Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 1 / 1 / / / preSaka nAma :: patA: 1 / / / / TI . prati, DaoN.a.ma., ghATage bhAMDArakara prAcyavidyA saMzodhana maMDala, puNe 411 008 (bhArata) . / / / / . / / 1 / / . 1 / sarvasamAvezaka su vistRta prAkRta zabdakoza ke lie praznAvalI vivdAnose prArthanA hai ki ve isa praznAvalI meM prastuta mudadoMpara jahAtaka ho sake apane . spaSTa evaM nizcita abhimata vyakta kreN| praznAvalI meM samAviSTa na kiye gaye viSayoM. para bhI apane paryAyI sujhAva bheja sakete hai| kitane praznoM ke jabAba dene hai, so unakI icchA para nirbhara hai| zIghratApUrvaka bheje jabAboM kA svAgata hogaa|' / vistAra prAkRta bhASAoM ke sabhI zabdoM kA samAveza karanekA vicAra hai| niyamoke spaSTIkaraNArtha vaiyAkaraNoM dvArA prastata sabhI zabdoM kA samAveza karanA kyA Avazyaka mAnate hai ? yadI hA~, to vinA saMdarbhaka unake nizcita artha denA kahAtaka saMbhavanIya hai , uccAraNa meM samAna kintu vyatpatti evaM artha meM bhinnatA honese arthaka abhAvameM unako kahIM sthAna diyA jAye / 2.. kozamaiM antabhAva karaneke lie kAla maryAdA nimnatama kyA ho 1 sana 1500 yaha nirNAyaka maryAdA kahAtaka ucita hogii| isake bAda hue graMtha, jo antarbhata kiye jAye, Apa kRpayA sAcita kre| upalabdha sAhitya meM jinakA prayoga na bhI milatA ho, aise prAkRta vyAkaraNoM meM yatra tatra ullikhita sabhI dhAtvA dezoM kA koza meM aMta bhAva karanA kahAtaka ucita hogA ? 4.. kozoM meM dezI zabdoM ke artha saMskRta meM die gaye hai| sAhitya meM prayoga ke abhAva meM unake sarvasAmAnya saMskRta pratizabda diye jAe~ yA sabhI artha 1 5. azoka ke zilAlekhoM kA antabhAva isa koza meM na karane meM suvidhA hogI, kAraNa kucha apavAdoM ke alAvA unakA adhyayana evaM sUcIkaraNa ho cukA hai| kyA anya prAkRta zilAlekhoM kA antabhAva kiyA jAe 1 unakA samAvebha kisa prAkRta bhASAmeM ho 1 -hasva dIrgha svaroM evaM ekAkSara yA . 3. upara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 2 - ditvavyaMjana ke da ke abhAvAtmaka khadAI ke kAraNa prAkRta zabdoM me unakA antabhAva honA kyA ThIka hogA 1 7. saMskRta nATaya sAhitya ke prAkRta zabdoM kA evaM paraMparAgata bhASAoM meM nirdhAraNa kiyA jA sakatA hai, parantu alaMkAra zAstra, prabaMdhIcaritroM meM yatra-tatra upalabdha zabdoM ke bAre meM kaunasI nitibaratI jAe ? dhavalA, jayadhavalA evaM mahAdhavalA jaise graMtho meM digada dhiIta zabdoMtaka hI sImita vicAra kyA ThIka hogaa| 9. jo pustakeM saMskRta evaM prAkRta meM mizrita hai, unameM se sAhitya kA saMcayana kisa prakAra kiyA jAe 1 jaba dIrgha phakhare tathA prakaraNa prAkRta meM hote hai, taba ve alaga kara ke prayakta kie jA sakate hai, parantu kucha cANiyoM meM ekahI vAkya aMdha aMzataH prAkRta evaM aMzata: saMskRta meM ho to udhdaraNa kisa prakAra kiyA jAe ? 10. binA laMbAI kA vicAra kie laukika evaM. tAMtrika nyAya kA samAveza kareM ? kyA prAkRta sAhitya meM kathAoM para AdhArita nyAya bahulatA se pAye jAte haiM, kyA unakA antarbhAva kiyA jAe 1 binA kahA niyA~ jAne ve samajha meM nahI A sakate, to kyA kahAniyAM bhI antarbhUta kI jAe~ ? lie gaye udhdAraNoM ke bAreme kyA sabhI ke anuvAda denA Avazyaka hai 1 yA kucha ekoM ke athavA zaMkAspada bAbatoM meM hI sirpha anavAda diye jAe? 2. jinakA udagama jJAta na ho. to vaisA spaSTa ullekha kiyA jAe yA ajJAta udagama kI bAba pAThakI ke tarka para choDa dI jAe ? 1. dipadIya evaM . 13.. saMskRta ke alAvA anya bhASAoM se lie gaye pabdioM ke bAremeM vaisA ullekha karanA kyA Avazyaka hai ? - 14. dvipadIya evaM tripadIya sAmAsika zabdoM. jinameM prathama pada kA tRtIya padase sIdhA sambandha ho, vo antabhAva kA samarthana kisa prakAra kiyA jAe ?
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 - sthAnAMga samavAyAMga nadIsUtra Adi jaina sAhitya meM dvibhAjana prakriyA se bane hua dIrgha sAmAsika zabdoM ke bAre meM ApakA abhimata kyA hai ? - sandarbha zabda 15. prAkRta zabdoM kI vyutpatti spaSTa ho isa lie samAnArthI saMskRta zabda pRthakkaraNa evaM avataraNa cinhoM ke sAtha denA socA gayA hai / dekhie maikDonela kI phansAIja saMskRta DikzanarI " aisA karane se kyA udidaSTa sAdhya hogA 1 yathA sambhava uccAraNa- cinhoM kA prayoga kare kyA 1 e 11 ema. maiya- hophara kA pAlI zabdasUci (Hand buch des Pali II) kI taraha vyatpatti ke bAre meM saMskRta ke alAvA anya bhASAoM kA Azraya lenA kahA~ taka ucita hogA ? 16. saMdarbha zabda koza meM prAtipAdika svarUpa meM diyA jAe yA prathamA ekavacana meM 1 yadi prAtipadika svarUpa meM denA pasanda ho to jinake dIrgha svara prathamA ekavacana meM -hasvIbhUta (udA.- kahA kA kaha: ) ho jAte hai, aise apabhraMza zabdoM ke bAre meM kyA kiyA jAe ? unakA ullekha svataMtra rUpase kare kyA ? 17. matvarthIya ina pratyaya yukta saMskRta zabdoMkA mUla rUpa kaiinasA svIkRta ho ? prAkRta meM unakA antyasvara i ho yA I ? 18.. kAvya yA stotra antargata bhASA lekha ke avataraNa vinA saMskRta pratizabdoM ke kisa prakAra uddhRta kiye jAe ? prAkRta kA viziSTa paryAya kisa prakAra sUcita kare ? 19. kliSTa zabdoM ke bAre meM kaunasI nIti kA avalaMba kare ? unakA vibhAjana karake mUla rUpa se yathA sthAna kareM ? yA ekahI sthAnapara vibhinna artha deM ? sabhaMga reSayukta arthoM ke bAre meM khAsa vicAra karanA hai / 20. samAnoccArita zabdoM kI vibhinnatA kisa prakAra digdarzita ho 1 unake vyAkaraNAntargata rUpa yA saMskRta saMvarUpa bhinna ho to vaha digdarzita karanA Avazyaka hai 1 4
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 4 - 8 samAsa ke kAraNa samAnoccArita bane zabdoM kA digdarzana kaise ho ? choTI troTaka reSA ke dvArA devanAgarI lipi meM samAsatva dikhAyA jAye isake lie yadi hypher prayukta karanA ho to kaise sUcita kareM 1 21. nAmoM se bane kriyA vizeSaNoM ko nAmoM meM hI sammilita kiye jAe~ yA kriyA vizeSaNa ke taura para vivikta rakheM ? 22. dhAtu (kriyA) kisa prakAra meM diye jAe~ ? prAkRta bhASA zAstra ke anusAra svarAnta rUpa deM yA critical pali Dictimany kI taraha tRtIya puruSa ekavacana ke rUpa meM deM? 23. kriyA (dhAtu) ke svarUpa kisa prakAra ho ? prAkRta meM denA ho to ve sabhI svarAnta ho ? akArAnta kriyAoM ke suNaha, suNeha jaise bhinna rUpa ho to ina do prakAroM meM bheda kisa prakAra banAyeM ? 24. saMskRta meM gaNa evaM pada sahita kri yAoM (dhAtuoM) kI vizeSitAnusAra ullekha hotA hai / kintu prAkRta meM vaiyAkaraNoM ne gaNa tathA pada kA ullekha nahIM kiyA hai / ataH gaNa yA pada kA ullekha na kiyA jAe isase Apa sahamata hai ? anya koI vibhAjana prakAra kA vicAra kareM kyA 1 25. prayojaka, kamaNi, icchArthaka Adi kriyAoM ke duyyama rUpa svataMtra rUpa se diye jAe~ ? yA kriyA ke aMtargata hI ve die jAe~ ? anyAnya sthAnoM para bhASAzAstrIya badalAva ke kAraNa mUla kriyA rUpase vaha vilaga ho jAtA hai / 26. upasarga yukta kriyAe~ svataMtrarUpa se deM 1 yA mUla kriyA meM hI unakA antarbhAva kareM. 1 27. nAmamAtra upapada yA gati kriyA ke pUrva Ane para unakA alaga prayoga na kareM to cala sakatA hai kyA ? 28. ta, tA (yA) ttaNa jaise pratyayoM dvArA sAdhita honA Avazyaka hai ? vizeSatA kA digdarzana ullekha yA avataraNa zabdoM kA alaga antarbhUta 29. kizAntargata zabdoM kI karate samaya vaiyAkaraNoM ke Avazyaka hai kyA ?
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 5 - II zabdoM kA vargIkaraNa 30. vyAkaraNAtmaka rUpoM ke vargIkaraNa ke bAreM meM kaunasA tarIkA apanAyA jAe 1 yo spIya vyAkaraNa kI taraha ATha jAtiyAM leM yA saMskRta ke anusAra nAma, kriyAeM evaM avyaya le 1 yA anya kisI samanvayAtmaka padhdatI kA avalaMba kiyA jAe ? 31. kevala nAmamAtra darje ke anusAra pabdioM kI jAti nirNita kI jAe kyA 1 Avazyaka yA suvidhAjanaka mahasUsa hone para zabda . saMbandha yA zabdaracanA kI talA na le to cala sakatA hai kyA ? 32. nAmoM yA kriyAoM ko choDa kiyA vizeSaNa kRdanta, parasarga, upasarga Adi ke lie avibhaktika saMjJA se kAma cala sakegA 1 jinake anyAnya rUpa banate hai aise vizeSaNa sarvanAma saMkhyA vizeSaNa Adi kA antabhAva nAma-varga meM kare kyA ? rUpoM kI nodha 33. kriyAoM ke vibhinna rUpoM kI sirpha noMdha kI jAe yA unake puruSa, vacana, kAla Adi ke prayoga bhI diye AeM 1 / 34. kriyAoM ke rUpa dete samaya kevala aniyamita vA . paryAyI rUpoM kI hI noMdha simita ho ? kyA nAmoM ke spoM ke bAremeM bhI yahI tarIkA apanAyA jAe~ ? 35. nAmoM ke sabhI rUpa ekahI sthAnapara die jAeM yA udAharaNasahita vibhakti evaM vacana ke| anusAra vivikta arthoM meM vibhAjita kiye jAeM 1 dekhie kriTikala pAlI DikzanarI meM "AkAra" [ zudhdilekhana padhdati 36.. vicAra yaha kiyA gayA hai ki prathama prAkRta bda evaM tadanaMtara tatsama saMskRta pAbda devanAgarI meM diye jAeM / to kyA prAkRta evaM tatsama saMskRta zabdoM ke rUpa bhI devanAgarI meM denA Avazyaka hai ?
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 6 - 37.. yaha ThIka hai ki hemacaMdra ke yanati ke niyamA nusAra vaha a adhavA A ke bAda likhA jaae| usa niyama kA pAlana karanA kyA Apako pasanda hai 1 athavA sabhI sthAnoM para usakA upayoga karanA Apako maMjUra hai ? yati ko prAkRta bhASA kI vizeSatA mAnakara kevala jaina sAhitya meM hI usakA svIkAra kiyA jAe aura nATAkeMsahita ajaina sAhitya meM vaha darlakSita ho 1 sasaMgati kAyama rakhane ke lie anya koI tarIkA hai ? 39. AgamoM akArAnta nAmoM ke rUpa ekArAnta evaM okArAnta pAye vAte hai| ina donoM ke rUpa kevala ardhamAgadhI ke evaM jaina zaurasenI ke svIkRta svIkRta karanA kahA~ taka ucita hogA 1 yaha kheda zaMca graMtha prAcIna yA avIMcIna ho athavA gadaya vA padaya se saMbandhita nahIM kiyA jA skegaa| 40. svaroM ke anuvA sikIkaraNa kI viziSTatA mAnya karane se zabdAnnakrama para koI pariNAma nahI hogA kintu anusvAra yadi eka varNa mAnya ho to usakA zabdAnukrama para pariNAma hogaa| kyA yaha Apako.... mAnya hai ? yadi na ho to Apa kaunasA paryAya sUcita kareMge? 41. na evaMNa prayoga yadi ekAdha niyama vdArA 'nizcita kara leM to mAnya vikalpa ke udhdaraNa kA amAnya vikalpa ke sAtha ullekha karanA kyA Avazyaka hogA ? 42. zabdoM ke adhika paryAya yadilene ho to adhika bhinna zabadoM kA koza meM antarbhAva karanA paDegA udA.- "nayana" ke nayaNa naaNa NayaNa, NaaNa hRdaya ke hiyaya, hiaya, hiaa, hiaN| phira bhI pramukha zabda kA cunAva karanA anirNita rhegaa| 43. mahAprANa vyaMjana kI dvirUkti meM alpaprANa ko mahAprANa ke sAtha joDakara likhanA pddegaa| isase akSarAnukrama sAdhya hogA | kyA yaha ucita hogA? 44. prAthamika avasthA meM yadi koI vaNe mAnya rakhA jAye, to kyA sabhI avasthAoM meM vahI padhdati svIkRta karanI hogI ?
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45.. na(nna), ja (Na) ke lekhana meM pracalita vibhinna prakAroM meM se Apa kise mAnya rakhega 1 a. Adaya na evaM Na vibhinna kRtiyoM meM jaise pAye jAte hai athavA "pAiyasadadamahaNNava" ke anusAra sabhI "Na' meM lie jAyeM ? saMskRta ke ho yA na ho """ para se nna evaM paNa ? udA. varNa kA vaNa, kintu prajJA kA pnnaa| 46. prAkRta vaiyAkaraNoM ne jisakA ullekha nahIM kiyA hai, parantu prAkRta sAhitya ke hasta likhitoM ne aneka bAra pAyI jAnevAlI tazruti ke bAre meM ApakI kyA rAya hai ? a. mUla saMskRta zabda meM ta ho to mAtra vaha vaisAhI rahane diyA jAe 1 ba.. athavA aise sabhI ta ke aivaja meM ya kA prayoga kiyA jAe ? ka. hasta likhitoM evaM saMpAdita graMthI meM vinA koI bhedabhAva ke prayukta ho to likhita ta yA ya athavA ya kA ta meM hama rUpAMtara kare kyA 1 i. vibhinna graMthoM meM si prakAra pAye jAte * hai, usI prakAra unakA upayoga karane meM satata punarAvRtti evaM arthahIna gaDabaDI nahIM hogI ? i. ta kA likhanA bhASA kI prAcInatA se koI saMbandha rakhatA hai 1 vaha purAnI prathA jArI rakhanA hai yA saMskRta kA prabhAva hai ? pha jaisA ki ya ke bAremeM hotA hai| akSA ke upara yA nIce naktA Tene jaisA keI mArga Apa sUcita kareMge, 1 . 47. sAmAsika zabdoM meM se liyADhivA saMyukta vyaMjana zabdAraMbha meM vaisA hI rakheM kyA ? kucha kozoM meM isa taraha kiyA gayA hai| 48. -hasva ha evaM -hasva e ke upayoga ke bAre meM sAmAnya niyama Apa sa cita karega 1 isake lie Apa koI tarIkA sUcita karege 1 49. mUla ha se prAkRta meM AyA huvA ha, saMyuktAkSara pUrva kA I prAkRta meM banA ha, -hasva e ke, liye likhA jAnevAlA -hasva ha inakA bheda
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 8 - dazAna ke lie kyA vyutpattizAstra kA - Azraya liyA jAe 1 udA.- ittha, ettha, itthI u evaM o ke bAre meM bhI vahI lAgU hogA / 50. jaba sAmAnya niyama kAma AtA ho, taba saMyuktAkSara pUrva -hasva yA dIrgha e tathA o meM pharka karanA kyA Avazyaka hai ? 51. antima anusvAra tathA bAda meM Aye hue anunAsika evaM nna, paNa mma jase dvitva anunAsika meM bheda karanA kyA Avazyaka hai ? saMskRta ke saMkhyAbadhda saMyuktAkSaroM se Agata dvitvabhata anunAsika kA prayoga karanA kyA Apa pasanda karege yA anusvAra 1 aneka saMpAdaka saptamI ekavacana kA pratyaya mmi likhanA pasanda karate hai| akArAdikrama 812. bahutAMza zabdoM ke bAda saMskRta pratizabda diye jAne ke kAraNa akSarAnukrama yathAsambhava saMskRta rakhanA ucita hogA / kucha kucha badala karanA bhI jarUrI hogaa| 53. visarga ke alAvA prAkRta kI sarvasAdhAraNa akSara. racanA saMskRta se milatI jalatI koza meM upa'yo jita hai / sarasarI taura para isI kA anusaraNa hogA | adhika upayukta sudhAra saMbhavanIya ho to kRpayA sujhaaeN| 54. anunAsika evaM anusvAra ina donoM ke lie anusvAra kA hI upayoga sarvatra kiyA jaayegaa| kyA Apa isase sahamata hai 1 athavA virAma cihna ke pUrva parasavarNa, evaM uSmavarNa, ardhasvara tathA mahA prANa ke pUrva anusvAra denA Apa pasanda karege ? 55. mUla pabdirUpa ke bAda turanta anusvAra AyegA, phira usakA udbhava kahIM se bhI ho binA artha kA vicAra kiye isi ke bAda isi, samma ke bAda samma Ayege. kyA yaha likhanA svIkArya hogA ? 56. saMskRta ke anusvAra La ko la mAnA jAyegA aura vahI usakA akSarAnukrama rahegA /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58. 17. sabhI jagaha anusvAra upayo jita hone para bhI parasaNa kA nirdhAraNa kara usako sthAna diyA jaayegaa| -hasva e evaM o tathA dIrgha e evaM o akSarAnukrama ke lie samAna mAne jAyege / 'tirpha uccAraNa bheTa kI nizANI dvArA pharka batAyA jaayegaa| 59, virAma cihna ke pUrva ke ma ko anasvAra likhanA Apa pasanda kareMge yA saMskRta kI taraha m likhanA ? jananakArI jAna kArI 60. zabdakoza jJAnakoza se bhinna hai, yaha vicAra me. lete hue sAMskRtika jAnakArI kA kisa pramANa meM koza meM antabhAva kiyA jAye ? a. vyaktiyoM ke nAma ba. graMtha, prakaraNa, sUkta Adi ke nAma ka. prAsAda, udyAna Adi ke nAma Da lekhakoM ke nAma 61. vAkpracAroM kA kahA~taka upayoga kiyA jAye 1 isa bAre meM koI niyama banAye jA sakega 1 . 62. dhabdoM, khAsa kara sAmAnya kozA ke zabdoM, ke saMdarbha denA jarUrI hai kyA ? a the 63. khagolazAstra gaNita, tarkazAstra, dInazAstra, karmakAMDa, karma sidhdAnta, kAvyazAstra, nATaya zAstra, kalA, zilpakalA, jyotiSa ke ziSTa zabdoM kA khAsa evaM tAntrika artha dene para "yaha Agamika pazabda hai" isa prakAra ke vidhAna kI kyA upayogitA hai ? viziSTa granthoM meM pAye gaye zabdoM ko isa prakAra batAnA kyA Avazyaka hai 1 sayogya prAkRta avataraNoM ke abhAva meM tAntrika zabdoM kA spaSTIkaraNa karane ke lie saMskRta avataraNa deM kyA 1 / ..... 10
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65. anekArthaka zabadoM ke vibhinna athA kI jAnakArI denA maddenajara rakhate hue unakA zAkhAbadhda vibhAjana karanA Avazyaka hai| tIna prakAra ke kramAMka dene se yaha sAdhya ho sakatA hai - 1. are bika kramAMka 2. kaipiTala akSaroM ke kramAMka 3. rojana kramAMka adhika vibhAjana digadarzita karane ke lie gola kopTaka meM romana kramAMka diye jaaeN| isaro adhIka vyApaka pada ti kA avalaMba karanA kyA Avazyaka hai ? . 66.. sabase choTe upasamUha meM avataraNa aitihAsika krama se diye jAe~, yaha sajhAva hai / upabhoktAdvArA avataraNoM ke sAtha arya yathAsthAna dene meM adhika kaThinAI to hogI, phira bhI uccastara para denA kyA Apa pasanda karege ? 67.. svIkRta spaSTIkaraNoM kA samarthana karane ke prayatna kisa hada taka kiye jAe~ ? 68.. svIkRta spaSTIkaraNoM ke alAvA anya arthoM kA antabhAva Avazyaka hai kyA ? bhASAzAstrIya spaSTIkaraNa cAtakonAtyeka koSTaka meM evaM anya bhASA virahita sandarbha gola koSTaka meM diye jA rahe hai| isake lie Apa koI anya tarI kA sujhAyare 1 upa bhA pAe~. 70. upabhASAoM kA nirdezana kisa prakAra kiyA jAe~ ? prAkRta vaiyAkaraNa kI prAcya zAkhA kI taraha anyAnya vibhASAoM ke nAmoM kA sUcana kareM ? apabhazA kI tathAkathita upabhASAoM ke bAre meM kyA kiyA jAe~ 1 / 71. anya bhASAoM ke zabdo rUpoM meM sAdharmya ho yA bhinnatA hara eka bhASA ke bAre meM svataMtra rUpa se noMdha kI jAe 1.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 11 - yAdi zabda eka hI to upabhAjAe~ ekatrita kI jAe? yAdi maya, maga, mada Adi svatantra rUpale diye jAe~ 1 to maa, saya, mau kA kyA kiyA jAe ? yadi svataMtra rUpa se antarbhAva kareM to avataraNa bhI svatantra rUpase dene hoge aura athoM kI punarukti hogii| -grantha 72.. kRpayA aise granthoM ke nAma sUcita kareM, jinameM sUci nahIM hai, phira bhI koza meM jinake avataraNa lenA Avazyaka ho ? 73.. paripATI ke anusAra Agama granthoM ta hita sabhI prAkRta granthoM ke nAma saMskRta meM diye gae hai| phira bhI kachapAkata grantha aise haiN| jinake adhikRta prAkRta nAma vaivara nahIM hai| to kyA hama unake lie prAkata nAma taiyAra. kareM ? athavA prAkRta kRti honA sUcita karate hu hue unake saMskRta nAma hI hai deMza . 74. saMskRta evaM prAkRta donoM nAma denA kyA Avazyaka hai ? yadi nahIM, to kauna se nAma prayukta kareM ? 75. grandhoM ke nAmoM ke bAre meM nimna yojanA ke viSaya meM ApakI kyA rAya hai 1 a. Agama granthoM ke sirpha prAkRta nAma denA ba. saMpUrNatayA prAkRta niyuktioM, cUNioM evaM bhASA ke nAma denA ka.. anya sabhI granthoM ke saMskRta nAma denA (grantha prAkRta hone kA sUcita karate hue) 76.. nATakoM ke nAma saMskRta meM hI die jAyeMge tathA taTTakoM ke zIrSaka bhI saMskRta meM die jAyege (mAtra ve saTTaka honA sUcita kiyA jAyegA) AdhAnika jamAne meM jinake nAma die gaye haiM. unake bAre meM kyA kiyA jAe 1 udA.- mala rayaNAvalI kA dezI nAma mAlA, lekhakane / die jiNadhammappa Diboha kA kumArapAla - pratibodhA 77 .... 12
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ -12 - 78.. lekhaka kA abhimata na bhI ho to bhI paraMparAgata do nAmoM meM adhika lokapriya nAma svIkRta hogaa| dahamuhavaha yA rAvaNa vadha ke sthAna para setubandha evaM vyAkhyA - prApti ke sthAna para bhagavatI adhika jAne jAte haiN| 79. saMdarbha ke lie Agama granthoM kA vibhAjana anyAnya prakAra kiyA gayA hai| sUtroM ke krama meM bhI bhinnatA pAyI jAtI hai| isa kAraNa eka prati meM se dUsarI prati meM avataraNa pAnA asambhava sA hotA hai tathA TiIkAoM meM saMdarbha bhI nahIM pAye jAte / ataH granthakatAoM dvArA nirdezita vibhAjana kA svIkAra hI suvidhAjanaka hogA aura tadanusAra sandarbha bhI, bazarte ki sandarbha tIna yA cAra sthAnoM se adhika na hoN| aneka sthAnoM para donoM prakAro kA samanvaya ucita hogaa| usa avasthAmeM unameM se eka gola koSTaka meM diyA jaayegaa| dviaMkI saMdartha arebika meM, tIna aMkI rosana meM tathA cAra aMkI kaipiTala romana meM die jaage| zudhdIkaraNa (durustI) 81. pUrva nirmita kozoM meM azudhdiyA yA galata artha ho to, unakI ora dhyAna AkarSita kareM kyA ? 82. avataraNa zudhdiI ke asaMkhya sthAna pAye jaayeNge| yaha viza ghida sIdhI kI jAe yA usakA nirdeza kiyA jAe 1 83. pUrvara cita kozoM meM se prApta zabda yA artha sidhda na hotA ho to usakI upekSA kareM yA caukona koSTaka meM prazna cihana ke sAtha diyA jAe 1 isa praznAvalI meM anullikhita kintu ApakI rAya meM koza ko adhika upayukta banA sake aise sajhAva bhI avazya preSita kreN|