Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA cauthA pravacana
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAda-sthAna-sUtra : 2 rasA pagAmaM na niseviyavvA, pAyaM rasA dittikarA narANaM / dittaM ca kAmA samabhiddavanti. dumaM jahA sAuphalaM va pkkhii|| na kAmabhogA samayaM uventi, na yAvi bhogA vigaiM uventi / / je tappaosI ya pariggahI ya, so tesu mohA vigaI uvei|| dUdha, dahI, ghI, makkhana, malAI, zakkara, gur3a, khAMDa, tela, madhu, madya, mAMsa Adi rasavAle padArthoM kA adhika mAtrA meM sevana nahIM karanA cAhie, kyoMki ve mAdakatA paidA karate haiM aura matta puruSa athavA strI ke pAsa vAsanAeM vaisI hI daur3I AtI haiM, jaise svAdiSTa phalavAle vRkSa kI ora pkssii| kAma-bhoga apane Apa na kisI manuSya meM samabhAva paidA karate haiM aura na kisI meM rAga-dveSa rUpa vikRti paidA karate haiM, parantu manuSya svayaM hI unake prati rAga-dveSa ke nAnA saMkalpa banAkara moha se vikAragrasta ho jAtA hai| 58 .
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahale eka do prazna / eka mitra ne pUchA hai-yadi mahAvIra kI sAdhanA vidhi meM apramAda prAthamika hai, to kyA ahiMsA, aparigraha, acaurya, akAma usake hI pariNAma haiM yA ve sAdhanA ke alaga AyAma haiM? __jIvana ati jaTila hai, aura jIvana kI bar3I se bar3o aura gaharI se gaharI jaTilatA yaha hai ki jo bhItara hai, AMtarika hai, vaha bAhara se jur3A hai, aura jo bAhara hai, vaha bhI bhItara se saMyukta hai| yaha jo satya kI yAtrA hai yaha kahAM se zurU ho, yaha guhyatama prazna rahA hai manuSya ke itihAsa meN| hama bhItara se yAtrA zurU kareM yA bAhara se, hama AcaraNa badaleM yA aMtasa. hama apanA vyavahAra badaleM yA apanA caitanya? svabhAvataH do viparIta uttara diye gaye haiN| eka ora haiM ve loga, jo kahate haiM, AcaraNa ko badale binA aMtasa ko badalanA asaMbhava hai| unake kahane meM bhI gaharA vicAra hai| ve yaha kahate haiM, ki aMtasa taka hama pahuMca hI nahIM pAte, binA AcaraNa ko badale / vaha jo bhItara chipA hai usakA to hameM koI patA nahIM hai, jo hamase bAhara hotA hai usakA hI hameM patA hai| to jisakA hameM patA hI nahIM hai use hama badaleMge kaise? jisakA hameM patA hai use hI hama badala sakate haiN| hameM apane keMdra kA to koI anubhava nahIM hai, paridhi kA hI bodha hai| hama to vahI jAnate haiM jo hama karate haiN| ___ manasavidoM kA eka varga hai jo kahatA hai, manuSya usake karma ke atirikta aura kucha bhI nahIM hai| kahalara ne kahA hai-yU Ara vhATa yU DU / jo karate ho, vahI ho tuma, usase jyAdA nahIM / usase jyAdA kI bAta karanI hI nahIM caahie| hamArA kiyA huA hI hamArA honA hai| isalie hama jo karate haiM, usase hI hama nirmita hote haiN| sArca ne bhI kahA hai ki pratyeka kRtya tumhArA janma hai, kyoMki pratyeka kRtya se tuma nirmita hote ho, aura pratyeka vyakti pratipala apane ko janma de rahA hai| AtmA koI baMdhI huI , banI huI cIja nahIM hai, balki eka lambI zRMkhalA hai nirmANa kI / to jo hama karate haiM, usase hI vaha nirmita hotI hai| ___ Aja maiM jhUTha bolatA hUM to maiM eka jhUThI AtmA nirmita karatA huuN| Aja maiM corI karatA hUM to maiM eka cora AtmA nirmita karatA huuN| Aja maiM hiMsA karatA hUM to maiM eka hiMsaka AtmA nirmita karatA hUM, aura yaha AtmA mere kala ke vyavahAra ko prabhAvita karegI, kyoMki kala kA vyavahAra isase niklegaa| 59
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 isakA matalaba yaha huA ki hama karma se nirmita karate haiM svayaM ko aura phira usa svayaM se punaH karma ko nirmita karate haiM / isa bhAMti agara dekhA jAye, jo ki dekhane kA eka DhaMga hai, to phira AcaraNa se zurU karanI par3egI yAtrA / to phira hiMsA kI jagaha ahiMsA cAhie, krodha kI jagaha akrodha cAhie, lobha kI jagaha alobha caahie| phira hameM apane vyavahAra meM jo-jo vikRta hai, dukhada hai, svaMya se dUra le jAnevAlA hai, usa sabako kATakara usakI sthApanA karanI cAhie jo nikaTa hai, AtmIya hai, bhItara svayaM ke pAsa le AnevAlA hai / nIti kI samasta dRSTi yahI hai| lekina, jo viparIta haiM isa vicAra ke, unakA kahanA hai ki vaha jo hamArA AcaraNa hai vaha hamArI AtmA kA nirmANa nahIM hai| balki, hamArI jo AtmA hai, kevala usakI abhivyakti hai| ise thor3A samajha leN| hama jo karate haiM, usase hama nirmita nahIM hote, hama jo haiM, usase hI hamArA karma nikalatA hai / maiM corI karatA hUM, isase cora AtmA nirmita nahIM hotI, mere pAsa cora AtmA hai, isalie maiM corI karatA huuN| agara mere pAsa cora AtmA nahIM hai to maiM corI kara hI nahIM sakU~gA / karma AyegA kahAM se? karma mujhase AtA hai / mere bhItara jo chipA hai, vahI AtA hai / eka vRkSa meM kar3ave phala lagate haiM, ye kar3ave phala vRkSa kI kar3avI AtmA kA nirmANa nahIM karate, vRkSa ke pAsa kar3avA bIja hai, isalie kar3ave phala lagate haiM / vyavahAra hamArA phala hai| hama jo bhItara haiM vaha bAhara nikala AtA hai / lekina jo bAhara nikalatA hai, usase hamArA bhItara nirmita nahIM hotA / bhItara to hama pahale se hI maujUda haiN| jo bAhara hotA hai vaha hamAre bhItara kA pratiphalana hai| ___ isalie dUsarA aMtasavAdI varga hai, jisakA kahanA hai, jaba taka bhItarI cetanA na badala jAye, bAhara kA karma badala nahIM sakatA / hama sirpha dhokhA de sakate haiN| hama itanA bar3A bhI dhokhA de sakate haiM ki hiMsA kI jagaha ahiMsA kA vyavahAra karane lageM / lekina, antara nahIM pdd'egaa| hamArI ahiMsA meM bhI hamArI hiMsA kI vRtti maujUda rhegii| aura hama yaha bhI kara sakate haiM ki krodha kI jagaha hama kSamA aura zAMti ko grahaNa kara leM, lekina hamArI zAMti aura kSamA kI parta ke nIce krodha kI Aga jalatI rhegii| isalie bahuta bAra aisA dikhAyI par3atA hai ki jisa AdamI ko hama kahate haiM-kabhI krodha nahIM karatA, vaha sirpha krodha kA eka ubalatA huA lAvA, eka jvAlAmukhI mAlUma par3atA hai / karatA kabhI nahIM, lekina bharA sadA rahatA hai| sAdhuoM meM, saMnyAsiyoM meM, nirantara aise loga mila jAyeMge jo bAhara se saba tarapha se apane ko roke khar3e haiM, lekina bhItara bAMdha taiyAra hai jo kisI bhI samaya dIvAra tor3akara bahane ko utsuka hai, aura jo bahatA hai naye-naye mArgoM se| .. hamane, sabane suna rakhA hai durvAsA aura isa taraha ke RSiyoM ke bAbata, jo kSudratama bAta para pAgala ho sakate haiM, krodha kI Aga bana jAte haiN| kyA hogA durvAsA ke jIvana meM ? huA kyA hogA? aMtasa nahIM badalA hai, AcaraNa badala DAlA hai| aMtasa se lapaTeM nikala rahI haiM aura AcaraNa ko zItala kara liyA hai| ve lapaTeM ubala rahI haiM bhItara / vaha koI bhI bahAnA pAkara bAhara nikala jAtI haiN| koI bhI mArga unake lie yAtrA-patha bana jAtA hai| jo AdamI isa dUsare vicAra dRSTi se AcaraNa ko badalegA vaha damana meM par3a jaayegaa| ye do vicAra-dRSTiyAM haiN| lekina, mahAvIra kI vicAra-dRSTi donoM meM se koI bhI nahIM hai / mahAvIra yA buddha yA kRSNa jaise loga manuSya ko usakI samagratA meM dekhate haiM, iNttigrettedd| hama AdamI ko tor3akara dekhate haiM, tor3akara dekhanA hamArI vidhi hai / isalie hama akasara pUchate haiM ki aNDA pahale yA murgI? prazna bilakula sArthaka mAlUma par3atA hai aura loga javAba dene kI koziza bhI karate haiN| kucha loga haiM, jo kahate haiM, murgI pahale, kyoMki binA murgI ke aNDA ho kaise sakegA? aura kucha loga haiM jo utanI hI tarkazIlatA se kahate haiM ki aNDA 60
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA pahale, kyoMki aNDe ke pahale murgI ho kaise sakegI! aura aisA nahIM ki gaira-buddhimAna isa taraha ke tarka meM par3ate haiM, bar3e-bar3e vicArazIla loga, bar3e dArzanikoM ne bhI isa para ciMtana kiyA hai ki murgI pahale ki aNDA phle| ___ eka bhAratIya vicAraka rAhula sAMkRtyAyana ne bar3I mehanata kI hai isa vicAra para ki murgI pahale ki aNDA pahale / hamako bhI lagatA hai ki prazra to sArthaka hai, pUchA jA sakatA hai| lekina prazna vyartha hai, pUchA hI nahIM jA sakatA / prazna bhASA kI bhUla se paidA hotA hai, liMgvisTika phailisI hai| asala meM jaba hama murgI kahate haiM to aNDA A gyaa| jaba hama aNDA kahate haiM to murgI A gyii| hama bAhara se murgI-aNDe ko do meM kara lete haiM, lekina murgI-aNDe do nahIM haiM / eka zrRMkhalA ke hisse haiM / hama tor3a lete haiM ki yaha rahI murgI aura yaha rahA aNDA / jaba hama kahate haiM, yaha rahI murgI, to murgI meM aNDA chipA hai / jaba hama kahate haiM, yaha rahI murgI to yaha murgI aNDe se hI paidA huI hai| yaha aNDe kA hI phailAva hai, yaha aNDe kA hI Age kA kadama hai| yaha aNDA hI to margI banA hai| __jaba hama Apase kahate haiM bUr3hA, to ApakA bacapana usameM chipA huA hai| ApakI javAnI usameM chipI huI hai| bUr3hA AdamI javAnI lie hue hai, bacapana lie hue hai| jaba hama kahate haiM baccA, to baccA bhI bur3hApA lie hue hai, javAnI lie hue hai jo kala hogA vaha abhI chipA huA hai / jo kala ho gayA, vaha bhI chipA hai| lekina hama bhASA meM tor3a lete haiM, murgI alaga mAlUma par3atI hai, aNDA alaga mAlUma par3atA hai| aura ThIka bhI hai, jarUrI bhI hai| __ agara dukAnadAra se maiM jAkara kahUM ki mujhe aNDA cAhie aura vaha mujhe murgI de de, to bar3I kaThinAI khar3I ho jaayegii| dukAnadAra ke lie aura mere lie jarUrI hai ki aNDA alaga samajhA jAye, murgI alaga samajhI jaaye| lekina murgI aura aNDe kI jIvana vyavasthA meM ve alaga nahIM haiN| aNDe kA artha hotA hai, hone vAlI murgI / murgI kA artha hotA hai, ho gayA annddaa| dekArta ne majAka meM kahA hai-yaha savAla kisI ne dekArta ko pUchA hai, to dekArta ne kahA ki mujhe muzkila meM mata ddaalo| pahale tuma merI murgI kI paribhASA samajha lo| dekArta ne kahA ki murgI hai aNDe kA eka DhaMga aura aNDe paidA karane kA / e maithaDa Apha di ega Tu proDyUsa mora egsa / murgI basa kevala eka vidhi hai aNDe kI aura aNDe paidA karane kii| isase ulTA bhI hama kaha sakate haiM, ki aNDA kevala eka vidhi hai murgI kI, aura murgiyAM paidA karane kI / eka bAta sApha hai, ki aNDA aura murgI astitva meM do nahIM haiM, eka zrRMkhalA ke do chora haiN| eka kone para aNDA hai, dUsare kone para murgI hai / jo aNDA hai vahI murgI ho jAtA hai, jo murgI hai vahI aNDA ho jAtI hai| isalie jo ise do meM tor3akara hala karane kI koziza karate haiM, ve kabhI hala na kara paayeNge| bhASA kI bhUla hai| astitva meM donoM eka haiM, bhASA meM do haiN| ___ThIka aisA hI bAhara aura bhItara bhASA kI bhUla hai / jisako hama bAhara kahate haiM, vaha bhItara kA hI phailAva hai| jisako hama bhItara kahate haiM, vaha bAhara kI hI bhItara praveza kara gayI noka hai| bAhara aura bhItara hamAre lie do haiM, astitva ke lie eka haiM / vaha jo AkAza Apake bAhara hai makAna ke, aura jo makAna ke bhItara hai vaha do nahIM ho gayA hai ApakI dIvAra uThA lene se, vaha eka hI hai| ___ maiMne apanI gAgara sAgara meM DAla dI hai| vaha jo pAnI merI gAgara meM bhara gayA hai vaha, aura vaha jo pAnI merI gAgara ke bAhara hai, do nahIM ho gayA hai merI gAgara kI vajaha se / vaha jo bhItara hai, vaha jo bAhara hai, vaha eka hI hai| AkAza akhaNDita hai, AtmA bhI akhaNDita hai| AtmA kA artha hai, bhItara chipA huA AkAza / AkAza kA artha hai, bAhara phailI huI aatmaa| ___ yaha maiM kyoM kaha rahA hUM? yaha maiM isalie kaha rahA hUM tAki Apako yaha dikhAyI par3a jAye ki cAhe bAhara se zurU karo, cAhe bhItara se zurU kro| bAhara se zurU karo to bhI bhItara se zurU karanA par3atA hai, bhItara se zurU karo to bhI bAhara se zurU karanA par3atA hai|
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 mahAvIra jaise vyakti manuSya ke astitva ko dekhate haiM usakI akhaNDatA meM / isalie mahAvIra ne kahA hai, kahAM se zurU karo, yaha gauNa hai, kyoMki bAhara aura bhItara jur3e hue haiN| agara eka vyakti ahiMsaka AcaraNa se zurU kare, to bhI usako apramAda sAdhanA par3egA / usako hoza sAdhanA pdd'egaa| kyoMki binA hoza ke ahiMsA nahIM ho sktii| aura agara binA hoza ke ahiMsA ho rahI hai to vaha mahAvIra kI ahiMsA nahIM hai, vaha jainiyoM kI ahiMsA bhale ho / mahAvIra kI ahiMsA meM to apramAda A hI jAyegA, kyoMki mahAvIra kI ahiMsA kA matalaba dUsare ko mArane se bacAnA nahIM hai| __yaha bar3e maje kI bAta hai| kyoMki dUsare ko hama mAra hI kahAM sakate haiN| isalie jo loga socate haiM, ahiMsA kA artha hai dUsare ko na mAranA-unase jyAdA mUDha, ciMtanA karanevAle loga khojane muzkila haiM / lekina yahI samajhAyA jAtA hai ki ahiMsA kA artha hai dUsare ko na mAranA / dUsare kI hatyA na karanA, dUsare ko dukha na pahuMcAnA / ise hama thor3A samajha leN| mahAvIra kahate haiM, AtmA amara hai, isalie dUsare ko mAra kaise sakate haiN| dUsare ko mArane kA upAya kahAM hai? agara maiM eka cIMTI ko paira rakhakara pisala DAlatA hUM, to bhI maiM mAra nahIM sktaa| cIMTI mara nahIM sakatI mere pisala dene se| agara cIMTI mara hI nahIM sakatI, aura usakI AtmA amRta hai, to phira dUsare ko mAranA, nahIM mAranA-aisI bAteM karanA ahiMsA ke saMbaMdha meM bemAnI haiN| mAra to hama sakate hI nahIM--pahalI bAta / mArane kA to koI upAya hI nahIM hai| aura agara hama mAra hI sakate aura AtmA miTa jAtI to phira AtmA ko khojane kA bhI koI upAya nahIM thaa| phira vyartha thI sArI khoja / kyoMki agara mere mArane se kisI kI AtmA mara jAtI hai to koI mujhe mAra DAle, merI AtmA mara jaayegii| to jo mara jAtI hai, usa AtmA ko pAkara bhI kyA kareMge? vaha to jarA-sA patthara pheMka diyA jAye aura AtmA khatma ho jaayegii| ___ amRta kI talAza hai, isalie mahAvIra yaha nahIM kaha sakate ki dUsare ko mata mAro, yaha ahiMsA kI paribhASA hai| dUsarA to mArA jA nahIM sakatA--pahalI bAta / phira ahiMsA kA kyA artha hogA? ___ mahAvIra ke lie ahiMsA kA artha hai dUsare ko mArane kI dhAraNA mata kro| dUsare ko mArA nahIM jA sakatA, lekina dUsare ko mArane kA vicAra kiyA jA sakatA hai| vahI vicAra pApa hai| dUsare ko mArane kA to koI upAya nahIM hai| lekina dUsare ko mArane kA vicAra kiyA jA sakatA hai, vahI pApa hai| ___ isalie mahAvIra ne kahA, mAro yA vicAra karo, barAbara hai| isalie bhAva-hiMsA ko bhI utanA hI mUlya diyA, jitanA vAstavika hiMsA ko| hama kaheMge, jyAdatI hai| adAlata bhAva-hiMsA ko nahIM pkdd'tii| agara Apa kaheM ki maiM eka AdamI ko mArane kA vicAra kara rahA hUM, to adAlata Apako sajA nahIM de sktii| Apa kaheM ki maiMne sapane meM eka AdamI kI hatyA kara dI hai to adAlata Apako sajA nahIM de sktii| aparAdha jaba taka kRtya na ho taba taka aparAdha nahIM hai| lekina mahAvIra ne kahA hai, pApa aura aparAdha meM yahI pharka hai| adAlata to tabhI pakar3egI jaba kRtya ho, lekina dharma tabhI pakar3a letA hai, jaba bhAva ho|| eka AdamI ko maiM mArUM, yA eka AdamI ko mArane kA vicAra karUM, barAbara pApa ho gayA, barAbara / jarA bhI pharka nahIM hai| kyoM? kyoMki vAstavika mArakara bhI maiM mAra kahAM pAtA hai? vaha bhI merA vicAra hI hai mArane kA / aura kalpanA meM bhI mArakara maiM mAratA nahIM, merA vicAra hI hai, lekina jo mArane ke vicAra karatA hai, vaha hiMsaka hai / koI maratA nahIM mere mArane se, lekina mAra-mArakara maiM apane bhItara sar3atA huuN| ___ hama kahate haiM Amataura se ki dUsare ko dukha nahIM denA hai, dUsare ko dukha denA hiMsA hai, lekina yaha bhI bAta mahAvIra kI nahIM ho sktii| kyoMki dUsare ko maiM dukha de kaise sakatA hUM? Apa mahAvIra ko dukha dekara dekheM, taba Apako patA clegaa| Apa lAkha upAya kareM, Apa 62
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA mahAvIra ko dukha nahIM de sakate / dUsare ko dukha denA mere hAtha meM kahAM hai, jaba taka dUsarA dukhI hone ko taiyAra na ho| yaha merI svataMtratA nahIM hai ki maiM dUsare ko dukha de dUM / jIsasa ko hamane sUlI dekara dekha lI, aura hama dukha nahIM de paaye| aura maMsUra ke hamane hAtha paira kATa DAle aura gardana tor3a DAlI, to bhI hama dukha nahIM de pAye / maMsUra haMsa rahA thaa| aura hamane vaha loga bhI dekha lie haiM ki unako siMhAsanoM para biThA do to bhI unake cehare para haMsI nahIM aatii| ___ hama na sukha de sakate haiM, na dukha de sakate haiM / yaha hamAre hAtha meM nahIM hai| yaha bhI thor3A samajha lene jaisA hai| hama Amataura se socate haiM, kisI ko dukha mata do| Apa de kaba sakate ho dUsare ko dukha? yaha kahA kisane? yaha vahama Apako paidA kaise huA? yaha vahama eka gahare dUsare vahama para khar3A huA hai / hama socate haiM, hama dUsare ko sukha de sakate haiN| isalie yaha jur3A huA hai| saba AdamI sukha de rahe haiN| mAM beToM ko sukha de rahI haiN| beTe mAM ko sukha de rahe haiN| pati patniyoM ko sukha de rahe haiN| rahe haiN| bhAI bhAI ko, mitra mitra ko sukha dene kI koziza meM lage haiM aura koI kisI ko sukha nahIM de pA rahA hai| abhI taka mujhe aisA AdamI nahIM milA jo kahe ki mujhe merI mAM ne sukha diyaa| ki mAM mile, kahe ki mere beTe ne mujhe sukha diyaa| koI kisI ko sukha nahIM de pA rahA hai| aura sArI duniyA sukha dene kI koziza meM lagI hai| itanI sukha dene kI ceSTA, aura sukha kA kahIM koI patA nahIM calatA / balki akasara aisA lagatA hai ki jitanA sukha dene kI ceSTA karo utanA dukha pahuMcatA mAlUma par3atA hai| __ kyA, ho kyA rahA hai? hama sukha de sakate haiM dUsare ko, taba to yaha pRthvI svarga bana sakatI thI, kabhI kI bana jAtI, koI kamI nahIM hai isameM / kabhI koI kamI nahIM rahI hai| lekina yaha pRthvI svarga bana nahIM pAtI, kyoMki hama dUsare ko sukha de nahIM sakate / kitane hI upakaraNa juTA leM hama, aura kitanA hI dhana ho, aura kitanA hI vaibhava ho, kitanA hI dhAnya ho, kitanI hI khuzahAlI ho, ephlueMsa kitanA hI ho jAye, samRddhi kitanI hI ho jAye, hama sukha nahIM de sakate, kyoMki sukha diyA nahIM jA sktaa| koI sukhI honA cAhe to sukhI ho sakatA hai, lekina koI kisI ko sukhI kara nahIM sktaa| isa bAta ko ThIka se samajha leN| sukha dUsare ke dvArA, dUsare se, nirmita nahIM hotaa| Apa cAheM to sukhI ho sakate haiN| pratyeka vyakti cAhe to sukhI ho sakatA hai| lekina mahAvIra kI bhI yaha haisiyata nahIM hai ki kisI ko sukhI kara deN| Apa agara mahAvIra ke pAsa bhI hoM to dukhI rheNge| Apase mahAvIra hAreMge, jItane kA koI upAya nahIM hai| Apa jItakara hI lautteNge| apanI rotI huI zakla lekara hI Apa lautteNge| mahAvIra bhI Apako haMsA nahIM sakate / vijetA aMta meM Apa hI hoNge| isakA kAraNa yaha nahIM ki mahAvIra kamajora haiM aura Apa bar3e zaktizAlI haiN| isakA kala kAraNa itanA hai ki dasare ko sukhI karane kA koI upAya hI nahIM hai| dUsare ko dakhI karane kA bhI koI upAya nahIM hai| agara sukhI karane kA upAya hotA to dukhI karane kA bhI upAya hotA / jo apane haiM, jinake sAtha hamArA mamatva kA bandhana hai, unako hama sukhI karane kA upAya karate haiN| jinake sAtha hamArA mamatva ke viparIta saMbaMdha hai, jinase hamArI ghRNA hai, IrSyA hai, jalana hai, krodha hai, unheM hama dukhI karane kA upAya karate haiM / hama donoM meM asaphala hote haiM / na hama mitroM ko sukhI kara pAte, na hama zatruoM ko dukhI kara paate| haiM to yaha unakA hI kAraNa hogA: agara zatra dakhI hote haiM to yaha unakA hI kAraNa hogaa| Apa isameM nAhaka apane ko na laayeN| kyoMki agara maiM dukhI honA na cAhUM to koI duniyA kI zakti mujhe dukhI nahIM kara sktii| agara maiM sukhI na honA cAhUM to koI duniyA kI zakti mujhe sukhI nahIM kara sakatI / sukha aura dukha vyakti ke nirNaya haiM, nijI, Atmagata aura vyakti svataMtra hai| taba to isakA yaha artha huA ki ahiMsA kA yaha artha bhI karanA ThIka nahIM ki hama dUsare ko dukhI na kareM, yaha artha bhI ThIka nahIM
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 dukhI karane kI ceSTA meM hama apane ko dukhI kara lete haiM / ThIka agara isako hama aura gaharA samajheM to hama dUsare ko sukhI to kara hI na pAyeMge, lekina dUsare ko sukhI karane kI ceSTA meM hama apane ko dukhI kara lete haiN| ___ yaha bar3e maje kI bAta hai, agara Apa apane ko sukhI karane meM laga jAyeM to zAyada Apake AsapAsa ke loga bhI thor3e sukhI hone lgeNge| lekina hama unako sukhI karane meM lage rahate haiM / usameM vaha to sukhI ho nahIM pAte, hama dukhI ho jAte haiN| agara Apa apane AsapAsa ke logoM ko pUrI svataMtratA de sakeM, yahI ahiMsA hai| ise ThIka se samajha leN| agara maiM dUsare ko paripUrNa svataMtratA de sakU ki na to maiM tumheM dukhI karUMgA, aura na tumheM maiM sukhI karUMgA, maiM tumheM paripUrNa svataMtratA detA huuN| tuma jo honA cAho ho jAo, maiM koI bAdhA nahIM DAlUMgA, isa bhAva kA nAma ahiMsA hai| ahiMsA jarA jaTila mAmalA hai| itanA AsAna nahIM hai, jitanA Apa socate haiN| kaI loga kahate haiM, hama kisI ko dukhI nahIM kara rahe / phira bhI ahiMsA nahIM ho jaayegii| yaha khayAla bhI ki Apa dUsare ko dukhI kara sakate the aura aba nahIM kara rahe haiM, bhrama hai| ahiMsA kA artha hai, vyakti parama svataMtra hai aura maiM koI bAdhA nahIM DAlUMgA / itanI bAdhA bhI nahIM DAlUMgA ki use sukhI karane kI koziza karUM / maiM sukhI ho jAUM to zAyada mere AsapAsa jo AbhA nirmita hotI hai sukha kI, vaha kisI ke kAma A jAye, lekina vaha bhI merI ceSTA se kAma nahIM aayegii| vaha bhI usakA hI bhAva hogA kAma meM lAne kA, to kAma meM aayegii| ___ ahiMsA kA itanA hI matalaba hai ki mere citta meM dUsare ko kucha karane kI dhAraNA miTa jaaye| agara koI AdamI ahiMsA se zurU karegA to bhI apramAda para pahuMca jaayegaa| kyoMki bar3A hoza rakhanA pdd'egaa| hameM patA hI nahIM rahatA hai ki hama kina-kina mArgoM se, kitanI-kitanI tarakIboM se dUsare ko bAdhA dete haiM--hameM patA hI nahIM rhtaa| hamAre uThane meM, hamAre baiThane meM, nindA, prazaMsA sammilita rahatI hai| hamAre dekhane meM, samarthana aura virodha zAmila rahatA hai / hama dUsare ko svataMtratA denA hI nahIM cAhate / aura jitane nikaTa hamAre koI ho, hama usako koziza meM saMlagna rahate haiN| hamArI ceSTA hI yahI hai ki dUsarA svataMtra na ho jAye / isakA nAma hiMsA hai, isa ceSTA kA naam| koI Apa parataMtra kara pAyeMge, isa bhrama meM mata pdd'eN| koI parataMtra ho nahIM paataa| pati apane mana meM kitanA hI socatA ho ki hama mAlika haiM, pati haiM aura patnI usako ciTThI meM likhatI bhI ho, svAmI, Apake caraNoM kI dAsI; magara isase kucha hala nahIM hotA / ghara lauTakara patA calegA ki dAsI kyA karatI hai| patnI kitanI hI socatI ho ki mAlakiyata merI hai, aura pati ke zarIra para nahIM, usakI AtmA para bhI merA kabjA hai aura usakI AMkha bhI kisa tarapha dekhe aura kisa tarapha na dekhe, yaha bhI mere izAre para calatA hai / vaha kitanI hI ceSTA karatI ho, lekina vaha bhrama meM hai| koI kisI ko parataMtra kara nahIM pAtA / hAM, karane kI ceSTA meM kalaha, saMgharSa, saMtApa, dhaMA, cAroM tarapha jIvana meM jarUra paidA ho jAtA hai| mahAvIra kA ahiMsA se artha hai-pratyeka vyakti kI jo parama svataMtratA hai, usakA samAdara / eka cIMTI kI bhI parama svataMtratA hai, usakA samAdara / na hamane use janma diyA hai, na hamane use jIvana diyA hai, hama use mRtyu kaise de sakate haiN| jo jIvana hamane diyA nahIM, vaha hama chIna kaise sakate haiN| vaha apanI haisiyata se jItI hai, lekina hama bAdhA DAlane kI koziza kara sakate haiN| usa koziza meM cIMTI ko nukasAna hogA, yaha mahAvIra kA kahanA nahIM hai / usa koziza meM hamako nukasAna ho rahA hai| vaha koziza hameM patharIlA banAyegI aura DabA degI jindagI meN| jo vyakti dUsare ko parataMtra karane calA hai, yA dUsare kI svataMtratA meM bAdhA DAlane calA hai vaha gulAma kI taraha mregaa| jo vyakti sabako svataMtra karane calA hai aura jisane sAre bandhana DhIle kara diye haiM, aura jisane jAnA bhItara ki pratyeka vyakti parama guhya rUpa se svataMtra hai, 64 .
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA AtyaMtika rUpa se svataMtra hai, aura dUsare kI AtmA kA artha hI yaha hotA hai ki use parataMtra nahIM kiyA jA sktaa| ise ThIka se samajha leN| parataMtra hama kara hI sakate haiM kisI ko taba, jaba ki usameM AtmA na ho| mazIna parataMtra ho sakatI hai| mazIna ke lie svataMtratA kA koI artha nahIM hotaa| lekina vyakti kabhI parataMtra nahIM ho sakatA, aura hama vyakti ko mazIna kI taraha vyavahAra karanA cAhate haiN| vaha vyavahAra hI hiMsA hai| taba to bar3A hoza rakhanA pdd'egaa| vyavahAra ke choTe-choTe hisse meM hoza rakhanA par3egA ki maiM kisI kI parataMtratA lAne kI ceSTA meM to nahIM lagA hai| AyegI to hai hI nahIM, lekina ceSTA, merA prayAsa, majhe dakha meM DAla jaayegaa| apramAda to rakhanA par3egA, hoza to rakhanA pdd'egaa| ___ Apa rAste se gujara rahe haiM aura eka AdamI kI tarapha Apa kisI bhAMti dekhate haiN| agara usameM nindA hai, aura bhale AdamI bar3e nindA ke bhAva se dekhate haiN| eka sAdhu ke pAsa Apa sigareTa pIte cale jAyeM, phira usakI AMkheM dekheM kaisI ho gyiiN| usakA vaza cale to abhI isI vakta Apako naraka bheja de| sAdhu nahIM hai yaha AdamI, kyoMki ApakI svataMtratA para gahana bAdhA DAla rahA hai, ceSTA kara rahA hai| sAdhuoM ke pAsa jAo to unake pAsa bAta hI itanI hai, aisA mata karo, vaisA mata karo / jaise hI sAdhu ke pAsa jAyeMge vahAM ApakI svataMtratA ko chInane kI ceSTA meM saMlagna ho jAyegA / usako vaha kahatA hai, vrata de rahA huuN| kauna kisako vrata de sakatA hai? isIlie sAdhuoM ke pAsa jAne meM Dara lagatA hai logoM ko, ki vahAM gaye to yaha chor3a do, yaha pakar3a lo / aisA mata karo, vaisA mata karo; yaha niyama le lo| magara sArI ceSTA kA matalaba kyA hai ki sAdhu Apako bardAzta nahIM kara sakatA, ki Apa jaise haiN| Apa meM pharka karegA, Apake paMkha kATegA, ApakI zakla-sUrata meM thor3A sA hisAba-kitAba baaNttegaa| taba, Apa jaise haiM isakI parama svataMtratA kA koI samAdara sAdhu ke pAsa nahIM hai| aura jisake pAsa ApakI svataMtratA kA samAdara nahIM hai, vaha sAdhu kahAM? sAdhutA kA matalaba hI yaha hai ki maiM kauna hUM jo bAdhA duuN| mujhe jo ThIka lagatA hai vaha maiM nivedana kara sakatA hUM, Agraha nhiiN|| ___ mahAvIra ne kahA hai, sAdhu upadeza de sakatA hai, Adeza nahIM / upadeza kA matalaba alaga hotA hai, Adeza kA matalaba alaga / upadeza kA matalaba hotA hai, aisA mujhe ThIka lagatA hai, vaha maiM kahatA huuN| Adeza kA matalaba hai, aisA ThIka hai, tuma bhI karo / mujhe jo ThIka lagatA hai vaha jarUrI nahIM ki ThIka ho / yaha merA laganA hai| mere lagane kI kyA gAranTI hai? mere lagane kA mUlya kyA hai? yaha merI ruci hai, yaha merA bhAva hai| yaha parama satya hogA, yaha maiM kaise kahUM? ___ asAdhutA vahIM se zurU hotI hai jahAM maiM kahatA hUM, merA satya tumhArA bhI satya hai, basa asAdhutA zurU ho gayI, hiMsA zurU ho gyii| jaba taka maiM kahatA hUM, merA satya merA satya hai| nivedana karatA hUM ki mujhe kyA ThIka lagatA hai| zAyada tumhAre kAma A jAye, zAyada kAma na bhI Aye, zAyada tumheM sahayogI ho, zAyada tumheM bAdhA bana jAye / soca-samajhakara, apramAda se, hozapUrvaka, tumheM jaisA lage krnaa| Adeza maiM nahIM de sakatA huuN| lekina jaba maiM Adeza detA hUM taba usakA matalaba huA ki maiM kaha rahA hUM, merA satya sArvabhauma satya hai, mAI Tratha mInsa di TUtha, merA jo satya hai vahI satya hai, aura koI satya nahIM hai| agara mere satya ke viparIta kisI kA satya hai to vaha asatya hai, use chor3anA hogaa| agara use nahIM chor3ate ho to naraka jAnA par3egA, vaha naraka kI vyavasthA merI hai| jo mujhe nahIM mAnegA vaha naraka jAyegA, yaha usakA artha hai / jo mujhe nahIM mAnegA vaha Aga meM sar3egA, isakA yaha artha hai / jo mujhe mAnegA usake lie svarga kA AzvAsana hai, use svarga ke sukha haiN| yaha kyA huA? yaha sAdhu kA bhAva na huaa| yaha asAdhu ho gayA AdamI / yaha hiMsA ho gyii| mahAvIra kI ahiMsA guhya hai, esoTerika hai, gupta hai| ahiMsA kA matalaba yaha hai, yaha svIkRti ki pratyeka AtmA paramAtmA hai, usase
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 nIce nhiiN| yaha ahiMsA kA artha hai| ahiMsA kA artha hai ki maiM tumase aisA vyavahAra karUMgA ki tuma paramAtmA ho, isase kama nhiiN| aura maiM apane ko tumhAre Upara thopUMgA nhiiN| aura agara tuma mere viparIta jAte ho, to tumheM naraka meM nahIM DAla duuNgaa| aura tuma anukUla Ate ho to tumhAre lie svarga kA Ayojana nahIM kruuNgaa| tuma anukUla Ate ho yA pratikUla, yaha tumhArA apanA nirNaya hai, aura merA koI bhAva isa nirNaya para Aropita nahIM hogaa| ___ to ahiMsA sAdhate vakta apramAda apane Apa sadha jaayegaa| to cAhe koI ahiMsA se zurU kare, alobha se zurU kare, akrodha se zurU kare, vaha apramAda para use jAnA hI hogaa| vaha aNDe se zurU kare, murgI taka use jAnA hI hogaa| aura cAhe koI apramAda se zurU kare ... vaha apramAda se zurU karegA, hiMsA giranI zurU ho jaayegii| kyoMki apramAda meM kaise, hoza meM kaise, hiMsA Tika sakatI hai? hiMsA giregI, parigraha giregA, pApa haTegA, puNya apane Apa praveza karane lgegaa| to jaba mujhase koI pUchatA hai ki isameM mahAvIra kI vidhi kyA? vaha bAhara para jora dete haiM ki bhItara para? mahAvIra isa bAta para jora dete haiM ki tuma kahIM se bhI zurU karo, donoM sadA maujUda rheNge| aura agara eka maujUda rahatA hai to vidhi meM bhUla hai aura khatarA hai| agara koI vyakti kahatA hai, maiM to bhItara se hI... maiM bAhara se dhyAna nahIM dUMgA, vaha apane ko dhokhA de sakatA hai / kyoMki vaha bAhara hiMsA kara sakatA hai aura kahe ki maiM to bhItara se ahiMsaka huuN| aise bahuta loga haiM jo bhItara se sAdhu aura bAhara se asAdhu haiN| aura ve kahate cale jAyeMge, yaha to mAmalA bAhara kA hai| bAhara meM kyA rakhA huA hai, bAhara to mAyA hai| ___ eka bauddha bhikSu kahatA thA ki sArA saMsAra mAyA hai| bAhara kyA rakhA hai? hai hI nahIM kucha, sapanA hai| isalie vezyA ke ghara meM bhI Thahara jAyegA, zarAba bhI pI legaa| kyoMki agara sapanA hI hai to pAnI aura zarAba meM pharka kaise ho sakatA hai? agara zarAba meM kucha vAstavikatA hai, to hI pharka ho sakatA hai| nahIM to pAnI meM aura zarAba meM kyA pharka hai, agara saba mAyA hai? to Apako maiM mArUM ki jilAUM, ki jahara dUM, ki davA dUM kyA pharka hai? pharka to saccAiyoM meM hotA hai| do jhUTha barAbara jhUTha hote haiN| aura agara Apa kahate haiM, eka jhUTha thor3A kama jhUTha hai, to usakA matalaba hai ki vaha thor3A saca ho gyaa| agara sArA jagata mAyA hai to ThIka hai| to vaha jo mana meM Aye karatA thaa| eka samrATa ne usase apane dvAra para bulaayaa| vivAda meM jItanA usa AdamI se muzkila thaa| asala meM vivAda kI jise kuzalatA AtI ho, usase jItanA kisI bhI hAlata meM muzkila hai| kyoMki tarka vezyA kI taraha hai| koI bhI usakA upayoga kara le sakatA hai| aura yaha tarka gahana hai ki sArA jagata mAyA hai / siddha bhI kaise karo ki nahIM hai| . para samrATa thA buddhU, isalie kabhI-kabhI buddhU tArkikoM ko bar3I muzkila meM DAla dete haiN| to usane kahA, acchA! saba mAyA hai? to usane kahA, apanA jo pAgala hAthI hai, use le aao| vaha bhikSu ghabarAyA ki yaha jhaMjhaTa hogii| tarka kA mAmalA thA to vaha siddha kara letA thaa| tarka ke mAmale meM Apa jIta nahIM sakate, jo AdamI kahatA hai ki saba asatya hai, usako kaise siddha kariyegA ki satya hai? kyA upAya hai? koI upAya nahIM hai| ___ usa samrATa ne kahA ki baiTheM, abhI patA calatA hai / vaha pAgala hAthI bulAkara usane mahala ke AMgana meM chor3a diyA aura bhikSu ko khIMcane lage sipAhI, to vaha cillAne lgaa| ki yaha kyA kara rahe haiM! vicAra se vicAra krie| para samrATa ne kahA ki hAthI pAgala hai| hamArI samajha meM vAstavikatA hai yaha, tumhArI samajha meM to saba mAyA hai| mAyA ke hAthI se aisA bhaya kyA? usa bhikSa ne kahA, 'kyA merI jAna loge?' 66 .
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA usa samrATa ne kahA ki mAyA kA hAthI hai, kyA jAna le pAyegA! bhikSu cillAtA rahA / jabardastI use AMgana meM chor3a diyaa| bhikSu bhAgatA hai| aura hAthI usake pIche ciMghAr3atA hai / bhikSu cillAtA hai ki kSamA karo vApasa letA hU~ apanA ginAMna / abhI ma hUM apanA siddhAMta / aba kabhI aisI bhUla kI bAta na kruuNgaa| aisA maiMne kabhI dekhA nahIM thA ki tarka kA... aura yaha...! bahuta rotA-gir3agir3AtA hai, AMsU bahane lagate haiN| samrATa use uThavA letA hai aura kahatA hai, aba zAMta hokara baiTha jAyeM, bhUla jAyeM apanI bAta / bhikSu ne kahA, 'kauna sI bAta?' 'vaha jo abhI Apa mAphI mAMga rahe the, cillA rahe the|' bhikSu ne kahA, 'saba mAyA hai-vaha ronA, cillAnA, tumhArA bcaanaa|' jahAM taka tarka kA mAmalA hai, usase bacanA muzkila hai| samrATa ne kahA, 'kyA matalaba?' usane kahA, 'lekina dubArA usa jhaMjhaTa ko khar3A karane kI...' agara pAgala hAthI phira pAgala mAlUma par3atA hai, to pharka hai / bheda agara dikhAyI par3atA hai jarA-sA bhI, to pharka hai / to phira hama apane ko dhokhA de sakate haiN| hama kaha sakate haiM ki bAhara kI to hameM koI cintA nahIM hai| bAhara to saba ThIka hai, asalI cIja bhItara hai| lekina agara asalI cIja bhItara hai , to usake pramANa bAhara bhI mileMge, kyoMki bhItara bAhara AtA rahatA hai, pratipala / vaha jo jharanA bhItara chipA hai vaha bAhara chalAMga lagA kara ucakatA rahatA hai| bAhara pheMkatA rahatA hai apanI dhArA ko| agara koI jharanA yaha kahe, ki hama to bhItara bhItara haiM, bAhara kucha bhI nahIM, bAhara registAna hai, to jharanA jhUThA hai| jharane kA matalaba hI kyA jo phUTe na / phUTe tabhI jharanA hai| __ agara bhItara mere apramAda hai to bAhara pariNAma hoNge| bAhara hiMsA giregI / agara bhItara mere apramAda hai, to bAhara lobha giregaa| agara bhItara mere apramAda hai to bAhara, vaha jo Asakti hai, moha hai, kSINa hogaa| bhItara kI bAta karake AdamI apane ko dhokhA de sakatA hai| bAhara se bhI AdamI apane ko dhokhA de sakatA hai| bAhara intajAma kara letA hai vaha ki maiM ahiMsA pAlana karUMgA, lobha nahIM karUMgA, dAna karUMgA aura bhItara pramAda ghanA hotA hai| behozI ghanI hotI hai| bAhara saMbhalakara calane lagatA hai| cIMTI para paira nahIM rkhtaa| lekina bhItara dUsare ko dukha-sukha pahuMcAne kA bhAva ghanA hotA hai / vaha sAdhu ho jAtA hai, lekina naraka aura svarga kI bAteM karatA rahatA hai / vaha sAdhu ho jAtA hai, lekina dUsaroM ko aise dekhatA hai jaise ve kIr3e-makor3e hoN| zAyada sAdhU hone kA gaharA majA yahI hai ki dusare kIr3e-makor3e dikhAyI par3ane lagate haiN| hama sabhI eka dUsare ko kIr3A-makor3A dekhanA cAhate haiM / tarakIbeM alaga-alaga haiN| koI eka bahuta bar3A makAna banAkara usa para khar3A ho jAtA hai, jhopar3oM ke loga kIr3e-makor3e ho jAte haiN| koI AdamI car3ha jAtA hai rAjadhAnI ke zikhara para, bhIr3a kIr3A-makor3A ho jAtI hai| eka AdamI tyAga ke zikhara para khar3A ho jAtA hai, bhogI kIr3e-makor3e ho jAte haiN| aura bar3A majA yaha hai ki jhopar3evAlA AdamI to zAyada akar3akara bhI cala sake mahala vAle ke sAmane ki tuma zoSaka, hatyAre, hiMsaka / bhIr3a kA AdamI rAjanIti ke zikhara para khar3e AdamI ke sAmane akar3akara bhI cala sake ki tuma beImAna, jhuThe lekina bhogI, tyAgI ke sAmane akar3akara nahIM cala sktaa| to tyAga bArIka se bArIka akar3a hai, jisakA javAba denA muzkila hai| bhogI ko khuda hI lagatA hai, hama galata , tuma ThIka / yaha bhogI ko isIlie lagatA hai ki tyAgI hajAroM sAla se usako samajhA rahe haiM, bilTa ina kaMDIzaniMga kara dI hai usake dimAga meM ki tuma galata ho| usako bhI lagatA hai ki galata to maiM haM / tyAgI ThIka, tyAgI zikhara para ho jAtA hai, bhogI nIce par3a jAtA hai| sArI duniyA meM eka 67 .
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 ceSTA calatI rahatI hai ki maiM dUsare se Upara, yahI hiMsA hai| ___ to cIMTI se bacakara calane meM bahuta kaThinAI nahIM hai| agara jo cIMTI se bacakara nahIM calatA, usako maiM dekhatA hUM ki vaha kIr3A-makor3A hai, to koI kaThinAI nahIM hai, cIMTI se bacakara calane meM agara yahI majA hai ki jo bacakara nahIM calate, unako maiM pApI kI taraha dekha sakatA hUM, to cIMTI se bacA jA sakatA hai| lekina yaha hiMsA aura gaharI ho gyii| cIMTI kA mara jAnA, usako behozI se dabA denA, hiMsA thI, apramAda thA / yaha apramAda aura gaharA ho gyaa| isane rAstA badala diyA, rukha badala diyA / bImArI dUsarI tarapha calI gayI, lekina maujUda hai, aura gaharI ho gyii| cAhe to koI bAhara ke AcaraNa ko ThoMka-pITakara ThIka kara le, aura bhItara behoza banA rahe / cAhe to koI bhItara behozI na TUTe, aura bAhara ke AcaraNa meM jaisA hai vaisA hI calatA rahe, jarA bhI na badale, dhokhA de sakatA hai| __ mahAvIra jaise vyakti akhaNDa vyakti ko svIkAra karate haiN| ve kahate haiM, pUrA vyakti hI badalanA hai| bAhara aura bhItara do TukaDe nahIM haiN| eka dhArA ke aMga haiN| kahIM se bhI zurU karo, dUsarA bhI aMtarniviSTa hai, dUsarA bhI aMtarnihita hai| aba suutr| 'rasa vAle padArthoM kA adhika mAtrA meM sevana nahIM karanA cAhie, kyoMki ve mAdakatA paidA karate haiM aura matta puruSa athavA strI ke pAsa vAsanAeM vaisI hI daur3I AtI haiM, jaise svAdiSTa phalavAle vRkSa kI ora pkssii|' apramAda kI bAta kahI, vaha bhItara kI bAta thii| tatkAla rasa kI bAta kahI, vaha bAhara kI bAta hai| kahA ki bhItara jAgate raho, hoza sambhAle rakho, aura phira tatkAla yaha kahA ki bAhara se bhI vahI lo apane bhItara jo behozI na bar3hAtA ho / nahIM to eka AdamI dhyAna karatA rahe aura zarAba pItA rahe. to yaha aise haA ki eka kadama Age gaye aura eka kadama pIche aaye| phira jindagI ke Akhira meM pAye ki vahIM khar3e haiN| khar3e nahIM, gira par3e haiM, vahIM jahAM paidA hue the| to isameM hairAnI na hogI, lekina hama saba yahI kara rahe haiN| eka kadama jAte haiM, tatkAla eka kadama ulTA vApasa lauTa Ate haiN| to isase behatara hai, jAo hI mata / zakti aura zrama naSTa mata kro| __agara bhItara apramAda kI sAdhanA cala rahI hai, bhItara dhyAna kI sAdhanA cala rahI hai, to mahAvIra kahate haiM, phira aise padArtha mata lo jo behozI bar3hAte haiN| aura padArtha aise haiM jo behozI bar3hAte haiN| mAdaka haiN| aise padArtha haiM jo hamAre bhItara ke pramAda ko sahArA dete haiN| isalie Apa dekheM-eka AdamI zarAba pI letA hai, tatkAla dUsarA AdamI ho jAtA hai, isalie to zarAbI ko bhI zarAba kA rasa hai, ki eka hI AdamI rahate-rahate Uba jAtA hai, apane se Uba jAtA hai| jaba zarAba pI letA hai to jarA majA AtA hai| nayI jindagI ho jAtI hai, nayA AdamI ho jAtA hai, yaha nayA AdamI kauna hai? / , yaha nayA AdamI bhItara chipA thaa| zarAba isako sirpha sahArA de sakatI hai| zarAba Apake bhItara kucha paidA nahIM krtii| jo chipA hai, usako ukasA sakatI hai| jagA sakatI hai| isalie bahuta maje kI ghaTanAeM ghaTatI haiN| ___eka adAmI zarAba pIkara udAsa ho jAtA hai| eka AdamI zarAba pIkara prasanna ho jAtA hai, eka AdamI gAlI-galauja bakane lagatA hai, eka AdamI bilakula mauna hI ho jAtA hai / mauna sAdha letA hai| eka AdamI nAcane kUdane lagatA hai aura eka AdamI bilakula zithila hokara murdA ho jAtA hai, sone kI taiyArI karane lagatA hai| zarAba eka, pharka itane! zarAba kucha bhI nahIM karatI / jo AdamI ke bhItara par3A hai, usako bhara uttejita karatI hai| to akasara ulTA ho jAtA hai / jo AdamI Amataura se haMsatA rahatA hai vaha zarAba pIkara udAsa ho jAtA hai, kyoMki haMsI jhUThI thI, Upara-Upara thI, udAsI bhItara thI, asalI thii| zarAba ne jhUTha ko haTA diyaa| zarAba satya kI bar3I khojI hai| zarAba ne asatya ko haTA 68 .
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA diyA, vaha jo haMsate rahate the bana-banakara / aba utanA bhI hoza rakhanA muzkila hai ki banakara haMsa sakeM / aba banAvaTa nahIM ttikegii| haMsI kho jAyegI / aura vaha jo haMsI ke nIce chipA rakhA thA, ambAra lagA rakhA thA udAsI kA, dukha kA, AMsuoM kA, vaha bAhara Ane lgeNge| isalie gurajiepha ke pAsa jaba bhI koI jAtA thA, pandraha dina to vaha dhuAMdhAra zarAba pilAtA thaa| sirpha usakI DAignosisa, usake nidAna ke lie| pandraha dina vaha use zarAba pilAtA jAtA thA, jaba taka ki use behoza na kara de itanA ki jo usane Upara-Upara se thopA hai vaha TUTa jAye / aura jo bhItara-bhItara hai vaha bAhara Ane lge| taba vaha usakA nirIkSaNa krtaa| gurajiepha ne kahA hai ki jaba taka koI sAdhaka mere pAsa Akara pandraha dina jitanI zarAba maiM kahUM, utanA pIne ko rAjI na ho, taba taka maiM sAdhanA zurU nahIM krtaa| kyoMki mujhe asalI AdamI kA patA hI nahIM calatA ki asalI AdamI hai kauna / jo vaha batAtA hai, maiM hUM, vaha, vaha hai nahIM / usa para maiM mehanata karUM, vaha bekAra jAyegI, vaha pAnI para khIMcI gayI lakIreM siddha hoNgii| aura jo vaha hai, usakA usako bhI patA nahIM, usako vaha dabA cukA hai jnmoN-jnmoN| usakA use bhI patA nahIM ki vaha kauna hai| idhara mujhe bhI nirantara yaha anubhava AtA hai, eka AdamI Akara mujhe kahatA hai ki yaha merI takalIpha hai / vaha usakI takalIpha hI nahIM hai| vaha kahatA hai, yaha merA roga hai, vaha usakA roga hI nahIM hai| vaha samajhatA hai ki vaha usakA roga hai| yaha roga usakI parta kA roga hai, aura parta vaha hai nhiiN| parta usane banA lI hai| eka AdamI AtA hai aura kahe ki merI kamIja para yaha dAga lagA hai. yaha merI AtmA kA dAga hai| aba isako maiM dhone meM laga jAUM. yaha dhula bhI jAye to bhI AtmA nahIM dhulegI kyoMki yaha dAga kamIja para thA, AtmA para nahIM / yaha na bhI dhule, to bhI AtmA para nahIM hai| isa AdamI ko majhe nagna karake dekhanA paDegA ki isakI AtmA para dAga kahAM hai / usako dhone meM hI koI sAra hai meM samaya gaMvAnA vyartha hai| gurajiepha pandraha dina zarAba pilAtA, pUrI taraha behoza kara detA, DubA detA burI taraha / aura jisane kabhI nahIM pI hai, vaha bilakula matavAlA ho jAtA, bilakula pAgala ho jaataa| taba vaha adhyayana karatA usa AdamI kA, ki yaha AdamI asaliyata meM kyA hai| phrAyaDa jina logoM kA adhyayana karatA, vaha unase kahatA ki apane sapane batAo, aura bAteM nahIM caahie| apane siddhAnta mata btaao| apanI philAsaphI apane pAsa rakho, sirpha apane sapane batAo / jaba pahalI daphe phrAyaDa ne sapanoM para khoja zurU kI, to usane anubhava kiyA ki sapane meM asalI AdamI pragaTa hotA hai| UparI cehare jhUThe haiN| ___ eka AdamI ko dekheM, apane bApa ke paira chU rahA hai, aura sapane meM bApa kI hatyA kara rahA hai| Apa Amataura se yaha soceMge ki sapanA to sapanA hai, asalI to vahI hai, vaha jo subaha hama roja paira chUte haiM / vaha asalI nahIM hai, dhyAna rakha leN| sapanA ApakI asaliyata se jyAdA asalI ho gayA hai, kyoMki Apa bilakula jhUThe haiM / vaha jo subaha Apa paira chUte haiM pitA kA, vaha sirpha sapane meM jo asalI kAma kiyA, usakA pazcAtApa hai| sapanA asalI hai| kyoM? sapane meM dhokhA dene meM abhI Apa kuzala nahIM ho pAye / sapanA gaharA hai, behoza hai| Apa kA jo hoza hai, usa vakta Apa Adara dikhA rahe haiN| ApakA jo hoza hai usa vakta patnI kaha rahI hai pati se ki tuma mere paramAtmA ho, aura sapane meM use dUsarA pati aura dUsarA paramAtmA dikhAyI par3a rahA hai| vaha kahatI hai, yaha to saba sapanA hai| bAkI yaha sapanA jyAdA gaharA hai| kyoMki sapane meM na siddhAMta kAma Ate haiM, na samAja kAma AtA hai, na sikhAvana kAma AtI hai| sapane meM to vaha jo asalI mana hai, acetana, vaha pragaTa hotA hai| isalie phrAyaDa ne kahA ki agara asalI AdamI ko jAnanA hai to sapanoM kA adhyayana jarUrI hai| bAta eka hI hai| garajiepha ne kahA hai ki zarAba pilAkara ughADa leMge, ankAnzasa, acetana ko| usane kahA ki hama ApakA sapanA...: gurajiepha kA 69
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 maithaDa jyAdA teja hai / pandraha dina meM patA cala jAtA hai / phrAyaDa ke maithaDa meM pAMca sAla laga jAte haiN| pAMca sAla sapanoM kA adhyayana karanA par3egA taba vaha natIjA nikAlegA ki tuma AdamI kaise ho, tumhAre bhItara asaliyata kyA hai, tumhArA mUla roga kyA hai? lekina yaha nidAna bahuta lambA ho gyaa| mahAvIra kahate haiM ki jo bhI hama bAhara se bhItara le jAte haiM. vaha bhItara kisI cIja ko paidA nahIM kara sakatA, lekina agara bhItara koI cIja par3I hai to usake lie sahayogI ho sakatA hai, yA virodhI ho sakatA hai| __ to jo AdamI bhItara apramAda kI sAdhanA karane meM lagA hai, jo isa sAdhanA meM lagA hai ki maiM hoza ko jagA lUM, vaha sAtha meM zarAba pItA rahe aura hoza jagAne kI koziza karatA rahe, sAMjha zarAba pI le aura subaha prArthanA kare aura pUjA kare aura dhyAna kare, vaha AdamI asaMgata hai| apane hI sAtha ulTe kAma kara rahA hai, kaMTrADikTarI hai| vaha AdamI kabhI kahIM pahuMcegA nhiiN| usakI gAr3I kA eka baila eka tarapha jA rahA hai, dUsarA baila dUsarI tarapha jA rahA hai| eka cakkA eka tarapha jA rahA hai, dUsarA cakkA dUsarI tarapha jA rahA hai| maiMne sunA hai ki mullA nasaruddIna eka yAtrA meM thA / jaba Upara kI bartha para sone lagA to usane nIce ke AdamI se pUchA ki maiM yaha to pUchanA hA bhUla gayA bhala gayA ki Apa kahAM jA rahe haiM? usa nIce ke AdamI ne kahA ki maiM bambaI jA rahA hai| mullA nasaruddIna ne kahA, gajaba! vijJAna kA camatkAra! maiM kalakattA jA rahA hUM, eka hI gAr3I meM hama donoM! vijJAna kA camatkAra dekho ki nIce kI bartha bambaI jA rahI hai, Upara kI bartha kalakattA jA rahI hai| aura mullA zAna se so gyaa| mullA para hameM haMsI AyegI, lekina hamArI jindagI aisI hI hai; eka bartha bambaI jA rahI hai, eka kalakattA jA rahI hai| AdamI kA camatkAra dekho| Apa virodhI kAma kiye cale jA rahe haiM, pUre vakta / bar3A majA yaha hai ki Apa jo bhI kara rahe haiM, karIba-karIba usase viparIta bhI kara rahe haiN| aura jaba taka viparIta nahIM karate, taba taka bhItara eka becainI mAlUma par3atI hai| viparIta kara lete haiM, saba ThIka ho jAtA hai| eka AdamI krodha karatA hai, phira pazcAttApa karatA hai| Apa Amataura se socate hoMge ki pazcAttApa karanevAlA AdamI acchA AdamI hai| lekina Apako patA nahIM, eka bartha kalakattA jA rahI hai, eka bambaI jA rahI hai| krodha karatA hai, pazcAttApa karatA hai| phira krodha karatA hai, phira pazcAttApa karatA hai| jiMdagIbhara yahI calatA hai| kabhI Apane khayAla kiyA? aura hamezA socatA, aba krodha na kruuNgaa| krodha karake pazcAttApa kara letA hai| hotA kyA hai? Amataura se AdamI socatA hai, krodha karake pazcAttApa kara liyA, acchA hI huA, aba kabhI krodha na kreNge| lekina yaha to bahuta bAra pahale bhI ho cukA hai, hara bAra krodha kiyA, pazcAttApa kiyA, pazcAttApa se krodha kaTatA nhiiN| sacAI ulTI hai| sacAI yaha hai ki pazcAttApa se krodha bacatA hai, kaTatA nhiiN| kyoMki jaba Apa krodha karate haiM to ApakI jo apanI pratimA hai, apanI AMkhoM meM, acche AdamI kI, vaha khaNDita ho jAtI hai| are, maiMne krodha kiyA! maiMne krodha kiyA! itanA sajjana AdamI haM maiM! itanA sAdhu caritra, aura maiMne krodha kiyA! to Apako jo pIr3A akharatI hai, khaTakatI hai, apanI pratimA apanI 3 pazcAttApa karake pratimA phira apanI jagaha khar3I ho jAtI hai| phira Apa sajjana ho jAte haiM ki maiMne pazcAttApa kara liyaa| mAMga lI kSamA micchAmi dukkar3ama, nipaTArA ho gayA, AdamI phira acche ho gye| phira apanI jagaha khar3I ho gayI pratimA / yahI pratimA krodha karane ke pahale apanI jagaha khar3I thI, krodha karane se gira gayI thii| pazcAttApa ne phira ise khar3A kara diyaa| jahAM yaha krodha karane ke pahale khar3I thI, vahIM phira khar3I ho gyii| aba Apa phira krodha kareMge, jagaha A gayI vApasa, sthAna para A gaye Apa apane / pazcAttApa tarakIba hai| jaise murgI tarakIba hai aNDe kI aura aNDA paidA karane kI / pazcAttApa tarakIba hai krodha kI, aura krodha karane kii| 70 .
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA aba Apa phira krodha kara sakate haiN| aba Apa phira apanI jagaha A gaye / to do meM se eka bhI TUTa jAye, phira dUsarA nahIM Tika sktaa| murgI mara jAye to phira aMDA nahIM ho sakatA, aMDA phUTa jAye to phira murgI nahIM ho sakatI / krodha ko to chor3ane kI bahuta koziza kI, aba kRpA karake itanA karo ki pazcAttApa hI cha ,mata karo pazcAttApa / rahane do krodha ko vahIM, to ApakI pratimA vApasa khar3I na ho pAyegI, aura vahI pratimA khar3e hokara krodha karatI hai| lekina hama hoziyAra haiM / hama hara kRtya se dUsare kRtya ko baileMsa kara lete haiM / tarAjU ko hama hamezA saMbhAlakara rakhate haiN| acchAI karate haiM thor3I, tatkAla thor3I burAI kara lete haiN| thor3A haMsate haiM, thor3A ro lete haiM, thor3e rote haiM, thor3e haMsa lete haiN| saMbhAle rahate haiM apane ko| ___ hama naToM kI taraha haiM jo rassiyoM para cala rahe haiM, pUre vakta saMbhAla rahe haiM / bAyeM jhukate haiM, dAyeM jhuka jAte haiN| dAyeM girane lagate haiM, bAyeM jhuka jAte haiN| apane ko saMbhAle hue rassI para khar3e haiN| __AdamI tabhI pahuMcatA hai maMjila taka, jaba usake jIvana kI yAtrA... yaha isa camatkAra se baca jAtI hai, ki eka bartha bambaI, eka bartha kalakattA / jaba AdamI eka dizA meM yAtrA karatA hai to pariNAma, niSpattiyAM, upalabdhiyAM AtI haiM, nahIM to jIvana vyartha ho jAtA hai, apane hI hAthoM vyartha ho jAtA hai| to mahAvIra kahate haiM, aise rasa kA adhika mAtrA meM sevana nahIM karanA caahie| mahAvIra bahuta hI suvicArita bolate haiN| unhoMne aisA bhI nahIM kahA ki sevana nahIM karanA cAhie, kyoMki vaha ati ho jaayegii| kabhI mahAvIra bahuta hI suvicArita haiN| eka-eka zabda unakA tulA huA hai| kahIM bhI ve ati nahIM karate, kyoMki ati meM hiMsA ho jAtI hai| ve aisA nahIM kahate ki aisA karanA hI nahIM cAhie, ve itanA hI kahate haiM ki adhika mAtrA meM sevana nahIM karanA caahie| ___ dhyAna rahe, auSadhi kI mAtrA hotI hai, zarAba kI koI mAtrA nahIM hotii| zarAba kA majA hI adhika mAtrA meM hai / auSadhi kI mAtrA hotI hai| auSadhi mAtrA se lI jAtI hai, zarAba koI mAtrA se nahIM lI jaatii| aura jitanI mAtrA se Apa lete haiM, kala mAtrA bar3hAnI par3atI hai, kyoMki utane Apa AdI hote cale jAte haiM / jitanI Apa zarAba pIte cale jAte haiM utanI zarAba bekAra hotI calI jAtI hai| phira aura piyo, aura piyo, to hI kucha pariNAma hotA dikhAyI par3atA hai| dhyAna rahe agara eka AdamI zarAba pI rahA hai to mAtrA bar3hatI jaayegii| aura agara eka AdamI zarAba ko davA kI taraha le rahA hai to mAtrA ghaTatI jaayegii| kyoMki jaise-jaise bImArI kama hogI, mAtrA kama hogii| aura jisa dina bImArI nahIM hogI, mAtrA vilIna ho jaayegii| aura agara eka AdamI zarAba naze kI taraha le rahA hai, to mAtrA roja bddh'egii| kyoMki hara zarAba bImArI ko bar3hAyegI, aura jyAdA zarAba kI mAMga kregii| hai| apanI AMkhoM se tumheM paiga para paiga DhAlate dekhate haiM!' to mullA ne kahA, 'maiM to pahalA hI pItA huuN| phira pahalA paiga dUsarA pItA hai, phira dUsarA, tIsarA / apanA jimmA eka kA hI hai| usase silasilA zurU ho jAtA hai| bAkI ke hama jimmevAra nahIM hai| hama apane hoza meM eka hI pIte haiN| phira hoza hI kahAM, phira hama kahAM, phirapIne vAlA kahAM, phira to basa zarAba hI zarAba ko piye calI jAtI hai|' vaha ThIka kahatA hai| behozI kA pahalA kadama Apa uThAte haiN| phira pahalA kadama dUsarA kadama uThAtA hai, phira dUsarA tIsarA uThAtA hai| jise behozI ko rokanA ho, use pahale kadama para hI ruka jAnA cAhie, kyoMki vahIM usake nirNaya kI jarUrata muzkila hai| tIsare para asambhava ho jaayegaa| hara roga hamAre mAnasika jIvana meM pahale kadama para hI rokA jA sakatA / dUsare kadama para mokadama para rukanA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 rokanA bahata muzkila hai| jitanA hama Age bar3hate haiM utanA hI roga bhayaMkara hotA calA jAtA hai aura jo pahale para hI nahIM roka pAyA. vaha agara socatA ho ki tIsare para roka leMge to vaha apane ko dhokhA de rahA hai| kyoMki pahale para vaha vajanI thA, tAkatavara thA, taba nahIM roka pAyA, aba tIsare para rokegA, jaba kamajora ho jAyegA! isalie mahAvIra kahate haiM, 'adhika mAtrA meM sevana nahIM karanA cAhie, kyoMki ve mAdakatA paidA karate haiN| aura matta puruSa athavA strI ke pAsa vAsanAeM vaise hI daur3I AtI haiM, jaise svAdiSTa phalavAle vRkSa kI ora pkssii|' __lekina hama to cAhate haiM ki loga hamAre cAroM tarapha daur3e hue AyeM, hama to cAhate haiM ki svAdiSTa phala bana jAyeM hama, lade hue vRkSa / sAre pakSI hama para hI DerA kareM / to jahAM nahIM bhI haiM phala, vahAM hama jhUThe nakalI phala laTakA dete haiM tAki vRkSa para daur3e hue loga aayeN| pakSI to dhokhA nahIM khAte nakalI phaloM se, AdamI dhokhA khAte haiN| _ hara AdamI bAjAra meM khar3A hai apane ko rasIlA banAye hue ki cAroM tarapha se loga daur3eM aura madhumakkhiyoM kI taraha usa para chA jaayeN| jaba taka kisI ko aisA na lage ki maiM bahuta logoM ko pAgala kara pAtA hUM taba taka Ananda hI nahIM mAlUma hotA hai jIvana meM / jaba bhIr3a cAroM tarapha se daur3ane lage taba Apako lagatA hai ki Apa maigneTa ho gaye, karizmaiTika ho gye| aba Apa camatkArI haiN| rAjanItika kA rasa yaha hai, netA kA rasa yaha hai ki loga usakI tarapha daur3a rahe haiM, bhAga rahe haiN| abhinetA kA, abhinetrI kA rasa yaha hai ki loga usakI tarapha daur3a rahe haiM, bhAga rahe haiN| ___ to hama to apane ko eka mAdaka biMdu banAnA cAhate haiM, jisameM cAroM tarapha, jisake vyaktitva meM zarAba ho aura khIMca le| aura mahAvIra kahate haiM ki jo dUsare ko khIMcane jAyegA, vaha pahale hI dUsaroM se khiMca cukA hai| jo dUsaroM ke AkarSaNa para jIyegA vaha dUsaroM se AkarSita hai| aura jo apane bhItara mAdakatA bharegA, behozI bharegA, loga usakI tarapha khiMcege jarUra, lekina vaha apane ko kho rahA hai aura DubA rahA hai| aura eka dina rikta ho jAyegA aura jIvana ke avasara se cUka jaayegaa| nizcita hI, eka strI jo hozapUrNa ho, kama logoM ko AkarSita kregii| eka strI jo madamatta ho, jyAdA logoM ko AkarSita kregii| kyoMki jo madamatta strI... pazu jaisI ho jAyegI-sArI sabhyatA, sArA saMskAra, sArA jo Upara thA vaha saba TUTa jAyegA / vaha pazuvata ho jaayegii| eka puruSa bhI, jo madamatta ho, jyAdA logoM ko AkarSita, jyAdA striyoM ko AkarSita kara legA, kyoMki vaha pazuvata ho jaayegaa| usameM ThIka pazutA jaisI gati A jaayegii| aura saba vAsanAeM pazu jaisI hoM to jyAdA rasapUrNa ho jAtI haiN| isalie jina mulkoM meM bhI kAmavAsanA pragAr3ha ho jAyegI, una mulkoM meM zarAba bhI pragAr3ha ho jaayegii| saca to yaha hai ki phira binA zarAba piye kAmavAsanA meM utaranA muzkila ho jaayegaa| kyoMki vaha thor3I-sI jo samajha hai, vaha bhI bAdhA DAlatI hai| zarAba pIkara AdamI phira ThIka pazavata vyavahAra va yaha jo hamArI vRtti hai ki hama kisI ko AkarSita kareM, agara Apa AkarSita karanA cAhate haiM kisI ko, to Apako kisI na kisI mAmale meM madamatta honA caahie| jo rAjanItijJa netA pAgala kI taraha bolatA hai, jo pAgala kI taraha AzvAsana detA hai, jo kahatA hai ki kala mere hAtha meM tAkata hogI to svarga A jAyegA pRthvI para, vaha jyAdA logoM ko AkarSita karatA hai| jo samajhadArI kI bAteM karatA hai, usase koI AkarSita nahIM hotaa| jisa abhinetrI kI AMkhoM se zarAba ApakI tarapha bahatI huI mAlUma par3atI hai, vaha AkarSita karatI hai| abhinetrI ke pAsa buddha jaisI AMkha ho, to Apa pAgala jaise gaye hoM to zAMta hokara ghara lauTa aayeNge| usake pAsa AMkha cAhie jisameM zarAba kA bhAva ho| madahoza AMkha caahie| usake cehare para jo raunaka ho, vaha Apako jagAtI na ho, sulAtI ho| jahAM bhI hameM behozI milatI hai, vahAM hameM rasa AtA hai| jisa cIja ko bhI dekhakara Apa apane ko bhUla jAte haiM, samajhanA ki vahAM zarAba hai| jisa cIja ko bhI dekhakara Apa apane ko bhUla jAte haiM, agara eka abhinetrI ko dekhakara Apako apanA khayAla nahIM raha jAtA, 72 .
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA to Apa samajhanA ki vahAM behozI hai, zarAba hai| aura zarAba hI Apako khIMca rahI hai| zarAba, zarAba kI botaloM meM hI nahIM hotI, AMkhoM meM bhI hotI hai, vastroM meM bhI hotI hai, ceharoM meM bhI hotI hai, hAthoM meM bhI hotI hai, camar3I meM bhI hotI hai| zarAba bar3I vyApaka ghaTanA hai| mahAvIra kahate haiM ki jo vyakti isa taraha ke rasoM kA sevana karatA hai jo mAdaka haiM, aura jo apane bhItara kI mAdakatA ko miTAtA nahIM, bar3hAtA hai, usakI tarapha vAsanAeM aise hI daur3ane lageMgI jaise phala bhare vRkSa ke pAsa pakSI daur3a Ate haiM / aura jo vyakti apane pAsa vAsanAeM bulA rahA hai vaha apane hAtha se apane bandhana AkarSita kara rahA hai| vaha apanI hathakar3iyoM aura apanI ber3iyoM ko nimaMtraNa de rahA hai ki Ao, vaha apane hAtha se apane kArAgRhoM ko bulA rahA hai ki Ao, aura mere cAroM tarapha nirmita ho jaao| vaha vyakti kabhI mukta, vaha vyakti kabhI zAMta, vaha vyakti kabhI zUnya, vaha vyakti kabhI satya ko upalabdha nahIM ho sakatA hai / kyoMki satya kI pahalI zarta hai, svtNtrtaa| satya kI pahalI zarta hai, eka mukta bhAva / aura vAsanAoM se koI kaise mukta ho sakatA hai? _ 'kAma-bhoga apane Apa na kisI manuSya meM samabhAva paidA karate haiM, aura na kisI meM rAga-dveSa rUpI vikRti paidA karate haiM / parantu manuSya svayaM hI unake prati rAga-dveSa ke nAnA saMkalpa banAkara moha se vikAragrasta ho jAtA hai|' yaha sUtra kImatI hai| mahAvIra kahate haiM ki sArA khela kAma-vAsanA kA tumhArA apanA hai| maiM kumbha ke mele meM thA / eka mitra mere sAtha the| melA zurU hone meM abhI dera thI kucha / hama donoM baiThe the gaMgA ke kinAre, dUra bahuta dUra nahIM, dikhAyI par3e itane dUra / eka mahilA apane bAla saMvAra rahI thI snAna karane ke bAda / usakI pITha hI dikhAyI par3atI thii| mitra bilakula pAgala ho gye| bAta-cIta meM unakA rasa jAtA rahA / unhoMne mujhase kahA ki rukeM / maiM isa strI kA ceharA na dekha lUM taba taka mujhe caina na pdd'egaa| maiM jAUM, ceharA dekha aauuN| vaha gaye, aura vahAM se bar3e udAsa lauTe / vaha strI nahIM thI, eka sAdhu thA jo apane bAla saMvAra rahA thA / gaye, taba unake pairoM kI cAla, lauTe taba unake pairoM kA hAla! magara saMkocI hote, ziSTa hote, mana meM hI rakha lete, aura jindagI bhara parezAna rhte| saca meM hI pIche se AkRti AkarSaka mAlUma par3I thii| para vaha AkarSaNa vahAM thA yA mana meM thA? kyoMki vahAM jAkara patA calA ki puruSa hai, to AkarSaNa kho gyaa| AkarSaNa strI meM hai yA strI ke bhAva meM hai? AkarSaNa puruSa meM hai yA puruSa ke bhAva meM? gaharA AkarSaNa bhItara hai, use hama phailAte haiM bAhara / bAhara khUTiyAM haiM sirpha, una para hama TAMgate haiM apane AkarSaNa ko| aura aisA bhI nahIM hai ki aisI ghaTanA ghaTe, tabhI patA calatA hai| Aja Apa kisI ke lie dIvAne haiM, bar3A rasa hai| aura kala saba phIkA ho jAtA hai, aura Apa khuda hI nahIM soca pAte ki kyA huA, kala itanA rasa thA, Aja saba phIkA kyoM ho gayA? vyakti vahI hai, saba rasa phIkA ho gayA! ___ mana kA jo AkarSaNa thA, vaha punarukti nahIM mAMgatA / agara vyakti kA hI AkarSaNa ho to vaha Aja bhI utanA hI rahegA, kala bhI utanA thA, parasoM bhI utanA hI rhegaa| lekina mana naye ko mAMgatA hai| isalie jise Aja AkarSita jAnA hai, pakkA samajha lenA, kala vaha utanA __yaha mana to naye ko mAMgatA hai| purAne meM isakA rasa khone lagatA hai| yaha mana kA svabhAva hai| kucha bhUla nahIM hai isameM, sirpha usakA svabhAva hai| Aja jo bhojana kiyA, kala jo bhojana kiyA, parasoM jo bhojana kiyA, to cauthe dina ghabarAhaTa ho jaayegii| mana to aisA hI mAMgatA hai; Aja bhI vahI patnI hai, kala bhI vahI patnI hai, parasoM bhI vahI patnI hai| cauthe dina mana udAsa ho jAyegA / mana to naye ko mAMgatA 73
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 hai| isalie agara patnI meM AkarSaNa jArI rakhanA hai, to naye ke saba upAya bilakula banda kara dene cAhie, to mAra pITakara AkarSaNa calatA rahatA hai| isalie hamane vivAha ke itane iMtajAma kiye haiM, tAki bAhara koI upAya hI na raha jaaye| ___ jina mulkoM ne bAhara ke upAya chor3a diye, vahAM vivAha TUTa rahA hai| vivAha baca nahIM sktaa| vivAha eka bar3I AyojanA hai, vaha AyojanA aisI hai ki puruSa phira kisI aura strI ko ThIka se dekha bhI na pAye / strI phira kisI aura puruSa ke nikaTa pahuMca bhI na paaye| to phira majabUrI meM una donoM ko hamane chor3a diyaa| usakA matalaba yaha huA ki mujhe Aja bhI vahI bhojana deM, kala bhI vahI bhojana deM, parasoM bhI vahI bhojana deM, aura agara kisI aura bhojana kA koI upAya hI na ho, aura merI kAlakoTharI meM vahI bhojana mujhe upalabdha hotA ho, to cauthe dina bhI maiM vahI bhojana kruuNgaa| pAMcaveM dina bhI kruuNgaa| lekina agara mujhe aura bhojana upalabdha ho sakate hoM, koI ar3acana na AtI ho, koI asuvidhA na hotI ho, to nahIM kruuNgaa| __ isalie eka bAta pakkI hai, vivAha tabhI taka Tika sakatA hai duniyA meM, jaba taka hama bAhara ke sAre AkarSaNoM ko pUrI taraha roka rakhate haiN| aura bAhara ke AkarSaNa meM jitanA AkarSaNa milatA hai, usase jyAdA khatarA mile, upadrava mile, jhaMjhaTa mile, parezAnI mile, to ruka sakatA hai| nahIM to vivAha TUTa jaayegaa| lekina yaha vivAha jo TUTa jAyegA, jhUThA hI hogaa| jisa duniyA meM sArA AkarSaNa milatA ho aura vivAha baca jAye, to hI samajhanA ki vivAha hai| nahIM to dhokhA thA isalie jisa dina vivAha ke koI dina baMdhana nahIM hoMge, usI dina hameM patA calegA ki kauna pati-patnI hai, usake pahale koI patA nahIM cala sakatA-koI upAya nahIM patA calane kaa| mujhe kyA pasanda hai, merA kisake sAtha gaharA nAtA hai, AMtarika, vaha tabhI patA calegA jaba badalane ke saba upAya hoM, aura badalAhaTa na ho, jaba badalane ke koI upAya hI na hoM, aura badalAhaTa na ho to sabhI patniyAM satiyAM haiN| koI ar3acana nahIM hai, aura sabhI pati eka patnIvratI haiN| jitanA hamAre cAroM tarapha khUTiyAM hoM, utanA hI hameM patA calegA ki kitanA projekzana hai, kitanA hamArA mana eka khUTI se dUsarI khUTI, dUsarI se tIsarI para nAcatA rahatA hai| jo hama rasa pAte haiM usa khUTI se, vaha bhI hamArA diyA huA dAna hai, yaha mahAvIra kaha rahe haiN| usase kucha milatA nahIM hai hmeN| ___ eka kuttA hai, vaha eka haDDI ko muMha meM lekara cUsa rahA hai / kuttA jaba haDDI cUse, to baiThakara dhyAna karanA cAhie usa para kyoMki vaha bar3A gaharA kAma kara rahA hai, jo sabhI AdamI karate haiM / kuttA haDDI cUsatA hai, to haDDI meM kucha rasa to hotA nahIM, lekina kutte ke khuda hI muMha meM jakhma ho jAte haiM / haDDI cUsane se, unase khUna nikalane lagatA hai| vaha jo khUna nikalane lagatA hai, vaha kuttA samajhatA hai, haDDI se A rahA hai| vaha khUna gale meM jAtA hai, svAdiSTa mAlUma par3atA hai, apanA hI khUna hai| lekina kuttA samajhe bhI kaise ki haDDI se nahIM nikala rahA hai| jaba haDDI cUsatA hai, tabhI nikalatA hai| svabhAvataH tarkayukta hai, gaNita sApha hai ki jaba haDDI cUsatA hUM, tabhI nikalatA hai, haDDI se nikalatA hai| lekina vaha nikalatA hai apane hI masUr3hoM ke TUTa jAne se, apane hI muMha meM ghAva ho jAne se / kuttA maje se haDDI cUsatA rahatA hai, aura apanA hI khUna pItA rahatA hai| ___ jaba Apa kisI aura se rasa lete haiM, taba Apa haDDI cUsa rahe haiM / rasa Apake hI mana kA hai, apanA hI khUna jharatA hai| kisI dUsare se koI rasa milatA nahIM, mila sakatA nhiiN| agara eka vyakti saMbhoga meM bhI socatA hai, sukha mila rahA hai to vaha apane hI khUna jharane se milatA hai, kisI dUsare se kucha lenA-denA nahIM hai / haDDI cUsanA hai / lekina kaThina hai, na kutte kI samajha meM AtA hai, na AdamI kI samajha meM AtA hai| khuda ko samajhanA jaTila hai| ___ mahAvIra kahate haiN| kAma-bhoga apane Apa na manuSya meM samabhAva paidA karate haiM, na to socanA ki kAma-bhoga se koI samatA upalabdha hotI hai, sukha upalabdha hotA hai, zAMti upalabdha hotI hai| isase viparIta bhI mata socanA / sAdhu-saMnyAsI yahI socate haiM, kAma-bhoga se dukha 74 :
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA khela kAma-vAsanA kA utpanna hotA hai| kaThinAI AtI hai, rAga-dveSa paidA hote haiM, naraka nirmita hotA hai| dhyAna rakhanA ki yaha vahI AdamI hai jo kala socatA thA ki kAma-bhoga se svarga milatA hai| yaha vahI AdamI hai, aba zIrSAsana karane lgaa| aba yaha kahatA hai ki kAma-bhoga se naraka milatA hai| ___ mahAvIra kahate haiM, kAma-bhoga se na svarga milatA hai, na naraka milatA hai| kAma-bhoga para svarga bhI tumhArA mana hI Aropita karatA hai, kAma-bhoga para tumhArA mana hI tumhArA naraka bhI nirmita karatA hai| tuma kAma-bhoga se vahI pAte ho jo tuma DAla dete ho usameM / tumheM vahI milatA hai jo tumhArA hI diyA huA hai| aura tuma denA, DAlanA baMda kara do to kAma-bhoga vilIna ho jAtA hai, tirohita ho jAtA hai / khUTiyAM khar3I raheM apanI jagaha, tuma apanI vRttiyoM ko una para TAMganA banda kara dete ho| __ aura jisa dina koI vyakti yaha jAna letA hai ki sukha bhI mere, dukha bhI mere--saba bhAva mere haiM, usa dina vyakti mukta ho jAtA hai| jaba taka mujhe lagatA hai ki dukha kisI aura se AtA hai, sukha kisI aura se AtA hai, taba taka maiM parataMtra hotA hUM, nirbhara hotA huuN| ___ mukti kA yahI hai artha-jisa dina mujhe lagatA hai ki saba kucha merA phailAva hai| jahAM maiMne cAhA, sukha pAUM, vahAM maiMne sukha dekha liyA / jahAM maiMne cAhA dukha pAUM vahAM maiMne dukha dekha liyA / jo maiMne dekhA vaha merI AMkha se gaye hue citra the, jagata ne kevala parde kA kAma kiyA, citra mere the| projekTara maiM huuN| lekina projekTara dikhAyI nahIM pdd'te| philma meM bhI Apa baiThakara dekhate haiM, projekTara pITha ke pIche hotA hai| vaha vahAM chipA rahatA hai, dIvAra ke bhItara, choTe se cheda se nikalate rahate haiM citra, dikhAyI par3ate haiM parde para, jahAM hote nhiiN| jahAM hote haiM, vaha hotI hai pITha ke pIche, vahAM koI dekhatA nahIM / parde para kucha hotA nhiiN| parde para kevala jo projekTara pheMkatA hai vahI dikhAyI par3atA hai| ___ dhyAna rahe, jaba maiM kisI strI, kisI puruSa, kisI mitra, kisI zatru ke prati kisI bhAva meM par3a jAtA hUM, to projekTara mere pIche bhItara chipA hai jahAM se maiM citra pheMkata sarA vyakti kevala eka pardA hai, jisa para vaha citra dikhAyI par3atA hai| maiM hI dikhAyI par3atA haM bahuta logoM pr| manovaijJAnika kahate haiM ki jaba kisI AdamI meM tumheM koI burAI dikhAyI par3e, to bahuta gaura se socnaa| jyAdA mauke ye burAI tumhArI hogii| jaise eka bApa hai-agara bApa gadhA rahA ho skUla meM, to beTe ko gadhA bilakula bardAzta nahIM kara sakegA, beTe ko vaha buddhimAna banAne kI koziza meM lagA rhegaa| aura jarA-sA beTA kucha nAsamajhI aura mUr3hatA kare, jarA nambara usake kama ho jAyeM to bhArI zoragula mcaayegaa| buddhimAna bApa itanA nahIM macAyegA / buddhU bApa jarUra macAyegA / usakA kAraNa hai, ki beTA sirpha projekzana kA pardA hai / jo unameM kama raha gayA hai vaha usameM pUrA karane kI koziza kara rahe haiN| ___ mullA nasaruddIna kA beTA eka dina apanA skUla se pramANa-patra lekara lauTA sAlAnA parIkSA kA / mullA ne bahuta hAya-taubA macAyI, bahuta uchlaa-kuudaa| aura kahA ki barabAda kara diyA, nAma DubA diyaa| kisI viSaya meM beTA uttIrNa nahIM haA hai| adhikatara meM zunya prApta huA hai| __ lekina beTA nasaruddIna kA hI thaa| vaha khar3A muskurAtA rahA / jaba bApa kAphI zoragula kara liyA aura kAphI apane ko uttejita kara sane kahA ki jarA Thaharie, yaha pramANa-patra merA nahIM hai, purAnI kurAna kI kitAba meM mila gayA hai| yaha ApakA haiN| mullA nasaruddIna ne kahA, 'to ThIka, to jo mere bApa ne mere sAtha kiyA thA vahI maiM tere sAtha kruuNgaa|' usake lar3ake ne pUchA, 'tumhAre bApa ne tumhAre sAtha kyA kiyA thA?' usane kahA, 'naMgA karake camar3I udher3a dI thii|' 'to ThIka! merA hI sahI, koI harjA nahIM / terA kahAM hai?' usake beTe ne kahA, 'merI bhI hAlata yahI hai| isIlie to maiMne ApakA dikhAyA hai, zAyada Apa thor3e narama ho jaayeN|' 75
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 usane kahA ki narama kA koI upAya nhiiN| jo mere bApa ne mere sAtha kiyA thA, vahI maiM tere sAtha kruuNgaa| jo hameM dUsaroM meM dikhAyI par3atA hai-Apako dikhAyI par3atA hai ki phalAM AdamI bahuta IrSyAlu hai, thor3A khayAla karanA, kahIM vaha AdamI pardA to nahIM hai, aura Apake bhItara IrSyA hai| Apako dikhAyI par3atA hai, phalAM AdamI bahuta ahaMkArI hai, thor3A khayAla karanA, vaha pardA to nahIM hai, aura ahaMkAra Apake bhItara hai| Apako lagatA hai, phalAM AdamI beImAna hai, thor3A khayAla karanA, thor3A mur3a-mur3akara dekhanA zurU karo, tAki projekTara kA patA cle| parde para hI mata dekhate rho| __mahAvIra kahate haiM, saba pIche se, bhItara se A rahA hai aura bAhara phaila rahA hai| sArA khela tumhArA hai| tumhI ho nATaka ke lekhaka, tumhIM ho usake pAtra, tumhI ho usake drshk| dUsare ko mata khojo, apane ko khoja lo| jo isa khoja meM laga jAtA hai, vaha eka dina mukta ho jAtA hai| Aja itanA hii|