Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkalana 2 : saMpAdaka : viniyoga parivAra 13,gopAla sadana, 1le mALe, zrI saMbhavanAtha jaina derAsara lena, borIvalI (pazcima), muMbaI- 400 092 phona: 800 07 81, 807 76 14
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ viniyoga parivAra saMkalananI sAMkaLa 1. gorakSA mATe DaTijaTTajanIH -zuzmAta ze raze ?............ Adhi jaina sAmAchi mUlyAMkana kramAMka 2-3- 7 2. uttarajAnA karatA yAga rayekSAje vadhu lathAna nevA saMrIrAnAparyama jAnata hUMDI mAhitI- saMragAma viTezI gAya.. 3. itasanAne tA pazusone jayApavA mAtathI mAhezanA zArthi arono Desa nThI jyAve..... rache yazupAsana bhane pazupacheranI TyuvAnone jAvAna )...... hai. mAMsahArano vizvavyAyA prayAra uranAra pazcimI dezomA yA mAMsAhArano virodha-------- 5. uttaramAgare mano yUravaho japathAvate mATe pazumeNAmo cha vA upara vizeSa dhyAna mApavAnrI para...... 6. devanAra itaranAnA jAnata..---. . . . 9. mAMsanI nizasa saMge jeDa samAyAra........ tahiMsA vaTavAnA DAro nA mUlamA.... ha. rezanA sArvalomatva para muso mahAra mero gaDaMDesa- DrA" vistRta mAhitI........ 1 ra
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ viniyoga parivAra saMklananI sAMkaLa 10. dezanA mataMtra para puraze mAvI rahegI turATrIya uMpanIsomAM vadhu meU umero.... hArajIta iMpanInI urachamAM mIThaM yAcavA rAjatanI vistRta mAhitI............ 23 3. 11. sAghuni retI vi.salara metI: -zA mATe niha setI morano ghaMne janI rahI che? muMjaya rAmAyArano taMtrIroja)....... urathI37 - mAdhuni tIne ya'DAra upasava metI......-- -- - prabhamata (retI jAjatA ....... 36 12. saMyukta DuTuMma pradhAne sthAne pilAta TuMna prathA sAmAjika samasyA'yara munacha samAcArano taMnIseja) HI: 21--2ec3 nama vitaruM: saMkalana bAbata jayanA uogI sUcana O8 sAthe bIkoI lakhI jaDabAvavA ane naksa liki che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAya paranA atyAcAra rokIe: zarUAta koNa karaze? VINIYOG rijhaLI - ti va mabalakha ana. eDavAIlDa sToka Ina Ima'mAM lakhe che, gamanI ane utpAdananA pariNAme te have pAne (januM 35mAM) uSNa kaTibaMdhIya kSetromAM kaheravAsIone dUdha pacaDavAne nAme karavAmAM Ave che, paratuM gAyanuM yudhdha ke samajAI gayA che, emAM vaparanA katrima saMkIkaraNa dUra nasala saMvardhananI draSTiI (sAyaNika) khAtara ane TekaTaranA karaNe yuropIya gAyone lAvavI e moTe bhAge je rogapratikAraka, ojasaghavI, baLavardhaka jamInanI babAI I che. evI ja asALa siddha thayuM che. e gAyothI utpanna vagere aneka guNa dharAve che. jene kAraNa e cane dudhanI eka vakhata vahetI naIone pahelI peDhI te saMprada mAnI thAya che paNa dUdha amUna' kahevAyuM che. ane gAya sUkavI nAkhIne have 'veta paMni' vara ara pachInI peo evA kSetromAM saMtoSaprada . : 'bamadhenuM kahevAya che. e te lokone maLatuM dUdha- dakSiA (sAgara) uchaLavAnI jAMtaiinA saMvardhananA mATe potAnuM Avazyaka zarIra amala ke je pariNAmo samajavAnuM bahAra nathI. e mATe baMparA jaLavI zakatI nathI. bhAska ja nathI ene badale saMkara gAyanuM pa Tayaba velA vIrSathI gAyone mAM sAmAnya ghAsacAro ya ane vAcharavuM khuda roga sAme pratikAra videzI sAMDhanA thIjavela vIryathI gAyone uSaNa kaTibaMdha dezamAM sAmAnya prasare che karI zakatA nathI. e lokone rogapratikAraka trima e bhaupAna ( moTI presa ane kharekhathI enAI pALa gayo pa ekana sane ApI zaka Wii ane bAga) karAvavAthI bhAratIya gAmonI pramANamAM maLavAnI samasyAno sAco to - sthAna katrima panI AmAM ja AvI zake. nasalanI keTalI hade barabAI thaI che ke jenI daI nasalona vizvasamAM che.' vAta ATalI hade pahoMcI che, chatAM atyaMta kalpanA bhAI take tema nathI, sana 1920-30mAM phijIyana nasavAnA :khada Azcarya e bAbatanuM thAya che ke, gAI ane jayAre vyastama bAvyA ane videsI sAMDha moTI saMkhyAmAM maMgAvavA vALa * gaMbhakata mahAnubhAvo paNa A viSa kanala baMdha karakarAvIne, ena poma nAratano ja samuSyi saMskRni emaNa AvyA. briTiza senAnI northa (paMjAba, bihala cupa che ke jemanA upara gAMdhIjIe mAvajata ane uttama prakAre saMvardhana ne uchera hoI, enA mULamAM ' eTale ke paMtha : sImAMtapradeza tathA balucistAna)nA milITara gAyana utkarSa mATe viAsa mUvaeN. balake karavAnI enA sArA pariNAme iyAo pad ughoga, nara kaLA * mama nIrI, vaghA e karma para dezI nasala sAthe. kosa brIDIMganA pazakhara te A dhasamasanA pravAhamAthI nahI, paraMtu 10-20 varSamAM ja jovA maLI zake. badhAnA muLamAM bApa vatI e, e catura vyApaka prago thayA. jayAre pazupAlana jara bacavAno prayAsa karyA vinA ja emAM ApI zake. bhAre paDyogIkaraNa prajae samajI lIdhuM ane bhAratane badhI ja zAkhAnI pahelI mITIMga thaI, jemAM uparokata taNAI gayA che. gAMdhIjIe jyAM ArAmya : pAchaLanI ApaNI AMdhaLI doTanuMjpariNAma cane 'rabAda karene, e samRdhdhi IleDa prAMnenA briTIMza adhika hAjara hatA. mATe rogamukita mATe kRtrima upAyone baLa AvyuM che ? havA, pANI, jamIna, anAja trI karavA emaNe ja 5Dapa o e temAM saMrata gAyonI upayogInA upara carcA kadaratI upacAra mATenuM kendra sthApeluM nagvA badhA ja praSita * jhera banatAM, javAnuM emanA ja dasnA 9 pUravA sAbita cAlI to tyAM sana ekaja abhiprAya po ke kocanamAM ja gAMdhIjInI vighaNa sAthe ja thAya che. A kAryakama bhAratIya nasalone barabAda kare che varaso pahelAM kRtrima vIryaghana vara gAnA. kara banyuM che ane mANasa potAne - e te gAyA gauvaMza)ne khatama karavA ane ekaThA vasa senAne vinaMtI karavAmAM vagarano maryakrama cAla thaI gaye. upa mANasAI paNa gumAvI po che. vizvanA ema eka to masa - rAma mATe sIpI ja AvI ke e saMbara vAcharAM - vAcharIo - sAbaramatI AzramamAM gAMdhIjIe ja sthApaka vivaraNa karavuM arthe asthAne che. karUpayoge jeso, paristhiti saka che evuM katala ane bIjaenI nasa barabAda karavA gAyo ane sAMDhone vaMdaya ke khasI karja vagara zaLamAM paNa gAyonuM saMkIkaraNa dAkhala eka nAnaka 5. poma mAvajata mATe eorTIka kesa bI 4'na kAryakrama lokone na Ape. thaI gayuM ane eno havAlo nezanala ane pesa saMvardhana kara gAyanI nasala apavyA, - A badhu viTiza zAsana daramyAna ja DevalapamenTane saipAI ga. Ama chatAM klevuM paDaze ke, arejI siddha thaI cukyuM hatuM ane saMkarakaraNanI loka bhAratI ane grAmabhAratI bhAratI ja sudhAravA, dUdhanI guNavattA ane praviNa kvI i u (quality and quantity) 42412Mer adhikTarIo ane nAgariko mAnavIya maLatAM ja vaLI katala ane saMkIkaraNa. banne zikSaNa saMsthAo paNa saMkatrakaraNamAMthI *** kapi - gopAlana mATenA Adama manA; aAje durlabha baneluM roga pratiMbaka gAyanuM droNa vALA, pramANika ane sara 1kanA kAryakramamAM vega Avyo. pariNAma svarUpa baddhata rahI zakI nathI. Aje te A sivAya riTIna (viTInae) para che. tene dha dha ke je bheMsanA ghI karatAM dasa gaNe hatA. emAMnA eka hatA, sara ArSara ghI-dUdhanI achata thatAM svarAjayanI prathama baudaM keTalAye A pravAhamAM taNAi gayA che. salabha banAvI. Aje je lokone chAsa paNa ovara, o 195 thI 1978 sudhI bheTa nI janatAne bahucarcita trima ane koIka vIralA ja have to A uya pravAha maLI zakatI nathI evA parivArone emAMthI bhArata sarakAranA pazupAlana nizcaMta ane Arogya mATe hAnikAraka evuM vejITebala dha sAme khumArapUrvaka amI aa che. Ama bananI basa. ni:zavA maLI zake e mATe pramukha aa. teo paNa anubhava saMpanna maLyuM. ApaNA prathama paMta pradhAna javAhare chatAM kadaratanI karAmata che ke Aje paNa rA prayatnazIla che. emAM rasa dharAvanAra hatA. emaNe potAnA lekha korena bIDana emAM mahatvane bhAga bhaLyo. anasena'mAM che ImpIriyala 5 vAra Avyo dUdhane gAmaDAnA lekone ja khaDatala temaja ochAmAM ochA AvakArya che. A mATe saMta vinobA gAma - bhAratIya nasavanI gAye mojuda che, je ghaNI : sajajananA salAha : sucana : savAra kamanI o avinA pazupAlana ne pUche che ja koNa ? paNa zaheravALA mATe mAvajanathI vadhAre samaya sudhI upara 1 araja5 AmAma zALA posTa prathA vibhAganA prapothI eN siddha thaI gayuM che te dudhanI vyavasthA karavI ja rahI. jethI ane uttama baLada ApI zake che ane 80 (tA. dhoLakA) khAte . rApI, sAMDhoLI saMkagakaraNano kAryakrama ama9omAMthI 65 zahera bheguM karavA mATe thALa eka adake ja kheta baLada vara khetI karI zake che ke bhAya baeNnalone barabAda karI DerI udyoga sthapAye ane gAmaDAomAMthI jemane TekaTara to mArA paravaDI zake ema ja gAMdhapAtra karNa thaI cu che. zALA che. tyAM gAmanI nasa sudhAravA hisAba vagaranuM nukasAna kare ja che. basa paNa TevAI gaI. A dUdhamAMthI paNa nathI, yupIya vaMzanI gAyo sanama dekharekha, malAI kADhI laIne bacelA separamAM paradezI arajI paDyuM ane zikSaNanA zikAra tAvA hovA chatAM te dhIre dhIre utaratI baTara oIla, pAvaDara vagere meLavIne vecAvA banelA ApaNe baTara oIla, pAvaDara vagere meLavIne vecavA konuM cAlata to A kSAnI banatI jAya che! lAgyuM. vAta eTalethI ja aTakatI nathI. dUdha badhAjane khatma thaI gayuM hota ane mAtra prayoe e sAbita karI ApyuM che ke, vadhAranA, gAyone miTiMga mazIna' saMkara gAya ja thoDA vakhata vadhAre dUdha ane sAvadhAnI pUrvaka karelI pasaMdagI pAma vAra, banAvavA enA para kevA atyAcAra thAya che, * bALa mAMsanA pUraska pATe ja bacI hota, ane sarakhI mAvajata thavAthI 25 varSamAM ja evI eka AMkha dhA nAkhanAra mAhitI paNa IvI yojanA kaMIka judI ja lAge che. zuddha bhAratIya naslanI gAyo dUdha ane "samakAlIna' tA. 12-2-92mAM prasiddha emAM kalama badhu ja nAza pAmIne naisargika mAkhaNanA utpAdanamAM yuropIya game ane thaI che. emAM lakhyuM che, vyavasthA ja TakavAnI che evo saMketa dekhAya" uttama koTino bheMsothI AgaLa nIkaLI gaI vijJAna pragati kare che ne sAthe mAraka che. che. yuropa ane amerikano vepAra mAM kudarata sAthe ceDAM kare che maTInezanala dazanI Aje veraNacheraNa thaI gayela je sarerAza dUdha utpAdana thAya che. tenAthI te kaMpanIo nANAM kamAvA mATe kyAreka muMgA rAjakIya, Arthika, sAMskRtika hAlanA pahelAM ja AgaLa nIkaLI gaI che. bhAamAM niSa prANIone kanaDe che. gAyanuM dUdha govaMzanuM eTale ke kaSi - gopAlanuM je 5zuM khAsa karIne gAya * baLadone vizvAsa katrima rIte 25 TakA jeTaluM vadhAravA mATe atimahatvanuM adhika ane saMskRtika pAsuM karo e kharI ne moTI sAmAjIka ane aneka vistAromAM bI. esa. TI. hatuM ke jene kAraNe deza hajAro varasa sudhI adhika mahatvanI temaja nAkhyazika agatyanI kAmananA Dojha ApavAmAM Ave che. je InayAbharamAM samApti ane saMskRtinI bAbata che, jenI upara vizeSa dhyAna ApavuM. akunI che. e gAyanA dehane nukasAna kare he ane bhArane dUrlabhama janma' ema jarUrI che." che. kasuvAvaDa thAya che. temaja vikata hevAya. e raste ha bhUlyA tyAMthI pAchA bIjA mi. je. eDava egrIkalacara vAcharAM janme che, evuM saMzodhanamAM bahAra ka' sivAya bIjo koI upAya dekhAte AvyuM che. harmana lenI gAyonA zarIramAM nI. dhana, dhAnya, dUdha, ghI vagere tamAma kAntilAla vorA cabInA TukaDA thaI jAya che. temAMthI amuka rasAyaNo liba thAya che ane e rasAyaNo mA amUka jIvanAvazyaka vastuo mabalakha pramANamAM pADavAnI kSamatA (Potentiality)mAM dudhamAM rivAI jAya che. dUdhano a veta hoya che. jarUrata che mAtra hiMmatapUrvaka vaizvinI che paNa hakake gAyanuM lohI cUsavAno A dhi cikare che ? jaMbaI - 821 2
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM amRta: gAyanuM dUdha JOLINIA purI thAya che. jetaramAM ja vizva benka dvArA bhAratanI prajAnA Agema - hospIya suvidhA ane tene lagatI bAbato aMge eka ahevAla rajU karavASa mAnyo hato. mA ahevAla pramANe bhAratanA gAma vistAro tabIbI suvidhA paNI ja asaMtoSakAraka hovAnuM kahevAyuM che je ApaNe pa I bhaNIe chI, paraMtu vAyara chIe. mApaNo abhiga ja moTo che. sauthI prathaSa vAta e che ke mAro viSayaka jALavaNI aMge sajArIno aAva che. vRdhAvasyanA tamAma roga aTakavavA paTe gAyanuM e ati uSa che. upanie paNa kahe che ke e saMpUrNa khorAka che. zarIrane khAsa eja nayA" navo - khanija : viTamIna ane dhanu e gAmanA kapamAMthI maLI e che. gAyanuM e pacavAmAM paNa saraLa che. paraMtu Aje gAmanA kulanI kiMmata ane tenA pura aMge huM halata che ? kRSipradhAna bhAratamAM gAvaMzanA pazuonI katala thaI rahI che. praveza baLapachI mane voDano samAveza thAya che. kukano puravaTho paravo hoya che..., - peca prajane mA vAta paNa na samajAya paraMtu gAyaMnA ane anya vaMzamAM mAtra gAya ja nahIM paraMtu baLada ane vAcharavano paNa samAveza thaI ponA chANanA puraskane vadhArIne ja anAjuM utpAdana vadhArI che. jAya che. baLadanI katala cAlu rahe che te khetIne samaya jatAM bhAre paDI jaze. vaLI, INano rakhe vaLe to jamInanI utpAdakanA 1che. anAja ane konuM "tpAdana . teja chANamAM to lakSmIno vAsa che. patalaba gAyanA chANa kAranI rIta paNa asamatulA che. A bAbate vicArazIla nAgarikone mAro vyakata karavAnI jarUra che. ja dhananuM utpAdana vadhArI zawche. - gAyanA upano puravaTho vadhAravo hoya to sArI ane Adarza vAgha ,, paraMtu mA paTepAyANaM vaMzanA pazumonI kAmaTAvavAnI vAta ed nirmANa pavI joIe. eske ja nahIM A gAzALAomAM uttama prazvaranI gAyo Sche. prajanA pratinidhio ane Ayojake suI mA vAta pote mATe sacavAI che ane temanuM pAlanapoSANa thAya tevI vyavasthA pavI joIe. anuM. : saMgaThana karavAnI AvakatA che. cUMTaNI vakhate cIna pAsanA kAryakaro pata ja e supAma hovAthI zarIranA aneka roga jevA ke 5 * vAsa - 25me -- paMga mATe are temane vaMzanA pazuonI hatyA para saMpUrNa pratibaMdha zarIramAM nabaLAI * AMkhomAM draSTino - ke teno abhAva vageremAM uttapa che.' rAvA ne masarakhara manana mAre amalI banaze tevo prati prampa pUchavo mAdhurvedamAM "zva - kalpa" vize jANakArI ApavASAM AvI che. * joIe. A vana pAtra lAgaNInI nI. mAdha sASAmAM pALakhA mAre - saMmeyo che. eka kaDhabanuM pI - - mAkhaNa vagere pAchaLanuMSaNa 15 klA 10 varSathI satata dhanA bhAva vadhatA jAya che. eka tarakathI lahero che. te vakhate je vayanI hatyA cAlu che to pANIno vaLa cheDe Avo ane cama vistAranA nAgarikonI jarUrIAta saMtoSI zake tejuM dUdha nI noTa lITaranA . 14 pachI 1ii 20 ane dasa varSa bAda 2, 50 5Dake. bIjI nara gAvaMzanA pazuonI katala cAlu rAkhavAmAM AvI che, AApI saMbhava che bApa mApaNI bipiyA lUca ApaNA ja bALakonA peDhAmAMthI ja mUMTavI AvatA 10 varSamAM kupano puravaTho ghaTaze. paraMtu nAgarike A 5 52 sAyI levAmAM niSita banatA nathI ? paristhitIdha jANakAra che kharA ? dareka vyakita sidhdhAMtamAM saMmata thAya che ke kaMIka karavuM joIe, paraMtu kaI ApavArIma gAmanuM ja avAno ane bALako mATe to sAM che ja paraMtu ghalanI paravaDe tevA bhAve maLatuM nathI. divase divase mepa jAya che? rIte karavuM teno aMdAja * ke bahu ochA loko pAse che. mArA aMge vizALa pAme thavuM joIe ane A bAbata e sAmAnya vyakita sudhI pahoMcavI joIe * aMge jAgrata nAgarikene have prayAso karavAnI AvazyakatA che. #raNa ke ApaNe gAya A mATe upayogI che. gAya e bhAratIya saMskRtimAM kramanuM saMpAna ane zakita ne ghI-dUdhano puravaTho vepAravAnA je mAgo che tenA para kanA 'caM cakkaraNa ane kupalI ane jeTalo samaya maLavApAM Ave che nesto samaya gaNavAmAM Ave che. matalaba ke mAnavInI tamAma jarUrIAta e gAya pAradane ja zo para ja varSamAM tenA parINAma jovA maLe tema che. gAyanuM baNa e jInane mATe uttama khAtara puruM pADe che, traNa lUca jas . dhajA pati maMDaLa, yuvaka maMDaLo ane sAmAjIka saMsthAo gAthALa varSo agAu khetI patI ane teja rIte satvazIla to jamInane parata maLatA. ane gAsanane vikasAvavA temaja tene adhika rIte saddhara banAvavA vividha hatA, paraMtu gAyanA pazuonI katala pApI jamInanA rasAkasa ko para karyo Ape. je ke mAtra rokaDa sahAyanI ja jarUra che tevuM nathI. madhana ane ne prati koInuM mAna che kharuM ? gAyanuM dUdha to maLI varganI karpamamatA ane A rI- cInanu purI pAvana Adarza mALA apAya to gAyone sAcavI utpAdakatA vadhAravA mATe naiSapAtra parIbaLa banI rahe che. Aje mavI vargane va krama.- peromAM -pa paheMcADavAnI vyavasthA karI zakAya. 14 rRpiye lITara dUdha posAya che kharuM ? ghaNIvAra evuM bane che ke samasyA ane badhA ja mAhItagAra che. paraMtu tenA upAyo aMge prajA patI nathI. rAti maMDaLa potAnA kAryomAM mAtra 30 bhAratamAM mAtA aMgrejonA 1khanI tharU thaI hatI. kAraNa ke ISTa mInITa koI kanAne bolAvIne rAya ane bALA aMgenA temanA vicAronA IzvamA kaMpanI sAtheno prathama svAtaMtrya saMgrAma niLa gayo. paraMtu araja praja jANavA maLaze to sAme ArSa pAka tevI hakIkato jANavA maLyuM " : paNI karI hatI. temaNe joyuM ke muslima ane aMgreja damana chanAM bhAratIya prajA bhAratanI samApti ane bhUtakaLa gAya- tha% hato. te vAta Aje paNa bhUlI gayA TatI nathI. mAnuM rakama mAM che ? AthI temaNe gAdha zarU karyo. chae apavA ho ke bhulavI devAmAM AvyuM che. - atre e noMdhavuM khAvaka che ke muslima asakonA samayamAM mAya gAvaha ne manA pIdapa joIe che. paraMtu agAzAzva ane tene lagatI pato nahoto. jammu ane brahamIramAM bahumatI muslima nAgarikonI hovA chatAM ama mane baLAnI hatyA karanArane 10 varSanI sakhata kedanI sajA thAya che. jammu AnusaMgIka pravRtti rasa levAmAM Avato nathI. dhana ane mahAyano pravAI paNa * mApIramAM kudaratI samRdhdhI che tenuM zravaNa kAca A che. gAyanuM dUdha e joI 3 gAzALA tarata jaLavAnI jarUra che. loke Arosa sevA ane hospITala pabika Ano pAchaLa je 2kama kharce che te prazna mAtra 25 Taka 2kama ne gAzALA nA jAya to bhaMga kAranA AzIrvAda maLe, sArA ane vipula jamA pa-6dha maLaze ane lokonuM Arosa sudharaze. prajAnuM Arogya sudhare to brarSamatA ane utpAdakatA vadhe che. khetara ane barakhAnAmAM mAlanuM utpAdana vadhaze ane ekaMdare samaNi che. A gAmane ApaNA munIoe je mAtA tarIke saMbodhI ane dhUpanuM gaNAvI hatI te je .jehAna gharUvAlA sAbI IcchA pUrNa karanAra che. gAya ane gAlALA paraspara saMbaMdhIta che. pAsa ke 5rSane ja pratibabIta karatuM nathI. dareka komanA lokone mATe te gujarAtAM lagabhaga dareka vistAramAM zALA che ane temanI pANInuM saMcAlana payogI che. aApI ja tene pRthvI paranuM amRta kahevAya che. sarveda praryakaro kUca pAya che. gAyanA dUdhano puravaTho 15ke prajanI tAmrata 15, 12nonI haja moDuM thayuM nathI. yuvAnonI mamazakita ane sukhI ghanAnI panazadina taMdurastI 15 * pahilAo ane bALakonuM zarIra sAina paNa kupanA apau2 pI 1 aneka gALA mAdhaka rIte sadhdhara bane ane prajA vRca ja tenI kamagIrInuM ja vadhavAnuM che. Ama gAyanuM e nI pa2nuM aSana sAya arthamAM che je moTA pAya te mA banI rahe che. kaLIyugamAM mA sevAnuM jeTaluM mahatva che teTaluM ApaNe jUnI gayA che. tene rIpI karana ja che. mahilAma asakoe mana kahyAM nathI. vijJAna yugamAM paNa gAyanA dama jeTalI pANikatA ane kha icanma saMpalina kanakhAnA thA nahotA . paraMtu svAtaMbha bAda ja anya sAnIkA ane kAmAM nathI. A vAta khuda pazciyanA loke paNa svIkAre che. saMpazita navAkhAnA thI pau che. dharatamAM garIbI mAtra pAMca ja varSamAM nAbuda karavI hoya ane vizI jpAMca varSamAM nAbuda karavuM hoya te pazu kalyANanuM adhyakSa svIkAryA vagara chUTa nathI. ne "bIna adhika" gaNIne katalakhAne ukelavAmAM mAne che ne baLave ca ka2tanA kula rAnsaporTa patAM mAla pI 72 Taba pAsApAnanI muMbaI samAcAra sAptAhika, nya. 18-7-1993 : roca rAkhAM Ave che. gAya ane baLada paraspara mahatva dharAvatAM 5Nu che tenI navA pratatrano vinAza veranAra sAbita thAya. d
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAyanuM mahattva mAtra dhArmika nathI, Arthika ane sAmAjika rIte paNa che DaoN. kizora prANalAla dave --M. Com., LLL.B., Ph. D. gAyamAM 34 karoDa devatAono vAsa che. gAyane hinduomAM pavitra mAnavAmAM Ave che tenI pAchaLanuM kAraNa gAyanI Arthika - sAmAjika upayogitA che. zAstromAM gAyane kAmadhenu tarIke oLakhavAmAM Ave che. matalaba ke badhI ja icchAo pUrNa karanAra te gAya che. gAMdhIjIe svarAjya bAda gAya ane gauzALA saMskRtinAvikAsa dvArA "rAmarAjya"lAvavAnI kalpanA karI hatI. AthI ja kanaiyAlAla munzIe baMdhAraNanA mArgadarzaka sidhdhAMtamAM gauhatyA pratibaMdhanI jogavAi karI hatI. 9 baMdhAraNanA ghaDavaiyAo khUba ja UMDI dRSTi dharAvatA hatA. AvI jamunzIjIe gauhatyApratibaMdha kAnUna mATe je te rAjyanI javAbadArI hovAnuM jaNAvyuM hatuM. Aje gauhatyA 52 pratibaMdha che kharo, paNa kAnUnanI asarakArakatAnA abhAve teno chaDecoka bhaMga thAya che. devanAra jevA rAjya saMcAlita katalakhAnA dvArA gauvaMzanAM pazuonI hatyA e mAtra kAnUnI aparAdha nathI; paraMtu Arthika dRSTie nukasAnI che, kAraNa ke tethI rASTrane nukasAna thAya che. muslima zAsakonAM rAjyomAM paNa rAjya saMcAlita katalakhAnAM nahotAM. jyAre svAtaMtrya bAda Thera Thera devanAra jevAM nAnAM moTAM katalakhAnAMmAM baLada, vAcharaDAM, gAya tema ja bheMsanI paNa katala thai rahI che. aphasosanI vAta e che ke zikSita varga paNa A muddA pratye joie teTalo jAherAta nathI ane tene khyAla nathI ke samAjane AthI keTaluM nukasAna thAya che. EUR gAyanuM gobara jamInane rasakasa Ape che gAya dvArA je chANa ApavAmAM Ave che te jamIna mATe khAtara che. jamInanAM sattvono Aje nAza thai rahyo che temAM ajJAnatA javAbadAra che. sva. veNIzaMkara murArajI vAsue '"vizvamaMgala" nAmanA cAra pustako lakhyAM che. temAM temaNe gAyane haratIpharatI DerI ane pharTIlAijhara plAnTa sAthe sarakhAvI che. gauvaMzanA eka pazu dvArA dara varSe eka ekara jamInane je khAtara joie che te pUruM pADavAmAM Ave che.pratyekra gAya dara varSe sAtathI ATha Tana jeTaluM gobara jamInane pUruM pADI zake che. tenI khAtaranI dRSTie kiMmata ja rUA. 32 hajAra thavA jAya che. jyAre gAya dainika savAra-sAMja je dUdha Ape che tenI laghutama kiMmata rUA. sAtathI ATha hajAra thavA jAya che. Ama, vArSika rUA. 40 thI 50 hajAranuM utpanna mAnavasevA kAje gAya dvArA ApavAmAM Ave che. gAya binaArthika che tema jaNAvI tenI tala karanArAone e vAtano khyAla nathI ke gAya dvArA mAnava samAjane mATe phAyadAkAraka keTalI cIjavastu ApavAmAM Ave che. rAsAyaNika khAtara mATe nANAM kharca karavAM paDe che.tene badale gAya sUkAM pAMdaDAM khAine kudaratI khAtara jamInane pAchuM Ape che. jo saMpUrNa gauhatyA pratibaMdha amalI bane to dara varSe samarA rASTramAM je lAkho pazuonI katala thAya che tenuM gobara jamInane pAchuM maLe to jamIna 2sakasavALI bane. vadhu utpAdana mATe jamIna rasakasavALI thAya to anAja, kaThoLa, zAkabhAjInuM utpAdana vadhe;prajAne sastuM ane DhagalAbaMdha anAja maLe ane garIbI ApoApa dUra thAya; mAtra pAMca ja varSamAM ApaNe videzI devuM nAbUda karI zakIe; ane bIjAM pAMca varSamAM garIbI nAbUda thAya.. jo gauhatyA pratibaMdha lAdavAmAM Ave ane gauzALA tathA pAMjarApoLanA vikAsa ane Arthika sadhdharatA tarapha dhyAna kendrita thAya to bhArata samRdhdhithIchalakAi jAya tema che. agamyavANI jUna-1993
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tI tethI a hiM che.dhaka che tevo ApaNA rASTranI sauthI moTI mUDI ApaNe pazudhana che. temAM gAya, baLada,bakarAM, gheTAbakarAM, UMTa ane kALAAre che. pazuo ja cho Ape che te ja dharatIno khorAka che. chANathI prajAne pauSTika khorAka maLe che. ApaNe dhaNIvAra phariyAda karIe chIe ke agAunA jevI mIThAza ane svAda anAja, zAkabhAjI ke phaLomAM rahyAM nathI. tenuM kAraNa zuM? rAsAyaNika khAtarathI ugADavAmAM AvatuM anAja svAdavALuM hotuM nathI. chANamAM lakSmIjI vase che jyAre chANIyA khAtara tarA khetara-vADImAM je pAka levAya che te uttama hoya che. chANamAM lakSmIjIno vAsa che. avazya mAnanA kAryA, tavAsmArbhiryazasvina, zakunutre nivasa tvama, puNya taddhinaH zubheH" he zubhe! he yazasvinI, avazya amAre tAruM mAna karavuM joie. tuM amArA gobara ane mUtramAM nivAsa kare; kAraNa ke e bane pavitra che. lakSmIjI gAyanA gobaramAM nivAsa kare che te pAchaLanuM rahasya samajavAnI AvazyakatA che ke chANanA upayogathI dharatI mAtAne sattvo maLI rahe che ane tene kAraNe anAjanuM utpAdana vadhe che. A dhAnya e ja lakSmIjI che. chANa bhAratanI prajAnA samRdhdha jIvananuM kendra che. chANa che to khAtara sastuM che, anAja sastuM che. baLataNa sastuM che. vaLI, gauvaMzanA baLada, vAcharaDAM-gAya vagere khetaravADIno lUkho sUko kacaro,pAMdaDAM, DALI, DALakhAM ke sAMThA khAIne kiMmatI gobara jamInane parata Ape che. gAya to amRtatulya dUdha Ape che. bhAratanI samRdhdhi aMgrejo bhAratamAM AvyA tyAre temaNe bhAratanI aDhaLaka samRddhi joI temane vicAra Avyo ke A samRddhi pAchaLanuM parIbaLa kayuM che? kAraNa ke mogala ane muslima zAsakoe ATalI lUMTa calAvI zoSaNa, karyuM to paNa bhAratanI samRdhdhi ghaTI nathI. ' catura prajA tarIke briTiza lokoe gAyanuM Arthika mahattva samajI lIdhuM hatuM. AthI teo 1947mAM ahIMthI vidAya thayA tyAre dezI aMgrejo navA zAsako)ne gauhatyAnA ravADe caDAvatA gayA. binaArthika pazuonI hatyA karIne tenuM mAMsa videzamAM nikAsa karavAnA ravADe caDAvI daIne temaNe bhAratanI samRdhdhi raphedaphe karI nAkhavAnuM SaDayaMtra goThavyuM. aMgrejonA zAsanamAM jeTalI pazu hatyA nahotI thatI tethI anekagaNI 40 varSamAM thaI che. gAya binaArthika che? gAya - baLada - vAcharaDAM binaArthika che tevo pracAra juaNa che. pazcimanI saMskRtinA prabhAva heThaLanI vyaktio dvArA ja Avo pracAra thAya che. eka Adhunika kArakhAnAmAM rUA. pAMca lAkhanuM mUDIrokANa thAya to eka vyakitane rojagArI maLe che, madhyama kakSAnA udyogomAM rU. 1 lAkhanuM rokANa thAya to 1 vyaktine rojagArI maLe che jyAre gauvaMzanA eka paza pAchaLa mAtra rU. 10 hajAranuM rokANa thAya to eka vyaktine rojagArI maLe che. - mAMsAhArI prajAne kensara jhaDapathI thAya che. chellAM 50varSamAM kensaranA AMkaDA tapAsavAmAM Ave to mAMsAhAra karanAra vyakti teno zikAra jhaDapathI bane che.blaDa kensarato yuvAna vaye paNa thAya che, tenuM kAraNa mAMsAhAra che. eka paricita kuTuMbanA mAtra 24 varSanI vayanA sohAmaNA ane AkarSaka yuvAnane kensara thayuM hatuM. tenI tapAsa karavAmAM AvI to kolejamAM potAnA mitro sAthe AmaleTa ane mAMsAhAra tarapha te be varSathI vaLI gayo hato. blaDa kensara jAhera thayA bAda 30 ja divasamAM tenuM mRtyu thayuM hatuM. agamyavANI jUna-1993. 10
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ baLadanuM mahattva dhI, dUdha, chAza,dahIM, mAkhaNa AyurvedamAM jaNAbhAratamAM dara varSe karoDo Tana mAlanI heraphera thAya vela zAkAhArI prajAno khorAka che. temAMthI zarIrane che. temAMthI 20 TakA heraphera relave ane Traka mAraphate Avazyaka poSaka tattvo maLI rahe che. zaherI prajAe thAya che. 12 TakA samudramArge thAya che jyAre bAkInA dhana pAchaLano Azaya ane hetu badalAvavAnI Ava68 TakA mAlanI heraphera pazao jevA ke baLada ke UMTa zyakatA che gauzALA ane pazuonA kalyANa mATe vagere mAraphata thAya che. Ama, ATalA AdhunikakaraNa ghananI rakama phALavavAnI Avazyaka che. saurASTra - bAdapaNa baLada ke UMTa Aje paNa arthataMtramAM mahatvanuM gujarAtamAM aneka sthaLe sArA saMcAlanavALI gauzALA sthAna dharAve che. chatAM baLadane bina Arthika gaNI che. temane Arthika madada ApavAnI jarUra che. tenI katala karavAnI bhalAmaNa thAya che. sukhI ane samRdhdha kuTuMboe jo anukULatA baLadagADAne sthAne peTrola-DIjhalathI cAlatAM hoya to gAyamAtAno uchera karavo joie. alabatta, vAhano AvyAM che ane tyArathI ApaNe Araba te grAmya vistAramAM zakya bane tema che. AthI be rASTronA gulAma banI gayA chIe. sArI jAtanA phAyadA thaze. gharaAMgaNe ja cokhkhAM dhI, dUdha maLI cokhA, anAja, kerI, zAkabhAjI vagere peTrola-DIjhala raheze ane gausevAnuM puNya maLaze. gAyamAtAnA utpAdaka rASTromAM nikAsa thAya che. Aje to gAmaDAMmAM AzIrvAda thakI bhavasAgara pAra karI zakAze. alabatta, relave sTezana najIkanA 5-10 ki. mI.nA vistAramAM A bAbata rasa ane sagavaDatAno viSaya che, chatAM javA mATe paNa dhumADo okIne paryAvaraNa bagADatI jeo karI zake tema che temaNe karavuM ja rahyuM. ' rikSAono upayoga thAya che, je bilakula binaArthika AryaprajAnI saMskRti sAthe gAya sadIothI che. tene badale baLadagADA zA mATe nahIM? saMkaLAyelI che. ema kahevAya che ke bhAratane gopAla- ' AyurvedanI AdhArazIlA gAyanuM chANa che. nano 1 lAkha varSano anubhava che. hajAro varSathI chANanI rAkha auSadha tarIke vaparAya che. rAkha dayane . gaumAtA pujAtI Ave che. tenI vividha rIte sevA thatI majabUta banAve che. AjanA vijJAne puravAra karyuM che ke Ave che. gaupAlana e to Arya prajAno dharma che, ANabombanAvinAzakakiraNotsargano prabhAva chANanA saMskRti che. sAcA arthamAM jo AbAda bhAratanuM sarjana lIMpyA jhuMpaDA para paDato nathI. tenI AsapAsa karavuM hoya to pazuhatyA baMdha karIne gaupAlanane pradUSaNano khataro Ubho thato nathI. bhaviSyamAM vijJAna vaijJAnika Dhabe vikasAvavAnI AvazyakatA che. paNa gAyanA chANane vadhu mahattva Ape tema che tyAre zikSita varga ane zaherIjanoe pAMjarApoLa AryaprajA gAyanuM mahattva bhUlI rahI che. gauvaMzanA pazuonI hatyAne kAraNe kamase kama ane gauzALAnI pravRttimAM vadhu rasa keLavavo joie ane te mATe dhyAna paNa kendrita karavuM joie. bhArata 50 abaja rUpiyAnuM utpAdana ApaNe gumAvIe chIe.zAkAhArI prajAnuM kauvata - tAkAta ane sAmarthya jo Arthika mahAsattA banavA mAgatuM hoya to gaupAlana ane gaurakSA para bhAra mUkyA vagara chUTako nathI.garIbI dhaTADavAnuM A eka vyavasthita kAvataruM che. jo A ja rIte dUdhALAM DhoranI hatyAno sIlasIlo cAlyo to ane bekArInI tamAma samasyA vizva beMkanI madada vagara ukelavA mATe gaupAlana e eka ja vikalpa che. mAtra pAMca ja varSamAM dUdhano lITarano bhAva rUA. pa0nI AsapAsa haze, je AjathI pAMca varSa agAu rU.7thI AryadharmanA rakSaNa kAje paNa gaupAlana e sukhI ! ATha hato te Aje rUA. 14thI 16 vacce che. gRhasthoe apanAvavA jevI pravRtti che. 11 , jUna-1993 agamyavANI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkara gAya eTle motanI khAI dezI ane paradezI pazuo vacce yoga karAvI tadna nabaLI kyAnI segapratikAraka zakti vagaranI, atyaMta ochuM tathA satvahIna dUdha ApatI gAya tathA budha vagaranA baLada ane jenA chANanI jgyAe pANI jevuM chANa paDe tevA pazuo ApatI vinAzakArI padhdhati eTale krosabrIDIMga bhAtanI saMskRti tathA bhAIya prajAno nAza karavA mATe ponAnI pALelI gresa tA yunoe lIdhelA vinAzakArI pagalAMne trIjI anaDIklera vora hIe to paNa ochuM che. hevAya che ke jyAM devano paga mUkatAM Dare che tyAM murkhAo dhasI jAya che. Ane sAcuM pADavA mATe ja ApaNI klevAtI sarakAre kAMkareja ane gIra jevI vivikhyAta nasalo dhAvatI ApaNI gAyonI jAtone rjya ane holasTIna hUMDIyana jevI jAto sAthe krosabrIDa (saMkarapI) karIne kyuM che. jema mAnavImAM lohImAM vArasAgata saMskAre tathA sego AgaLa vadhe che tevI rIte nabaLA sega pratikAraka zakita dhavanA videzI AkhalAono roga ApaNI gAyamAM saMkramIta thAya che. A ja kura yojanA pariNAme meDa kAu DIjhIsa' nAmano sega vakarI gayo che jene kAraNe hajAro gAyo motane ghATa utarI gaI che. tenI virUdhdhamAM yuropamAM janmelA pratyAdhAto ApaNA sarakAranI AMkha kholAvI zakaze khara? kadAca nA. saMkara yojanA tUsa pegha thatAM baLadone khUdha na hovAne kAraNe khetImAM upayogI thatA nathI. zarIranA nabaLA baMdhAraNanA kAraNe paNa bhAra blakavA joDI zakAtA nathI. vaLI garamI paNa sahana na karI zakanA hovAne kAraNe bapore khetaramAM jaI zakatA nathI. A yojanAmAM pedA thatI gAyo ApaNA dezI gAyo karatAM ochuM ane satvahIna dUdha Ape che. saMkara gAyano lIlo cAreya ane vadhu pANI joIe jyAre ApaNI gayone sUko gAo ane ochuM pANI jove che. uparAMta saMkara gAma pANI jevuM pAtaLu ANa Ape che je khAtara tarIke khetaramAM ke dharamAM lIMpaNa ke baLataNa tarIke paNa kAma AvatuM nathI. AthI saMkara gAyanA upayoga tUra baLada, dUdha ane zraNa traNenI achana sarjAI che. saMkara gAyanI ochI segapratikAraka zakti tathA chANanI jgyAe pANI ApavAnA nAvaDane kAraNe te khullA vAtAvavaraNamAM karI zakatI nathI. AthI gAyonuM jaMgalomAM caravA jyuM. tenA chANa ane mUtranuM jaMgalamAM patharAvavuM. jaMgalanI jamIna kuLadrupa banAvI jaMgalo gavA, varasAda Avavo. jaMgalane kAraNe jamInanuM dhovANanuM aTakavuM vagere tamAma kriyAo aTakI ya cheane AnAthI tamAma virUdhdha kriyAonuM sarjana thAya che. kRSi AdhArIta arthataMtranI koDarajju jevA asalI baLado je divasamAM 100 mAIlanuM aMtara ApI nAkhatA hatA tevA baLado tathA garIba grAmavAsIonA poSaNanA eka mAtra sAdhana evA dUdhane paNa saMkara gAmanA vinAzaka kAryakrama heThaLa khatama karI devAnI dhAnI kozIza 1947thI thaI rahI che. A eka dhArI kRtya che. dIpana anIlakumAra zAha (6) ENDYOG| "dhrujAnt " bhUkhA samAdhAra
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (VINIYOG | dezI gAyanA kAyadA hamaNAM gAyonu besa-bhAga khuba vadhI gayuM che. ApaNI A sara kyAre sudharaze kone khabara ? hamaNAM dudhamAM jeranuM pramANa (1) have varNasaMkara gAyane 35-40 kilo paNa khuba ja bhayaMkara rane vadhI myuM che. enuM dhasa joIe. sUkuM bahuM ochu cAle. jyAre 'vena baMtI' na hatI tyAre dUdhanA have je deI gAyanuM bIrena gAya joDe bhAva keTA hatA ? ne atyAre che ? thAya to zuM AvuM dhAsa ugaDaza mATenI tyAre dUdhamAM jaMtunAzaka davAonuM pramANa jamIna zuM bhArata pAse che, evuM pANI ketuM hatuM? atyAre keTaluM che? bhArata che ? kALa vakhate lIluM ghAsa mAMthI varSamAM kosa-bIDa vAvavAthI layado thaze ke lAvaze ? khAsa karIne kaccha jyAM pIvAnA gerakAyado ? have TUMkamAM lesa-bIDa gAyanA pANI paNa durlabha che tyAM zuM thaze ? o dhamadha joI laIe. vivekAnaMda kendra have to jAgo! tame kacchanuM (1) teo ApaNI gAya karatAM vadhAre dUdha satyAnAza vALavA bedhya che ? A kA Ape che.. puno, vizvabeMkanA AdhAre ?. . (2) temane viSAvAne TAIma ocho (7) dezI gAya sAmAnya havAmAnamAM hoya che. eDajasTa thaI zake che bImAra bhAgye ja paDe have enI sAme dezI gAyanA jayagha ane che. bImAra paDe to sAmAnya dezI davAthI pIDa gAyanA nukasAne joIe. cAlI 5. teo sAgha zeDamAM rahI zake che. (1) dezI gAyanuM maMthana miA kudaratI rIte jyAre anAthI viparIta varNasaMkara gAya thAya che. jyAre varNasaMkara gAyane akudI . ApaNA havAmAnamAM eDajasTa thaI ja nathI te jarsI IncAI videzI baLadanuM vIrya zakatI. eTale vAre dhI bImAra paDe. AthI baLabarIpUrvaka IjekazanothI Ape che. tene davA AMtare karavavI ja paDe, tema dezI (2) A jarsI IsAI baLadanA ghUMTamAM cAle ja nahIM ene te AyAta karAyelI paNa prakAranA rogo hoya che te ApaNI gAyomAM lAgI jAya che. cokakasa davAo ja cAle ! hAya ! zuM A (3) have vajana vadhAre dUdha ApavAne. koI davA banAvavAvALI videzI kaMpanInuM A ApaNA dezamAM jyAre mekole AdhArita pravartarUM te nahIM hoya ne ? zikSaNa ane pAzcAtya saMskRti AdhArita AvA te dhaNA mudA che. ne je mAra zahero ane kAo, varlDa beMka adi AdhArita jevA che jANI zakatA hoya to pachI zuM A pazu-nIti na hatI. jyAre pazuvadha baMdha hane veTaranI vikaTa, pazu maMtrAlaya nIM tyAre ghera-ghera gayo hatI. AthI lokone maphata jANatI hoya ane je teo jANatA hoya dha maLI enuM tyAre dhAsacAro vipula ane te zA mATe cUpa che ? chapAomAM vAMcIe ane pazuo mATe khoLanI nikAsa thato chIe te pramANe bhAratamAM pazuonuM zuM karavuM nahotuM. AthI pazu baLavAna hatA ane dUdha tenI salAha o Ape che. to zuM abajo vipula pramANamAM ApatA. varNazaMkara gAya rUpiyA kharce taiyAra karela kaTa DakoLa divasanA nAzaka davA sahita divasanA haze ? teo zuM eTaDhA mATe ke baLadano 12-20 lITara dUdha Ape che. jyAre ApaNI pUravaTho kapAI jAya AthI varNazaMkaranI FaranI gAye jenuM nAthatramAM ane gaiba narakeNa kare che. jethI madhamAM cAlatA TrekaTara AjhAmamAM zAstrIya vidya paddhatithI pAlana thAya udyogane kAyado thAya che ke pachI chANanuM che ne divasanuM svaccha jaitUnAzaka davA vagaranuM utpAdana baMdha thAya AthI khAtara (saidikSa)nAM roja ochAmAM ochuM 40 lITara dUdha Ape purava baMdha thAya ane tethI jamInanA satyAnAza karanI, mahI rasAyaNika (4) dezI gAya pALavAno muLa hetu dUdha na khAtara ane jaMtunAzaka davAonI khapata thAya hatuM. te no ADapedaza hatI paraMtu tenA muLa je have tu ja nathI kemake bhoLA khetarane hatuM te baLada ja hatuM pUrve sarva kArya khetI, have khabara paDI ja gaI che. paraMtu tene pANI, vAhana vyavahAra, zeraDI, pILavI sabasI, na AdinI jAherAta Apa. inAdi baLada AdhArita hatI. atyAre paNa sAvavAmAM Ave che. ane AthI AgaLa rASTramAM 90 4 pramAja pazu AdhArita ja e to baLada-gArano vyavahAra paTavAthI ghama che. have varNazaMkara gAyanA baLadane te peTrola * vadhanI AyAta varSa mAM ! upara khAMdha ja nathI hotI. AthI teo dineza hirapaLA, khetI, vAhana vyavahAra IbhAI braryamAM zuM kAma AvI zake ? AthI teo sIdhA ja kanyakhAnAmAM jAya! je pAMjarApoLa jIvadayA maMLI, kacchamAM svAmI vivejhanaMda kendra tathA vasaImAM zALA je lesa-bIga karave che. teo zuM kAkhAnA mATe vAchAone puravaTho no nathI vadhAA ne ? pacha pevAya gopAlaka ! (5) bhAratamAM dUdhane anya pazu paNa Ape che paraMtu braNa ApavAvALA te gAya ane bheMsa ja che. jemAM gAyanuM chANa pavitra gaNAya che. ne ghara banAvavAmAM, baLataNamAM, arveda, khetImAM tema ja asaMkhya kAryomAM vapama che. have varNasaMkara gAya khuba vIla dhAsa khAya che. khelai nenuM braNa parNavALa hoya che tenuM pAMdaDuM thatuM naI AthI ne baLataNamAM vaparAtuM ja nathI. khetImAM nAkhatA javAna thaI jAya che AthI puLa chANano pura nI kSa che. mubaI samAcAra 26 93 nA, -
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ |VINIYOG zaMkara gAyanA ucherathI thatAM sIdhA nukazAno 1. dezane khetInA kAma mATe naza bhAravahananAM krama mATe lAkho baLadonI jarUra che. zaMkara gAyanAM ucherathI tevA baLado prApta thatA nathI. tethI zaMkara gAyanA nara vAchara katalakhAne dhakelAI jAya che. 2. dezane khetI mATe, baLataNa mATe natha vividha upayoga mATe lAkho Tana chANAnI jasiAna che. zaMkara gAyanA ucherathI chANanI prAptimAM moTo kapa paDe che. 3. zaMkara gAyonI roga pratikAraka zakina paNI ochI hoya che. tethI tenA dUdhamAM paNa rogano pratikAra karI zakavAnI zakina oche hoya che. tethI tenuM dUdha satvahIna hoya che. 4. vaLI zaMkara gAyanA dUdhamAM mAkhaNanuM pramANa ochuM hoI zudhdha dezI dhana utpAdanamAM ghaTADo thAya che. 5. zaMkara gAya ucherathI eTale ghera thI bAMdhavo tenAmAM rogano pratikAra karI zakavAnI zakti ochI hovAthI tenA uchera pAchaLa Ijekazano, davAo vigereno moTo kharca karavo paDe che. 1. zakara gAyane ApaNA dezanI AbohavA mAkaka nathI AvatI. tethI tenA uchera mATe kIzana tabelAo vigere vividha sagava UbhI karavI paDe che. 7. zaMkara gAyane puSkaLa pramANamAM lIlo zaro Apavo paDe che. zaMkara gAyone jeTalo khorAka ApavAmAM Ave che. teTalo khorAka je deza dudhALI gAyane ApavAmAM Ave to ne zaMkara gAya karatAM paNa vadhAre dUdha ApavAnI yamanA dharAve che. 8. zaMkara gAyo mAtra 8 thI 10 lITara dudha seja Ape che. akabara bAdazAhanA vakhatamAM dezI gAyo sejanuM 32 lITara dUdha ApatI hatI. 9. zaMkara gAyone puSkaLa pramANamAM pANI pAvuM paDe che. * 10. zaMkara gAya utpanna karavA padethI bIjanuM parAvalebana svIjharavuM paDe che. 11. trima garbhaSa karatI vakhate gAyane bhAre zArIrika trAsa bhogavavuM paDe che. ' 12. zaMkara gAya ucheravAnI nIti baMdhAraNanI kalama 48ne khulleAma bhaMga kare che. koIpaNa kAyado athavA nIti baMdhAraNanI jogavAIno bhaMga kare che tevI nIti/ kAyado gerabaMdhAraNIya ane tethI radabAtala kare che. mahAjanaka vanI mInala zAha muMbaI samAcAra tA.10*<92
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20AINIA pazu Uchera yuvAnone paDakAra hi hai gAmaDAmAM pazupAlana karavAmAM ja saraLatA mane zarUAta yuvAno A vyavasthA sAme sagavaDa che ema je yuvAnone 'sTasa'no prazna kharAba svabhAva virodha vyakata na kare to paga vinA nahi baMne yuvAna svayaM A paNa utsAhathI vadhAvaNe to nahIM ja. mATe Ayojanane AvakAraze. zarUAtamAM mAtra prAyogika dhoraNe 8thI 10 AvakanA AMkaDA mUka no eka bhesano kharca athavA ilsa sApha karavA esIDanA bATalA vecIne gujarAna calAve che ane e paNa ehasAnanA bojha taLe dabAIne kare che AvA jenI pAse koi dizA nathI, hatAzAno aMdhakAra chavAI gayo che, jIvavA mATe phaMphA mAratA yuvAnonA AyojananI zakita paNa ! sImita banI gai hoya che. sugALavuM lAgatuM pazu ucheranuM kAma | temane jIvana bakSI zake tema che. navI AzAonuM AbhaApI zake , tema che. AhavAna || dhIre dhIre ma thavasa sAkarSaNa vyaktigata banIne vikAsa sAthe nabaLA gaNAtA yuvAno svAvalaMbI banatA emanI ciMtAno bhAra sarakAra para nahi rahe te cha kArya 3 karavA mATe paNa koi cokakara AgevAna joize. A agatyanI vAta che. vyavasthAnA vikAsanI sAme jayata- anuM. svAvalaMbana 56 Takka hevAnuM karavAnI saMkhyAnA pramANamaM pazunI saMkhyA 56 vadhatI jaze. jethI meMghavArI sAme dUdha utpAdana vadhyA ja karatuM ja hoi A kuMka samuM valabI bane che. ajaDa-abhaNa gaNAtI bharavADa rabArI kepe chellA eka dAyakAmAM ja vilegavikAsa sAdhyo che eno samagra patha pazupAlanane jAya che e spaSTa vAta che. dizAhina bekara- DIjhIdhArI yuvAnone 'kAmacora', 'ALasu uiTa kolara jobanA divAnA' evA vizeSaNothI navAjavA e vadhu paDatuM che. AvA yuvAnone jo AvA racanAtmaka vetranI dizAmAM A Ayojana dvArA sAMkaLI levAya to khUba ja uttama kArya thai zake. rasa dharAvanAra saMparka sAdhe atula eca. zAha, mohanalAlajI rAThoDa, monika mahetA mahAjana, pa10, prasAda cebarsa operA hAu, abaI1000. atula zAha nAnAgAma zaheranA pratidina chinnabhina jatA DIjhIdhArI vadhayuvAnone sahAyarUpa banAvavA je vikalpo vicArAya che ema pazu Ucherano vikalpa prama najare bhale vara sugALavo. nAkanuM TeravuM paDI jAya evo lAge ja "pazu-pavana"nA khAki, sAmAjIka tatha jIvadayAre je asIma lAbho che. eno jo vicAra karavAmAM Ave te prathama draSTie kadarUpI lAgatI A vAta chupAyeluM zAzvata mAdA anubhavI zakAya. Aja paristhiti evI muzakela che ke jenI pAse koi didhya nathI, saMpUrNapaNe hatAzAno aMdhakAra chavAI gayo che. A dizA-nitA anehatAA pAchaLanA kAraNo agAu jaNAvyuM ja che. jIvavA mATe haMpha mAratA yuvAnonA AyojananI zakti paNa ghaNI ja sImita ane maryAdita peya e svAbhAvika vAta che. vApI gayelI hatAzanA kAraNe ghaNA sucaveluM kAma paNa yogya rIte karI zaktA nathI e evI sthiti che. AvA yuvAno mATe pazupAlana- UcheranI najhara vyavasthA karI joieA Ayojana sAme vAto sudharelo. sabhya varga nAkanuM TeravuM ramavaze ke meM bagADaze e nakka vAta che. temaja jene sahAyarUpa banavA mATe A vyavastha paNa tAtkAlIka khA yojanA karAya e varga paNa tAtkAlIka A yojanA sAthe sahamata nahI jAya. rastAnI vacce gaMdakI - UbhI karato kArano podaLo amUlya khAtara che. - e samajavA mATe kheDUta banavuM jarUrI che. eja pramANe A Ayojana nakkara pariNAma lAvI tenI khAtrI emAM saMkaLAyA pachI ja jAya. dareka gAmanA mukhya Ayojake A vyavasthA aMtyaMta dhIraja rAkhIne goThave to rUAtamaM beDoLa-kela lAgatuM A krama sarva rIte zubha ghI bane ema be mata nathI. ane sArA pariNAme sudhArelAvargane paNa AvA Ayojano tarapha AkarSaze e paNa nakI che. eka paNa geralAbha vagaranA saMpUrNapaNe lAbhadAyI evA pazu pAlana-Uchera' vize UMDANI vicArIe to AjanA yugamAM dUdha rojIMdI jarUriyAta che. havA- vIjaLI, pANI jeTalI ja dUdhanI agatyatA che. enI sAme 'dUdhanuM utpAdana jarUripata kara ochuM che ane mAvanArA divasomAM jarUriyAta vadhavAnI ja che. eTale vecArano prakha kadI Ubho thavAno.. nathI. mA racanAtmaka, sarjanAtmaka kAryanI hatAzA Apa meLe dUra thaI jAya che. eka navI | ja yuvAnonuM rUpa banAvavuM 100 vAra jamIna levI bAda karatA mAsika 100thI 1500 rUpiyA ane jeTalA yuvAno joDAya eTalo bheMsathI cAkhI Avaka Ave che je selsa TekSa ke. saMkula zarU karavuM zarUAtamAM mAladhArI jevA inkama TekSanI koi samasyA nathI. sAthe ja mANasane nokarImAM rAkhavo. savAranA paMca vAgye vecANanI paNa koI ciMtA nathI ane bIjA zarU thaI jatA kAma para yuvAno dekharekha rAkhe kAmanI sarakhAmaNImAM Ataka to vadhAre che ja. ane e kAma jAte zIkhatA jAya. A yojanA ja saphaLa thAya to yuvAno gAma vistArapaMrA ane sthaLa saMjoganA samakSa dizA vinAnA che. mAtra zArIrika kAraNe zaheramAM na jaI zaktA yuvAno mATe mahenata para ja jIvana kharce che. ane sauvanI Ayojana tAtkAlika saLa banI che kAraNa ke bATalI sApha karavI, milsanA bATalA vecavA yuvAno mATe A vagara budhdhie, vadhu Avaka karAvI ApanAruM kArya che. A AyojananI saphaLatA ane tadana sAmAnya samaja zakti dharAvatA yuvAnone maLelI saphaLatA joI buddhijIvI yuvAno paNa A vyavasthA tarapha AkarSAIne AgaLa Avaze. Jinal)|| gujarAta samAcAra, muMbaI, maMgaLavAra, tA. 3 julAI, 1939
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ DOAINIA gAyane pALavI eTale khoTano dhaMdha: evuM ke samajanArA enI upayogitA samajyA vinA gAyane katalakhAne dorI jAya che maMtrIzrI, gopAlanI bhAratIya prathA gAya ane gAyanA dUdha vepAranI daSTie jovAnI nathI. paNa ghera ghera gAya pALIne ; tene kuTuMbanA sabhya tarIke ucherIne kuTuMbanAM dUdha, dhI..? baLataNa vagere jarUriyAto meLavavAnI che. * paNa gAyane kuTuMbanA sabhyapadethI haDaselI Ine gAya ane dUdhane vepAranI cIja banAvIne, DerI udhoganuM rUpALuM.. nAma ApyuM ke tarata ja gAyane khavaDAvavAnA kharacIne, vAchaDA dUdha pI jAya tenI kiMmatano hisAba thavA lAgyo. A DerI udyoganuM bIjuM pariNAma e AvyuM ke gAyo gharamAMthI nIkaLI DerIomAM pahoMcI ane tyAMthI katalakhAne gaI. tenI sIdhI asara baLada, khAtara, baLataNa ane dhanA, puravaThA para thai. ghara ghara gAyanI prathA hatI tyAM sudhI kheDUto potAnA baLado mATe vAchaDAM maphata meLavI zakatA. A vAchaDA 250thI 300 divasa sudhI mAnuM dUdha pIdhuM hovAthI vadhu.. zrama karI zakatA eTale vadhu jhaDapathI vadhu jamIna, vadhu sArI rIte kheDI zakatA AthI khetautpAdanane kharca bahu. ocho rahe. have kheDUtone nIcI kakSAnA vAchaDA vadhu kiMmata . ApIne kharIdavA paDe che. A nIcI kakSAnA baLado zrama karavAmAM pAchA paDe che eTale je jamIna kheDavA mATe baLadanI eka joDa pUratI hatI tyAM have be joDInI jarUra paDe che. Ama baLada kharIdavAno kharca vadhe. temanI saMkhyAmAM vadhAravI paDI eTale temane khavaDAvavAno kharaca vadhyo. Ama kheta-pedAzana kharca vadhe eTale khetapedAzanA paNa ; bhAvo vadhyA. jenI asara ughogo u5ra ane samagra prajA upara paDI. ane have to je kheDUtoe TekaTara (lona laIne) ; aDhIthI 3 lAkhamAM kharIdyuM che to bicAro devAMnA DuMgara nIce daTAI gayo che ane uparathI moMghuMdATa DIjhala jene lIdhe teno kharca amaryAda rIte vadhI rahyo che. tenI... asara sIdhesIdhI anAjanA bhAvo upara paDe che.' ApaNA audhogika utpAdananA bhAva paNa uMcA rahe che, kAraNa ke kAcA mAlanA tema ja anAjanA UMcA bhAvone kAraNe majUrI moMdhI paDe che uparAMta moMdhavArI. bhaththAM ApavAM paDe che ane meNA anAjane kAraNe che sarakArI karmacArIone paNa moMghavArI bhathAM ApavAM paDe ". che. moMdhavArI bhaththAMnA kharcane pahoMNI vaLavA sarakAra dvArA : udhoga para vadhu ne vadhu kara nakhAtAM audhogika ke cIjavastuonA bhAvo vadhe che. Ama A viSacaka vadhu ne ? vadhu moTuM thatuM jAya che. jo have ApaNe veLAsara cetIzuM nahi ne vadhatAM jatAM : karabhAraNa, moMghavArI ane bhASTAcAranA ajagaranAM ! bharaDAthI mukta thavAnI koI zakatA nathI. manISa kizorabhAI vasa , amRtadhAma, tejapAla zeDa, ; vile pArTI (IsTa): simalIna tA.14 . 3 pAna -
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ keneDA ane amerikAmAM zAkAhArI khorAka mATe jabaradasta AMdolana DOAINIA vIrendra aDhiyA, TorAnTo keneDA) " tame na khAka khAva cho tevA ja "gona"}ranTa tame bane che" "UoU ARE WHAT yunAyaTeDa nezansanA YOU EAT' evI vata jANItI che. | sAme dekhAvo eenA bolatA AMkaDAo eka nara bhAratamAM je samAjanA loko eprila mahinAnA trIjA aThavADiyAmAM mAMsAvara karatA na hatA ne chUpI rane ke khullI ToranTo ane AjubAjunA upanagaronA duniyAnI jANItI saMsthA yunAyaTeDa tene khAvA maMDyA che. tyAre o janmathI mAMsAhAra "mekanaDa" resToranTa sAme nezansanI eka jANItI saMsthA FA0 ja mAMsamacche khAtA AvyA che evA kene paNa goraoe dekhAva karane "mAMsAhAra (FOOD AND AGRICULTURE ane amerikAnA gora leko have zAkAra baMdha kare, thAkAra bhojana Apo." evI ORGANITION) ekaeo che. banavA mATe ghaNAM utsuka che ane te mATe raghara mAgaNI karI che. "dareka mAnavI mATe saMsthAnA sattAvAra AMkaDAo parathI jAhera barTa AMdolana calAvI rahyA che. jamAnAthI 3 evo zAkahAra khorAka A duniyAmAM thayela che ke mAMstAranA khorAka mATe bhAratanI bahAra paddhatine marma have temane pUrano che ja mAMsAhAranI jarUra nathI." pazupakSIo mATe jeTalI jamInane vaparAza samajAya che ane mAMsAhArathI keTavuM nukasAna evI dalIlo emaNe karI hatI. ToranTomAM thAya che tethI aDadhI ja jamInane vaparAza mi che tathA akArathI kehyA lAbha che ne "mekanaDa" resToranTanA saMcAlakoe zAkAhArIo mATe basa che. vaLI jorajorathI bumabarADA pADIne badhAne emane zAMta pADIne emanI mAgaNIono pazupakSIone ghAsacAro khavavo, anAja samajave che. giMbhIratAthI vicAra karavAnI bAMhedharI ApI khavavo, masta banAvo ane pachI emanuM - anna InayAnI gabda vAta ane vyartha che. have TUMka ja samayamAM keneDa tathA mAMsa khAva eTale jamInano bamaNo vaparAza gaMgA ne Anu nAma ? amerikAnA dareka zaheramAM jyAM jyAM thAya che. je jhADa - pAMdava ja khAvA hoya te ahIM zAkAhArI bhojana maLe che. "mekanaDa" resToranTo che tyAM tyAM ne pazupakSIonA peTamAM bharIne temanA mAMsa "zAkAhAra vibhAga" TUMka ja samayamAM zarU sAthe zA mATe khAvA ? evA seMkaDoMDa have amerizcanA nAnA moTa zaheranI thavAnI zakyatA che. "apAnanI baMdya che." khorAka karatA kasTahenDa khorAka tarIke ja TelanI resToranTanI) bAo para A evI sucanAo keneDAnI sarakI ophIso, zAkabhAjIo ane anAja sIdhA ja kema mumbanA paTIyAo lagADavAmAM Ave che ke che kekaTara, vimAna kaMpanIo tathA nahi ArogavA ! ahIM zakahAra bhojana maLe che." resToranTomAM che tevI ja te - PET. PEOPLE FOR ETHICAL dareka. proTemAma "bhale padhAro amAre" yuropa ane amerizna kenevamAM TREATMENT OF ANIMALS zAkAhArIonI saMkhyA vadhatI jAya che ne koI evA susvAgatamanA pATIyAo lAgaze te pazuone nyAya apAvanAra saMsthA nathI. dhArmika pracArane baraNe nahi paNa mAnavatA, temAM navAI nathI. eza prArapatrako zahAra bhojana nainika dhoraNa, svAa ane Arthika ApanAra resToranTone makAna ApavAmAM zAkAhArI khorAkanI bahApaNane kAraNe ja thaI rahI che emAM jya Ave che. saMsthAnA saMcAlaka sebIna kare sarakArI karatA DokaTaro paNa zaka nathI. havenA ghayakramAM kahA banavuM ane ahIM vAraMvAra gera keneDiyana prekaTanA have bhAratamAM "mekaDonalDa" zuM evuMe navA jamAnAnI khAsa mAM che. have mAMsAhAranI virUddhamAM ane zAkahAranI Bya bhAganA amerikano temanA svAa naraNamAM abhiprAyo jAhera thatA ja rahe che. karaze ? mATe, vAtAvaraNanI zuddhIne mATe ane sainika emanA saMzodhana pachInA pAka abhiprAya sivaMtane khAtara zAkAra banI rahyA che." have mukata Arthika vyApAranA bAne mumba keneDa tathA amerizcanI moTA bhAganI bhAratamAM paNa "mekanaDa" resToranTa kera mAMpArathI 1kAI gayelA ane e bimArIo mAMvarane karaNe ja thAya che. Thera kholavAnI pojanA che. to zuM temAM gAya * jIvana panIthI chuTavA mathatA aneka. evuM teo chaDecoka jaNAve che. vaLI amerikana potAnI moTaranI pAchaLanA baMpara DulakaranA, mahyA * batakanA ke sasalA , mAMsAhI khorAkanI rU ane svacchanA deDakAonA mAMsanI vAnagIo ja khapaze ? upara "ame zAkaMTAra banI ne mATe ghaNAM vize paNa emaNe zaMkAo vyakata kare che. svAbhimAnI chIe." "WE ARE | zuM karo bhAratIono AtmA ja marI gayo lIlotarA pakabhAjIo ane tAjA maLe PROUD TO BE VEGETARIANS." che ke eTalA moTA pramANamAM rojanI lAkho khAvAno anurodha teo haMmeza kare che. pazupaMkhIonI katala loka calAvI leze ? thAkArIonI ghaLamAM cIkanagupathI vadhAre mukata vepArane badale bakarUM ane gheTuM pesI zakti ane pakina che evuM paNa emaNe je zuddha brahIonI saMkhyA bhAratamAM hyuM che. mahatvanI vAta to e che ke dhaTI jaze ? brAhmaNodha mAM badhA vadhu mAMsAhAra karatA thAkIo vadhAre lAMbu mAMsAhAra banI jaze ? bhAratano ItihAsa, jIvana jIve che evuM sattAvAra sarve karane saMskRti, dharma, sahiSNA , mAnavatA, vikaTae puravAra kare che. bIjanI jIdagI jIvadayA badhuM ja bhulAI jaze ? bhAratanA khAIne vahelA maravA karatA zAre sahI prekaTara ane vaigha zuM "tera bhI cupa oha vadhu jIvavAmAM zuM vAMdho che ? mere bhI cupa" kahI besI raheze ? bhAratanA sAdhusaMto ne sAme uco avAja paNa nahi kare ? jaMI ja (( 2 -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmula pazudhana katalakhAnA tarapha DhasaDAya che bilADInA TApanI jema cAjAtA pazumeLAo baMdha karavA mAga (pradipa mahetA dvArA) pAlanapura tA. unALA besatAM ja uttara gujarAtamAM khAsa karIne ahI banAsakAMThA dAmAM minADInA TopanI jema pAmeLA savAnuM cAlu thai gayela che mA padmameLAmAmAMthI jIllAbharanuM mahAmUluM pazudhana katalakhAnA tarapha ghasaDAI rahyu che. katalakhAnAnA mAliko ane temanA maLatiyAe lAkhA AnI karansI noTA laIne meLAomAM aDhIMgA jamAve che. paisAvAsI kheDUto pANInAmune mahamula pazudhana chuTA paDyA che jethI dezane arthika nukasAna veTha paDaze. katalakhAnAnA maLatiyAo dezanI dhAra khArI rahyA che. jillAnA dhAra, bhAga, DhImA, dhAnerA, thA, dIdhe kAnapura, vArAhI khAte pILAe tAlika baMdha karAyA jarUrI che. tenA mAyAjA pazu bhAvaka pAsa ane vaicAra pAsa banAvI ApavAnA lAkhA rUpiyAnA aAzamAM dezanI ghera kheDI rahyA che. eka tarapha peT'vISama pedAzenA taLiyA DhekhAvA lAgyA che. tyAre A pazudhana ja ApaNA rASTrane kA zakti purI pADaze. kheDutAnA sace sa thI TrekaTara nathI paNa baLada che. TrekaTara tela khAine praduSaNa eke che. jyAre baLada ghAsa jevI tuccha vastu dvArA jIvana calAvIne mahAmulu dezI chANIyu" khAtara Ape che. jyAre rAsAyaNika khAtara jenA mATe lAkhA rU|. huMDiyAmaNu dhakelI daivuM paDe che. badalAmAM te jhe ja maLe che dezanA vahIvaTadAraza mAnI cAcI mAta prANane pazupAlana ane nAvamAM ma letA katalakhAnAnA putraoN dha thAya ane dezanA lAMbA grAmyane charATI maLI rahe. (e VINIYOG
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bambaI kA devanagara katlakhAnA bambaI ke devanAra katalakhAne ke grAsa pAsa bar3A hI prajIva dRzya hotA hai hRdayavidAraka mora ghRNita mAhaula zokAkula najara AtA hai| pazuoMoM kI darda bharI cIkha sunAI par3atI hai aura jahAM insAna kI unako Apa se mArate haiN| pAzavikatA para pazu yahAM gandagI aura dugaMdha kA sAmrAjya hai| pazuoMoM ke sAtha mule ghAma hiMsA ke niSThura dRzya ro rahe haiM bhI z kA jIvana dAna mila bhI gayA to cAre aura pAnI binA chaTapaTAte aura darda se raMbhAte najara mAte haiM yahAM Ama hai| yahA~ vahA~ cIla O sunIla zarmA devanAra katlakhAne ke pAsapAsa kaI suvAkya likhe haiM : "mUka prANiyoM ke liye prasIma karUNA kI jarUrata hai " gAMdhI giddha aura kauvoM ke jhuNDa pazuoM kATA jAtA hai| kAnUna se 20 baila nizcita ThU se jAte haiN| jI kahA karate the : gAya-baila ke mAMsa ko noMcate najara pratei sarTiphikeTa lene ke lie ve mAra rAste meM dama ghuTakara do cAra mara dayA-dharma kI mUrtivata kavitA haiN| mAra kara ina pazuoM ke paira tor3a jAte haiM eka do prApsa meM sIMgA isa garIba aura saropha jAnavara haiM yA zrAMkhoM meM nukIlA TakarAne se lahUluhAna ho jAte meM kevala dayA hI umar3atI hai| lohA DAlakara unheM aMdhA banA haiN| kAnUnI vyApAriyoM kA vaha uddezya loga bana lie ghUmate rahate dete hai / aisA karane ke pIche pazukatalakhAnA parisara meM kucha haiM / devanAra meM hara roja kAnUna yaha lAkhoM karor3oM kI hatyA hotI hai / prazAsana kA nAka ke nIce aura kAnUna kI nigAhoM ke sAmane karAra die gae barbaratApUrNa tarIkoM se ina mUka prANiyoM ke sAtha byavahAra kiyA jAtA hai / bUDhe bailoM ke nAma se gAyeM kaTatI hai kI sAmI sRSTi kI rakSA ko pAlane vAlo mAtA hai| isa gAya-baila kI rakSA karanA Izvara mUka rahatA hai ki ve jAnavara praba kRSikArya ke lAyaka nahIM rahe haiN| yaha aparAdha vizeSa taura para rAtri 12 baje se prAtaH 4 taka kiyA jAtA hai / katla se pUrva bhaiMsoM ke dUdha kA zrAkhirI katarA taka nikAlane lie / ke baje hai karanA hai / gAdhIjo ke anusAra gorakSA hindustAna kI saMskRti kI duniyA ke lie bakhziza hai / pazudhana ke jAnakAra kAMtinAra pahu~ca gayA, use katla ke bhAI batAte haiM ki go vadha se deza kA yogya kA pramANa patra mila ho ko kitanI mapAra hAni ho rahI vaise to jo bhI mavezI deva mare hue gAya bailoM hai / kevala devanAra katlakhAne meM khar3e ho jAte haiM aura andara mAte kucha devanAra katalakhAnA kabhI na miTane vAlI kAtila bhUkha lie khar3A hai| yahAM pazuoM ke roMgaTe camar3A kar3A ho jAtA hai / camar3A jAtA hai para kAnUnI bacAva aura narama rahe, isake lie jindA santoSa ke lie do cAra pazuoMoM 1985-86 meM 165926 pazu ho ina mUka pazuoM kI jindagI javAna gAya-bela ko katla kiyA ko prAmaNa patra nahIM bhI diyA kATe gaye the| 1989-90 meM minaToM kI hI bacatI hai| jAtA hai| mulAyama camar3e ke jAtA hai| aise pazu bhI jindA inakI saMkhyA baDhakara 204762 agara kisI kAraNavaza kaI ghaTo nahIM rahate, balki andherI galiyoM ho gaI thii| jabaki gAya bailoM meM kATe jAte hai, eka kasAI ne kA vadha kevala paMjIkRta bUcar3aaisA kahA / devanAra katalakhAnA khAnoM meM hI nahIM hotA hai| isa devanAra katalakhAnA se jur3e ke prAsa-pAsa bahuta se aise maja kAraNa yaha aMdAja kaThina hai ki eka vyakti ne yahAM taka kahA ki dUra ghUmate rahate hai jinakA kAma kitane upayogo pazu vAstava meM upayogI javAna baila kaTa rahe haiN| dUsare katalakhAne taka pahuMcAne katlakhAnA meM assI pratizata yahAM nahIM kaTane vAle bailoM ko kATe jAte haiN| anumAna hai ki ina mUka pazuoMoM para insAnoM kA bhI dila dahalA dene vAle julma hote haiN| kA dUdha dene vAlI pacAsa hajAra se adhika gAya meM se kevala kalakattA parivahana vAle katlakhAnoM se jur3e hue choTe bar3e loga, sarakAro karmacArI, deza-videzoM meM gomAMsa aura camar3e kA vyApAra karane vAle loga sabake saba prAthika svArthavaza gohatyA se jur3e haiN| 12 adhikAMza rAjyoM meM yaha hotA hai| gaumAMsa kA niryAta aba dezoM meM hotA hai mora ve loga mulAyama aura uttama mAMsa kI mAMga karate haiM / isalie kaI kAnUna hai ki unake pradezoM se devanAra katlakhAnA eziyA madrAsa aura baMbaI meM kATI jAtI galata tarIkoM se javAna aura katla ke lie pazuoM kI nikAsI kA sabase bar3A aura vizva kA hai / upayogI gAya, baila aura bachar3oM nahIM hogI, lekina ThIka isake dUsare nambara kA katlakhAnA hai / do hajAra Tana gomAMsa kA vadha bhI yahAM kiyA jAtA hai| viparIta ho rahA hai| gujarAta, yahAM caubIsa ghaMToM meM gyAraha 1973-74 meM niryAta huA thA / javAna aura acche jAnavaroM ko madhya pradeza aura rAjasthAna se hajAra jAnavaroM ko kATane kI vahIM 1969-70 se 42 hajAra Tana katla ke lAyaka banAne ke lie devanAra katlakhAnA meM niyamita vyavasthA hai-eka hajAra baila, gaumAMza videza bhejA gayA thA / unheM laMgar3A yA aMdhA kara diyA mavezI vadha ke liye Ate haiM / eka hajAra bhaiMsa, eka hajAra 1981-82 meM eka lAkha 90 jAtA hai / ima taraha se ina gujarAta sarakAra ne katla ke bailoM sumara tathA ATha hajAra bher3a bakare hajAra Tana gomAMza kA niryAta pazu krUdha ke kI umra bar3hAkara solaha sAla duniyA meM isase bar3A zikAgo hunA thA / yaha gomAMza mukhyata: yogya banAyA jAtA hai / javAna kara dI hai| vahAM yaha bhI kAnUna (amerikA) kA katlakhAnA hai / svastha pazuoM kA rahA haiN| samaya * aura svastha bachar3oM kA bhI kATane hai ki gujarAta kI sImA ke gAya deza meM pratidina anumAnataH tIsa ke sAtha videzI mudrA kI lAlaca yogya kA pramANapatra pazu ciki- baila kaTane ke lie bAhara nahIM hajAra gAya-baila kATe jAte haiN| meM sarakAra isa gomAMsa niryAta tsA vibhAga ke adhikArI kaI jaayeNge| ina kAnUnoM ke bAdajUda vartamAna kAnUna, prAdhika ko baDhAvA detI rahI hai / kAraNoM se dete hai / nAma nahIM pratidina lagabhaga 25 Traka javAna lAbha tathA bhraSTAcAra ke kAraNa. kaI gorakSA premiyoM batAne kI zarta para eka vyakti bala bambaI A rahe haiN| eka Traka govaMza hatyA ko protsAhana de mAnanA hai ki Aja deza meM khetI kahatA hai rAta meM jyAdAtara meM ATha baila lAdane kI ijAjata rahA hai / gAya-baila kharIdane ke kAma ke liye jarUrI pazuoM javAna dhaura komala bachar3oM ko hai, para eka-eka Traka meM 18 se becane vAle vyApArI, dalAla, kI saMkhyAM meM khataranAka kamI prA kA rahI hai / *
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ JOAINIA * 2 mA yAra. che ? bhArata khAtethI have IrAnaIjIptamAM mAMsanI nikAsa thaze navI dilhI, tA. 10mI julAI. egrikalcarala enDa prosesDa kuha pI. TI. AI) proDakaTasa ekasporTa DevalapamenTa Izana ane IjIptamAM be navI bajAro othoriTInA eka pravakatAe ahIM jaNAvyuM kholIne bhArate mAMsa ane mAMsanA hatuM ke kerI khAtenA bhAratIya dUtAvAsa utpAdanonI nikAsanA kSetramAM moTI taraphathI amane AvI mAhitI maLI che. saLatA hAMsala karI che. hAla IjIptanA sattAvALAoe mAMsabhArata khAtethI bheMsanuM Azare vIsa nA puravaThA mATe mAtra auraMgAbAda khAtenA hajAra Tana thIjAveluM, (jina), mAMsa eka katalakhAnAne maMjUrI ApI che.' kharIdavAnA potAnA IrAdano IrAne veTarinarI sarvisIsa orthoriTI opha agAuthI nirdeza karyo che ane haidarAbAda IjIptanA adhyakSa che. alI musAnA netRtva khAte hAlamAM zarU thayelA ala kabIra heThaLa eka ucca starIya pratinidhimaMDaLa, saMkulane eka hajAra Tana mATeno agAuthI anya katalakhAnAonuM nirIkSaNa karavA mATe oDara paNa ApI dIdho che. A varSe sapTembaramAM bhAratanI mulAkAte tAjetaramAM yojAyelI eka beThakamAM AvavA mATe saMmata thayuM che. IjIptanA kRSi maMtrAlaye allAnA sansanI bhArata hAla vividha dezo khAte Azare mAlikInA auraMgAbAda saMkula khAtethI 7- eka lAkha Tana mAMsa ane mAMsanI bbAmAM kenDa) tathA thIjAvelA jhina) utpAdanonI nikAsa kare che ane lagabhaga baMne rUpamAM bheMsanuM mAMsa AyAta karavAnI rUpiyA 330 karoDanuM videzI hUMDiyAmaNa saMmati darzAvI hatI. kamAya che. madhya pUrva maleziyA, moriziyasa tathA anya dezomAM bhAratanA mAMsane pasaMda karAya che. A dezomAM halAla mAMsanI mAga hoya che..
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ DOAINIA manuSya potAne jIvato rAkhavA aneka jIvone mArI nAkhe che. vArtha khAtara anekane pAyamAla kare che ja maMtrIzrI, : bhUtakALamAM paNa A dezamAM hiMsA thatI hatI. Aje paNa thAya che. paraMtu bane kALanI hiMsAmAM AkAza-pAtALanuM aMtara che. bhUtakALamAM thatI hiMsAnuM mukhya kAraNa bhUkha bhAMgavAnuM athavA jIbhanA svAdane paSavuM hatuM. vaLI e be mukhya kAraNone laIne thatI hiMsA paNa tiraskRta ane ghora dhRNAspada gaNAtI ane mahattvanI vita ne e hatI ke kayAreya rAjaya taraphathI nirdoSa prANIonI hiMsAne protsAhana maLatuM na hatuM tethI bhUtakALamAM hiMsA thatI hovA chatAM niyaMtrita rahetI. - vartamAnakALamAM hiMsA amaryAdapaNe vadhI rahI che. tenAM mukhya kAraNo nIce mujaba che: - (1) hiMsAne aMdhAnuM svarUpa ApavAmAM AvyuM che. (2) tene tiraskRta gaNavAne badale tene pratiSThita gaNavAmAM AvI rahI che. : (3) rAjya taraphathI Arthika pralobhane ApI hiMsAne protsAhita karavAmAM AvI rahI che ane temAM agavaDa na paDe te mATe hiMsAnI vyAkhyA badalI *Farming"nuM rUpALuM nAma ApyuM che. dA.ta. sasalAMkhetI, Dukkara- khetI, kukakuTa-khetI, mansa - athavA dariyAi khetI vagere. AthI dhAnyonyAdAnAdi kArya mATe kararUpe apAtA prajAnA paisA mukhyatve kRSi khAnuM AvA "FarmingmAM Ape che. je eka harSada mahetA- narasiMha rAvanA nANAkIya kaubhAMDa karatAM paNa - "meTuM kaubhAMDa che, chaLakapaTa che, prajA sAthe ghare vizvAsaghAta che. prAcIna arthavyavasthA pazu AdhArita grAmodyoga hatI, jethI manuSya potAnA ja gAmamAM- dharamAM, kuTuMba kabIlA sAthe rahIne udhoga karatA hatA jethI teo tana-mana-dhanathI atisamRddha hatA. * paraMtu AdhunikatAne nAme zeSaNakhora pAyAnya saMskRtinuM aMdhAnukaraNa karI suvidhAo dAkhala karavAmAM AvI, ethI ghaNAkharA loko bekArInA khaparamAM homAi gayA, pazuo bekAra thatAM katalakhAnAomAM javA lAgyAM ane paryAvaraNane dATa vaLI gayo. dA.ta. pahelAM gAmegAma baLadaghANI hatI. sarerAza eka gAmamAM dasa ghANI lekhe bhAratanAM cha lAkha gAmomAM 60 lAkha baLadaghANIo hatI. pratyeka ghANImAM be joDI baLada lekhe 24260=240 lAkha baLadone abhayadAna ane 60 lAkha kuTuMbone gherabeThAM potAnA ja gAmamAM rojIroTI maLatI hatI. AthI pazuone khoLa, khetImAM maphata chANa maLatuM ne naphAmAM. paraMtu jayArathI yAMtrika oila mila AvI tyArathI pazuo bekAra thayAM, muThThIbhara ' lokone choDI ghaNA loko bekAra thaI gharathI beghara thaI zaheronI jhUMpaDapaTTImAM saDavA lAgyA. 1. tethI je amaryAdapaNe hiMsA rokavI hoya te, prajAe kaDakamAM kaDaka zabdomAM sarakArane Adeza Apavo joIe ke pazuone mArI nAkhavAnI hiMsaka pravRttione 'Farming"nI vyAkhyAmAMthI haTAvI de ane bIjuM hiMsAnA adhorI kAryane ghAsada gaNI dhaMdhAmAM na khapAvavuM joie. mahApradUSaNakArI, moMghAMghaTa, bekArIsarjaka totiMga nAnAM-moTAM sarve yaMtrane tilAMjali ApI puna: gAmaDAone jIvatAM karI bhAratane samRddhi bakSavI joie. e pajAjane, A paDakArane svIkAra karavA taiyAra cho eca. ena. mahetA na-9/17, gaNapati nivAsa, ba : nagara, goregAma (vesTa), muMbai-400 090/ samakAlIna tA. 12--2
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ A darakhAratanI badhI vigatemAM utaravAnuM te ahIM abhipreta zA5 nathI. mAtra be traNa kSetramAMnA keTalIka atyaMta vivAdAspada DaMkeladAdAno DaMgoro ! banI gayela darakhAstane carcA jeTalI samajI zakAI che, teTalI rajU karavAnI koziza kare che AjakAla ThaladAdA ane emanA haMgArAnI carcA jora- kRSi kSetra mATenI kaMkalanI da2 khAte AvI che: (1) zorathI cAlI rahI che. "dAdAno DaMgoro lIdhe, tene te meM voDe anAjanA vizva vepAra mATe mukta bajAra devuM joIe. (2) dhA!"--ema keTalAka e gorAnAM khuza thaI thaIne vakhANa dezanA kula vaparAzanA sADA traNa TakA jeTalI kheta-pedAze kare che. te bIna kahe che ke A gore te ApaNAM hAlamAM pharajiyAta AyAta karavI paDaze. uparAMta, 1986 thI 1988nAM to, A dAdAne nahIM', dAdAgIrAne gero che. AmAMthI traNa varasa daramyAna jeTalI AyAta karI leya tenI sarerAza zuM sAcuM ne zuM khoTuM, te tAravavuM jarIka muzkela che. upayoga vArSika AyAta te ochAmAM ochI kAyama karavI ja joIe. te jaNe haMgerAnA beu thaI zake tema che. (3) kRSi kSetre apAtI jAtajAtanI sabasiDI baMdha karavI. koNa che A DaMkeladAdA? ane emane DaMgoro vaka che? sarakAre TekAnA bhAve na ApavA. kheDUta pAsethI anAjanI vikAsa ane pragatinA nAmanI AMdhaLI doTamAM pazcimanAM kharIdI khulA bajAramAMthI ja karavI. amuka apavAdane bAda rASTranAM Arthika rAjakIya hite ekabIjA sAme TakarAvA karatAM nahera vitaraNa vyavasthA heThaLa sAmAnya janatAne sarakAre lAgyAM. duniyA AkhAne pitapatAnA lAbha mATe khaDI levA sastA bhAve anAja na ApavuM. (4) biyAraNa, khAtara, davAo nIkaLelAM e rASTro bharAyAM thayAM, " mAru ma "--evA vagerene 5zu paTanTa prathA heThaLa AvarI levA. jhanUne caDhayAM. ane emaNe duniyA AkhIne babbe vAra khUnakhAra TUMkamAM kRSi kSetre A mukhya darakhAsta jaNAya che. yuddhamAM jaMlI dIdhI. evA bIjA yuddha pachI A rASTroe vizva kheDutavargamAM A darakhAstanA lAbhAlAbha vize tIvra vyApAranA niyamana mATe eka karAra karyo-"janarala egrImenTa matabheda ubhA thayA che. za da joSI, bhupendrasiMdha mAna vagere oNpha TreDa eNnDa Te " (GATT). 1948mAM thayelA A mukta arthataMtra ane khulA samAja nA kAyama himAyatI rahyA vepAra ane jakAta bAbatanA karAramAM zarUmAM 48 deze bhaLelA che. teo kahe che ke amane sabasiDI vagere paNa nathI nerjItI, atyAre te saMkhyA vadhIne 105 thaI che. amane khulluM bajAra Ape. tethI emanA jevI vicArasaraNIzarUmAM ka65nA evI hatI ke A kAmacalAu karAra che, vALA badhA darakhAstAthI khUba khuda che. kRSi pedAzonA vepAra ane dhIre dhIre AmAMthI ApaNe eka vaSika saMgaThana- upara Dema : deza bahAra kaI rAkaToka na joIe. pitAnA inTaranezanala TreDa orgenAIjhezana (WTO) UbhuM karIzuM. baI.bUtA upara vizvabajAramAM harIphAI kare ne ApaNI khetaduniyAnA badhA dezanA vikAsa ne pragati mATe AvuM saMgaThana pedanI dhUma nikAsa karI zakavAnA emane hAma che, hAMza che. kAma karo ane vizva-vyApArano lAbha badhAne maLI rahe te mATe mathaze. paraMtu AvI koI viSa-yApAra saMsthA a! .paraMtu bIjAne A mRgajaLa pAchaLanI deTa jevuM lAge sudhI ubhI thaI zakI nathI. ema paNa kahevAya che ke vAghA- che. emanuM kahevuM che ke vizva bajAramAM tamArA 5 5 gaja gika rAta AgaLa vadhelA pazcimanAM rASTrone AvI kAI vizva- vAgavAne che nahI ane videzanI A rAkSasakAya mAtalI kayAnI bAbatamAM jhAjho rasa che nahIM. emane te potAnAM kapanAe tamane kaSAya hAtha makavA deze nahIM. vaMdanA ziva vepArI hita javAI rahe ane have karI pata rAara vagere 8 dhAM che ke mukta vepAranA nAma mAtra vizvabajara mAM laDI na mare, eTalAmAM ja rasa che. ja nahIM sthAnika bajAra mAMye badhA dara barASTrIya kaMpana- tathA pele kAmacalAu karAra , chellAM 45 varasathI sAro e hAthamAM ja raheze ane ApaNe emanA gulAma banatA Ave che. vakhata vakhata temAM sudhArAvadhArA thatA rahe che. hamaNAM ja. bharI A karAramAM the dharamULathI sudhArA-vadhArA karavAnI A saMdarbhamAM thoDA vakhata pahelAM ame raka nA " TAIma" hilacAla cAlI rahI che. tenI carcA-vicAraNu chasAta varasathI vegejhinamAM chapAyele seneTara uDI boka,vajhane eka patra zarU thaI che. A " gATa ''nA atyAranA DAyarekTara janarala jovA jevo che neTara raDI pramukha regananA zAsana vakhata Arthara kaMpere pele 1991 mAM sudhArA-vadhA eka suta emanI kaSi nItinA eka pravaktA hatA. emaNe pitAnA patramAM rajU karyo che. temAM emaNe cakkasa darakhAsta mUkI che ne cekhA zabdomAM kahyuM : 'vizvabharamAM 5NA haja " ThaMda darakhAsta " 24 bhaNatI thaI che, ane tenA vize tarIke vizvanA deza ghusI na jAya tenI ApaNe tawAra, rAkhavA atyAre tenArathI carcA-vicAraNA cAlI rahI che. kaMDalanA joIe. ApaNe je atyArathI ja ApaNI ja pAronA bhAva che. nAnI ATalI pRSThabhUmi che. dhaTADI nAkhIne A dezane vizva bajAramAM pravezatAM aTakAvazuM bhUmiputra 16-4-93 A 3DI pramukha sI che ne enI nA satI thaI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM, to pachI AgaLa jatAM emanI spardhAmAM TAvAnuM ApaNe avama bela. A jIna-baeNjemAM bA-TekanolojInA mATe muzkela ne muzkela banatuM jaze. mATe atyAre ApaNI namiyA vaDe navI navI jAte vikasAvavAmAM AvI. Aje sAmenuM sauthI mukhya dhyeya A harIphone lagatA ja DAmavAnuM amerikSA pAse lagabhaga aDhI lAkha tene biyAraNa saMgraha rahevuM joIe.' bheLA thaI gayo che. eTale je saMpattinI bAbatamAM amerikA tathA Aje paNa ema kahI rahyA che ke mukta bajara karI sauthI vadhu samRddha deza banI rahe che. have A biyAraNa pharI mukta hetuM nathI, e te aneka rAjaka-Arthika paribaLAnI pAchuM duniyAne ApIne amerikA tenA upara karoDo ne abajo kaThapUtaLI samAna ja banI rahetuM hoya che. tamArI khetapedArone rUpiyAnI rAyaTI kamAI levA mAge che, vizvabajAramAM pravezatAM rokavI haze te guNavattAnA bahAne, AnI sAme jabaro uhApoha uThapa che. " jIna kepeina " bhAIzahatA-poSakatA vagerenA bahAne rokI zakI. mAM baka nAme adAlana ja thayuM che. ApaNA suprasiddha kRSi-vijJAnI je kAI thaI rahyuM che, te eka vizvavyavasthA ubhI karavAnI svAmInAthana vagere kahe che ke A rIte bAyo-TekanolejIne preraNAthI nahIM paNa potAnAM vyApArI hita sAdhavAnI preraNAthI upayoga karavAmAM bhAratanA aneka vijJAnIoe 5Na bahu thaI rahyuM che. AgaLa paDato bhAga bhajave che. Aje have AnI rAyaTI - tamane ' AyAta karavAnI jarUra na hoya, chatAM tamAre amerikA zAnuM mAge? ane mULa biyAraNa te ApaNI pAsethI pharajiyAta AyAta karavI ja paDe, e vAta kAMI ApaNu jevAnI ja meLavAyuM che. tenI rAyaTI amerikAe cUkavI hatI kharI? sAmAnya vRddhimAM Utare evI nathI. sADA traNa TakAnI AyAtanI - rAyaTIne A prazna kevaLa kRSi kSetra pUrato ja maryAdita pharaja pAchaLa zuM UMThAM bhaNAvAI rahyAM che, te samajatuM nathI. nathI. badhAM ja kSetramAM e Aje sauthI vadhu saLagato prazna paNa A varase ApaNe tyAM je banyuM, te je bhaviSyanAM banI gayo che. jJAnane A IjAro hoI zake? kela eMdhANa ApI jatuM hoya te coMkAvI muke evuM jarUra che. darakhAsta ema kahe che ke mAtra amuka myuMlAnI ja nahIM atyAre ApaNI pAse pUratuM anAja hatuM. kahe che ke paNa vastunIye peTana joIe tathA sukSma jIvANu ane sama 115 lAkha Tana bAra sToka mojuda che. are, 8 lAkha Tana jevika prakriyAonA saMzodhanonI peTanTa. jineTi enjighauM ane 7 lAkha Tana cokhA te ApaNe nikAsa paNa karelA. nIariMga ane bAyoTekanolojInA kSetramAM peTanTa joIe. ane chatAM sarakAre videzomAMthI 30 lAkha Tana jeTalA ghauM - A vastu je sthApita thaI jAya, te temAM bahu moTuM AyAta karyA. ane te paNa 516 rUpiye kivaTalanA bhAve. jokhama raheluM che. A vastu sAnika saMzodhanane raMdhaze ane jayAre A ja sarakAra ApaNu kheDUtone 350 rUpiyAno bhAva vyApArI hita dharAvatAM rAkSasakAya korporezane A rIte ApavAmAM AnAkAnI karatI hatI. duniyA AkhIne bAnamAM laI zakaze. - A kAMI samajatuM nathI. lokasabhAmAM A vize uhApoha. thayo. sarakAra taraphathI sALA cavAyA-sthAnika bhAvone aMkuzamAM dAkhalA tarIke thoDA vakhata pahelAM amerikAnI sarakAre rAkhavA, sastA anAjanI dukAnone pUrato puravaTho ApavA, evo nirNaya karyo ke mAnava mastiSkanAM zodhAyelAM 2300 kharAba comAsAnI bIkane kAraNe A AyAta jarUrI banI jeTalAM jInsa mATe peTanTa meLavI levI. A rIte emanA hatI. AnI pAchaLa 1500 karoDa rUpiyAnuM huMDiyAmaNu hemAyuM hAthamAM A kSetramAMnA saMzodhanane IjA AvI jaze temaja ane eve vakhate, jayAre huMDiyAmaNa meLavavA ApaNe valakhAM mAnavajIvana sAthe ceDAM karavAnI zakti AvI jaze. mArIe chIe ane videzI dhirANa mATe bhIkha mAgatA karIe vaLI, vaijJAnika saMzodhana dvArA navA navA life forms chIe. eTale AnI pAchaLa kaIka adazya hAtha kAma karI 5Na ubhA thatAM rahe che. ene peTamAM bAMdhI levAthI tenA rahyo keya te navAI nahIM. mata bajAramAM A adazya hAtha upara 57 vyApArI IjA AvI jaze. koI paNa life ApaNane kaThapUtaLInI jema nacAvavA mukta nahIM hoya? foms upara mANasane Avo IjAro ane temAMthI vyApArI biyAraNa vagerene mATe ApaNe emanI peTanTa svIkArIne lAbha, e anekatA che ane kudaratanA kama temaja IlojInI rAyaTI ApatA rahevAnI che. vAstavikatA e che ke vIsamI viruddha che. sadInA uttarArdhamAM chAveze cAlelA Arthi: sAmAnya. eka bIjo dAkhalo laIe. ApaNe tyAM sarpagaMdhAne vAdamAMthI AjanI paristhiti ubhI thai che. amerikAe so- baDa thAya che. temAMthI ane davAo banAvavAmAM AvI che. e dezamAM bIja-khe jIna-baeNna kholI. temAM nakkI amerikAmAM ja tenuM 20 karoDa DolaranuM bajAra che. have A ema karyuM ke A jIna-baeNntomAM je je biyAraNa jamA kara. choDa u5ra pote Doka jIneTika pheraphAra karIne je koI vAmAM Ave, tene eka namUne amerikAnA kRSi vibhAgane kaMpanI te choDa upara pitAne peTanTa haka sthApI che, te e bhUmiputra 16--23
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ breDa ApaNe tene rAyalTI ApyA vinA udmaDhI zakIe nahIM. eTale tenAM biyAraNa, vAvetara nagere upara tenA vyApArI mukta vepAra tA mukta jJAna kema nahIM? InA AvI jaya. mavAre kAmpyuTaranuM vijJAna parva visI zuM che. temAM navAM navAM savera taiyAra thaI mAM che. sAmAnika che 3 DAI paN navA sephTaveramAM agAunAM severAnA kAMi ne mAMIna upayeAtra thayA ja DAya. paraMtu je AvA agAunA sAphTaverane peTanTa dvArA jADI hovApu ya nA nI mukta rIte navu sasAdhana karI na zake! temaja tene baramAMye na mUThThI zA. kRSi kSetra AnuM e nATayAtmaka pariNAma bhAvavAnA evA sama paNa darzAvavAmAM Ave che ke peTavALA biyAsumAMthI je pAka levAyA hoya, te pAkamAMthI kheDUta AvatA varasa mATenuM biyAraNu sAcavI rAkhI zakaze nahIM. teNe pharI pharI rAyaTI ApIne e peTanTavALuM nivAraNa kaMpanI pAsethI kharIdavuM paDarI. Ama, tamArI khetI upara vyApArI hiMsAnA bharaDA vadhatA jaze. TUMkamAM, A peTanTanA prazna ghaNA pecIdANAya che, ane bahu jhINavaTathI tenA UMDANamAM javAnI jarUra che. DelanI anya darakhAstAmAM baeNnkiMga vagere sevAkSetrAmAMye bahAranA dezone mukta praveza ApavAnI vAta che. mAnI paNa dUragAmI asarA thaze. tethI dUdha darakhAtA vize bahu lAMbI daSTie vicAra karavAnA che. tenI pAchaLanA saMdarbha paNa bhUlavA jevA nathI. A mAM zo je zaSTrIyatAnI nADa karIne pote vikasyAM, te vADa have emane kare che, vaLA, pecavAnI ghara AMgaNAnI paDI na bekArI khALavAnA ne TALavAnA upAya te zodhe che. potAnA mabalakha utpAdana mATe emane mabalakha mArkeTa eIe che. vaizvikatA ane navI mukta vyavasthAne nAme thatA emanA AjanA dhamapachADA pAchaLa mULa sauMdarbha A che. A vaizvikatA cha viSa athavA " vizvakuTuMbakam " nI bhAvanAnI nahIM, paNa vizva AkhuM mAruM bajAra "nI ghAlasAnI che. " mAnuSaH 06 "" peTanTa-rAyalTInI vAta zAMtithI vicArIe. ApaNe tyAM jJAna eviyanI-vecANunI vastu nahetI. ziSya gurune lera 25 nA thAya tyAM sudhI guru-piravAranA eka sabhya tarIke rahetA, TapurAna kI nahetI. tI vakhate mAte valA kArDanA DADI yA. pote banAvelI cAkhaDI yA leTA evu karo. mastIkAranA pratIka svarUpe AApate guru karatAM ziSya sAthe nIvaDe, maLelI vidyAne dIpAve, jIvanamAM apanAve e ja gurunI dakSiNA. e pAmIne guru dhanya dhanya thatA. jJAna e vaizvika vastu che. Aje ene jaDavuM, ene na jaDayuM heta tA kAle bIjAne jaData. e dAInI mAlikInI ke peTanTanI vAta DhAya te vAta gaLe UtaratI nathI. paraMtu kAI vepArI peDhI ke rASTra khAvA zAdhana pAchaLa kharca kare tenu" za! enuM vaLatara ane nahIM ApavAnuM ! ane vijJAnIne zuM maLyuM ? A ja enI mahattvanI kaDI che. enA javAba maLavA jeve. amane lAge che ke tene uttarIkaraNu ane jAgRtIkaraNa ( libaralAIjhezana ane glebala (Ijhezana )nA nAme vepAranA sImADA kheAlI nakhAtA DhAya, tA jJAnanA sImADA zA mATe svIkAravA joIe ? vijJAnI zodha kare che, tenI zeAdha mATenI mathAmaNunA ne aMte saphaLatAne AnaMda e enI sArthakatA 1 paNa vepArI peDhI ke rASTra kharca kare tenuM zuM? amane lAge che haiM enu patR tA rA (alAIjhezana) karavAno samaya pAkI gayeA che. A rakta rASTra saMdha zAMti jALavavA mATe " zAMti senA " ( pIsa krosa) rAkhe che; ane chelle tA IrAka sAme yuddha mATe vAra samruddha senA paNa rAkhI. to A pRthvI pama vathI mahAna, mAna, garIbI, bekArI, bImArI Adi dUra karavA vijJAnIonI senA krama na rAkhIe ? " AvA saMjogAmAM " phrI TreDa " thI konuM ja phrIDama " vadhaze ? mukta vepAra kAne mukta karaze ? navA Arthika sAmrAjyavAda pRthvInA paTa para phelAvI devAnA pratAnA abhiyAnamAM vacce AvatI ADakhIlIo dUra karavAnA ja emanA A badhA kArasA nathI ne ! emanI vikAsa-pragatinI myu lAge ApaNA mATe sadaMtara niSphaLa nIvaDI ane UlaTAnI ApaNane DI khAImAM paDI gaI, e vastusthiti sAme DhALiya karIne hajI " hArTa jutrArI bhamaNuM rame "- evA AtmadhAtaka Arage te! A badhA ApaNane nathI paDelI ravA ne ! - DaDelanA Da MgorA dAdAnA che ke dAdAgIrInA ? rAma Ne ! bhUmiputra 5 kendramAM eka virATa vaMjJAna nagarI DhAya, ane dezadezamAM enI zAkhA-prazAkhAe heya. temAM duniyAnA praznone laIne bhazAdhanA cAle. duniyAmAM Aje rAsAyaNika ane aNu tathA khInna prakAranAM zo mATe keTalA moTA kharca sodhana ane puruSAthAya che ! ene badale mApyusane jIvADavA mATe AjanA utpAdana pAchaLa thAya che! mANasane mAravA mATe keTalA meya kema na mathIe ? jAgatIkaraNa karavu. heya tA e dizAmAM paNa karatAM vadhAre sArI AvatI kAla mATe, vadhAre sArA jIna mATe karavuM eIe. Ama thAya tA pelA kha`nA savAla UkalI naya. bhArata vepAra karI dhana DhasaDI DhasaDI peAtAnA gharamAM ke dezamAM vAnI vRtti amane te AsurI mArga che. emAMthI bIne rASTronu zoSaNa, Arthika parAdhInatA ane behAlI ja janme, -punAbhAI ja ! 16-4-93
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ DaskelanuM jALu: karoLiyo mAkhIne AmaMtre che DOLINIA Disembara 1991mAM Arthara Dakela nAmanA eka paradezI mUDIrokANanI rakama upara koi pratibaMdha nahIM vividha nokara: gaNezananA zabdomAM : kheDUtone apAtI vividha prakAranI sahAya (sabasiDI) 1986thI naThArA ane vahipAna amerikane gATa saMsthAnA pramukha rahe. 1988nAM varSomAM thayelA kula kRSiutpAdananI kiMmatanA nirdezaka tarIke amuka pastAvo karyA je vizvabharamAM paradezI rokANanAM kSetre asImita raheze. dasa TakAthI vadhu na hovI joIe, bhale te sahAya cokkasa cakacArano viSaya banI gayA che. (gATa eTale vizva dezamAM banelo mAla bane tyAM sudhI vAparavAno Agraha pedAzo mATenI hoya ke acokkasa (naoNna-spesiphika) vepAra ane sImAzulka pariSada) 1947 pachI dezanA paradezI rokANavALI saMsthAo para lAdavAmAM nahIM Ave. * samagra kheDUtavarga mATenI hoya. AmAM badhuM AvI gayuM : ja sArabhaumatva para Avo moTo khullo prahAra Aja sudhI paradezI rokANakArone saMpUrNapaNe kAco mAla - khAtara, pANI, biyANa, dhirANano bojo, vidhutanA thayo nahote. Ane pratikAra karavAnuM to bAjue rahyuM, Avazyaka ghaTako (kemponanTsa) ane ardha taiyAra mAla pADelA dara, kharIdI mATe bAMdhelo kisAna sarakArI bhAva nAma saMsthA taraphathI temAM jabaradasta ane mULabhUta AyAta karavAnI chUTa raheze. pheraphAra karAvavAnI jhuMbeza uThAvavAnuM te dUra rahyuM (nAma paradezI mUDIvALA saMkula para koI paNa jAtane (je ApaNe tyAM 20 prakAranI phasala para lAgu che). A eTale taTastha rAjayone saMdha), paNa dezadAjhavihoNI nirmAtano bojo nAkhavAmAM nahIM Ave. badhI ja jAtanI sahAya kula maLIne utpananA dasa ApaNI dalAla kogresanA netA gaNe. jemAM narasiMha rAva, * gATe apanAvelI sarva paddhatione anukULa na hoya TakAnI aMdara rahevI joie. abaghaDI ApaNe tyAM paMta pradhAna, manamohana siMha, karazAha nANApradhAna ane tenI badhI nItione rada karavAmAM Avaze. AvI sahAya phakta pAMcadazAMza be TakAnI ja che. eTale praNava "rilAyansa' mukharajI, vepArapradhAna mukhya che. A (ta : inDiyana eksapresa, muMbai, 11/6/93) | Dakela darakhAsta svIkAravAmAM zI harakana che? janmajAta dalAlanI tripuTIe Disembara 1993 : koine evo zrama hoya ke ApaNe svAtaMtra meLavyuM | mukhya muddAo bAjue seravIne ADavAtomAM sadhImAM 1 prastAvone bahAlI ApI, joItA te dezanI audhogika unnati mATe; dezanA mukRta Athika nAgarikane aTakAvavAnI nokarazAhonI hamezanI cAla sahIsikkA karavAnuM kabUlI lIdhuM che (ja, vikAsa mATe, deza vadhAre ne vadhAre Atmanirbhara thAya te eTalI pAradarzaka ane mUrkhAibharelI hoya che ke gaNezana vepArasaciva, e. vI. gaNezana sAthenI mulAkAta, sAra, dezabaMdhonuM paradezI tAkAte dvArA thatuM zoSaNa (ane manamohana)nA nIce prayAse sahelAithI vartI ApaNI pAse paryAya nathI." Ikonomika TAimsa aTake te hetuthI, vagere bhUlabharelA khAlone tilAMjali zakAya che (AvI cAlAkIone aMgrejImAM TupiDa smArTa 8/1/1993). ApIne have ApaNe paraderI muDInA dalAla banIne kahe che) - Dakhela darakhAsta phakata vepAra ane sImAzuka sukhazAMtithI rahevAnuM che. te mujabanI DakelanI pahelo mudo che ke pAMca puNaka be dazAMzanI pUratI maryAdita nathI. AMtararASTrIya vepAranA oThA heThaLa, darakhAsta che, je ApaNI sarakAra zirasAvagha mAnI che. sahAya atyAre kheDUtone apAI rahI che te pUranI che aneka bIjA vistRta Arthika pheraphAro Dale sUcavyA (2) kRSikSetre sarakArI sahAyatAnI evuM koNe kahyuM? dezanA kisAnanI cartharehAla ane che. aughogika nIti, paradezI rokANa nIti, vyApaka sImArekhA : A bAbatamAM uhApoha ane virodha kaMgALa hAlata jotAM sarakArI sahAya keTalI apUranI che vita nIti, davAdArU, bilakha, jIvaMta nasala vagere paranI amastA amastA jAgyA che. evuM vepArasaciva e. vI. tene aMdAja AsAnIthI maLe che. eTale ke hAlanA peTanTa nIti, AvuM ghaNuMbadhuM Dakele potAnAM sUcanomAM gaNezanane lAge che. tethI badhI gaeNrasamajUtI dUra karavAnA 5.2 TakA ane ukela sUcavelA 10 TakA ane samAvI lIdhuM che. te bhaDAM sacano bhArata sarakAre.lagabhaga 1bha AzayathI bhAI gaNezane pote ja DankalanI kaeNravAjabI hoi zake che ane vastuta: che. ApaNA saMpUrNapaNe mAnya karyo che. darakhAstonuM eka saMkSipta vivaraNa taiyAra karyuM che (juo dezanI garIbI haTAvavA ApaNe kisAnone aneka TakAnI eka vizALa janaAMghalata vagara ane A 'Dakela darakhAsto vize tamane je badhuM jANavuM che te', madada karIe paNa kharA ane karavA baMdhAyelA paNa chIe. sarakArane uthalAvyA vagara ApaNuM rASTrIya astitva TAimsa opha inDiyA, muMbai, 17/1/93). joke korase AvI koI javAbadArI svIkArI nathI paNa jokhamamAM AvI gayuM che. balake ApaNe rASTrIya svAtaMtra nokarazAha gaNezana manamohana siMhano jeDiyA chatAM savAla che jelanI daramiyAnagIrI zA mATe? lagabha3 i nAkhyuM che. A pahelAM caurAhAmAM varlDa bhAi che, evI suphiyANI, suMvALI, dagAbAja dalIlo bIjo mahatvano mudo che : dasa TakA ne kaI baeNnka, * inTaranaeNzanala moniTarsa phaDe AdarelA Age karI che ke ApaNe paLabhara diMga thaI jaIe. rakamanA? ApaNA dezanA khetamajuronI raheNIkaraNInA ApaNA deza paranA AkramaNano ullekha thai cUkI che. ApaNI badhAnI sauthI moTI paeNrasamaja e rahI ke sara, bIje badhe khetIne kharca vagere badhuM eTaluM nIcuM che (29/5/93 ane 18/1/93) gATa saMsthA A ja ApaNe ema mAnI lIdhuM che ke keTalAka dAyakAthI bhArata ke khetIvADInI kula pedAzanI kiMmata ja nagaNya thaI rahe navaupaniSavAdanI rAkSasI sAMkaLanI trIjI kaDI che, je svataMtra che. ApaNe AjhAdInA yuddhanI sAcI makasada che. dhoLA vikasita dezonA mAtelA kheDUto eTalAM jagatane basamAM laI rahI che. pakaDI pADavAmAM niSphaLa gayA chIe. ApaNe svataMtratA atyAdhunika sAdhano ane ucca jIvananirvAhanA stara para sauprathama ApaNe Daskela prastAvo zuM che te samajI eTalA mATe meLavelI ke zAhIvA paradezI mUDIne koi laie. saMpUrNa vigato ane tenuM vivecana eka lekhamAM paNa jAtanAM baMdhane ke aMtarAyo vagara ahIM viharavAnI, samAvI levuM asaMbhavita che, paNa A lekha mATe ApaNe phaLavAphALavAnI taka maLe to ja dezane Arthika vikAsa betraNa yuddha cUMTI laizuM, jevA ke (1) videthI sadhAyane. zarUAtanAM thoDAM varSa aDadhepaDadho rASTravAda mUDIrokANa pratyenI nIti, (2) kRSikSetre sarakArI ApaNe zA mATe apanAvelo te birAdara gaNezana ane sahAyatAnI sImArekhA ane (3) biyANa ane jIvaMta manamohanane samajAtuM nathI. TUMkamAM potAnA vivaraNa dvArA nasavonI peTanTanA hako, bAkInuM AgaLa upara. gaNezananuM kahevuM che ke ApaNI Arthika ane audyogika (1) videzI mUDIrokANa pravenI nIti :Dane nItio pahelethI ja Dakela darakhAstane anurUpa hatI. sUcavelA sudhArAo' A mujabanA che : jayAM anukULa nahotI tyAM manamohana siMha covIsa paradezI rokANakAro sAthe pratyeka bAbatamAM deO mahinAthI karI rahyA che. hajI nAnA nAnA pheraphAro karavA kaMpanIe je ja barAbarIne vyavahAra karavAmAM jevA lAgaze to te ame karI laIzuM ane dhanya dhanya thaI Avaze. jaIzuM. Coritve- 3
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) )( 7 \\ \ | 4 karatA hoya che ke temanA dezomAM vArSika (ba) varlDa beMke pote ekarAra karyo che ke avamulyana Idana ja lAkha abaja DaoNlaranI kiMmatanuM thAya te che rUpiyAnuM UrdhvamUlyana thavuM joie. 1992nA JtanA dasa TakA e eka jaI ja jatanuM janavara DevalapamenTa riporTanA koTaka mAM ApelI bhAratanI narasiMha maMtra che ke videzI mUDI vagara dezane vikAsa ' che, jayAre ApaNe tyAMnI 198LI 88nI kala 350 DaoNlaranI mAthAdITha Avaka, temaNe te ja riperTanA saMbhavita ja nathI. tAtaMtranI navI vyAkhyA ane kRSipedayanI rakama ja eTalI tuccha hatI ke tenA dasa koTaka 30mAM kharIdazaktine kayAsa kADhIne 1150 taMtra' bhAratane navo itihAsa kAMgresa netAo lakhI TakA no che tenA pacAsa TakA paNa ochA paDe. khAsa DaoNlaranI karIne sudhArI lIdhI che. "caurAhA'nI rahyA che te ApaNe chellAM be varSathI vAMcI rahyA chIe. karIne dezanI tiMga vasatinA kapiughoga para nirbhara 29-5-93nI kaTAramAM A virodhAbhAsanI noMdha levAI kRSi sahAyatA bAbata 10 TakAnI ukelanI enA jaMgI pramANano vicAra karIe tyAre. ' hanI ane rUpiyAnI beIjajatI karavA mATe narasiMha rAvanI sarakArano udhaDo levAmAM Avyo hato. mArA nAma sImArekhA kRSipradhAna bhArata varSanA kheDUtane maLeluM eka paradezanA kheDUtone keTalI gajabanI sarakArI mata mujaba rUpiyo AMtararASTrIya bajAra peThamAM 7thI 10 varadAna ja che. atyAre kheDUtane phakta 5.2% sahAya sahAya maLe che tenA chellA AMkaDA tapAsIe: A - maLe che e Dabala karavAnI vAta ukelamAM che. joke tevuM nANAkIya madada (sabasiDI) 1992nA varSamAM gaNe nIca bolAya che. kharIzakatinA hisAbe A ApaNe haragija nahI karIe, kAraNa ApaNe eka nA oisaDInA badhA dezo mATe kula maLIne 354 kiMmata eka DaoNlaranI traNathI cAra rUpiyA hovI joie. ja kisAnamAM apekSA jagAvavI nathI. bIjuM ApaNe biliyana DaoNlara athavA 11 hajAra abaja rUpiyA hatI (ka) AyAta-nikAsanI sarvasAmAnya vinimayanI | tAtkAlika kRSipedAzanI nikAsabajAramAM moTI majala (TAimsa oNpha inDiyA, muMbai, 10/1/93 zarato garIba dezonAM hitanI sAva virahu kAma karatI hoya, mAravI che. balarAma jAkhaDanA netRtva heThaLa temaNe karoDo oIsIDI eTale oragenAIjhezana phera IkanaoNmika che. vizva bajArapeThe AjhAda nathI. temAMnI asamAna rUpiyAnAM mazIna vaDe cAro ugADavAne mahAna vikrama kaoN-oparezana eNnDa DevalapamenTa jemAM osTreliyA, bhAgIdArI, avikasita dezene vArSika 500 biliyana nodhAvIne navA kRSinikAsanA abhigamanuM netRtva karavAne osTriyA, beljiyama, keneDA, DenamArka, phinalaeNnDa, DaoNlarano phaTako mAre che. emane maLatI vArSika videzI haka prApta karI lIdho che te badhA kabUlaze. kAnsa, jarmanI, grIsa, AisalaeNnDa, AyaralaeNnDa, sahAya karatAM dasa gaNo moTo (yuenaDIpI riporTa biyANa ane jIvaMta nasalenI peTanTa bAbatamAM iTalI, japAna, la mbarga, nedharalaeNnDa, nyu jhIlaeNnDa, 1992, 5. 5). kheDUtoe jhAjhI ciMtA karavI nahIM. e vastuo Aja norve, porTugala, sena, svIDana, svijharalenDa, TarkI, " "garIba dezonI pAsethI levAmAM AvatA bAjane sudhI bhale peTanTonI bahAra rahI hoya. ApaNe navuM navuM yunAiTeDa kiMgaDama ane yunAiTeDa sTeTasano samAveza dara 17 TakA che, jayAre paisAdAra dezo ekabIjAne te karavuM ja rahyuM. jethI ApaNe pragatizIla chIe evuM thAya che (TUMkamAM badhA ja vikasita paisAghara dhaLA deze phakata 4 TakAnA vyAje dhirANa karatA hoya che (e ja puravAra thAya. ApaNe navo kAyado karIzuM je saMpUrNapaNe vattA japAna ane Taka) ripaoNrTa, pR. 8). *asarakAraka paryAya che tevuM videzone paTAvI daIzuM. e - trIjo atimahatvano mudo che rUpiyAnA satata thaI 1980thI 1991nA dAyakA daramiyAna :33 loko jo kAyadAne asarakAraka na mAne to ApaNe rahelA avamUlyanane ane mudA che vikasita ane kAcA mAlonI jAtonI kiMmata 105nA nauladhara sarerAza kAyado badalatA rahIzuM. jayAM sudhI e dhoLA parathI garIba dezo vaccenI AyAta-nikAsanI sarvasAmAnya AMka (veITeDa InDasa) 52thI 57 sudhI te AvI Apau kisAnonuM phaphana lehI nahIM paNa hADakAMne vinimaya zaratone (Tarmsa oNpha TreDa). ApaNe tyAM hatI" (e ja ripaoNrTa, pR. 59). majujArasa cUsI na le. Akhare biyANa ane jIvaMta khetIvyavasAya sAva kasa vagarane kema na hoya, hajI (3) biyANa ane jIvaMta nasala vizeno nasalone je kheDUte AyAta karaze teTalAne ja mAthe vadhAre nukasAnakAraka kema na nIvaDe, paNa bhAratIya kisAna peTanTanI kIno bhAra paDaze. enI ciMtA e loko karI peTanTa haka : bhAI gaNezana kahe che ke biyANa ane pAse bIjo koI jIvavAne ja paryAya na hovAthI te khetI cha mAna kahe che ke biyANa ane leze. bhArata sarakAranI pharaja che phakata rUpiyAnuM sanana jIvana nasalonI peTanTa, je ApaNA 1970nA peTanTa avamUlyana karavAnI, videzI vepAranI khAya avirata karato ja AvyA che ane karate raheze. AvI dhAraNa kAyadA mujaba thai zakatI nahotI tenI upara have pachI vadhAravAnI. asIma paradezI devuM letA rahevAnI ane ane karaNa hAlatamAM sabasiDI ochI karavAthI paNa ApaNA kheDUtone khAsa kaMI sahana nahIM karavuM paDe, kapivananI bajArakiMmata UMcI nahIM Ave. bIjA kAraNa kekela darakhAstamAM jogavAI che ke kAM te paradezI mUDIrokANane sarva sagavaDa ApavAnI. e cArecAra karaje- bhArata sarakAre nibhAvI rahI che. ughoga-vyavasAya tarapha bhAratano kisAna vaLI nahi jAya tIkAravI ane kAM to ApaNe pote asarakAraka bhAratanA nAgariko tame eTaluM kema samajatA nathI (bIjA ughe joItA pramANamAM astitvamAM ja kayA sasajita (sui jenerIsa) paryApane kAyado banAvavo. che?). pariNAme bIjA garIba dezanI sAthe jabarI ke ATalA badhA abajo DaoNlaranuM karaja ApaNane maLa A bacAva hAsyAspada che. ApaNe ghaDelo paryAya che e ja jabarajasta purAvo che ke ApaNe sathara harI kAi karIne potAne ja mAla pANInI kiMmate bhAratane asarakAraka che ke nahI temaNe nakkI karavAnI gheLA asarakAraka che ke nahIM te temaNe nakkI karavAnuM? dhoLA veca paDaze. paLAne phAvatuM thaze, paNa kALo heMsAI paisAdAra dezoe ane sarjita paryAya ApaNe taiyAra chIe. ApaNI navI, julAI 1991thI zarU thayelI Arthika nItio sAcI che. pazcimanA deza ApaNane jaze. dezanA dalAlo tAgaDadhinnA karaze, paNa sAmAnya mANasanuM nikaMdana nIkaLI jaze. atizaya khAra kare che ane sarvAgI daSTie jotAM svargathI upalAM vidhAnanA purAvA aneka che : have hAthaveMtanuM ja aMtara rahyuM che. (a) ApaNA dezanI vasatine 74 TakA dhisso DA garIbo je Ame pRthvI paranA bhAra ja hatA gAmaDAmAM vase che (1991).69 TakA loko khetI ane temane cheDA vahelA svarge sidhAvuM paDe te zuM Abha phATI tene lagatA vyavasAyomAM rokAyelA che (1990),dezanI gayuM? ApaNe e kaMgAlane hAthaveMtanA aMtara sudhI te vArSika AvakamAMthI phakata 31 TakA khetInI utpanna che. pahoMcADI dIdhA chene. e ochI siddhi che. emane lAMbI (1990), eTale ke dezanI hAlanI bhayAnaka nIcI DaoN. vinAyaka purohita majala kApavAnI tasdImAMthI te ugArI lIdhA ke nahIM. sarerAza Avaka (duniyAnA 173 dezomAMthI ApaNo .. anu. naMbara 146mo che), tenA pramANamAM paNa 69 TakA loko karIe chIe ane artha e thayo ke jIvaMta nasale bAkInA kelanI darakhAstomAMnA mudAo jevA ke phakata 31 TakAnuM utpAdana kare che. Ama pAtALa pradezanI vizenI ane biyANanI peTanTa thaI zake te ApaNe davAdArU ane rasAyaNo paranA peTanTa hako, vImA ane sare hovA chatAM tethI paNa aDadhI Avaka kRSikSetra che. siddhAMtarUpe mAnya karyuM che. ApaNA 1970nA kAyaMdAne tevAM bIjAM vipula mUDIrokANa mAgI letA sevAughoga (rAta : gAmaDAMnI vasatinuM pramANa : 1991ne sensasa A sIdhesIpA paDakAra che. paranA pratibaMdho, TreDa rileTeDa inTelekasuala, proparTI riporTa, 'sirIjha 1, pepara 2, pR. 1, khetIvavasAya have ATalA traNa muddAnI carcAna sameTI laIe. rAiTsa (Tisa, eTale vepAra sAthe saMkaLAyelI bauddhika paranI nirbharatAnuM pramANa : sIemaAii, 1990, paradezI mUDInA rokANa bAbata te eTaluM ja kahI milakata vizenA hako), TreDa rileTeDa invesTamenTa mejharsa vadhuma , koTaka 9.1 ba, rASTrIya utpanamAM khetInuM zakAya ke eka tarapha kela, gaNezana, manamohana ane (Trima arthAtu vipAra sAthe saMkaLAyelI mUDIrokANa pramANa : varlDa beMna ripaTa 1992, pR. 222-223, narasiMha rAva ane bIjI tarapha sAmAnya bhAratIya paddhati) vagere ApaNe A pachInI "caurAhA" kaoNlamamAM inidhyamAM ApaNuM sthAna : yuenaDIpI ripaTa 1993 nAgarika vacce eka nAnakaDI gerasamajutI che. ApaNane tapAsIzuM. badhAne ema lAge che ke ApaNo deza svataMtra che te ApaNI moTI bhUla che. videzI mUDIne hairavihAra sima 56na. javA ja ApaNe 1947nuM lAla killA paranuM nATaka bhajavyuM hatuM ema A caMDALa cokaDInuM kahevuM che ane caMDALa cokaDI sattA para che eTale ApaNuM zuM cAle? navo
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ DaskelanuM jALuM karoLiyo mAkhIne gaLI jAya che paNa -5 2AThA gaye aThavADiye ApaNe Dane lAvelI jALamAM huM to dhara pIra evA matane thato jaDa chuM ke bhAratane eTalI hada sudhI bedarakArI ane binajavAbadArI traNa mukhya saMdhAne samajI lIdhAM: (1) videzI ugAravuM asaMbhavita che, jene ApadhAta ja karavo che tene pahoMcyAM che ke je udhArI maLI che tene paNa ApaNA mUDIrokANa pratyenI nIti, je dezanI AtmanirbharatA lAMbe gALe jIvaMta kema rakhAya? je jhera pIvA ja tulyo nokarazAho upayoga athavA upabhoga karI zakatA nathI. 3 mATe saMpUrNapaNe dhAtaka che, (2) kRSikSetra sarakArI che tene amRta to chuM. paNa pANI pivaDAvavuM azakaya che. pote ja evA AtmaghAtaka sUkSma niyamo ghaDyA che ke -1 sahAyanI sImArekhA, je bhAratanA kisAnone kacaDavA DakhelanI darakhAsta mAnya karavI eTale saMpUrNa rIte koi saraLatAthI sarakhI rIte udhArI paNa vAparI zakatuM 3 kAma AvavAnI che ane (3) biyAraNa ane jIvaMta pazcimanA dhoLAonI anaMtakALa kadamoTI karavI, nathI. hajI parama divase ja maLelI eiDa inDiyAnA nasalo paranA have pachI amalamAM AvanArA peTanTa ho, tAtaMtranI badhI vAtane tyajI devI ane dezane be kalabanI beThaka vakhate bahAra AvyuM ke je paradezI devuM. 1 je kisAna para asahya Arthika bojo nAkhavAnA che paisAnI dalAlI khAtara vecI mAravo. ApaNe mAthe ThokI besADavAmAM AvyuM che, temAMthI ane abajo DaoNlara videzIone raLI ApavAnA che. praNava mukharajI ane tenA vepArasaciva gaNezana no be 18.3 biliyana DaoNlara (567.3 abaja rUpiyA, 31 have zekha mudAo para dhyAna pheravIe (8) khAdha DagalAM AgaLa vadhIne, ke pachI zIrSAsana karIne, kahe rUpiye DaoNlaranA hisAbe) te hajI dariyA para taratuM che. - pArthe, davAdArU ane rasAyaNonA utpAdana paranA hAlanA che : "DakelathI dezane mATe lAbha thavAno che, kAraNa ke tene hindustAnanuM koi bAra ja hajI maLyuM nathI (eTale piTanTa hakonuM nirdhArita parivartana, (5) bAkInI je dezo temanA kheDUtane dasa TakAthI vadhu sahAya kare che, ke pAipalAinamAM che juo, inDiyana ekasapresa,\ 970nA peTanTa ekaTamAM sucavelI UlaTI khopaDInI 1980thI 88nI vaccenA koipaNa eka varSanA saMpaNe sudhAraNAo, (6) vasoghoga paranI mAThI asara ane kapiutpAdananI kiMmatanA 10 TakAthI vadhAre sabasiDI (7) TipsanI mAyAjALa. Ape che, te badhAne ukelanI baMdhI naDaze Disembara paNa A (8)thI (7)nA mudAonI carcA karIe te 1993thI. A rIte ApaNA kheDUte vivepAramAM moTI pahelAM amaka prAstAvika binAnI noMdha levI jarUrI majala mArI jaze" (praNava mukharajI inDiyana che. Dakela darakhAsto 500 pAnAM para phelAyelI che. tenI ekasapresamAM, muMbaithI, 25-6-93nA roja, e. vI. bhASA phaliSTa ane kAyadAbAjInI mUMjhavaNo pedA gaNezana. te ja akhabAramAM 2-7-93nA roja). karavAvALI che. aneka pezaprasaMge ane gUMcavADAo temAM AvI tadana gAMDI ane mUrkhAibharelI zikhAmaNo te jANIjoIne ropavAmAM AvyA che. A badhAne ja sAcI re je e vastu praNava ane gaNezanuM puravAra DaoN. vinAyaka purohita samajavAnI, dezanA hitamAM temAM sudhAro sUcavavAnI A karI zake ke paradethI khetIpadAthanI lAgata bhAratanI sarakAranI pharaja hatI, paNa narasiMha rAvanI sarakAra barAbarImAM kAM te dasa TakA pheranI ja che ke tethI muMbai, 2-7-93, jemAM moTeka siMha ahaluvAliyAnI Disembara, 1991thI A Dakela darakhAstonA tIra para, aMdaranI che, jethI ATalA bhAvapherathI nirmAtabajAramAM thayelI phajetI varNavAI che). bila para beThelA nAmanI jema phera phelAvIne samaya ApaNI sAme koi UbhA rahI nahi zake. Avo hisAba koi meTA, aitihAsika, vizALa vasativALA barabAda karI rahI che ane UlaTuM zodhakhoLa karanArane koNe karyo che? kayA kayA deze mATe? phakyAre ? kayAM prajAsattAkamAM AvuM reDhiyALapaNuM cAlatuM haze? A DesavAne panna karI rahI che. - tane AdhAre ? gametema, pheMkApheMka karIne bhAratanA dezane zAsaka varga ATalo AMdhaLe kema thai gayo che ? hajIya sAva moDuM thayuM nathI. Disembara 1993 sudhI 3, | bhoLA kheDUtone bharamAvavAno dhaMdhe praNava, gaNezanuM ane potAnuM ja hita kema samajatuM nathI ? AvA 5) vAvavA do pala pezana ane potAne ja ! ApaNI pAse pUrA cha mahinA paDyA che. AkhA dezamAM ' mA narasiMha rAvane mAphaka Avato haze paNa dezadAjhavALA karazAhone lAta mArIne dUra kema karatuM nathI ? badhuM aneka parisaMvAdo ane kheDUtameLAo yojIne janamata che - koipaNa sAmAnya nAgarikane te sIkArya nahIM ja hoya. maLIne ApaNA deza taraphathI mAgaNI thai hatI 9thI 10 keLavI zakAya tema che. nAma (taTastha rAjapanA saMgha)ne " e tA- nokarazAha patie dezabharamAM aDadhI biliyana DaoNlasmI. maLyA che 7.4 biliyana Dolara cAlanA ApIne, trIjA vizvanA garIba dezone cetavIne, - sIthI arAjakatA ane aMdhAdhuMdhI lAvI che. ApaNuM (inDiyana ekasapresa, muMbai, 3-7-93) ane phAjala ApaNe jelanI jALane jhADunA eka sapATe arthataMtra eTalI hada sudhI kathaLI gayuM che ke kazuMya cAlatuM paDelI na vAparelI dhArI-che 18.3 biliyana DaoNlaranI. kacarApeTImAM nAkhI daI zakIe tema chIe. bhArata nathI. lAMcarazavata vagara taNakhaluMya pharakatuM nathI ane mAgavAnI rakama karatAM Dabala. adhurAmAM pUra ATha mahinA Akhare bahu moTo deza che. 90 karoDane. ApaNA vagara lAMcarAvata laIne DanuM coDa thAya che. AkhIye pahelAM varlDa benke rada karyuM che 1.45 biliyana DaoNlaranuM gATa (videzI vepAra ane sImAzulka pariSada)ne cAle tema arthavyavasthA Thapa thaI gaI che ane keTalAya narAdhama devuM, kAraNa ApaNe tene upayoga karavAmAM nAkAmiyAba nathI. bIjA paMdaravIsa dazA sAthe ApaNe AsAnIthI pradhAnonI ane sacivonI khurazImAM besIne dezanI rahyA (inDiyana ekasapresa, muMbaI, 10-10-92). meLavI zakIe tema chIe. je prayatna karIe, jo utpAdana zakitane khurado bolAvI rahyA che. chevaTe A badhuM zA mATe ? himAlaye prasava karIne kevuM puraskArya karIe te. game tema Dakelane hAla tarata haMphAvavA ( dA.ta. videza vepAranI asIma khAdhanA tAjA AMkaDA uMdaraDuM kADhayuM che te joie. uparAchAparI chApAMomAM jeTalI ApaNI tAkAta che. kamase kama tene khoraMbhe laie. hajAra karoDanI AyAta-nikAsane aMte, katAronI katAro chapAi rahI che ke ApaNe tyAM mUDI nAkhIne betraNa varSa mulatavI rAkhI zakAya tema che. je saravALe, 1991-92mAM 1,560 miliyana DolaranI rokavAnI koIne tAlAvelI nathI. pUrva yuropa ane rAjakIya saMkalpa ApaNe karI zakIe te. khAdha hatI, je 1992-93mAM, manamohana siMhe karelA raziyAnI badalAyelI paristhitine lIdhe badhI vadhArI paNa A ja te narasiMha rAvanI moTI khAmI che. parAkramI saMdhArAo pachI vadhIne 3,005 miliyana tarapha kheMcAi javAnI che pariNAme ApaNana karyuM che valaTuM, enA pradhAna, praNava mukharajI (vepAra) ane DaoNlaranI thaI gaI (eTale ke eka varSamAM mAinasa maLavAnuM nathI. Aje nUtana nItinAM be varSanA aMta manamohana siMha (vita), A badamAza DakelanA talavA 4,680 karoDa rUpiyAthI vadhIne mAinasa 9,015 karoDa javAMmarda manamohana siMha dUradarzananA phiTa zITa para cATavAnuM pasaMda karI rahyA che (mukharajI mazAla laIne rUpiyAnI thai gai. jo ikonomika TAimsa, muMbai, bahAdurIthI ekarAra kare che ke hAla videzI mUDIrokANa paLe divase rAjayasabhAnI sITa zepI rahyA che) ane 21-6-93) ane A vadhelI khAdha 1993-90nA bhAratamAM vArSika 800 miliyana DaoNlara jeTaluM thaI rahyuM dineza siha nAmano eka nAmacIna pATalaphira nAlAyaka varSamAM teTalI ja rahevAnI che (je chello aMdAja che ane 1997 sudhI, AThamI paMcavarSIya yojanAne videzapradhAna bImAra paDIne traNa mahinAthI dhare sUtA che, ikonomika TAimsa, muMbaI 5-7-93). kayo bIje aMte te vadhIne 800 miliyana DaoNlara jeTaluM thaI jaze jayAre enI pharaja hatI ke vizvanAM sarva garIba rASTrone gadheDo vinapradhAna dariyAmAM haze je AvI vismayakAraka eTale ke jabaradasta jahemata pachI maLavAnI che. ekatra karIne jelanI darakhAstone phekI devAno satA chatAM, potAnI nItionAM gaNarAnamAMthI to ApaNane 1200thI 200 karoDa rUparaDI. daramiyAna mahAprayAsa kare. netRtva ApavAnI narasiMha rAvanI zakita ja Avato na hoya (jao manamohana siMhanAM baNagAM malTirnezanala kaMpanIo keTaluM ahIMthI cUsIna dharabha nathI, phAvaTa nathI, icchA nathI ane AvaData nathI. "ikonomika baka na dha reksa" "arthataMtra karI pATA karaze ? AvA bauddhika nAdArI noMdhAvavAne sAruM paripakva thaI para caDI gaI'', Aisa ke inDiyA. maMbaI khera, A mahAmurkha manamohana siMhanAM karatUnAnA javA gayelA paMta pradhAna te evA ja thasaka vargane zobhe jene 3-5-93). jhINavaTathI vicAra karIe. vArSika videza vepAranI khAdha janmathI pakSAghAta thayo che. arthAta, dalAla kisamanA Aje 3 biliyana DaoNlaranI cAlI rahI che. varlDa beka ApaNA AjanA zAsaka vargane ja cheApaNI ATha mahinA pahelAM rada kare che 1.45 biliyana DaoNlaranuM nakAmI sarakAra che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ : - devuM. kAraNa ke ApaNe dhArI uThAvavA nAlAyaka TharyA baMgalA dezanI vAtane hAla tarata bAjumAM rAkhIe. chelle, Aja sudhI pharajiyAta utpAdana chIe. eiDa inDiyA kalaba na vAparelI 18.3 ApaNA bhAratavarSamAM keTalI bhayAnaka arAja kA paravAnAnI jogavAi hatI. eTale ke je koI peTanTa 'biliyana DaoNlaranI udhArI tarapha ApaNuM dhyAna kheMce che. vAda ke pravarte che teno aMdAja Avaze e haka dharAvanAra icchuka utpAdakane tene haka vecavAnI nA A manamohana siMha DaMphAsa mAre che ke nUtana nItine hakIkata uparathI ke ApaNe tyAM 60,000 nusakhAonuM paDa ane pote dezamAM te pedAzane utpana paNa na kare ne lI. ApaNe tyAM 0.4 biliyana DaoNlarathI sudhImAM " (komalezansana) davAbajAramAM calaNa che. temAMnA ghaNA pharajiyAta paravAnAnI yojanA hatI: A paravAno vadhIne 0.8 biliyana DaoNlara jeTaluM vArSika videzI kharA binajarUrI athavA binaupayogI saMmizraNanAM bhAgye ja hakIkatamAM koI kADhanuM paNa paradezI saMkala mUDIrokANa thaze. A manamohanane zuM upanAma ApavuM? padho che je aneka kaMpanIo uparAchAparI AvI jogavAi che te jANatA hovAthI bahu ja nIcA ene khara kahevo ke khaccara? potapotAnAM brAMDanema joDIne vahetAM mUke che. manuSyanuM vaLIne potAne dhaMdho calAvatA hatA. baMne tyAM sudhI cAle. ApaNe A prAstAvika pachI jela zarIra badhI ja jAtanAM saMmizraNa avayavonI aMdara ne paravAnAnuM kAraNa ja UbhuM nahotA thavA detA. have pachI prastAvanAnI zeSa bAbate tarapha vaLIe: aMdara karavA samartha che, (baMgalA dezamAM pAMcadasathI vadhu teo jelanI chatrachAyA heThaLa manamAnI karavA chuTTA (4) khAdya padArtho, davAdArU ane rasAyaNo (khAsa saMmizraNane calaNa sarakAre baMdha karI nAkhyuM che, je hAthI che. karIne jaMtunAzaka davAo) paranA hAlanA paTanTa samitinI mukhya sucanA hatI). Dablyuecao (viA () vasa ughoga para mAThI asara : hakonuM nirdhArita parivartana: - sAa saMsthA)nI ziphArasa mujaba phakata 250 vikAsazIla deza je che temAM pazcima sAme, upalAM kSetromAM Aja lagI phakana prosesa peTanTo atiAvazyaka davAo che je duniyAnA ghaNA kharA asarakAraka rIte harIphAI karI zake che, jema ke hatI (eTale ke paddhatinI peTanTa) paNa proDakaTa peTanTo rogane mAta karavA basa thai rahe che (sarDa ekjharvara, vasaudyoga ane tevAM bIjAM ochI mUDI ane vadhAre nahotI (eTale pedAza vastunI peTanTa nahotI). have muMbai, 10/16 jAnyuArI 1993). zramazaninAM kSetre, tyAM pazcimanA dezonI cAla che ke pachI DaskelanI maherAbanIe te cAlu thai. Aje davA bajAramAM paradezI mUDIvALA saMkulane potAnA dezo mATe Arthika saMrakSaNo racIne garIbone nokarazAho ane pradhAne eTalA nirlajja banI varcasa che. AvA saMkuloe 1548 karoDa rUpiyAno sAmano kare. A nAbUda karavAne dekhIte Azaya te gayA che. chApAMmAM ke dUradarzana ane AkAzavANI parathI vArSika vecANanA pa7 TakA potAne hastagata kayo che: gATa saMsthAne che, paNa jelasAheba eTalA nIca jabarajasta satata pracAra thaI rahyo che ke jelanI ApaNe tyAMnI kula AbAdIne mAtra pAMca TakA bhAga vRttinA che ke jayAM pUrvanA, dakSiNanA, avikasita sacanAo atiuttama che. Ajano ja dAkhalo laIe. joitI davA gAMThanA paisA kharcIna kharIdI zake che, bIjA dezonI kudaratI sarasAi che tyAM temane haMphAvI devA. aDadhuM pAnuM bharIne koI vecAi gayela khabarapatrI lakhe che vIsa TakA loko AmathI tema bhaTakIna, lAgavaga AvI eka pazcimanI yojanA je garIba dezanA ke "ne peTanTa pholI, dhisa" ("A narI mUkhoI lagAvIne sakhAvatI saMsthA athavA sarakArI harIkonA mAla para bhAre sImAzuSka nAkhe che te che nathI", ikonomika TAimsa, 5/7/93). davAkhAnAMomAMthI madada laIne potAnA upacAra malTiphAibara egrImenTa (arthAtu aneka resA - ApaNe vigatavAra abhyAsa mATe kevaLa dAvAdArUnuM adhIpaDo karI le che. chevaTe rahelA 75 TakA loko nA samajanI). A maTiphAibara egrImenTa keTaluM anyAyI tetra laizuMApaNuM auSadhonuM samagra vArSika bajAra saMpUrNapaNe davAbajAranA sparzathI vaMcita che (sanuM che te yuenaDIpInA gayA varSanA riporTamAM saTa karavAmAM parNapaNe 1588 karoDa rUpiyAnuM hAla che. jemane bIhUdI ane enjharvara, muMbai, 10/16 jAnyuArI, 1993). AvyuM che. te pramANe A emaephaene lIdhe garIba . bezarama dalIlo karavI che tevA pradhAna ane saciva (5) bAkInI 1970nA peTanTa ephaTamAM dezone vArSika 24 biliSana DaoNlarane phaTako paDe che. . vAraMvAra kahe che ke bajAramAM pharatI badhI davAonA mAtra sUcavAyelI ulaTI khopaDInI sudhAraNAo: (eTale 344 abaja rUpiyA prativarSa. juo 10thI 15 TakA peTanTa nIce Daskela lAvaze (TAimsa - pahelI "sudhAraNA" te upara varNavelAM davAdArU, yu.ena.DIpI riporTa, 1992, 5. 1). oNpha inDiyA, muMbaI, 17/6/93). A haLAhaLa khAdya padArtho ane kRSi-rasAyaNonAM kSetromAM "prosesa" jUThANuM che. veaNanI daSTie peTanTonA calaNa nIce DankalanI darakhAsta mujaba A anyAyI samajanI peTanTanI jagyAe "padAza" peTanTane navo ziraste bIjAM dasa varSa sudhI kAyama raheze. jayAM jayAM garIbonA bajArano 40 TakAthI u5ra hisso Aje ja che ane te eka ja prosesa athavA paddhatithI aneka pedAza thAya pakSamAM kaMI paNa che tyAM tyAM te ekadama ekabe varSamAM AvatAM pAMca varSamAM 80 TakAne thai javAno che athavA saheja alaga alaga prosesathI eka ja vastu badalI nAkhavAnuM kahevAmAM AvyuM che ane jyAM pazcimanuM (juo sane enjharvara, muMbaI nyu Draga polisI aneka rIte pedA thai zake. have vastu pedAza upara je thoDuMka paNa nukasAna che tyAM temane aneka varSone samaya jAnyuArI 10/16, 1993). peTanTa thayelI davAna peTanTa haka lAgu thavAthI bajAranI aMdara harIphAi ekadama ApavAmAM Avyo che. bhAva sarerAza 10thI 15 gaNA vadhI jaze tevI badhAnI ochI thai jaze ane bhAvo ijArAzAhInI rasame kUdake (7) TrigsanI mAyAjALa : dhAraNA che. dA. ta. noraphoksAsIna jenI kiMmata ane bhUsake upara caDhI jaze je Dakelane spaSTa hetu che. TreDa rileTeDa InvesTamenTa mejharsa (Trisa) heThaLa muMbaImAM 10 TIkaDIonA pattAnA 80 rUpiyA che ane je rU. 625mAM amerikAmAM vecAya che, te ApaNe tyAM bIja, peTanTo have sAta varSane badale pUrAM 20 DankalanI darakhAsta pramANe benkiMga vImo, dalaNavalaNa have pachI kiMcita amerikAthI ochA bhAvamAM vecAze . varSanI raheze. paradezIone phakata bajAra kholI nathI ane tevA vipula mUDIrokANa mAgI letA sevA-ughogomAM kAraNa ke ApaNAM bajAromAM eTalI badhI moMdhI davAnI ; - AkhuM Dakele temAM emanI lAMbAgALAnI ijArAzAhI paradezI mUDInI ghUsapeTha ati vAjabI che eTale ke have khapata khUba badhI na thai zake. eTale paradezIo * 'rahe te paNa Dankale pajayuM che. * jotajotAmAM vimA kSetra paradezIo mATe khulluM mukAi samajaNapUrvaka tevuM pote ja beThavaze (Ikonomika trIjuMhave pachI purAvAno kharco ane javAbadArI jaze. TAImsa, 5/7/93). AvI suphriANI dalIlo aneka ke asIlanI nahIM (eTale ke je nyAyAlayamAM arajI che. have carcA sameTI laIe. DankalanI darakhAste kanAre bharIne chApAMomAM sarakAranA maLatiyAoe che ke mArA peTanTa adhikArono bhaMga thayo che te paradezI ApaNA rASTranA hitamAM nathI koi paNa vikAsazIla vahetI mUkI che. ati Avazyaka auSadho sivAyanA ja malTinezanalane nahIM). paNa bacAvapakSane (eTale ke garIba dezanA hitamAM nathI. AjanI sarakAre tene bAkInA thoDA ochA Avazyaka davAdArUonA bhAva vadhyuM nAnAM dezI kArakhAnAMnA saMcAlako, je peTanTane svIkAra karI lIdhuM che ane Disembara 1993 sudhImAM te to zuM vAMdho che? vagere e ja ikonomika TAimsanA adhikAro teDIne bIjI pravRtti karavAno vicAra karatAM prastAva para sahIsikkA thai javAnA che. vinAzakALe kAraNamAMthI ApaNane jANavA maLe che. eTale ke maratAM hoya tamana) raheze. viparIta buddhi e niyama mujaba narasiMha rAva, manamohana mANasane kahevAnuM ke tene jaInI davA ochI Avazya cothuM. je DakelanI darakhAsto ApaNe mAnya na siMha, praNava mukharajI ane dineza siMha ApaNA dezane hatI eTale maLI nahIM. hAthI samiti ApaNI saMsada karIe te ApaNe teTalo ja asarakAraka paryAya, vinAzanA mArge dorI rahyA che. ApaNAmAMnA jene sAcI niyukta karI hatI. tene ahevAla 1974mAM bAre ja vasarjita (sUI jenerisa) kAyadA dvArA rajU karavAne dezadAjha haze teNe vicAra karavAne che ke have zuM karavuM? huM paDaze. tene amala ahIM nahIM paNa dUra baMgalA dezamAM raheze. have A kAyado asarakAraka che ke nahIM ane pote to muMjhAi gayo chuM. mane te A sarakArane haTAvavA thaze. DAM, phalA caudharIe pote hAthInI bhalAmaNa ukelanI darakhAsta jeTalo ja asarakAraka che ke nahIM, sivAya bIjo vikalpa dekhAto nathI. A te koNa nakkI karaze? enAM e ja dhoLAM paisAdAra sIkArI che tevuM jAhera karyuM che ane baMgalA dezanA 800 karaoNDanA vArSika davA bajAramAM kAma karatA ATha rAju je ApaNane devuM dhare che ane dabAve che te e malTinezanala saMkulone barAbara muThThImAM rAkhIne sIdhAdora ja gATa saMsthA jene nirdezaka Darnela hato? ane karI nAkhyA che. tyAMnA goNo vA kendro ApaNA sajita paryAya eTale saiddhAMtikarUpe ApaNe dezanI sarakhAmaNImAM suMdara kAmagIrI bajAvI rahyAM che. 1970ne eka bAjue mUkIne Dankale dorelI pustaka 10 aMka 196 guravAra 29 julAI 1993 sImArekhAo mAnya karI ema ja ne? savADInI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ D0AINIA ukela darakhAstano rakAsa che.' mecaka vaca bhAratIya praSi pavanamAM pAka khAravA eka T darakhAstanA nAme prayAsa thayo hato tene bhArata vaca spaSTa rIte nakArI zakavAmAM Avela che. amerIka dvaca je bIyAraNa bhAratamAM paNa baM, saMvedhana pAmoraupayoga thAya te paTanTa karAvavAnI vAta hatI. koIpaNa svamAnI zu je darakhAsta kApI svImI zake nahIM. ukela darakhAsta svIkAravAmAM Ave to tenA para roka pIonI peTha sudhI vavAnI rahe che. Avo khoTano vadha kSeNa kare ? paraMtu amerIkana have zoSaNakhora mahAsattA tarIke upasI rahu che. mtanuM sauthI moTuM katalakhAnuM sikramomAM che. tyAM dainika be lAkha hera katala karavAnI vyavasthA che. prakhyAta amerIkana upanika AIskRIne kyu hatuM ke amerIkAnI dharatI 100 varSamAM rasakasa vagaranI thaI che. zravaNa ke pazuonI nala pA5 che tethI kudaratI khAtarano puravaTho patra . jyAre bhAratamaM Ama nahIM thAya - bhAratanI dharanI rasALa banI raheze. maraNa ke chellA 10 hajAra varSathI bhAratanI dharatIne horanA gobara mAraphate bAvaka sattvo maLI rahe che. mahAna vaijJAnika kUca bhArata ane amerIzvanI sarakhAmaNI kevI rIte karavAmAM AvI hatI te samajavA jevuM che. amerIkA samaka che .pasAghara che - nAM vahiMsA thAya che tethI kyAMya nina jevuM koIne nathI. kela darakhAsta eka tarakaTa - ane eka purvayojana kare che, AvI darakhAsta sAme virodha thavo joIe. paraMtu khUba ja moDe moDe virodha zarU thayo ho. Akhare kendra sarakAra paNa prajanana sAme jhu che ane e darakhAsta banAvanArane aMgUTho batAvavAmAM Avyo che. A eka AvakArya valaNa che. - rASTra premanA abhAve eka mAsanA ja pusI gaI che ke videzanuM hoya te badhuM ja sAM che. 1hajAra varSanA videzI zAsonA prabhAva heThaLa caTTIma cArItra jevI koI cIja rahI nathI. AthI prajA paNa je zeSaparvaka virodha darzAvaze joIe temAM karakasara kare che. Ama samagra bAbata jAhera mAgI le che. videzI biyAraNa karatA bhAratIya bIyAraNa aneka da2je sArA che. bhArata bhale kaghara hekaTaradITha khetIvADI utpAdanamAM pAchaLa haze paraMtu pazuonA gobarano puravaTho vadhArIne utpAdanamAM noMdhapAtra vadhAro thaI zake che. kaMIka aMza bhAratIya ki parvatamAM anAma ja khoTa che. - bhArata zAkabhAjInA utpAdanamAM vimAM bIjA naMbare che. lagabhaga 48 prakAranA lIlA zAkabhAcha bhAratamAM thAya che. tenA bIyAraNa paNa bhAratIya havAmAnane anurUpa ane anukuLa hovA joIe. have ne Dola darakhAsta pramANe bhAratamAM kyAMthI bhalIvAra thavAnI hatI ? bhAratanA pizcaroe bIjA pAse kazuM ja zIkhavavA javAnI jarUra nathI navI mizna jyAre nirmANa thaze te vakhate ke darakhAstano ApoApa rakSasa che. bhAratamAM anAja, telIbIyA, zAkabhAjI ane kaLakaLAdInuM jeTaluM utpAdana Lya che tene vyavasthita sAcavavAnI ane upabhokanA sudhI pahoMce tema karavAnI jarUra che. * saMsada sabhyo karatAM vadhu roSa bhAratIya kheDUtoe darzAvyo hato ne eka naipAtra bAbata che. aMte A vastu samajaNI che. khoTA mArge jatAM agAu ja ne pArga khoTo che teno khyAla AvI gayo che te sArI bAbata che. AthI caLavaLano eka pratItijanaka vijya thayo che. paraMtu haju lAMbI pas kApavAnI che. A che darakhAstra ezIyA ane mAlIkanA rASTrone pAyamAla kare nehanI, kamase kama bhArata temAMthI bacI gayuM che. A bAbatano paNa bhAratanA kheDUto ane jha TharakhAsta sAthe virodhano e upADanAra sAkhA ane taicchika saMsthAone maLe ja che. muMbaI rijhamAra sa. 1 192 pAnA.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ DOAINIA (aa bhajana 26 ja (2994) dezamAM mIThuM pakavavAnI akkalanI amerikAmAMthI AyAta kacchanA dariyAkAMThe kAragIla inkorporaTe khAre Usa AkramaNa * ? - nagendra vijaya amerikAnI audhogika jAyanTa kAragIla inDorporeTaDa kacchannA dariyAkAMThe mIThuM pakavavA mAge che ane udAra nItino jhaMDo laIne beThelI sarakAra tene rokavAnA mUDamAM nathI tyAre kaMDalA porTa TrasTa ane mIThAnA sthAnika utpAdako kAragIla para khArAM thayAM che. A jaMgI kaMpanIne soDiyama salphaTanA utpAdana mATe paMdara hajAra ekasno * khAropATa daI devAnAM pariNAmo keTalAM jokhamI hoI zake che e vize nagendra vijaye ahIM nuktacInI karI che. kAragela ikorporeTeDa nAmanI eka bahurASTrIya | padArtha banAvavA mATe paradezI kaMpanIne tevuM apAya | vapu pote savAla kacchanA nAjuka paryAvaraNano che. arikana kaMpanIno TuMko bAyo-DeTA pahelAM to vAMcI | tenI sAme kaMDalA porTa TrasTa sahita aneka pakSakArone | varSothI eka cetavaNI amadAvAdanA spesa eplikezana lo jagatanA 1La dezomAM te potAno kArobAra | vAMdho che, kAragIle mAgelI jamIna kaMDalA porTa TrasTane | senTare ApI rAkhI che ke registAnI ka7ne vadhu calAve che. kRSipedo, polAda, khAtara, plAsTika| hastaka che ane sarakAre e jamIna tene phakta kaMDalA pAyamAla thatuM rokavuM hoya to tyAM pIThanA udhogane vagere DajhanabaMdha cIjonA dhaMdhA kare che, jenA mATe teNe ] baMdaranA bhAvi vikAsanuM Ayojana karavA mATe vadhu phelAtA rAMka joIe, kacchamAM atyAre kula 60kaSacArIo rokyA che. A cIjonA ApI che. baMdaranA vikAsane mIThAnA udyoga sAthe | 16,250 ekaramAM patharAyelA agaro paNa khIsUkI AyAta-nikAsa vepAramAM madadarUpa ! nA ka vanaspatinA bho banyA che ane thAka evA ke mAlavAi jahAje paNa tema kacchane e vistAramAM jaDa tela vasAvyA che. dareka dhaMdho eTalo banAvyuM che. spesa eplikezana senTaranA po che ke ekAda svataMtra kaMpanI mAtra mate hAlanA agaronuM ja kula kSetraphaLa e - papa lAvatI hoya to tene paNa dhaTADavAnI jarUra che, jayAre kAragIla ghogika jayanTa gaNyA vagara na bIja 15,0ekara bhUmine verAna cAle. udAhara tarIke uttara banAvavA mAge che. A kaMpanIne aperiDA paDanI mArkeTa para kAragIla karI che ke A paravAnagI apAya to tenuM bIjuM -ko pare: lagabhaga ijAro bhogave pariNAma dhare e mAve ke karakana che, chatAM pAna vepAra tenA mATe akhAtamAM bharatInAM mojAM 13 900 $ipArTamenTala eNranI ekAdavibhAgIya megAvoTanuM yaIla pAvara sTezana dukAnanA vakarA karatAM vizeSa nathI. bAMdhavAnI yojanAne paNa amalamAM kAragIlane varSedahADe kula vakare to mUkI zakAya nahIM. daseka karoDa rUpiyAnA 60 abaja Drelara (aMdAje rU. kharce kacchanA akhAtanuM sarvekSaNa karyA 1,80,7 karoDa) jeTalo thAya che. pachI kendranA maMtrAlaye yojanAne bhAratanA tera lAkha sainiko tathA mAnyatA mApI che. rUA. 2,50 asaMkhya sasto mATe phALavavAmAM aAvatA vArdika bajeTa karatAM dasa gaNo. banAvavAnI paraMparAgata rItamAM sUryanA tApa vo paDInuM bASpIbhavana thAya che. bIjI have pasaMdagI e karavAnI rahe che ke, A jaDathAkApa kaMpanIne Apanne rIta veSamAIzananI che.vizALa patromAM zuddha pIna rahaDonesa pADavAmAM vAbamAM bharatInA pANI vaDe kacchamAM vIjaLIno tyA kacchanA samudrakinAre mIThuM mAve che, nA paddhati pIDhapuramAM Aveu utAnA barakhAnAne apanAvI che. prazna ukelo ke e ja paraNI eka pakAvavAmAM behada 2sa paDI jAya eTaluM ja nahIM, paNa | jarAya saMbaMdha nathI, eTale porTa TrasTe kAragIlano | videzI kaMpanIne mIThAnA utpAdana mATe vAparavA tenA Agamana sAthe puSkaLa virodha thavA chatAM te | prastAva pharIpharIne nAmaMjUra karyo che. A kaMpanInA | devuM? A badhA prazno jenA saMdarbhamAM mulavavA rahyA e bhArata sarakAra pAse hA paDAvavA mATe tenuM kAMDuM | khAdhunika solAra saMcha, projekTa sAme pIThanA | muLabhuta haka to e che ke bhArate mIThAnuM utpAdana maroDatI rahe e jarA vicitra lAge. hAthInoribArI | sthAnika utpAdakono paNa ugra virodha che, kAraNa ke tAtkAlika vadhAravAnI jarUra nathI. dezanI vArSika acAnaka pataMgimAM pakaDavAmAM rasa levA mAMDyo dhyeya | dezamAM mAje paNa jarUriyAta karatAM vadhu pIThuM pakatuM | jarUriyAta aMdAje 110 lAkha Tana che, jAre khaMlAge. paraMtu kharekhara eka ja banI rahyuM che, | hoya tyAre utpAdanamAM bIjA lAkha Tanano vadhAro | utpAdana 124 lAkha Tana jeTaluM thAya che. kAragIlanA kAragIle pIThAnA agaro pAtharavA mATe kacchamAM gRha-udyoganA dhoraNe mIThuM banAvatA svamAnya mAliko kacchamAM mIThuM banAvyA pachI lokharo 15. saMkara jamIna mAgI che. bahurASTrIya | utpAdakone tadana navarA pADI zake che. nAnA | videzI bajAramAM vecI nAkhavA mAgatA hoya to panIo mATe dezanAM bArIbAraNAM kholI nAkhavA taLAvamAM moTI bheMza paDe ane 11: deDakAe bahAra | evo vepAra khuda bhArata zA mATe na karavo ne paNa -. nI kendra sarakAra tena e jamIna ApavA taiyAra ! nIkaLI javAnuM thAya tema agaronAM 4 zramika vicAravA jevAM pu che parA che, paraMtu dAMDIkucanA dezamAM mITa jevo sAmanya kuTuMba paNa kArolanA Akramata sAme TakI zake nahIM alabatta, bahurASTrIya upakhaMnA mATe svAgatamanI nanA kA karatA vaya nathI. pa chI ICK RE
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ " jAjama bichAvavAnuM nakkI karI cUkelI kendra sarakAra hajI kAragIlane rokavAnA ke TokavAnA mUDamAM nathI, kema ke dezanuM hita konA Agamanane kAraNe sacavAya ane konA AkramaNane lIdhe jokham tenI bArIka tapAsamAM paDyA vagara teNe badhI kaMpanIo mATe samAna dhoraNa apanAvyuM che. udAra Arthika nItinA bhAgarUpe amerikana phAsTa phUDa kaMpanI mekDonAlane bhAratamAM praveza maLI zakato hoya ane kokA-kolAnA punaH praveza mATe paNa phATaka khulluM hoya to pachI mIThAnA udyogane paNa kAragIlanA havAle karI devAmAM zo vAMdhyuM? vizvabeMnA tema ja AMtararASTrIya nANAMbhaMDoLanA mogAmbo e rIte khuza thatA hoya to ema sahI Ama chatAM hAla pUrato kaccha para kAragIlano hallo aTakI paDyo che. sarakAranI lAla dhvajana para cAlIne kaMDalA poMcI zakAya e pahelAM virodhIonA lAla vAvaTAe teno khela bagADI nAkhyo che. mIThAno laghuudyoga calAvatA nAnA utpAdakoe gAMdhIdhAmanI adAlatamAM kAragIla sAme ane kaMDalA porTa TrasTa sAme paNa manAIhukamanI arajI Akhala karI che. A laDatamAM temane bhAjapa ane janatA daLa sahita badhA virodha pakSono Teko che. keTalAka samAjavAdI AgevAnoe dAMDIkUcanA arvAcIna DoDela jevA mIThAno satyAgraha yojavAnI paNa taiyArI karI che. bhAjape paNa tenI svadezI caLavaLanA eka sacoTa udAharaNa tarIke kAragIlano dAkhalo TAMkyo. jovAnI vAta e che ke kAragIlanA sphoTaka prakaraNane aMgata svArthano rAjakIya muddo banAvavA mATe virodha pakSo kazI kheMcamatANamAM paDyA nathI. kaMDalAmAM satyAgrahanI AgevAnI lenAra janatA daLanA netA tulasI boDA kahe che, '"A jhuMbeza koNa calAve che tenuM mahattva nathI. ApaNA sauno virodha svadezI udyogane pAyamAla karavA mAgatI rAvasarakAranI AMdhaLI nIti sAme hovo joIe." e ja rIte bhAjapanA harena paMDyA kahe che, ''kAragIla sAme game te pakSa AMdolana upADe, paNa chevaTe temAM dezanuM ja bhaluM che.' | | | mAtra sAmAnya padArtha che. paraMtu kAragIlanA dhamapachADAnuM kAraNa samajavuM hoya to mIThAno tola judI rIte karavo joIe. rasoImAM eTale ke khAdyacIjomAM phakta pacAsa TakA mIThuM vaparAya che. utpAdanano aDadhoaDadha jaththo to udyogo mATe anivArya che ane khuda bhAratanA 62 udyogo mIThA para nabhe che. amerikAnI solTa insTiTyuTanA kahevA pramANe mIThAnA badhuM maLIne 14,000 upayogo mATe jagatanA prathama pAMca mahattvapUrNa kAcA mAlamAM teno paNa samAveza karavo paDyo che (bAkInA cAra eTale peTroliyama, cUnAno paththara, kolaso ane salphara). prAcIna romamAM sainikono pagAra eTale ja mahorane badale mIThAmAM cUkavAto hato. pagAra mATeno aMgrejI zabda selerI paNa muLa leTina zabda - che, A gaNatarI sAthe kAragIle thoDAM varSa pahelAM kaMDalA porTa TrasTa pAse 10,000ekara jamIna mAgI hatI eTaluM ja nahIM, paNa kaMDalA baMdara najIka (baMdarathI mAtra 500 mITara dUra) eka jeTI bAMdhavAno prastAva mUkyo hato. e pachI tarata bIjI 5,000 ekara jamInanI teNe mAgaNI karI. 1973thI kaMDalA porTa TrasTe mIThAnA agaro mATe sthAnika utpAdakone paNa jamIna phALavavAnuM baMdha karyuM hatuM ane te samayanAM arajIpatro tenI phAilomAM jemanAM tema paDI rahyAM hatAM. AmAM kAragIlanI darakhAstono umero thayo ane dilhI sarakAre paNa hakAramAM dazeriyuM g2AvyuM tyAre kaMDalAnI AsapAsa lagabhaga savA be lAkha ekara jamInano kabajo dharAvatA porTa TrasTa mATe dharamasaMkaTa pedA thayuM. darakhAsta aMge carcA karavA mATe Disembara 9, 1992nA divase gAMdhIdhAma khAte TrasTImaMDaLe miTiMga yojI, jemAM sAta TrasTIo hajara na rahyA. bAkInA sAte kAragIla projekTane nakArI kADhato ane te mATe 25 kAraNo Apato TharAva | | seleriyamanuM (solTa-manInuM) apabhraMza che. 13mI sadInA yuropI pravAsI mArko poloe tibeTamAM paNa kullAI khAnanA hastAkSaravALI mIThAnI poTalIo joI hatI, je nagada calaNanI avejImAM vaparAtI hatI. A sabarasanuM aitidhdhasika mahattva jotAM gAMdhIjIe 1930mAM tene satyAgrahanuM zastra banAvavAnuM nakkI kyuM tyAre kadAca mIThAnuM audyogika mahattva temaNe dhyAnamAM lIdhuM na hatuM, kAraNa ke mIThA para AdhArita gaMjAvara udyogo paNa te jamAnAmAM hatA. kudarata dvarA vinAmUlye maLatI bheTa pa2no briTiza vero temane mana gulAmIno sUcaka hato, eTalebriTiza hakUmatane 11 mudAno eka mAgaNIpatra ApatI vakhate temAM solTa-TeksanI nAbudIno muddo paNa temaNe sAmela karyo hato. na | | | | | | | | | | | A saMpa mATe sarakAranI jADI cAmaDI javAbadAra che tema kAragIlanI johukamIno paNa temAM bahu moTo phALo che. kacchamAM solAra solTa projekTa sthApavAno jANe kAragIlano janmasiddha adhikAra hoya tema ATaATalA virodha chatAM tenA mAliko potAnI jIda choDavA taiyAra nathI. UlaTuM, temano Agraha divasodivasa vadhato jAya che. kacchanA projekTane temaNe pratiSThAno savAla banAvyo che evuM paNa nathI. kAragIla bezaka isTa inDiyA kaMpanI nathI, chatAM AjhAdInA sADAcAra dAyakA pachI bhAratamAM kacchanA daravAje tenI ghUsaNakhorI eTalI ja ciMtAjanaka che. AvarSodaramiyAna mIThuM eka 'sTreTejika ro maTiriyala' banyuM che. rasoDA mATe te mIThuM che, paNa kArakhAnAM mATe te soDiyama salpheTa che. kAgaLano mAvo, DiTarajanTa pAvaDara, phoTogrAphika philma, jaMtunAzaka davAo, reyona, khAtara, pI.vI.sI., sonAnuM zuddhIkaraNa, agnizAmaka maMtro, sAbu, audyogika tejAba ane hajAro bIjI vastuo banAvavA mATe te anivArya che. pariNAme amerikAnuM 'phorcyuna' megejhina vAraMvAra lakhe che tema, je te deze keTalI audyogika pragati karI e jANavuM hoya to tenA mIThAnuM utpAdana tapAsavuM joIe, kAraNa ke judAMjudAM kSetromAM cAlatI audyogika pravRttinuM e ja sAcuM beromITara che. A sthitimAM kAragIla panna kacchanA solAra solTa projekTane atyaMta mahattvano gaNe temAM Azcarya nathI. yuropanuM jaMgI bajAra tenA mATe khulluM paDyuM che. duniyAnA mahAsAgaromAM 40,000 abaja Tana mIThuM hovA chatAM yuropI dezo jarUrI sUryatApanA abhAve pUratuM utpAdana karI zaktA nathI, jyAre karkavRtta para kcchanuM sthAna barAbara mokAnuM che ane moTA kSetraLamAM agaro pAtharavA mATe phAjala jamIna paNa lagabhaga amaryAda che. | savAla mAtra paisAno che. mIThAnA dhaMdhAmAM naphAnA | | | nahIM, paNa naphAkhorInA dhoraNe paisA maLI zake che ane jagatabharamAM AvA solAra solTa projekTa sthApIne vArSika 1 karoDa Tana mIThuM pakAvatA kAragIlanA mAliko te vAta sArI rIte jANe che. sAmAnya loko jANatA nathI, kema ke mIThuM temanA mATe Tekana phora grAnTeDa vastu che. rasoImAM capaTIbhara vAparavA jevo | | 27 VINIYOG | hiMmatabhera pasAra karyo. A pagaluM bharavAmAM kharekhara hiMmatanuM pradarzana na thayuM hoya topaNa judA nirNaya para AvavuM TrasTIo mATe azakya hatuM, kema ke chellA tera varSa daramiyAna kaMDalA porTa TrasTe mIThAnA sthAnika utpAdakone paNa vadhu agaro sthApavAnI maMjUrI ApI na hatI ane kendra sarakAranI vaijJAnika saMsthAo panna navA agaronI tarapheNamAM na hatI. koI arajIpatra svIkAravo ja hoya to pahelo naMbara Ameya sthAnika utpAdakono lAge, jemaNe varSo pahelAM arajIo peza karI hatI. TrasTImaMDaLe te arajIo phagAvatI vakhate je kAraNo rajU karyAM e ja kAragIlane jaNAvavAM paDatAM. Ama chatAM kAragIlanuM prakaraNa tyAM aTakI na gayuM. sthAnika utpAdakonA dAvA pramANe kaMDalA porTa TrasTe kAragIlanA prastAva aMge pheravicAraNA karavA mATe 20mI phebruArInA roja bIjI miTiMga vADinAra khAte yojavAnuM nakkI ryuM, jeno matalaba e ja karI zakAya ke kAragIla potAno lADavo sahelAIthI jato karavA mAgatI na hatI. vizvabeMkanI tathA AMtarasaSTrIya nANAbhaMDoLanI bhIMsamAM sapaDAyelI narasiMha rAvanI sarakAra paNa kyAM to tene rokavAnI sthitimAM na hatI athavA to deza para caDI AvatI malTInezanala phojamAM kAragIla jevI kaMpanIo bhAratane lAMbe gALe keTaluM nukasAna karI zake te vaDA pradhAna jANatA na hatA. | | | kAragIla pahelAM to kaMDalA baMdarane keTaluM nuksAna karI zake che te juoH uttara bhArata mATe kaMDalA pazcima kAMThAnuM ekamAtra baMdara che, eTale teno niraMtara vikAsa thavo jarUrI che. vikAsane badale hamaNAM to adhogati kema rokI zakAya te jovuM paDe che. baMdara pAse khADImAM kAMpano bharAvo satata cAlu che. pANInI UMDAI ghaTe che ane samudranuM taLiyuM UMcuM Ave che, eTale Drejara vaDe navA kAMpane satata ulecavAno thAya che. cAra varSa pahelAM khADImAM DrejiMgano vArSika kharca
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ DOAINIA VT - 2 ** * mA = bhAra. = rUA. 7 karoDa hatAM. Aje rU. 13 karoDa kharcAya che. | taLiyAnuM bhUpRSTha, pavananuM jora ane dizA, kAMThAnA | ilekTrisiTI othoriTInA ijaneroe mAtra oTanAM matalaba ke pANImAM ThalavAtA kAMpanuM pramANa vadhyuM che. | vaLAMkovagere aneka pAsAM ekadama mAphakasaranAM hoya] pAchAM ThelAtAM mojAM vaDe karatAM siMgala iphekTa amadAvAdanA spesa eplikezana senTare 1975mAM | | tyAM ja pracaMDa bharatIno juvALa raujeraoNja kAMThA tarapha | TarbAina besADavAno nirNaya lIdho. A TarbAina ane 1982mAM rimoTa sensiMga upagraho dvArA | | vase che. A jAtanI khADImAM keakhAtamAM sAgarasapATI | 1,000 megAvoTa nahIM, paNa 600 mogAvoTa kheMcAyelA phoTA tapAsIne jaNAvyuM tema kaMDalAnI | bharatInAM samaye behada zake che ane kalAko pachI khoTa | vIjaLI ApI zake tema hatAM. bIjI tarapha joke AjubAju tavariyAMnA (menagrovanA) choDa khADedhaDa | vakhate behada nIcI jAya che, eTale ke samudranuM abajo] IjanerI kaDAkUTa dhaTI jatI hatI ane yojanAnuM kula kapAya che, eTale temanAM saMkhyAbaMdha mULiyAMmAM | ghana mITara pANI phAsTa-phoravarDa ane kAsTa-bekavarDa | bajeTa paNa ghaTI jatuM hatuM. A setubaMdhano bIjo lAbha pakaDAyelI rahI zake evI retI have koparUpe khADImAM vahetuM jovA maLe che. paraMtu jagatanA ghaNAkharA | e thAya ke saurASTra ane kaccha vaccenuM aMtara paNa pahoMce che. spesa eplikezana senTare vadhu tavariyAM | taTavartIdazo evA che jyAM mAphakasaranAM bhaugolika. 150 kilomITara jeTaluM ghaTI javA pAme. baMdhanI bAMdhavAnI bhalAmaNa karI che, jyAre kAragIlano paribaLono samanvaya thayo nathI, eTale teo vIjaLI| chatane rasto gaNIne moTaravAhano avarajavara karI solAra soTa projekTa tenA karatAM tAna avaLI nema | mATe bharatInAM mojAMnuM dohana karI zaktA nathI. | zake, eTale dara varSe baLataNanI je bacata thAya te paNa siddha karavA mAge che. aMdAje 10,000 ekaramAM A bAbatamAM bhArata nasIbadAra che. bharatInI | rU. 2,500 karoDanA bajeTane vasUla karI ApavAmAM mIThAnA sthAnika utpAdakoe tavariyAMno khurado | UrjA bhAratamAM traNa sthaLoe anAmata paDI che. A madadarUpa bane. vALyA pachI kAragIlane eTalA ja bIjA pradezamAM medAna sApha karavuM che. tavariyAM kApIne tyAM agaro banAvavA che. thoDAM varSa pahelAM nedharalenDanA DrejiMga niSNAto kaMDalA baMdarano eksa-re kADhavA mATe kaccha AvyA tyAre tavariyAMnA nAza para temaNe paNa kheda vyakta karyo hato. divasarAta baMdaranuM kejiMga karavAne badale vadhu choDa ropIne kAMpano bharAvo rokavAnI jarUriyAta para temaNe bhAra mUkyo hato. A jAtano vanamahotsava kadI yojAyo nathI, to agaronuM kSetraphaLa bamaNuM thayA pachI baMdarane jIvatuM rAkhavA mATe sattAvALAo bIjuM zuM karI zakavAnA? kacchanI bhUgoLa Ameya kaMDalA baMdara mATe sAva naThArI che. A pradeza kahevAya che registAna, paraMtu tharanI jema ke saharAnI jema te DejharTa' nathI. aMgrejImAM paNa tene | rA' kahevuM paDe che, kAraNake retIne badale khArApATanuM baneluM che. eka samaye te samudranuM taLiyuM hatuM. dUranA bhUtakALamAM thayelA dharatIkaMpa tene bahAra UMcakyuM. ane navI racAyelI bhUmi para mAtra tavariyAM jevAM | khaDatala choDa ane jhAMkharAM UgyAM. A vanaspati | khaMbhAtanA akhAtamAMcaDato bharatIno juvALa8% A yojanAnI stuprinTa taiyAra karavA mATe kendra sapATa bhInanuM dhovANa rokavAmAM madadarUpa banI. megAvoTa vIjaLI ApavAnI kSamatA dharAve che. sarakAre rUA. 10 karoDa kharcI nAkhyA pachI have mAtra vanaspati joke pAMkhI che, eTale dhovANane sadaMtara | suMdaravananI khADImAM 10 megAvoTanAM ghaNAM IDala | bAMdhakAma zarU karavAno savAla che, kAraNa ke yojanAne nivArI zakAtuM nathI. A mATe tavariyAMnuM ane | pAvara sTezano bAMdhI zakAya tema che. Ama chatAM | UrjA khAtAnI maMjUrI paNa maLI cukI che. paraMtu kSAravALI jamInamAM phAlI zakatA ghAsanuM vyavasthita bAMdhakAma mATe Adarza bhaugolika racanA to mAtra kacchamAM have kAragIla jo potAno aho tyAre to plAnTezana karavAnI jarUra che. khaDakavAsalAnI kacchano akhAta dharAve che, kema ke tenuM mukha choDIne akhAtanA TAIDala pAvara sTezana mATe koI bhaviSya (pUnAnI) senTrala voTara enDa pAvara risarca saMsthAnA | mULa ta2pha jema AgaLa vadho tema dariyAno paTa vadhu | rahetuM nathI, hAiDrolika ijaneronA kahevA pramANe mate AvuM plAnTezana vahelI take hAtha dharavuM joIe. [ ne vadhu sAMkaDo thato jAya che ane jaLasapATInuM levala | dareka bharatI vakhate sarerAza 32 karoDa ghana mITara paraMtu kAragIlano projekTa amalI bane to choDa- paNa satata caDatuM rahe che. ahIM vidhutamathaka sthApavAnuM pANInAM ghoDApura akhAtanA muLa tarapha dhasI jAya che. ghAsa mAM vAvavAM te moTo savAla che. A saMsthAnuM paheluM sUcana cheka 1980-81mAM gujarAta sarakAranA A pANI oTAya tyAre TarbAina pheravavA mATe eTale sudhI kahe che ke solAra solTanuM navuM saMkula sthapAyA | vartamAna maMtrI navInabhAI zAstrIe te samayanA | temano upayoga thavAno che, chatAM paMdara hajAra pachI kaMDalA baMdarane to haMmeza mATe bhUlI jajo. mukhya pradhAna mAdhavasiMha solaMkIne karyuM hatuM. e pachI | ekaramAM kAragIlanA agaro sthapAyA badaparisthiti bhUlI javo paDe evo bIjo projekTa kacchanA ndra sarakAranA 13 sarvekSakoe akhAtanI bhaugolika | e hoya ke temAMnuM 10 karoDa dhana mITara pANI agaro akhAtamAM baMdhAnAra 60 megAvoTanA TAIla | racanA tapAsI ane saurASTra-kaccha vacce 45 | ja mIThuM pakAvavA mATe kheMcI le. TarbAInane eTalA pAvara sTezanano che. vaikalpika UrjA mATe bharatInAM | kilomITarano sAMkaDAmAM sAMkaDo paTa temaNe setu baMdha | pANIno lAbha na maLe, mATe TAIDala pAvara sTezananA mojAMne jayAM naphAkAraka rIte paloTI zakAya evAM | caNavA mATe pasaMda karyo. baMdhanI madhyamAM savA traNa | proda anusAra 60 megAvoTa vIjaLI paNa sthaLo jagatamAM Dajhana karatAM vadhAre nathI, koI paNaJkalomITara lAMbA hissAmAM TarbAina goThavavAnuM| utpanna thAya nahIM, kAragIlanA agaro je pANI sthaLe bharatInAM mojAM keTalAM UMce caDe teno AdhAra | nakkI thayuM. TAIDala pAvara sTezanamAM TarbAina jo | hajama karI nAkhe te kula juvALanA lagabhaga trIjA tyAMnI bhaugolika racanA para rahe che, akhAtanI | Dabala IphekTa hoya to bharatInA tathA oTanA samaye | bhAga jeTaluM che, eTale vIja-utpAdanamAM paNa moTo khADInI racanA, tenA mukhanI ane mULanI pahoLAI, 1 paNa mojAMnuM dohana karI Ape, paraMtu senTrala | kApa Ave te svabhAvika che. rU. 2,500 karoDanA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ DOAINIA kharce baMdhAyeluM TAIDala pAvara sTezana 90 megAvoTa | jaNAvavAmAM aAvyuM che ke teNe jamInano eka paNa | eka prAiveTa jeTI bAMdhavAnI yojanA ghaDI che. vIjaLI pedA kare ane kAragIlanuM grahaNa lAgyA pachI | TukaDo trAhita pArTIne mIThAnA ke bIjI cIjavastunA | yojanA pramANe e jeTI semI oTomeTika che. hAI e ja pathaka 400 megAvoTa vIjaLI Ape to ] | utpAdana mATe bhADApade na Apavo. spIDa aMtrasAmagrI vaDe rojanuM 10000 Tana mIThuM vIjaLIno yuniTadara khAsso vadhI jAya e paNa (9) Arthika samAnatAnA hetune dhyAnamAM rAkhI | jahAjomAM lAdI zake e prakAranI che, eTale te samajI zakAya evI vAta che. kacchanA agaro saMkhyAbaMdha nAnA utpAdako vacce | pravRttimAM sthAnika majUrone rojIroTI maLavAnI kaMDalA porTa TrasTe Disembara 9, 1992nA divase | lagabhaga sarakhe bhAge vecI devAyA che, eTale ke porTa zakyatA paNa nahIMvat rahe che. A kAma atyAre kaMDalA kAragIlanA arajIpatranAmaMjUra karatI vakhate uparyukta TrasTe jamInanI phALavaNI sAmAjika tema ja Arthika | baMdaramAM to phakta majUro pAse karAvavAmAM Ave che. mudA uparAMta bIjAM aneka kAraNo TAMmAM hatAM. | saMtulana jaLavAya e rIte karI che. A jAtanuM | rojanuM mAMDa 1,000 Tana mIThuM teo jahAjomAM dAkhalA tarIke plAniMga thayuM hoya tyAM eka ja paradezI utpAdakane | khaDakI zake che. nikAsa vepAramAM AvatI kAle jo : (1) porTa TrasTanI mukhya javAbadArI bhAratano | 15,000 ekarano ploTa ApI devo te hajAro ! bhAratIya utpAdako ane kAragIla vacce spardhA zarU dariyAI nikAsa vepArakhilavavAnI che. mIThuM ke bIjI svadezI utpAdakone anyAya karavA barAbara che. | thAya to vArSika 30,000 Tana mIThuM nikAsa karatI cIjonA utpAdana mATe sagavapUrI pADavAnuM(kAragIlanA - sauthI moTo prazna to e che ke kAragIlanuM mIThuM | tAtA kemikalsa kaMpanI paNa kAragIla sAme keTalI hade kesamAM jamIna ApavAnuM ) kAma tenuM nathI, bhAratanA arthataMtramAM keTaluM ane kevA prakAranuM | ane keTalo samaya TakI zake e bAbatano vicAra kendra (2) kacchanuM raNa sarahada pradezamAM AvyuM che, yogadAna ApI zakaze? A kaMpanIne bhAratamAM | sarakAre karyo nathI, kaMDalA porTa karmacArI saMghanA pramukha eTale videzI kaMpanInA mANaso ahIM sthAyI | saheja paNa rasa nathI, kema ke ApaNo deza jarUra karatAM mohana athanI kahe che ke "eka vAra kAragIlane jeTI vasavATa kare te dezanA saMrakSaNanI daSTie jokhamakAka. vadhu mIThuM pakAve che. kAragIlano lakSyAMka pharI yuropa | bAMdhavAnI paravAnagI maLI eTale samajo ke kaMDalA che, (videzI celAo pALanAra rajanIzane paNa bhArata | amerikAnuM bajAra che, jemAM mIThAnI kheMca satata | baMdaranAM 100varSa pUrAM thayAM. A kaMpanI zarUAtamAM sarakAre kacchamAM Azrama sthApavA IMdho na hato.) | jaNAtI rahe che. A samRddha dezomAM mIThAno vaparAza | phakta mIThAnI nikAsa mATe jeTI vAparaze, paraMtu (3) kacchamAM solAra selpha projekTanAkhavA mATenuM ApaNA karatAM judI rIte thAya che. khAdyapadArtho mATe vakhata jatAM kaMDalAno bIjo mAlasAmAna paNa AMcakI paradezI kaMpanIne paravAno Apavo ja hoya to kendra | tema ja udyogo mATe vaparAzanI TakAvArI judI bese | jaze." gAMdhIdhAma vepArI mahAmaMDaLanA pramukha sarakAre AvA projekTamAM rasa dharAvatA bahurASTrIya | che. bhAratanA loko kula utpAdana paikI aDadhoaDadha | camanalAla mahetA kahe che ke "mIThAnuM utpAdana to utpAdako pAse TenDaro magAvavAM joIe. kaMDalA porTa mIThuM khAvAmAM vApare che, jyAre samRddha dezomAM dara [ kAragIla mATe bhAratamAM ghasavAnuM prathama bahAnuM che. TrasTa ekamAtra kAragIlanI darakhAsta para vicAraNA 100kilogrAme phakta 5 kilogrAma mIThuM khorAkamAM | thoDA vakhata pachI te ApaNAM bIjAM audyogika karI zake nahIM, vaparAya che. bAkIno jaththo udyogomAM khapI jAya che. | kSetromAM paNa pagapesAro karaze. ane kendra sarakAre e (4) bhAratamAM atyAre paNa jarUra karatAM vadhAre | A udyogonuM nizAna kAragIle tAkyuM che. kacchanI | vakhate tene rokI zakaze nahIM." mIThuM pAke che, eTale kAragIla vadhu jaththo pedA karI | dharatI para kacchanA akhAtI pANI vaDe rojanuM kharI vAta che. kAragIlane phakta mIThuM pakavavA Ape to bhArate temAM kazuM meLavavAnuM nathI. vaLI | 1000 Tana mIThuM taiyAra karIne badho puravaTho teT sAthe ja nisbata hota to AkSeponA kAdava vaDe kAragIla jepaddhati vaDe mIThuM banAvavA mAge che te paNa paradeza dhakelI devA mAge che. badalAmAM bhAratane | ATalI hade kharaDAyApachI te solAra solDa projekTane sthAnika utpAdakonI paddhati karatAM judI nathI, mATe | jamInanA bhADA sivAya kazuM maLI zake tema nathI. | kadAca mAMDI vALatA, paraMtu bhAratamAM teno lakSyAMka bhAratanA mIThA udhoganA mAdhunikIkaraNano savAla | kAragIlano nikAsa vepAra kaMDalA baMdarane vizeSa | mIThA karatAM vadhAre UMco che, A kaSipradhAna dezanuM to jemano tema rahevAno che. dhamadhamatuM karI nAkhe e vAtamAM paNa mAla nathI. paheluM | zoSaNa karavA mATe teNe lAMbA gALAno paMta (5) A kaMpanIe lAgelI jagyA kaMDalA baMdaranA | to e ke mIThuM paradeza caDAvavA mATe kAragIla pAse che. vaDA pradhAna narasiMha rAvane te paMtarA aMge kazI bhAvi vikAsa mATe porTa TrasTane maLI che. I.sa. [ 100 jahAjo che. eTale zipiMga korporezana opha | khabara nathI, paraMtu dezano kheDutavarga badhuM samaje che. 2005 sudhInI vikAsayojanA mATe blaprinTa paNa | inDiyA jevI bhAratIya jahAjI kaMpanIono cheda | AthI Disembara 29, 1992nA roja karNATakanA taiyAra che. vaLI porTa TrasTane varSo pahelAM lekhita | tyAM UDI jAya che. bIjI vAta e ke kAragIle potAnI / kheDUtoe kAragIlanA virodhamAM sUtroccAra karyo,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ VINIYOG - - - sarapaso kAra ane paththarabAjI karIne hullaDa paNa | jarUrI che. kahI devAyuM tyAre tenA vahIvaTakartAo jatI vakhate pAvyuM. asalamAM to kheDUto Dela kAphaTa TrITI hAjarI purAvavA mATe kAragIle mIThuM pasaMda karyuM | joSa bhAkhatAM gayuM ke bhArata pAchuM chANayugamAM nAmanA koraDA sAme roSa pradarzita karI rahyA hatA. | che. mIThuM nirdoSa vastu che. sAmAnya lokonI najare | pakelAI jaze. eka dAyakA sudhI kharekhara e ja mAM grI kahevAtI DuMDela DrAphTaTaTIno mukhya sUra | mAmUlI padArtha che. De piTAtI cIja che. AthI | paristhiti rahI, paNa Aje vikAsano sauthI vadhAre e che ke samRddha dezo sArI guNavattAnuM je biyAraNa kAragIlanA mAlikoe kadAca ema mAnyuM hoya ke| dara IlekTroniksanA kSetre jovA maLe che. hArDaveramAM zodhI kADhe te bhArata jevA vikAsazIla dezoe jo | mIThAnA gRhaudyoga'mAM teno dhubAko jhAjhAM vamaLo bhAratano sikko jAmavAno bAkI che, paNa komyuTara vAparavuM hoya to biyAraNanI zodha karanAra bahurASTrIya | na sarja, paraMtu temaNe na dhArelAM kAraNosara vivAda | sophaTaveramAM nikAsano AMkaDe haMmezAM tenA lakSyAMkane kaMpanIne teNe roSaNano ceka hADI khApavo, cAla | sarjAyo che. pIThAnA projekTamAM TAIDala pAvara | vaTAvatA ra | sarjAyo che. pIThAnA projekTamAM TAIDala pAvara | vaTAvato rahe che. Ai.bI.ema.nuM varcasva cAlu hota varSe hADavo hoya to bIjA varSe pharI vakhata hADI | sTezana, kaMDalA baMdarano kAMpa, tapariyAMnA choDa vagere | to tenA vaDalA nIce svadezI komyuTara ughoganuM mApavo, kema ke DaMkela DrAphaTa TrITI anusAra have pachI|na kalpelI kAcaro pesI che. bAkI hoya tema | ekAda taNakhaluM paNa UgI zakata nahi. khAvuM biyAraNa peTanTanA adhikAro vaDe surakSita che. | kAragIlane projekTa aMge pheravicAraNA karavAnI | A darie kAragIla paNa lAla vAvaTane ja vITa para bhArate hajI sahIsikkA karyA nathI, | pharaja pADatuM adAlatI dAvAnuM khapATiyuM paNa kacchanA | lAyaka che. khAsa karIne eve vakhate ke jyAre tAtA chatAM narasiMha rAvanI sarakAranA keTalAka khalelaTakhA sthAnika utpAdakoe khosI dIdhuM che. kemikalsa ane saplimenTarI Drasa jevA svadezI sabhyo ema kahetA saMbhaLAya che ke ene mAnyatA che ke dezanuM bhaluM to e vAtamAM che ke narasiMharAva | utpAdakoe pahelI vAra puropa-amerikAnA tagaDA mApavAmAM bhAratanuM kazuM bagaDI javAnuM nathI. A| pote temanI udAra Arthika nIti aMge pheravicAraNA | mArkeTa para najara mAMDI che. mIThApuramAM AveluM jatanI dalIla kAragIlanA haptA khAnArA ejanToja | kare ane kevA prakAranAM bahurASTrIya bulaDejharone | tAtAnuM kArakhAnuM sUryanA tApa vaDe mIThuM banAvatuM nathI karI zake ane emaNe potAnI ----- ane mIThuM tenI mukhya pedaza jAtane ema pUchavuM rahyuM che. pa nathI. vekayuma 1990nA dAyakAmAM krisTalAijhezananI paddhati vaDe phajivijJAnI Do. normana te samudranA khArA pANInuM boleMge saMkara biyAraNonI Diselinezana kare che, kudaratI je zodha karI tenA peTanTa kSArone nAbUda karI mIThuM pANI adhikAro teNe noMdhAvyA preta meLave che ane mAtra ADapedaza to bhAratanA 80 karoDa loko tarIke namaka maLe che. riphAinDa Aje kevA prakAranuM ghAsa khAtA AyoDAijhUDamIThAno atyAre hota? Aje kAragIla pAse bahu thoDo jaththo nikAsa Do. borloga jevA aneka karavAmAM Ave che, paraMtu kapiniSNAto che, jeno saplimenTarI phUDasanA bApa-TeknolojI vaDe navAM mAlikoe nikAsa vepAramAM jAtavAna biyAraNo zodhI moTe pAye jhaMpalAvavAnuM nakkI mAmA mAne peTanA - - - - - - - - - - - - - karyuM che. mAlanI AMtararASTrIya dAyarAmAM jakaDI rAkhavA sAme Tana che. bIne pannA agarI parvavAdevAmAM Avaze to yAra hajAra sthAniA pi TuMbo tenA nAma kavoliTI - sUcavatuM mAgatI kAragIla jayAre Aiesa-90nAmanuM duniyAnA 25TakA anAjabajAra para aMkuza rAkhIne | bhAratamAM praveza na ApI zakAya tenI eka yAdI | sarTiphikeTa paNa te meLavavA mAge che, jethI dare beThI hoya tyAre eTaluM to nakkI ke bhAratIya | samajapUrvaka banAve, bhAjapanI paNa e jamAgaNI che. | yuropa-amerikI dezamAM tenuM mIThuM svIkArya bane. A kheDUtonA haba tenI paravAnagI vagara cAlI zake ! rAvanI Arthika nIti sAme tene vAMdho nathI, paNa e dizAmAM te keTalI pragati karI zake ane bhAratane nahIM. kapivighanano niyama che ke dara varSe nahIM to | nIti sAva AMdhaLI rIte amalamAM mukAya e tene kaThe | mIThAnI nikAsa dvArA keTaluM hUMDiyAmaNa maLI zake sarerAza para varSe kheDUtoe jUnuM biyAraNa tyajIne | che. dAkhalA tarIke 1950nA dAyakAmAM sadobA | teno AdhAra ke kAragIlanA avaLacaMDA sAhasa para Raa caDiyAtI kvoliTInAM navAM bIja khetaromAM | pATIle kokA kolAnA jamaDAne bhAratanuM ghara dekhADyA | rahe che, jenA aMge phAInala cukAdhe gAMdhIdhAmanI nAkhavAM joIe. A bIja mAtra kAragIla (athavA pachI 20 varSe tene ApaNe mAMDa tageDI zakyA, to | adAlate ApavAno che. A lakhAya che tyAre kesanI to bIjI pI-nezanala jAsa) ApI zake, mATe have 18 varSa bAda tene pharI kaMkotarI mokalavAnI zI sunAvaNIno hajI to AraMbha thayo che. cukAdo game DIDITInA dastAveja para bhArate majuM lagAvavuM te | jarUra che? ApaNe tyAM phAsTa phUDa vecanArAno paNa te Ave, paNa kAragIle eTaluM sAbita karI ApyuM che kAyamI gulAmagIrI svIkArI levA barAbara che. | mAM toTo che ke amerikana phAsTa phUDa kaMpanI ke sarakAra jyAre mIThA vagaranI hoya tyAre bahurASTrIya Ama chatAM kAragIlanA mAliko jANe che ke dilhInI | mekaDonAlDane notaruM ApavuM paDe? A prakAranI | kaMpanIo bhAratamAM pUsavA mATe cheka avalato sudhI pAMgaLI sare aAje kAle nakalITI tAkyA vagara | bahurASTrIya kaMpanIo bhAratane keTaluM nukasAna karI | laData ApI zake che. ApaNA ja dezamAM ApaNA ja 1 Tako nathI. narasiMha rAva Dela DrAphaTa TrIno zake (athavA to temane dUra rakhAya to keTalo lAbha | kAyadAne paDakArI zake che. zabdezabda mAnya na rAkhe ane mAtra AMzika svIkAra maLI zake) tene dAMta AI.bI.ema. che. varSo | IsTa inDiyA kaMpanIe varSo pahelAM kalakattAmAM kare to paNa teno mArthika lAbha kAragIlane maLavAno pahelAM bhAratanA khobA jevaDA kokharabajAramAM | je ziMgaDAM bharAvyAM ane kAragIla inDorporeTeDa che, kema ke anAjanA tathA biyAraNanA dhaMdhAmAM teno | Ai.bI.ema.nI monopolI hatI ane teNe | kacchamAM je phUMphADA nAkhI rahI che tenI vacce kazuMka naMbara pahelo che. bhaviSyamAM jo ema ja banavAnuM | banAvelAM meIna kema komyuTaro ja ApaNe tyAM sApa dekhAtuM hoya to samajavuM ke temAM ItihAsanA hoya bhAratamAM kAragIlanI hAjarI para | vecAtAM hatAM. A kaMpanIne teno kArobAra sameTavAnuM punarAvartana sivAya bIjI vAta nathI. dA.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAragila kaMpanIno pagapesAro dezanAM hitonI sarakAro dvArA thai rahelI avahelanA nIce lITI dore che DOAINIA kAragila kaMpanInA pagapesArA aMge mukhya kAraNonI vigato nIce pramANe 3) kacha sarahadI pradeza hovAthI pheravicAraNA karavA mokalavAmAM AvI. samakAlIna sivAya koi paNa che: kaMDalA porTa TrasTanA eka TrasTI tarIke sadbhAgye kaMDalA porTa TrasTa gujarAtI - aMgrejI akhabAre ' 1) 1918nAM mukhya baMdare saMrakSaNa maMtrAlayanA teo adhikArI 1968nA mukhya baMdarane lagatAM pratyAghAne vyakata karyA nathI. hA, mATenA kAyadA anusAra Major Pon che. emaNe spaSTa virodha karyo hato ke kAyadAnI ADazamAM arajI nAmaMjUra marAThI akhabAromAM e aMge lekha ArothamAM prAiveTa jeTI bAMdhavAnI sarahada najIka paradezI kaMpanIne A karI. lAgatAvaLagatAoe evuM paNa AvyA che. kacchamAM kAragila kaMpanInA arajI ApI zakAya nahIM. rIta jamIna phALavavI saMrakSaNa jaNAvyuM ke kadAca bhArata sarakAra e mIThAnA udyogamAM jhaMpalAvavAne hetu, 2) kaMDalA porTamAM mATIno daSTikoNathI vAjabI pagaluM nathI. kAyadAmAM pheraphAra kare jethI kUNA mAtra vyAvasAyika nathI ane tyAre bharAve (cl/ting) aTakAvavA mATe 4) atyAre kacchamAM Azare TreDiMga kaMnI (kAragila kaMpanI) arajI akhabAranuM mauna akaLAve che. jAhera | mIThAnA agara mATe vadhAre jamIna 20thI 25 lAkha Tana mIThuM pakavavAmAM maMjUra thAya. hitonA praharI tarIke Ape lakhelA Ave che ane A vyavasAyamAMthI daramiyAna Ministry of sutaeco taMtrIlekha mATe Apa mAtra * 3) 1973 pachI sthAnika sIdhI yA ADakatarI rIte 20000 Transport taraphathI prasiddha thayelI abhinaMdananA adhikArI nathI paraMtu | ughogapatio, kaMpanIo tema ja lokone majurI maLe che. kAragila TenDaranI noTisa (prAIveTa jeTI dhanyavAdane ane AbhArane pAtra cho. | mIThuM pakavanAra anya kaMpanIonI kaMpanI TemeTika paddhatithI mIThuM mATe)nI chellI tArIkha 31 oNgasTa kAragila kaMpanIne kacchamAM sthira karavA | Azare 30 jeTalI arajIo vinA pakavaze (daolar system) te eTalA 1992nA anusaMdhAnamAM koI paNa bhArata sarakAre dezanAM keTalAM hitenI maMjUrInI paDI che. nAmaMjarI mATenuM TenDara bharAyuM nahIM ane cheka chellA avagaNanA karI che enAM lekhAMjokhAM | kAraNa mIThAnA agarane kAraNe mATIne kalAke kAragila kaMpanInuM Fax dvArA koNa karaze? IMP ke vizva benka bharAvo darzAvavAmAM AvyuM che. 1972 TenDara AvyuM. je TenDara maMjura pAsethI lona meLavI koi paNa rASTra daramiyAna mATInA bharAvAno prazna karavAmAM AvyuM (Tender Notice e Arthika rIte pagabhara thayuM hoya evo vikaTa tha hato ane moTI sTImaro rIte prasiddha thaI hatI je kadAca bahu eka paNa dAkhalo nathI. samagra dezanAM kaMDalA porTanA dhakakA para lAMgarI lIlAdhara mANeka gaDA loko sudhI pahoMce nahIM). ane hitonI avahelanA keTalI kakSA sudhI zakAtI nahIM. perTanA dhakakAo kAragila kaMpanIne tarata ja irAdApatra thAya che enA koi mApadaMDa nathI ane pAsethI mATIno bharAvo Dreneja karavA ApavAmAM Avyo. e samaya kAragila kaMpanIne pagapesAro enuM prativarSa rU. sADAra karoDa kharcAya che. utpAdana mATe mAtra cAraso mANaso daramiyAna navI Arthika sudhAraNA uttamottama udAharaNa che. khaDakavAsalAnI voTara Doja risarca rAjI meLavaze. pariNAma kAragila nItio anusAra paradezI peDhIne zrI kama Tega ke (kAragila saMsthA tema ja amadAvAdanI space kaMpanI sAme nAnA nAnA utpAdakatA sthAnika peDhInI bhAgIdArInI jarUra na ) kaMpanI sAthe 51%-894nI laboratory ne zaitinLanAM kAraNe TakI zakaze nahIM ane jyAM kAmadhaMtha hovAthI Tender kAragila kaMpanInA : bhAgIdArImAM)e kacchanA akhAtamAM ane saMzodhana ane nirAkaraNa Ameya nathI maLate evA pradezamAM nAme bhara nAme bharavAmAM AvyuM. TenDaranI maMjarI | sAtasaidA beTa para 15 hajAra ekara pUchavAmAM AvyAM hatAM. temanuM kAraNa bekArI vadhaze. ane irAdApatra ApavAmAM akalpanIya ; jamInanI mAgaNI mIThuM pakaDavA mATe e hatuM ke dariyAI vanaspati (sthAnika 5) kacchanA akhAtamAM dariyAI jhaDapa vartavAmAM AvI. A badhI karI hatI ane sAsAtha prAIveTa bolImAM ceriyA) MangrowAnAM mauje dvArA vidhuta utpAdananI je bAbate khAnagI paNa rAkhavAmAM AvI, ' jeTI (mAla caDautAra mATe dhakako) mULiyAMmAM mATI bharAi jAya to yojanA vicAravAmAM AvI che te kaMDalA porTa TrasTanA nirNaya bAMdhavAnI paNa arajI karI hatI. A daiting na thAya paraMtu baMdaranA sthagita thai javAno bhaya che. .. viraha kaMDalA porTa TrasTanI jamIna arajI kaMDalA porTa TrasTane karavAmAM uparavAsamAM mIThAnA agaro thatA 6) kacchanA raNamAM mIThuM pakavatA AvI hatI, kAraNa ke e vistAra dariyAi vanaspatinuM nikaMdana thayuM. agariyAo tadana bekAra thai jaze.. 2011 Ministry of Surface kaMDalA porTa TrasTanA parisaramAM pariNAme mATIne taLavAsamAM bharAvo kaMDalA porTa TrasTe nAmaMjUra karelI A 3 thI Transpon taraphathI kAragila kaMpanIne Avate ho. kaMDalA porTa TrasTanA thAya che ane tethI 1973mAM mIThAnA arajI bhArata sarakAra taraphathI na phALavavAmAM AvI. sthAnika nAnA TrasTa borDa sAdara arajI nAmaMjara agaro mATe jamIna nahIM kALavavAne pharavidhAraNA mATe pharI kaMDalA porTa : 6 utpAdakone A khabara maLatAM teoe karI hatI ane nAmaMjurI mATe 25 nirNaya kaMDalA baMdaranI jALavaNI mATe TrasTa pAse AvI. A pheravicAraNA ? - gujarAtanA tema ja anya pArlamenTanA kAraNo ApyAM hatAM jemAMnAM pAMca levAmAM Avyo hate. cokkasapaNe TrasTIone dabANa heThaLa anusaMdhAna cha pAne Contaa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAragila kaMpanIno pagapesAro dezanAM hitonI sarakAra dvArA thai rahelI avahelanA nIce lITI dore che trIjA pAnAthI cAla AvyA. sabhyone jANa karI ane mAtra eka ja M.P. jyaoNrja pharanAnDIsa gAMdhIdhAma emaNe badhI mAhitI ekatrita karI ane e sAme AMdolana upADyuM. gujarAtanA M.P.ne to kadAca AnI gaMbhIratA samajAi nahIM hoya athavA nakazAmAM sAnasaidA kyAM AvyuM, kaMDalA kaccha mAM AvyuM e jevAnI kALajI nahIM lIdhI hoya. . sarakAranA nirNaya sAme sthAnike DisTrikTa korTamAM tema ja hAi korTamAM hitaciMtakoe Stay meLavyo. ane jyaoNrja pharanAnDIse kaMDalAmAM satyAgraha zarU karyo che. CPI, CPM banne pArTIoe sahakAra karyo che. kaMDalA porTa TrasTanA yuniyane paNa satyAgrahamAM joDAvAno nirNaya lIdho che. moDe moDe kaoNMgresanA sthAnika netAo jAgyA che ane kendra sarakAra sAme virodha vyakta karyo che. gujarAta sarakAra narmadA sivAya kazuM dekhatI nathI ane eNe koi pratibhAva vyakta karyo nathI. sarvodayavAdIo paNa satyAgrahamAM joDAyA che. bhAjapanI "Arthika nItio malTInaeNzanalane AvakAre che paraMtu rAparanI peTAcUMTaNI vakhate aDavAnIjIe gAMdhIdhAmamAM kahyuM ke bhAjapa sarakAranA nirNayano virodha kare che, paraMtu satyAgrahamAM nahIM joDAya. AnAthI je muddAo upasthita thAya che te A pramANe che: 1) kAragila kaMpanInuM vArSika Tarnaovara 180000 karoDa rUpiyAnuM che je bhArata sarakAranA bajeTathI moTuM che. AvI vizALa kaMpanIne rU. 50 karoDanA projekTamAM mAtra Arthika rasa hoya e zaMkAspada che. 2) zrI kRSNA TreDiMga kaMpanInuM adhavaccethI haThI javuM bIjI zaMkAspada bAbana che. 4) jAhera hito, saMrakSaNa hito ane Arthika hitonI avagaNanA IMF, varlDa baeNnkanA dabANa heThaLa thAya 8) mAtra rU. 50 karoDanA rokANa mATe paradezI kaMpanIne nimaMtrI zakAya? koi vizeSa TeknaoNlaoNjI paNa nathI AvavAnI tyAM mAtra mIThuM pakavavA moTa Do we open our womb? 3) kAragila kaMpanI pAse lagabhaga 100thI 125 nAnAM moTAM jahAjo che. ApaNI scaa, siMdhiyA, greTa isTarna ke varaNa zipiMganI ekatrita eka sAmAnya prajAjana tarIke Apa, huM ke sthAnika nAno utpAdaka Taneja kepesiTI karatAM enI Tanejara dezanuM ahita samajI zakIe e kepesiTI vadhAre che. AvI moTI bAbata dhArAsabhyo, pArlamenTanA kaMpanIne prAiveTa jeTI ane te paNa sabhyo, minisTaro ke dezanI dhurA sarahada najIka hoya tyAM ApavAno saMbhALanAranA lakSamAM nahIM AvatI nirNaya kayAM vesTeDa " hitone lakSamAM dha rAkhI levAyo che. che. (29 5) Ministry of Surface Transpore sau niyamo ane kAyadAone cAtarI vizeSa TenDara konA mATe ane konA dabANa heThaLa kADhavuM, 6) TenDaranI maMjurI vakhate kaMDalA bhAna porTa TrasTanI salAha kema na levAi? kaMDalA porTa TrasTanI jamIna porTa TrasTane pUchyA vinA zA mATe phALavavAmAM AvI. 7) TATA kemikalsa li.nI vistaraNanI arajI adhara laTake che tyAre kAragila kaMpanIne pAchalA bAraNethI ghusADavA keTalI utAvaLa ane tatparatA dAkhavavAmAM AvI? AnI pAchaLa kono dorIsaMcAra hoi zake? 1947nA kAzmIranA yuddhamAM zrInagara - leha rastA para kAragilanA `morace Teko utArI ApaNA sainye uttara kAzmIra ane laDAkhane pAkistAnanA hAthamAM jatuM bacAvyuM hatuM eTale gai kAla sudhI kAragila zabda ApaNI svataMtratAno bhAva abhivyakta karato hato. AvatI kAle e ja kAragila zabda ApaNI Arthika parataMtratAno paryAyavAcaka zabda banI jaze. chuM ke huM Ape. DOINDIA |
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ DOAINIA - ravivAra, tA. 23mI me, 1993. dezane amerikana kaMpanIne vecato aTakAvoH kAragIlano virodha karo amadAvAda, zanivAre 1pa000 ekara jamInanI mAMga sAme samAjavAdI abhiyAnanA agraNI zrI 1000 ekara jamIna vadhu ApI 16000 vinada pAlakhIvAlA eka nivedanamAM jaNAve che, nAdabAvAlA aka nivadanamAM jaNA ekara jamIna kAragIla videzI kaMpanIne caraNe ke amerikana kAragIla bahurASTrIya kaMpanI dharI vadhI. je kharekhara bhaviSyamAM sapaseDA gaMjAvara rIte duniyAbharamAM potAnA beTanA 90000 ekaranA gherAvAne potAnA pagapesAro karI phelAyelI che. je kaMDalA hastaka laI leze ane AkhA TApune kabaje baMdara TrasTanA kabajAvALI 16000 eka videzanA havAle thaI jaze. jamInamAM mIThuM pakavavAnA bahAne bhAratIya zrI vinoda pAlIkhAvAlAe nivedanamAM rASTrIyanI milakana haDapa karavAnI gaMdI cAla vadhumAM jaNAvyuM hatuM ke, samAjavAdI cAlI, ane temAM rASTrapremanA khoTA nArA abhiyAna, jAhera janatA buddhijIvIo, ' lagAvavA sarakAramAM beThelA netAoe DaoNkaTare, dhArAzAstrIo, majhadUra, kisAna, vidyArthIo, udyogapatio, mahilAo, vepArIo ane rASTrapremIone A AMdolanamAM potAne avAja rajU karI | rASTrapremanI bhAvanAne ujajavala banAvI 5 videzIone jAkAro Ape, zrI pAlakhIvAlAe nivedanamAM vadhumAM jaNAvyuM | hatuM ke kAragIla bhagAvo deza bacAvo [ AMdolanamAM lokone joDAvavA tathA 'satyAgrahane majabuta ane saphaLa banAvavA | | hArdika apIla karI che. '
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' muMbaI samAcAra sAptAhika, tA. 16-5-1993 \ DOXINIA muiMbaI samAcAro kRSi kasa vagaranI thaI che? hAudADechoga) llA keAka samayathI evI mAnyatA vyApaka banatI jAya che ke khetIvAva e khoTano dhaMdho banI gaI che. kAraNa ke rAsAyaNIka khAtara, junAzaka davA-biyAraNa * IlekaTrIsITo jhalavI palatA paMpaseTa ane TekaTara A badhAne praraNe khetavA para bojo vadho che. khetaro ane vAle -- jahAna ghavAgha aAje "mIka yunITa" gaNAya che. tone sAcuM mArgadarzana maLe ane gAya * baLadanA gobaramAMthI ja khAtara uii prathama che e vAta svIkaravI joIe kaSi e vyApArI bAbatano jamInane ApavAmAM Ave to dharatImAtA rasakasavALA pAya ane vadhu utpAdana viSaya nathI. kRSi pavitra thAya che tema kahevuM tenI sAthe ja che ne evuM thAya. kavInara ravindranAtha TAgore je suklAma - subhASa dharatInI kalpanA karIne vadhAre ma che. kaSa mATenI paddhati bhAratIya vAtAvaraNa ane saMskRti sAva ala lakhyuM hatuM tevI ja bhAratanI paranI che. lAkho varSathI eka yA cAlatuM hatuM asaMgata hovI joIe. A mATe videzI paddhatinuM AMdhaLuM anukaraNa yogya nathI. tenA AdhAre ja gAyakhAnAnuM gobara jamInane apAtuM hatuM. | sarva prathama vAta Ave che TekaTaranI. kheDa karavA mATe baLada joIe - - pazurakSA * bhUrA - 1nara ane jaLarA eja rASTranI surakSA che. A TekaTara nI baraNa kerekaTaranI kiMmata rU. aDhI ke traNa lAkhanI che jyAre baLadanI pata navI paDhI samaje te mATe eka vAtAvaraNa nirmANa karavAnI AvazyakatA che. je ma. 20 hajAramAM maLe che. bAvezanI katala be pAya to baLada haju paNa pelo Aje devaghara banI gayA che tenA kharca praraNamAM rAsAyaNIka khAtara, sanA maLe tema che. paraMtu te ja0 thano viSaya che) baLada lusa khAIne nAzaka davA * ane grejhala paMpa seTa che. je gharSa baLada dvaca thavuM joI tenA paNa kare che jyAre TrekaTara mATe paMghaTa ghajhala ke peTrola e che. mATe TrekaTara AvI gayA che. parathI A peTola - 2jhala kamitre vividha rIte 15cavA zarU karavAmAM paraMtu A TekaTara mATe peTrolanI kiMmata che teno joIe vicAre che? mAthA parI khetIvAvanuM adhAsa badalAyuM che. sajIva khetInA niSNAMta bI. gAya ane baLada je gobara Ape che tenAthI eka ekara jamInane pAkha khAtara bArAI sAthe jemanuM nAma lIkha bA o InDIyana rekorDajhamAM noMdhAyuM che maLI rahe che. varSe ekara dITha sAnathI A gA khAta2 joie che je eka temanI khetI karavAnI paddhati tana siMcaLI che. teo rAsAyaNIka khAtara baLa Ape che. tenI koI ja kiMmata nathI. jyAre peTrolapI cAlatuM rekaTara vAparatA nathI * jaMtunAzaka davAno upayoga karatA nathI - chanAM anya karatAM vadhu ApaNane Araba rASTranA adhika gulAma banAve che. utpAdana meLave che. sArASTranA kheDutoe sajIva khetInI thIarI samajavA jevI che. aLasiyA kAranI khetInA sinamAM teo prAthamika kheDa kare che . paraMtu aLasiya mArA jamInamAM chidra pADavAnI kAmagIrI, ochAmAM ochuM pANI - khAtara mArA jamInanA chidrane choDavAnuM kArya thAya che. tyArabAda pAkane ke nAriyeLI - junAzaka davA ja nahIM ane vaijJAnika rIte pANIno upayoga A tamAma ca thI je koI u hoya tene pArTI ApatA nathI. paraMtu teo mAne che ke tene kheDUtonI zakina bace che, adhika bojo vadhato nathI ane tamAma prakAranA pAkanuM jenI jAya che.sApa nIkaca DeraNI choDanA mULiyAone bheja maLI e dhyAbaMdha utpAdana mI. sAthe potAnA dharmamAM laI rahyA che. tevI vyavasthA temaNe goThavI che. sAcaSTramAM to kheDUto potAnI kiMmatI jamIno pANInA vecIne 4. askarabhAI sAvee jaNAvyuM hatuM nauSaNa ane pANI ne be pAMchaLa beromAM hIjarata karI dhA che. teo kahe che ke sArASTramAM khetI kasa vagaranI tonI zakina pANI veDahI jaya . noMghapaNa karAvavAmAM ja 25 thI 30 TakA banI che. khetImAM koI ja barakata nathI. paraMtu sArI vAta e che ke khetImAM na majarI kharca lAge che. vAstavamAM nAnA cheDavelInI vinaranI janI prayogo thayA nathI. ane sArASTranA kheDUtomAM dhanadhAnanA galAM karavAnI vanaspatimo jamInane AvaraNa Ape che. jamInano ja sAcavI rAkhe che ane AvaData ane prathama che ja. ne nAyaNa svaMya eka 12ghana che. sajIva khetI e 300 % no kacavI Ape che. A vADImAM nAriyeLI koIpaNa eka pAka taiyAra thatAM traNathI cAra mahinA lAge che, keTalAkamAM 9ITha 100thI 700 Ave che jyAre temane tyAM anya vistAramAM 150 thI ne paNa vadhu samaya jAya che. paraMtu temane pANI ApavAnI yavasthita paddhati 200 aAve che. pIka-LA temaja anya pA paNa vadhu pramANamAM aAve che. apanAvavA mATe to pANIno bacAva thAya te che. khAsa karIne saurASTranA khetIvAmAM paDatara kharca ghaTIne utpAdana vadhAravAnI sava khetInI A navI bato je pANInI achatanI vAraMvAra dharAve che, temaNe A vAta samajavA paddhati vize khetIvA sAthe saMkaLAyelAnoe rasa levA jevo che. ii che " " dharma erI gAma tAluke umaragAma e eka Adarza sthaLa bI. bhAskarabhAI sAvenabhAve kahe che?mA ja bhAratIya paddhati che. teo beI ja vavo pratighavo karatA nathI. 72 varSanI vayanA ane custa gAMdhIvAdI oliyApI AvelI saMzodha kaSa vIDjha ke je yunivarsITa no vizvaradhArA dharAvatAM mI. sAthe jaNAve che ke prAcina bhAratamAM A ja prakAre kavizlenDa, bhAratIya khetInI vividha paddhatio para abhyAsa karI rahI che teNe khetIvADI thatI hatI ane dhanadhAna tapa ii * dUdhanI puSkaLa chata hatI. paraMtu jaNAvyuM hatuM ke vizvamAM mAM svAdISTa ane gaLyA keLA * cIku nathI thatA tevA bAdamAM khosaMbakhatara karavAthI dharatI sUI - zra ane satvahina banI gaI che. teNe "tapa" khAte svAda mANyo hato. tenA abhiprAya pramANe je sajIva haju paNa ApaNe ApaNA paga para ubhA rahI zakIe te mATe sajIva khetI khetIno bhArata pAMca ja varSa amala kare to videzI vuiM nAbuda thaI jAya ane praveza ane khetaramAM amalI banAvIne videzI devuM nA garIbI nAbuda ) bIja pAMca varSamAM garIbI nAbuda thaI jAya. zIe tema chIe.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ * **, **** zaMkara biyAraNo, rAsAyaNika khAtara ane jaMtunAzaka davAthI bhAratanI usakasavALI dharatInuM ApaNe satyAnAza vALI nAkhyuM che. tyAre deharI gAmanA bhAskararAva sAve kaMI paNa karyA vinA sajIva khetI dvArA ApaNAM khetarone pharI sajIvana karavAno dAkhalo gaNI dekhADe che. mahendra desAI tasavIroH rAju kAkaDe ane khetI mATe hAibIDa biyAraNa, masAyaNika khAtaro, & siMdhAI badhomAMthI ke Tyuba valamAthI vipula pANI, kheDa mATe TrekTara ane paNa kane thatA che ke mAravAnI jaMtunAzaka davAo to bhAratamAM mAtra cAra dAyakA pUrve AvI. Adhunika kahevAtI A paddhatio ' nahotI tyAre zuM bhAratamAM khetI nahotI thatI?- babbe pRthvInA goLA para A paddhatio che nahotI tyAre zuM khetI nahotI ke to? * i ke kAkA ne thatI hatI, kudaratanA niyamo anusAra khUba samRddha khetI thatI hatI. sa-jIva khetI | thatI hatI jemAM camacAbhAra mATInA abajo aNu-paramANu sa-jIva hatA. mATI, vanaspati, , , A3 31pakSIo, prANIonuM ja khetImAM paraspara sahajIvana hatuM. 1 ekara dITha tyAre AjanA karatAM anekagaNu sAtvika anAja UgatuM hatuM jemAM rasAjo ane davAonuM jhera nahotuM. tyAranA zAkabhAjI, dUdha, anAja, zaraDImAM rasAyaNo , [, ke davAnonuM jhera nahotuM eTalo 9" khAje lohInI naso thIjI javAthI vAta vAtamAM hArTa eTeka Ave che te nahotA nA hatA. bAyapAsa sarjarInuM koIe nAma nahotuM sAMbhaLyuM. temane Aje DaoNkTarone pArakhavA muzakela che tevA peTa, AMkha, azaktinA rogo nahotA. jamIna phaLadrupa hatI. vadhu ne dhu rAsAyaNika khAtaro, jaMtunAzaka davAo. pANI | jayAM najara paDe tyAM badhuM ja lochamA. 3 4 ekaranA vistoramAM phelAye sirgaka * khetI karanANAskara sAvenI sa citralekhA ja 9-8-93 25
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ lau gAmamAM sAvenI vRkSa jevI sajIva khetI , rAsAyaNika khAtara ane jaMtu karavAthI tInuM Aga rarAva save ka pAva ne pharI sajIva karavAno ka 2Oii biyAra sAMthI ke Tyuba velamAMthI vipula pAkana thatA sego mAravAnI tanA vI kahevAtA bANamA karatA 5 khANa sAta hatA. citralekhA = 9-8-93 - 25
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ AparavAthI jamIna je rasa-kasa gumAvatI jAya che. nirjIva banI jAya che. khanIja telano jaththo kadAca I.sa. 2059 sudhI haze. * khabate rUpiyAnA deza pachI bhAratamAM jamInamAM nAkhavuM paNa Ugaze ke kema te zaMkA che. devAdAra kheDUta ane deza A sthitimAMthI pAcho vaLI zake?" khAtaranAM kArakhAnAM, siMcAI baMdho, davAo vagara ApaNe samRddha ane svAvalaMbI banI zakIe? ? ke tame kheDU tAtkAla hIraja sAthene umaragAma najIka deharI gAme temanI vADImAM maLo. to tamane khAtarI tha jaze ke temaNe ahIM gujarAtamAM pRthvI para ja kevuM svarga utAryuM che. bhAskarAva temanI jamInane rAsAyaNika khAtara, jaMtunAzaka davAo, vipula pANI nathI ApatA. padma temanI khetI tethI padma vizeSa sajIva khetI che. vizvabharamAM Aje jarmanI, bleDa, amerikA jApAnamAM (jemaNe rAsAyanika khAtara, davAnAM baMdhonI jagatane TekanolojI dharI tyAM 4) sajIva khetIno pavana phUMkAvA mAMDyo che tyAre bhAratamAM agAu jevI kudaratI khetIne pharI sAkAra karanAra bhAskarAvanA javAbo AzcaryamAM garakAva karI de evA che. e kAino dANo bhU-mAtAne (jamInane) Apo to temAMthI hajAra sainA ghaNA Ugaze... ekanA hajAra! hajAra TakAno nathI. che evuM koi yaMtra kArakhAnuM ke udyoga? jemAM hajAra TakAno no thato hoya. khetImAM e no che. jo tame khetIne paNa dhaMdho mAnatA ho to dezamAM vAstavikatA tame ko tenAthI UlaTI che. kheDUto varSe dara varSe devAdAra banatA ja jAya che. nAsIpAsa thaI jamIno vecI-taisI zaheromAM ThalavAtA jAya che.... kheDUto nahIM rASTra devAdAra banatuM jAya che ema kahevuM joie. videzI kale hUMDiyAmaNa bhaMDoLa ke kArakhAnAM ke utpAdana nahIM paNa jamIna ja rASTranI sAcI saMpatti che. e divasa dUra nathI jyAre ghauM, cokhA. kerI to ThIka... ApaNI jamInomAM ghAsanuM taNakhaluM suddhAM nahIM Uge... rasa-kasa, phaLadrupatA gumAvI beThelI jamInavALo A deza pachI zuM karaze? jamIna kayAMthI AyAta karaze?' citra bihAmaNuM che. gujarAta, mahArASTra, paMjAba... jyAM jaIe tyAM Thera Thera kheDUtonI rADa che ke... mathIpathIne parIe che chatAM khetImAM koi mukkaravAra vaLato nathI.... eTale ke tamane okhkhI sAla pAMcathI da cha lAkha rUpiyAnI varSe ekI AvA che. tra huM to kaMi karato nathI. chatAM ane... huM khetIne khetImAMthI? dara mahine 50,000 rUpiyAnI' DI, ' dhaMdho gaNato ja nathI... chatAM ane to kAyado ja phAyado thayo che.... kaMI ja karatA nathI eTale?" kaMI ja nahIM eTale kaMi ja nahIM. bALaka AtAnuM dUdha pI zake paNa mAnAnuM lohI na pI zake. lohI pIvA jAya to mA marI jAya. huM bhU-mAtAnuM dUdha mAtra pIuM chuM. jmIna para kheDa, sasAyaNika khAtara, pANIno demAra, nIMdAmaNa nAza ane jaMtunAzaka davAo chAMTIne e jamIna para zuM baLAtkAra nathI karato? vADInuM lohI nathI cUsano?" tamArI A vADI kevaDI che?' cauda ekaranI che. 93 rUpiyA meLavyA pachI naisargika kheDUta 32 "rUpiyAmAM vAta karIe to vADImAMthI keTalI varSanA bhAskarAta hIraja sAvenA caherA para satata, Avaka thatI haze?" savArathI rAta sudhI je smita chavAyeluM rahe che, prayatnapUrvaka nahIM, paNa haMmezAM emano cahero hasuhasuM rahe che te bhU mAtAnA dhAvaNamAMthI ja phUTI zake. bhAskararAvanAM patnI mAlatI. be yuvAna daukasa sureza ane nareza ke temanI putravadhUo nItA ane zyAmalatA ke bhArarAvanA pautra-pautrIo abhijaya azvinI, sonAlI... badhAM jANe jIvana madhura saMgIta hoya tema satata ullAsamAM rahe che. Aje AvA smitabharyA caherA zodhavA jatAM maLavA muzkela che. camatkAra gaNo to camatkAra ne che ke navI navAInI sAthe khetI nakare evA dara zanivAre mahArASTranA sAMgalIbArAmatIthI mAMDIne kacchanA kheDUto bhAskararAvanI kalpavRkSa vADInI mulAkAte Ave che. purANomAM icchA thAya te ApanAruM ane kadI karamAya nahIM tevA vRkSane kalpavRkSa varadAna kahyuM che. umaragAmathI pAMca kilomITara dUra dariyAkAMThe vaselA deharI gAme bhAskara rAva sAvenuM kalpavRkSa che. A kalpavRkSamAM kerI, cIku, keLAM, nALiyera, ghauM, DAMgara (cokhA), maTha, maga, vAla, lIMbu, zAkabhAjI uparAMta sItAphLa ke brusa jevAM aneka phLo bhAskarAvane maLe che. namakane bAda karo to bhAskara rAva A vADImAM lagabhaga svAvalaMbI che. jIvananI koI paNa jarUriyAta mATe vADInI bahAra paga mUkavAnI temane ke temanA kuTuMbIjanone AvazyakatA rahetI nathI. mAnA dhAvaNanI kiMmata rUpiyAmAM aMkAle?" 'to paNa? vAcakone-kheDUtone samajAya e mATe Avaka to kvo *varSe divase aMdAje 9thI sAta lAkha rUpiyAnuM dhAvaNa maLe che." ane sAme kharco keTalo thAya che?" "so rUpiyAnI Avaka sAme mAMDa sAta rUpiyA.... 1300 TakA napho thayo! dezamAM Aje sarakArI ke nAnagI evuM koI kArakhAnuM nahIM hoya je prANikatAthI kaMI paNa karyA vagara ATalo jaMgI no karatuM hoya. videzomAM paNa nahIM hoya. rASTranA paryAvaraNane nukasAna karyA vagara, gaMavara vIjhnIpAsI khAdhA vagara, lona-sabasIDI lIdhA vagara, haDatALa-moracA-jhUMpaDapaTTI-herIkarasanI samasya sarjya vagara sAta rUpiyA sAme 93 rUpiya ApoApa lAvI Apato Avo koi udyoga nahI hoya. jaMtunAzaka davAno vaparAza D 1950 n 1987 2000 Tana 80000 Tana jIvAta rogane lIdhe pAkane thatI nukasAnI rUA. 3300 karoDa rU. 6600 karoDa nts. n 10 citralekhA # 9-893 // 26 bhAratano ekeeka kheDUta icche, nirdhAra kare to jotajotAmAM bhAskara rAva sAthe banI zake.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ () "tamArI khetInI paddhati samajAvo...' bhAskararAvane sAta varSamAM samajAI gayuM ke| jetunAzaka davAonA... khAM 85thI 90 rUpiyA "tunarnIgaaMgrejImAM samaja paDavAnI hoya to | uttama khetI madhyama vepAra ane kaniSTha nokarI ' thai jAya che, kharekharI Avaka to 10 15 rUpiyA mArI eTale ke kudaratI khetInI phormyulA 4 nathIMga | evI kahevata samajIne nA karI to cho DI paNa khetI ja thatI hatI. eka kArakhAnedAra jamInuM yaMtromAM barmiga che..." uttama nahIM kaniTa ja che, chatAM khetI choDI nahI. mUDI roke nA kharca peTe tenuM vyAja paNa che, mAlika mulAkAtI kheDUtone sau prathama kAMi ja nahIM vicAra karatA rahyA jarmana to bhu mAtA che. " | hoya nA paka pAnAnAM, potAnI patnIne koi. :) karavAnuM e sUcana kare che tyAre kheDUto 'bAghA banI mAtA kadI koine nirAza na kare evA mULathuthImAMthI ! ApI tenA pagAra dhaMdhAmAM maLe che 'dhA che, temanI sAme joI rahe che, | saMskAra, to pachI Ama ma thavuM? huM nA bhUmAnAne kAraNa 6 aMdhAmAM mAlikanA temane paNa kaM', 'kaMI na karIe to mInamAMthI pAkaze kema te rAsAyaNika khAtara pANI 2vAo A5... Apa kare | kiMmata kharI ke nahIM? karIne kheDUto savAla kare che. ... ane te ja jaNa pakAza lAdhyo ke Apo... , bAraka.gata makhita muvuM 8 mane zikSaka tarIke A khetara lIdhuM tyAre tamArA badhAnI jema huM | Apo... mApyA ja kare eTale zuM? ApavAnI vAta ! maLatAM teTalo 6 e dhAM benA. peTe kamaruM to? paNa ghaNuM karato hato. varasAda agAu vAvaNI mATe Ave che eTale ja khAnamana pAchuM levAnA prazna mArI patnI putrI 'khatI mAM maMDalA - che temanA jamIna kheDato. saMkara biyAraNa lAvato. pANI | kayA kare che. vadhu? to lIdhuM zuM? | samayanI kaMi kiMmata 'narI ke nahI? ane jamIna je Apa Apa karato. rasAyaNika (yuriyA, DI. e. pI. | hajAro varSathI, kauTAtuthI khetI karatA kheDUtonA ! kharIdI te mUDInuM vAja - a] kharcamAM ume to? vagere) khAtaro nAkhato. cAsamAM thatAM nIMdAmaNa ! uddhAra ane vizvAsa karA nIkaLI paDelA naherunItinA ; uparathI vIjaLI, rasAyaNika khAtara biyA, kAye ja rAkhato. kheDa kayAM karato. jaMtunAzaka | phuTakaLiyA kRSi vi vidhAya. kRSi nikhAna banI davAonA bhAva nA varasovarasa vadhatA ja :-tha che, davAo chAMTato... varSa AkhuM jANe navaroja paDato | beThelA prAdhyApako, sara kariyA kRSi saMzodhako, roDa ke Adhunika gaNAvA bhAskara rAva rAsAyaNika khAtara nahIM. pachI saha maMthA karI ke ATa-ATaluM karyuM | Taca gAmanI mulAkAne jatA adhikArI o ke pradhAnone vecavAnI te jamAnAmAM enI paNa lIdhelI. to bamaNuM pAkaze. ekAdabe vAra bamaNuM pADyuM paNa | je gaNita gaNavAnI phurasada nathI te gaNita bhAskara bhArarAvane khAtarI thai gai che , 15 kharuM... pachI to 3. dara varSe hisAba mUkIne kayuM rAve mAM OM kAra ke tene sarakAra bekA pagAra rUpiyA je nako nuM mAnuM chuM te dhana :"- nA *** 1 saravaiyuM khoTama jaya kare... pAka ocho thato | bonasa, --bhaththA + nAM nAdonI, emaNe ta gaNuM to devuM che. je ' ' , lAge eTale rAsAyaNika khAtara bamaNuM phaTakAruM.' | khetI para nabhavAnuM hatuM. e badhAnA kahevAthI je | sauthI moTI ciMtA nI vAta e hatI ke temanA makararAva daherI gAme prAthamika zikSaka hatA. ra3: guTyA hatA temAM pote devAdAra kevI rIte | jamIna varSe ne meM nAda napuMsaka banI jatA 15 " nokarI karI. nAka! cho mUrkhamAM gaNAyA banI gayA tane hisAba rASTranA hAkemo bhale | hatI. bhU-mAnA hADapiMja: 'mananI jatA hatA. laMkana kAraNa ke 19 : 958 sudhI A jAtI mAMDe paNa bhAskararAvana che mAM kyA vagara Aro | thayuM ke eka divasa evA AvI jaze ke 85 khetI karavA mAMDelA. nahoto. rUpiyAne badale 2), phayA e potAnA mAnika "A dezanI durdazA mATe koI e vyakti savAla thayo ke kula vakaro keTalo thAya che? : dhaMdhAmAM nAkhavA chatAM hAthamAM taNakhaluM ja nahI ! javAbadAra hoya to te javAhara - 1 ke 10 rUpiyA. sAme kharco keTalo karyo? to | - gAMdhIjInA ghasaghara gaNAvI gAMdhIjIthI 5 : --''nI kheDanA, moMghuM biyAraNa lAvavAnA. bhAskara" pathA dezanI durdazAne nAthA virudra naherue piimayA saMskRtino AMdhaLo. | vAva : " mA kADha-kADha karavAnA, kuvo-moTara | che. kalpavRkSanI mulAka, * * nA re namAma ne 1 nIcI devALiyo pracAra karyo... vadhu anAja ugADo evo | karI pANI ApavAnA. , yaNika khAtaranI guNonA. | mUMDIe sAjInI vAja' sA *; "1 me ema akarAra | kAmaka pracAra naheru ane kare che ke ' Adhunika naherunI hA e hA karanArA kacakramAM phanA, nathI che e khetI sAthe mane levAdeva kAma karI , hA .. eka evuM ke jemAM nathI nathI tevA rAjakAraNIo . kheDUta sukhI nathI zaheromAM ane pachI to sarakArI **nAja kharIdanAra sukhI tatroe tophanI pracAra karyo kAraNa * dALanA bhAva saMkara biyAraNa vAvo. hekTara dITha pAkanuM rAsAyaNika khAtaro Apo. rAsAyaNika khAto paNa utpAdava nathI dezanI sara, bamRddha papa-moTara-boriMga TheraThera | 'ka hajAra kaDo rUpiyA che 19661 2 kilogrAma 710 kilogrAma karo. baMdho bAMdhobharapUra | sabasIDI ApI pharSe dara pANI mApa, jetunAzaka : 18 M DUtonA nAme jemAM davAo chaye... mAdhunika 4 khAdha vadhAnI ja rahe che 51 kilograma 1173 kilogrAma che khetI apanAvo... evo che ke o 9888 ane vaka: 'e ke pracAra naherUe 3 karelo che AI. ema. epha. sAme rASTrane te Aja sudhI cAle che... mA-bhikhArI banAvanI zikSakanI nokarI choDI huM kaya che, to sukhI karaNa thayuM paNa mA bhAmaka pracAramAM kasAIne tevI ja khetI karavA samagra dezanuM gaNita mAMDalo.' sAveja anubhavo mAM che to kaMpArI chUTe tevuM varNavatAM kahe che. che. akhaMDa hiMdamAM ane Aje citralekhA , 9-8-93 27
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhArata gaNo te dezamAM rAsAyaNika khAtara, saMkara | roga ghamavA mATenI jherI davAno vaparAza biyAraNa, jaMtunAzaka davAo kayAreya vaparAtI naanI. | 40 TakA vadhyo tema chatAM roganA ja kAraNe khetI dhaMdho che e cALo aMgrejo e karyo cA-kaoNla- ! ra0 TakAnA dare nukasAna zA mATe thatuM jAya che? tamAku -khAMDa (zeraDI)no rokaDiyo dhaMdho karavA | naherue sIMdarInA rAsAyaNika khAtaranA pAra bhUmine temaNe boDI banAvavA mAM che. jarUra | kArakhAnAthI vikAsanuM Daga bharyuM. 1960- 1nA pa jaMgalo apha karavA mAMDyAM, AMkaDA anusAra bhAratano kheDUta hekTara dITha mAtra rAjakIya svAtaMtrya pachI naheru yuganI vAta ! be kilo rAsAyaNika khAtara vAparato. 1987karIe aMgrejonA aMza rUpe 1950mAM jatunAzaka 88nA AMkaDA pramANe dezano kheDUta hekTara dITha 51 4i 4.2 ke bI. eca sI jevI davAo mAMDa kilo DI. e. pI. yuriza vAparato thaI gayo. Tana vaparAtI hatI. 1987nA AMkaDA anusAra deza | 196nA hisAbe rAsAyaNika khAtarano vaparAza nAkho 80% TanathI vadhu jherI davA vAparavA | 2550 TakA vadhI gayo. utpAdana keTaluM vadhyuM? maMDI paDyo hato jenI yuropa-amerikAmAM baMdhI che. | 1960-61mAM hekTara dITha 710kilo anAjano A sarakAra kayAreya AdhArabhUta AMka ApanI ! utAra hato. 2550 TakA rAsAyaNika khAtara vadhAre nathI. koI mAgatuM nathI. 1974 mAM khetaroganA | vAparyuM to paNa utpAdana vadhI vadhIne hekTara dITha kAraNe dezane 33% karoDa rUpiyA jeTalA pAkanuM | 1173 kilo eTale ke mAtra 64 TakA vadhyuM. kheDUta nukasAna thayuM hatuM. tAtA bAghara pADe che te ikonomika | to kheDUta, deze lAkhanA bAra hajA rano dhaMdho ja karyo inTasa anusAra 1990mAM jIvAta-roganA kAraNe ane te paNa kheDUtanA nAme! 66La karoDa rUpiyAno pAka niphaLa jatAM nukasAnano | porabaMdaranA svAtaMtrya senAnI ane naherunI aMdhaja hato. Arthika nItinA AkarA virodhI svargastha veNIzaMkara madhamAkhImo pAnIne vADImAM madhapuDA taicara karyA che, jethI cokhkhI madha maLI zake che citralekhA. 9-8-97 28