Book Title: Safaltani Sidi
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Muktikamal Mohan Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022941/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ word saphaLatAnI sIDI [ cAra prakAranA puruSArtha ] E [GRii RE ED GLa - (aa mALI vAta puSpa : 2 : Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha edha graMthamALA puSpa bIjI saphaLatAnI sIDI [cAra makAranA puruSArtha ] : lekhaka : - jinabhakta * E H prakAzaka : zrI muktiala jaina meAhanagranthamALA. kAryAdhikArI-lAlacaMdra nadalAla zAha The. rAvapurA, vIkaTA, vAlIA-vaDAdarA. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : muktikamala jene mohana graMthamALa rAvapurA-vaDodarA. - AvRtti pahelI. pahelI vAra za AnA vi. saM. 2007 akSayatRtIyA. * mudraka : zA. gulAbacaMda lallubhAI zrI mahAdaya jhIM. presa-bhAvanagara. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra zrI jayaMta meTala varkasanA mAlika kapaDavaMjanivAsI dharmazraddhALu, udAracarita, zreSTivarya, zrImAna zeTha cImanalAla DAhyAbhAIe A granthamALAnuM prakAzana sastu rAkhavAmAM je udAra Arthika sahAya ApI che te mATe temane hArdika AbhAra mAnIe chIe. lI. prakAzaka ::::: - - on to 000 : Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya 1 bhAMyataLiyuM. salatA ane niSphalatAnuM kAraNuM. bicArA dAsIputra ! [ dRSTAMta ] ( 1 ) jugAra ramaze nahi. ( 2 ) cerI karaze nahi. viSayAnukrama 9:3 mAnuM nAka karaDI khAdhuM![ dRSTAMta ] (3) mAMsabhakSaNa karaze| nahi. ( 4 ) madirApAna karaze nahi. ( 5 ) parogamana karaze nahi. ( 6 ) vaizyAgamana karaze nahi. ( 7 ) zikAranA chaMdde caDaze| nahi. bhoMyataLiyuM . 2 saphalatAnI sIDI bhIla rAjAnI traNa rANIe [ dRSTAMta ] patinA pratyuttara [dRSTAMta ] pAMca praznonA eka ja javAba [ dRSTAMta ] sAmAnya artha vizeSa atha tApa puruSArthInA prakAro atha ane kAma dharma ane mekSa pRSThana bara 1-2 ra 4 5 7 ha 10 11 12 13 14 15 15 16 17 17 15 19 20 20 21 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthanI heyatA vaphAdAra munima [ dRSTAMta ] jJAnavRddha te Anu nAma! [dRSTAMta ] kAmanI heyatA dhama' ane meAkSanI upAdeyatA. 3 Are huNa kriyA. puruSArthanI mahattA keTalIka zakA rAjamArga traNa prakAranA puruSA javAbadArI adA karI pramAdanI pracuratA puruSArthanAM pAMca aMge tAttvika rahasya upasaMhAra. 29 ra 39 42 50 24 54 5 59 60 63 64 r hara 73 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 1 : bhoMyataLiyuM. saphalatA ane niphlatAnuM kAraNa eka mANasa eMzI varase lAlabuMda lAgatuM hoya, baMne AMkhe barAbara dekhate hoya ane AkhI sopArI dAMtavaDe bhAMgI nAkhatA hoya, to ApaNane tarata ja lAgaze ke " A mANase ArogyanA keTalAka niyame aNizuddha pALyA haze. te ja rIte je eka pacIza varSane navayuvAna sapheda pUNI je jaNAto hoya, AMkhe barAbara joI zakato na hoya ane pAyeriyA jevA daMtarogathI pIDAte heya, to ApaNane tarata ja lAgaze ke "A bhAIsAhebe ArogyanA keTalAka niyamono bhaMga jarUra karyo haze." ' eka mANasa thoDA vakhatamAM AgaLa tarI AvyuM hoya, lekenI khUba prazaMsA pAmyuM hoya ane dinapratidina unnata Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabaMdhagraMthamALA thatuM hoya, te ApaNane tarata ja lAgaze ke "A mANasamAM keTalAka mahAna guNe-sadguNe jarUra hovA joIe. te ja rIte eka mANasa jaldI pAcho paDate heya, lokonI niMdAne pAtra thatuM hoya ane dinapratidina avanatine pAmate hoya, te ApaNane tarata ja lAgaze ke "A mANasamAM meTI kheDe jarUra hovI joIe.' eka mANasa vepAramAM sAre naphe karate hoya ane bIje tenI ja kakSAne vepArI te ja jAtanA vepAramAM kheTa karate hoya ke ochA naphe karato hoya te ApaNane jarUra lAgaze ke "pahelA vepArInI vepAra karavAnI rIta sArI haze ane bIjA vepArInI vepAra karavAnI rIta khAmIbharelI haze." tAtparya ke je manuSya saphalatA meLave che, teo keTalAka niyamane cakkasa anusaratA hoya che, keTalAka guNene avazya khIlavatA hoya che, ane pitAnI nItirIti ke kAryapaddhatimAM keI ne kaI prakAranI viziSTatA darzAvatA hoya che. jyAre niSkalatAne varanAra manuSya sthApita niyamone kaIne kaI rIte bhaMga karatA hoya che, durgaNamAM phaselA hoya che ane nItirIti ke kAryapaddhatimAM aneka khAmIovALA hoya che, eTale niyamanuM pAlana, saguNene vikAsa ane suMdara kAryapaddhati e saphalatAnuM kAraNa che ane pachI vartana, svacchaMdI vartaNuka tathA kAma karavAnI banaAvaData e niSphalatAnuM kAraNa che. UMce caDavAnuM agharuM che, nIce utaravAnuM saheluM che. A vAtane vadhAre khyAla dAsIputranuM dRSTAMta vicAravAthI AvI zakaze. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIju : saphaLatAnI sIDI bicAre dAsIputra! eka manuSya bhikSuka jaNAtA kaI manuSyane kutUhalavazAt prazna karyoH "are bhikSuka! tArI lageTImAM vastranuM nAmanizAna rahyuM nathI, te kevala dorAmaya dekhAya che, tenuM kAraNa zuM ?' bhikSuke kahyuM: "e lageTI nathI paNa mAchalAM pakaDavAnI jALa che." A javAbathI Azcaryacakita thayelA manuSya bIjo prazna pUcheH "tuM macchI khAya che ?" bhikSuke kahyuM: "hA, huM machI khAuM chuM, kAraNa ke ekalI madirA sArI lAgatI nathI." prazna pUchanAra vadhAre Azcaryacakita thaye. teNe trIjo prazna pUchayeH "eTale tuM madirA paNa pIe che ?" bhikSuke kahyuM: "zuM karuM? nitya vezyAne tyAM jAuM chuM eTale pharajiyAta pIvI paDe che. " prazna pUchanAra Abho banyA. teNe cotho prazna pUcheH 'tyAre tuM vezyAgamana paNa karato haIza ?" bhikSuke kahyuM: "manethI gherAyelA manuSyane mATe e ja eka vizrAMtinuM suMdara sthAna che." prazna pUchanArane samaja paDI nahi ke have Ane zuM pUchavuM? chatAM teNe pAMcamo prazna pUchayeH "zuM tuM duzmanothI gherAyelo che ?" bhikSuke kahyuM: "hA, keTalAka mANase mArI sAthe duzamanA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ edha-graMthamALA - puSpa vaTa rAkhI rahyA che, kAraNa ke meM cArIne ANelI mattAmAMthI temane mATA hissA joie che, ' ..: ' A javArba sAMbhaLIne prazna pUchanArathI rahevAyuM nahi. teNe tapI jaine chaThTho prazna pUchyAH are pApI ! tyAre tu cArInA dhaMdhA paNa kare che ? ' jugAra ramatAM paisAnI jarUra Dagale ne pagale paDe che eTale cArI karavI paDe che.' bhikSuke kahyuM: 'zuM karuM ? A javAe prazna karanAranI dhIrajanA aMta ANyo. eTale teNe sAtame ane chello savAla pUchyA: 'tuM jAtinA kANu che ane bhikSukanA vezamAM kema kare che ?' bhikSuke kahyuM: 'huM rAjAnI dAsInA putra chuM ne eka vAra mArAmArImAM eka brAhmaNanuM khUna karI beThI chuM eTale tenI sajAmAMthI bacavA mATe A bhikSukanA veze kru chuM. prazna pUchanAre mATethI krama kheMcyAH 'e bhagavAna ! A te keTaluM adhaHpatana ! ' tAtparya ke manuSya eka vAra vivekathI bhraSTa thAya ane kartavya-akananA khyAla cUkI jAya ke te kramazaH nIce ja utaratA jAya che ane zatamukha vinipAtane nAtare che. tethI nigraMtha jaina maharSioe saphalatAnA umedavAre joga nIcenI sAta AjJAe ahAra pADelI che. (1) jugAra ramaze nahi. paisAnI hArajitavALI pAnAnI ramata, pAsAnI ramata tathA aneka jAtanA khelA; ghoDadoDanI zarata; tejImadI ane AMka Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM : : : : saphaLatAnI sIDI pharakane dhaMdheH seraDI tathA loTarI; e badhAye jugAranAM judAM judAM svarUpa che. ane kAyadesara maMjUra thayele saTTo jugAra gaNAtuM nathI, paraMtu tenAmAM jugAranAM badhAM to mojUda che. A jugAranA chaMde naLa jevA puNyazloka rAjAnI durdazA karI, pAMDava jevA parAkramI puruSone pRthvI para paribhramaNa karAvyuM ane aneka AbarUdAra zrImaMtane hIrAnI vIMTI cUsatA kya, chatAMye mugdha manuSyane tenI mohinI lAge che, e zuM ochuM Azcarya che. ? jugAranA nAde keTalAye buddhimAnane barabAda karyA, keTalAye hunnarabAne haDapheTe caDAvyA ane keTalAye zANuM ane rANA gaNAtA manuSyanuM sadaMtara satyAnAza vALyuM, chatAM manuSya kema samajatA nahi hoya ? jugAranA chaMde caDelA manuSya AdhyAtmika unnati karI zakatA nathI, sAmAjika utkarSa paNa sAdhI zakatA nathI ane pitAne prApta thayelA amUlya manuSya bhavanI revaDI dANAdANa kare che ! jyAM mana sadA vihala hoya, jyAM citta sadA asthira hoya, jyAM hRdayane kabajo dhanalAlasA, abhimAna, ISya ane mUDhatA laI rahyAM hoya, tyAM kalyANa kevuM? vikAsa ke? saphalatA kevI? mATe "jugAra ramaze nahi." (2) cerI karaze nahi. gajavAM kApavAM, banAvaTe karavI; mAlamattA taphaDAvavI; tALAM teDavAM, khAtara pADavAM; vATa AMtaravI; dhADa pADavI; lUMTa karavI; e badhAM cerInAM svarUpa che. ane dANArI karavI; Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema badha-graMthamALA - puSpa rAjye mukarara karelA kAmAMthI yuktipUrvaka chaTakI javuM; mAlamAM seLabheLa karavI; mApa ane tAla khATAM rAkhavA, chetarapIMDI karavI e cArInA mAsiyAi bhAi baheneA che. . : $: cArInA nAda lAgu paDatAM mAra khAvA paDe che, 'dhane aMdhAvuM paDe che, jelamAM javu paDe che ane keTalIka vAra te prANanI AhUti paNa ApavI paDe che. A nAdamAM sAI janArA manuSya zAMtinA anubhava karI zakatA nathI, sthiratAnA anubhava karI zakatA nathI. temaja malinatAmAM masta rahe che tethI tene mATe uccajIvana azakya bane che. jo ke keTalAka cArA udAratA, zUravIratA ane temaNe mAnelI prAmANikatAthI yukta hAya che, paNa e guNA jIvananI saphalatA karavA mATe pasa nathI, temaja tenI pAchaLa rahelI dRSTi mithyA hAvAne lIdhe te guNe tene cArInA dhaMdhA vadhAre jorathI karavAnu uttejana Ape che. keTalAka manuSye peTa bharavA mATe koi anya rastA na sUjhatAM cArInA dhaMdhA pasaMda kare che ane dhIme dhIme rIDhA banI jAya che. AmAM ajJAna, kusaMga ane prAmANikapaNe parizrama karavAnI vRttinA abhAva moTA bhAge kAraNabhUta hAya che. je mAkhApe! nAnapaNathI peAtAnAM karAM mATe pUratI kALajI rAkhatA nathI ke temanI nAnImoTI cArIne uttejana Ape che, te ene mahAna cArA banAvavAmAM nimittabhUta thAya che. kahyuM che ke " cauthorAnA mantrI, meA vALadrathI ganA sthAnaTyuti, zaura saviyaH mRtaH |** Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI saphaLatAnI sIDI (1) je cArI kare che. (2) je cArI karAve che-cArI karavAmAM uttejana Ape che (3) je cArane salAha Ape che. (4) je cAranA bheda jALavI rAkhe che, (5) je cArInA mAla vecI Ape che (6) cArane khAnapAna ApIne peSe che ane (7) je cArane saMtAI rahevA mATe peAtAnuM sthAna Ape che, te badhAM ja cAre che. eTale cAra eka ja prakAranA nahi paNa sAta prakAranA hAya che. : H H mAnuM nAka karaDI khAdhuM! eka vidhavA brAhmaNI hatI. tene eka putra hatA. A putra kharAba saMskArAne lIdhe-kharAba sAmatane lIdhe cArI karatAM zIkhyA. eka vAra teNe kAI vepArInI dukAnamAMthI thADAM tala cAryAM ane te lAvIne mAne ApyAM. eTale mAe kahyuMH dIkarA! tuM ahu DAhyo che. A talanI ApaNe tala sAMkaLI banAvIzuM, je keTalAka divasa sudhI khAvAne kAma lAgaze.' bIjI vAra e vidhavA-putre eka vepArInI dukAnamAMthI geALa cArcI ane lAvIne mAne ApyA. eTale mAe kahyuMH 'putra! tane zAbAzI ghaTe che ke tu gALa laI AvyA. ApaNI pAse gALa mudla na hatA, tethI e khAvAnAM kAmamAM Avaze.' trIjI vAra e vidhavA putre kAI kApaDiyAnI dukAnamAMthI kApaDanA tAkA taphaDAvyeA ane mAnI pAse mUkayA. eTale mAe kahyuM: 'A kAma te teM ghaNuM ja sAruM karyuM, kAraNa ke ApaNAM kapaDAM phATI gayAM hatAM, te have navAM zIvaDAvI zakIzuM.' A rIte vidhavA-putrane tenI mA taraphathI dareka vAra utta Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umAdha-mALA jana maLavAne lIdhe te meTe cAra bane ane corInA kAmamAM ja kharI bahAdurI mAnavA lAgyo. ema karatAM teNe cerenI eka TUkaDI jamAvI ane tenI madadathI avAranavAra moTAM khAtara pADavA lAgyuM. tenI A raMjADathI zaheramAM bUma UThI ke "kaI mATe cAra pAme che, nahi te avAranavAra tALAM kema tUTe ane khAtare kema paDe?" A bUmATAne lIdhe rAjyanA karmacArIo sAvadha banyA ane cerane pakaDI pADavA mATe vividha prayAsa karavA lAgyA. mANasa game tevo hoMziyAra ane kAbela hoya te paNa kaIka vAra bhUla kare che, eTale A vidhavA-putra eka vAra pitAnI bhUlane lIdhe AbAda sapaDAI gaye ane tene nyAyAdhIza samakSa rajU karavAmAM AvyuM. tenA para ghara phADavAnA, gAI karavAnA, corI karavAnA ema aneka jAtanAM tahomate hatAM, eTale nyAyAdhIze tene phAMsInI zikSA pharamAvI. phAMsIe laTakAvatAM pahelAM sAmAnya rIte dareka gunegArane pUchavAmAM Ave che ke "tenI chellI IcchA zuM che? te mujaba A vidhavA-putra cerane paNa pUchavAmAM AvyuM ke "tArI chellI IrachA zuM che?" te vakhate e vidhavA-putra cere kahyuM ke mArI chellI IcchA mArI mAne caraNasparza karavAnI che, mATe tene ahIM hAjara kare. rAjyAdhikArIoe te vAtane amala karyo ane tenI mAtAne hAjara karavAmAM AvI. te vakhate A vidhavAputra caraNasparza karavAnA bahAne tenI najIka gayo ane tenuM nAka karaDI khAdhuM ! - A joI sarvatra hAhAkAra thayo ane pUjya mAtAne Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saphaLatAnI sAta caraNasparza karavAne badale A adhame tenuM nAka kema karavI khAdhuM? e prazna sahunA manamAM UThavA lAgyA. tethI adhikArIee te corane pUchyuM ke "te AvuM kALuM kRtya kema karyuM !" re kahyuM: "meM egya ja karyuM che. je mArI mAtAe mane nAnapaNamAM corI karatAM vAryo hota to mArI A hAlata thAta nahi. paNa teNe te mane uttejana ja ApyA karyuM. eTale te mArI mAtA nahi paNa jIvatI DAkaNa che ane tethI ja meM enuM nAka karaDI khAdhuM che." A sAMbhaLI badhA mANasonuM kutUhala zAMta thayuM ane temaNe have pachI potAnA putra-putrIone cerInA koIpaNa kAmamAM keI paNa jAtanuM uttejana na ApavAno nirNaya karyo. tAtparya ke "cerI karaze nahi. (3) mAMsa-bhakSaNa karaze nahi. paramATI vAparavI; matsya khAvAM, IDAM vAparavAM; e badhAM mAMsabhakSaNanAM svarUpa che. A prakAranuM mAMsabhakSaNa paMcendriya prANuone vadha karyA-karAvyA vinA thaI zakatuM nathI. ' je pArakAnA piMDathI pitAne piMDa pioSavAne Irache, tene nyAyI kema kahevAya ? je aneka prakAranI nirdoSa vastuo cheDIne sadeSa mAMsane pasaMda kare, tene zANe kema kahevAya ? je prANImAtrane eka pitAnI olAda mAnavA chatAM tene kApIne khAI jAya, tene ziSTajana kema kahevAya ? * jena sivAyanA itara darzanakAranI mAnyatAnI apekSAe A vAta che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pu, dhimALA : 10: - A jagamAM khAvAnI vastuo kayAM ochI che ke manuSya mAMsabhakSaNa karavuM joIe? je manuSya ema mAne che ke mAMsabhakSaNathI ja zArIrika baLanI vRddhi thAya che, temaNe gUrjarezvara kumArapALa tathA maMtrIzvaro vastupAla-tejapAla, vimalazA, bhAmAzAnA dAkhalAo vicAravA ke jeo nirmAsAhArI hevA chatAM, aneka laDAIomAM vijaya meLavI parAkramI tarIke paMkAyA. pazuomAM hAthI, azva ane sAMDhanI zakita tapAsavI joIe. jIvanamAM kaI paNa vAra mAMsabhakSaNa na karavA chatAM temanAmAM keTalI badhI tAkAta hoya che? A vAtanI viruddha kadAca ema kahevAmAM Ave ke hAthI, azva ane sAMDha baLavAna che, paNa tene nitya mAMsAhAra karanAre siMha mArI zake che, mATe vanaspatinA AhAra karatAM mAMsAhAra vadhAre tAkAtavALe che. paraMtu Ama kahevuM yathArtha nathI, kAraNa ke keTalIye vAra hAthIoe siMha, vAgha ane dIpaDAne paga taLe cagadIne sUMDhavaDe cIrI nAMkhyAnA dAkhalAo banelA che. vaLI gIranI bheMsothI siMha bIe che, eTale ke tene cheDavAnI himmata karI zakatA nathI. tethI mAMsAhArathI ja baLavRddhi thAya che, ema mAnavuM nirarthaka che. vaLI mAMsAhArathI jaDatA vadhe che, tame guNa vadhe che, mananAM pariNAme jaladI hiMsaka thAya che ane vicAronI sUkSmakoTi sudhI pahoMcI zakAtuM nathI. mATe "mAMsa-bhakSaNa karaze nahiM, (4) madirApAna karaze nahi. dArU, surA, vAruNa, samarasa, kAdaMbarI ke evAM ja bIjA anya nAme oLakhAtA mAdaka padArthonuM sevana karavuM te madirApAna che, jenAM sAmAjika, Arthika, zArIrika ane mAnasika Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM : : 11 saphaLatAnI sIDI pariNAme ghaNAM ja khataranAka che. A bhayaMkara vyasanane lIdhe sukhamaya saMsAra saLagI jAya che, paiso Tako palAyana thAya che, zarIra pAyamAlInA paMthe paDe che ane mana sadA vyAkuLa rahe che. | dArUDiyAnI hAlata kevI karuNa thAya che, te chAtIe katarI rAkhavA jevuM che. teo ThekANe-kaThekANe game tyAM paTakAI paDe che, temanAM phATI rahelAM moDhAmAM kUtarAo pezAba paNa karI jAya che ! dArUnI late caDanAra manuSya jugAra, cerI ane vyabhicAra jevA mahAna durgaNamAM saralatAthI phasAI jAya che, tethI unnata vicAro ane unnata AcArane apanAvavAnuM temane mATe azakya bane che. tethI ja te mAnava jIvanane niSphaLa banAvanAra "madirApAna karaze nahi." (5) parasevana karaze nahi. paMcanI sAkSIe je strInuM pANigrahaNa karavAmAM AvyuM hoya te sivAyanI koI paNa strIne samAgama kara e parastrIgamana che. enAM bhayaMkara pariNAme kevAM Ave che, te jANavA mATe laMkApati rAvaNanuM daSTAMta vicAravuM joIe. te aneka vidyAne jANakAra hato, mahAna baLiye ane parAkramI hato, paraMtu A eka ja kulakSaNathI adhaHpatananI UMDI gartAmAM sarI paDaze ane kAyamane mATe kALI TIlI laIne A jagatamAMthI vidAya thaze. | gujarAtanA vAghelA rAjA karaNane paNa A ja nAda lAge hato. pradhAnanI svarUpavaMtI strIe tenA manane parAdhIna banAvyuM hatuM. A kAraNe teNe je upAya lIdhA ane pariNAme mAdhave Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhimadha-graMthamALA kapupa je rIte tene badale lIdhe. e ApaNe itihAsanI eka kamanazIba karuNa kahANI che. e parastrIlaMpaTa karaNanA pApe ja garavI gujarAta para allAuddInane khUnI paMje paDe ane teNe kAyamane mATe potAnuM sArvabhaumatva gumAvI dIdhuM. jevI ApaNI mA dIkarIe tevI ja bIjAnI mA dIkarIo. je ApaNe bIjI strIo tarapha kudaSTi karIe, te bIjA ApaNI strI para kudaSTi kare e svAbhAvika che. eTale svArtharakSAnI khAtara paNa manuSyae A badImAMthI mukta thavuM joIe. pArakA bhANe meTe lADa" e manuSya-svabhAvanI nabaLAInuM pratibiMba che. gharanI strI pavinI jevI hovA chatAM suMdara lAgatI nathI ane bIjAnI kuvaDa jevI strI paNa suMdara lAge ! ! kharekhara ! manuSyanI mUDhatAne kaI cheDe ja nathI. gRhasthAzramanI dRSTie lagnanI praNAlikAe manuSyane jAtiya jIvana mATe je vyavasthA karI ApelI che, temAM saMtoSa mAne ane te saMbaMdhone paNa uttarottara saMyamanI ucca bhUmikAe laI javA emAM manuSyanuM zreya che, jIvananAM kalyANanA aMze che, emAM jIvataranI saphalatAnAM bIje che. tethI parastrIgamana karaze nahi." (6) vezyAgamana karaze nahi. dehavikrayano dhadha karanArI je strIo te vezyAnA nAmathI oLakhAya che, temanA chaMdamAM paDavuM e vezyAgamana kahevAya che. e jAtanA chaMdamAM paDatAM pahelAM te paisAnI khuvArI khUba thAya che, bIjuM aneka jAtanA cepI rege lAgu paDe che, trIjuM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM: 1 13 saphaLatAnI sIDI sAmAjika pratiSThAne nAza thAya che, cothuM gRhajIvanamAM Aga UThe che ane pAMcamuM paralokanuM hita bagADe che. je strIne ceracakhAra, bhAMDabhavAyA, mavAlIguMDA ane badamAza bevakUphee bhegavI hoya tene punaH bhegavavAmAM kaI jAtanuM zANapaNa che? je strI kRtrima hAvabhAva ane bAhya dekhAvathI manuSyane prathama pralobhana ApIne tene rasakasa cUsI le che ane te kasa vinAne thaye tene harAyA DheranI jema hAMkI kADhe che, tenA snehamAM paDavAmAM kaI jAtanuM DahApaNa raheluM che ? kSaNika viSayatRpti mATe dhana, AbarU ane dharmanI Ahuti ApavI e keTalA aMze vyAjabI che, tene vicAra pratyeka sujJa manuSya taTasthabhAve karI levuM ghaTe che. vezyAgamana karanAra pUro parAdhIna bane che, malina jIvanamAM sabaDyA kare che ane ucca AdarzothI rahita thAya che, tethI vezyAgamana karaze nahi." (7) zikAranA chede caDaze nahi. zikArane zekha e nirdayatAnI sUcaka eka bUrI lata che. manuSya ekavAra te nAde caDo ke pachI tene vAraMvAra zikAra khelavAnuM mana thayA ja kare che. temAM keTalIka vAra te prANunI Ahuti paNa ApavI paDe che, aneka zikArIonA dehane vAgha-varUoe phADI khAdhAnA dAkhalAo ItihAsanA pAne moTI saMkhyAmAM seMdhAyelA che. * zikArane chaMda kaI paNa rIte vyAjabI nathI, ApaNA zekhanI khAtara eka nirdoSa prANane jAna levAne ApaNane Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadha-thathamALA : 143 zu adhikAra che? zuM ApaNane jIvavuM game che ane te prANIene jIvavuM gamatuM nathI te pachI anyAyane AcaravAne artha zuM? vaLI je pazuo mUMgA che, tRNane AhAra karanArAM che ane nadI-nALAM tathA jharaNAnAM pANI pInArAM che, tene gaLI ke tIranuM nizAna banAvavAmAM kaI jAtanI bahAdurI samAyelI che? dhika paDe e puruSArthane ke je azaraNa mUMgA prANIonuM nAhaka balidAna le che ane tenA karanArane pApathaMkamAM ragadeve che! tethI ja "zikAranA chaMde caDaze nahi." bheMyataLiyuM A rIte mahAmeMghA mAnavabhavane niSphala banAvanArI nApAka nasaraNI sAta pagathiyAMnI banelI che ke jenA parathI hRdaya uThAvI lIdhA vinA saphaLatAnI sIDI para ArohaNa karI zakAtuM nathI, eTaluM ja nahi paNa saphalatAnI sIDIne TekavavAnuM bhaiyataLiyuM ja prApta thatuM nathI. - bheMyataLiyuM narama hoya te saMbhava che ke tenA para gaThavAyelI sIDI aMdara utarI jAya; bheMyataLiyuM picuM hoya te saMbhava che ke tenA para goThavAyelI sIDI ADIavaLI khasI jAya. tethI sIDI goThavanAre bheMyataLiyuM sakhata ane majabUta heya tenI pUrI khAtarI karI levI joIe. upara jaNAvelI nigraMtha maharSionI sAta AjJAnuM pAlana AvuM sakhata ane majabUta joyataLiyuM pUruM pADe che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : : 2 : saphalatAnI sIDI. "saphalatAnI sIDIne vAstavika artha zuM che, te samajI levAnI jarUra che, kAraNa ke judA judA hetuo dharAvanArAo eka ja vAkaya ke eka ja zabdano artha judI judI rIte kare te banavA cagya che. A vAtane vadhAre spaSTa khyAla nIcenA udAharaNe parathI AvI zakaze. bhIla rAjAnI traNa rANuo. eka bhIla rAjA pitAnI traNa rANuone sAthe laIne daranA koI gAma tarapha jaI rahyo hato. te vakhate eka rANIe kahyuM"he nAtha ! mane bahu tarasa lAgI che, mATe pANI lAvI Ape. bIjI rANIe kahyuM: "he svAmI ! mArAthI have bhUkhe rahevAtuM nathI, mATe keIka prANIne zikAra kare." ane trIjI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpa amAdhacaMthamALA : 16H rANIe kahyuM "he patideva! A mArga bahu kaMTALAbharele lAge che, mATe Apa evuM suMdara gIta gAo ke jethI mAruM mana prasanna thAya." temanA javAbamAM bhIla rAjAe phakta eTaluM ja jaNAvyuM ke " riza' eTale pahelI rANI ema samajI ke najIkamAM kaI saravara nathI, te pANI kayAMthI lAve? matalaba ke AgaLa jatAM kaI jalAzaya Avaze tyAre pANI lAvI Apaze. bIjI rANI ema samajI ke bhAthAmAM bANa nathI, te zikAra kevI rIte kare? matalaba ke AgaLa para khAvAne kAMI bIje baMdobasta karaze. ane trIjI rANI ema samajI ke svara nathI eTale gaLuM besI gayuM che, te zI rIte gAya? tethI e mATe Agraha kara ucita nathI. Ama eka ja "o zi" vAkyamAMthI traNa artho kADhavAmAM AvyA - (1) so vAritta-- sarovara nathI. (2) nArid- 7 ati- bANa nathI. (3) ro nAta- - svara nathI. paMDitane pratyuttara, eka vAra eka paMDitane cAra judA judA manuSyae cAra savAla pUchyA. te A rIte - (1) jIvananuM lakSaNa zuM? (2) kAmadevanI strInuM nAma zuM? Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM H saphaLatAnI sIDI (3) uttama phUla kayuM? (4) kanyA paraNyA pachI jAya kayAM ? paMDite A cAre savAlanA javAbamAM mAtra eTaluM ja kahyuM ke-sAsa '. eTale pahelo savAla pUchanAra samaye ke jIvananuM lakSaNa hatA=zvAsa che. bIjo savAla pUchanAra samaye ke kAmadevanI strInuM nAma =rati che. trIjo savAla pUchanAra samaye ke uttama phUla nA =jAInuM che. ane savAla pUchanAra samaye ke kanyA paraNyA pachI sArA gAya sAsare jAya che. pAMca praznono eka ja javAba. eka paTelane pAMca mANasee judA judA savAla pUchayA te A rIte - pahelo savAlaH "kheDUta kyo sAre ?" bIjo savAlaH "ghoDo kaye zobhe ?" trIje savAlaH "khATale ke joIe?" e savAlaH "nizALIo ke hoya?" pAMcamo savAlaH "ke saradAra mAna pAme?" paTela bahu heziyAra hatA. eTale temaNe A pAMca savAlane eka ja uttara Ape ke "pATIdAra." matalaba ke kheDutamAM pATIdAra sAro hoya che. tenA jevI suMdara khetI bIjA ke karI zakatA nathI. gheDe pATIdAra hoya te ja le che, kAraNa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadha-graMthamALA ke tethI paMtha jaldI kapAya che. khATalo pATIdAra hovA joIe ke jethI sUvA TANe ArAma maLI zake. nizALIo pATIdAra have ghaTe kAraNa ke pATI vinA te bhaNI zake nahi. ane saradAra pATIdAra hoya te ja mAna pAme kAraNa ke pATI vinAnAjAgIra vinAnA saradArane samAjamAM kAMI ja paDato nathI. sAmAnya artha. saphaLatAnI sIDIne sAmAnya artha e che ke "saphalatA mATenI sIDI." "saphalatA meLavavA mATenI sIDI" athavA saphalatA jenAthI meLavAya te prakAranI sIDI." jema pANInA ghaDAne artha pANI bharavAno ghaDe che, jema athANunI baraNI no artha athANuM bharavA mATenI baraNI che ane pUjAnA oraDAno artha pUjA karavA mATeno oraDo che, tema ahIM saphaLatAnI sIDIne artha saphaLatA meLavavA mATenI sIDI che. vizeSa artha. saphalatA e kArya ke pariNAma che ane sIDI e karaNa ke sAdhana che, tethI saphalatArUpI pariNAma lAvanAruM je sAdhana te saphaLatAnI sIDI che. jema malinapaNano bhAva ke malinatva e malinatA che, jema sAkSarapaNAne bhAva, ke sAkSaratva ke e sAkSaratA che ane jema dakSapaNane bhAva ke dakSatva e dakSatA che, tema saphalapaNane bhAva ke saphalatva e saphalatA che. - saphala zabda be pano banelo che. 4+4. temAM "ka" pada sahitapaNAno artha batAve che ane "Dha" pada lAbha ke Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM : ka 19 saphaLatAnI sIDI ISTa pariNAmanuM sUcaka che, tethI je kriyA ke je pravRtti, lAbhavALI hoya, ISTa pariNAmane lAvanArI hoya te saphala kahevAya che ane je kriyA ke je pravRtti lAbha vinAnI hoya, ISTa pariNAma lAvavAne asamartha hoya, te niSphala kahevAya che. eka vidyAthI vidyAbhyAsa karIne UMcA kame uttIrNa thAya te saphala thaye gaNAya che ane uttIrNa na thAya te niSphaLa thayo gaNAya che. eka kheDUta khetI karIne sAruM anAja pakavI zake te saphala thaye gaNAya che ane kAMI anAja pakavI na zake te niSphala thaya gaNAya che. eka vakIla pitAnA asIlane kesa calAvIne jitI jAya to saphala thaye gaNAya che ane hArI jAya te niSphaLa gaye gaNAya che. te ja rIte eka manuSya puruSArtha karIne manuSyane saphala karI zake te saphala thaye gaNAya che ane tema na karI zake te niSphala thaye gaNuya che. sIDI eTale caDavAnuM sAdhana. sIDI eTale kramika pagathiyAM. sIDI eTale vyavasthita sopAnamALA. eTale je sAdhana vaDe, athavA je pagathiyAnuM kramazaH avalaMbana laIne athavA to je pAnamALAnI vyavasthAne anusaravAthI manuSya pitAne prApta thayelA atidurlabha manuSyatvanuM sArthakya karI zake te saphalatAnI sIDI che. tAtparya. saphalatA zabda ahIM manuSya jIvananI sAcI saphalatA ke je paramAnaMda vaDe prApta thAya che, tene ghAtaka che ane sIDI zabda, manuSya paramAnaMdanI prApti mATe karavA joItA puruSArthane Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabodha-graMthamALA : 20 : * pupa pratipAdaka che. eTale je puruSArtha vaDe paramAnaMdanI prApti thAya e saphaLatAnI sIDI che. puruSArthanA prakAre. ApaNe ApaNA jIvana daramiyAna je kAMI puruSArtha karIe chIe tene be vibhAgamAM vaheMcI zakAya. eka te sAMsArika sukhane mATe thato ane bIjo AdhyAtmika unnatine mATe te. temAM prathama puruSArthanuM prayojana "artha " ane "kAma" hoya che, tathA bIjA puruSArthanuM prayojana "dharma " ane "mekSa' hoya che. artha ane kAma. artha vaDe khAnapAna meLavI zakAya che, vastra-alaMkAra meLavI zakAya che, maMdira-mahela ane bAgabagIcA meLavI zakAya che tathA yaza, kIrti ane adhikAra paNa meLavI zakAya che. vaLI dAsadAsIo, nokaracAkara, sevakasevikAo tathA strIo paNa moTA bhAge tene ja AdhIna hoya che. kahyuM che ke" tAvanmAtA pitA caiva, tAvat sarve'pi bAndhavAH / tAvadbhAryA sadA hRSTA, yAvallakSmIH sthirA gRhe // " mAtApitA tyAM sudhI ja mAna rAkhe che, sagAMvahAlAM tyAM sudhI ja sneha rAkhe che ane strI paNa tyAM sudhI ja harakhAyelI rahe che ke jyAM sudhI lakSmI gharamAM sthira hoya che." "nayena netA vinayena ziSyaH, zIlena nArI prazamena sAdhuH / jIvena dehaH sukRtena dehI, vittena gehI rahito na kiJcit / / " Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI : 1 : saphaLatAnI sI " nyAyathI netA, vinayathI ziSya, ziyaLathI nArI, samatAthI sAdhu, jIvathI deha, sukRtathI AtmA ane dhana ke lakSmIthI gRhastha che. tenAthI rahita hoya te kAMi nathI. tAtparya ke nyAya--nItituM jANakArapaNuM ane te pramANe vartavAne svabhAva na hoya teA netA banI zakAtuM nathI. yAgya vinaya na hAya teA ziSya banI zakAtu nathI. ziyaLa e strInu bhUSaNa che, te vinA strI zeAbhatI nathI. samatA guNa prakaTyA vinA sAcA sAdhu banI zakAtuM nathI, chatra hoya te ja DheDunI ki'mata che, nahi te ' jaldI kareA, vakhata jAya che' ema kahIne tene bALI mUkavAmAM Ave che. sukRta karavAmAM Ave te ja AtmA zeAle che, nahi teA duSTa rIte vartate AtmA pAte ja potAne vairI che, ane dhana na hoya teA gRhasthanu ghara zAlatuM nathI. kahA ke te smazAna tulya gaNAya che. "" ane tethI ja nItikAroe kahyuM che ke "varaM vanaM vyAghragaNairniSevitaM drumAlaye patrakalaizca bhojanam / tRNaizca zayyA vasataM ca valkalaM, na bandhu madhye dhanahIna jIvitam // " vAghathI bharelA vanane sevavuM sAruM, jaMgalamAM rahIne patra ane lathI nirvAha karavA sArA, ghAsanI pathArI para sUI rahevuM sAruM, vastromAM chAlanAM kapaDAM paheravAM sArAM, paraMtu sagAMvahAlAMnI vacce dhana vinA rahevuM sAruM nahi, kAmavaDe spasukha, rasasukha, gadhasukha, vasukha ane zabdasukha mANI zakAya che. suMvALI pathArI, suMvALA vastro, suMdara gAdItakiyA, sAruM rAcaracIluM, vIjaLInA paMkhA, chatrI, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabaMdha-caMthamALA : 22 : H puSa joDA, AvI vividha vastuo ane strI e sparzasukhanAM sAdhana che. vividha jAtanAM khANAM, vividha jAtanAM pINAM, vividha jAtanAM mevA-miThAI ane vividha jAtanAM mukhavAsa e rasasukhanAM sAdhana che. kezara, kasturI, agara, caMdana, vividha jAtanAM tele, vividha prakAranAM attara ane suvAsita pupi e gaMdhasukhanAM sAdhana che. manahara vastro, manohara alaMkAro, manahara rUpa ane manahara dekhAva e varNasukhanAM sAdhana che. tathA suMdara zabdo, priya vAkaye, madhura gIta, manahara avAja, rucikara tAla ke vividha Aroha-avarohane anusaratI svarazreNI e zabdasukhanAM sAdhano che. tAtparya ke-eka prakAranA manuSya je kAMI pravRtti parizrama, vyApAra-vyavasAya ke dhaMdhA-rojagAra kare che, tene hetu kaMcana, lakSmI, suvarNa, dravya, nANuM, dhana, pise Adi nAmathI oLakhAtA arthanI prApti hoya che ane te dvArA jyAre teo vividha bhega-upabhoganI sAmagrI eTale "kAma meLavI zake che tyAre potAnI mahenata phaLI "--potAne saphaLatA maLI." ema mAne che. dharma ane mekSa. AdhyAtmika unnatinuM sAdhana, dAna-zIla-tapa-bhAvavALo. dharmamArga ke samyagadarzana, samyajJAna ane sammacAritravALo mekSamArga gaNAya che. kahyuM che ke - "dAnaM supAtre vizadaM ca zIlaM, tapo vicitraM zubhabhAvanA ca / bhavArNavottAraNasattaraNDaM, dharma caturdhA munayo vadanti // " Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjuM : : ra3 : saphaLatAnI sIDI " supAtrane dAna ApavuM, nirmala cAritra rAkhavu, vividha prakAranA tapa karavA ane uttama bhAvanA rAkhavI, e cAra prakAranA dharma bhavasAgarane pAra karavA mATe suMdara vahANa che; ema munie kahe che, " dAna-viSe kahyuM che ke:-- para vavasAyaphalaM vivo, vizvassa phalaM supattaviNiogo / tayabhAve vavasAo, vivo via duggainimittaM // " " vyavasAyanu mULa vaibhava che ane vaibhavanuM phUla supAtra viniyAga che; eTale ke tenuM supAtrane dAna karavu' e che. jo ema karavAmAM na Ave te e vyavasAya ane e vaibhava, krutinuM nimitta bane che. " " ttattva muya, date mahatttaram | dattaM zreyAMsi saMmUne, viSThA bhavati bhakSitam // ,, " dvIdhelA ane bhAgavelA vacce meTu aMtara jaNAya che. je devAmAM Ave che tenA vaDe zreyanI utpatti thAya che; jyAre bhAgavelAMnI ke bhakSaNa karelAnI viSThA banI jAya che. ' zIla-viSe kahyuM che keH-- - " zIlaM nAma nRNAM kulonnatikaraM zIlaM paraM bhUSaNam, zIlaM pratipAti vittamanaghaM zIlaM sugatyAvaham / zIlaM durgatinAzanaM suvipulaM zIlaM yazaH pAvanaM, zIlaM nirvRttihetureva paramaH zIlaM tu kalpadrumaH // 99 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * puSa badha-caMthamALA : 24: - "kharekhara ! manuSyanuM zIla kulanI unnati karanAruM, parama bhUSaNarUpa ane na cAlyuM jAya tevuM uttama dhana che. vaLI pavitra zIla sugatine lAvanAruM, durgatine dalanAruM ane pAvana yazarUpa che. tema ja zIla e zAMtine parama hetu che. tethI zIla e ja A jagamAM sAcuM kalpadruma che." tapa-viSe kahyuM che ke - " jahA mahAtalAyassa sanniruddhe jalAgame / usicaNAe tavaNAe kameNaM sosaNA bhave / / evaM tu saMjayassAvi, pAvakammanirAsave / bhavakoDIsaMciyaM kamma, tavasA nirijai / / " jema ke moTA taLAvamAM pANI AvavAnAM mArga rUMdhavAmAM Ave ane pachI tene ulecavAmAM ke tapAvavAmAM Ave te te taLAvanuM pANI krame krame zeSAI jAya che, tema saMvata puruSa navAM pApakarmo karatAM aTake ane tapane Azraya le, to tenAM koDe bhavanAM saMcita thayelAM kame paNa kharI paDe che." bhAva-viSe kahyuM che ke - ." takavihUNo vijo, lakkhaNahINo a paMDio loe / bhAvavihUNo dhammo, tinnivi nUNaM hasijaMti // " je vaidya rAga pArakhavAmAM ke auSadha ApavAmAM akkalane upaga karatuM nathI, je paMDita pitAnA vicAramAM ane AcAramAM vidvattAnAM kAMI lakSaNe batAvatA nathI ane je dharma bhAvathI rahita hoya che, te traNe, kharekhara ! hAMsIne pAtra thAya che." Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM : 5 ra5 ' saphaLatAnI sIDI " dAnazIlatapaHsampadbhAvena bhajate phalam / svAdaH prAdurbhavedbhojye, kiM nAma lavaNaM vinA ? // " dAna, zIla, tapa ane saMpatti bhAvavaDe ja phalane dhAraNa kare che. rasoImAM mIThuM na hoya to svAda kayAMthI utpanna thAya ? arthAt je sthAna rasavatImAM mIThAnuM che, te ja sthAna, dAna, zIla ane tapamAM bhAvanuM che." samyagadarzana eTale sAcI dRSTi ke sudRSTi, tenAvaDe jagata ane jIvananA praznone sAcI rIte joI zakAya che. te mATe anubhavI puruSoe kahyuM che ke - "dhanena hIno'pi dhanI manuSyo,yasyAsti samyaktvadhanaM pradhAnam / dhanaM bhavedekabhave sukhAya, bhave bhave'nantasukhI sudRSTiH / / " dhanathI rahita hovA chatAM te manuSya dhanavALe che ke jene zreSTha samyakatva eTale samyagadarzana ke sudRSTinI prApti thaI che. jyAre dhana bahu bahu te eka bhavamAM ja sukha ApI zake che tyAre sudaSTivALe. manuSya je kAMI bha dhAraNa karavA paDe, te dareka bhavamAM anaMta sukhane svAmI thAya che." "dAnAni zIlAni tapAMsi pUjA, sattIrthayAtrA pravarA dayA ca / suzrAvakatvaM vratapAlanaM ca, samyaktvapUrNAni mahAphalAni // " dAnanA vividha prakAro, zIlanA bhinna bhinna aMge, nAnA prakAranuM tapa, pUjya tAraka tIrthonI yAtrA, uttama dayA, suzrAvakapaNuM ane vrata pAlana karavAnI zakti e samyaktvanAM ja mahAle che. " Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha Adha-graMthamALA 3 26 H : puSpa samyagjJAna eTale sAcuM jANapaNuM ke tattvanA yathArtha Apa. tene mATe kahyuM che ke-- 8 14muM nALa taNo tyA, vaM viTTurU saddasaMgar / annANI kiM kAhI ? kiM, vA nAhIi apAvagaM || 99 sasayamI puruSa prathama jJAna ane pachI yA e rIte varte che, kAraNa ke ajJAnI manuSya kare zu? te puNya ane pApanA bheda kevI rIte jANI zake ? tAtparya ke-yAnuM pAlana karavA mATe te mULa tattvAne pahelAM jANI le che. " 66 nANassa sabassa pagAsaNAe, annANamohassa vivajaNAe / rAgassa dosassa saMkhaNaM, egantasokkhaM samuveha mokkhaM // " 66 ' jJAnanA pUrNa prakAzathI ane ajJAna tathA meAhanA tyAgathI, temaja rAga ane dveSanA saMkSayathI manuSyA ekAMta sukhavALA mAkSane pAme che. "" samyak cAritra eTale sadAcAra, saMyama ke virati, te mATe kahyuM che keH 66 nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na hunti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nivANaM // 17 " jene samyagdarzana prApta thayuM nathI, tene samyajJAna prApta thatuM nathI. jene samyajJAna prApta thayu' nathI tene samyak cAritra prApta thatuM nathI. jenAmAM samyak cAritranA guNA prakaTyA nathI te kakha dhanathI mukta thatA nathI. ane je kamabaMdhanathI mukta thatA nathI te nirvANane pAmI zakatA nathI. "" Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM : : 2H saphaLatAnI sIDa "gjhAjhavAmi, paridrayaniprada pavanacaH | daNDatrayaviratizceti saMyamaH sptdshbhedH||" hiMsA, jUha, corI, maithuna ane parigraha e pAMca bAbatothI viramavuM; pAMca idrino nigraha kare, krodha, mAna, mAyA ane lobhane jitavA; tathA manathI, vacanathI ane kAyAthI pApa karatAM aTakavuM; e rIte saMyama sattara prakArano che." " mithyA vaktaM na jAnAmi, sAraM kizcittava kathayAmi / guptitritayaM samitIH paJca, yAvajIvaM khalu mA muzca // " eka ziSya pUchyuM ke "he pUjya gurudeva! cAritra kene kahevAya ? cAritra kevuM hoya ? cAritranA prakAro kyA? cAritra pAmavA zuM karavuM joie? vagere bAbatanuM rahasya mane jaNAvo" te vakhate gurue javAba Ape ke "he ziSya ! mane bahu belatAM AvaDatuM nathI. eTale tane TUMkamAM ja javAba ApI dauM ke jyAM sudhI tuM jIve tyAM sudhI traNa gupti ane pAMca sAmatine choDIza nahi, arthAt traNa gupti ane pAMca samitinA pAlanamAM samyak cAritranuM tamAma rahasya AvI jAya che." traNa gupti eTale mane gupti, vacanagupti ane kAyamusi. jenAthI mana para kAbU rakhAya te mane gupti, vacana para kAbU rakhAya te vacanagupti ane kAyA para kAbU rakhAya te kAyagupti. pAMca samiti eTale Isamiti, bhASAsamiti, eSaNasamiti, AdAnanikSepasamiti ane pAriSThApanikAsamiti. ahIM samitino artha sAvadhAnI ke jyaNApUrvakanI pravRtti sama Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedha-caMthamALA ra8H javAne che. temAM jaNApUrvaka cAlavuM e Isamiti che, jayaNApUrvaka bolavuM e bhASAsamiti che, jayaNApUrvaka AhAra, pANI vagere meLavavAM e eSaNasamiti che, vastra, pAtra vagerenuM jayaNApUrvaka paDilehaNa eTale cakSuthI jIvajaMtu rahita che ke kema? te tapAsavuM. tathA temane yathAsthAne levAM mUkavAM te AdAna-nikSepa (AdAna eTale grahaNa, nikSepa eTale sthApana) samiti che, ane mala, mUtra, baLa ke kacarAne jIva rahita bhUmimAM saMtApa na thAya te rIte jayaNA pUrvaka paraThavavAM-nAMkhI devAM te pAriSThApanikAsamiti che. kahyuM che ke - "vALA ca dhaws, kA dhamaraNa pALA dorA tavu kayaTI, vita muddAvA kayA " jayaNa eTale yatnA, yatna, banate tamAma prayAsa ke banI zake teTalI vadhAremAM vadhAre kALajI, te dharmanI janetA che, dharmanuM pAlana karanArI che, dharmanI vRddhi karanArI che ane ekAMta evA muktisukhane lAvanArI che." tAtparya ke-bIjA prakAranA manuSya je kAMI pravRtti-pari. zrama, vidhi-vidhAna, AcAraanuSThAna ke kriyAo kare che, tene hita uttama jIvana gALavAne hoya che ane te dvArA jyAre teo mekSamArganI sAmagrI meLavI zake che tyAre potAnI mahenata phaLI" "pitAne saphaLatA maLI" ema mAne che. A rIte manuSya mAtranI pravRtti yA te arthaprAptinA hetuthI, yA te kAmaprAptinA hetuthI, yAto dharmaprAptinA hetuthI, yAto mokSa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI saphaLatAnI sIDI prAptinA hetuthI thAya che. A cAra prakAranA hetumAMthI prathama arthanA be hetuo eTale artha ane kAmane heya gaNavAmAM AvyA che, kAraNa ke tenAthI manuSya jIvanano mahAudeza je paramAnaMdanI prApti che, te thaI zakatI nathI. ' arthanI heyatA. aneka durgaNone utpanna karavAmAM nimittabhUta che. kahyuM che ke - " nirdayatvamahaGkArastRSNA karkazabhASaNam / nIcapAtrapriyatvaM ca paJca zrIsahacAriNaH // " " lakSamInI sAthe pAMca vastuo hAjara thAya che. (1) nirdayatA (2) ahaMkAra (3) tRSNa (4) karkaza vacanaprayoga (5) halakI keTinA mANaso pratye prema. A kathana sarjAze satya bhale na hoya, paNa mahad aMze sAcuM che. manuSya pAse jarUra karatAM dhanasaMcaya vadhAre thavA lAgyuM ke te potAnA mULa mitrane eka pachI eka cheDate jAya che ane navA sAthe destI bAMdhe che. sagAMvahAlAMne paNa tarachoDavA lAge che ane garIbanI gati cheka ja visarI jAya che. vaLI vaDIlo ane mAtA pitA pratye tenI vartaNUkamAM phera paDI jAya che ane je strI Aja sudhI potAnI sAthe muzIbate uThAvavAmAM, Aphata jhIlavAmAM ane tamAma prakAranA vikaTa prasaMgamAM sAtha pUratI hatI, temaja nirAzAmaya sagomAM AzvAsananAM vacane kahIne tene TaTAra rAkhatI hatI, te strI tene sAmAnya "gyatA vinAnI " "pitAnA mATe nakAmI ? ane "rU5-guNavihIna" jaNAya che, tethI tenA para bIjI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : puruSa dhamadha-graMthamALA karavAmAM te magarUrI mAne che. A rIte vadhAre paDato dhanasaMcaya tenAmAMthI vinaya, viveka, rahama ane dayAnA guNone dUra karavAmAM mukhya bhAga bhajave che, tethI lakSmInI sAthe niyatA Ave che, ema kahevuM anucita nathI. dhanavAne vadhAre dhanavAna thavAnA keDamAM je upAyo kAme lagADe che ane potAnA hariphene mahAta karavA je yukitaone Azraya le che te paNa nirdayatAnI ja sUcaka che. lakSmI sAthe AvanAra bIje durguNa. ahuMkAra ke abhimAna che. manuSyane be paisAnI prApti thaI ke ema ja mAnavA lAge che ke have A jagatamAM mAre je bIje kaI nathI. ane tenI chAtI abhimAnathI phUlavA mAMDe che, tenI mUcho maraDavA lAge che ane tene kammarane DAMDiye akkaDAIne lIdhe eve TaTAra thaI jAya che ke tene jarApaNa vaLavA deto nathI. AvA manuSya ahaMkAranA ApharAmAM e vAta cheka ja bhUlI jAya che ke A jagata para kaika koTyAdhipatio ane keka ajAdhipatio thaI gayA ke jenI AgaLa pite kaI visAtamAM nathI ane e kaTyAdhipatio ane ajAdhipatio jyAre A duniyAmAMthI vidAya thayA tyAre khullA hAthe ane raDatA meDhe gayA hatA, te vAta paNa tene yAda AvatI nathI. je e vAta yAda AvatI hoya te ahaMkAra Ave ja zAne? ane kadAca kaI dubhAMgI paLe AvI jAya te Take zAne? - lakSmInI sAthe AvanArI trIje durgaNa tRSNA che. jema lAbha vadhe tema lebha vadhe e hakIkata jagaprasiddha che. jyAre Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI: saphaLatAnI sIDI pAse kAMI paNa na hoya, tyAre manamAM ema thAya che ke "dasavIsa rUpiyA maLI jAya te sAruM ? jyAre dasa-vIsa rUpiyA maLI jAya tyAre manamAM e vicAra Ave ke "have se-baso rUpiyA maLI jAya te sAruM. ' jyAre e pramANe so-base rUpiyA paNa maLI jAya che tyAre manamAM ema thavA lAge che ke have "hajAra-be hajAra maLe te sAruM' e te lakSmInI sAthe tRSNA vacce ja jAya che. ema karatAM lakSAdhipati thavAne keDa jAge che, lakSAdhipatimAMthI keTyAdhipati thavAne keDa jAge che ane keTayAdhipatimAMthI annAdhipati thavAne keDa jAge che. A tRSNane aMta kayAM? A lAlasAne cheDe kyAM? eTale lakSmInA AgamananI sAthe lebha vadhato jAya che, tRSNa adhika thatI jAya che ane Asakti mAjhA mUke che, e nirvivAda che. - lakSmInI sAthe AvanAro durguNa karkaza vacanaprayoga che. pahelAM je vANamAM namratA hoya che, vacanamAM madhuratA hoya che, je vAkyaprayogomAM mIThAza bhArobhAra bharelI hoya che te ja vANI, te ja vacane ane te ja vAkyaprayogo lakSmI AvyA pachI te chaDAIvALAM, kaDavAzabharelAM ane saMpUrNa karkaza bane che. pahelAM jyAM "bhAI"baMdhu," "mahAzaya, "mahadaya" evAM saMbodhana thatAM hoya che, tyAM "e" "alyA" "mUrkha" "gaDhA" evAM saMbaMdhane thavA lAge che. ane AkhI duniyA jANe mUrkha heAya ane pote ja eka DAhyo hoya tema vAtavAtamAM te anya lekene "mUrkha lake" "bevakUpha mANaso" "akkalanA othamIra" "buddhinA bAradAna" ema kahIne saMbodhe che. vaLI vicitra vAta te e che ke-jene duniyA pUjatI hoya che, jenA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadha-caMthamALA kara : mATe lekanA manamAM UMDe Adara hoya che ane jenA sAdhutva viSe kaI jAtanI zaMkAnuM kAraNa hatuM nathI tevA manuSyane paNa teo "bhAmaTA" "lebhAgu" "DaLaghAla" ane "badamAza" kahevAnI hada sudhI pahoMcI jAya che! AthI vadhAre vacanakarka, zatA bIjI kaI hoI zake ? lakSamInI sAthe AvanAro pAMcame durgaNa halakI keTinA mANase pratyeno prema che. manuSya pAse paisA thavA lAgyA ke tenI AsapAsa lebhI, lAlacu ane khuzAmadakherenI jamAta ekaThI thavA lAge che. A "hAjI hA" karanAranI TaLI divasane rAta ane rAtane divasa kahetAM paNa acakAtI nathI ! teo dareka vAtamAM eka ja pratipAdana karatA hoya che ke "Apa jevA A jagamAM ke IzANuM nathI." "Apa jevA A jagamAM kaI buddhimAna nathI." "Apa jevA A jagatamAM kaI dAnI nathI." "Apa guNavaMta che, bahAdura che, vIra che, parAkamI che, ane devane paNa TapI jAo tevA tejasvI ane bhAgyavAna che. lakSmIvaMtane AvI cApalusIbharI vAta gamavA lAge che, kAraNa ke tenAthI temanA abhimAnanuM poSaNa thAya che. ane tethI temanI pAse sAcAbolA, vaphAdAra ke DAhyA mANasenuM sthAna jhapATAbaMdha ghaTatuM jAya che. vaphAdAra munima. eka lakSamInaMdane maratI vakhate pitAnA vaphAdAra munimane kahyuM ke "huM maratI vakhate mArI pAse eTaluM dhana mUkta jAuM chuM ke mArI sAta peDhI sudhI paNa te khUTaze nahi. paNa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 22 : saphaLatAnI sIDI tamane bhalAmaNa eka ja karavAnI ke jyAM sudhI tame gAdI para he tyAM sudhI mAre putra saTTo na kare te joze. e bAbatanuM tame vacana Apo eTale mane nirAMta thAya." vaphAdAra munie te pramANe vacana ApyuM. have zeTha gujarI gayA ane badhI milakata yuvAna zeThanA hAthamAM AvI. sarevara bharyuM hoya tyAM aneka pakSIo AvI pahoMce che, e nyAye A yuvAna zeTha AgaLa judI judI jAtanA aneka mANaso jamA thavA lAgyA. temAM keTalAka sinemA ane nATakanA zokhIna hatA, keTalAka dArUDiyA hatA, keTalAka gupta vyabhicAra karanArA hatA ane keTalAka saTeDiyA hatA. zeThanA bALapaNanAM saMskAre sArA hatA ane temanA pitAe dhArmikatAne paNa keTaleka vArase Apyo hato, tethI te bIjI rIte bagaDyA nahi, paNa saTeDiyA mitrae temanA manamAM e vAta majabUta ThasAvI dIdhI ke teo potAnA dhananA jore ane khAsa karIne bhAgyanA jore saTTA dvArA koDa rUpiyA kamAI zakaze. A vAtane vadhAre majabUta karavA mATe teo keTalAka jezIone tathA hastarekhA-vizAradane bolAvI lAvyA ane te agama-nigamanI vAta jANanAra mahApuruSoe (?) zeThane kahI dIdhuM ke "tamArA graha ati baLavAna che ane have pachInA varSomAM lakSmInI relachela thaze.' pachI pUchavuM ja zuM? zeThe saTTo upADavAne vicAra karyo ane tene lagatI badhI taiyArI karI. te vakhate pelA vaphAdAra yunime kahyuM: "he zeTha ! ApanA para lamInI mahera che. ApanI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadha-graMthamALA : 34 : : puSpa pAse makAna che, mALAo che, milA che, mATI mATI milakatA che ane rAkaDanANuM paNu ghaNu che. tethI Ape sAhasa bharelA dhaMdhAmAM utaravu... cegya nathI. saTTo tA bharyu" nALiyera kahevAya, temAMthI zu... piraNAma Ave te kANu kahI zake ? vaLI mArI najare meM aneka sArA sArA mANusAne A dhaMdhAmAM khuvAra thatA joyA che, tethI Apane mArI salAha che ke A dhaMdhAmAM paDavu nahi. 2 munima purANA hatA ane pitAnA ThekANe hatA, tethI zeTha vicAramAM paDI gayA. eTale saTTo upADavAnA vicAra mulatavI rAkhyA. pelA saToDiyA mitrae joyuM ke zeThanA utsAha ekAeka esarI gayA, eTale tenA kAraNAnI zodha karavA mAMDI. temAM te jANI zakayA ke zeThanA vRddha munima ja temanA kAnamAM phUMka mArI che ane ApaNI cAjanA para pANI pheravyuM che, tethI tee dhIme dhIme zeThanA kAna para munimanI evaphAdArInA ane khAnagI rIte paisA khAi javAnA AkSepa karavA lAgyA. te sAthe saTTo karavAthI kANe keTalA paisA meLavyA ane kevA mAletujAra thaI gayA te ja vAte karavA mAMDI. tethI kAcA kAnanA zeThe munimanI zikhAmaNane bAjue mUkIne pharI saTTAmAM jhaMpalAvavAnA nizcaya karyAM. munime joyu` ke zeTha phrIne saTTo upADavAnA nizcaya para AvyA che, eTale teNe kahyuM: bhalA thaIne mArI vAtano svIkAra karA. huM tamArA ATalA varSanA jUnA ane vaphAdAra sevaka tamane kadI paNa khATI salAha Apu nahi. Apa saTTo karo te koI paNa rIte IcchavA yogya nathI. ' Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDavuM na A nIkaLatA ja ApavI nahi bIjuM : : 3pa : saphaLatAnI sIDI te vakhate zeThe kahyuM: "tame keTalA vaphAdAra che, tenI mane khabara che. paNa jUnA mANasa jANIne huM kAMI bolate nathI tyAre tame vadhAre paDatI chUTa letA jAo che, mATe have pachI tamAre mArI koI paNa vAtamAM vacce paDavuM nahi ane mane vaNamAgI zikhAmaNa ApavI nahi !" zeThanA mukhamAMthI AvA zabdo nIkaLatAM munimanA te hezakoza UDI gayA. jANe caMdra agni karate hoya, jANe sAgara mAjhA mUkate hoya, jANe paga nIcenI dharatI sarakI rahI hoya te duHkhada ane AzcaryakArI anubhava karavA lAgyA, paNa DIvAre e vacananI kaLa kAMIka maLI paDI tyAre vicAra karavA lAgyA ke "zeThanI sebata kharAba che ane temanA kAnamAM pUrepUruM jhera reDAyuM che, eTale hAla mArI kaI paNa vAta mAnaze nahi. vaLI temane dinamAna paNa have pAMsare hoya tema jaNAtuM nathI. nahi te AvI kubuddhi kyAMthI sUjhe?" eTale teNe kahyuM: "mArA mAlika ! A zabdo ApanA mukhamAMthI nIkaLatA hoya tema huM mAnato nathI, kAraNake ApanI sajajanatA ane vivekathI huM pUrepUre paricita chuM. eTale A vacane ApanAmAM dAkhala thayelA kaI bhUta-preta, pizAca ke vyaMtaranA jaNAya che. tethI tene asa ke erato karato nathI. mArI vaphAdArI mATe Apa kahe tevA pramANe ApavA taiyAra chuM. vadhAre zuM kahuM? je dhaNanuM meM nimaka khAdhuM che, tenA pratyenI mArI akhaMDa vaphAdArI ja mane A vacane belAvI rahI che, nahi te huM jANuM chuM ke bhIMtamAM 1Ne lAgI cUkaye che ane khetaramAM hima paDI cUkayuM che.' A zabdathI zeTha ekadama uzkerAI gayA ane bolI UThyA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabodha-graMthamALA H 36 H : puSpa ke "munimajI! jIbhane vadhAre paDatI lAMbI karavAnI koI jarUra nathI. mArI sAthe kevI adabathI vAta karavI joIe te paNa tame bhUlI gayA cho, mATe have pachI je bIjI vAra AvuM karaze te pANIcuM parakhAvI daIza!" | munime kahyuM: "Apa saTTo kare ane huM gAdI para besuM te vAta banavAnI ja nathI. je Apane e nizcaya AkharI ja hoya te A rahI tijorIonI cAvIe ane A rahyA copaDA. A hAlatamAM huM eka kSaNa paNa nokarI karavA taiyAra nathI." zeTha munima sAmuM joI rahyA. te vicAravA lAgyA ke "huM mAladAra thAuM ke garIba banI jAuM tethI sAthe A munimane zuM lAgevaLage? e te enA pagArane bhAgIdAra tema chatAM e DoDha DAhyo thaIne mane zikhAmaNa ApavA Ave che ane huM zikhAmaNa na mAnuM te nokarI cheDI devAnI dhamakI Ape che, tethI tene koI paNa keDuM ApavuM nahi." ane temaNe munimanI pAsethI tijorIonI cAvIo ane cepaDA saMbhALI lIdhA. munima salAma bharIne gAdIethI nIce utaryo. tenI nekarI chUTI gaI. paNa tene eka vAtane parama saMteSa hato ke teNe eka maraNa pAmatAM mAlikane ApelA vacananuM pAlana barAbara karyuM hatuM. munimajI cAlyAM jatAM zeTha para sarva aMkuza dUra thaze. khuzAmatakhoranuM caDI vAgyuM ane temanI zikhAmaNa pramANe zeTha saTTAmAM yAhema jhaMpalAvyuM. e saTTAe prAraMbhamAM yArI ApI ane keTalAka lAkhano napho thaye. pelA svAthI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM: : 37 : saphaLatAnI sIDI ane khuzAmatakhAro eka yA bIjA raste caDI gayA. pachIthI A kaTekaTIne samaya. zeThe nAkhele mATe dAva UMdho paDe, paraMtu A ghaTanAe temane bamaNe saTTo karavAne uzkeryA, kAraNake hAryo jugArI haMmezAM bamaNuM rame che. paraMtu e dAva paNa niSphaLa gaye ane zeTha vadhAre khADAmAM utarI paDyA. A vakhate sAcI salAha ApanAra temanI pAse keIpaNa hatuM nahi ane je kaI hatA te nIce prakRtinA hatA, vaLI svAthI hatA. eTale chevaTe zeTha gaLAbUDa peTamAM utarI gayA ane makAne, mALAo, milo ane mIlakata vecavAno vakhata AvyuM. jyAre temanuM sarva kAMI vecAI gayuM tyAre kheTano khADe mAMDamAMDa pUrA. te divasathI teo cheka muphalIsa banI gayA. kahevAnuM tAtparya e che ke-lAmI Ave che tyAM halakI prakRtinAM mANaso bhegAM thAya che, teo svArthavazAt khoTI salAha Ape che ane lakSamInaMdanene te sAkara jevI mIThI lAge che. jyAre sAcAbelA, vaphAdAra ane sajajana mANasenuM temanI pAse koI sthAna rahetuM nathI. keTalAka kaheze ke lakSamImAM AvA durgaNe bhale heya paNa saMsAramAM te tenI ja bolabAlA che. kahyuM che ke - vidyAvRddhAtoddhA, je 2 vRddhA vadutArA sarve te dhanavRddhasya dvAre tiSThanti kiGkarAH // " "jeo vidyAvRddha che, jeo tapovRddha che ane jeo bahuzruta hovAthI jJAnavRddha che, te sarve dhanavRddhanA dvAre kiMkaro tarIke UbhA rahe che. " Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha bAdha-graMthamALA : puSa tethI ane heya kema gaNAya ? A praznanA uttara e che ke-vidyAvRddha, tapAvRddha ane jJAnavRddha, dhanavRddhanA dvAre kikara tarIke UbhA rahe che ema kahevu bilakula vyAjabI nathI. jee sAcA vidyAvRddha che, sAcA vidvAna che teo potAnI vidyAmAM masta rahe che ane tenA sadupayeAgavaDe jIvananI jarUrIAte sahelAIthI meLavI le che. tethI temane dhanavAnonI gulAmI karavAnI kAi ja AvazyakatA rahetI nathI. eTalu ja nahi paNa dhanavAnAne ja temanA Dagale ane pagale khapa paDe che. temanA vinA temanuM taMtra, temane maheALA dhadhA ke temane vizALa vyavasAya cAlI zakatA nathI. dhanavAna mila UbhI karavA Icche paNa ijanerA ane judAM judAM khAtAnAM niSNAta mANasA na maLe tA zuM karI zake ? tethI ja kahyuM che keH -- : 38 : 9 vidvazvaM ca nRpakhaM ca naiva tulyaM kadAcana / svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate // '' vidyattva ane nRpatva e enI sarakhAmaNI kadI paNa thai zake nahi. kAraNa ke rAjA peAtAnA dezamAM ja pUjAya che ane vidvAnan sarvatra pUjAya che. jeA tapAvRddha che, temane dhananuM prayAjana zuM ? kadAca tapasvI tarIke gaNAtA kAi sAdhu, saMnyAsI, parivrAjaka, tApasa ke phakIre kAi dhanavAna AgaLa kAi vastunI mAgaNI karI hAya tA tethI ema kahI zakAya kharuM ke badhA tapAvRddho dhanavAnane tyAM kiMkaranI jema UbhA rahe che ? tapanA je Adaza nigraMtha maharSioe rajU karyAM che, te sauMpUrNa svAva Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIju : : 39 : saphaLatAnI sIDI laMbI ane svAdhIna che ane tenA anuSThAtAne kadI dhanavAna ke lakSamInaMdanI AgaLa koI vastunI mAgaNI karavAnI jarUra paDatI nathI. jeo jJAnavRddha che, teonuM sthAna te vidyAvAna karatAM paNa anekagaNuM UMcuM che. teo lakSmIne mahatva Ape ja kema ? ane je te lakSmIne mahatva ApatA hoya te teo jJAnavRddha nathI teo lakSamIne caMcala, asthira, aneka durganI jananI ane vikhavAdanuM mULa samaje che. lekamAM paNa kahevata che ke "jara, jamIna ane jarU, e traNe kajiyAnAM che eTale jJAnI puruSo AtmAnI mastImAM ja moja mANe che ane duniyAnI delata ke saMpattine tRNavat samaje che. - jJAnavRddha te AnuM nAma! hiMdane jitavA Avelo sikaMdara siMdhu nadInA taTe rahetA eka mahAtmAne maLavA gaye. kharuM kahIe to e jovA gaye ke A dezanA mahAtmAo kevA che? te jyAre mahAtmApuruSanI pAse pahoMce tyAre teo prAta: ravinA bAlakiraNe potAnA deha para jhIlI rahyA hatA. sikaMdara temanI najIka evI rIte Ubhe rahyo ke jethI tene paDachAye temanA deha para paDavA lAgyuM. paraMtu mahAtmA puruSa kAMI belyA nahIM. teo potAnA ciMtanamAM masta hatA. sikaMdare joyuM ke A mahAtmAe pitAnI sAme koNa UbhuM che, te jovAnI darakAra karI nahI. eTale pitAnuM Agamana te jaNAvavA belyA ke-praNAma ho mahAtmana ! game che? te kiran " UbhI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amAdha-thamA H puSa - A zabda sAMbhaLatAM ja mahAtmAe AMkho ughADI ane AzIrvAda ApatA jaNAvyuM ke "sukhI he baccA !' paNa tethI vizeSa kAMI bolyA nahi. sikaMdare Azcarya anubhavyuM "mArA piSAka ane rUAba uparathI paNa teo eTaluM jANI nahi zakyA hoya ke huM kaI mahAna nRpati, mahAna mahIpati ke mahAsenAdhipati chuM ? paNa kharekhara temane A kaI khyAla Avyo lAgato nathI, nahi te kAMI paNa puchata kharA! eTale teNe kahyuM "huM pRthvI vijetA sikaMdara ApanI sAme khaDe chuM" te sAMbhaLIne mahAtmA puruSe kahyuM "abe pRthvI vijetA sikaMdara! tuM eka nAnakaDI duniyAne sikaMdara che ane huM eka vizALa ane virATa duniyAne sikaMdara chuM tethI tane hukama karuM chuM ke tArI jagAethI tuM dUra haTI jA ane mane A savAranA bAlaravinA kemaLa kiraNe jhIlavAnI mIThI moja mANavA de !" sikaMdara jhaMkhavANe paDI game te haThIne dUra Ubhe rahyo ane mahAtmA puruSa pUrvavata bAlaravinA komaLa kiraNo jhIlavA lAgyA. temaNe sikaMdara sAthe vadhAre vAta karI nahi. sikaMdara A mahAtmAnI nispRhatA, niDaratA ane nimagnatA joIne A banI gaye ane mana sAthe vicAra karavA lAgyuM ke "je dezamAM AvA mahAtmAo vase che te dezane pUrepUre jitI le e kharekhara azakya che." pachI teNe hAtha joDIne namratApUrvaka kahyuM "mahAtman ! ApanI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM saphaLatAnI sIDI sevAmAM hAjara chuM tethI Apane je kAMI vastunI jarUra hoya te sukhethI mAMgI le. te Apane huM tAbaDatoba pUrI pADIza." mahAtmA puruSe tene javAba ApeH "huM paramAnaMdane IcchuM chuM. zuM te vastu tuM mane ApI zakIza? tuM tRSNane mAryo, abhimAnane mAryo muka-mukamAM pharato rahe che, tyAMnI prajAnA tamAma sukha sAdhane taravAranA jore lUMTI levAmAM majA mANe che, tyAM tArI pAse AvI vastu heya kayAMthI ? mATe e sikaMdara ! tuM tArA raste paDa ane mane mArI paramAnaMdaprAptinI sAdhanAmAM mazagula thavA de." - sikaMdare e mahAtmAne pharI pharIne namaskAra karyA ane bhAratane jitavAne vicAra mAMDI vALI pitAnA dezamAM pAcho pharyo. kahevAnI matalaba e che ke-jeo sAcA jJAnavRddha che, teo keyanIe tAbedArI svIkAratA nathI ke lakSmInI lAlacamAM paDatA nathI. bIjI vAta e che ke-sukhane mATe lakSamI meLavavAne prayatna kare e DuMgarane bedIne uMdara kADhavA barAbara che, kAraNe tenA dvArA je sukha prApta thAya che, te kSaNika hoya che. bIjI rIte kahIe te sukhane AdhAra lakSamI upara nathI, paNa pitAnI samaja upara, pitAnA jJAna upara ja che. tethI eka phakIra, eka sAdhu, eka tyAgI ke eka garIba sukha mANI zake che ane eka rAjA, eka amIra, eka dhanika ke eka zrImaMta aneka prakAre dukhI hoya che. vaLI eka garIba manuSyane hajAra Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha edha-thathamALA : 42 : rUpiyAnI prApti thatAM AnaMda thAya che, ane eka dhanika manuSyane teTalI ja rakama koi jAtanA AnaMdya ApI zakatI nathI; tethI paNa e vAta siddha thAya che ke sukha athavA AnaMdane ApanArI lakSmI nathI, paNa te aMgenI peAtAnI samaja che. tethI A samaja sudharI jAya teA lakSmIne meLavavA mATe je zakti ane samayanI bhaya`kara kharakhAdI thAya che temAMthI kheMcI zakAya ane e rIte phAjala paDelI zaktinA tathA samayanA vadhAre ucca hetu mATe upayoga karI zakAya. kAmanI taiyatA : kAmabhogathI utpanna thatA sukhA paNa kSaNika ja che. iMdriyAne game teTalI tRpta karavAmAM Ave te paNa te vaDavAgninA agninI jema sadA atRpta ja rahe che. tethI ja jJAnI puruSAe kahyuM che keH -- " viSayagaNaH kA puruSaM, karoti vazavarttinaM na satpuruSam / nAti mazakameva hi, lUtAtanturna mAtaGgam // 99 " karALiyAnI jALathI masaluM (eka jAtanuM sUkSmajaM tu ) khaMdhAI jAya che paNa hAthI khaMdhAtA nathI. te ja rIte kAyara puruSA karALiyAnI jALa jevA, krama vinAnA viSayasukhAne vaza thaI jAya che, paNa satpuruSA te rIte vaza thatA nathI. '" " aviditaparamAnando, vadati janA viSaya eva ramaNIyaH / tilatailamevamiSTaM yena na dRSTaM ghRtaM kvApi // 97 9 " je manuSye paramAnaMdane jANyA ke mANyuM nathI, te ja Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjuM': : 3 : saphaLatAnI sIDI manuSya ema kahe che ke viSayanuM sukha ramaNIya che. vAta sAcI che ke je mANase ghIne kadI paNa joyuM nathI te te| talanA tene ja mIThuM kahe, "" kuraGgamAtaGgapataGgabhRGgamInA hatAH paJcabhireva paJca / ekaH pramAdIsa kathaM na hanyAdyaH sevate paJcabhireva paJca / / " 44 " haraNa, hAthI, pataMgiyuM, bhamarA ane mAllu' e pAMce jaNA akeka iMdriyanI parAdhInatAnA kAraNe haNAya che, te jee pAMce iMdriyAnA gulAma che, teo kema na haNAya ? arthAt jarUra haNAya. haraNu vAMsaLInA svarathI mAhita thaIne pAradhie gAvelA pAsalAmAM phasAI jAya che. hAthI spesukhanI lAlasAthI hAthaNIne pakaDavA DhADe che, te vakhate zikArIoe banAvelI ajADImAM paDI jAya che ane pakaDAI jAya che. pachI AkhI 6 jiMdagI manuSyanI gulAmI uThAve che. pataMgiyuM rUpanI lAlasAthI dIvAnI jyeAtamAM kUdI paDe che ane baLI mare che. bhamare! sugaMdhanI lAlasAthI sAyaMkALe kamaLamAM khIDAI jAya che ane 'hamaNAM nIkaLuM chuM. ' humAM nIkaLuM chuM." evA vicAramAM chatI zaktie kamaLane bheTTIne bahAra nIkaLatA nathI. tenuM pariNAma e Ave che ke-savAramAM hAthIe kamaLane mukhamAM padharAvI de che, te vakhate bhamaro paNa hAthInA peTamAM jai paDe che ane maraNane zaraNa thAya che. mAchaluM rasalAlacu che, tethI galanA cheDe laTakAvelA mAMsanA svAda levA jatAM AkhAda sapaDAi jAya che. temAM rahelA kAMTA tenA gaLAmAM khu`cI * Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amAdha-caMthamALA 4H puSa jaya che ane tethI te prANane gumAvI de che. A dAkhalAo laIne manuSya je e vicAra kare ke eka indriyanI parAdhInatA ATaluM duHkha ANe che, te pAMca indriyanI parAdhInatA jogavanAra mArA zuM hAla thaze? iMdriyasukhanI ati lAlasA manuSyanA jIvanane aneka rIte adhaHpAta kare che. jeo sparza sukhanA adhika lAlacu che eTale jeo kAmavAsanAnI vAraMvAra tRpti karavA Icche che tenuM pariNAma zuM Ave che? AvA manuSyanAM AyuSya ati TUMkA thaI jAya che, temane akAlamaraNane bhaya khUba rahe che ane jeTale samaya jIve che teTale samaya eka jAtanI bhayaMkara atRptimAM ja pasAra kare che. AvA manuSyone aneka jAtanA rega lAgu paDe che, ane temanAM nANunI barabAdI thavAmAM kAMI bAkI rahetI nathI. vaLI A jAtanI viSayAsatimAMthI svacchedAcAra pedA thAya che, vyabhicAranI vRtti utpanna thAya che, vezyAgamana karavAnuM mana thAya che ane chevaTe te raste jatAM adhaHpAta saMpUrNa bane che. ethI eNDalaukika ane pAralaukika ane kalyANane mArga naSTa thAya che. jeo rasanA ati svAdiyA bane che, temanI hAlata paNa chevaTe bUrI ja thAya che. teone ajIrNa, apaco, jhADA, maraDA, saMgrahaNI ane evA ja bIjA roga lAgu paDe che ane tenI nAgacUDamAMthI teo kadI paNa saMpUrNa mukta thaI zakatA nathI. duniyAmAM je manuSyae dIrdhAyuSI tarIke nAma neMdhAvyAM che, temAMnA ghaNAkharA mitAhArI ane jIbha para kAbU rAkhanArA hatA. sugaMdhanA zekhIne navAM navAM attare meLavavAmAM, navAM ' ' aa che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM: : 5 ? saphaLatAnI sIDI navAM tenI banAvaTa karavAmAM ane bAgabagIcA tathA phalavADIene meLavavAmAM tathA khIlavavAmAM eTalA otapreta banI jAya che ke temane bIjI bAjunuM lakSya ja rahetuM nathI. AvA manuSyane bIjA manuSyanI vAsa Ave che, tethI teo emanI napharata karatAM zIkhe che, ane e rIte ghaNe tiraskAra, krodha vigerenuM sevana karatAM thAya che. rUpanI lAlasA bhayaMkara che. manuSya rUpALA dekhAvA mATe lAkho rUpiyAno kharca kare che, e kharca meLavavA mATe aneka jAtanAM pApa kare che ane pariNAme amUlya manuSyabhavane hArI jAya che. moTAnuM dekhIne nAnA zIkhe che, eTale dhanavAnonI nakala madhyama varganA leke kare che ane madhyama varganA lokonI nakala garIba loko kare che. e nakala karavAmAM teo potAnA gajavAne bhUlI jAya che, sAdI samajane visarI jAya che ane eka jAtanA vAhathI evA pIDAya che ke kartavya ane akartavyane khyAla paNa cUkI jAya che. - divasamAM pAMca vakhata pizAka badalavA, ghareNAne ThaThArA kara, papha-pAvaDara ane lIpasTIkane upayoga kare tathA amaryAdita ane asatya rIte va paridhAna karavAM emAM kaI jAtanuM DahApaNa samAyeluM che ? zuM ethI vAstavika sauMdaryamAM vRddhi thAya che? zuM ethI uttama gaNavAne adhikAra ApoApa AvI jAya che? ke chaTakela mananAM e badhAM chabaraDAM che? - sAdA pizAkamAM ane sughaDa raheNIkaheNImAM sAcuM saudarya che. te vAta jyAM sudhI na samajAya tyAM sudhI A rUpapradarzanane Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadha-caMthamALA : 4 : roga jarApaNa haMThavAne nahi. AvAM rUpapradarzane chevaTe patananA mArge laI jAya che, e vAta paNa bhUlavA jevI nathI. tethI lAlasA e AdhyAtmika unnatimAM meTe aMtarAya che ane tethI ja brahmacaryanA pAlana mATenA khAsa pharamAnamAM vibhUSAtyAgane khAsa sthAna ApavAmAM AvyuM che. manuSyane khuzAmata bharelAM zabda khUba game che, e eka jAtanI nabaLAI nahi te bIjuM zuM che? ApaNe kevA chIe te ApaNe jANa bahAra hetuM nathI, chatAM keI ApaNane mahAna kahe, mahAguNavAna kahe ke mahAsamartha kahe tethI phUlAI jaIe te avala prakAranI bevakUphAI nahi te bIjuM zuM che? je mANase kaDavAM vacane sAMbhaLavA jevuM zairya keLavI zakatAM nathI teo uttama prakArane puruSArtha karavA mATe yogya nathI, kAraNa ke tyAM aneka jAtanA pariSaha sahana karavA paDe che, jemAM kaTu vacanane pariSaha paNa bhAre hoya che. saMgItane vadhAre paDate nAda paNa ISTa nathI ja. tenA lIdhe manuSyanuM mana nAcaraMganA jalasAo tarapha, sinemAnI phIme tarapha ane gAnArIonA samUha tarapha jaladI derAI jAya che, je Akhare avanatinuM kAraNa bane che. vaLI haMmezA saMgItanA priya svare ja kAne paDe ane duHkha-nirAzAnI karuNuM bUma kAne na athaDAya, te A jagatamAM banavuM saMbhavita nathI. kahyuM che ke - - " kvacid vINAvAdaH kacidapi ca hAheti ruditam , kacid vidvad goSThI kacidapi ca surAmattakalahaH / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjI: 10 : saphaLatAnI sIDI kvacid rAmA ramyA kvacidapi ca galat kuSThavapuSaH; na khAne saMsAra: jimavRtamayaH ? f; viSamayaH ? " " kAI vAra vINAnA madhura svare kAne paDe che, teA kAI vAra rudananA hAhAkAra saMbhaLAya che. koIvAra vidvAnAnI vidvattA bharI vAtacIta sAMbhaLavAmAM Ave che, teA koIvAra dArUDiyAnA pAgala prabhAvA zravaNugAcara thAya che. keAIvAra ramaNIya rAmA najare paDe che, teA koI vAra kADhathI gaLI gayelA agA jovAmAM Ave che. A rIte samaja paDatI nathI ke A saMsAra te amRtamaya che ke viSamaya ? tAtparya ke temAM badhu suMdara ane priya hAya te zakaya nathI ane amRtanI sAme jhera UbheluM ja che. " tethI ja anubhavI puruSAe kahyuM che keH - " te paMtheEi na mammara, Tomuda murUM na saur tha / dunni na huMti kayAvi hu, iMdiyasukkhaM ca mukkhaM ca // " ' eka manuSya ekI sAthe pUrva ane pazcima ke uttara ane dakSiNa, athavA pUrvane uttara, pUrvane dakSiNa, pazcimane uttara, pazcimane dakSiNa ema be dizAomAM praveza karI zakatA nathI. eka sAya pAtAnA eka mukhathI eTale eka khAntuthI ja kathAne sIvI zake che paNa ekI sAthe e bAjuthI sIvI zakatI nathI. tevI rIte iMdriyAnA sukhane upabhAga ane mekSamAganI prApti e e kriyA ekI sAthe kadI paNa saMbhavI zakatI nathI. tAtparya ke jeNe mukti meLavavI hAya, teNe iMdriyasukhanI lAlasA cheADavI ja joIe. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabodha graMthamALA paraMtu dilagIrInI vAta e che ke - "mikSA tAra nImavAre, zayyA ca bhUH parijano nijadehamAtram / vastraM vizIrNapaTakhaNDamayI ca kanthA, hA hA tathApi viSayAn na parityajanti // " bhikSA mAgIne khAvAnuM hoya ane te paNa nIrasa temaja eka vAra sUvAnuM seMya para hoya, sagAMvahAlAMmAM je gaNe te pitAne ja deha hoya ane vamAM eka taddana phATI tUTI jIrNa laMgoTI hoya, te paNa manuSya viSaya sukhane choDatA nathI." " vikampate - hastayugaM vapuHbhIH prayAti dantA api vidravanti / mRtyAvupAgacchati nirvilamba, tathApi jantuviSayAbhilASI // " "baMne hAtha tharathara dhrujatA hoya, zarIra DagamagatuM hoya ane dAMta paNa eka pachI eka paDI rahyA hoya; vaLI mRtyu vinA vilaMbe najIka AvI rahyuM hoya, te paNa prANI viSayanI abhilASAne choDato nathI!" viSayaseganuM sukha kSaNika che, te vAta sahane pratIta che. zarIrane suMvALo sparza thAya tenuM sukha keTalI vAra Take che? jIbha vividha vAnIono AsvAda le tenuM sukha keTalI vAra jaNAya che? nAka judI judI jAtanI sugaMdha le tenuM sukha Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM: saphaLatAnI sIDI keTale samaya anubhavAya che? AMkhe joyeluM anupama rUpa kyAM sudhI sukha ApI zake che? ane kAne sAMbhaLele madhura svara keTalA vakhata mATe sukhanuM nimitta thAya che? je viSayanuM sukha sAcuM sukha hatA te tenAthI tRpti jaNAI heta, tenAthI saMtoSa anubhavAyo hota ane tenAthI mananuM suMdara samAdhAna thayuM hota; paNa anubhava tethI ulaTo ja che. eTale ke jema jema viSayasukha bhegavAtuM jAya che, tema tema tenI lAlasA tIvra thatI jAya che ane pariNAme evA bhayaMkara asaMteSane janma ApatI jAya che ke jethI kaI paNa prakAranI zAMtino anubhava thaI zakatuM nathI. kharekhara! " dadati tAvadamI viSayAH sukhaM, sphurati yAvadidaM hRdi mUDhatA / manasi tatvavidAM tu vicArake, ka viSayAH ka sukhaM ka parigrahaH // " " hadayamAM jyAM sudhI mUDhatA rahelI che, tyAM sudhI ja A viSaye sukhane ApI zake che. paraMtu tatvavidenA vicAraka manamAM nathI te viSayanuM AkarSaNa, nathI te tenA upayogamAM sukhanI kalpanA ke nathI tenA aMgenAM sAdhane meLavavAnI kaI jAtanI utkaMThA ! matalaba ke te viSayasukha ane tenAM sAdhanene mahattva ApatAM nathI. " Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. dharma ane meAkSanI upAdeyatA. dhama ane mAkSanI prApti mATe karavAmAM AvelA puruSArtha zreSTha che. kAraNa :H dharmadha-graMthamALA '' " vyasanazatagatAnAM klezarogAturANAM maraNabhayahatAnAM duHkhazokArdditAnAm / jagati bahuvidhAnAM vyAkulAnAM janAnAM, caLamALAnAM nityameLo di dharmaH / / ' puSpa " seMkaDA du:khathI gherAelA, kaleza ane rAgathI pIDAyelA, maraNanA bhayathI hatAza thayelA, du:kha ane zAkathI taramALa anelA ema aneka prakAre vyAkula khanelA azaraNu manuSyane A jagatamAM dharma eka ja hamezAM zaraNu karavA ceAgya che." ane kahyu che keH " TrIpo indi samAtoma, raso rogamaDhAmam / sudhAbindurviSAvegaM dharmaH pApabharaM tathA / " dIvA jema aMdhArAnA samUhane haNe che, rasAyaNu jema mahAna rAgAnA samUhane haNe che ane amRtanuM biMdu jema viSanA vegane haNe che, tema dharma pApanA samUhane haNe che. dharma eTale adhamatA aTakAvanAruM AcaraNu, dharma eTale kartavyanA kamanIya patha, dharma eTale uttama AcAravicAra ane dharma eTale sukRtya ane sadAcAra, tenI upAdeyatA viSe ane vicAra karavAnA ja thru hAya ? Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjI: 45. saphaLatAnI sIDI dhama vyaktigata vikAsane sAdhI zake che, dhama samAjane suvyavasthita rIte dhAraNa karI zake che, dhama rASTrane mahAna ane gauravazALI khanAvI zake che, tathA dharma sakala vizvamAM zAMtinA mehanamaMtra TUMkI zake che. adhikAranA bhedathI A maMgaLamaya dharmanuM svarUpa judA judA prakAre khatAvavAmAM AvyuM che, paNa tenAM mukhya lakSaNA dAna, zIla, tapa ane bhAva che. arthAt je kriyAmAM dAnanuM koI tattva na hoya, zIlanu kAi tattva na hoya, tapanA koi aMza na hoya ke bhAvanI vizadrutA na hAya tene dhama kahI zakAya nahi. tethI je leAkeA ema kahe che ke * viSa svAt 2 rAonane pIne paramAtri ! teM hai| na hi bhIru / gataM nivartate, samudayamAtramidaM kalevaram // " " huM suMdara netravALI ! IcchA pramANe khA ane pI, huM suMdara aMgavALI ! je yauvanArdika vItI gayuM te tane pharIthI prApta thaze nahi. huM bhIru ! je sukhArdika gayuM che eTale te tajyuM che te pharIthI prApta thaze nahi; kemake A zarIra kevaLa mahAbhUtAnA samudAya ja che." temane dharmanA vargamAM sthAna nathI. kemake nathI temAM dAnanuM tattva, nathI temAM zIlanuM tattva, nathI temAM tapa ke sayamanI bhAvanA ane nathI temAM uttama vicAra. te ja rIte je leAkeA ema kahe che keH " yAvajjIvaM sukhaM jIvedRNaM kRtvA ghRtaM pivet / bhasmIbhUtasya dehasya punarAgamanaM kutaH 1 // " - Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhabodha-caMthamALA para jyAM sudhI jIva tyAM sudhI sukhethI jIva eTale ke jarAye duHkha, takalIpha ke muzIbata uThAva nahi ane pAse paise na hoya te bIjAnuM devuM karIne paNa mAlamalIrA uDAva, kAraNa ke A zarIra baLI gayA pachI AvavAnuM nathI." temane paNa dharmanA vargamAM sthAna nathI, kAraNa ke temAM durAcAra ane anItine paSavAne ja vani rahelo che. manuSya game te rASTrane hoya, game te jAtimAM janme hoya, game te vaMzanI olAda gaNate hoya ane game te dhaMdherojagAra-vyavasAya karato hoya te paNa dAna-zIla-tapa-bhAvayukta dharmanuM AcaraNa zakti mujaba karI zake che. (1) kamANI ke milakatamAMthI dhanane maha utArI kAMIka paNa sArA mArge kharcavAnI vRtti rAkhavI ane garIba tathA niHsahAyane madada karavI e dAnanI zarUAta che. tene uttarattara vikAsa abhayadAna sudhI pahoMce che. (2) sasa mahAvyasanamAMthI bacI javuM. e zIlanI zarU Ata che. tene uttarottara vikAsa ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane mamatva- tyAga sudhI pahoMce che. (3) nAnuM sarakhe paNa niyama rAkhe e tapanI zarU Ata che. tene vikAsa upavAsa, unedaratA, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza, saMsInatA, prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, kAryotsarga ane dhyAna sudhI pahoMce che. jethI chevaTe IrachAone nAza thAya che. (4) sahunuM bhaluM IcchavuM, paNa keInuM bUruM IchavuM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM ? saphaLatAnI sIla nahi, e bhAvanI zarUAta che. tene uttarottara vikAsa maMtrI, pramada, kAruNya ane mAdhyastha bhAvanA sudhI pahoMce che. dharmanuM A svarUpa vizvavyApI che, sahu keIne vikAsanI eka sarakhI taka ApanAruM che ane keIpaNa jAtanA kadAgraha ke kuTila tatvathI rahita che. tethI ja nigraMtha maharSioe tene vizvadharma ke sAmAnyadharma tarIke jAhera karyo che. ane tene anusaravAnI AgrahabharI bhalAmaNa karelI che. mekSa eTale sakala karmakalezemAMthI mukti, aMtaramAM rahelA viSaya-vikAranI saMpUrNa sAphasuphI athavA vAsanAone samULago kSaya. je kAraNane lIdhe jIvane apAra-anaMta saMsAra-sAgaramAM paribhramaNa karavuM paDe che ane dukhanI anaMta paraMparAnA bhoga banavuM paDe che, je kAraNane lIdhe AtmA pitAnA bhavya svarUpamAM sthira thaI zakato nathI, je kAraNane lIdhe caitanya zaktine vikAsa parimita bane che, ane je kAraNane lIdhe parama AnaMdanA mahAsAgaramAM magna banI zakAtuM nathI, te kAraNa karma hoya, kaleza heya, upAdhi hoya, avidyA , vAsanA hoya ke game te nAme oLakhAtuM hoya paNa cheDavA cogya che. ene choDavAnI pravRtti parama prayAsathI karavI, game te bhege ane game te jahemate karavI te sAce puruSArtha che ane te ja saphalatAnI sAcI, suMdara, sabaLa ane sudaDha sIDI che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 3 : ArohaNa kriyA. puruSArthanI mahattA jyAM bhaNavAnu kAI sAdhana na hatuM tevA gAmamAMthI, jemanuM sthAna ghaNuM nIcuM hatuM tevI jAtimAMthI, ane jemane samaya ghaNA kharAma hatA tevA kuTu MbamAMthI mahAna rAjyakartA pAkyA -mahAna vicArakeA-vidvAnA-paDitA utpanna thayA ane mahAna zAhasAdAgara|, kalAkAro, samAjasevakA, sAdhue ane satA bahAra paDayA. A hakIkata spaSTa rIte batAve che kesAdhananI taMgIne jitI zakAya che, sthAnanI pratikULatAne kAbUmAM laI zakAya che ane samayanI vicitratA para vijaya meLavI zakAya che; paNu te eka ja zarate ke-te aMge avirataakhaMDa puruSArtha karavA joIe. te mATe eka kavie ThIka ja kahyuM . che keH-- Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM : - saphaLatAnA pADI - "vijetavyA lakA caraNataraNIyo jalanidhi vipakSaH paulastyo raNabhuvi sahAyAca kpyH| tathApyAjau rAmaH sakalamavadhIdrAkSasakula, kriyAsiddhiH sacce vasati mahatAM nopakaraNe // " laMkA je surakSita deza jitavAne hate, samudrane hAthe-page taravAne hate, sAme rAvaNa je mahAbaLiye zatru hatuM ane raNakSetramAM madada karanArA mahAna yoddhAo nahi paNa mAtra vAnare hatA te paNa zrIrAme sakala rAkSasakulane jhapATAMmAM jitI lIdhuM; tethI e vAta nakkI che ke-mahApuruSanI kiyAsiddhine AdhAra sAdhana-sAga para nathI, paraMtu pitAnA puruSArtha upara ja che. " ghaTo janmasthAnaM mRgaparijano bhUrjavasanaM, vane vAsaH kandairazanamatiduHsthaM vapuriti / itIdRkSo'gastyo yadapiSadapAraM jalanidhi, kriyAsiddhiH sacce vasati mahatAM nopakaraNe // " ghaDAmAM janmyA hatA, parivAramAM pazuo hatA,. paheravAmAM bhUrja vRkSanI chAla hatI, vasavATa jaMgalamAM hatuM, khAvA mATe vRkSa-velInAM kaMda hatA ane zarIra paNa ghaNuM ja kaDhazuM ke vAmaNuM hatuM-AvA vicitra sAdhana-sthAna samayamAM rahelA agatsya RSi apAra evA jalanidhine gaTagaTAvI gayA tethI e vAta nakkI che ke mahApuruSonI kriyAsiddhine AdhAra sAdhana-sa para nathI, paraMtu pitAnA puruSArtha para ja che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pha ALA : 4: puNa ane juo ka " rathasyaikaM cakraM bhujagayamitAH saptaturamAnirAlambo mArgazcaraNavikalaH sArathirapi / raviryAtyevAntaM pratidinamapArasya nabhasaH, kriyAsiddhiH save vasati mahatAM nopakaraNe // 11 ratha eka paiDAvALA che, tene sAta gheADA joDelA che, tenu niyaMtraNa sAparUpI lagAmevaDa karavAnu che, mArga kAi paNa jAtanA AlaMbana ke AdhAra vinAnA che ane sArathi paNa pagathI pAMgaLA che--paga vinAnA che; chatAM sUrya, apAra AkAzanA pravAsa hamezAM pUrA kare che, tethI e vAta nakkI che ke mahApuruSAnI kriyAsiddhine AdhAra sAdhana-sacAgA para nathI, paraMtu peAtAnA puruSArtha para ja che. keTalIka zakA. " A sthaLe evI zaMkA uThavAnA saMbhava che ke * kArya siddhinuM mukhya aMga jo puruSArtha hoya te puruSArtha karanArA saghaLA manuSyA pestAnA kArya mAM satA kema meLavatA nathI ?' tenuM samAdhAna e che ke ' puruSArtha hAvA chatAM bhAgyakhalanI pratikulatAne lIdhe tema bane che; valI keTalIka kriyAonuM pariNAma tAtkAlika dekhAya che ane keTalIka kriyAonuM pariNAma kAlAMtare dekhAya che.' agni mUkatAM ja sUkuM ghAsa saLagI UThe che, e tAtkAlika pariNAma che; ane khIja vAvatAM vRkSa Uge che, e kAlAMtara-pariNAma che. athavA viSaprayAga thatAM mRtyu thAya che, e tAtkAlika pariNAma che; ane annAdivaDe zarIranI puSTi thAya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM: pacha? te saphaLatAnI sI che, e kAlAMtara pariNAma che. atrane rasa thAya, rasanuM rakta thAya, raktanuM mAMsa thAya, mAMsane meda thAya, medanAM asthi thAya, asthinI majA thAya ane majAnuM zuka thAya tyAre zarIranI puSTi thaI gaNAya che. tethI keIpaNa kriyAnuM pariNAma tAtkAlika na dekhAya te ema mAnI levAnI jarUra nathI ke te niSkala gaI che. tAtparya ke puruSArtha karanAranA puruSArthanI saphalatA tarata veLAe na dekhAya te paNa bhAgyabalanI anukUlatA pramANe bhaviSyamAM avazya prApta thAya che. ahIM e prazna pUchI zakAya ke "eka manuSya daza hajAra rUpiyAnI mUDIthI eka dhaMdhAnI zarUAta kare che ane tene jamAvavA mATe rAtadivasa mahenata kare che, paNa tevAmAM laDAI phATI nIkaLe che ke baLa thAya che, athavA te ekAeka Aga lAge che yA jalapralaya thAya che, ane temAM te badhI mUDI gumAvI de che, te teNe karelA puruSArthanuM pariNAma zuM AvyuM? ane tene saphalatA kevI rIte maLavAnI ?' - A praznane khulAso e che ke "daza hajAra rUpiyAnI mUDI rekIne dhadha karanArA manuSya je puruSArtha sAcI dizAmAM karyo haze, te te dvArA keTaleka anubhava tathA keTalIka lAgavaga jarUra prApta karI haze. anubhava ane te lAgavaga enI sAcI mUDI che. matalaba ke te dvArA te navI mUDI bhegI karI zakaze, pharIne dha jamAvI zakaze ane bhAgyanuM jora haze te temAM saphalatA meLavaze ja meLavaze. ' ja bAva sukhanA sAdhanomAM bhAgyabalanA pradhAna che ane puruSArtha gaNa che. AtmavikAsanI siddhimAM puruSArtha mukhya che; kamasatA gaNu che. ane temAM te ekAe karelA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabadha-graMthamALA puSpa ' A khulAsA sAme paNa eka zakA uThAvI zakAya ke te mIjI vAra saphaLa thaze tenI khAtarI zuM? tAtparya ke--tene bIjI vAra paNa niSphalatA maLavAnA saMbhava che.' kapaTaH tenuM samAdhAna sarala che. pahelI vAra niSphala gayeaA khIjI vAra paNa niSphaLa jAya te manavAjoga che. are! khIjI vAra ja zA mATe ? te trIjI vAra, ceAthI vAra, pAMcamI vAra ke chaThThI vAra paNa niSkula jAya te banavAjoga che. paraMtu sAtamI vAra eTale Akhare tene mATe saphalatA sarajAyelI che. jALa mAMdhanAra kareALiyA tenuM suMdara udAharaNa che. te game teTalI vAra nIce paDavA chatAM Akhare jALa madhe che. nItikArAe te spaSTa jaNAvI dIdhuM che ke-- nidrAlasyasametAnAM klIvAnAM ka vibhUtayaH 1 / musavedyamasArALAM, trayaH puMsAM vaDe te // ' 66 nidrA ane ALasathI yukta bAyalAone ( dhana, saMpatti, adhikAra, ceAgyatA, vikAsa Adi) vibhUtio kyAMthI maLe ? e tA je puruSA udyamI ane parAkramI che. temane mATe ja sarajAyelI che. te Dagale Dagale ( jJAnalakSmI, yazalakSmI, dharmalakSmI, Adi) lakSmI pAme che." " udyoginaM puruSasiMhamupaiti lakSmIdaivaM na daivamiti kApuruSA vadanti / daivaM nihatya kuru pauruSamAtmazaktyA, yatne kRte yadi na siddhyati ko'tra deoSaH 1 // " Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIjI: saphaLatAnI sA " 6. 8 lakSmI, udyogI evA puruSasiMha pAse jAya che, nahi ke daiva pAse. je kAyara che. teo ja daiva yuM che. daive Ama karyuM'jaive tema karyuM ItyAdi zabdo le che; mATe huM aMdhu ! daivane cheDIne Atmazakti pramANe puruSArtha kara. tema chatAM kArya siddha na thAya tA kAnA doSa? arthAt pachI tuM dASita nathI." 1.468 rAjamArga. 7 6 jene A jagamAM ucca pada prApta karavu che athavA 'uttama jIvana, ' ' Adaza jIvana,' sAdhu jIvanuM, pavitra ' dhArmika jIvana' ke 'saskArI jIvana' gALavuM che jIvana,' " athavA te| ' Atmahita, ''AtmavikAsa, ''Atmannati,' AtmAhAra, 'AtmakalyANa" ke 'zreyasAdhanA" karavI che, temane puruSA' e ja eka rAjamAga che. ' ahIM 'puruSArtha ' nA atha uttama hetu, ucca Adarza, parama lakSya ke aMtima sAdhya mATe karavAmAM AvatI prayatna paraparA che. anyathA cAra, DAku, lUMTArA, jugArI ane vyaticArI paNa eka prakAranA puruSArtha tA kare ja che, ' kare tevuM pAme ane vAve tevuM laNe' e ukti yugayuganA anubhava pachI pracalita thayelI che ane dareka jamAnAnA buddhizALI manuSyae tene kabUla rAkhI che. tethI ema mAnavuM saMpUrNa rIte vyAjabI che ke parama puruSArthanuM kula paramasukha, paramaAnada ane paramazAMti che, jyAre nikRSTa puruSArthanu phUla anaMta duHkha, anaMta zAka ane bhayaMkara azAMti che. te mATe parama puruSAe pokArIne kahyuM che ke Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udharAthamALA : : " " kajaM na javuM, kA rAijhara tu kartha, zAradartiA " prANa kaMThe AvyA hoya te paNa akartavya karavuM nahi. prANa kaThe AvyA hoya te paNa sukartavya te avazya karavuM." traNa prakAranA puruSe. ane temaNe kartavyapAlanane dRSTi samakSa rAkhIne manuSyanA bheda pADatAM jaNAvyuM che ke- "rASavmArapAuM, nAracivo sanA - parama madhya, vAmAvAva rottara che " "adhama puruSa kAyadAnI cuMgAlamAM AvI javAnI bIkane lIdhe pApa karatA nathI. madhyama puruSe paraleka bagaDaze evA bhayathI pApa karatA nathI. jyAre uttama puruSone te svabhAva ja e hoya che ke teone pApa karavAnuM dila thatuM nathI." vaLI, "pApaM samAcarati vItaghRNo jaghanyaH, prApyApadaM saghRNa eva vimadhyabuddhiH / prANAtyaye'pi na hi sAdhujanaH svavRttaM, velAM samudra iva lavayituM smrthH||" - "je manuSya jaghanya eTale kaniSTa ke adhama che, teo pApanuM AcaraNa koI paNa bIka, dhAka ke sUga vinA bedhaDaka kare che. jyAre madhyama puruSe kaI Akta AvI paDe ane bIjo upAya na hoya to ja vinA chUTake pApanuM AcaraNa - -- * * Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjuM': : 11: saphaLatAnI sIDI karavA tatpara thAya che. paraMtu je sAdhujana ke uttama kreTinA puruSA che, teo prANatyAganA prasaMga Ave te paNa peAtAnu uttamapaNu cheADatA nathI ke jema sAgara peAtAnI bharatI agenI maryAdA cheADatA nathI. " 46 te ja rIte e paNa jaNAvyu` che keH-- uttamA sukhino bodhyAH, duHkhino madhyamAH punaH / muvino duvino vASi, goyamardanti nAvamAH II; 99 " jeo sukhI thavAthI peAtAnA kartavyanA Adha pAme che te uttama puruSA, jeo duHkhI thavAthI kattavyane samaje che te madhyama puruSo ane je sukhI hoya ke du:khI hAya paNa pukhtavyanI samaja dharAvatA nathI te adhama puruSAra . * A zabdonA bhAvAtha e che ke--je manuSyA sukhanA upAya jANyA pachI ane tenA dvArA sukhanI prApti avazya thAya tevA anubhava karyAM pachI vihita kartavyanuM pAlana cAlu zakhe che ke uttarAttara vadhAre sAruM pAlana karatA jAya che, temane uttama puruSa| jANavA. AvA puruSo rAjya, sauMpatti, bhAgasAmagrI, uccakula, zarIrasauya, pAMDitya, ArAgya ane AyuSya e badhAMne dharmanuM ja skUla mAnatA hoya che ane vanamAM, raNumAM, zatrunI madhyamAM, agninI aMdara, jaLanI aMdara, mahAsAgaranI sapharamAM ke parvatanI Toca para cA game tevI vikaTa paristhitimAM manuSyane je macAva thAya che, tena teo pUrvabhavanI puNyAI samajatA hoya che, tethI te paga pAlanamAM vizeSa ane vizeSa utsAhana te anatA jAya che. ' Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAe mALA : je manuSya sukhane upAya jANavA chatAM, puNya ane pApane samajavA chatAM ke dharma ane kartavyanA svarUpathI vAkepha hovA chatAM nabaLAIone vaza thaIne viSayavikAra tarapha ghasaaI jAya che ane jyAre duHkhane anubhava thAya che tyAre ja dharmane Azraya le che, temane madhyama puruSe jANavA. AvA puruSe pitAnI sAna ThekANe AvatAM aMtarAtmAne uddezIne kahetA hoya che ke - " cAtunAsaMdha, maga sAdhusamAjamAM - kuru puNyamahorAtraM, smara nityamanityatAm / / " "he Atmana ! tuM durjanane saMsarga cheDI de, kAraNa ke tenA saMsargathI tAre dharmaprema e che thaI gayuM che, tAre jatine Agraha zithila paDI gayA che ane tArA prApta kartavyamAM tuM zithila thaye che. tethI IcchavA cezya e ja che kehave tuM sAdhupuruSane samAgama kara ke jethI tArI dharmabhAvanA praphullita thAya, tAre nItine Agraha daDha thAya ane tAruM prAsa kAvya tane karavAnI ja sanmati sAMpaDe. vaLI have tuM rAtridivasa puNyanAM ja kAryo kara ke jethI tene bhaviSyamAM kaHkha paDe nahi. vaLI he Atman ! tuM viSayabhegamAM phasAI na ja, mATe hamezAM dhana, vaivana, adhikAra ane AyuSya e anitya che te vAta smaraNamAM rAkha." - A rIte pitAnI bhUlane sudhAratA ane sadupAyAnA vananI buddhi dharAvatA madhyama prakAranA manuSya caDatAM-paDatAM e dharmAbhimukha thAya che ane tethI saphaLatAnI vadhAre najIka jatA jAya che. A Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM: : 6 : saraLatAnI sIDI je manuSyo sukha maLavA chatAM ke dukha maLavA chatAM temAMthI koI paNa prakArane baMdha grahaNa karatA nathI eTale ke pitAnA jIvanane marajI mujaba cAlavA de che, teone adhama jANavA. vadhAre spaSTa kahIe to AvA manuSyo sukha ke duHkhanAM kAraNene kAMI paNa vicAra karatA nathI, tethI temAMthI koI paNa jAtane bodha grahaNa karI zakatA nathI, eTale temanuM jIvana uddezyathI rahita hoya che, yeyathI vihIna hoya che ke sAdhyanA kaI paNa jAtanA khyAla vinAnuM hoya che. AvA puruSe moTA bhAge gatAnugatika nyAyathI cAle che ane pitAnuM jIvana lekaeNSaNanA pravAhamAM vahevA de che. ema karatAM AyuSya jyAre pUrNa thAya che tyAre teone lAge che ke-teo kharekharuM kavana jIvyA ja nathI ane prApta thayelI ANa mata takano lAbha levAnuM eka ja cUkI gayA che. bIjA zAmAM kahIe te AvA manuSyone aMtasamaye pitAnI jiMdagI niSphala jaNAya che, tethI bhayaMkara niSphalatA, nirAzA ke nAsIpAsIne ati kaDa anubhava thAya che. javAbadArIo adA karo. puruSanA uttama, madhyama, adhama-A traNa vibhAge kartavyapAlana, vartana ke vikAsane anulakSIne pADavAmAM AvyA che, tethI je manuSya potAnA kartavyapAlanamAM vadhAre tatpara banate jAya, potAnA vartanane uttarottara sudhAroM jAya ane dinapratidina vikAsanI sAdhanA karatA jAya te adhamamAMthI madhyama ane madhyamamAMthI uttama banI jIvananA mahAna udezane pUNe karI zake che ane anaMta avyAbAI AtmasukhanI prApti Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAmALA x ze: N karavAmAM sapUrNa saphalatA meLavI zake che. tethI kAI paNu sujJa daiva' " manuSya . bhAgya ke - nazIkha 'nA havAlA nAkhIne peAtAnI javAmadArIone aDhA karavAnA parama karttanyamAMthI chuM haThavAnu nathI. " " vidhirvidhAtA niyatindvamAtra, kAlo grahAzvezvarakarmadaivam / bhAgyAni puNyAni yamaH kRtAntaH, paryAyanAmAni purAkRtasya // " -- '' 3 10 e vAta spaSTa rIte samajI levAnI jarUra che keH"vidhi, vidhAtA,ra niyati, svabhAva,4 kAla,pa graheA, izvara, karma, daiva,. bhAgya, puNya,11 yama'2 ane kRtAnta'3 e badhAye zabdo pUrvabhavamAM ApaNe je kAMI kArya karyAM. che tenAM ja aparanAme che." tethI parama puruSArtha e ja siddhinA rAjamArga che, e ja saphalatAnI sAcI sIDI che. pramAdanI pracuratA. mAnavajIvananA sUkSma abhyAsIoe kahyuM che ke:"haphejuM 2 vatuM ca, banA sarvopa patiH / taddanuSThAna Ive, munazoSa na siarH / / " upadeza devAmAM ane khelavAmAM mANasa mAtra paDitA che paNa tene amalamAM mUkavAmAM munio paNa paMDita nathI." A zabdo ApaNA katta jyama ke puruSArthahIna svabhAvane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM * 5 : saphaLatAnI sIDI anulakSIne belAyelA che. ghaNuM sAMbhaLavA chatAM, ghaNuM vAMcavA chatAM, ghaNuM vicAravA chatAM ane ghaNuM ghaNuM jANavA chatAM, je jIvanane saMskArI banAvavAne keDa jAge nahi ke jiMdagIne saphala banAvanArI kriyAone anusaravAne umaMga prakaTe nahi te e zravaNane, e vAMcanane; e vicArane ane e jANapaNAne artha zuM? Aje ApaNuM jIvana pApa paMkamAM kheMcI gayuM che; Aje ApaNuM jIvana kAmaganA kAdavamAM ragadoLAya che; Aje ApaNuM jIvana kartavyane kamanIya paMtha cheDIne vAmAcAranI viSama vATa tarapha ghasaDAI rahyuM che. anyathA kaMcana ane kAminIne ATale kepha zAne hoya? suvarNa ane suMdarIno ATale zekha kema prakaTe? lakSamI ane lalanAnI ATalI lAlaca kema hoya? vadhAre dilagIrInI vAta to e che ke-Aje bhaNelA mUrkha banyA che, zANu gaNAtA setAna banyA che ane samajIne IlkAba dharAvanArAoe sAmAnya samajane paNa kere mUkI che. pramAdanI pracuratAne lIdhe teo zuM bele che, tenuM paNa bhAna nathI. je "meM hajAro varSa sudhI mAnavajAtine kartavyane paMtha daza, jIvananA ucca AdarzonuM bhAna karAvyuM, jiMdagInA gUDha praznane ukela batAvyuM ane nItinA pAyAnuM majabUta caNatara karyuM, tene ja teo aphINunA vyasananI upamA Ape che, tene ja teo sAMpradAyika jhera kahIne vagere che ane tene ja teo haMbaga mAnavAnI hada sudhI pahoMcI jAya che !! A bejavAbadAra vaktavyanuM, A pAgala pralApanuM, A Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadhamALA ja puSa asamaMjasa vyavahAranuM pariNAma e AvyuM che ke-le kartavyahIna banatA jAya che, game tevAM akAryo karavAmAM paNa tatpara banatA jAya che ane jIvana-vyavahAramAM calAvavA mATenI sAmAnya nItinA siddhAMta paNa choDatA jAya che. dharma pratyenI aMdhazraddhAe je nukazAna kareluM kahevAya che, tenA karatAM anekagaNuM vadhAre nukazAna A tarka pUrNa kartavyavihInatAe karyuM che ane tene pracAra hajI paNa cAlu rahelo che; eTale bIjuM keTaluM nukazAna thaze tenI te kalpanA ja karavI rahI. mahApuruSoe je sIDIne majabUta banAvavA mATe athAga parizrama uThAvyA che, prAjJa puruSoe je sIDIne suMdara banAvavA mATe yuktiyuktatAne anupama opa Ape che ane upakArI puruSoe je sIDInI vyavasthA mAtra ApaNuM pAmare pratyenI hitabuddhithI ja karI che, tene lAbha levA jeTalI sanmati paNa na batAvIe te ApaNA jevA mahAmUrkha bIjA keNa hoI zake? A paramapuruSae ApaNuM kAna ughADavA mATe ja kahyuM "dhIya zAstrALa mavani pU. yastu kriyAvAn puruSaH sa vidvAn / saMcintyatAmauSadhamAturaM hi, na jJAnamAtreNa karotyarogam // " manuSya vividha zAstrane abhyAsa karavA chatAM "mUrkha rahe che. (suMdara siddhAMte jANavA chatAM tene lAbha na le te mUrkha Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM : 1 17 : saphaLatAnI sIDI nahi te bIjuM zuM?) tethI je puruSa kriyAvAna ( jANeluM amalamAM mUkanAra) che, te ja sAce vidvAna (samaju) che. auSadhanuM sArI rIte ciMtana karanAra regIne mAtra te jJAna vaDe nIrogI avasthA prApta thatI nathI. tAtparya ke-jANeluM amalamAM mUke che, tyAre ja phAyado thAya che." " paThakA pAThakazcaiva, ye cAnye zAstracintakAH / sarve vyasanino jJeyA, yaH kriyAvAn saH pnndditH||" zAne bhaNanAra, bhaNAvanAra ane tenA para UMDuM ciMtana karanAra (paNa amalamAM na mUkanAra) duHkhI jANavA. (kAraNa ke temaNe zAstrone marma samajavA mATe ghaNe parizrama uThAvyuM, paNa tenA amalathI thanAre lAbha uThAvyA nahI.) je manuSya kriyAvAna (jANeluM amalamAM mUkanAra) che, tene ja paMDita (sAce samaju) jANa. lekabhASAmAM kahIe te "pothImAMnAM rIMgaNuM " jevA ke papaTanA rAma rAma" jevA jJAnathI ApaNe dahADe vaLate nathI. eTale jIvanane saphala karavA mATe je vastunI khAsa jarUra che, te "prazasta prayatna nI che, "pUrNa prayAsa"nI che, parama puruSArthanI che. bIjI rIte kahIe te jyAM sudhI ApaNuM edIpaNuM dUra thAya nahi, jyAM sudhI ApaNe ALasu svabhAva badalAya nahi ane jyAM sudhI ApaNI pramAda-prakRtinuM parivartana thAya nahi, tyAM sudhI "jaya," "vijaya,' 'siddhi" ke "saphalatA mAtra zekhacallIne tarka rahevAne ja sarajAyelAM che. IrachAmAtrathI keIe sAgarane oLaMge che kharA ? vicAra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabodha graMthamALA : 18 * puSpa mAtrathI keIe giriga para ArohaNa karyuM kharUM ? zabdonA sAthiyA pUravAthI keIe yuddha jityAM kharAM? are ! chAtI para paDeluM bAra mukhamAM mUkavuM hoya te puruSArthanI jarUra paDe che, ane hAtha halAvyA vinA game tevuM tIkSNa hathiyAra paNa kAMI kAma ApI zakatuM nathI, mATe e vAta ApaNu rema-remamAM kasavAnI jarUra che ke - "mArA paramavI, prabhAsa paramaM viSA pramAdo muktipurdasyuH, pramAdo narakAlayaH // " " pramAda ApaNe paramaSI che, pramAda ApaNA mATe kAtila jhera che, pramAda ApaNA mukitamArgamAM aMtarAya karanAra duSTa cora che ane pramAda sAkSAt narakanuM dhAma bane che." - puruSArthanAM pAMca aMgo puSArthanAM mukhya aMgo pAMca che, (1) utthAna (2) karma (3) bala (4) vIrya ane (5) parAkrama. utthAna eTale uThavuM ke uThIne UbhA thavuM. karma eTale kriyA karavI ke kAme lAgavuM. baLa eTale mane baLa, vacanabala, kAyabaLane upaga kara. vIrya eTale Atmazaktine jAgRta rAkhavI, utsAha rAkhave ane parAkrama eTale vine ke aMtarAyane oLaMgI javA. A aMge spaSTa khyAla nIcenA udAharaNathI AvI zakaze. (1) eka manuSya arthopArjana karavAnI dhAraNuM rAkhe che, te pahelAM te kaI paNa prakArane dha, vyApAra ke rojagAra karavA tatpara thaze. pachI te amuka dhaMdhe, amuka vyApAra ke Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ja bIjuM : 0 19 4 saphaLatAnI sIDI amuka rojagAra zarU karaze. pachI te dhaMdhA mATe jAtamahenata karaze, te saMbaMdhI grAhakone mAhitagAra karaze ane tenA saMcAlana viSe aneka jAtanA vicAro karaze. vaLI e dhaMdhA viSe tenA manamAM AzA haze, utsAha haze, umaMga haze eTale ja te e dhaMdhAne cAlu rAkhI zakaze. ane e dhaMdhAmAM kadAca keI nAnI meTI muzkelIo Avaze te tene dhairyapUrvaka oLaMgI jaze. jyAre te A rIte dhaMdhe, vyApAra ke rojagAra karaze tyAre ja pitAnI arthopArjananI dhAraNamAM saphala thaze. ahIM ghadha, vyApAra ke rojagAra karavAnI tatparatA e utthAna che, kAraNa ke e tatparatA keLavavAmAM teNe ALasane tyAga karyo haze, yA te jaDatAne khaMkherI haze, yA te nAsIpAsIne dUra karI haze athavA te pramAdane parihAra karyo haze. je tevuM kAMI paNa na banyuM hota te te dhavyApAra ke rojagAra karavA taiyAra thAta nahi. pachI te dhaMdhAnI, vyApAranI ke rojagAranI zarUAta kare che, e karma che, kAraNa ke te eka jAtanuM kArya zarU kare che, eka jAtane udyama karavA lAge che, eka prakAranA kartavyane svIkAra kare che ane eka prakAranI pharaja para caDI jAya che. pachI te jAtamahenata kare che, grAhakene mAhitI Ape che ane saMcAlanane lagatA anekavidha vicAra kare che, te bala che, kAraNa ke temAM kAyA, vANI ane mananI zaktino upayoga thAya che. have te dhaMdhe, vyApAra ke rojagAra karatI vakhate tenA manamAM eka jAtanI AzA hoya che ke "A dhaMdhAthI huM dhana kamAIza, mArI pratiSThA jAmaze, mArI AbarU vadhaze" vagere. AvI koI paNa AzA na hoya Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadha-raMthamALA : 00: 1 puruSa to te pitAne dhaMdhe, vyApAra ke rAjagAra cAlu rAkhe ja nahi; kAraNa ke kaI paNa jAtanI AzA vinA manuSya pravRtti kare te banavuM asaMbhavita che. je sAdhusaMto ane mahAtmA-munio nirAsaktabhAve kArya karatA hoya che temane paNa apUrva AtmasaMteSanI AzA hoya che. je tema na hoya te teo e pravRtti zA mATe kare? eTale tenI AzA, tene utsAha ke tene umaMga e vIrya che. ane te je je muzkelIone dhairyathI oLaMgI jAya che, te parAkrama che. muzkelIone oLaMgI javI e jema parAkrama che tema muzkelIo sAme TakI rahevuM e paNa parAkrama ja che. tAtparya ke te manuSya jyAre utthAna, karma, bela, vIrya ane parAkramane Azraya le che tyAre ja pitAnI arthopArjananI dhAraNamAM saphalatA meLavI zake che. (2) bIje manuSya dUdhapAka-purInuM bhajana karavA Icche che, te pahelAM te e jAtanuM bhejana taiyAra karavAno nirNaya karaze ane te mATe tatpara thaze. A thayuM utthAna. pachI e mATe kAryanI zarUAta karaze. e thayuM karma. e kAryamAM tene cUlAnI jarUra paDaze, IMdhaNanI jarUra paDaze, agninI jarUra paDaze, tapelA ke tAvaDAnI jarUra paDaze, tAvethAnI jarUra paDaze, dUdha-sAkara ane cekhAnI jarUra paDaze, badAma-pistA, jAyaphala tathA kezaranI jarUra paDaze tema ja pUrIo taiyAra karavA mATe ghauMnA ATAnI telanI, ghInI, pANInI, orasiyAnI, velaNAnI, jhArAnI ema aneka vastuonI jarUra paDaze. A vastuo te ekaThI karaze ke ekaThI karavAno hukama karaze te kriyA ane tene kema meLavavI, kema upagamAM levI tene Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI' : :71: saphaLatAnI sIDI " vicAra paNa karaze. A thayu ala. A kriyA karavAthI 'huM dUdhapAka ane purI jarUra banAvI zakIza,' taiyAra thaI jaze 'humaNAM thaI jaze' Adi vicAro dvArA tenA manamAM utsAha sphUrato haze ke umaMga cAlu haze. te thayuM vI ane tenuM bhAjana taiyAra karavAnu kAma bagaDI na jAya te mATe bilADIne dUra karaze, agni olavAi jaze te tene phrI prakaTAvaze, jhArA tUTI jaze teA khIjo laI Avaze, adAma-cAreALI yA jAyaphaLa kharAba nIkaLaze te tene badalAvI nAkhaze. A rIte jyAre vighnAthI apratihata banIne te pAtAnu" kArya pUrNa karaze tyAre dUdhapAka-purInuM bhAjana taiyAra thaze. A thayuM parAkrama. (3) trIjo manuSya dharmAnuSThAna tarIke upavAsa nAmanu tapa karavA Icche che. upavAsa karavA mATenI tenI tatparatA e utthAna che. upavAsa karavA mATeno nizcaya ke te mATe grahaNa karavAmAM AvatI pratijJA e che kAraNa ke tyArathI upavAsa zarU thAya che. pachI te AtmAnI samIpe vasavA mATe kAyA, vANI ane manathI prayatna karaze, e thayu* khala. ane te upavAsanI kriyAmAM ullAsa mANaze, e thayuM vI. tathA enI sAme game tevA vicitra ke viSama sacgeA UbhA thaze paNa te upavAsamAM kAyama ja raheze, e thayuM parAkrama. A rIte jyAre te utthAna, karma, khala, vIya ane parAkramanA Azraya leze tyAre tenuM taparUpI dharmAnuSThAna saphalatAne pAmaze. (4) ceAtheA manuSya samyak cAritranA eka aMga tarIke krodhanA jaya karavA Icche che, tA kreSa cheDavA mATenI tenI tatparatA e utthAna che, krodha cheDavA mATenuM pratyAkhyAna, . Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhabAdha-graMthamALA ' ra ' : puSpa ( paccakakhANu ) e kama che, kAraNa ke tyArathI ja krodha cheDavAnI zarUAta thAya che. zarIrane krodhamAM pravavA na devuM, vANImAM krodhane vyakta thavA na devA ane manamAMthI paNa krodhanA Avezane dUra karavA e bala che. e rIte krodhane kAyA, vANI ane manamAMthI hAMkI kADhavAmAM utsAha thavA, ullAsa thavA, umaMga thavA e vIya che. ane krodha karavA mATenAM game tevAM prabala nimitteA maLI Ave chatAM tene prakaTa thavA devA nahi te parAkrama che. A rIte jyAre te utthAna, karma, khala, vIrya ane parAkramanA pagathiye caDe che tyAre ja krodha para jaya meLavavavAnI peAtAnI dhAraNAmAM saphalatA prApta kare che. tAttvika rahasya puruSArthanA A pAMca aMgonuM tAttvika rahasya nIce mujaba samajavAthI siddhi ke salatA satvara sAMpaDazeH (1) utthAna eTale ALasa maraDIne UbhA thavuM, jaDatA choDIne jAgRta thavu, nirAzA ke nAsIpAsanA tyAga karavA ane pramAda mAtrano parihAra karIne karttavya bajAvavA tatpara thavu. (2) karma eTale nizcayapUrvaka kAme lAgavuM, udyama karavA macI paDavu', karttanA svIkAra karavA ke pharaja para caDI javuM. (3) khala eTale svIkRta kArya mAM kAyA, vANI ane mananA alano ane teTalA vadhAre upayoga karavA, prANa parAvavA. (4) vIrya eTale svIkRta kAryane pAra pADavAmAM AnaMda mAnavA, ullAsa rAkhavA ke umaMga dharAvavA, (5) parAkrama eTale aMtarAyA, muzkelIo, parISahA ke Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM H saphaLatAnI sIDI vidane sAme vairyapUrvaka UbhA rahevuM ane temane oLaMgI javAnI vIratA batAvavI. upasaMhAra paDavuM ke caDavuM e manuSyanA pitAnA hAthanI vAta che. je manuSya gamAra banIne gaphalatamAM rahe che, teo adhaHpatananA aMdhArA kUvAmAM avazya gabaDI paDe che ane je manuSya samaju thaIne puruSArthane sAdhe che teo mukitasukhanA minArA para avazya caDI jAya che. tethI IrachavA gya e che ke Aje ja ALasa maraDIne UbhA thAo, Aje ja jaDatAne cheDI jAgRta thAo, Aje ja nirAzA ke nAsIpAsane tyAga karo ane Aje ja pramAdane parihAra karIne kartavyanuM pAlana karavA tatpara bane. kartavya eTale dharmanuM ullAsamaya ArAdhana ke maMgalamaya mukita mATene parama puruSArtha. A jagatamAM je mahApuruSe kRtakRtya thayA che, niSitArtha thayA che, siddhabuddha-pAragata ane paraMparAgata thayA che, te saghaLAe puruSArthanuM ja AlaMbana lIdhuM hatuM, puruSArthanuM ja anusaraNa karyuM hatuM ane puruSArthane ja pitAne jIvanamaMtra banAvyuM hatuM. eTale e vAta nirvivAda siddha che ke-puruSArtha e ja saphalatAnI sIDI che, puruSArtha e ja muktimaMdiranuM bhavya praveza dvAra che ane puruSArtha e ja akSaya-anaMta-aparimita sukhanuM sAcuM sAdhana che. vicArazUnyatA, dayeyahInatA, laya rahitapaNuM tathA pApAcaraNa pratyenuM mAnasika valaNa e adhama puruSanAM lakSaNa che, suvicAra, yeyanuM bhAna, lakSyane khyAla ane pApabhIrutA ke Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamabodha-raMthamALA puSpa pApa karavAnI anirA e madhyama puruSanAM lakSaNe che ane zubha bhAvanA, dayeyanuM satata smaraNa, lakSyane pahoMcavAne parama puruSArtha ane pApane sadaMtara tyAga e uttama puruSanAM lakSaNe che. A traNa prakAranA puruSomAM mAruM sthAna kyAM che?" tene vicAra pratyeka sujJa manuSya taTastha bhAve-aMtaranI sAkSIe kare ghaTe che. - puruSanA uttama, madhyama ane adhama e traNa vibhAge tenA vartana, vikAsa ke guNane anulakSIne pADavAmAM Ave che. tethI je manuSya pitAnuM vartana uttarottara sudhArato jAya, pitAne vikAsa uttarottara sAdhatA jAya ane potAnAmAM rahelAM guNanAM bIjane aMkurita, pallavita, patrita ane puSita karIne chevaTe saphala banAvate jAya te jaghanya, kaniSTa ke adhamamAMthI vimadhya ke madhyama banI zake che ane vimadhya ke madhyamamAMthI uttama, pavitra ke pUrNa banI zake che. tethI ja sadguNaprApti mATe niraMtara prayatna kare e saphaLatAnI sIDI paranuM uttama ArohaNa che. sarva jI puruSArthanA prazasta pathane anusaro e ja maMgala kAmanA. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che VAVAVA turata grAhaka bane. sahu koi samajI zake tevI zailI ne bhASAmAM taiyAra thatI. dharmabodha granthamALA" nA turata grAhaka bane. jemAM jagata ane jIvanane jovAnI sAcI draSTi rajU karatAM sukha, zAMti ane sAmarthya prAptine sAco rAha batAvatAM, jaina dharmanI parama pavitra vicAradhArAne rajU karatAM 20 pustake bahAra paDaze. pustakanAM nAma 1 traNa mahAna tako 8 jJAnapAsanA 15 be ghaDI yoga 2 saphaLatAnI sIDI | ha cAritravicAra [sAmAyika) [ puruSArtha ] 10 detAM zIkhe [ dAna ] 16 mananuM mAraNa 3 sAcuM ane khATuM 11 zIla ane saubhAgya [ dhyAna ] [syAdvAda ] [ zIla ] ( 10 prArthanA ane pUjA 4 Adaza" deva [sudeva] 12 tapanAM teja tapa ] [ Avazyaka kriyA] 5 gurudarzana [suguru) 13 bhAvanAsaSTi [lAvI 18 lakSyAbharca 6 dharmAmRta [ sudharma ] 14 pApane pravAha 19 jIvanavyavahAra 7 zraddhA ane zakti [18 pApasthAnaka] 20 dinacaryA kula pAnAM 1600, lavAjama rUA. 10 poTeja alaga, pAMca pAMcanA gucchamAM pAMca pAMca mahine apAze. grAhaka thavAnAM ThekANAM:zA. lAlacaMda naMdalAla sarasvatI pustaka bhaMDAra The. rAvapurA, ghI kAMTA, che. ratanapola, hAthIkhAnA, vaDodarA. amadAvAda, A medharAja jaina pustaka bhaMDAra The. gulAlavADI, goDIjInI cAla naM. 1 muMbaI *