Page Text
________________
“
જાજમ બિછાવવાનું નક્કી કરી ચૂકેલી કેન્દ્ર સરકાર હજી કારગીલને રોકવાના કે ટોકવાના મૂડમાં નથી, કેમ કે દેશનું હિત કોના આગમનને કારણે સચવાય અને કોના આક્રમણને લીધે જોખમ્ તેની બારીક તપાસમાં પડ્યા વગર તેણે બધી કંપનીઓ માટે સમાન ધોરણ અપનાવ્યું છે. ઉદાર આર્થિક નીતિના ભાગરૂપે અમેરિકન ફાસ્ટ ફૂડ કંપની મેક્ડોનાલને ભારતમાં પ્રવેશ મળી શકતો હોય અને કોકા-કોલાના પુનઃ પ્રવેશ માટે પણ ફાટક ખુલ્લું હોય તો પછી મીઠાના ઉદ્યોગને પણ કારગીલના હવાલે કરી દેવામાં શો વાંધ્યું? વિશ્વબેંના તેમ જ આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાંભંડોળના મોગામ્બો એ રીતે ખુશ થતા હોય તો એમ સહી
આમ છતાં હાલ પૂરતો કચ્છ પર કારગીલનો
હલ્લો અટકી પડ્યો છે. સરકારની લાલ ધ્વજન પર ચાલીને કંડલા પોંચી શકાય એ પહેલાં વિરોધીઓના લાલ વાવટાએ તેનો ખેલ બગાડી નાખ્યો છે. મીઠાનો લઘુઉદ્યોગ ચલાવતા નાના ઉત્પાદકોએ ગાંધીધામની અદાલતમાં કારગીલ સામે અને કંડલા પોર્ટ ટ્રસ્ટ સામે પણ મનાઈહુકમની અરજી ાખલ કરી છે. આ લડતમાં તેમને ભાજપ અને જનતા દળ સહિત બધા વિરોધ પક્ષોનો ટેકો છે. કેટલાક સમાજવાદી આગેવાનોએ દાંડીકૂચના અર્વાચીન ડોડેલ જેવા મીઠાનો સત્યાગ્રહ યોજવાની પણ તૈયારી કરી છે. ભાજપે પણ તેની સ્વદેશી ચળવળના
એક સચોટ ઉદાહરણ તરીકે કારગીલનો દાખલો ટાંક્યો. જોવાની વાત એ છે કે કારગીલના સ્ફોટક પ્રકરણને અંગત સ્વાર્થનો રાજકીય મુદ્દો બનાવવા માટે વિરોધ પક્ષો કશી ખેંચમતાણમાં પડ્યા નથી. કંડલામાં સત્યાગ્રહની આગેવાની લેનાર જનતા
દળના નેતા તુલસી બોડા કહે છે, ‘“આ ઝુંબેશ કોણ ચલાવે છે તેનું મહત્ત્વ નથી. આપણા સૌનો વિરોધ સ્વદેશી ઉદ્યોગને પાયમાલ કરવા માગતી રાવસરકારની આંધળી નીતિ સામે હોવો જોઈએ.” એ જ રીતે ભાજપના હરેન પંડ્યા કહે છે, ‘‘કારગીલ સામે ગમે તે પક્ષ આંદોલન ઉપાડે, પણ છેવટે તેમાં દેશનું જ ભલું છે.'
|
|
|
માત્ર સામાન્ય પદાર્થ છે. પરંતુ કારગીલના ધમપછાડાનું કારણ સમજવું હોય તો મીઠાનો તોલ જુદી રીતે કરવો જોઈએ. રસોઈમાં એટલે કે ખાદ્યચીજોમાં ફક્ત પચાસ ટકા મીઠું વપરાય છે. ઉત્પાદનનો અડધોઅડધ જથ્થો તો ઉદ્યોગો માટે અનિવાર્ય છે અને ખુદ ભારતના ૬૨ ઉદ્યોગો મીઠા પર નભે છે. અમેરિકાની સોલ્ટ ઇન્સ્ટિટ્યુટના કહેવા પ્રમાણે મીઠાના બધું મળીને ૧૪,૦૦૦ ઉપયોગો માટે જગતના પ્રથમ પાંચ મહત્ત્વપૂર્ણ કાચા માલમાં તેનો પણ સમાવેશ કરવો પડ્યો છે (બાકીના ચાર એટલે પેટ્રોલિયમ, ચૂનાનો પથ્થર, કોલસો અને સલ્ફર). પ્રાચીન રોમમાં સૈનિકોનો પગાર એટલે જ મહોરને બદલે મીઠામાં ચૂકવાતો હતો. પગાર માટેનો અંગ્રેજી શબ્દ સેલેરી પણ મુળ લેટિન શબ્દ
–
છે,
આ ગણતરી સાથે કારગીલે થોડાં વર્ષ પહેલાં કંડલા પોર્ટ ટ્રસ્ટ પાસે ૧૦,000એકર જમીન માગી હતી એટલું જ નહીં, પણ કંડલા બંદર નજીક (બંદરથી માત્ર ૫૦૦ મીટર દૂર) એક જેટી બાંધવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. એ પછી તરત બીજી ૫,૦૦૦ એકર જમીનની તેણે માગણી કરી. ૧૯૭૩થી કંડલા પોર્ટ ટ્રસ્ટે મીઠાના અગરો માટે સ્થાનિક ઉત્પાદકોને પણ જમીન ફાળવવાનું બંધ કર્યું હતું અને તે સમયનાં અરજીપત્રો તેની ફાઇલોમાં જેમનાં તેમ પડી રહ્યાં હતાં. આમાં કારગીલની દરખાસ્તોનો ઉમેરો થયો અને દિલ્હી સરકારે પણ હકારમાં દશેરિયું ગ઼ાવ્યું ત્યારે કંડલાની આસપાસ લગભગ સવા બે લાખ એકર જમીનનો કબજો ધરાવતા પોર્ટ ટ્રસ્ટ માટે ધરમસંકટ પેદા થયું. દરખાસ્ત અંગે ચર્ચા કરવા માટે ડિસેમ્બર ૯, ૧૯૯૨ના દિવસે ગાંધીધામ ખાતે ટ્રસ્ટીમંડળે મિટિંગ યોજી, જેમાં સાત ટ્રસ્ટીઓ હજર ન રહ્યા. બાકીના સાતે કારગીલ પ્રોજેક્ટને નકારી કાઢતો અને તે માટે ૨૫ કારણો આપતો ઠરાવ
|
|
સેલેરિયમનું (સોલ્ટ-મનીનું) અપભ્રંશ છે. ૧૩મી સદીના યુરોપી પ્રવાસી માર્કો પોલોએ તિબેટમાં પણ કુલ્લાઈ ખાનના હસ્તાક્ષરવાળી મીઠાની પોટલીઓ જોઈ હતી, જે નગદ ચલણની અવેજીમાં વપરાતી હતી. આ સબરસનું ઐતિધ્ધસિક મહત્ત્વ જોતાં ગાંધીજીએ ૧૯૩૦માં તેને સત્યાગ્રહનું શસ્ત્ર બનાવવાનું નક્કી ક્યું ત્યારે કદાચ મીઠાનું ઔદ્યોગિક મહત્ત્વ તેમણે ધ્યાનમાં લીધું ન હતું, કારણ કે મીઠા પર આધારિત ગંજાવર ઉદ્યોગો પણ તે જમાનામાં હતા. કુદરત દ્વરા વિનામૂલ્યે મળતી ભેટ પ૨નો બ્રિટિશ વેરો તેમને મન ગુલામીનો સૂચક હતો, એટલેબ્રિટિશ હકૂમતને ૧૧ મુદાનો એક માગણીપત્ર આપતી વખતે તેમાં સોલ્ટ-ટેક્સની નાબુદીનો મુદ્દો પણ તેમણે સામેલ કર્યો હતો.
ન
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
આ સંપ માટે સરકારની જાડી ચામડી જવાબદાર છે તેમ કારગીલની જોહુકમીનો પણ તેમાં બહુ મોટો ફાળો છે. કચ્છમાં સોલાર સોલ્ટ પ્રોજેક્ટ સ્થાપવાનો જાણે કારગીલનો જન્મસિદ્ધ અધિકાર હોય તેમ આટઆટલા વિરોધ છતાં તેના માલિકો પોતાની જીદ છોડવા તૈયાર નથી. ઊલટું, તેમનો ાગ્રહ દિવસોદિવસ વધતો જાય છે. કચ્છના પ્રોજેક્ટને તેમણે પ્રતિષ્ઠાનો સવાલ બનાવ્યો છે એવું પણ નથી.
કારગીલ બેશક ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની નથી, છતાં આઝાદીના સાડાચાર દાયકા પછી ભારતમાં કચ્છના દરવાજે તેની ઘૂસણખોરી એટલી જ ચિંતાજનક છે. આવર્ષોદરમિયાન મીઠું એક ‘સ્ટ્રેટેજિક રો મટિરિયલ' બન્યું છે. રસોડા માટે તે મીઠું છે, પણ કારખાનાં માટે તે સોડિયમ સલ્ફેટ છે. કાગળનો માવો, ડિટરજન્ટ પાવડર, ફોટોગ્રાફિક ફિલ્મ, જંતુનાશક દવાઓ, રેયોન, ખાતર, પી.વી.સી., સોનાનું શુદ્ધીકરણ, અગ્નિશામક મંત્રો, સાબુ, ઔદ્યોગિક તેજાબ અને હજારો બીજી વસ્તુઓ બનાવવા માટે તે અનિવાર્ય છે. પરિણામે અમેરિકાનું ‘ફોર્ચ્યુન’ મેગેઝિન વારંવાર લખે છે તેમ, જે તે દેશે કેટલી ઔદ્યોગિક પ્રગતિ કરી એ જાણવું હોય તો તેના મીઠાનું ઉત્પાદન તપાસવું જોઈએ, કારણ કે જુદાંજુદાં ક્ષેત્રોમાં ચાલતી ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિનું એ જ સાચું બેરોમીટર છે. આ સ્થિતિમાં કારગીલ પન્ન કચ્છના સોલાર સોલ્ટ પ્રોજેક્ટને અત્યંત મહત્ત્વનો ગણે તેમાં આશ્ચર્ય નથી. યુરોપનું જંગી બજાર તેના માટે ખુલ્લું પડ્યું છે. દુનિયાના મહાસાગરોમાં ૪૦,૦૦૦ અબજ ટન મીઠું હોવા છતાં યુરોપી દેશો જરૂરી સૂર્યતાપના અભાવે પૂરતું ઉત્પાદન કરી શક્તા નથી, જ્યારે કર્કવૃત્ત પર ક્ચ્છનું સ્થાન બરાબર મોકાનું છે અને મોટા ક્ષેત્રળમાં અગરો પાથરવા માટે ફાજલ જમીન પણ લગભગ અમર્યાદ છે.
|
સવાલ માત્ર પૈસાનો છે. મીઠાના ધંધામાં નફાના
|
|
|
નહીં, પણ નફાખોરીના ધોરણે પૈસા મળી શકે છે અને જગતભરમાં આવા સોલાર સોલ્ટ પ્રોજેક્ટ સ્થાપીને વાર્ષિક ૧ કરોડ ટન મીઠું પકાવતા કારગીલના માલિકો તે વાત સારી રીતે જાણે છે. સામાન્ય લોકો જાણતા નથી, કેમ કે મીઠું તેમના માટે ટેકન ફોર ગ્રાન્ટેડ વસ્તુ છે. રસોઈમાં ચપટીભર વાપરવા જેવો
|
|
27
VINIYOG
|
હિંમતભેર પસાર કર્યો. આ પગલું ભરવામાં ખરેખર હિંમતનું પ્રદર્શન ન થયું હોય તોપણ જુદા નિર્ણય પર આવવું ટ્રસ્ટીઓ માટે અશક્ય હતું, કેમ કે છેલ્લા તેર વર્ષ દરમિયાન કંડલા પોર્ટ ટ્રસ્ટે મીઠાના સ્થાનિક ઉત્પાદકોને પણ વધુ અગરો સ્થાપવાની મંજૂરી આપી ન હતી અને કેન્દ્ર સરકારની વૈજ્ઞાનિક સંસ્થાઓ પન્ન નવા અગરોની તરફેણમાં ન હતી. કોઈ અરજીપત્ર સ્વીકારવો જ હોય તો પહેલો નંબર આમેય સ્થાનિક ઉત્પાદકોનો લાગે, જેમણે વર્ષો પહેલાં અરજીઓ પેશ કરી હતી. ટ્રસ્ટીમંડળે તે અરજીઓ ફગાવતી વખતે જે કારણો રજૂ કર્યાં એ જ કારગીલને જણાવવાં પડતાં. આમ છતાં કારગીલનું પ્રકરણ ત્યાં અટકી ન ગયું. સ્થાનિક ઉત્પાદકોના દાવા પ્રમાણે કંડલા પોર્ટ ટ્રસ્ટે કારગીલના પ્રસ્તાવ અંગે ફેરવિચારણા કરવા માટે ૨૦મી ફેબ્રુઆરીના રોજ બીજી મિટિંગ વાડિનાર ખાતે યોજવાનું નક્કી ર્યું, જેનો મતલબ એ જ કરી શકાય કે કારગીલ પોતાનો લાડવો સહેલાઈથી જતો કરવા માગતી ન હતી. વિશ્વબેંકની તથા આંતરસષ્ટ્રીય નાણાભંડોળની ભીંસમાં સપડાયેલી નરસિંહ રાવની સરકાર પણ ક્યાં તો તેને રોકવાની સ્થિતિમાં ન હતી અથવા તો દેશ પર ચડી આવતી મલ્ટીનેશનલ ફોજમાં કારગીલ જેવી કંપનીઓ ભારતને લાંબે ગાળે કેટલું નુકસાન કરી શકે તે વડા પ્રધાન જાણતા ન હતા.
|
|
|
કારગીલ પહેલાં તો કંડલા બંદરને કેટલું નુક્સાન કરી શકે છે તે જુઓઃ ઉત્તર ભારત માટે કંડલા પશ્ચિમ કાંઠાનું એકમાત્ર બંદર છે, એટલે તેનો નિરંતર વિકાસ થવો જરૂરી છે. વિકાસને બદલે હમણાં તો અધોગતિ કેમ રોકી શકાય તે જોવું પડે છે. બંદર પાસે ખાડીમાં કાંપનો ભરાવો સતત ચાલુ છે. પાણીની ઊંડાઈ ઘટે છે અને સમુદ્રનું તળિયું ઊંચું આવે છે, એટલે ડ્રેજર વડે નવા કાંપને સતત ઉલેચવાનો થાય છે. ચાર વર્ષ પહેલાં ખાડીમાં ડ્રેજિંગનો વાર્ષિક ખર્ચ
| SR No. | 520402 |
| Book Title | Sankalan 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Viniyog Parivar |
| Publisher | Viniyog Parivar |
| Publication Year | |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Sankalan, & India |
| File Size | 6 MB |