaNuM te TIkAomAM ane granthAmAM khUbaja vaghu vAyu che ! paNa gozALA jyAM tyAM bhagavAnanA nAmane AgaLa karIne lokonAM ghara ane mahAllAnA mahAllA saLagAvI mUke e kevI mehu'dI vAta ! leAkeAnAM ghara ane mahAllA khALI nAMkhanAra ' byantara ' deva paNa kevA gAMDA haze ! ema teA pachI koi paNa mANasa bhagavAn nA nAme zrApa ApI duniyAmAM pralayakALa vartAvI mUke! geAzALA evA kacA tAnidhi hatA ke bhagavAnnA nAme ene zrApa lagI zake! evA vicitra mAsa paNa bhagavAnanuM nAma AgaLa dharI zrApa ApavA mAMDe ane e sAcA paDe tA tA saMsAramAM gajamaja macI jAya. AvI behudI khInA jIbha para lAvatAM paNa mArA jevAne tA sakAca thAya. AvI bAbata bhagavAna niSkala jIvana-caritramAM zecanIca DAgharUpa gaNAya. 6 geAzALanAM ATaATalAM aDapalAM, aTakacALA ane unmAda, ke jene lIdhe bhagavAnane paNa bahu bahu khamavuM paDayuM, e jANavA chatAMya evAne teja lephsA bhagavAne zikhavI e ajAyabIbharelI mInA che. bIjA kAie evAne vidyA zikhavI hAta. tA. DhAkA ? Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e zikhavanArane emaja kaheta ke, ' AvAne vidyA detAM kaMika tA vicAra karavA hatA. nhAtI khakhara ke e kevA nAlAyaka che ? ' paNa bhagavAne kayA hisAbe sapane dUdha pAyuM haze enA khulAsA TIkAkAre paNu nathI karI zakayA. mAnasazAstranI draSTie vicAratAM, saMbhava che ke, bhagavAnI mAnasa prakRtimAM dAkSiNyaguNanI mAtrA viziSTa pramANamAM Aya; ane khIjuM e ke, geAzAla' citarAyA che tevA 'gAMDA' paNa zAyada na hoya, bhagavAnanA caritramAMthI vicArakAne aneka vicAranAM sthAna prApta thAya che ane AjanA nava zikSitA tathA tarkazaktivALAone anekAneka jijJAsAo ubhI thAya che. tenAM samAdhAna lITelITe cAlanAra lakIranA phakIrAthI thavAM muzkela che. keTalIka vastuomAM mAnasa-zAstranI zailIthI vicAra karavA paDe che, keTalIka khAkhatAmAM te deza, te kALa, te samaya ane te paristhiti upara draSTipAta karavAnA hAya che ane keTalIka vAtAmAM ' pADAzInI havA teA nathI lAgI gai ! ' e vicAravuM paDe che. A badhuM kAma vizAlabuddhidhAraka viziSTa abhyAsIonu che, evA zraddhAsampanna vidvAnAnI vicAra-gaveSaNA je prakAza nAkhI zake te bahu vajanadAra ane mahattvapUrNa hAya. lagabhaga aDhI hajAra varSa uparanI bhAvanAonuM ane paristhitionu vizleSaNa karavu e kadha saheja : Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 * nathI-bahu duSkara che. ane te kerAM kalpasUtranAM pAnIyAM vAMcI janArAothI na thai zake, temane jo pUchavAmAM Ave ke, " mAnyuM ke, arjun kSatriyAkri ucca kulamAM ja utpanna thAya, brAhmaNAdi kuLamAM utpanna na thAya; paNa have jyAre prabhu devAnandAnA udaramAM svayameva AvI ja gayA che, teA pachI temane tyAMthI uThAvI khIje sthaLe sthApana karavA ane eka niraparAdhinI brAhmaNInuM sasva-dhana lUMTI laI, teNIne khAmeAkhAma jANIbujhIne zAkasAgaramAM chAtI kuTatI dhakelI devI enA atha zuM ? zuM devAnandAnI kukSimAMthI nikaLatAM ' mahAvIra ' mahAvIra maTI jAta ? temanu prabhutva cAlyu jAta ? zuM khagaDI jAta ke temane, devAnandAnI kukSimAM saheje AvI gayA chatAM teNInI pAsethI uThAvI lIdhA ? strInI (' malTI ' kumArInI ) tI karatA jevI mahAna Abata paNa Azcaya rUpe gaNIne paNa noMdhAi gaI, te pachI mahAvIrasvAmIne brAhmaNakulAbhava na nabhAvI levAta ke ? sutarAM ( accherA rUpe paNa ) nabhAvI levAta ! " te enA javAmamAM teo jUnI lakIra pITatA AvyA che te ja pITavAnA. khaira, mahAvIra svAmInA jIvana-caritranI khAkhatA para Alekhana karavAnuM sAMpaDatAM vadhu nivacana karavAnI AzA rAkhavI asthAne nahi gaNAya. : Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcuM sAhasmiyavacchalla AjanA nAkArazI ke sAhamivacchalanA atha kaIja samajAtA nathI. e jamaNeAmAM kayAMya sAhamivacchalanI chAyA paNa dekhAtI nathI. sahadharmI bhAIonuM premaLayu" vAtsalya karavAnI eka paNa mi Aje e sAhamivacchalanA peTamAMthI sphuratI nathI. sApa gayA ne have tA mAtra lIsATAja rahyA hAya ema spaSTa dekhAI Ave che. emAM vaparAtA paise kaI paNa ugI nikaLatA hoya e mAnavAmAM Avatu nathI, bIjAM sthaLAnI vAta kayAM karIe, sukhaI jevAM sudharela zaheranA jamaNavArA paNa keTalI badhI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zocanIya dazA dharAve che, e enA anubhavIone zuM jaNAvavAnuM hoya ? aMdhAdhuMdhI, hADamArI ane rasAkasIne tyAM pAra nathI hotuM. malinatA, gaMdakI ane eThavADa saMbaMdhI te vAta ja zI karavAnI ! eTale badhe eThavADa patharAya ane gaTaramAM padharAvAya ke jemAM asaMkhya kIDAo khadabadatA hoya ! anaMta chAnI cemmI hANuM ! dharmanA nAme karAtA jamaNavAranI A dazA ! AvA jamaNavArane dhArmika jamaNavAra kezu kahe ! AvI nakArazIothI pApanAM khAtAM sivAya bIjuM zuM puNya baMdhAvAnuM hatuM ! vicAra jarA dhyAna Ape ! AvAM jamaNane sAhamivacchalanuM nAma ApavuM e kharekhara kALI vastune sapheda kahevA barAbara che. AvAM jamaNe pAchaLa hiMdustAnanA jainonA varase varase lAkha rUpIyA veDaphAya che e ochA khanI vAta nathI. sAhampiya" eTale sAdhamika. eka rIte jaina"-paramparAvALA sAdhamika che. bIjI rIte manuSyamAtra sAdhamika che. ane trIjI rIte prANa mAtra sAdhamika che. jemane dharma samAna te sAdharmika. ahiMsA ane satyane dharma manuSyamAtrane sammata che eTale e daSTie manuSyamAtra sAdharmika che. mAtmAne saccidAnanda dharma prANImAtramAM svarUpata Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maujUda che. eTale e hisAbe "nigoda suddhAM jI sAdharmika che. "vAtsalya"(vaccha9) eTale temanA viSe hitAcaraNa-vRtti, bhaluM karavAnI lAgaNa. - deza, kALa oLakhIne sAhamivacchala karavAnI praNAlI akhatyAra karAya te vizeSa lAbha thAya, je rIte samAjane vadhAre lAbha pahoMce ane zAsananI vizeSa unnati thAya te rItanuM sAhamivachala ja vAstavika rIte upAgI gaNAya. eTale kharI rIte sAhamivacchala te e che kesIdAtA garIba baMdhuone sahAyatA ApI rAte caDhAvavA; sAhamivacchala te e che ke, vepAradhaMdhA vagaranA ke lAIna vagaranA AtmabaMdhuone vepAradhaMdhe cA keI lAIna para caDhAvI dharmamAM sthira karavA; sAhamivacchala te e che ke, azakta vidyArthIone chAtravRtti (skelarazipa) ApI-apAvIne temane vidyAbhyAsamAM AgaLa vadhAravA; sAhamivacchala te e che ke, bImAra-regI-mAMdAonI mAvajata ane sevAzuzraSA mATe maheTA pAyA para auSadhAlaye ke cikitsAlaye khelavA, sAhamivacchala te e che ke, AIonA lAbha mATe prasUtigRhe ughADavAM, sAhamivacchala te e che ke, samAjanI aMdara ucca keLavaNI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 ane uttama zikSAnA pracAra karavAnA hetue heATAM mhoTAM vidyAlayeA, jJAnamandirA, gurUkuLA sthApana karavAM; sAhamivacchala tA e che ke, samAjamAM ucca jJAna ane cAritrathI vibhUSita evA alavAn AtmAo taiyAra karavA mATe mahAn brahmacaryAzrame kheAlavAM; sAmivacchala tA e che ke, vidhavA heneAnAM kalyANu khAtara pavitra vanitA-maMdiza ughADavAM; A badhAM sAmivacchala che. dravya-vyaya karavAnA A parama pavitra mArgo che. AvAM kSetrAmAM karAtA dravyanyaya AvAM kSetramAM vAveluM dhana puNyAnukha dhI puNya pedA kare che. Aje samAjanI kaMphrIDI sthitine vicAra karatAM upara kahyAM evAM sAmivacchalA karavAnI sakhta jarUra che. eka TaMka ke e Taka lADavA pIsI devAmAM kaiM sAhavicchala samAyu' nathI. jamaNavAramAM AvanArA kai dALa-rATI vagaranA hAtA nathI, ke temane jamADavAmAM puNyanA thAka aMdhAya, ane eka--e Taka jamADI devAthI kai dukhiyAnu dAridraya phITatu paNa nathI. eka mAtra sAhamivacchalanuM kharUM' svarUpa samajAi jAyatA samAjanI unnatinA mArga saraLa thai jAya. eka sAmivacchalamAMja samAjanI unnatinA tamAma mArgonA samAveza thai jAya che. Aje saMgha kADhavAnI dizAe paNa dravyanyaya jarUrI nathI. Aje tA .. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekala-Dekale paNa "sametazikharajI" sudhInI jAtrA karI AvI zake che. jyAM saMghanAM apAMgaja gaLatAM jatAM hoya, jyAM samAja mAMdagInI pathArIe paDayo hoya, tyAM tenA Arogya mATe samucita. upAe tarapha dhyAna nahiM ApatAM "saMgha" AdimAM hajAra-lAkha rUpiyA vahevarAvavA e kayAMnI buddhimattA ! samAjanA saradArane zAMta citte vicAra karavA vinavIza ke hamaNuM saMghe ke jamaNAM ane lagnAdinA. ADaMbarI kharcALa utsave baMdha rAkhI temAM kharcavAne se sAmAjika bhAI-bahenanA upakAramAM, vidyAne phelA karavAmAM ane Adarza brahmacArIo utpanna karavAmAM je kharcAya te samAjane ane amane keTale phAyade pahoce! saMgha, jamaNa ke ujamaNunA ADaMbara zeDo vakhata baMdha raheze te ethI kaMI dharmane dhakake nathI lAgavAne, paNa samAjanI aMdara ghuselA jherI kIDAo, je dhamane phelI khAI rahyA che, tene nikAla karavA mATe je prayatna nahi uThAvAya te bhaviSyamAM zuM pariNAma Avaze e vicArane zuM batAvavAnuM hoya ! pArasI hAnI kema che, chatAM duniyAmAM tenuM keTaluM mAna che. te kAma kevI tejavI dekhAya che! enuM kAraNa spaSTa che ke, temanAmAM ke nI lAgaNInA bhAva pUrajozamAM vahe che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 pitAnI kemanA kalyANa mATe temanI jabaradasta sakhAvate kenAthI ajANa che! tyAre jene Aje kayAM uMghe che! temanI kema divase divase vadhAre nabaLI paDatI jAya che, e tarapha jena netAonuM dhyAna kema nahi jatuM hoya! keLavaNu vagara temanA garIba bALake TaLavaLe che, e teo kema nahi jotA hoya ! hunnara-- udyoganA abhAve temanA yuvake Amatema AthaDI daridra jIvana vitAve che, e temanI najare kema nahi. AvatuM hoya ! jena-beMkanA abhAve temanI dhArmika dhanarAzine durUpayoga thAya che, e teo kema nahi. samajatA hAya! derAsarane zaNagAravAmAM ane samRddhizALI banAvavAmAM temane je rasa Ave che, te rasa, samAjamAM vidyAne vaheLe vahevaDAvavAmAM jyAre Ave, ane te rasa, jana pahevAnI. saMsthA ubhI karavAmAM Ave, tyAre ja mAnI zakAya ke, jeno vIsamI sadImAM jIve che ane temaNe samayama pIchA che, ane tyAre ja mAnI zakAya ke temanAM aMtaHkaraNamAM kemI lAgaNInA bhAva skurAyamAna thayA che, ane zAsanasevAnuM mahatva teo samajyA che. derAsaranA bhAre game teTalA bharAya paNa te kemanA kalyANa mATe zA kAmanA ! kema ulkApAtathI baLI rahI hoya te vakhate paNa tene sArU te bhaMDAranI eka kela paNa nakAmI samajANI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 che, tyAM pachI evA bhaMDAra vadhAravAnI jarUra zI che ! bhAvikee pitAnI mane dazA palaTAvavAnI jarUra che, ane "sAdhAraNa kSetramAM paise veravAnI AvazyakatA che. huM te tyAM sudhI paNa kahIza ke derAsaramAM mukhyatayA eka "sAdhAraNa kSetrane ja bhaMDAra joIe. temAMja saghaLI dhanarAzi saMcita thAya. temAMthI ja derAsara, mUtti ane keLavaNa-zikSA AdinAM kAryo sadhAya. vAMcanAra vicAra karI zake che ke, ekalA paryuSaNa parvamAMja hiMdustAnanA jenone paiso derAsaremAM keTalA ThalavAta haze e mahAna dhanarAzi je samAjanA kalyANakSetramAM ThalavAya te samAjanuM ane zAsananuM keTaluM bhaluM thAya derAsara sAthe vaLagADAtI e badhI mahAna zrI-sampatti vItarAgadevanI te haMI ja na zake, paNa vItarAgamUttine paNa-je vakhate vItarAganuM zAsana ane tene bhakta samAja nisteja, nibaLa ane kSayapIDita thatAM cAlyAM heya-zuM zebhAspada hoya ! Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra-jIvana para kaMIka* (1) bhagavAnanI dezanA bhASAmAM levAmAM svAbhAvikatA che, ane emAMja enuM kharUM mairava samAyuM che. pauruSeya karatAM apaeNrUya pravacanane darajajo uMce mAnavAmAM kaMI vajUda nathI. balake kaI paNa mahAna upadezane apauruSeya mAnavA karatAM pauruSeya mAnavAmAM vizeSa aucitya che. pauruSeya vAja jagatane zraddheya ane AdarzarUpa banI zake che. * " mahAvIra-jIvanano mahimA saMbaMdhe " paMDita becaradAse re. lAlanane Apela uttara viSe kaMika nivedana. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 (2) bhagavAnane "DhamAtura" na varNavatAM aizaleyaAlekhavA. vetAmbara-varNita garbhapaharaNanI hakIkata pAda-TIkAmAM (kuTa-neTamAM) mUkavI. sAthe ja tenA samarthanamAM maLI AvatAM yogya pramANe paNa seMdhavAM. udAharaNArtha-mathurAnA kaMkAlI TIlAnI nIcethI nikaLela kuSANuvaMzIya kaniSka" mahArAjAnA samayanuM eka pASANa-citra. A pASANa-citra uparathI garbhApaharaNanA mantavyanI prAcInatA samajAvI durghaTa nathI. AjanuM "sAyansa" paNa e bAbatamAM baMdhabesatI rIte raju karavuM vadhu upacegI thaI paDe. (3) bhagavAnane vivAhita seMdhavA kuTa-neTamAM digambara-mata mUkave. (4) dezanAnI niSphaLatA saphaLatA batAvavA karatAM "AcArAMga" nI zilI pramANe mUkavuM. A viSe AcArya hemacandranuM ane emanI agAunA nyakAronuM tathA "Avazyaka-cUNi"nuM paNa ema lakhavuM che ke prAthamika pariSadamAM sarvaviratine regya keI na hovAnuM jANavA chatAM bhagavAne "kalpa che eTalA mATe dezanA ApI ane pachI turata rAtri chatAM tyAMthI vihAra karI teo "apApApurI" dhAryA . AzAmbara-mata phuTa-neTamAM mUko. * dazamuM parva, pAMcamo sarga, 10 mAthI 18 mA zlokanI vacce. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) sumerU mahIdharane kaMpAvyAnI bInA mUkavAnI jarUra nathI. bhagavAnanA mahAmahimazAlI jIvananA prakAzana-kSetramAM tenuM sthAna keTaluM ! (6) bhagavAnanI sAthe rahenAra keTayavadhi devatAone avagAhavAnA sthAna viSe cintA karavI nakAmI che. emanI avagAhanAne kaMI bhUtala ke dIvAlanI jarUra nathI. adazya ke dazyarUpadhArI temane mAtra antarIkSanI vipulatA ja pitAnI avagAhanA mATe basa che. zAstravarNita-zaktizAlI devene je mAnIe te A prazna niravakAza che. samavasaraNu vastIbahAra, medAnamAM thAya, eTale ghara-dUkAna-makAne pADavAnI zaMkA karavI asthAne che. paNa AvI vAta mUvI hoya te saMkSepamAM ane rItasara mUkIe. (7) "zUlapANi yakSa vALI ghaTanA "vaDhavANu"(jhAlAvADa) mAM nathI banI. bhagavAnanuM comAsuM gujarAta-kAThIyAvADamAM nathI thayuM. zeSakALamAM kadAci teo "zatruMjaya" nI kSetra-sparzanA karI gayA hoya te asaMbhava nathI. (8) nagnavAda ane vasavAda e bane ekAnta- | rUpe sadeSa heI agrAhyA che. mukti na te nagnatA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 sAthe badhAyalI che, na anagnatA sAthe. tenuM upAdAna te AtmasamAdhi che. nagna ja zramaNu kahevAya cA anagnaja zramaNa kahevAya e anne mAnyatAe bhramAtmaka che. nagna ane anagna ane mArgo vetAmbarapravacanamAM upadezAyA che. nagnane ja muktilAbha mAnavAnA Agraha rAkhave na ghaTe. sUtrasiddha pandara bhede siddhilAbhanuM vaNuna bahu upayukta che. ( 9 ) jainanuM bhUgoLa-khagALa--viSayaka kSetra bilakula aNukheDAyala' paDayu che. samatha vidvAnAe te viSayamAM Adhunika paddhatie khUba UhApAha karI te upara spaSTa prakAza nAkhavAnI jarUra che. ' (10) jainadarzanamAM ' dravyAnuyAga ' ane ' caraNukaraNAnuyeAga ' e evA mahattvanA viSayA che ke jemanu' supaEvita vivecana bhagavAnanA upadezaka-jIvananI mahattA darzAvavAne puratuM che. svarga-narakAdinuM sthaLa vana Apavu hoya teA sAmpradAyika rIta mujaba TUMkamAM ApIe. (11) bhagavAnA jIvana-caritamAM Dagale ne pagale indrAdi devAne khelAvI temane tasdI ApavAnI jarUra nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 (12) ekAntagAmI nA ke matAnuM nirAkaraNa karatAM " zAstravArtAsamuccaya "nI paddhati pramANe anya tI netAonA mULa ugArAnA sphATa karI, te ugAreAne samanvaya karavAnA draSTi-bindu para vicArI, bhagavAnA anekAnta-darzananuM vizvavyApI prabhutva samarthAMna karavu (13) jainadhamanI bhinna bhinna zAkhA-prazAkhAA nikaLavAnuM mukhya kAraNa kriyAbheda che. kriyAbhedane cALI cALI cIkaNA karI jainadhama cAlaNIe caLAtA AvyA che ane caLAi rahyA che, e ochA duHkhanI vAta nathI. kriyAbhedonI carcAmAM mane kazu vajra jevu jaNAtuM nathI. sImAkSa, AcelakSya, prabhupUjAvidhi, a-ga-racanA, AvazyakakriyAdi, mUrti pUjA vagere vagere tathA ceAtha-pAMcama, adhikamAsa, tithibheda, kriyAleda e vagere bAbatane aMge jainadharmanA mahAn sadhamAM samaye samaye judA judA bhAgalA paDatA AvyA che. A vivAdAspada AAkhatA pAtapAtAnA vamAM eka-bIjAthI virUddha rUpe evI kaTTara jAmI gaI che ke e badhA vargonu ekIkaraNa thavuM azakyaprAya jaNAya che. bhagavAnanu mAnasatA jANelu ja che ke, teo meAkSa mATe mIone anyAya na Ape, Acelaya ane 3 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 sacelatva e bane upara bhagavAnanA zAsanane sikkA che. mUrtipUjAne sarvathA niSedha gaLe na utare evI bInA che. bAkI kriyAbhemAM kAmacAra! mArA namra mata pramANe, bhagavAnanA jIvanacaritramAM AvI vivAdAspada bAbatene sthAna naja hovuM joIe. digambara-vetAmbaronA matabhedamAM je taTastha bhAve samucita lAge tene ulekha jIvanacaritramAM karAya ane zeSa mata nIce neTamAM mUkAya. A uparathI e paNa khAsa phalitArtha nikaLe che ke, bhagavAnanA jIvana-caritranA lekhakamAM sarva-prathama taTasthatAno guNa saMpUrNapaNe AvazyakatA dharAve che. evA lekhakanI viziSTa jJAna-sampattija mahAvIra jevA mahAna AtmAnuM jIvana AlekhavAne adhikArI heI zake. ane evAnI bahuzruta lekhinIthI je AlekhAya te ja vadhu vizvasanIya nikaLe, te ja janatAnuM svAgata-bhAjana thAya ane tenAthI ja mahAvIra-jIvanane mahimA vadhe. tA. ka"mAM lakhAyela bAbata sAme eTaluMja sAMbhaLavAnuM hoI zake ke devatAone zAstravarNita zaktidhAraka je mAnIe te "kanakAcala para "abhiSeka" nA tevA "kaLaza" viSe Azcarya karavA jevuM hoya ja zuM ! devatAonA tyAM samAvA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 viSe paNa vismaya karavA jevu hAya ja zuM ! ane lAkha jojananA merUpavaMta para paDatA e " abhiSekajala-prapAta "thI paNa kaMi aniSTa-zaMkA karavA jevu... hAya ja zuM ! jyAM ceAsaTha surapatie asa khya devA sahita upasthita thayA DAya tyAM e anala jaLa--dheAdhathI kaMi Dara khAvA jevuM iMja nahi. chApAM vAMcanArAone khabara haze ke, amerikAMnA khetIvADInA vijJAnazAstrIoe eka jAtanA gesa bharI eka evI battI taiyAra karI che ke jenA vaDe sUryanA jeTalA prakAza ane garamI utpanna thAya; atyAre A dazA che, Avu-AvuM keTaluMya vismayAvahu atyAre che, te merUparvata para te khuda sUrya-candra paNa jyAM meAjUda haiAya tyAM pachI " abhiSeka " ne aMge vismaya ze ane bhayanI kalpanA karavAnI zI ? chatAM, AvAM * camatkArabharyAM? vanAmAM bhagavAnanu mahAn prabhutva nathI samANu, e te sujanAe hRdayamAM dhArI rAkhavuMja ghaTe ane AvAM varSoMnA bhagavAnA jIvana-caritramAM AlekhAvAnI paNa jarUra nathI jaNAtI. 6 " " mathALA " puratuM te lakhAI cukayuM. have prasaMgataH e paNa ahIM kahI lauM ke mahAvIra bhagavAne pelA brAhmaNane aDadhuM vastra zA hiMsAae Apyu haze ! zuM vajra para temane meAha hatA ? zuM aDadhu Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastra temane pitAne mATe rAkhavAnI IcchA hatI ? zuM kAraNa hatuM ke AkhuMya vastra pradAna na karatAM phAdhane-aDadhuM rAkhIne bAkInuM aDadhuM ApyuM? A upara kahenArA ema kahevAnI dhRSTatA karI nAMkhe ke vastrAI kAMTAmAM bharANuM tyAre samULagA vastra vagaranA rahyA, paNa pitAnA hAthe AkhuM vasa dAna na karI zakyA ! A viSe TIkAkAra svayaM kaMI na uccAratAM bIjAonA abhiprAya neMdhe che. temAM eka abhiprAya e che ke, "bhagavAne ema karavuM e temanI santatinI vApAtraviSayaka mUccha sUcave che." paNa A abhiprAyamAM, bhagavAne ema zA mATe karyuM ene sTeTa nathI. bIjA abhiprAyamAM, " bhagavAne ema karavAthI eo pahelAM brAhmaNa-kulamAM utpanna thayA hatA ema sUcavAya che e ullekha che. AmAM paNa kAraNane ullekha nathI. athavA A abhiprAyavALA zuM ema kahevA mAMge che ke brAhmaNanI havA lAgavAthI bhagavAnane tevI vyavRtti jAgRta thai hatI! saMbhava che ke, vastra viSe bhagavAnanuM mamatva hevAnuM keTalAka mAnatA haze. kemake e ullekha che ke, bhagavAnanuM zeSa vadhe jyAre kAMTAmAM 1-2 kalpasUtranA chaThA kSaNanA prAraMbhanA 117 mA sUtranI vRttimAM. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 abharAI gayuM tyAre bhagavAne pAchuM vALIne joyuM. ane te, keTalAkanA mate mamatvabhAvane lIdhe, ane keTalAkanA mate svasantatine vastrApAtra sulabha thaze ke durlabha e jevA sArU. kevI manodazA ! kevI gaDamathala ! jyAM digambaro zramaNa-jIvanane sArU vastrane zarA5 rUpa gaNavAnuM geravyAjabI sAhasa kheDe che, tyAM zvetA mbare "vavAda"nI ekAnta bhAvanAmAM raMgAI jaIne te AvI AvI kalpanA nahi bAMdhatA hoya? je mahAna AtmA dIkSA grahaNa karatI vakhate sarvasva tyAgatAM, eka vastrane kakaDe paNa sAthe nathI lete, tene bIjAnA Thavela vastra para "mamatvadhArI " mAnave e keTaluM ajAyabIbhareluM che. keTaluM asamaMjasa che! digambarae "nagnavAda " para jora mAryuM che, tema vetAmbarasaMrakRtimAM vastravAda ke vyaliMga-veSanI bhAvanAne raMga pUrAyo hoya ema jovAmAM Ave che. AcArya hemacandranA "AdIzvara-caritra'mAM, Adaza--bhavanamAM kevalajJAna pAmela "bharata" ne "zaka' kahe che keH - "he kevalina! dravyaliMgane grahaNa kare, jethI huM tamane vAMduM ane tamAre niSkramaNatsava karUM tyAre bhArate dIkSA-lakSaNarUpa paMcamuSTi leca karyo ane pAsenA devatAe raju karela "rajeharaNa: 1 chaThA sargamAM 74 thI cAra zlokamAM. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 pramukha upakaraNa grahaNa karyA. tyAre indra bharatane, vAMdyA. kemake kevalI paNa je adIkSita haya, dIkSAveSa sampanna na hoya te kadI vaMdA nathI." | mArI daSTimAM te vetAmbaranA mULa pravacana AcArAMga AdimAM pharamAvyA mujaba nagnAnanA tmaka anekAnta-dazanaja jaina darzananuM kharUM svarUpa samajAya che. mAre namra mata te huM e jaNAvyuM ke ahada-darzananI sAcI pUjA sAmpradAyika saMskAronI saMkucita vRttione alaga karI daI vizva-aSTA ahaMna devanI vizvavyApaka tatvadaSTinA ucca dheraNa para pitAnI vicAra-buddhi sthApana karavAmAM che. astu * vaLI e paNa dhyAnamAM rAkhavuM ghaTe ke mahAvIra devanA jIvana-pradezene keTaleka bhAga eTale badhe gaMbhIra che ke purate vicAra karyA vinA, sAmpradAyika duhathI ke buddhinA aTakacALAthI eka bhaDAke ke eka kalamanA ghede "nirNaya" jAhera karavA jevuM nathI. bhagavAnanI jIvana-sthiti para prakAza pADavAmAM viziSTa buddhi, dIrgha abhyAsa, sUkSama AlocanA, bahu vAcana ane taTastha mAnasanI darakAra che. sAthe ja hRdaya paNa zuSka na hoI bhAvuka ane zraddhAsampanna joIe. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 ' kathA-grantha karatAM aMgAdi maulika graMtha vadhAre vajanadAra gaNAya. ane temanA AdhAra para 1 AcArAMganA zrataskandha be che. temAM prathama zrataskandhanA 9 mA adhyayanamAM mahAvIra bhagavAnanI tapasyA. ane emanA parISaha tathA upasargonuM varNana che. bIjA zrutaskandhanI trIjI cUlikAmAM bhagavAnanA jIvananI mukhya ghaTanAonI saMkSipta sUcI ApI che, jemAM bhagavAnane garbhApahAra " paNa batAvyo che. Avazyaka-niyuktimAM bhadrabAhu svAmIe ane "bhASyamAM jinabhadragaNijIe mahAvIra-jIvananI hakIkata ApI che. bhadrabAhune svargavAsa vIra-nirvANuta 170 varSe manAya che. * kalpasUtramAM adhikAMza eja bInA che je AcArAMgamAM dhAyelI che. AvazyakacUrNimAM ethI savistara varNana che. Avazyaka-niyukti-bhASya para haribhadrasUrikRta saMskRta- prAkRtamayI TIkA che. emAM bhagavAnanI jIvana-ghaTanAonuM vistRta varNana che. vikramanI 9mI zatAbdI lagabhaga zIlAMkAcArya thayA. jemaNe "AcArAMga Adi para TIkA lakhI che, temaNe prAkRta gadyamAM "mahApurisacariya" racyuM che; jemAM "niryukti " AdinA AdhAre vistArathI mahAvIra-jIvana varNavyuM che. karNadeva " rAjAnA samayamAM vi. saM. 1141 mAM nemicandrasUrie racela mahAvIracaritra prAkRtamAM lagabhaga traNa hajAra zloka pramANa che; je chapAyela che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra bhagavAnanI jIvanakazA para vicAra karavAnuM rItasara maLI zake. "bhagavatI" sUtranA paMdaramA zataka jevAM vAlmaya jotAM paNa anekAneka UhApoha utpanna thaI Ave. AcArya hemacandranI "racanA" temanI pUrve banelA granthonA AdhAra para thayelI che. eTale temanA "praNayana" mAM nimUlatAne ke svatanta kalpanAne saMbhava jaNAtuM nathI. hA, 'kumArapALa" rAjA-sambandhI "bhaviSya-kIrtana". mAM temaNe svAtaMtrya sevyuM hoya ema jaNAya che. nidAna, mahAvIra-jIvana samajavuM sAdhAraNa vargane jeTaluM saheluM che teTaluM ja vicArakene agharuM jaNAya che. eTale kahevAne sArAMza e che ke, bhagavAnanuM "jIvanacaritra" evuM niSpanna thavuM joIe ke je svAbhAvika ane uccabhAvavAhI heI, bhagavAnanA mahimazAlI jIvananuM sundara dyotana karavA sAthe jaganI AgaLa vizva-kalyANane mahAna Adarza raju karavAmAM samartha nivaDe. guNacandra gaNie vi. saM. 1139 mAM raceluM mahAvIracaritra prAkRtamAM lagabhaga bAra hajAra leka pramANa che. bhagavatyAdi sUtromAM chUTA chavAyA mahAvIra-jIvananA prasaMge aneka labhya che. - - - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : Astika--nAstikatA '' viziSTa abhyAsIe samajI zake che. tema zabdonA arthAMmAM samaya--prabhAve sa kAca-vistAra thai jAya che. arthAntaramAM paNa zabda cAlye! jAya chaeN. yuga-svabhAva ke paristhiti badalAtAM, mane dazAmAM pharaka paDatAM AAma ane che, ' nAstika ' azvanI paNa yAjanA bhinna bhinna rIte thayelI che. jaino vedomAM mAnatA nathI; jeno izvarane sRSTikartA svIkAratA nathI. A hisAbe hinduoe nene nAstika ' vizeSaNathI navAjyA. paNa jainAe te vizeSaNa saharSa svIkAryuM. temaNe unnata mastake uccAyu" ke vedA tattvadarzaka nathI, izvara jagatkartA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI-ema "nArita " nA siddhAnta uparathI. nAstika" zabda vyutpanna karAtuM hoya te evI. nAstikatA amArA mastakanuM tejasvI maNi che, ane emAM amArA zAsanane vijaya che. A ja eka ramujI kisso A kALamAM paNa banelo. suprasiddha dharmAcArya zrI vijayadharmasUrijI mahArAja je vakhate kAzImAM navA AvelA, te vakhate zarUAtamAM keTalAka vidvAna brAhmaNe temanI sAme uddhatAIthI peza AvatA. eka vakhate mahArAjazrI vidyArthIo sAthe "bhIlapura" darzana karavA jatA hatA, te vakhate rastAmAM kaI be vidvAna brAhmaNa sAmethI AvI rahyA hatA. mahArAjazrIne pAse . AvatA joI e paMDitemAMthI eke bIjAne kahyuM- =ArittA sAjanaH !"--"A nAstika AvyuM !" mahArAjazrIe sAMbhaLyuM. teo prasanna vadane vadayA-- " sAdhu proktaM mahAbhAga ! ahaM khalvasmi RArita !"- mahAnubhAva ! ThIka kahyuM, huM kharekhara nAstika chuM !" A sAMbhaLI pilA paMDitone Azcarya thayuM teoe pUchayuM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 " kyoM jI ! Apa apane hI mukha se apane ko nAstika batalA rahe haiM ?" javAbamAM mahArAjazrIe kahyuM- "bezaka, maiM nAstikatA kA upadeza karatA hU~, isalie maiM apane ko nAstika batalAe jAne para khinna nahIM hotA / " paMDitAme pUchayu-" kaise ?" mahArAjazrIe kahyuM " dekhie ! maiM logoM se kahatA hai ki hiMsA mata karo ! jhUTha mata bolo ! corI mata karo! badamAzI mata karo ! krodha, lobha, abhimAna ko haTAo ! isa taraha maiM hiMsA Adi ke nAstitva meM AtmA kA zreya mAna kara auroM ko bhI isI nAstitva ke mArga para lAne kA prayatna karatA huuN|" paDita motyA-" ina bAtoM ko to hama bhI mAnate haiM" / tyAre bhaDArA zrI 4dhu "to Apa bhI hamArI hI paMkti meM A gae!" A upara paMDite khuza thayA ane vidAya lIdhI. Aje ame lalakArIne jaina samAjane kahI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 rahyA chIe ke navAM derAsare, saMdha-yAtrAe, jamaNavAre vagerenA karatAM vijJAnazAlAo, vidyApIThe, gurUkule, brahyacaryAzrama, udyogamaMdira, ane balAdhAyaka saMsthAonI vadhAre sakhta jarUra che. je meha jinamanironAM uttuMga zikhara para laharAtI dhajAo jevAne ApaNane lAge che, te ja meha, vidyAmandiranAM ane zikSAlanAM gaganacumbI zikharo para jinazAsananI patAkAo pharakatI jevAne ApaNuM andara utpanna thavAnI-karavAnI jarUra che. samAja sI rahyo che, kemane ghANa vaLavA beThe che, nabaLAI ane kAyaratAe jainone vevalA vANiyA banAvI mUkayA che ane ajJAna tathA bevakUphI bharelA rivAjethI dharmanI dhULadhANI thaI rahI che, tevA viSama samayamAM AMkha mIMcIne lITe lITe cAlanArA samAjane amAre garjanA karIne kahevuM paDe che ke, tamArAmAM samayane oLakhavAne thaDe paNa buddhi-zeSa rahyo hoya to tamArI andara chavAyalAM kAyaratAnAM jALAM khaMkherI nAMkhavA jezabhera prayatna uThAo ! vidyA, zikSaNa ane zaktinAM prabhAvazALI ane pavitra Azrame ThekaThekANe sthApana kare ! amAre yuvaka-vargane paNa uttejita karavA saMbhaLAvavuM paDe che ke samAjamAM hAya lAgI hoya ane dharmanI adhogati thaI rahI hoya teve vakhate tamane ezaArAma kema sUjhe? Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 tamArI tyAga-bhAvanA para to deza, samAja ane dharmanAM punarvidhAna ghaDAyAM che. tame je "gaLIyA baLada thaI besI jAo te te gajaba vaLI jAya ! tamArI nabaLAI para te samAja rasAtalamAM jAya ! ane ene zarApa tamAre mAthe utare ! tamArI juvAnIne joza, tamArUM uchaLatuM khamIra, tamArI jJAna-zikSA ane. ane tamAruM jIvana-sarvasva dharmanI bujhAtI jAtane punaH prajavalita karavAmAM khatama thaI javuM joIe. samAja-kalyANane sArU-zAsananA udyotane sArU A upadeza ApavAmAM-AvI uttejanA phelAvavAmAM je nAstikatA gaLe vaLagI jatI hoya to te amAre e "nAstikatA" ne amArA gaLAne hAra samaja rahyo. ane e "nAstikatA"mAMja ame samAjanuM bhaluM bhALI rahyA chIe, ethI ulaTI. AstikatAmAM je ajJAna-andhazraddhA, nirmAlyatA, durAgraha ane nAmada bharelAM hoya, to evI "AstikatA" duniyAne bhayaMkara zarAparUpa gaNAya, samAjanuM nakheda vALe, dharmane DATa vALe. evI AstikatA" para te aMgArA varase ! evI AstikatA na joIe, na joIe, amane hagija na joIe. hindamAM jyAre dArzanika yugane jamAne hate. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4} tyAre eka bIjA darzananA vidvAne eka-mIjA para nAstikatAnA AkSepeA karatA. eke kahyuM: nAstino lenindrA:, tyAre khIjo melyuAH nAstiko vaiyanija,tyAre trIjAe kahyuM': jJAtija: nAMcanimna4:, cAthA khelyAH nAstio cauttiH Ama zabdAzabdi tumula cAlatu vizeSajJonu kahevu ema thatu' ke, Ama badhA eka bIjAne nAstika kahevA lAgI jaze te pachI saMsAramAM Astika keNu raheze ! game tema hA, paNa e dahADA vahI gayA. Aje tA e AkSepanuM ka'Iya. vajana nathI. ulaTuM, evA AkSepa karanAranuM kevaLa matiau`lya sUcavAi jAya che. vicAra-bheda saMsAramAM kayAM nathI ! kevalajJAnadana viSe kramavAdI, yugapavAdI ane ekatvavAdI zrutadharAmAMthI paNa, tevI saiddhAntika-Agamika tattvacarcAne aMge paNa kei nAstika ke mithyASTi na karyAM, te dharmanA AjanA vyAvahArika rItarivAjone deza-kALa anusAra gauNu-mukhya bhAve ceAjavAmAM ane ucita parivattana karavAmAM nAstikatAnuM mANu phreMkavuM emAM kAM DahApaNu samAyaluM che e samajavu' amane muzkela thai paDe che. sadhayAtrA, sAmivacchala vagere sadA ekAnta Avazyaka che ema tA hajAra AcAryA bhegA thAya teya kahI zake Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema nathI. tyAre e sarva ekAnta anAvazyaka che ema te ame kadI kahIe ja nahi. amAre tatsambandhI niSedha jaina zalI mujaba "kathaMcit " che, "rAtta padathI lAMchita che. samagra munisamAjasamakSa amane gheSaNapUrvaka kahevAnI pharaja paDe che ke Aje deza-kALa anusAra zAsananI mahAna prabhAvanA brahmacaryAzrama, gurUkule ane vidyApITha khelIne brahmacArI vidyAthIMgaNene sAgapAMga vidyAdAna karavAmAM che; vijJAnazALAo ane udyogamandira khelIne Arthika hInatAmAM sabaDatA sAmAjika janene uddhAravAmAM che, prAcIna zAstrasamUha ane grantharAzine mULarUpe tathA duniyAnI mukhya mukhya bhASAomAM prakAzana karI saMsAramAM jainasAhitya ane jana tattvajJAnane pracAra karavAmAM che. A ane evAM bIjA aneka evaDAM mahAna kAryo che ke jemAM karoDonI sampatti joIe. eka jaina yunivarsiTi paNa haju sudhI jene khelI zakayA nathI, eja emanI manodazAnuM pramANapatraka che. daSTi-koNamAM parivartana thayA vagara kayAMya sudhArA thayA che ke ? tyAre A sudhArAnA upadeza sthiticustane akhare emAM navAI jevuM zuM che chatAM temanI sAthe premapUrvaka meLa rAkhIne ja kAma sAdhavuM rahyuM. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ghara-gharamAM rIsAIne eka bIjA joDe asahakAra karyo kayAM pAlave ! sAdhAraNa matabhedomAM badhA rIsAIne alaga alaga besI jAya to zAsananI zI dazA thAya ! kaI kaIne "nAstika* zabdathI navAje, teya savaLo artha laIe. kharI rIte te "nAstika* zabdanuM utpatti-sthAna "nAhita" che. ane upara kahyuM tema, pitApitAnI manodazA anusAra judA judA adhyAhAra lagAvI "rAti" uparathI nAstika" zabda vyutpanna thatuM AvyuM che. huM pahelAM kahI gaye tema, eka samaya e hatuM ke, hinduo vedaprAmANyaviSayaka athavA suSTikartA izvara saMbandhI mAnyatAne "nAsti sAthe adhyAhAra karI jaina vagerene "nAstika' kahetA. vijayadharmasUrijI mahArAje vaLI 'nAstika" zabdanI samaya puratI ramUcha pejanA karI dekhADI paMDitene chakaka * juo! "gujarAta vidyApITha" taraphathI prakAzita "pUrvaraMga" nuM 17 muM pAnuM- jene vedane mAnatA nathI, eTalAja mATe temane ahIM nAstika kahelA che. Aje te nAstika zabda judA arthamAM vaparAya che. je izvarane ke dharmane nathI mAnate te nAstika e AMjano artha che. jainadarzanane nAstika kahevAmAM e artha nathI. " Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 karI dIdhA. kASakAro tathA vaiyAkaraNIe puNya-pApana punarjanma sabaMdhI mAnyatAnA 'nAsti' sAthe adhyAhAra karI vizALa arthamAM nAstika ' zabda cIntyA, nAdi devasUrijI mahArAje * pramANanayatavAlAkAla'kAra ' nA chellA paricchetamAM banAvelA vAdI-prativAdInA mAra bhedA paikI je eka bheda kevalajJAnI ane vijigISunA vAda-sambandhI che, te upara draSTipAta karatAM, kadAcita vijigISu kevalajJAnIne " nAstika " zabdathI saApavA sAhasa kare teA e asvAbhAvika na gaNAya. paNa kevalajJAnInA antavAsI bhakta tA enA savaLA atha laI javAmamAM sAmA emaja kahe ke A mumukSunA prayatnaja mAhanI nAsti karavAnA che. meAkSanA aja karmAvaraNAnI nAsti karavI e che. dhyAnI, ceAgI ke zreNIvAhI AtmAnA prayatna khAsa kaMi meLavavA sArU nathI hAtA. kevalajJAna te AtmAnuM svarUpa hAi Atmasthaja che. tene zu utpanna karavAnuM hoya ! sASakane teA karmAvaraNAnI nAsti karavI che. Ama nAstimAM mAnavA ane nAstinuM ka* karavA uparathI jo ' nAstika' zabda ghaTita karAtA hoya tA e dUSaNurUpe cALelA zabda bhUSaNarUpe banI jAya che. ' 6 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama bhinna bhinna rUpe "nAstika zabdanI janA saMbhavita chatAM tenI ziSTasammata ane zAstrasiddha vajanadAra vyAkhyA kezakArAdinA mata mujaba upara jaNAvI e gaNAya. arthAta AtmA, puNyapApa ane paralekasambandhI zraddhAna vagarane nAstika gaNAya. chatAM eTalethI paNa niveDe Ave muzkela che. puNya-pApa ane AtmAnI vyAkhyAo paNa dArzanike e bhinna bhinna rIte karI che. eTale Astika gaNAtA darzanakAre paNa eka bIjAnI daSTie nAstika gaNAvA lAge. jene daSTie AtmA ane puNya-pApamAM mAnanArAja Astika, ema mAnIe te jenomAM paNa puNyanA sAdhana tarIkenI kriyAomAM matabheda kyAM ochA che? eTale e matabheda dharAvanAra jeno paNa eka bIjAnI daSTie nAstika gaNAvA lAge. tyAre chevaTe, tapAgaccha-sammata kriyAmArga anusaranArAja 1 " jAduritaka jANo nAstikastAviparyaye" " nAsti paralokAdIti matirasya nAstikaH' / | (hema-abhidhAnacittAmaNi trIjo kAMDa 154 me zleka) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika, ane bIjA badhA nAstika, ema mAnavAnuM prApta thAya, paNa tapAgacchavALAomAM paNa vicArabhede ane matabheda kyAM eAchA che? temAM eka bheda "sAgara" ane vijaya ne paNa khUba jANIte che. tyAre have AstikatAne kaLaza kenA upara AtmA, puNya-pApa ane paralokamAM mAnanAra zraddhALuM zrAvaka paNa potAnA putrane dIkSA letAM aTakAve che, te zrAvaka pitAnI patnIne dIkSA letAM vAre che. AthI zuM e zrAvakane "nAstika". nI DigrI maLI jAya kharI? hargija nahi. Astika bhAvanI hayAtImAM paNa mehanIya-saMskAranA pariNAme tema banyA kare che. e zrAvaka saMyamane uca tatva ane parama kalyANasAdhaka avazya samaje che. chatAM te pitAnA priyajanene yeAgya chatAM paNa saMyama letAM aTakAve che, e kevaLa enI mehavAsanAnuM prAbalya che. ane eTalAja mATe gItArthoe gAyuM che ke "ma! soduiH ". samrATa bhakta "sundarI" ne dIkSA letAM aTakAvI e zuM emanI nAstikatAnuM pariNAma hatuM? rAjA rAmacandrajIne jyAre hanumAne dIkSA lIdhAnI khabara paddha, tyAre temane manamAM ema thayuM ke Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sasAranA viSaya-vilAsanA AnandanA tyAga karI hanumAne zA mATe kaSTarUpa dIkSA lIdhI ! soma-indrane paNa rAmacandrajInA A vicAra jANavAmAM AvatAM Azcaya thayuM ane sabhAmAM kanI viSama gati jaNAvatAM te khelyA ke, ahA ! mAhubaLa kevu che ke carama-zarIra rAmacandra paNa dharmane hase che ane ulaTu viSayasukhane prazase che ! indrane jaNAyu ke emane bhavavairAgya nahi AvavAmAM kAraNabhUta pragADha bhrAtR sneha che. juo ! A khAmatanA AcArya hemacandranA mhAkA-- " hanumantaM pravrajitaM jJAtvA dadhyoM raghUdvahaH / hitvA bhogasukhaM kaSTAM dIkSAM kimayamAdadaM ! " || tAM rAmacintAmavayeovA sauthane vAmanaH / ra madhyesamamaho ! karmaNAM viSamA gatiH " | " rAmazvaramadeho'pi yad dharma hasati svayam / saukhyaM viSayasambhUtaM pratyutaiSa prazaMsati " // athavA jJAtamanayo rAma-lakSmaNayormithaH / sneho gADhataraH ko'pi bhavAnirveda - kAraNam " || ( rAmAyaNu, sAtamuM patra, dazamA saga ) ' Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 nA vAcaka vicAra karI ce ke rAmacandrajInI AvI maneAdazA thavAmAM saco meLa nA " " adhyavasAye samAyalA khaza ke nahi ? ane ethI temane nAstika mAnavA ke nahi?saiMyama eca tha"nAM uMDAM mULa samajyA vagara vArevAre e zabdane vaLagIne jene tene ' nAstika ? kahI nAMkhavAnuM sAhasa karavuM keTaluM bhayAvahu che e rAmacandrajI jevAenA dAkhalAe uparathI spaSTa thAya che. rAmacandrajInuM jIvana keTaluM pavitra che, kevuM mahAn bhadra ane Astikathasampanna che e emanA jIvanacaritranA abhyAsIne vidita ja DAya. chatAM meAhanuM vAdaLa evu viSama che ke tyAgamA taraphanA prayANumAM antarAya nAkhIne prANIne vyAkuLa banAvI mUke che. kharI vAta tA e che ke nAstika-AstikatAnuM pRthakkaraNa karavA sArU sahuthI pahelAM 'duzanamAha' ane 'cAritrameha'nI vibhinnatA samajavI joie. AstikatA ke nAstikatA mATe 'dazaMnamAha' vicAraNIya che. arthAt AstikatAnu lakSaNa tattvArthI zraddhAna hAi te, danamAhunA apaka ke vilaya thavA upara avakhata che, jyAre te mehanA mahAna utkaSaI prANIne nAstika dazAmAM lAvI mUke che. A uparathI spaSTa thAya che ke mAhune ke premane a Mge vhAlI vastunA ke viSayavilAsanA tyAga na karI zakAya- na karAya, peAtAnA priyajanAne ke bIjAne sayama na Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 levA vAya, dIkSA letAM bIjAne aTakAvAya, e chatAMya tavazraddhAnarUpa Astiya salAmata rahe. cAritramAhanA bhajavAtA bhAveA danamAhanA vilaya-vizeSathI pragaTela 1AstiyamAM dakhalagIrI karI zakatA nathI. sUkSmadraSTie A bAbata samajavA ceAgya che. vIra-bhakta rAjA 'zreNika'AdinA dAkhalA paNa vicAravA ceAgya che. dazArtA' zrAvaka hAi karIne paNa dArUra pIvAnuM baMda na karI zake, ' zrIkRSNe ' mahAn samyakatvadhArI chatAM jindagIne cheDe paNa surApAna na cheDe, paramAta zreNika ' paNa jindagInI chellI ghaDIemAM paNa celaNA ' nA keza--pAzamAMthI TapakatI zarAba pIe e emanI nAstikatA gaNAya zuM? giMja nahi. e emanA cAritramehanA udayanuM viSama pariNAma che. cAritramehanA uddAma utpAta ' ceTakarAjA ' jevA paramAta, zrAvaka zirAmaNane paNa samarabhUmInA AMgaNe bhayaMkaramAM bhayaMkara katleAma calAvavA utAre, 1 zAstrIya daSTie ' anantAnubandhI ' viSenuM lekhakanA khyAlamAM che e vAcake dhyAnamAM rAkhavu. 2 " dazArheneM parityaktaM yata purA zrAvakairapi / samayamanavAmA xxxx || 70 || ( haima mahAvIracaritra, dazamuM pa-bAramA saga^ } Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 tA ce temanI AstikatAnA mahattvamAM upa na Ave. cAritramAhanI pracaMDa jvALA mahAn Astika ane vratadhArIone paNa mahAhiMsA ane mahArambhanI bhISaNa khAimAM dhakelI mUke, tyAre paNa nAstikatAnA DAgha temane na lAge. A badhu zuM ? A badhA UhApeAhamAM manuSyanI sAdI akkala na utarI zake tAye nAstikatAnA vamAna kolAhalane te nissAra samajavA taiyAra ja DAya, eTale pachI have vadhu spaSTIkaraNamAM utaravAnI zI jarUra ! Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa e ze maTe !! tattvanirNayanI IcchA kene na hoya? manuSyamAtra ene sArU vividha vicAra-pradezamAM vicaraNa karI rahyo che. paraMtu e sAMpaDa sahela nathI, duSkara ane mahAduSkara che. cintake ene sArU ghaNuM ghaNuM cintana karI gayA che ane lakhanArAo bahu bahu lakhI gayA che. vAdIoe vAda-bhUmInA mahAna akhADAomAM kuratI karavAmAM ane tAkikee tarkanA ghanaghera jaMgalanI saphara karavAmAM kaMI bAkI rAkhI nathI. chatAM paNa jaganA rogAnamAM taravanirNayane pradIpa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 na pramAe te naja pragaTaple. mAnavajAtinAM jijJASa mAnasa saMzayAtu na maTayAM te naja maTayAM. A zuM? carcAothI ke vAha-kathAothI tasvanirNayanI dhAraNa ne pAra pI zakatI rAta, te ATalA vakhata sudhImAM duniyAe tatvanirNaya kayAranoya karI lIdhe heta. zAstravyAsaMgI manuSya paNa hajArene sArU jJAnazALA khAlI besavA chatAM, aMtaHkaraNathI zakti, "bhramita, yAvat nAstika suddhAM hoI zake che. mAnavavyaktine potAnA antaHkaraNa para tavanirNayanI jyota pragaTAvavAmAM carcAo ke vAda-kathAo upagI thavAnI haribhadrAcArya cAkhI nA pADe che. e mahAna AcArya tatvasiddhi, je AstikatAnuM vizuddha svarUpa che, tene mArganirdeza karatAM eka mAtra ega upara bhAra mUkI kahe che ke - " evaM ca tattvasaMsiddhayoga eva nibandhanam / ato yad nizcitaiveyaM nAnyatastvIdRzI kacit "" " ato'traiva mahAn yatnastattattattvaprasiddhaye / prekSAvatA sadA kAryoM vaad-grnthaasvkaarnnm"|| " vAdAMzca prativAdAMca vadanto nishcitaaNstthaa| tattvAntaM naiva gacchanti tilapIlakavad gtau"|| (gabindu 64-65-67) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' arthAta-tatvasiddhi meLavavAnuM sAdhana gaja che. vegathI tatvasiddhi nizcita thAya che tevI bIjAthI thatI nathI. e mATe emAMja (gamAMja ) te te tattvane syuTa pratibhAsa meLavavA sArU prekSAvAne prayatna karI joIe. ene mATe vAdanA grantha kAraNuM nathI. vAda-prativAda nizcita prakAre karatA mumukSuo paNa tattvasiddhi pAmI zakatA nathI, jevI rIte ghAMcIne baLada. A uparathI ganI lAIna vagaranAe tattvasiddhinA lAbhathI vihIna heI AstikatAnI kaI sthiti para heya, e paNa vicAravAnI vAta thaI paDe che. AstitAnI A ochI gahanatA ! paratu Ane keI e artha te naja kare, ke carcAo ke vAda-kathAo nakAmI che, athavA samAjane lAbhakArI nathI. tAtvika carcAo eka pachI eka nikaLyA kare e samAjanI bauddhika tandurastI ane jJAnagoSThIpriyatAnuM pramANa gaNAya. jijJAsuvRtti ane udAra AzayathI AraMbhAtI maryAdApurassara jJAnacarcAo kharekhara samAjanA jJAna-dhanane samRddha banAve che, ane manuSyanI vicAra-bhUmIpara enAthI bahu prakAza pI zake che. ema chatAMya, tavanirNayanI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 spaSTa jAta e sAdhananI sImA bahAra che, emAM te kahevuM ja zuM. astu. jina-vacana sAMbhaLI tenA upara rUci utpanna thavA chatAM, ane "karmakAMDa'mAM mazagula rahevA chatAM e rUcinA pAyA keTalAkenA evA DhIlA hoya che ke jene salAmata rAkhavA sArU granthakArene anyadazanIne paricaya karavAnuM niSedhavuM paDayuM che. AvI mane rUci keTale darajaje Astikyasampanna gaNAya e sujJa vicArakane samajavuM duSkara nathI, ane e paNa samajavuM temane duSkara nathI ke, pasaha-paDikramaNa vagere karavA uparathI AstikatA ane e na karavA uparathI nAstikatA samajI lenArI manodazA. keTalI pAmara che "karmakAMDa" nA AcaraNa pAchaLa haDahaDatI dAMbhikatA paNa kavacit hoI zake che e kenI jANa bahAra che vArU tyAre Astika-nAstikatAnuM mApa bahAranA dekhAva uparathI zI rIte nikaLI zake? Astika-nAstikatA e hadayane viSaya che e sujJa buddhinI jANa bahAra na ja hoya. tyAre enuM mApa bAhA AcaraNa uparathI AMkavAmAM keTalI badhI utAvaLa thAya che e DAhyA purUSe nahi samajatA haze. ke ? kadI derAsara nahi janAra mANasa paNa nAstika na kahI zakAya. evAnuM paNa antakaraNa AtmavizvAsa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke Izvara-zraddhAthI vibhUSita hoI zake. "kriyAkAMDamAM udAmavanta rahenArA keTalAka evA paNa levAmAM Ave che ke jemanuM naitika cAritra bahu kaluSita heya che, jyAre derAsara suddhAM nahi janArA paNa keTalAka evA hoya che ke jemanuM vartana prAmANika ane sadAcArI hoya che. keTalAke evA saMskAramAM ucharelA joIe chIe ke jeo mUrtipUjananA sAdhanane bahu upayogI na samajI, pramAda ke sustInA coge paNa derAsara na javA chatAM paNa naitika AcaraNamAM maryAdAzAlI hoya che, jyAre keTalAke piSadha-pratikramaNa Adi kriyAomAM custa * hovA chatAM, -vartanamAM aprAmANika, dAMbhika, dagAbAja ane durazIla hoya che. A uparathI zuM sAra nikaLe che? nAstika-AstikatAnuM kaMI eMdhANa ? anyanI mane vRtti kaMI pratyakSa che ke ? bIjAnuM Akhtara jIvana spaSTa che ke? nahi, tyAre anya antaHkaraNane nAstika karAvavAnuM sAhasa dusAhasa nahi ke? a AthI kaMi kriyAkAMDanI nirUpayogitA sAbita na thAya. kriyAkAMDa karanArAo paikI keTalAka eno zubha rasa pitAnA jIvanamAM utArI kalyANa karI jAya che, jyAre keTalAka, hatA evA kerAne korA rahI jAya che. keAI zelaDImAMthI rasa na meLavI zake emAM zelaDIne zo vAMka ! Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutaH Atma-zraddhAna eja eka AstikatAnuM lakSaNa che, jyAre anAtmavAda nAstikavAda gaNu. che. eTale AtmavAdI darzana-ga, taiyAyika, sAMkhya vagere-eka cArvAka sivAya-Astika gaNAya. e dazanene jenoe paNa nAstika nathI kahAM, babbe + Astika kahyAM che. jene mULa sUtrAmAM "nAtika" vizeSaNane upayoga tha nathI. aha-vacananA a5lApIne sArU jaina-parasparAne zabda "ninhava", "usUtrabhASI" ke "mithyASTi" che, "nAstika* nathI. vastutaH "nAstika" zabdanuM mULa uddabhavasthAna vedika saMskRti che. ema chatAM e zabda jaina-jainetarasAdhAraNa samagra hindu-saMsAranA zabdakeSamAM dAkhala thaI gayA che. paraMtu majahabI jhaghaDAkhe e zabane che enI mULa "rUDhi" nA sthAnethI khaseDI marajI mujaba aniyamitapaNe saMkucita arthamAM vAparatA AvyA che, eja duHkhanI vAta che. - AtmavAdIomAM paNa mAthA eTalA mata hatA ane che. jemAM paNa, bIjAonI vAta kayAM karIe, eka tapAgacchIcenI andara andaraja puSkaLa matabhede para pAnIyAnAM pAnIyAM lakhAyAM paDyAM che. + juo ! hAribhadraSadarzanasamuccayane 77 ane 78 mo ka. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * dhamasAgarajI " ane temanA pratipakSI "vijayajI" enA zAstrIya vicArale pAchaLa te sAmasAmAM muni-dale mAM ane temanA anuyAyI vargo vacce kalaha-kelAhale je bhayAnaka rUpa pakaDayuM hatuM te Aje paNa ItihAsa dvArA dIvA jevuM spaSTa che. chatAM koIe keIne "nAstika" kahevAnI tasdI uThAvI nahatI. ane kadAca ke mAvezamAM AvI keInI sAme te anucita vyavahAra karI nAMkhe yA pracalita jena phirakAone keI "nAstika" kahI ghe te te spaSTa bAla-cApalaja gaNAya. kemake " nAstika zabda eka mAtra anAtmavAdIne vAcaka che. ane cArvAkane mATe rUDha che. e cArvAka majahabanuM * nAmAntara thaI gayuM che. jenA mULa AgamAM "nAstika" * zabdane prayoga dIThe nathI. jaina daSTie enI * juo, abhidhAnacintAmaNi (hemakoza)nA maryakAMDanA para6 mA lekanA carama caraNathI zarU thatAM cArvAkanAM nAme- bApA kAritA jAva cauhAsikA' * rAyapusaNaya sUtramAM (AgamedayasamitivALAnA 11 me pAne) pradeza rAjA, je AtmAne mAnatA naheti ane vAstavamAM nAstika hatuM, tene sArU sUtrakAre je adhama Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInatA bhadrabAhu sudhI * jaNAya che. A vizeSaNanI jhaDI lagAvI che, temAM "nAstika"ne pUrNa sthAna hovA chatAM te zabdano prayoga kayAMya thayo nathI. * juo ! "davekAlika sUtranI niyukitanI 76 mI gAthA " jafwfmaLAva,kif fjapa vALA thi tti vALa mAthAbhAre nA rya" a AmAM prastuta viSayane lagatI bInA e che ke, nAhiyavAine (nAstikavAdIne) arthAta cArvAkane ema kahevuM ke, "jIva nathI ' evuM kuzAna je AtmA na hoya te thavuM na ghaTe. . . . A gAthAmAM "nAlyivAI' e nAstikavAdInuM prAkRta rUpa che. prAkRtamAM nAstikanuM nAhiya' thAya che. "AvazyakanI malayagirIya TIkAmA ( AgodayasamitivALInA 218 me pAne) bhagavAna " RSabhadeva " sAthenA " zreyAMsanA ATha bhavonuM varNana ApatAM "vasudevahiMDI' ne pATha mUko che, jemAM "mahAbalanA eka mitrane nAhiyavAI(nAstikavAdI) batAvyo che, je AtmA-paramAtmA kaMi mAnatA nathI. "samarAIbhya-kahA'mAM trIjA bhavanA prakaraNamAM brahmadattaparicAraka "piMgakesa"ne, je AtmA-paramAtmAne apalApI che, haribhadrAcArye "nAhiyavAI' (nAstikavAdI ) lakhyo che. "surasuMdarIcaritramAM navamA paricchedamAM 20 mA kAvyanI aMdara " kapilane, je jIva sarvajJa ane nirvANa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 . khedanI vAta e che ke, vastusthiti samajavA chatAM, keTalIka vakhata AMkha ADA kAna karI,. matabhedanA oThA nIce peAtAnI saMkucita ane kliSTa vRttine pASavAnA AvezamAM paNa eDanu ceADa citaravAnuM banI jAya che. temAMya sAdhu-dhamanA pezAkanI andara AvI maneAdazA kAma karI rahI. DhAya e vadhAre paritApanI vAta gaNAya. have jo ' amara'nA kathana* mujaba nAstikatAnA a ' mithyAdaSTi ' samajIe, te e mithyArdaSTine paNa spaSTa karavAnuM bAkI rahe che. Atma-paramAtmaviSayaka apApa rUpa mithyAdgaSTi ne ' nAstikatA 'thI vivakSita DhAya tA hemacandrAcAya vage2e pazu. anAtmavAdIne nAstika batAvatA hoi, amara sAthe mAM mAnatA nathI, nAhiyavAkha ( nAstikavAdI ) jaNAvyeA che. 9 nAstikavAdanuM prAkRta rUpa jema nAhiyavAya ' thAya che, tema ' nathiyavAya ' paNa thAya che, jevI rIte 'upadezapada'nI 132 mI gAthAnI TIkAmAM muniyandrasUrijIe eka pariAjikAnA dhane, je AtmA-zvaranA niSedhaka che, ' nanthiyavAya ' ( nAstikavAda) batAvyA che, 66 " " * micchA iinAMAitA " / amarakAza;. 158 mA zlAka. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa temanI ekavAkyatA siddha thAya che. nAstikanAM " < zraddhA vagaranA ' evA sAmAnya artha jo karIe tA e zabda" eTalA sAdA banI jAya ke tenA upayAganI viziSTatA na rahe. tenA upacAga jyAMtyAM mAmUlI banI jAya. kaMi najIvI sAdhAraNa vAtamAM paNa judA khyAla maMdhAtAM eka khIjAne ' nAstika ' kahevAnuM sAdhAraNu khanI jAya. agara amareAkta * mithyASTi 'nA atha kAi game te sAdhAraNa khAkhatamAM paNa sazayita, bhramita ke ajJAnavRtti karIe tA evI nAstikatAnA aMta bArame guNasthAne ja Ave. ane kevalajJAnI sivAya samagra vizva para nAstikatAnA Tu Mko gaDagaDe ! AveAsa'kucita atha te kAi paNa na kare. tyAre ' saMcamA leAgavatcanA jevA uddagArAne khATI rIte AgaLa dharI duniyAbharane ' nAstika ' kahI nAkhavAnI AlaceSTA ochI. gaNAya ? prajJAcaryAdi--gAzrama-vyavasthA prameAdhanAra hiMdu saMskRti upara saMcamA bhAgavatcanA", nI bhAvanA prarUpyAnA AreApa mUkI akhila hiMdu-jagatane ' nAstika ' kahI nAMkhavuM e ochA matimAha gaNAya ? dIkSA sAme nahi, paNa dIkSAnI Adhunika ninda paddhati sAme aLavA uThAvanAra ane zAsana--hitanA uddeze, samayAnusAra dIkSApaddhatinI parizuddha sthiti pramAdhanAra temaja sAmAjika saDAne yApAtra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daphanAvI devAnuM tathA samaya-dharma mujaba vidyA-zikSaNa pracAraka ane balAdhAyaka saMsthAo pAchaLa mukhyapaNe dhanavyaya karavAnuM prarUpanAra jaina saMskRtinA pUjArIomAM paNa "saMyame bhegavaccenA" nA adhyavasAya kalpI laI, temanI sAme anAtmavAdi-rUDha "nAstika zabdabANane AkSepa kare araNyapralApa jevuM nathI zuM ? jarA dhyAna ApavA jevuM che ke samayanI paristhiti Aje kaTTara matavAdIone paNa "eka thaI zaktisaMgaThana karavAnuM suNAvI rahI che. saMsArI jIvanadhArIo paNa rASTranA bhalA arthe pitAnA matAbhiniveza ane Agraha melI daI pitAnuM namatuM mUkI eka-bIjA sAthe aikaya sAdhavAne prayAsa sevI rahyA che. anya dharmonA labdhapratiSTha AcAryo paNa pitAnA buddhipradezane vizAla banAvI pitAnA dharmane vikAsa sAdhavA, pitAnA samAjane AgaLa dhapAvavA jAhera medAnamAM jhukI paDayA che, tyAre jaina kemanA AjanA dharmagurUo kaI sthiti para che ! teo Aje kyAM uMghe che! samaya-dharmanuM kaMI temane bhAna ! "kSamAzramaNa gaNAtA teone Aje andara andara laDatAM zarama paNa nathI AvatI! zAsanane lajavanArA jhaghaDAkhare samAjamAM jhaghaDAnI heLI saLagAvIne zAsanane kayAM paTakavA mAMge che ! zAsanasUtradhAra gaNAtA sAdhueja Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 . zAsanavighAtaka pravRtti vadhAre jAya e ochu dilagIrIbharyuM che ! A yugamAM zAsana-sevAnI kevI sarasa taka maLI che e emane nathI jovu ke ? kharekhara, je saMyukta aLathI racanAtmaka kAya uThAvAya te A yuga zAsananA pracAra karavA mATe mahAn anukULa che. paNa aMdaranA vikhavAda ane vaira-virodha e karavA de kema ? A badhAM taphAna eka mAtra mananI kaDavAzanAMja che. ane e mana paNukAnuM ? " nigranthAnuM " !- " zramaNAnu " !- munienuM " ! e kaDavAza maTe teA gADuM' hamaNAMja cilA para AvI jAya ! paNa e ze maTe !! tr ajama Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIlavaNuM sukavaNu viSe. ahiMsAne abhyAsI dayAnI hAnIsUnI vAtane paNa banatAM lagI jatI na kare. tenA manemandiranI andara ahiMsAnI bhAvanAne upayoga sadA jAgarUka hei, sAmAnya ane mAmUlI AcaraNamAM paNa-khAvApIvAnI bAbatamAM paNa tenuM pravartana dayAdaSTi-pUta ja hoya. kandamULa ke lIletarInA tyAga viSene upadeza -jainemAM sAmAnya rIte ThIka pariNa gaNAya. vAta mAtra eTalIja vicAravAnI hoya ke, pravRttimAtramAM vivekanA adhyakSapaNAnI bahu jarUra che. vivekanI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 gerahAjarImAM ghaNI vakhata dhamya gaNAtuM kArya paNa vipasta dazAne pAmI jAya che. udAharaNA, prabhubhaktimAM dIpa-dhUpa-puSpAdi upacArAne aMge jo vivekanI khAmI hoya te te bhaktirUpa gaNAtu kA paNa kanvarUpa thaI paDe. prabhu-samakSa khullA rAkhelA dIvA jIvahiMsAnA mArge kakha dhananAM kAraNa thAya. gerarIte phUlAnA Dhaga karavAmAM ane sAca AMcIne phUlanI mALA banAvavAmAM prabhubhakti thavAne badale prabhubhaktinuM bhajana thAya. prabhubhaktimAM paNa jema jayaNAnA upayega rAkhavAnuM khAsa pharamAna che, tema dareka kArya mAM vivekavibhUSita upacAga rAkhavAnI jarUra che. ane teA ja kalyANalAbha thAya. vicAra karatAM jaNAya che ke lIlAtarInA tyAgamAM e uddezo rahelA che: eka ahiMsA-rasane peASavAnA ane bIjo rasendriya para kAbU meLavavAnA. A uddeze| AtmakalyANanI saDake paheAMcavAmAM sAdhanabhUta che. parantu jyAre lIleAtarIne sukavIne bharI rAkhavAmAM Ave che tyAre e uddeza para paDado paDI jAya che. tithie ke vagara tithie lIleAtarI kharIdI lAvI, tenA kakaDA karI sukavaNI karAya ane pachI tithie lIaAtarIne badale tene AreAgIne dayAdha Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 nA puNyalAbha tarapha hAtha pasAravAmAM Ave te e cAkhuM bheLapaNa nahi te bIjuM zuM gaNAya? gRhasthanA gharamAM mahemAna-pareNuM khAtara ke pitAne sArU jema bIjI aneka cIjo vasAvavAnI jarUra paDe che, tema sukavaNI paNa rAkhavI paDe te e samajI zakAya tevI bInA che. paNa savAla mAtra eTale ja che ke ema karIne lIlotarIne badale tene vAparavAmAM kaMI puNyalAbhane avakAza che ke kema ? sukavaNI banAvI tithie khAnAra pitAnI antaradazAne tapAse te tene jaNAyA vagara na rahe ke lIlotarIne rasa tene eTale dADhe vaLage che ke tithie paNa te rasane amuka pheraphAra sAthe ArogavAmAM tenuM mana bhAyaluM rahe che. A ja rasavRttinuM e pariNAma che ke te bhaviSyane mATe ekI sAthe maNa-adhamaNa ke ethI vadhatI-ochI lIlerI sukavI nAMkhI sukavaNuM banAve che. Ama sukavaNI karavAmAM dayApariNAma ke rasavRttinigraha kayAM samAye che e kaI batAvI Apaze ke? tithie lIlerI lAve, samAre, sukave emAM te kaIne kahevApaNuM na rahe ane eka mAtra (lIlotarI) khAvAmAM ja deza-daSTi jhabakI uThe e kevuM navAI jevuM? A eka rUDha pI gayelA saMskAraja Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 te ! paNa mArI namra buddhi te ema kahe che ke, lIlevarIne samArI, sukavI, bharI rAkhIne jIva- jatuonuM "adhikaraNa-zastra banAvanAra, temaja tenI pAchaLa moha-mUcchane poSanAra ane pachI tithie lIlotarIne badale tene upayoga karavAmAM aucitya mAnanAranA karatAM tithie khapapuratI tAjI lIlotarI lAvIne upayoga karanAra che dezI che. vyavahArU daSTie joI zakAya che ke eka lIlotarI-bhakSaka rAja pAzera lIlotarI bajAramAMthI lAvI Aroge che, ane bIjo, je sukavaNI-priya che, tene paNa roja teTalIja (pAzera) sukavaNanI darakAra paDe che. have, A rIte eka mahInAmAM e banemAM lIletarIne vadhAre virAdhaka keNu siddha thAya ? lIlotarIbhakSakathI mahInAmAM chalA zeranI virAdhanA thaze, jyAre sukavaNuM-bhakSakathI tethI prAce traNa-cAra gaNuM lIlotarInI virAdhanA thaze tyAre tenA moDhAmAM zA zera paDaze. kema, nahi vArU ! tyAre vadhu virAdhaka keNu? sukavaNuM-bhakSakaja ke ! samAjanI manedazA te Aje evI banI gayelI jevAya che ke, vepAra-dhandhAmAM haDahaDatAM juThANAM hAMkanAra tarapha prAye eTalI chUNA nahi chUTe, jeTalI, tithie lIlotarI ke baTATA-DuMgaLI khAnAra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 tarapha chuTaze. dharmagurUonI najara paNu ghaNe bhAge lIleAtarI ke kandamULa cheADhAvavA tarapha pahelI jAya che. jeTalI kALajI leAkAne kandamULa vagere cheDAvavA taraphe teo dharAve che teTalI jo satya-sadAcAranA pracAra bhaNI dharAvavA mAMDe tA jana-samAja para temanA kevA mhATI upakAra utare! mArI samajaNa pramANe, kandamULa khAnAra mANasa paNa jo prAmANika ane sadAcArI che te tenu sthAna te mANasathI ghaNu' 'cuM che ke je eka khAju kandamULanA tyAga karavA chatAM zrIjI mAjI aprAmANika ane jUThA vyavahAra calAvavAmAM racceA-pacyA rahe che. mhArA A udgArA parathI vAMcanAra kei ema na samajI lye ke, lIleAtarI ke kandamULa tarapha huM namatuM ke DhIluM mUkI rahyo chuM. nahi, jeTalA sacama keLavAya, jeTalA tyAga sevAya teTalu vizeSa kalyANu che e vAta nizcita che, e vAtanI kAi ' nA ' pAI zake tema nathI. mAtra mhAjI matavyanI viziSTatA eTalI ja che keH--tenA ( lIleAtarIkandamULanA ) tyAganA prakAza satya-sadAcAranA sUrya sarakhA prakAza AgaLa madyota sarakhA che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e . dharmanI parAkASThA saMpUrNa tyAgamAM Ave che. dharma amuka hada sudhI saMsArI kebhegI jIvanane sahacArI heya che. gRhastha- jIvanamAM bhAga ane dharma bannene sahacAra che. bheganA samayamAM bhegAkAra pariNAma heya che ane dharmanA samayamAM dharmAkAra pariNAma hoya che. Ama gRhasthanuM jIvana, bhegI jIvana ane dhArmika jIvana ema ubhayAtmaka hAIne paNa potAnA pravAsane AgaLa dhapAvavAmAM saphaLa bane che. dharmano sahacAra kevaLa sAdhuone ja hoya ane gRhasthanA jIvana sAthe dhamane levA devA na hoya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ema bhAkhavuM e sarAsara mUrkhatAbharyuM che. evuM bhAkhavAmAM kharekhara gRhastha-dhamanI virAdhanA karavAnuM pApa che. je dharmane miniMga "dhAraka" ke "uddhAraka" thAya. che, te dharmanI rezanI gRhastha-jIvanadhArInA ceharA upara paNa prakAzamAna thaI zake che. saMsAravartI gRhastha paNa potAnI kartavyazIlatAnA pratApe "dharmAtmA"nA tejasvI pada para ArUDha thaI, pitAnI prabhAvazAlinI jIvana-prabhAthI jagatane Alokita karI mUke che. nyAyapurassara ane pArjana, patnIvrata (strIne aMge pativrata), Izvara-praNidhAna, dAna, tapa, paropakAra, namratA, nirlobhatA, sadabhAvanA ane vAgupti e dazavidha dharmane gRhasthajIvana sAthe mahAna sahacAra che. e dharmarUpI "sarcalAITa" jemanA jIvana-mArga para ajavALuM nAMkhI rahI che evA gRhastha paNa mahAtmAnA paDha para AsIna hoI, vaMdanIya, stavanIya hoya che. sutarAM, gRhasthakSetra paNa dharmakSetra che. tyAga-mArga kevaLa AghAmAM ja che ane AghA. vagara Atma-vikAsane mArga kaI paNa rIte naja sAMpaDe, ema je koI kahetA hoya te e teonI gerasamaja che. evA vagara paNa anekAneka AtmajIvana jIvyA che ane Atma-vikAsanI pUrNa dazAe pahoMcyA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 che, jyAre ethI viparIta, AghAdhArake paNa keTalAka marIne ghera durgatinA bhAjana. thayA che. guNasthAnene vikAsa evA sAtheja baMdhAya che ema kaMI nathI. ghAdhAraka paNa pahelA guNasthAnakamAM pharato hoya ane mAthe pAghaDI, TepI ke phALIyuM caDhAvela paNa Atma-zreNunA manahara naMdanavanamAM ramaNa karI rahyo hoya ema zuM nathI banatuM ke ? mAthA uparanI pAghaDI jene "gRhastha" batAvI rahI hoya te ja aMdarakhAne zramaNa, sAdhu paNa hoI zake. ane ethI ulaTuM, AghAthI sUcavAtA muni aMdarakhAnethI gRhastha karatAM paNa napAvaTa prANa heI zake. game te rIte kevaLa AghAmAMja tyAga samAyAnI rADa pADavA karatAM, cAritramAMja kalyANa-sAdhana rahyAnuM upadezavuM vadhu DahApaNa bhareluM che. A grahaNa karavAnI svArthapaSaka vAta tarapha AMkha mIcAmaNuM thavA saMbhava che, paNa cAritrasaMpanna thavAne upadeza kharekhara AvakAradAyaka gaNAze. TANe-kaTANe evAnI arthazUnya puSTithI ekadezIyatA, svArthaparAyaNatA, lobhagratatA, mehamugdhatA ane vastutattvAnabhijJatAnAM hAsyAspada pradazane khullAM pI jAya che, jyAre saMyama ane cAritranI bhAvamayI puSTi hajAro. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 DhAkAnAM hRdaya para eka divya prakAza reDe che. upadezakanI upadezakatAnuM mahattva cAritramaya jIvana pratye janatAnAM mAnasa vALavAmAM che. sattana ane bhAvavizuddhi pariNamatAM, cAritranA utkRSTa sTeja para AvavAnA bhAvAllAsa jyAre jene pragaTI nikaLaze tyAre te AghAveSane grahaNa karavA ujamALa hRdaye bahAra Avaze. A rIta dhyAnamAM levA joga che. AvA veSanI kiMmata kAIthI ghaTADI zakAya tema tA nathIja. e, kalyANamayI cAritra-sAdhanAnuM cinhadbhuta zula upakaraNa che. AghA lIdhA chatAM je AtmaviDambanA karI. drutinA atithi banyA che, temAM AdyAnA vAMka tA bevakUmAM bevakUpha paNa na kADhI zake. kAi, sAdhanabhUta vastuthI lAbha na uThAve te emAM e vastunA zu' aparAdha ? kai zelaDImAMthI rasa na meLavI zake emAM zelInA zuM vAMka ! Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANarA. eka bhAI mane prazna pUche che, je uttarA sAthe ahIM pragaTa karU -- vyAkhyAnane pravacana kahI. prazna-sAdhunA zakAya ? " > u--hA, kahI zakAya, gRhasthanAM vyAkhyAna paNa pravacana kahevAya che. pra.tribhAjana karatAM jainatva ke zrAvakatva cAlyu. jatuM haze? unA; na cAlyuM jAya. paNa temAM dveSa che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 pra-kandamULa khAtAM jainatva ke zrAvakatva cAlyu tu" haze ? unmanA, na cAlyuM jAya paNa temAM dveSa che. pra0-jaina eTale ? u-ahunA devanA bhakata pra0-evA bhakta virati vagarane paNa heAi zake ? u--hA, hAI zake. pra0-evAne kayu' guNasthana hoya ? u-cAyu. pra-zrAvaka keTalI jAtanA u.-be jAtanA, vikRtivALA ane virati vagaranA, pra0--gRhastha, bhAvanAkhaLane ceAge chaThu-sAtamuM guNasthAna phaeNrasI zake ? u-phaeNrasI zake. eTaluM ja zA mATe, cAthA 'ArA' jevA TAimamAM khAramuM' paNa pharasI zake ane kevalajJAna meLavI lye. pra-AdhA vagara paNa sava-virati-cAritranA lAbha maLI zake ? u--hA, maLI zake. pra0mAjakAla deza-mAra varSa jevI kAcI ummaravALAne dIkSA apAya che ane evI dIkSAnA samana mATe prayAsa cAle che, te viSe Apane mata zuM che ? Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u-mArA namra mata pramANe te evI kAcI 'ummaravALAne dIkSA ApavAno prayAsa geravyAjabI che. e bAbatamAM pUrvakALanAnA dAkhalA ApavA asaMgata che. e dAkhalAone Teko Aja apAya tema nathI. zAstronI noMdhane kheTI rIte lAbha laIne kAcI ummaranAM bALakone Aje ame nathI mUtra zakatA. ema karavAmAM e noMdhane durUpayoga thAya che, ene geravyAjabI lAbha levAya che, emAM e zAstranuM apamAna che. keI nedha evI vidhAyaka nathI, ke game te kALamAM, game tevA saMgamAM paNa kAcI ummare dIkSA ApavAnuM vidhAna karatI hoya. keI kALamAM bananAra vastunI chelA darajajAnI ke chellI nedha joI potAnI celA-cApaTa vadhAravAnI kacchiA piSavA maMtra javuM bahu cheTuM che. A kALamAM evI dIkSAne vicacheda te keNa kahe ? paNa e kArya jyAre dareka kALamAM viralaja bane che, te A mahAviSama kALamAM te "jAtismaraNa" jevA bhAvanI jema khAsa karIne vizeSa virala hoya e sAdI akakalathI paNa samajI zakAya tema che. viralanA saMpAdaka paNa viralAja hoya virala kArya viralAthIja sadhAya. ene rAITa "devaca%," "hemacandra" jevAeneja hoya. evI kadAcilka vastune sAdhAraNa - bAbata mAnavI-manAvavI ThIka nathI, zAstravirUddha, samayavirUddha, anubhavavirUddha ane yuktivirUddha che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-derAsaramAM je cAmare vaparAya che te "camarI gAnAM paMchaDAM kApIne taiyAra karavAmAM Ave che. eTale e cAmara pAchaLa hArelA gAyanAM paMchaDAM kApI nAkhavAmAM Ave che, ane keTalIka vakhata. te e gAnA prANa paNa nikaLI jAya che. te A. rItanA cAmara derAsaramAM upayogamAM levA vyAjabI che?" u-nA, vyAjabI nathI, emAM hiMsA che, paMcendriya-vadhanuM moTuM pApa che. dayALuoe tevA cAmara derAsaramAM hagija na rAkhavA joIe. bIjI. rItanI banAvaTanA cAmarAthI kAma laI zakAya. - pra-je rezama jIvahiMsAthI piDA thAya che te vAparavAnuM zAstrakAranuM pharamAna heya kharuM? u- hoya. kemake teo ahiMsAvAdI heI hiMsAne raste levAnuM kadI pharamAna na kare. pra-jIvana-vikAsanA mULa pAyA tarIke Apa zuM prabodha che? u0-Arogya, saMyama, vyAyAma ane suzikSaNa. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavadevanI dIkSA. bhavadevano moTo bhAI "bhavadatta" che. bhavadevanI tenA para parama bhakti che. bhavadevanuM bhrAtRbhakta hadaya bhavadattane khUba jANavAmAM che. dIkSAnA kAryamAM bhavadevane mUMDavAmAM A bhrAtRbhaktine lAbha bhavadatta lIdhe hoya ema spaSTa " pariziSTa-parva nA ke parathI jaNAya che. bhavAittane khabara che ke, bhavadeva tenI vAtane anicchAe paNa svIkArI le che. bhavadevanI naramAza, dAkSiNyatA ane bhaktibhInI lAgaNuM ja tene dIkSita karavAmAM bhavadattane upagI thaI paDI che. kharekhara, tenI kamaLa, dAkSiNya, bhadra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bhaktavRttine lAbha laIne tenI dIkSA sadhAyalI che. bhavadatte agAuthI ja bIjA sAdhu sAthenI spardhAmAM- bIjA sAdhue karelA vyaMgamaya TeNu para pitAnA bhAIne mUMDavAnuM bIDuM jhaDapyuM hatuM. bhavadatta mahArAja bhavadevane kheMcavAnA irAdAthI jyAre tenA ghare Ave che, tyAre tyAM bhavadevane lagnetsava cAlI rahele jue che. mahArAjane jotAM sagAM-saMbaMdhIo ekadama temane page lAgavA de Ave che. ane pachI teo temane AhAra vaherAve che. bhavadeva paNa potAnI nava-vadhune zaNagArate mUkIne bhavadattanI pAse Ave che ane temanA pagamAM paDe che page lAgIne uThatAMnI sAthe ja tenA hAthamAM mahArAja pitAnuM ghInuM bhAjana pakaDAve che, ane pitAnI sAthe cAlavA tene saMketa che. svajana-varga te mahArAjanI pachavADe De-ghaNe dUra sudhI jaIne pAchA vaLe che, paNa brAtRbhakta bhavadevathI pAchuM vaLAtuM nathI. muni mahArAja tenA hAthamAMthI chUtabhAjana le nahi, ane e bhAI paNa temane temane be seMpIne vidAya thaI zake nahi. Akhara te bane gurU mahArAjanI pAse pahoMce che. kSullake vAMkA hoTha karIne vyaMgyamAM mazkarI karatAM kahe che ke, munijI pitAnuM veNa rAkhavA divyadhArI evA potAnA bhAIne dIkSA ApavA sArU ThIka laI AvyA che! sUrijI bhavadattane Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 pUche che ke, A tarUNa keNa che ? tyAre bhavadatta ekahamaja ene dIkSArthI tarIke jAhera kare che ! bhavadatta mahArAjanI madazA ahIM spaSTa thaI jAya che. jarina gaLe paDavA jevI vAta! bhAInI sAthe kaMI vAta ke cIta thaI nathI, dIkSA bAbatane svapnAmAMya khyAla nathI, chatAM, A AkramaNa ! sUrijI bhavadevane tene IrAde jANavA pUche che ke, kema, dIkSA levI che? tyAre bhavadeva, bhAI juThe na kare eTalA sArU dIkSAnI "hA" pADe che. pachI sUrijI mahArAja tene dIkSA ApI de che, ane teja vakhate bIjA be sAdhuo sAthe tene (bhavadevane) anyatra vihAra karAvI de che. eTalA mATe ke rakhene kuTuMbIo AvIne ene pAcho uThAvI jAya ! have A tarapha bhavadevanI gatAgota cAlI rahI che. tenA sagA-saMbandhIo tene zeAdhavA nikaLe che. bhavadattanI pAse AvIne teo kAlAvAlA karatA bhavadevanI mAgaNI kare che. teo mahArAjane kahe che ke-ApanI sAthe sAthe te AvyuM hatuM, amane mUkIne pUchyA vagara e kayAMya jAya e saMbhava nathI. mATe maherabAnI karIne amane batAve ! bhavadeva kyAM che? tyAre bhavadatta mahArAja zekhuM-mRSApUrNa parakhAvI de che ke -"amane khabara nathI. je AvyuM hatuM teja svAnA thaI gaye hate." AthI e bIcArA nirAza Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI vile meDhe, cArathI hUMTAyA hoya tenI jema pAchA jAya che. keTaluM karUNa dRzya ! bhavadevanA eka rUMvADAmAM paNa dIkSAnI bhAvanA nathI. bhAInI dAkSiNyatAthI bhavadeva dIkSA-veSa pahere, tenA upara dIkSAne bojhe AvI paDe, zaramAvIne tenA upara ekadama-aNadhArI "dIkSA" ladAya e badhuM zuM? e raMga-beraMgI citra mAnasazAstrIne samajavuM kaThina nathI. dIkSAmAM sapaDAIne bhavadeva bahu AkuLa-vyAkuLa thAya che. tene tenI veDhA vadhUne viyega bahu sAle che. kevaLa bhAInA mAnanI khAtaraja dIkSAne bAharI AcAra pALe che. bAkI tenuM Akhtara jIvana to dikSAthI zUnya che. tenuM hRdaya meha-vAsanAthI tapI rahyuM che. have jyAre bhavadatta mahArAja kALadharma pAme che tyAre brAtRbandhana chUTI javAthI bhavadeva ghara tarapha prayANa kare che. lAMbA kALe "nAgilo" ne maLe che. parivartana bahu thaI gayuM che. sadbhAgye saMskAravatI 'nAgilA - nA sadupadezanA pariNAme bhavadeva muni pAchA turataja sunidhama para sthira thAya che. hemacandrAcArye pariziSTa-parva"mAM varNavelA A kathA bhAga Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 parathI bhavadevanI dIkSAnuM citra kevu vicitra khaDuM thAya che e vicArake vicArI lye. bhavadatta jyAre sUrijInI AgaLa bhavadevane dIkSArthI jAhera karyA te ja vakhate bhavadeve peAtAnA Antarika avAja spaSTa jI karavA joitA hatA. teNe potAnI dIkSA viSenI anicchA patAvI heta ane ema chatAMya je tene dIkSA apAi hata tA ApanAra jarUra nhoTa! gunhegAra gaNuAta paDyuM bhAinI dAkSiNyatAmAM AvIne mana vagara paNa-rajI virUddha paNa jyAre bavadeva pote ja dIkSA levAno hA' pADe che, pachI emAM dIkSA denAra sUrinA Do dveSa ! doSa eTale gAya ke, haju lagnava ane cAlI rahyo che evA taratanA paraNelAne dAMta ApatA pahelAM temaNe vizeSa nirIkSaNu na karyuM. ane, vana- sambansIAthI chAnI rIte apAyathI dIkSAnI salAmatI mATe tene ( bhavadevane keje ThekANe, khabara na paDe tevI jagyAe khaseDavAmAM gADA-- prapaMca kayA tu to ughADu ja che ne ! , bhUdevanA sagA-sabandhIone bhavadatta mahArAja upara zu eTale bhakti-rAga hatA ke bhadevane sarU bhavadattanI sAthe te! jhaghaDAmAM utaratAM ke Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI kai dhAMdhala na macAvatA temanI pAsethI sIdhA ghara bhaNI vidAya thaI gayA. vAcaka! joI dIkSAnI karAmAta ! mahADambara bhalabhalAne paNa ke bhUlAve che, e A uparathI joI zakAya. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn mahAvIra svAmInuM anekAnta-darzana. mahAvIranuM zAsana eTale anekAnta-zana. jyAM ekAntane karAgraha hoya tyAM mahAvIranuM zAsana ja nathI. mahAna tapazcaryA pachI mahAvIrane je satya pragaTa thayuM che temAM anekAnta-daSTine prakAza pUNurUpe jhagamage che. jagatane e mahAna daSTi samajAvavAmAM 5Na mahAvIre kazI maNuM nathI rAkhI. enAM maulika pravacanemAM e siddhAntanI jAta khUba ja jhaLahaLI rahI che. chatAMya enA pUjArIo Aje ene Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 nihALavAmAM paNa asamartha thaI paDayA che. enA kahevAtA pravacanonI madazA para paNa ekAntamatanAM paDala caDhI gayAM hoya ema emanI kAryavAhI parathI jovAmAM Ave che. je anekAntadarzana jaganI azAntine dUra karavA mATe mahAvIre prakAryuM hatuM, je anekAnta-darzana jagatamAM mitrIbhAvanI bhAvanAne baddhamULa karavA mATe mahAvIre prarUpyuM hatuM te anekAnta-darzana para Aje jANe samAjamAM mATe paDade pI gayo na hoya evuM sakheda jovAmAM Ave che. anekAnta-darzananI mahattA ane upacAgitA batAvatAM meM mArA "jainadarzana" mAM lakhyuM " vicArenI athaDAmaNane lIdhe jyAre prajAnAM mAnasa kSubdha bane che ane vAtAvaraNa azAnta bane che, tyAre tatvadarzIe prajAnI sAme "syAdvAdane prakAza dhare che ane vastusthitine judI judI daSTie aneka rIte tapAsI samanvaya karavAne mArga samajAve che. syAdvAdane siddhAnta, A rIte avakanadaSTine vizALa banAve che ane saMkucita daSTithI utpanna thanArA kolAhalene zamAve che. Ama, rAgaSanA bhaDakA zamAvI janatAmAM maitrIbhAva reDavAmAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdanI upayogitA che. jene upadezanuM rahasya eka ja che ane te rAga-dveSanI nivRttimAM che. e eka ja mAtra jenA pravacananuM mukhya dhyeya che." A dayeya AjanA jaina gurUonA jIvanamAM keTaluM ramI rahyuM che. je gurUonAM patAM pagalAM Thera Thera jhaghaDAnI haLI saLagAvI mUke, jemanI kajIyAkhara manedazAmAMthI nikaLatAM ekAnta-sUtra pravacane bheLI prajAne uzkerI mUke ane evA bheLAone hathiyAra banAvI jeo sAmAvargane gALe bhAMDavAmAM ane dharma-mArganA eka paMthIDA phakta pitAne ja mAnavA-manAvavAmAM ane pitAne na vADe vadhAravAnuM jora batAvavAmAM bahAdUrI mAne, temanAthI anekAnta-darzanane mahimA prasaravAnI AzA zI rIte rAkhI zakAya ? kadAhanA ghora aMdhArAmAM AthaDatA ane ISyadveSanI bhaThThImAM sekAtA "sAdhuo" pite ja durgatimAM dhasI rahyA hoya te bIjAnuM zuM bhaluM karI zakavAnA hatA ! evA kamanasIba gurUe hamezAM duniyAne zrAparUpa ja lekhAyA che. - ' dareka samajadAra Aje cekhuM joI rahyo che ke, AjanA samAjamAM cAlI sahelA dhArmika Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jhaghaDAonu mUlAgama-sthAna sAdhuo che. temanAmAM samanvayavAdanA jo abhyAsa hAta tA . samAjamAM A makheDA ubhA thavA na pAmata. samanvaya, avirAdha, sAdhana, ane phaLa e krama che. jyAM samanvaya-draSTi che tyAM syAdvAda che. ane tyAM virAdhavRtti zamI jAya che. eTale pachI sAdhana-mAga sAMpaDe ja ane phaLa meLavAya ja, duniyAnA AdhyAtmika nidAna. " nuM mukhya mahAvIrane " ekAntASTi "nI viSamatAmAM jaNAyu ane te rAganidAnanA uccheda karavAmAM temanA purUSAtha jayavaMta nivaDayeA che. "ekAnta"nImImArImAM sabaDatI duniyA pAse te mahApurUSa " anekAnta nI auSadhi mUkI. e mahAn tattvavAda ekAMgI daSTimi para racAyalA prAdeAmAM khaLabhaLATa macAve che, jaththara krAnti pedA kare che. anekAnta " nA ujjavaLa siddhAntanI sAme ekAMgI pravADhA badhA phikkA paDI jAya che. mahAvIranA anekAntavAda jagane sAmyavAdanuM' zikSaNa Ape che. anekAntavAdanA udbhava sAthe sAmyavAdanA saMbadha vicAravA jevA che. " anekAnta " nA pATha jagatanI zinna bhinna jaNAtI vicArasaraNIne bhinna bhinna 66 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 apekSADhaSTie samanvayanA dheAraNa para vicAravAnuM zikhave che. A zikSaNa jagatanA kalaha kAlAhalane zamAvavAmAM ane rAga-dveSanI baLatarAne ThAravAmAM mahAt upayAgI nivaDe che. syAdvAdanI pAchaLa A sAmyavAdanuM rahasya che. syAdvAdanA abhyAsa-pAThamAM apekSAvAda ane samanvayavAdanuM ja vivecana che. ane emAMthI sAmyavAdanuM sundara pariNAma nipaje che.. eTale e traNe ( apekSAvAda, samanvayavAda ane. sAmyavAda ) syAdvAdanAM yA anekAntavAdanAM nAmAntara thaI paDayAM che. jagatanA chUTA chUTA vizkhala vicAra-sUtreAne rItasara suceAjita karI, samanvaya-dRSTie saMgaThita karI te badhAne aMge cAlatI takarAzane hAlavavI ane prajAnAM ukaLatA mAnasa para zAMta rasanuM si Mcana karavu' e anekAntavAdanA siddhAntapATha ane prayAjanapATha che. mahAvIranA A padArthapATha keTalA mahattvapaNa che e AjanA alpAbhyAsI ane durAgrahI gurU kyAre samajatA thaze ? cAre teo e mahAna pAThene hRdayaMgama karI prajAnA . ukaLATa para zAMta-sudhAnI rasadhAra varasAvaze ? jagatane zAntinA mantra suNAvatAM mahAvIra spaSTa. vaDe che ke Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 purisA ! saccameva samabhijANAhi ! saccasya ANAe se ubaTTie mehAvI mAraM tarai / " ( AcArAMga ) arthAt--hai manuSyA ! satyane samajo ! satyanI AjJA para khaDA thanAra medhAvI mRtyune tarI jAya che. phAinI sAthe paNa virAdhabhAva na karavA mATe bhagavAn pharamAve che keH-- "pabhU dose nizakiccA na virujjhejja keNai / maNasA vayasA caiva kAyasA cetra aMtaso " // ( sUtrakRtAMga ) arthAt--manathI, vANIthI, kAyathI kadI kAI upara dveSa karIza mAM-virAdha karIza mAM. bhagavAnanuM anekAntavAdI zAsana ekalA AghAmAMja mukti batAvatuM nathI. paNa punavaNA ' vagere pravacanAmAM bhagavAnanI AjJAnuM pravacana eTaluM vizALa jhaLake che ke koI paNa darzanakAra jo niSpakSa bhAvathI jue tA bhagavAnA zAsananI niSpakSatA ane vizAlatA upara mugdha thayA vagara raheja nahi, bhagavAnntu pravacana paMdara leke mukti batAve che. bhagavAn cAkhkhu bhAkhe che ke, game te avasthAmAM-cAhe sAdhunA veSa hoya 6 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke na hoya, cAhe e hoya ke na hoya, cAhe. digabara hoya, zvetAbara hoya, pItAmbara hoya, raktAmbara hoya, yA anyAmbara hoya, cAhe strI hoya ke purUSa hoya keI paNa mAnava hoya ane koI paNa sthitimAM hAya, paNa rAga-dveSathI mukata thatAM kaivalyasthitine jarUra prApta thAya. matalaba ke kayAthI mukta thavAmAMja mukti che. ane kaSAyothI mukta thavAnA vyApAramAM "Aghe ekAnta joIe, AghA vagara kaSAyanAza thAyaja nahi " e mAnyatA ekadama bhUla bharelI che. ethe te eka bAhA upakaraNa che. cAritra kaMI evAmAM nathI, paNa cAritra AtmAmAM che. jIvanamAM je cAritra nathI, te eka nahi paNa. ekavIza eghA bagalamAM mArI ryA kare toye, kaMi na vaLe. e dhAraNa karavA chatAM paNa pharajathI cukelAo-lAInathI khasI gayelA aneka marIne naraka gatinA mahemAna banyA che, jyAre eghA vagara paNa aneke jIvanazuddhi meLavI paramAtmapadane prApta thayA che. eTale e spaSTa che ke, phakata evAmAM ja cAritra ke dIkSA samAyAnI bUma pADavI e. bAliza ceSTA che. cAritra-sAdhanamAM mukhya kArya ekamAtra kaSAya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 jayanuM che. AghA e kAyathI ja Ipe che. jyAM e mAmata nathI ane jyAM dhIMgAmastI che tyAM AghA lajavAya che--vagAvAya che ane dIkSA nindApAtra thaI paDe che. AdyA zarIrane valgIne cAritranI pharajo cAda devaDAve che. chatAM AvAdhAraka ene na sAMbhaLe ane ethI viparIta cAlI enu N apamAna kare tyAre e veSaviDambakanI kevI dazA samajavI ? enI kai gati thAya ? je kaMi che te vastumAM nahi, paNa vastunA upayAgamAM che. vastunA sadupayoga supariNAma ane durUpayoga duSpariNAma lAve che. ethe laIne paNa tenA sadupayeAga karAya teAja kalyANa che. nahi te tenA durUpayAge ahIM ane paratra jIvananI kruti ja che, jene peAtAnA Atma-kalyANanI tamannA che, je peAtAnuM AtmazeAdhana karavAmAM sadA saMlagna che, te para-kalyANanI pravRtti paNa bahu prathamavRttipUkaja kare. para-kalyANanuM kAma paNa e khakheDAthI vegaLA rahIne ja kare. celA-cApatanA mAha tA ane hAyaja zenA ! vaiSadhArIne celA cApaTanA mAha ane saMsArIne chekarAM chaiyAMnA meha ! zuM pharaka ! sAcA sAdhu bIjAne dIkSA ApavAmAM ziSTatA, sabhyatA ane vivekane naja cUke. ane emAMja zAsananI zaiAbhA che. celA-cApatanA mAhe AMkhe. mIMcI AMdhaLIyA karanAra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 phrIkSAnI phajetI karAvI zAsana-sAhityanAM mahApApa bAMdhe che. dIkSAne umedavAra satyAgraha karIne paNa vIlonAM hadaya pIgaLAvI zake che ane e rIte khulle Ama vijayanAda sAthe dIkSA laI zake che. AnuM nAma te vara dIkSA. je mAyakAMgale cArI-chupIthI bhekha paheravA utAvaLo thAya che te ane tene cerI-chupIthI bhekha paherAvI denArA tenA ahIkaNa gurUo samAjanuM zuM ukALavAnA hatA ! zAsananuM zuM bhaluM karavAnA hatA ! pUrvakALanA mahAna santae bIjAne muMDavA mATe kyAre paNa dehAdeva karI che ke temanI sundara cAritra-sugandhathI kheMcAI svayameva "madhukara" temanI pAse doDyA-deDayA AvatA ane haMkAnI ceTa sAthe dIkSA grahaNa karIne AtmasAdhanamAM ujamALa rahetA. Aje paNa mahAtmA gAMdhIjI jevA pAse seMkaDo manuSya vagara belAbe-vagara teDaye ziSya banavA doDayA Ave che ane temanA eka bela para medAne-jaMgamAM kudI paDavA-pitAnAM prANunAM balidAna ApavA hasate cehare taiyAra thAya che. cAritranI sAcI sugandha hoya tyAM saMtADI-bhagADIne dIkSA ApavAnuM hIcakArUM kAma thatuM ja nathI. temaja nhAnI ummaranAkAcI vayanA chokarAone AjanA pAmara, jakkI ane alpajJa sAdhuo samajAvIpaTAvIne, phesalAvI- Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahekAvIne dIkSA ApI de che, te paNuM julmabhareluM adhama kAma che. tyAgamArga sarvottama che, emAM te keIne paNa matabheda na hoya. saMnyAsane mArga sarvottama che ane duniyAbharamAM ekI avAje ucca-paramecca manAvyo che, emAM zaka nathI. paNa e jeTalo mahAna che eTale ja duSkara paNa che e na bhUlavuM joIe. e evuM kaMi ramakaDuM nathI ke ca5 daine bALakanA hAthamAM ke jenA-tenA hAthamAM ApI devAya. e mahAna rasAyaNa che. nAlAyakanA hAthamAM jAya te tenA DucA kADhI nAMkhe-tene dharatIbheguM karI nAMkhe. bahu vicAra karIne tene prayoga karavAnuM che. bhale enA adhikArI cheDA nikaLe enI harakata nahi, paNa nAlAyakanA hAthamAM jaIne tenI phajetI na thAya e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che. koI dharma na pAme enI harakata nahi, paNa dharmanA bhavADA thaIne kaI adharma na pAme ane dharmanI hAMsI na karI besAya ene khyAla te avazya rAkhavuM joIe. o sasta karavAnI dhUna te keTale lagI ? raste cAlo hAlI-mavAlI paNa je dhAre te ghadhanA chaThe bhAge e uThAvIne vANiyAne gurU banI besI zake che. je dharmadevanuM pUrvakALamAM gauravabharyuM mAna Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 hatuM tenuM Aje traNe lIlAma na thai rahyu hAya ! evu zAcanIya phArasa bhajavAya che. hAya ! A anekAnta ? anekAnta tA e ke jemAM anekanA anta Ave. arthAt AtmA ane mAhu e dvaita-ceAganA anta Ave ane AtmA advaita-zuddha svarUpe pragaTe e anekAnta ! anekAntanI lAina eTale sAmyajIvana. tyAM jAtibhedane paNa sthAna na heAya. AtmavikAsamAM caDhe te ucca ane paDe te nIca, mahAvIranA lakSAvidhi vratadhArI zrAvakeAmAM sarvotkRSTa gaNutA daza zrAvakA keANa hatA ? emAM kAI AsavAla, pAravADa ke vIzA--dazA hatA ke ? nahi ja. kAi hatA kahyukhI, teA kei hatA paTela-pATIdAra, tA kAi kuMbhAra. anyo ane cAMDAlA paNa mahAvIranAM caraNAnu zaraNu laIne peAtAnA AtmavikAsa sAdhI gayA che. satyanA mArge cAlanAra bhaMgI ca che ane asatyanA raste cAlanAra brAhmaNa ke zrAvaka paNa nIca che. kharA jaina kAi paNa hAI zake. " jaina kAma " nI bahAranA mANasa paNa, 'jaina sampradAya"nI bahAranA mANasa paNa ane " jaina sampradAya "nI sAmpradAyika kriyA ane AcAra-vyavahAra-paddhati vihANA mANasa paNa jaina ( kharA jaina ) hAi zake. eTale jainatva, keAmamAM ke sampradAyamAM samAyu nathI. rAga-dveSane jItavAnA abhyAsa kare te jaina. jemAM 99 99 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha jijJAsu daSTi hoya, je guNane pUjArI hoya, jenA jIvanamAM ahiMsAne nivAsa hoya ane je satyane upAsaka hAtha te kaI paNa mumukSu, jaina che. Ama "sampradAya bahAranA paNa vAstavika jainatvanA pathe kharA na banIne pitAnuM AtmakalyANa sAdhe che. anekAntadaza mahAvIre jainatva-vikAsanI bhUmikAnuM nirUpaNa karatAM sAdhu-dharma ane gRhastha-dharma ema trividha dharma pharamAvyo che. mahAtmAnuM anekAntadarzana jema sAdhu-jIvanane upadeza kare che, tema gRhasthamane paNa upadeza kare che.sAdhu tyAgane ja upadeza kare e sAcI vAta che. paNa tyAga e sApekSa zabada che. eTale tyAga kone ? dharma ke adharmane? puNyane ke pApane sadAcaraNane ke durAcaraNane? pahelA-pahelAne tyAga karavAnuM kahenAra zayatAna che, jyAre bIjA-bIjAne tyAga karavAnuM sAdhu upadeze e te khulluM ja che. AmAM bhalA kene matabheda hoya! gRhasthAzramanI nItirIti ane niyama-paddhati tathA vyavahAra-praNAlIne upadeza karanArA sAdhuo vAratavamAM te AzramamAM bharAI rahelI badIno ja tyAga karavAno upadeza kare che. matalaba ke, tyAgane upadeza tyAgIo be rIte kare sAdhu- jIvanane anukULa ane gRhasthajIvanane anukULa. kevaLa oLanA rAga AlApavAmAM ja tyAgane Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza samAi jatuM nathI. tyAgIne tyAgane upadeza jema saMyama ane vairAgyabhAvanAnuM manahara citra derI janatAnA cittane sAdhu jIvana bhaNuM AkarSavA prayatna kare, tema gRhasthadharmanuM paNa saceTa pratipAdana karI hasthajIvanane pragatinA paMthe deravA yatnazIla hoya. munivarenuM parepakAramaya jIvana-sadupadezaka jIvana, gRhasthasaMsAra para paNa sundara prakAza nAkhe. gRhasthAnI AcAra-nIti tyAgI munivaro nahi samajAve te saMsAralita gRhasthanuM keNa sAMbhaLe tema hatuM ? gRhasthAzramamAM ghuselA saDAone nirdeza karI tene ukheDI phekI devA bAbata preraNA karavI e tyAgI muninuM mahat kartavya che. e saMbaMdhI temane upadeza e tyAgamaya ja upadeza che. lagnasaMsthAnuM zrIharibhadrAthAya, municandrAcAryuM ke hemacandrAcAryanI jema nirUpaNa karI zuddha laganapaddhati prabodhavAmAM ane temAM pesI gaelA anAcArane daphanAvI devAnI bhalAmaNa karavAmAM tyAgane ja upadeza samAya che. ArogyanA niyame para janatAnuM dhyAna kheMcI (haribhadrAcAryo ane municandrAcArye kheMcyuM che tema), zaktivikAsanA upayegI sAdhana tarIke vyAyAmanuM spaSTIkarNa karI nirbaLatA ane kAyaratA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 0 0. . khaMkherI nAkhavAnuM uSavAmAM tyAgane ja upadeza samAthe che. samAjamAM yogya zikSaNane pracAra karI ajJAna-andhakArane dUra karavAnuM ane dharma tathA samAjanI pratiSThA vadhAravAnuM upadezavAmAM tyAgane ja upadeza samAge che. A prakAranA badhA upadeza tyAga paratve che. e prakAranA upadeza tyAgIoe jarUra karavA joIe. e prakAranA upadeza rASTrIya ke sAmAjika saMsthAomAM bharAI gayela kAdava ke melane dUra karavA para che; pApavAsanAo tathA viSamatAjanita kalaha ane azAntinAM dardIne zamAvavA paratve che, ane ajJAnatA tathA nirbaLatAne hAMkI kahADavA paratve che. Ama preraNAdAyaka ane balavardhaka upadeza tyAgIonA mukhathI jeTalA asarakAraka thAya, teTalA bIjAnA mukhathI na thAya. AvA upadeze dvArA tyAgIe dezanuM, samAjanuM ane dharmanuM jeTaluM bhaluM karI zake, teTaluM bIjae na karI zake. sutacuM, tyAgIo dvArA tevA upadeza thavAmAM zAsananI saMdaramAM suMdara sevA ane dharmane mahAna udyota samAyela che. anekAntadazI hoya te bIjAnA vicArane pitAnA vicArothI virUddha jatA joI na uzkerAya. ema uzkerAI javuM e hadayanI nirbaLatA che. keInA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 siddhAna sAthe sahamata thavAnuM na banI zake, te te siddhAnta upara tenI sAthe sabhyatAthI vAda-prativAda na karatAM, unmattatAthI ciDhAI hAme akaLAvuM ane jhaghaDavuM e sabhyatAnI duniyAmAMthI bhAgavA barAbara che. saMsAramAM matabhedanuM pracalana AjanuM nathI, paNa anAdithI che. sarvanA samayamAM paNa jagamAM matabhedanuM pUra jezabaMdha vahyA karatuM hatuM. duniyAbharamAM eka matanI sthApanA keI kALe thaI nathI ane kadI thaI zake ja nahi. jagatane artha ja vibhinna ane vicitra vRttione samUha. sarvajJa bhagavAnanA paTTadhara mahAna pravacanadhara mahAtmAo paNa matabhedethI khAlI nathI rahyA. udAharaNArtha, kevalajJAna-darzananA saMbaMdhamAM zrIjinabhadragaNijI kamabadanA, komalavAdI yuga5dvAdanA ane zrIsiddhasenadivAkara abhedavAdanA himAyatI che. ane e mAtrayanAM pArAyaNa zAstromAM khUba cAlyAM che. najIkanA TAImanI vAta karIe to zrIhIravijaya sUrijInA samayamAM matabhedanI paramparA kayAM ochI phATI nikaLI hatI? eka bAju dharmasAgarajI ane temanI paramparA ane bIjI bAju bhAvavijyajI, vinayavijayajI vagere emanI vacce vicArabhedanI athaDAmaNa keTalI hatI ! Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 anekAntanA pUjArI haMmezAM satyanA jijJAsuja hAya. eTale sAmpradAyika duha ane mata-durAgraha tenAmAM DAyaja zAnA ? je keimAM e dveSa! hAya teNe te chAMDavAja joie ane peAtAnI madhyasthavruttine khUba keLavavI joie ane zuddha vicAradRSTithI peAtAnA mantavyanA parAmarza karatAM temAM peAtAnI bhUla jaNAya te tene tyAga karavAmAM saMkoca na rAkhatAM khajAnI kharI jaNAtI vAta kabUla karavAmAM ha anubhavAvA joie. saravRtti ane guNagrAhakatAne guNa e AtmavikAsanI prathama bhUmikA che. AtmAnA naitika maLanI e jaLahaLatI jyeAta che. chevaTe, hAlanI sthiti para gurUdevane vinavIe ke, matabhedo hAvA chatAM paraspara uttara vyavahAra rAkhI saMgaThana-khaLamAM viccheda na paDavA devAmAM ja temanA sAdhutvanI kharI kimmata che, matabheda chatAM maitrI rAkhI zakavAnuM vizALa sUtra samajavAmAM jelI DhIla ya che temnI ja harakata che. matabheda chatAM paraspara meLa rAkhI kAma karavAnuM DahApaNu je divase gurUdeva dAkhavaze, te dhanya divase samAja peAtAne kharA tAraNahAra maLyAnA vipula Ananda anubhavaze, ane te punita ghaDIthI zAsananI jveta pharI jhagamagavA mAMDaze. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 antamAM, bhagavAn mahAvIra devanA anekAntadanano mahAmudrAlekha paNa hRdaya-paTa para aMkita karI laieH-- " mittI me savvabhUesa veraM majjhaM na keNai " / A mahAmantranA pUjArI dharmabheda ke vicArabhedanA kAraNe kAi sAthe vaira-vidha kare ke ? kaDhi nahiM, jyAM tamAma jagatanA sarva jIvA sAthe maitrIbhAva rAkhavAnuM pharamAna hAya, tyAM virUddha matavAdI sAthe vera-virAdha rAkhavAno hAya ke ? are ! adharmI ke vidharmI upara paNa bhagavAn mAdhyasthyabhAva sakhAnuM pharamAve che. jue, hemacandra zu vaDhe cheH 'menuM niHzakuM tevatA-stunigi | AtmazaMsisu yopekSA tanmAdhyasthyamudIritam // " ( ceAgazAstra ) anekAnta-darzanane A dundabhinAda gurUonA kAne, saMghanA saradAranA kAne, utsAhI vIra-yuvakeAnA kAne paDe ema icchIe. mahAvIra bhagavAnanI kharI jayantI e nAdamAMthI nikaLatA mahAt Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sajezane hRdayaMgama karavAmAM ja che. ane tyAre ja jaina saMdha pitAne vArasAmAM maLelA bhagavAna mahAvIranA mahAna siddhAntone jagatamAM phelAve karavA ane e rIte zAsananI mahAna sevA bajAvavA bhAgyazAlI thaI zakaze, tathAstu ! Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je mANasa, jagatanA prANI je potAnA bhAI che ane jene pote jue che tene nathI cAhata, te, Izvarane, ke jene teNe joyA nathI, zuM cAhavAna hato !