Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra AThavAM pravacana 139
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atma-sUtra : 1 appA kattA vikAtta ya, dukkhANa ya suhANa y| appA mittamamittaM ca, duppaTThi suptttthio|| paMcindiyANi kohaM, mANaM mAyaM taheva lohaM c| dujayaM ceva appANaM, savvamappe jie jiy|| AtmA hI apane sukha aura dukha kA kartA hai tathA AtmA hI apane sukha aura dukha kA nAzaka hai| acche mArga para calanevAlA AtmA mitra hai aura bure mArga para calanevAlA AtmA zatru / pAMca indriyAM, krodha, mAna, mAyA, aura lobha tathA sabase adhika durjeya apanI AtmA ko jItanA cAhie / eka AtmA ko jIta lene para saba kucha jIta liyA jAtA hai| 140 .
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahale kucha prshn| eka mitra ne pachA hai ki saMkalpa aura samarpaNa ke mArgoM ko na milAyA jAye, tAla-mela na biThAyA jAye, aisA Apane khaa| lekina, mahAvIra-vANI kI carcA jisase zurU huI usa namokAra mantra ke zaraNa-sUtra meM samarpaNa kA sthAna hai / aura Apa bhI jisa bhAMti dhyAna ke prayoga karavAte haiM, usameM saMkalpa se zuruAta hotI hai aura cauthe caraNa meM samarpaNa para samApti / to ina donoM meM koI tAla-mela hai yA nahIM? ___ saMkalpa aura samarpaNa meM to koI tAla-mela nahIM hai sAdhanA kI paddhatiyoM meM; samarpaNa kI apanI pUrI paddhati hai, saMkalpa kI apanI pUrI paddhati hai| lekina manuSya ke bhItara tAla-mela hai| ise thor3A samajhanA pdd'e| __aisA manuSya khojanA muzkila hai jo pUrA saMkalpavAna ho / aisA manuSya bhI khojanA muzkila hai, jo pUrA samarpaNa kI taiyArI meM ho| manuSya to donoM kA jor3a hai| emphesisa kA pharka ho sakatA hai| eka vyakti meM saMkalpa jyAdA hai, samarpaNa kama, eka vyakti meM samarpaNa jyAdA, saMkalpa kama! ise hama aisA smjheN| jaisA maiMne kahA ki samarpaNa straiNa citta kA lakSaNa hai. saMkalpa paruSa citta kA / lekina manasavida kahate haiM ki koI puruSa purA puruSa nahIM, koI strI pUrI strI nahIM / Adhunikatama khojeM kahatI haiM ki hara manuSya ke bhItara donoM haiN| puruSa ke bhItara chipI huI strI hai, strI ke bhItara chipA huA puruSa hai| jo pharka hai strI aura puruSa meM, vaha prabalatA kA pharka hai, emphaisisa kA pharka hai| isalie puruSa strI meM AkarSita hotA hai, strI puruSa meM AkarSita hotI hai| __kArla gustAva juMga kA mahatvapUrNa dAna isa sadI ke vicAra ko hai| unakI anyatama khojoM meM jo mahatvapUrNa khoja hai, vaha hai ki pratyeka puruSa usa strI ko khoja rahA hai, jo usake bhItara hI chipI hai, aura pratyeka strI usa puruSa ko khoja rahI hai, jo usake bhItara hI chipA hai| aura isalie yaha khoja kabhI pUrI nahIM ho paatii| ___ jaba Apa kisI ko pasanda karate haiM to Apako patA nahIM ki pasaMdagI kA eka hI artha hotA hai ki Apake bhItara jo strI chipI hai yA puruSa chipA hai, usase koI puruSa yA strI bAhara mela khA rahI hai; isalie Apa pasanda karate haiN| lekina vaha mela pUrA kabhI nahIM ho pAtA, kyoMki Apake bhItara jo pratimA chipI hai, vaisI pratimA bAhara khojanI asambhava hai| isalie kabhI thor3A mela baiThatA hai, lekina phira mela TUTa jAtA hai / yA kabhI thor3A mela baiThatA hai, thor3A nahIM bhI baiThatA hai| isI ke bIca bAhara saba cunAva hai / lekina cunAva kI vidhi kyA 141
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 hai? hamAre bhItara eka pratimA hai, eka citra hai, use hama khoja rahe haiM ki vaha kahIM bAhara mila jaaye| ___ to eka to upAya yaha hai ki hama use bAhara khoja leM, jo ki asaphala hI honevAlA hai| aura eka sukha hai, jo mere bhItara kI strI se bAhara kI strI kA mela ho jAye to majhe milatA hai| vaha kSaNabhaMgara hai| phira eka aura milana bhI hai ki mere bhItara kA puruSa mere bhItara kI strI se mila jAye / vaha milana zAzvata hai| sAMsArika AdamI bAhara khoja rahA hai, yogI usa milana ko bhItara khojane lagatA hai| aura jisa dina bhItara kI donoM zaktiyAM mila jAtI haiM, usa dina puruSa-puruSa nahIM raha jAtA, strI-strI nahIM raha jAtI / usa dina donoM ke pAra cetanA ho jAtI hai| usa dina vyakti khaNDita na hokara akhaNDa AtmA ho jAtA hai| __ to jaba hama kahate haiM ki saMkalpa kA mArga, to isakA matalaba huA ki jo vyakti bahulatA se puruSa hai, gauNa rUpa se straiNa hai, usakA mArga hai| lekina usake mArga para bhI thor3A-sA saMkalpa, saMkalpa ke pIche thor3A-sA samarpaNa hogA, kyoMki vaha jo chAyA kI taraha usakI strI hai, usakA bhI anudAna hogaa| aura jo vyakti samarpaNa ke mArga para cala rahA hai, usake bhI bhItara chipA huA puruSa hai, aura chAyA kI taraha saMkalpa bhI hogaa| isakA kyA-vyakti ke bhItara kyA tAla-mela hai? sAdhanAoM meM koI tAla-mela nahIM hai| ise aisA smjheN| jaba koI vyakti samarpaNa ke lie taya karatA hai, taba yaha taya karanA to saMkalpa hai| agara Apa taya karate haiM ki kisI ke lie saba kucha samarpita kara deM, to abhI samarpaNa kA yaha jo nirNaya Apa le rahe haiM, yaha to saMkalpa hai / itane saMkalpa ke binA to samarpaNa nahIM hogaa| jo vyakti taya karatA hai ki maiM saMkalpa se hI jIUMgA, jo nirNaya karatA hUM, usako hI zrama se pUrA karUMgA, yaha saMkalpa se zuruAta ho rahI hai| lekina jo nirNaya kiyA hai vaha nirNaya kucha bhI ho sakatA hai| usa nirNaya ke prati pUrA samarpaNa karanA pdd'egaa| ___ jo saMkalpa se zurU karatA hai use bhI samarpaNa kI jarUrata pdd'egii| jo samarpaNa se zurU karatA hai use bhI saMkalpa kI jarUrata par3egI, lekina ve gauNa hoMge, chAyA kI taraha hoNge| vyakti to donoM kA jor3a hai, strI-puruSa kaa| isalie kyA mahatvapUrNa hai Apake bhItara, vaha ApakI sAdhanA-paddhati hogii| lekina donoM sAdhanA paddhatiyAM alaga hoNgii| donoM ke mArga, vyavasthAeM, vidhiyAM alaga hoNgii| ___ maiM jisa sAdhanA paddhati kA prayoga karatA hUM, vaha saMkalpa se zurU hotI hai| lekina paddhati vaha samarpaNa kI hai| lekina koI bhI samarpaNa saMkalpa se hI zurU ho sakatA hai, lekina saMkalpa sirpha zuruAta kA kAma karatA hai| aura dhIre-dhIre samarpaNa meM vilIna ho jAnA hotA hai| lekina paddhati vaha samarpaNa kI hai| __ pUchA jA sakatA hai ki phira jo loga saMkalpa kI hI paddhati para jAnevAle haiM, unakA isa paddhati meM kyA hogA? saMkalpa kI paddhati para jAnevAle loga kabhI lAkha meM ekAdha hotA hai, karor3a meM ekAdha hotA hai| kyoMki saMkalpa kI paddhati meM jAne kA artha hai, aba kisI kA koI bhI sahArA na lenA / saMkalpa ke mArga para vastutaH guru kI bhI koI AvazyakatA nahIM hai, zAstra kI bhI koI AvazyakatA nahIM hai, vidhi kI bhI koI AvazyakatA nahIM hai, isalie kabhI karor3a meM eka AdamI...aura yaha AdamI bhI isalie saMkalpa para jA sakatA hai ki aneka-aneka jIvana meM usane samarpaNa ke mArga para itanA kAma kara liyA hai ki aba binA guru ke, binA vidhi ke, vaha svayaM hI Age bar3ha sakatA hai| ___ isa sadI meM kRSNamUrti ne saMkalpa ke mArga kI prabalatA se bAta kI hai| isalie ve guru ko inakAra karate haiM, zAstra ko inakAra karate haiM, vidhi ko inakAra karate haiN| kRSNamUrti jo kahate haiM, bilakula hI ThIka hai, lekina jina logoM se kahate haiM, unake bilakula kAma kA nahIM hai| aura isalie khataranAka hai| kRSNamUrti zAyada hI kisI vyakti ko mArga de sake hoN| hAM, bahuta loga jo mArga para the, unako ve vicalita jarUra kara sake haiN| hogA 142
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra hI, agara karor3a meM eka vyakti saMkalpa ke mArga para cala sakatA hai to saMkalpa kI carcA khataranAka hai / kyoMki vaha jo karor3a haiM, jo nahIM cala sakate, ve bhI suna leMge / aura saMkalpa ke mArga kA jo bar3A khatarA yaha hai ki ahaMkAriyoM ko bar3A prItikara lagatA hai ki ThIka hai-na guru kI jarUrata, na vidhi kI, na zAstra kI--meM kAphI hai| yaha ahaMkAra ko bahuta prItikara lagatA hai| to karor3a loga agara suneMge, unameM se eka cala sakatA hai| aura bar3e maje kI bAta yaha hai ki vaha eka jo cala sakatA hai, zAyada hI kRSNamUrti ko sunane jAyegA / vaha jAyegA hI kyoM? vaha jo cala sakatA hai, vaha jAyegA nahIM kyoMki vaha cala hI sakatA hai| aura jo nahIM cala sakate haiM, ve hI jaayeNge| aura sunakara una sabako yaha bhrama paidA hogA ki hama akele hI cala sakate haiM / na kisI guru kI jarUrata, na kisI zAstra kI, na vidhi kii| ve kevala bhaTakeMge aura parezAna hoNge| kyoMki agara unheM guru kI jarUrata na hotI to ve kRSNamUrti ke pAsa bhI na Aye hote| yaha kisI kI talAza meM unakA AnA hI batAtA hai ki ve apanI talAza meM akele nahIM jA skte| lekina unake mI tRpti milegI kyoMki guru banAne meM vinamra honA jarUrI hai| guru inakAra karane meM koI vinamratA kI AvazyakatA nhiiN| vidhi svIkAra karane meM kucha karanA pdd'egaa| koI vidhi nahIM hai to kucha karane kA savAla hI samApta ho gayA / kAhila, susta, ahaMkArI, kRSNamUrti se prabhAvita ho jaayeNge| aura ve bilakula galata loga haiM / unase to yaha bAta kI hI nahIM jAnI caahie| aura bar3A majA yaha hai ki kRSNamUrti bhI jahAM pahuMce haiM, binA guru ke nahIM pahuMce haiN| isa sadI meM kisI vyakti ko adhikatama guru mile hoM to vaha kRSNamUrti haiM / ainIbiseMTa jaisA guru, lIDabITara jaisA guru khojanA bahuta muzkila hai| lekina eka upadrava huA, aura vaha upadrava yaha thA ki kRSNamUrti ne ina guruoM ko nahIM khojA thA, ina guruoM ne kRSNamUrti ko khojA, yahI upadrava ho gyaa| aura ye guru itanI tIvratA meM the, itanI jaldI meM the kinhIM kAraNoM se-eka bahuta upadravI sadI kI zuruAta ho rahI thI aura dharma kA koI nizAna bhI na bace, isakA bhI Dara thA / aura lIDabITara aura ainIbisenTa aura unake sAthI isa koziza meM the ki dharma kI jo zubhratama jyoti hai, vaha kahIM se pragaTa ho sake / to ve kisI kI talAza meM the ki koI vyakti pakar3a liyA jAye, jo isa kAma ke lie AdhAra bana jAye, mIDiyama bana jaaye| - kRSNamUrti ko unhoMne cunA / kRSNamUrti para varSoM mehanata kI; kRSNamUrti ko nirmita kiyA, kRSNamUrti ko banAyA, khar3A kiyaa| kRSNamUrti jo kucha bhI haiM, usameM ninyAnabe pratizata unakA dAna hai| lekina khatarA yaha huA ki kRSNamUrti ne svayaM cunA nahIM thA, ve cune gaye the| aura agara hama acchA bhI kisI ko banAne kI ceSTA kareM, aura yaha usakI marjI na rahI ho, yaha svecchA se na cunA gayA ho, to vaha Aja nahIM kala acche banAnevAloM ke bhI viparIta ho jaayegaa| unhoMne itanI ceSTA kI kRSNamUrti ko nirmita karane kI ki yahI ceSTA kRSNamUrti ke mana meM pratikriyA bana gayI / guru unako bojha kI taraha mAlUma par3e, jinhoMne jabardastI unheM badalane kI koziza kI, aisA unheM lagA / vaha pratikriyA bana gyii| vaha Aja bhI usakA sakhA saMskAra unake Upara raha gayA / vaha Aja bhI unhIM ke khilApha bole jAte haiN| jaba kRSNamUrti guru ke khilApha bolate haiM to Apako khayAla meM bhI nahIM AtA hogA ki vaha lIDabITara ke khilApha bola rahe haiM, ainIbiseMTa ke khilApha bola rahe haiN| bahuta dera ho gayI usa bAta ko hue / lekina vaha bAta jo guruoM ne unake sAtha kI hai, unako badalane kI jo satata anuzAsana dene kI ceSTA vaha unako gulAmI jaisI lagI, kyoMki vaha svecchA se cunI nahIM gayI thii| usake khilApha unakA mana banA rhaa| __ve kahate cale gaye haiN| unako sunanevAlA varga hai, aura vaha varga cAlIsa sAla meM kahIM nahIM pahuMca rahA hai / vaha sirpha zabdoM meM bhaTakatA rahatA hai| kyoMki jo sunane AtA hai, vaha guru kI talAza meM hai| aura jo vaha sunatA hai vaha yaha hai ki guru kI koI jarUrata nahIM hai / vaha mAna letA hai ki guru kI jarUrata nahIM hai aura phira bhI kRSNamUrti ko sunane AtA calA jAtA hai| varSoM taka phira sunane kI koI jarUrata nahIM hai, agara guru kI koI bhI jarUrata nahIM / aura yaha bhI bar3e maje kI bAta hai ki yaha bhI eka guru se sIkhI huI bAta hai ki guru kI koI bhI 143
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 jarUrata nahIM hai| yaha bhI khuda kI buddhi se AyI huI bAta nahIM hai| yaha bhI eka guru kI zikSA hai ki guru kI koI bhI jarUrata nahIM hai| isako bhI jo svIkAra kara rahA hai, usane guru ko svIkAra kara liyaa| lekina karor3oM meM kabhI ekAdha AdamI jarUra aisA hotA hai, vaha bhI anaMta janmoM kI yAtrA ke bAda / use patA ho yA na ho| __ kala hI eka mitra malAyA se mujhe milane aaye| to malAyA meM eka mahatvapUrNa ghaTanA ghaTI hai, subuha / aura muhammada subuha nAma ke eka vyakti para acAnaka, anAyAsa prabhu kI UrjA kA avataraNa huA / lekina musalamAna mAnate haiM ki eka hI janma hai / isalie muhammada subuha ko bhI lagA ki mujha sAdhAraNa AdamI para paramAtmA kI kRpA huI hai| unake mAnanevAle bhI yahI mAnate haiM ki yaha sirpha eka saMyoga kI bAta hai ki muhammada subuha cunA gyaa| maiMne unase kahA, hama aisA nahIM mAna skte| koI Akasmika ghaTanA nahIM hotI / sirpha musalamAna thiyolAjI ke kAraNa pAka subuha ko lagatA hai ki acAnaka mujha para prabhu kI kRpA huii| lekina yaha janmoM-janmoM kI sAdhanA kA pariNAma hai, nahIM to yaha ho nahIM sktaa| to jaba kabhI koI vyakti acAnaka bhI saMkalpa kI sthiti meM A jAtA hai, taba bhI vaha yaha na soce ki guruoM kA hAtha nahIM hai| hajAroM-hajAroM guruoM kA hajAroM-hajAroM janmoM meM hAtha hai| ___ pAnI ko koI garama karatA hai, sau DigrI para bhApa banatA hai, ninyAnabe DigrI taka to bhApa nahIM bntaa| lekina jisa aMgAra ne ninyAnabe taka pahuMcAyA hai, usake binA sauvIM DigrI bhI nahIM aatii| sauvIM DigrI para bhApa banakara ur3atA huA pAnI soca sakatA hai ki ninyAnabe DigrI taka to maiM kucha bhI nahIM thA, sirpha pAnI thA / yaha jo ghaTanA ghaTa rahI hai, acAnaka ghaTa rahI hai, lekina zUnya DigrI se sau DigrI taka kI jo lambI yAtrA hai, usa yAtrA meM na mAlUma kitane IMdhana ne sAtha diyA hai| AkhirI ghaTanA Akasmika ghaTatI mAlUma hotI hai; lekina isa jagata meM kucha Akasmika nahIM hai| nahIM to vijJAna kA koI upAya na raha jaayegaa| hindU cintana isalie bahuta gaharA gayA hai aura usane kahA ki isa jagata meM kucha bhI Akasmika nahIM hai| agara kRSNamUrti acAnaka jJAna ko upalabdha hote haiM to yaha bhI acAnaka hameM lagatA hai| yA pAka sabaha para acAnaka prabha kI anukampA mAlama hotI hai, to yaha bhI hameM lagatA hai, acAnaka haa| janmoM-janmoM kI taiyArI hai| __ninyAnabe pvAiMTa nau taka bhI pAnI, pAnI hI hotA hai| phira eka pvAiMTa aura bhApa ho jAtA hai| to pAka subuha ko ninyAnabe pvAiMTa nau taka bhI patA nahIM hai ki bhApa banane kA kSaNa karIba A gyaa| jaba bhApa baneMge, tabhI patA clegaa| taba ekadama Akasmika lagegA, ki kSaNabhara pahale maiM eka sAdhAraNa dukAnadAra thA, ki sAdhAraNa karmacArI thA, eka sAdhAraNa AdamI thA, bAla-baccevAlA, patnIvAlA, kucha patA nahIM thA, acAnaka yaha kyA ho gayA? yaha bhI acAnaka nahIM hai| pIche kArya-kAraNa kI lambI zrRMkhalA hai, aura vaha lambI hai zrRMkhalA, bahuta lambI hai| ___ to hajAroM janmoM ke bAda kabhI koI vyakti isa hAlata meM bhI A jAtA hai ki svayaM hI khoja le| kyoMki aba eka hI bindu kI bAta raha jAtI hai| saba taiyArI pUrI hotI hai| jarA-sA saMkalpa, aura yAtrA zurU ho jAtI hai| lekina yaha pahuMcane meM bhI na mAlUma kitane samarpaNoM kA hAtha hai| jo vyakti kabhI-kabhI acAnaka samarpaNa ko upalabdha ho jAtA hai. usake pIche bhI na mAlama kitane saMkalpoM donoM kA gahare meM jor3a hai| paddhatiyAM alaga-alaga haiM, vyakti alaga nahIM hai| Aja eka vyakti mere pAsa AtA hai, kahatA hai ki saba samarpaNa karatA huuN| lekina saba samarpaNa karanA kitanA bar3A saMkalpa hai, isakA Apako patA hai? isase bar3A koI saMkalpa kyA hogA? aura yaha itanA bar3A saMkalpa kara pAtA hai, isakA artha huA hai ki isane bahuta choTe-choTe saMkalpa sAdhe haiM, tabhI isa yogya huA hai ki isa parama saMkalpa ko bhI karane kI taiyArI kara letA hai| 144 .
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra paddhatiyoM meM koI mela nahIM hai, lekina vyakti to eka hai| bala kA, emphaisisa kA pharka ho sakatA hai| to Apako jo khojanA hai vaha paddhatiyoM meM mela nahIM khojanA hai| Apako jo khojanA hai vaha apanI dazA khojanI hai ki mere lie saMkalpa jyAdA yA samarpaNa jyAdA upayogI hai, aura mere prANa kisameM jyAdA sahajatA se lIna ho skeNge| ___ magara yaha bhI thor3A kaThina hai, kyoMki hama apane ko dhokhA dene meM kuzala haiM, isalie yaha kaThina hai| para agara koI vyakti Atma-nirIkSaNa meM lage, to zIghra hI khoja legA ki kyA usakA mArga hai| aba jo vyakti cAlIsa sAla se kRSNamUrti ko sunane bAra-bAra jA rahA ho aura phira bhI kahatA ho, mujhe guru kI jarUrata nahIM, vaha khuda ko dhokhA de rahA hai / vaha sirpha zabdoM kA khela kara rahA hai / cukatA bAteM kRSNamUrti kI doharA rahA hai aura kahatA hai ki guru kI mujhe koI jarUrata nahIM hai / guru kI koI jarUrata nahIM hai to yaha sIkhane kRSNamUrti ke pAsa jAne kA koI prayojana nahIM hai| apane taIM eka pala khar3A nahIM ho sktaa| sApha hai ki samarpaNa isakA mArga hogA, magara apane ko AtmavaMcanA kara rahA hai| __eka AdamI kahatA hai ki maiM to samarpaNa meM utsuka huuN| eka mitra ne mujhe Akara kahA ki maiMne to meharabAbA ko samarpaNa kara diyA thA, taka kucha huA nhiiN| to yaha samarpaNa nahIM hai, kyoMki Akhira meM to yaha abhI soca hI rahA hai, ki kucha huA nhiiN| agara samarpaNa kara hI diyA thA, to ho hI gayA hotaa| kyoMki samarpaNa se hotA hai, meharabAbA se nahIM hotA / isameM meharabAbA se kucha lenA-denA nahIM hai| meharabAbA to sirpha pratIka haiN| vaha koI bhI pratIka kAma degA, rAma, kRSNa koI bhI kAma de degaa| usase koI matalaba nahIM hai| rAma na bhI hue hoM, na bhI hoM to bhI kAma de degaa| mahatvapUrNa pratIka nahIM hai, mahatvapUrNa samarpaNa hai| ___ yaha AdamI kahatA hai, maiMne saba una para chor3a diyA, lekina abhI kucha huA nhiiN| lekina kI guMjAiza samarpaNa meM nahIM hai| chor3a diyA, bAta khatma ho gyii| ho, na ho, aba Apa bIca meM AnevAle nahIM haiN| to yaha dhokhA de rahA hai apane ko / yaha samarpaNa kiyA nahIM hai| lekina socatA hai ki samarpaNa kara diyA aura abhI hisAba-kitAba lagAne meM lagA huA hai| samarpaNa meM koI hisAba-kitAba nahIM hai| agara hisAba-kitAba hI karanA hai to saMkalpa; agara hisAba-kitAba nahIM hI karanA hai, to smrpnn| ___ aura jaba eka dizA meM Apa lIna ho jAyeM, to vaha jo dUsarA hissA Apake bhItara raha jAyegA chAyA kI taraha, use bhI usI ke upayoga meM lagA deN| ise usake viparIta khar3A na rakheM / ise thor3A ThIka se samajha leN| Apake bhItara thor3A-sA saMkalpa bhI hai, bar3A samarpaNa hai| Apa samarpaNa meM jA rahe haiM to apane saMkalpa ko samarpaNa kI sevA meM lagA deN| usako viparIta na rakheM, nahIM to vaha kaSTa degaa| aura ApakI sArI sAdhanA ko naSTa kara degaa| agara Apa saMkalpa kI sAdhanA meM jA rahe haiM aura samarpaNa kI vRtti bhI bhItara hai, jo ki hogI hI, kyoMki abhI Apa akhaNDa nahIM haiM, eka nahIM haiM, baMTe hue haiM, TUTe hue haiN| dUsarI bAta bhI bhItara hogI hii| to Apake bhItara jo samarpaNa hai, usako bhI saMkalpa kI sevA meM lagA deN| ___ isalie mahAvIra ne zabda prayoga kiyA hai, AtmazaraNa / mahAvIra kahate haiM; dUsare kI zaraNa mata jAo, apanI hI zaraNa A jaao| saMkalpa kA artha haA ki mere bhItara jo samarpaNa kA bhAva hai, vaha bhI maiM apane hI prati lagA daM, apane ko hI samarpita ho jaauuN| vaha bhI bacanA nahIM cAhie, vaha sakriya kAma meM A jAnA caahie| dhyAna rahe, hamAre bhItara jo baca rahatA hai binA upayoga kA, vaha ghAtaka ho jAtA hai, DisTrakTiva ho jAtA hai| hamAre bhItara agara koI zakti aisI baca rahatI hai jisakA hama koI upayoga nahIM kara pAte, to vaha viparIta calI jAtI hai / isake pahale ki hamArI koI zakti viparIta jAye, use niyojita kara lenA jarUrI hai| niyojita zaktiyAM sRjanAtmaka haiM, krieTiva haiN| aniyojita zaktiyAM ghAtaka haiM, DisTrakTiva haiM, 145
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 vidhvaMsaka haiN| to jo saMkalpa kara rahA hai, use samarpaNa ko bhI saMkalpa ke kArya meM lagA denA cAhie / hajAra mauke AyeMge jaba saMkalpa kA upayoga samarpaNa ke sAtha ho sakatA hai| jaise eka AdamI ne saMkalpa kiyA ki maiM caubIsa ghaMTe khar3A rahUMgA / to aba saMkalpa ke prati pUrA samarpita ho jAnA cAhie, aba caubIsa ghaMTe meM eka bAra bhI savAla nahIM uThAnA cAhie ki maiMne yaha kyA kiyA, karanA thA ki nahIM karanA thA / aba pUrA samarpita ho jAnA caahie| apane hI saMkalpa ke prati apanA pUrA samarpaNa kara denA cAhie / aba caubIsa ghaMTe yaha savAla nahIM hai| eka AdamI ne saMkalpa kiyA ki kisI ke caraNa pakar3a liye, yahI AsarA hai, to phira aba bIca-bIca meM savAla nahIM uThAne cAhie saMkalpa se ki maiMne ThIka kiyA ki nahIM ThIka kiyA, ki yaha maiM kyA kara rahA huuN| aba sAre saMkalpa ko isI samarpaNa meM DubA denA caahie| to mere bhItara koI aniyojita hissA nahIM bace, to maiM sAdhaka huuN| agara aniyojita hissA baca jAye to maiM saMdeha se ghirA rahUMgA, aura apane ko hI apane hI hAtha se kATatA rhuuNgaa| khuda kI viparIta jAtI zakti vyakti ko dIna kara detI hai| khuda kI sArI zaktiyAM samAhita ho jAyeM to vyakti ko zaktizAlI banA detI haiN| to jaba maiMne kahA. saMkalpa aura samarpaNa ke mArgoM kA tAla-mela mata karanA. to merA matalaba yaha nahIM hai ki Apa apane bhItara kI zaktiyoM kA tAla-mela mata karanA / saMkalpa ke mArga para caleM to samarpaNa ke mArga kI jo vidhiyAM haiM, unakA upayoga mata karanA / Apake bhItara jo samarpaNa kI kSamatA hai, usakA to jarUra upayoga karanA / jaba samarpaNa ke mArga para caleM to saMkalpa kI jo vidhiyAM haiM, ve phira Apake lie nahIM rhiiN| lekina Apake bhItara jo saMkalpa kI kSamatA hai, usakA pUrA upayoga krnaa| maiM samajhatA hUM, merI bAta Apako sApha haI hogii| jaise ki eka AdamI elopaithika davAeM letA hai, eka AdamI homyopaithika davAeM letA hai yA eka AdamI necaropaithI kA ilAja karatA hai| paithIja ko milAnA mata / aisA mata karanA ki elopaithI kI bhI davA le rahe haiM, homyopaithI kI bhI davA le rahe haiM aura necaropaithI bhI calA rahe haiN| isameM bImArI se zAyada hI mareM, paithIja se mara jaayeNge| bImArI se bacanA AsAna hai, lekina agara kaI paithI kA upayoga kara rahe haiM to maranA sunizcita hai| jaba elopaithI le rahe hoM, to phira zuddha elopaithI lenA, phira bIca meM dUsarI cIjoM ko bAdhA mata DAlanA / jaba homyopaithI le rahe hoM to pUrI homyopaithI lenA, dUsarI cIja ko bAdhA mata ddaalnaa| lekina cAhe elopaithI leM. cAhe homyopaithI leM. cAhe necaropaithI leM, bhItara vaha jo kSamatA hai ThIka hone kI, usakA pUrA upayoga krnaa| vaha elopaithI ke sAtha jur3e ki homyopaithI ke sAtha, ki necaropaithI ke sAtha, yaha alaga bAta hai, lekina bhItara vaha jo ThIka hone kI kSamatA hai, usakA pUrA upayoga krnaa| Apa kaheMge, vaha to hama karate hI haiN| jarUrI nahIM hai| kucha loga Upara se davA lete rahate haiM aura bhItara bImAra rahanA cAhate haiM, taba bar3I muzkila ho jAtI hai| agara bImArI ApakI tarakIba hai, to davA Apako ThIka nahIM kara paayegii| Apa kaheMge, kauna AdamI bImAra rahanA cAhatA hai? Apa galatI meM haiN| phira Apako manuSya ke mana kA koI bhI patA nahIM hai| __ manasavida kahate haiM ki sau meM se pacAsa pratizata bImAriyAM bImAroM ke AhvAna haiM, ve unhoMne bulAyI haiM / bacapana se bImArI kA sikhAvana ho jAtA hai / baccA agara svastha hai, ghara meM koI dhyAna nahIM detA hai| baccA agara bImAra hai, sAre ghara kA kendra ho jAtA hai / baccA samajha letA hai eka bAta ki jaba bhI kendra honA ho, bImAra ho jAnA jarUrI hai| aura baccA hI nahIM sIkha letA, Apake bhItara chipA hai vaha bccaa| Apako bhI khayAla hogA. patnI pati ko dekhakara kalhane lagatI hai. pahale nahIM kalha rahI thii| pati patnI ko dekhakara ekadama sira para hAtha rakhakara leTa jAtA hai| abhI bilakula ThIka thaa| 146
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra kyA, mAmalA kyA hai? agara sira meM darda thA, to kamare meM jaba koI nahIM thA taba bhI kUlhanA cAhie thA / agara kUlhanA bImArI se A rahA hai, to kisI se kyA lenA-denA! lekina dUsare ko dekhakara bImArI ekadama kama-bar3ha kyoM hotI hai? rasa hai bImArI meN| ___ aura manasavida kahate haiM ki striyoM kI to adhika bImAriyAM usa rasa se paidA hotI haiM, kyoMki unako aura koI upAya dikhAyI nahIM par3atA ki kaise vaha pati kA AkarSaNa kAyama rakheM / pahale to unhoMne sauMdarya se rakha liyA, sajAvaTa se rakha liyaa| thor3e dina meM vaha bAsA ho jAtA hai, paricita ho jAtA hai| to aba pati kA dhyAna kisa taraha AkarSita karanA! to striyAM bImAra rahanA zurU kara detI haiN| unako bhI patA nahIM hai ki vaha kyoM bImAra haiM? to vaha davA bhI leMgI, lekina bImArI meM rasa bhI jArI rhegaa| to davA bhI jArI rahegI aura bhItara se unakA davA ke lie sahayoga bhI nahIM hai| vaha ThIka honA nahIM caahtiiN| kyoMki ThIka hote hI, vaha jo dhyAna pati de rahA thA, vaha vilIna ho jaayegaa| jaba patnI bImAra hai to pati khATa ke pAsa Akara baiThatA bhI hai, sira para hAtha bhI rakhatA hai| jaba vaha ThIka hai taba koI hAtha nahIM rakhatA, koI dhyAna bhI nahIM detaa| agara duniyA meM bImArI kama karanI hai to baccoM ke sAtha jaba ve bImAra hoM taba bahata jyAdA prema mata dikhAnA / kyoMki vaha khataranAka hai| bImArI aura prema kA jur3anA bahuta khataranAka hai / bImArI se jyAdA bar3I bImArI Apa paidA kara rahe haiM / bacce jaba svastha hoM, taba unake prati prema prakaTa karanA aura jyAdA dhyAna denA / jaba bImAra hoM, taba thor3I taTasthatA rakhanA / taba utanA prema, utanA zoragula mata macAnA / lekina jaba koI bImAra hotA hai| taba hama ekadama varSA kara dete haiN| jaba koI ThIka hotA hai, to hameM koI matalaba nhiiN| _hama bhI socate haiM ki jaba ThIka hai, taba matalaba kI bAta kyA? lekina Apako patA nahIM, ApakA yaha dhyAna bImArI kA bhojana hai| isaliye baccA jaba bhI cAhegA ki koI dhyAna de, cAhe vaha kitanA hI bar3A ho jAye, taba vaha bImArI ko nimaMtraNa degA / yaha nimaMtraNa bhItarI hogaa| davA Upara se legA aura bhItara ThIka nahIM honA caahegaa| taba upadrava ho jaayegaa| to cAhe elopaithI leM, cAhe koI paithI leM, eka kAma saba meM jarUrI hogA ki apanA pUrA bhAva ThIka hone kA jor3a deN| cAhe saMkalpa ke mArga para caleM, cAhe samarpaNa ke mArga para, jo bhI ApakI UrjA hai vaha sArI kI sArI usa mArga para jor3a deN| do mArgoM ko nahIM joDanA hai, sAdhaka ko bhItara apanI do UrjAoM ko joDanA hai| ye donoM UrjAeM jaDakara kisI bhI mArga para calI jAye to yAtrA anta taka pahuMca jaayegii| bhItara to UrjAeM baMTI raheM aura AdamI mArgoM ko jor3ane meM lagA rahe to kabhI bhI nahIM pahuMca paayegaa| paithIja jur3akara jahara ho jAtI haiM / alaga-alaga amRta haiN| do mArga jur3akara bhaTakAnevAle ho jAte haiN| alaga-alaga pahuMcAnevAle haiN| __ eka mitra ne pUchA hai ki paramAtmA zabda meM nahIM, satya meM hai, aisA Apase jAnA / maiM bhI ina zabdoM ke jAla se chUTanA cAhatA huuN| lekina Dara lagatA hai| DUbate ko tinake kA sahArA hai| gItA ke pATha se lagatA hai, saba ThIka cala rahA hai| agara chor3a dUM to AdhyAtmika patana na ho jaaye| kahIM pApI na ho jaauuN| yaha bhaya svAbhAvika hai| lekina ise samajha leN| agara mujhe sunakara hI jAnA ki zabda meM satya nahIM, agara mujhe sunakara hI jAnA to mujhase to zabda hI sune hoNge| taba khatarA hai| taba gItA chUTa sakatI hai, maiM pakar3a jAUM / aura gItA chor3akara mujhe pakar3ane meM koI sAra nahIM hai / phira to purAne ko hI pakar3e rahanA behatara hai| kyoMki pakar3a kA abhyAsa hai| nAhaka badalane se kyA sAra hogaa| __ mujhe sunakara hI na jAnA ho, mujhe sunakara bhItara yaha bodha jagA ho, merA sunanA kevala nimitta rahA ho, mere sunane se hI yaha bAta bhItara paidA na huI ho, mere sunane kA hI kula jamA pariNAma na ho, merA sunanA kevala bAhara se nimitta banA ho aura bhItara eka bodha kA janma huA 147
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 ho ki zabda meM koI satya nahIM hai / taba mere zabda meM bhI satya nahIM hai aura gItA ke zabda meM bhI satya nahIM hai| taba satya sAdhanA meM hai, svayaM ke anubhava meM hai| agara aisA huA ho to gItA ko chor3ane meM koI bhI bhaya na lgegaa| kyA bhaya hai? agara bhItara hI yaha bodha ho gayA to chor3ane meM jarA bhI bhaya na lagegA / bodha ke lie koI bhaya nahIM hai / bhaya kA kAraNa yaha hai ki merA zabda laga rahA hai prItikara / to aba gItA ke zabda ko chor3anA hai| jagaha khAlI karanI hai, taba mere zabda ko bhItara rakha pAyeMge / isase bhaya laga rahA hai ki itanA purAnA zabda, isako chor3anA aura naye zabda ko pkdd'naa| purAnA tinakA chor3anA aura naye tinake ko pakar3ane meM bhaya lgegaa| kyoMki purAnA tinakA, tinakA nahIM mAlUma par3atA, nAva mAlUma par3atA hai, itane dina se pakar3A huA hai| jaba usako chor3eMge aura naye tinake ko pakar3eMge to nayA tinakA abhI tinakA dikhAyI pdd'egaa| dhIre-dhIre vaha bhI nAva bana jAyegA / jaise-jaise AMkha banda hone lagegI, vaha bhI nAva mAlUma par3ane lgegaa| isalie purAne ko naye se badalane meM bhaya lagatA hai| kyoMki purAne ke sAtha to sammohana jur3a jAtA hai| naye ke sAtha sammohita honA par3egA, vakta lagegA, samaya lagegA / jitanI dera samaya lagegA utane dina bhItara eka bhaya aura ghabarAhaTa rhegii| ___ nahIM, koI gItA ke zabda ko mere zabda se badalane kI jarUrata nahIM hai / saba zabda eka jaise haiN| agara badalanA hI hai to satya se zabda ko badalanA / lekina satya hai Apake bhItara, na mere zabda meM hai, na gItA ke zabda meM hai, na mahAvIra ke zabda meM hai| inake zabda bhI Apake bhItara kI tarapha izArA haiM / vaha jo mIla kA patthara kaha rahA hai, maMjila Age hai, tIra banA huA hai; usa mIla ke patthara meM koI maMjila nahIM hai| vaha sirpha izArA hai| aura saba izAre chor3a dene par3ate haiM to hI yAtrA hotI hai| mIla ke patthara ko chAtI se lagAkara koI baiTha jAye to hama use pAgala kheNge| lekina gItA ko koI chAtI se lagAkara baiThA ho to hama usako dhArmika AdamI kahate haiN| gItA mIla kA patthara hai, kRSNa ke dvArA lagAyA gayA patthara hai, izArA hai / maiM bhI eka patthara lagA sakatA hUM, vaha bhI izArA bnegaa| Apa eka patthara chor3akara dasarA patthara pakaDa leM, isase koI hala nahIM hai| thoDI rAhata bhI mila sakatI hai| jaisA ki maraghaTa loga le jAte haiM arthI ko, to eka kaMdhe se dUsare para rakha lete haiN| thor3I dera rAhata milatI hai kyoMki eka kaMdhA thaka gayA, dUsare para rakha liyaa| agara kRSNa se Apa thaka gaye haiM to mujhe rakha sakate haiN| lekina thor3I dera meM mujhase thaka jaayeNge| jaba kRSNa se hI thaka gaye to mujhase kitanI dera baceMge binA thake / mujhase bhI thaka jAyeMge, phira kaMdhA badalanA pdd'egaa| kaMdhe to badalate-badalate janma bIta gye| kitane kaMdhe Apa badala nahIM cuke / kaMdhe badalane se koI sAra nahIM hai| izArA! izArA kyA hai? izArA itanA hI hai ki jo kahA jAtA hai, vaha kevala pratIka hai| jo anubhava kiyA jAtA hai, vahI satya hai| Apane prema kA anubhava kiyA aura kahA ki maiMne prema jAnA / lekina jo suna rahA hai Apake zabda, vaha Apake zabda sunakara prema nahIM jAna legaa| __maiMne kahA, pAnI maiMne piyA aura pyAsa bujha gyii| aba mere vacana ko pakar3akara ApakI pyAsa nahIM bujha jaayegii| pAnI pIeMge to pyAsa bajha jAyegI / pAnI zabda meM pAnI bilakala bhI nahIM hai| to kitanA hI pAnI zabda ko pIte raheM, pyAsa na bjhegii| dhokhA ho bhI saka ki AdamI apane ko samajhA le ki itanA to pAnI pI rahe haiM--pAnI zabda, pAnI zabda subaha se zAma taka doharA rahe haiN| kahAM kI pyAsa? yaha bhI ho sakatA hai ki pAnI zabda meM itanI tallInatA bar3hA leM ki pyAsa kA patA na cale, lekina pyAsa bujhegI nhiiN| aura jaba bhI pAnI zabda kI raTana chor3eMge, bhItara kI pyAsa kA patA calegA, ki pyAsa maujUda hai| pAnI pInA par3egA, pAnI zabda se kucha hala nahIM hai| __ isalie bhaya lagegA, agara zabda se zabda ko badalanA hai| lekina koI bhaya kI jarUrata nahIM, agara zabda ko satya se badalanA hai| lekina satya kahIM bAhara se milanevAlA nahIM hai-na kRSNa se, na mahAvIra se, na buddha se| satya hai chipA Apake bhItara / ye sAre kRSNa, 148 .
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra buddha, mahAvIra, eka hI kAma kara rahe haiM ki jo bhItara chipA hai, usakI tarapha izArA kara rahe haiN| ve kaha rahe haiM ki tuma ho satya / __rinjhAI se kisI ne Akara pUchA,buddha kyA haiM? rinjhAI ne kahA, tuma kauna ho? koI saMgati nahIM mAlUma par3atI / becArA pUcha rahA hai ki buddha kauna haiM? buddha kyA haiM? buddhatva kA kyA artha hai? aura rinjhAI jo uttara de rahA hai, hameM bhI lagegA, kyA uttara de rahA hai| vaha uttara nahIM de rahA hai, vaha eka dUsarA savAla pUcha rahA hai| vaha kaha rahA hai ki tuma kauna ho? lekina javAba usane de diyaa| vaha yaha kaha rahA hai ki baddha kauna haiM. ise tama taba taka na jAna pAoge, jaba taka tama yaha na jAna lo ki tama kauna ho| vaha yaha kaha rahA hai. tama hI ho baddha, aura tumhIM pUcha rahe ho! to rinjhAI ne kaha rakhA thA ki agara koI pUchegA buddha ke bAbata to ThIka nahIM hogaa| kyoMki buddha hI buddha ke bAbata pUche, yaha ucita nahIM hai| __rinjhAI ne to bar3I himmata kI bAta khii| sArI duniyA meM usake vacana kA koI mukAbalA nahIM hai / aura kaI dharmazAstrI aura paNDita to usakA vacana sunakara bilakula ghabarA jAte haiN| aisA lagatA hai ki isase jyAdA apavitra bAta aura kyA hogii| khuda buddha ko mAnane vAle lAkhoM loga rinjhAI kA vacana sunane meM samartha nahIM haiN| lekina agara buddha ne sunA hotA to buddha nAca uThe hote| rinjhAI apane ziSyoM se kahatA thA, ipha ainI vheyara yU mITa da buddhA, kila hima imIjieTalI-agara kahIM buddha mila bhI jAyeM to phaurana saphAyA kara denA, khAtmA kara denA, eka minaTa bacane mata denaa| kisI ne rinjhAI se kahA ki kyA kaha rahe haiM Apa, khAtmA kara denA! to rinjhAI ne kahA, jaba taka tuma bAhara ke buddha kA khAtmA na karoge, tumheM apane buddha kA patA nahIM clegaa| aura jaba taka tumheM bAhara buddha dikhAyI par3a rahA hai, taba taka tuma bhrAMti meM ho / jisa dina tumheM bhItara dikhAyI paDegA usI din...| to mila jAyeM agara baddha, to tama khAtmA kara denA, aura maiM tumase kahatA haiN| rinjhAI ne kahA, mere vacana ko yAda rakhanA aura khatma karate vakta buddha se bhI kaha denA ki rinjhAI ne aisA kahA hai, aura buddha bhI isako pasaMda kreNge| rinjhAI bar3e adhikAra se kaha rahA hai kyoMki rinjhAI ThIka vahIM khar3A hai, jahAM gautama buddha khar3e haiN| koI pharka nahIM hai| __ rinjhAI apane ziSyoM se kahatA thA ki tumhAre muMha meM buddha kA nAma A jAye to kullA kara lenA, sApha kara lenA, muMha gaMdA ho gyaa| ziSya ghabarA jAte the, ve kahate the, Apase aisI bAteM sunakara mana bar3A becaina hai, yaha Apa kyA kahate haiM! vaha kahatA, jaba taka tumheM lagatA hai ki buddha ke nAma-smaraNa se kucha ho jAyegA, taba taka bhItara ke buddha kI tuma khoja kaise karoge? aura jaba buddha hI buddha kA nAma le rahA hai, to isase jyAdA buddhUpana aura kyA hai? / nahIM, buddha hoM, kRSNa hoM, mahAvIra hoM, unake izAre-para hama haiM pAgala / hama izAre pakar3a lete haiN| aura jisa tarapha izArA hai, vaha jo bhItara chipA hai, usakI koI phikra nahIM krte| __ koI bhaya nahIM hai, aura jaba patA hI cala gayA ki tinake ko pakar3e hue haiM, to chor3ane meM Dara kyA hai? tinake ko pakar3e raho, to bhI dduuboge| zAyada akele baca bhI jAo, kyoMki AdamI ko agara koI bhI sahArA na ho to taira bhI sake / aura soca rahA hai ki tinakA sahArA hai, taba pakkA DUbegA / koI tinakA to bacA nahIM sktaa| lekina tinake kI vajaha se tairegA bhI nhiiN| chor3o, jaba patA cala gayA ki tinakA hai, to aba pakar3ane meM koI sAra nahIM hai / jaba taka nAva mAlUma hotI thI, tabhI taka pakar3ane meM koI sAra thaa| chor3o, tairo| besahArA honA eka lihAja se acchA hai| jhUThe sahAre kisI kAma ke nahIM haiN| lekina eka bahuta maje kI bAta hai, jo AdamI paramarUpa se besahArA ho jAtA hai use parama sahArA mila jAtA hai / vaha to bhItara hI chipA hai Apake, jisake sahAre kI jarUrata hai| tinake kI koI jarUrata nahIM hai, vaha jo bhItara chipA hai vahI sahArA hai| zabda ko chor3o, zAstra ko chodd'o| isalie nahIM ki zAstra kucha burI bAta hai, balki isIlie ki usako pakar3akara kahIM aisA na ho ki sabsTITyUTa jo hai, paripUraka 149
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 jo hai, usase hI tRpti ho jAye / kahIM aisA na ho ki zabda se hI rAjI ho jaayeN| khatarA hai bar3A zabda ke sAtha / satya ke sAtha koI khatarA nahIM hai| lekina hameM satya ke sAtha khatarA mAlUma hotA hai, zabda ke sAtha koI khatarA nahIM mAlUma hotA / kyA kAraNa hai? eka hI kAraNa hai ki zabda ke sAtha cupacApa jIne meM suvidhA rahatI hai-koI upadrava nahIM, koI parivartana nahIM, koI krAMti nhiiN| par3hate raho gItA roja aura karate raho jo karanA hai| aura maje se karo, kyoMki hama to gItA par3hanevAle haiN| dila kholakara pApa karo, kyoMki Akhira tIrtha kisalie haiM? nahIM to tIrtha kyA kareMge, agara Apa pApa na kroge| maMdira kisalie haiM, agara pApa na karoge, to pUjA kA kyA sAra hai, aura phira paramAtmA kisalie hai? dayA ke lie hI, rahamAna, dayAlu / to agara Apa pApa hI na karoge to paramAtmA kA, vaha rahamAna hone kA kyA hogA? rahIma hone kA kyA hogA? vaha dayA kisa para karegA? kisa para rahama khAyegA? usa para kucha dayA karo aura pApa karo, tAki vaha Apa para rahama khA sake! isalie AdamI zabdoM meM jItA rahatA hai / aura jindagI? jindagI vRttiyoM meM, vAsanAoM meM vikSipta daur3atI rahatI hai / zabda ko chor3ane kA artha kevala itanA hI hai ki jindagI ko dekho, zabdoM meM mata ulajhe raho aura agara cAhie hai kisI dina svataMtratA, mukti, Ananda, to jindagI ko bdlo| zabdoM ko badalane se kucha bhI honevAlA nahIM hai| aba suutr| 'AtmA hI apane sukha aura dukha kA kartA hai tathA AtmA hI apane sukha aura dukha kA nAzaka bhii| acche mArga para calane vAlA AtmA mitra hai, aura bure mArga para calanevAlA AtmA zatru hai|' __ mahatvapUrNa bAta mahAvIra ne kahI hai ki Apa hI apane zatru ho, Apa hI apane mitra / koI dUsarA zatru nahIM hai, aura koI dUsarA mitra bhI nhiiN| dUsare se chuTakArA hamArA ho jAye, isakI cintA hI mahAvIra ko hai / dUsare para hama jimmevAriyAM rakhanA chor3a deM, yaha sAre unake vacanoM kA sAra hai. aura sArI jimmevArI apane Upara le leN| ___ mahAvIra kahate haiM ki jaba tuma ThIka mArga para calate ho , to tuma apane hI mitra ho, aura jaba tuma galata mArga para calate ho to tuma apane hI zatru ho| ise hama thor3A smjheN| agara maiM kisI para krodha karatA hUM to patA nahIM, use dukha pahuMcatA hai yA nhiiN| yaha koI pakkA nahIM hai, lekina mujhe dukha maiM detA hUM, yaha pakkA hai| agara maiM mahAvIra ko gAlI dUM to mahAvIra ko koI dukha nahIM pahuMcatA / lekina gAlI dene meM maiM to pIr3ita hotA hI huuN| kyoMki gAlI zAMti se nahIM dI jA sktii| usake lie ubalanA aura jalanA jarUrI hai, rAteM kharAba karanA jarUrI hai, Age pIche donoM tarapha cintA, becainI, jalana, kyoMki tabhI vaha jalana aura becainI hI to gAlI bnegii| vaha jo mere bhItara pIr3A hogI, vahI jaba itanI bhArI ho jAyegI ki use sambhAlanA muzkila ho jAyegA, tabhI to maiM kisI ko coTa phuNcaauuNgaa| ba maiM kisI ko coTa pahuMcAtA haM to khada ko coTa pahaMcAye binA nahIM pahuMcA sktaa| asala meM jaba bhI maiM kisI ko coTa pahuMcAtA hUM, usake pahale hI maiM apane ko coTa pahuMcA letA huuN| merA ghAva bhItara na ho to maiM dUsare ko ghAva karane jA nahIM sakatA / ghAva hI ghAva karavAtA hai| kabhI soceM ki Apa bilakala zAMta, AnaMdita, aura acAnaka kisI ko gAlI dene lageM to Apako khada haMsI A jAyegI ki yaha kyA ho rahA hai, aura dUsare ko bhI gAlI majAka mAlUma par3egI, gAlI nahIM mAlUma pdd'egii| gAlI kI taiyArI cAhie, usakI bar3I sAdhanA hai| pahale sAdhanA par3atA hai, pahale mana hI mana usameM kAphI pAgalapana paidA karanA par3atA hai| pahale mana hI mana sArI yojanA banAnI par3atI hai| dhyAna ra 150 .
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra aura jaba Apa itane taiyAra ho jAte haiM bhItara ki aba visphoTa ho sakatA hai, tbhii| koI bama aise hI nahIM phUTatA, pIche bhItara bArUda caahie| asala meM bama phUTatA hI isalie hai ki bhItara vikSipta bArUda maujUda hai| aura jaba Apa bhI phUTate haiM to bhItara bArUda Apako nirmita karanI par3atI hai| jaba eka AdamI kisI para krodha karatA hai, to apane ko dukha detA hai, pIr3A detA hai, vaha apanA zatru hai| buddha ne bhI ThIka yahI bAta kahI hai ki bar3e pAgala haiM loga. dasaroM kI bhaloM ke lie apane ko sajA dete haiN| Apane gAlI dI majhe. yaha bhala ApakI rahI. aura maiM apane ko sajA detA hUM krodhita hokara / krodhita hokara Apako sajA de sakatA hUM, yaha koI jarUrI nahIM hai| apane ko sajA detA huuN| galatI thI ApakI, coTa apane ko pahuMcAtA hUM-taba maiM apanA hI zatru huuN| agara hama apanA jIvana khojeM to hameM patA lagegA ki hama caubIsa ghaNTe apanI zatrutA kara rahe haiN| ___ do taraha ke zatru haiM jagata meM / eka, ve jo bhoga kI dizA meM bhUla karate haiM, ve apane ko sajA diye jA rahe haiM, apane ko satAye cale jA rahe haiM. apane ko kATe jA rahe haiM. mAre jA rahe haiN| phira to ve itane AdI ho jAte haiM ki ve samajhate bhI haiM ki aba yaha nahIM karanA, phira bhI ruka nahIM paate| ___ abhI mere pAsa eka yuvaka ko lAyA gyaa| ela.esa.DI. aura mArIjuAnA aura saba taraha ke Dragja le lekara usane aisI hAlata kara lI hai, aba to vaha dina meM do daphA iMjekzana apane hAtha se lagA le, tabhI jI pAtA hai, nahIM to jindagI bekAra mAlUma par3atI hai / sAre hAthoM meM cheda ho gaye haiM, sArA khUna kharAba ho gayA hai, sAre zarIra para phor3e-phusiyAM, roga phaila gaye haiN| aba vaha kahatA hai ki maiM rukanA cAhatA hUM, lekina koI upAya nhiiN| jaba subaha hotI hai to jindagI bekAra mAlUma par3atI hai, jaba taka ki maiM eka iMjekzana aura na lagA luuN| Aja yUropa aura amarIkA ke aneka-aneka aspatAla bhare hue haiM aise yuvaka-yuvatiyoM se jo bilakula pAgala ho gaye haiM, apanI hatyA kara rahe haiM, roja jahara DAla rahe haiN| lekina aba ve yaha bhI jAnate haiM ki aba hama jo kara rahe haiM, yaha karane yogya nahIM hai| aba hama mareMge isameM, yaha bhI jAnate haiN| lekina ruka bhI nahIM skte| jaba subaha AtI hai to basa, nahIM lagAye binA jindagI bekAra mAlUma par3atI hai, lagAo to lagatA hai, apanI hatyA kara rahe haiN| kyA ho gayA inako? lekina, yaha jarA atizaya rUpa hai| kara hama bhI yahI rahe haiN| jarA hamAre Doz2a halke haiM, choTe haiN| inake Doz2a majabUta haiN| hama bhI roja-roja jahara lete haiM, lekina homyopaithika Doz2a haiM hamAre, isalie patA nahIM cltaa| roja lete rahate haiN| usake binA hamArA bhI nahIM calatA / kabhI eka mahinA binA krodha kiye dekheM, taba patA calegA ki calatA hai isake binA ki nhiiN| vaha bhI Doz2a hai, kyoMki krodha hone se zarIra meM viSAkta dravya chaTa jAte haiM aura khana pAgala ho jAtA hai| yaha Apako karanA par3atA hai bAra-bAra / yaha AdamI bAhara se iMjekzana lekara bhItara jahara DAla rahA hai aura Apa bhItara kI graMthiyoM se jahara ko le rahe haiM, lekina pharka kucha bhI nahIM hai / dasa-pAMca dina kAmavAsanA se baca jAte haiM to bukhAra mAlUma hone lagatA hai, bhArI ho jAtI hai vAsanA Upara / kisI taraha zarIra kI zakti ko bAhara pheMkA jAye to hI halkApana lagegA, nahIM to nahIM lgegaa| pheMkakara anubhava hotA hai, kucha sAra pAyA nhiiN| lekina do-cAra dina bAda phira pheMke binA koI rAstA nahIM mAlUma pdd'taa| kyA kara rahe haiM hama jindagI ke sAtha? mahAvIra kahate haiM, hama apane zatru haiN| bhoga meM bhI hama zatrutA kara rahe haiM, kyoMki bhoga se kabhI Ananda pAyA nhiiN| eka bAta ko sUtra samajha leM ki jahAM se dukha hI milatA ho, usa mArga kA artha hai ki hama apane sAtha zatrutA kara rahe haiN| jahAM se Ananda kabhI milatA hI na ho, vahAM se mitratA kA kyA artha? jindagI meM Apane dukha hI pAyA hai| sArI jindagI dukha se bharI huI hai| isa dukha se bharI jindagI kA 151
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 artha kyA hai? ki hama jina bhI rAstoM para cala rahe haiM, jo bhI kara rahe haiM jIvana meM, vaha saba apane sAtha zatrutA hai| lekina hama apane ko bacA lete haiN| hama kahate haiM, dUsare zatru haiM, isalie takalIpha pA rahe haiN| yaha bacAva hai, yaha palAyana hai, yaha hoziyArI hai AdamI kI ki vaha kahatA hai ki dUsaroM kI vajaha se| isa taraha vaha TAla detA hai, asalI kAraNa ko chipA letA hai aura dukha bhogatA calA jAtA hai| __ agara maiM yaha mAnatA hUM ki dUsare mere zatru haiM, isalie maiM dukha pA rahA hUM, to phira mere dukha se chuTakAre kA koI upAya nahIM hai, kisI jagata meM, kisI vyavasthA meM mujhe rahanA ho, maiM dukhI rhuuNgaa| kyoMki maiMne maulika kAraNa hI chor3a diyA aura eka jhUThe kAraNa para apanI najara bAMdha lii| lekina, eka aura bhI zatrutA hai, jo isa taraha ke zatru kabhI-kabhI isase Uba jAte haiM to karate haiN| AdamI bhoga meM apane ko satAtA hai, yaha sunakara hairAnI hogii| hama to socate haiM, bhoga meM AdamI bar3A sukha pAtA hai / bhoga meM AdamI apane ko satAtA hai, phira isase Uba jAtA hai to phira tyAga meM apane ko satAtA hai| pahale khaba khA-khAkara apane ko staayaa| AdamI jyAdA khA-khAkara apane ko satA rahA hai| phira isase Uba gayA, parezAna ho gayA, to phira upavAsa kara-kara ke apane ko satAnA zurU kara detA hai, lekina satAnA jArI rakhatA hai / pahale krodha kara-kara ke apane ko satAyA, dUsaroM para krodha kara-kara ke, phira apane para krodha karanA zurU kara detA hai, phira apane ko satAtA hai| to jinako hama tyAgI kahate haiM, akasara ve zIrSAsana karate hue bhogI hote haiN| unameM koI antara nahIM hotA hai, sirpha khopar3I ve nIce kara lete haiM, paira Upara kara lete haiM / ve bhI Apa hI jaise loga haiM, lekina khar3e hone kA DhaMgaunhoMne ulTA cunA hai| pahale eka AdamI striyoM ke pIche daur3a-daur3akara apane ko satAtA hai, phira striyoM se dUra bhAga-bhAga kara satAnA zurU kara detA hai| lekina apane ko satAnA jArI rakhatA hai| aura donoM se dukha pAtA hai| __ maiM aise saMnyAsI ko nahIM mila pAyA khoja-khojakara, jo kahe ki saMnyAsa lekara maiM AnaMdita ho gayA huuN| isakA kyA matalaba huA phira? saMsArI dukhI haiM, yaha samajha meM AnevAlI bAta hai| ye saMnyAsI kyoM dukhI haiM? eka bar3e jaina muni se merI bAta ho rahI thii| bar3e AcArya haiM, AnaMda kI koI unheM khabara nahIM hai| dukha hI dukha kA patA hai / to saMsArI dukhI hai, chor3o, kSamA yogya hai / saba chor3akara jo tyAgI khar3A ho gayA, yaha bhI dukhI hai| saMsArI kI tarakIba hai ki vaha kahatA hai, maiM dukhI hUM dUsaroM ke kAraNa / aura tyAgI kI tarakIba yaha hai ki vaha kahatA hai, dakhI haM maiM pichale janmoM ke kAraNa / magara donoM kazala haiM, kahIM aura TAla dete haiN| saMsArI TAla detA hai dasare logoM para. saMnyAsI TAla detA hai dUsare janmoM para / saMsArI bhI mAnatA hai, maiM jaisA hUM bilakula ThIka hUM, dUsare galata haiN| yaha tyAgI bhI mAnatA hai ki maiM to aba bilakula ThIka hUM, lekina pichale janmoM meM jo kiyA hai, vaha dukha bhoganA par3a rahA hai| donoM kA tarka eka hI hai, ye kahIM TAla rahe haiN| - yaha bar3e maje kI bAta hai ki koI agara Apase kahe ki Apa abhI pApI ho, to dukha hotA hai| aura kahe ki pichale janmoM kA pApa hai, to dukha nahIM hotaa| kyA mAmalA hai? pichale janma apane mAlUma hI kahAM par3ate haiM! itanA DisTeMsa hai, itanA phAsalA hai ki jaise kisI aura ke hoN| hogA, isako to chor3a deM, AdamI kA mana kaisA hai, use smjheN| ___ agara maiM Apase kahUM, Apane kala bhI mujhe gIta sunAyA aura Aja bhI mujhe gIta sunAyA aura maiM kahUM ki kala kA gIta bar3hiyA thA, to Apako dukha hotA hai| kyoMki kala se bhI saMbaMdha TUTa gyaa| Aja maiM ApakA apamAna kara rahA hUM, maiM kaha rahA hUM ki Aja kA gIta bar3hiyA nahIM thA, kala kA gIta bar3hiyA thaa| kala to dUra ho gyaa| agara maiM Apase yaha kahUM ki Aja kA gIta kala se bhI bar3hiyA hai to khazI hotI hai. donoM gIta Apake haiN| Aja kA gIta kala se baDhiyA hai. khazI hotI hai. aura maiM kahatA haM. kala kA gIta Aja thA to dukha hotA hai| kyoM? kyoMki Apa abhI ke kSaNa se apane ko jor3ate haiN| kala ke kSaNa se apane ko tor3a cuke haiN| vaha to jA cukA 152 :
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra to jaba kala itanA dUra ho jAtA hai, to pichalA janma to bahura dUra hai / huA ki nahIM huA, barAbara hai; kisI aura kA / bar3e maje se kaha sakate haiM ki pichale janma meM pApI thA / pApa kiye, isalie dukha bhoga rahA huuN| lekina abhI? abhI bilakula ThIka huuN| phira bhI dukha bhoga rahA hUM, dUsaroM ke kAraNa, dUsare janmoM ke kAraNa; lekina dUsarA zabda mahatvapUrNa hai| cAhe vaha janma hoM, cAhe loga hoN| jo vyakti isa bhASA meM soca rahA hai vaha mahAvIra ke sUtra ko nahIM samajhA abhI / mahAvIra kahate haiM, dukha bhoga rahe ho to tuma abhI apane zatru ho / usI zatrutA ke kAraNa hama dukha bhoga rahe haiM / dukha lAkSaNika hai, tumhArI zatrutA kA apane saath| ___ kala eka mitra Aye the, ve jaina saMnyAsI sAdhuoM kI tarapha se khabara lAye the, kucha sAdhuoM kI tarapha se ki vaha vahAM se chUTanA cAhate haiM, usa jaMjAla se / maiMne kahA, jaMjAla! ve chUTanA cAhate haiM, lekina himmata bhI nahIM hai chUTane kii| kyoMki jaba saMnyAsa liyA thA to bar3A svAgata samAraMbha huA thA, aura jaba chor3eMge to apamAna hogA, niMdA hogii| loga kaheMge, patana ho gayA / isalie himmata bhI nahIM hai, lekina vahAM bar3A dukha pA rahe haiM / to unhoMne Apake pAsa khabara bhejI hai ki agara ApakoI unakA iMtajAma karavA deM to vahAM se nikala aayeN|| maiMne kahA, kyA intajAma cAhate haiM? intajAma ke lie hI vahAM bhI gaye the| agara sAdhutA ke lie gaye hote to vahAM bhI sAdhatA khila jAtI / intajAma ke lie vahAM bhI gaye the| aura intajAma sAdhu kA bar3hiyA hai| saMnyAsI kA saMsArI se jyAdA acchA intajAma hai| kucha zarte usako pUrI karanA par3atI haiN| to hajAra zarte, saMsArI ko bhI pUrI karanI par3atI haiN| lekina usakA intajAma bar3hiyA hai| aura saMsArI ko yogyatAeM honI cAhie. taba thoDA bahata intajAma kara pAtA hai| sAdha ke lie eka hI yogyatA kAphI hai ki unhoMne saMsAra chor3a diyaa| bAkI saba taraha kI ayogyatA clegii| majhe sAdha milate haiM, ve kahate haiM ki ApakI bAta ThIka lagatI hai aura hama isa upadrava ko choDanA cAhate haiN| lekina abhI jo hamAre paira chUte haiM, kala ve hameM caparAsI kI bhI naukarI dene ko taiyAra na hoNge| aura ve ThIka kahate haiM, ImAnadArI kI bAta hai| dekheM apane sAdhuoM kI tarapha, agara kala ye sAdhAraNa kapar3e pahanakara Apake dvAra para A jAyeM aura kaheM ki koI kAma vagairaha de deM, to Apa unako kAma denevAle nahIM haiN| pUchege ki sarTiphikeTa laao| pichalI jagaha kahAM kAma karate the, vahAM se kaise chor3A? pulisa sTezana meM to nAma nahIM hai! lekina inhIM sAdha ke caraNa chane jAte haiM taba ina sabakI inkvAyarI kI koI jarUrata nahIM, kyoMki caraNa chane kA kharcA hI nahIM, na kucha Apako jhaMjhaTa, na kuch| pAMva chUye, apane rAste para gye| kucha lenA-denA nahIM hai| ___ jo loga saMsAra se bhAgate haiM binA saMsAra ko samajhe ve bhoga ke viparIta tyAga meM par3a jAte haiN| bhoga ke viparIta jo tyAga hai, vaha tyAga nahIM hai, vaha bhI zatrutA hai / bhoga ke Upara jo tyAga hai-bhoga ke viparIta nahIM, bhoga ke pAra jo tyAga hai, bhoga ko chor3anA nahIM par3atA aura tyAga ko grahaNa nahIM karanA pdd'taa| bhoga samajhapUrvaka giratA jAtA hai aura tyAga khilatA jAtA hai-bhoga ke pAra, biyAnDa / bhoga ke viparIta, apojiTa nahIM / usI tala para nahIM, usa tala ke pAra / bhoga kI samajha se jo tyAga nikalatA hai, bhoga ke dukha se jo tyAga nikalatA hai, inameM pharka hai| ___ bhoga ke dukha se jo tyAga nikalatA hai vaha phira dukha ho jAtA hai| dukha se dukha hI nikala sakatA hai / bhoga kI samajha-aura bhoga meM kyoM dukha pAyA? bhoga ke kAraNa nahIM, dUsare ke kAraNa dukha pAyA, yaha jaba khayAla AtA hai to AdamI bhoga ke pAra ho jAtA hai| mahAvIra kahate haiM, jo isa taraha kA AdamI hai vaha apanA mitra hai| sAdhu ko mahAvIra apanA mitra kahate haiM, asAdhu ko zatru / lekina parIkSaNa kyA hai ki Apa apane mitra haiM? mitra kA kyA parIkSaNa hai? __ jisase sukha mile, vaha mitra hai aura jisase dukha mile vaha zatru hai / agara Apako apane se hI sukha nahIM mila rahA hai to Apa zatru haiN| apane se hI Apako sukha milane lage to Apa mitra haiN| lekina Apako koI aisI bAta patA hai, jaba Apako apane se sukha milA 153 .
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 ho? ekAdha aisA kSaNa Apako khayAla hai? jaba Apa acAnaka apane se sukhI ho gaye hoM? _ nahIM, kabhI koI makAna sukha diyA, kabhI koI lATarI sukha dI, kabhI koI strI sukha dI, puruSa sukha diyA, kabhI koI hIrA sukha diyA, kabhI koI AbhUSaNa sukha diyA, kabhI koI kapar3A sukha diyaa| ___ kabhI Apako aisA khayAla hai ki Apane bhI apane ko sukha diyA ho? aisI koI yAda hai? bar3I hairAnI kI bAta hai, hamane kabhI apane ko Aja taba sukha nahIM diyaa| hameM patA hI nahIM ki khuda ko sukha dene kA kyA matalaba hotA hai| sukha kA matalaba hI dUsare se jur3A huA hai| taba eka bar3I majedAra duniyA banatI hai| jisa duniyA meM koI AdamI apane ko sukha nahIM de pA rahA hai, usa duniyA meM saba eka dUsare ko sukha de rahe haiM / patnI pati ko sukha de rahI hai, pati patnI ko sukha de rahA hai / na pati apane ko sukha de pA rahe haiM, na patnI apane ko sukha de pA rahI hai aura jo Apake pAsa hai hI nahIM, vaha Apa kaise dUsare ko de rahe haiM, bar3A majA hai| jo hai hI nahIM, vaha Apa dasare ko de rahe haiN| isalie Apa socate haiM. de rahe haiN| dasare taka pahaMcatA hI nhiiN| pahaMcegA kaise? isalie patnI kahe calI jAtI hai ki tuma mujhe sukha nahIM de rahe ho, pati kahe calA jAtA hai ki tU mujhe sukha nahIM de rahI hai| maiM tujhe sukha de rahA hUM, aura tU mujhe sukha nahIM de rahI hai| hama saba eka dUsare se kaha rahe haiM ki hama sukha de rahe haiM aura tuma sukha nahIM de rahe ho / sArI zikAyata yahI hai jindagI kI, sArA zikavA yahI to hai ki koI sukha nahIM de rahA hai aura hama itanA bAMTa rahe haiN| aura Apa apane taka ko de nahIM pAte, aura dUsaroM ko bAMTa rahe haiN| __ thor3A apane ko deN| aura dhyAna rahe, jo apane ko de sakatA hai, use dUsaroM ko denA nahIM pdd'taa| usake AsapAsa kI havA meM dUsare sukhI ho sakate haiM, ho sakate haiM, ho nahIM jaate| vaha bhI unakI marjI hai| nahIM to mahAvIra ke pAsa khar3e hokara bhI Apa dukhI hI hoNge| loga itane kuzala hai dukha pAne meM, kahIM se bhI dukha khoja leNge| unako mokSa bhI bheja do to ghar3I do ghar3I meM ve saba patA lagA leMge ki kyA-kyA dukha hai / mokSa bhI unase baca nahIM sakatA / yaha jo mahAvIra vagairaha kahate haiM mokSa meM Ananda hI Ananda hai, inako patA nahIM AdamiyoM kA / asalI AdamI pahuMca jAyeM taba patA calegA ki vahAM dukha hI dukha batA deMge ki isameM kyA Ananda hai| ___ mahAvIra ne mokSa kI bAta kahI hai ki 'siddha zilA' para zAzvata Ananda hai| barTenDa rasala ko isase bahuta dukha huaa| barTenDa rasala ne likhA hai ki 'zAzvata'! sadA rahegA! phira kabhI usase chuTakArA na hogA! phira basa Ananda hI Ananda meM rahanA par3egA! phira badalAhaTa nahIM hogI! isase mana bahuta ghabarAtA hai| ___ barTenDa rasala ne kahA hai ki isase to naraka behatara / kama se kama adala-badala to kara sakate haiN| aura yaha kyA ki siddha zilA para baiThe haiM, na hila sakate, na Dula sakate, aura Ananda hI Ananda barasa rahA hai / kaba taka? kitanI dera bardAzta kariegA? thor3A soceM Apa bhI, Apako bhI lagegA ki prAspekTsa bahuta acche nahIM haiN| isameM se bhI dukha dikhAyI par3ane lagegA ki nahIM-kabhI to 'jasTa phAra e ceMja', kabhI to kucha aura upadrava bhI honA cAhie, basa Ananda hI Ananda! miThAsa jyAdA ho jaayegii| itanI hama na jhela paayeNge| hameM thor3A tikta, namakIna bhI caahie| thor3A kar3avA, to usase thor3A jIbha sudhara jAtI hai| aura phira svAda lene ke lie taiyAra ho jAtI hai| hameM dukha bhI cAhie to hI hama sakha ko anubhava kara paayeNge| to mahAvIra kA jo parama Ananda hai. vaha barTenDa rasala ko bhayadAyI ma par3A, pdd'egaa| hamako bhI pdd'egaa| vaha to hama binA samajhe kahate rahate haiM ki he bhagavAna, kaba mokSa hogA? abhI patA nahIM ki mokSa kA matalaba kyA hai? agara ho jAye mokSa to basa eka hI prArthanA rahegI, he bhagavAna, mokSa ke bAhara jAnA kaba ho? ___ AdamI apanA duzmana hai, aura jaba taka usakI yaha duzmanI apane se nahIM TUTatI, usake lie koI Ananda nahIM hai| AdamI apanA mitra ho sakatA hai| bar3I svArtha kI bAta mAlUma par3egI ki mahAvIra kahate haiM apane mitra ho jaao| lekina, svArtha kI bAta hai nahIM, kyoMki 154 .
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa hI haiM apane parama mitra jo apanA hI mitra nahIM hai, vaha kisI kA bhI mitra nahIM ho sktaa| __mahAvIra kahate haiM, khuda pahale Ananda ko upalabdha ho jAo, yaha kAphI hai| khuda jyotirmaya ho jAo, prakAzita ho jAo, tabhI socanA ki kisI dUsare ke ghara meM bhI prakAza DAla deN| khuda kA dIyA bujhA huA, dUsaroM ke dIye jalAne cala par3ate haiN| usa jhagar3e meM akasara aisA hotA hai ki dUsare kA bhI jala rahA ho thor3A bahuta to bujhA Ate haiN| kyoMki apane vujhe dIye ko jo jalA huA mAnatA hai, jaba taka ApakA na bujhA de, taba taka usako bhI jalA huA nahIM maanegaa| jaba bujha jAtA hai, taba vaha kahatA hai, jalA diyaa| aba nizciMta hue| hama saba eka dUsare ko bujhAne kI koziza meM lage haiN| khuda bujhe hue haiN| yahI hogA, aura kucha ho bhI nahIM sktaa| ____ 'pAMca indriyAM, krodha, mAna, mAyA aura lobha tathA sabase adhika durjeya apanI AtmA ko jItanA caahie| eka AtmA ko jIta lene para saba kucha jIta liyA jAtA hai|' ___ yaha eka mitra ho jAye, jo bhItara chipA hai mere / isa eka se hI tAla-mela bana jAye, isa eka se hI prema ho jAye, yaha eka hI maiM jIta laM, to mahAvIra kahate haiM; saba jIta liyaa| isa eka ko jIta lene ko mahAvIra kahate haiM-saba jIta liyaa| sArA saMsAra jIta liyA magara durjeya hai bhut| kahate haiM, krodha, mAna, moha, lobha-ye kaThina haiM, inako jItanA / lekina aura bhI kaThina hai svayaM ko jItanA / kyA kaThinAI hogI svayaM ko jItane kI? svayaM ko jItane kI kaThinAI sUkSma hai / krodha ko jItane kI kaThinAI sthUla hai, grAsa hai| hama bhI samajhate haiM ki krodha ko jItanA caahie| jo krodhI hai, vaha bhI mAnatA hai ki krodha ko jItanA caahie| jo lobhI hai, vaha bhI mAnatA hai ki lobha ko jItanA cAhie, kyoMki lobha se dukha milatA hai, isalie koI bhI jItanA cAhatA hai / krodha se dukha milatA hai-krodhI ko bhI milatA hai| vaha bhI mAnatA hai ki galatI hai hamArI, kaSTa pAte haiM, aura jItanA cAhie, aura mahAvIra ThIka kahate haiN| __mahAvIra ThIka kahate haiM ki isakA kula kAraNa itanA hai ki vaha krodha se dukha pAtA hai| krodha ko jItane meM usakA jo rasa hai vaha dukha ko jItane meM hai| lobha se bhI dukha pAtA hai, isalie kahatA hai ki ThIka kahate haiM mahAvIra / dukha jItanA caahie| lobha meM dukha hai, lekina rasa usakA dukha jItane meM hai| __ phira yaha svayaM ko jItanA ati kaThina kyoM hai? mahAvIra kahate haiM, durjeya / kyoMki Apako khayAla hI nahIM hai ki Apane svayaM se kabhI dukha pAyA, yahI sUkSmatA hai / jisa-jisa se dukha pAyA, usako to hama jItanA cAhate haiM / na jIta pAte hoM, kamajorI hai| lekina Apako yaha khayAla meM hI nahIM hai, smaraNa hI nahIM hai ki Apane apane se dakha pAyA hai| hAlAMki saba dakha Apane apane se paayaa| ___ isalie svayaM ko jItane kA koI savAla hI nahIM utthtaa| hama socate haiM, svayaM se to hamane kabhI dukha pAyA nahIM, dUsare se dukha pAyA hai| duzmana ko jItanA cAhie; jo dukha detA ho, usako saphAyA kara denA caahie| __ apane se hamane kabhI dukha pAyA nahIM, yadyapi pAyA sadA apane se hai| to phira tarakIba hai hamAre mana kI eka ki dukha pAte haiM apane se, Aropita karate haiM sadA dUsaroM para / dUsare ko sadA zatru banA lete haiM, tAki khuda ko zatru na banAnA pdd'e| aura dUsare ko miTAne meM laga jAte haiN| yaha sArI dRSTi badale, to hI vyakti dhArmika hotA hai / haTA leM dUsaroM para, jahAM-jahAM Apane phailAva kiyA hai, jahAM-jahAM Apane aDDe banA rakhe haiM dukhoM ke-haTA leM vahAM se| dukha kA ghAva bhItara hai| vaha Apa hI haiM dukha / vahAM lauTa AyeM / aura jaba bhI dukha mile, to jisane dukha diyA hai usako bhUla jaayeN| jisako dukha milatA hai, usI ko dekheN| jisako dukha milatA hai, vahI dukha kA kAraNa hai| jo dukha detA hai, vaha dukha kA kAraNa nahIM hai| 155
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 yaha phailesI hai, yaha bhrAMti hai| sadA bhItara lauTa aayeN| koI gAlI de, to hamArA dhyAna, patA hai kahAM jAtA hai? denevAle para jAtA hai / sadA jaba koI gAlI de to dhyAna vahAM jAye, jisako gAlI dI gayI hai| jaba koI krodha meM Aga-babUlA ho, to usa para dhyAna na deM, usa krodha kA jo pariNAma Apa para ho rahA hai, bhItara jo krodha ubala rahA hai, usa para dhyAna deN| jaba bhI kahIM koI Apako lage ki dhyAna kA kAraNa bAhara hai, tatkAla AMkha banda kara leM aura dhyAna ko bhItara le jAyeM, to Apako apane parama zatru se milana ho jaayegaa| vaha Apa hI haiN| aura jisa dina Apako apane parama zatra se milana hogA, usI dina Apa jItane kI yAtrA para nikleNge| ___ aura majA yaha hai ki svayaM ko na jAnane se hI vaha zatru hai / aura jaise-jaise dhyAna bhItara bar3hane lagegA, vaise-vaise svayaM kA jAnanA bar3hane lagegA / aura jo zatru thA, vaha eka dina mitra ho jAyegA / jo jahara hai, vaha amRta ho jAtA hai, sirpha dhyAna ke jor3a ko badalane kI bAta hai| sArI kImiyA. sArI alkemI eka hai| TAMsaphara Apha aTeMzana, dhyAna kA haTAnA / galata jagaha dhyAna de rahe haiM, aura jahAM denA cAhie, vahAM nahIM de rahe haiN| ___ basa, itanA hI ho pAye ki maiM dhyAna AbjekTa se haTAkara sabjekTa para badala dUM, viSaya se haTA lUM, viSayI para calA jaauuN| jo kucha bhI ho rahA hai, merA jagata maiM hUM, aura sAre kAraNa mere bhItara haiN| apamAna ho, sukha ho, dukha ho, prIti ho, sammAna ho, jo kucha bhI ho, tatkAla mauke ko mata cUkeM / phaurana dhyAna ko bhItara le jAyeM aura dekheM, bhItara kyA ho rahA hai| jaldI hI bhItara kA zatru mila jaayegaa| phira dhyAna ko bar3hAye cale jAyeM / usI zatru ke bhItara chipA huA parama mitra bhI mila jAyegA / usa parama mitra ko mahAvIra ne AtmA kahA hai| vaha parama mitra sabake bhItara chipA hai, lekina hamane usa para koI dhyAna nahIM diyA hai| Aja itanA hii| kIrtana kareM, aura phira jAyeM / 156 .