Book Title: Ketlik Laghu Rachanao
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229648/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maI 2011 keTalIka laghuracanAo ___- zI. phuTakaLa patromAMthI jaDelI thoDIka laghu gurjara kAvyaracanAo ahIM prastuta che. teno sAmAnya paricaya - prathama gautamasvAmi-caupaI che. bhagavAna mahAvIranA prathama ziSya gautama svAmI, temAM varNana che. kartA muni jayasAgara che. racanA 18mA zatakanI ke tethI moDI hoya tema jaNAya che. bIjI racanA gahu~lI che, te bhagavAna mahAvIranAM pAMcamA ziSya ane vartamAna jaina zramaNa paramparAnA Adi AcArya-guru sudharmasvAmInI stutirUpa che. trIjI racanA paNa sudharmasvAmInI gahuMlI ja che. AcAryanA guNa 36 che. te 36 paNa 36 rIte gaNAvI zakAya che. temAMthI cAra rItanI chatrIzI A gahuMlImAM varNavAI che. tethI ja tene 'SaTtriMzakAcatuSkagarbhitagUhalIgIta' evaM nAma Apela che. gahuMlI sArvajanika cIja gaNAtI hoI temAM tenA racanAra- nAma lagabhaga nathI hotuM. ___ cothI racanA che to gahuMlI ja, paNa tenuM nAma 'saudharmagaNadharabhAsa' evaM apAyuM che. temAM paNa AcAryanA guNonI chatrIzI- ja varNana che. uparAMta temAM kuMkumanI gahuMlI racIne te Upara akSata pAtharIne te Upara zrIphala mUkavArUpa gahuMlI-racanAnuM paNa varNana thayuM che, je dhyAnArha che. __pAMcamI racanA 'gautama bhAsa' nAme, gautamasvAmInI gahaMlI che. AmAM paNa trIjI kaDImAM kaMkuno sAthIo karI, te para akSata pUrI gahu~lI kADhavAnI prathAno nirdeza che. kyAMya sAthIA sAthe siddhazilA AlekhavAno nirdeza nathI te khAsa noMdhapAtra jaNAya che. 2-3-4-5 e cAre racanAomAM, chellI kaDImAM 'jinazAsana' zabda acUka Ave che, te UparathI te cAre eka ja kartAnI racanA hovAnuM anumAna thAya che. A racanAo paNa 19mA zatakanI hovAnuM lAgyuM che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 anusandhAna-55 zrIgautamasvAmi-caupaI // goyamasAmI guNanilau sohagasiri uri hAra / ArAhau ANaMda bhari suyakevala siNagAra // 1 // cupaI // girUyA gaNahara goyamasAmi riddhi vRddhi jasu lIdhai nAmi / rAtidivasa mujha eha ucchAi praya(ha) uThI praNamuM tasu pAya // 2 // brahmavaMzabhUSaNa vasubhUti puhavi prIyA nararatana prasUti / iMdrabhUti tasu nAmi putra bIjo goyama nAma pavIta // 3 // dauDha sahasa tApasa eka pAtra khIri jimADI tatakSaNa mAtra / te varIyA nyANe tatakSiNA e jANe prabhunI dakSiNA // 4 // dakSaNa hasta siddhi jasa hoya sa jasu dIkhai tasu kevala hoi / Apa pAsi aNahUi dAna goyama dIjai iNi pari nyAna // 5 // vIravayaNa aSTApada zRMgi sovanamaya jiNahara uttaMgi / jiNa nIyalabadhI vaMdI deva kevala[la]chi manAvI seva // 6 // hemakamala Upari aNusaryA sahasa pacA[sa]suM paravaryA / cauvIse jina pUjA karI prabha(bhu) dhyAu uttama tapa AdarI // 7 // Adi praNamaMtAM mAyAbIja zrIarihaMtamanaMtara lIja / goyamasAmI Agali namu maMtra eha dIvAlI-samu // 8 // goyamanAmai lAbhaI rAja goyamanAmai sIjhai kAja / navanidhi aSTamahAsiddhi milai doSa galai sivi saMkaTa Talai // 9 // kAmadheni ghari-aMgaNi ramai suprasanna jau goyama kimai / kSudropadrava jAi TalI bhAvavibhUSaNa na Avai valI // 10 // siddhi budhi bahu labadhi bharyA tu goyama ciMtAmaNi saryA / ju tame icchau sukhasaMtAna icchau ahinisi atibahumAna // kavita e jApa bhaNai lahI zrIjayasAgara bolai sahI // 11 // iti zrIgautamasvAmicaupai saMpUrNaH // Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maI 2011 73 gahuMlI ane bhAsa gIto // rAmacaMda ke vAgi - e dezI // caMpAnayarI udyAna surataru mahuri rahyo rI / vIra paTodhara dhIra suhama Aya rahyo rI // 1 // jiyakrodha jIyamAna mAyA lobha tajai rI / saMpUraNa zrutajJAna jinavara biruda bhajai rI // 2 // Azrava5 viSaya5 pramAda 5 nidrA paMca tajai rI / dasavidha sAmAcAri0 SaTavidha jayaNA bhajai rI // 3 // upagArI dharai bAra bhAvanA tapa paDimA rI / niHkAraNa jagabaMdhu ravi zazI meha samA rI // 4 // kaMcanakamala vicAli beMsI dharma kaha rI / jiNathI bhaviyaNa loya Atamatattva lahaiM rI // 5 // koNika bhUpatInAri ghuyalI goliM kareM rI / mANika motI vadhAya puNya bhaMDAra bharai rI // 6 // jinasAsananI bhaktI karatAM pApa haNe rI / sohava sarikheM sAda ghuyalI gIta bhaNe rI // 7 // iti sohama gaNadhara guyalIgItaM // celaNA lAveM gUyalI guru e ruDA, zreNikanRpa ghari nAri sajanI e ruddaa| sohamasAmI samosaryA gu0, prabhu paMcama gaNadhAra sa0 // 1 // chatrIsa chatrIse guNe gu0, zobhIta puNya pavItra sa0 / AgamavayaNa sudhArase gu0, varasI ThArai citta sa0 // 2 // paDirUvAdika cauda che gu0, khAMtyAdika dasa dharma sa0 / bAraha bhAvana bhAvIyA gu0, e chatrIsI marma sa0 // 3 // daMsaNa nANa caraNataNA gu0, tapa AcAre yukta sa0 / satya10 samAdhi10 alaMkaryA gu0, sola kaSAye mukta sa0 // 4 // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 anusandhAna-55 navavidha dharmatattvanI dezanA gu0, navakalpa ugravihAra sa0 / navanIyANAM parihare gu0, navavA. vrata dhAra sa0 // 5 // AtamabAjoTha upare gu0, samakita sAthIo pUra sa0 / mUlauttara[guNa] dhUyalI gu0, upasama akSata bhUri sa0 // 6 // kokila kaMThe kAminI gu0, sohava gAye gIta sa0 / mANika motI lUMchaNe gu0, zrIjinazAsana rIti sa0 // 7 // itI SaTviMzakAcatuSkagarbhita gUMhalI gItaM // A che lAla - e dezI // jJAnAdika guNakhAMNi rAjagrahI udyAna gaNadhara lAla sohamasAmI samosaryA jI // 1 // kaMcana gaurI sarIra vANI gaMgAnIra, gaNa0 / trihuM paMtheM pasareM sadA jI // 2 // aMga upAMgaha bAra12, dasavidha rucIno dhAra, ga0 dugavidha26 zikSA upadize jI // 3 // tera kriyA13 vrata bAra12, gihipaDimA agIyAra1, ga0, zrAvakaguNa11 bheda siddhanA jI // 4 // vinaya10 veyAvaca0 kalpa10, dhareM dasavidha cha akalpa, ga0 vaMdaNa doSa22 vikathA tajeM jI36 // 5 // kuMkamarola kacola, ghuyalI raMgamarola, ga0, ____ akSata bhUri zrIphala UpareM jI // 6 // magadhAdhipanI nAri, sola sajI saNagAra, ga0, lalI [lalI] karatI lUMchaNAM jI // 7 // jotI gurumukhacaMda, pAmatI paramAnaMda, ga0, catura cakorI goraDI jI // 8 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maI 2011 75 suravadhUnaravadhU koDi, mili mili sarikhI joDi, ga0, gAvai jinazAsana-dhaNI jI // 9 // iti saudharmagaNadhara bhAsa // rAjagrahI ralIyAMmaNI jihAM guNazila caitya suThAMma, sAjana morI he sahIyara morI he beMhiMnara(nI) morI he, Avo savAIguru bheTavA, kAMI meTavA karma kaThora sA0 munigaNa tArAmAM caMda yUM AvyA gaNadhara gautamasvAmi sA0 1 pAMce iMdrI vasi kareM valI pAleM paMca AcAra sA0 labadhi aThAvIsano dhaNI jehavo ATha prabhAvaka rAya sA0 2 paheraNi pIta paTolaDI upari navaraMga ghATa sA0 kuMkumagholasu sAthIo kari akSatapUri sughATa sA0 3 lalI lalI kIjeM luMchaNAM leI rajata kanakanAM phUla sA0 karo jinazAsana prabhAvanA vajaDAvo maMgalatUra sA0 4 itI gautamabhAsa // kaThina zabdArtha racanA racanA 1 kaDI 4 nyANe 3 nyANe dIkhai kevala nIyalabadhI geliM 3 w w" jJAne dIkSA Ape kevalajJAna potAnI labdhi-zaktithI gelathI-AnandathI sadhavA-saubhAgyavatI sohava noMdha : bAkI aneka zabdo jaina paribhASAnA che, tenA artha je te sandarbha thakI ja pAmI zakAze. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 TraMka noMdha : (1) anusandhAna-55 upAdhyAya zrIyazovijayajInI guru-ziSyaparamparA caMdarAjAnA rAsanI 19mA saikAnI eka prati jovAmAM AvI. tenI puSpikAmAM upA. yazovijayajInI paramparA viSe vAMcatAM khyAla Avyo ke saM. 1866 sudhI to temanI paramparA pravartatI ja hatI. tyAra pachI paNa keTaloka vakhata te cAlu rahI hoya to te banavAjoga che. te puSpikA A pramANe che : saMvata 1866nA varSe Aso sudi 2 dine vAra budhe sakala bhaTTAraka purandara bhaTTAraka zrIzrI 108 hIravijayasUrIzvarajI tatziSya mahopAdhyAya zrI zrI 108 zrI kalyANavijayagaNi tatziSya sakalapaNDitaziromaNI paNDita zrI 19 lAbhavijayagaNi tatziSya sakalapaNDitaziromaNI nayavijayagaNI tatziSya sakalavAcakapurandaravAcakacakracakravartI mahopAdhyAya zrI zrI 108 mahoupAdhyAya zrIzrI zrImat yazovijayagaNI tatziSya sakalapaNDitaziromaNI paNDita zrI 19 zrI guNavijayagaNI tatziSya sakalavAcakapurandara vAcaka mahoupAdhyAya zrIzrI 108 zrIsumativijayagaNI tatziSya sakalapaNDita ziromaNI paNDita zrI zrI 19 uttamavijayagaNI tatziSya sakalapaNDitaziromaNI paNDita zrIzrI 19 zrIpratApavijayagaNI tatziSya paM. gaMgavijayena lipIkRtaM ca bhUdharajI kAnhujIrAmajI kAnhujI vAcanArthaM zrImuMbaIbaMdire zrIgoDIpArzvanAthaprasAdAt / zrIrastu kalyANamastu zreyostu zubhaM bhavatu // AnA parathI upAdhyAyajI mahArAjanI pAMca peDhI sudhI to ziSyaparamparA cAlI hatI te nakkI thAya che, ane vadhumAM temanI pAMcamI peDhInA ziSya mumbaI paNa gayA hatA ane goDIjInA prakhyAta derAsaramAM A pothI teoe lakhI hatI te paNa jANavA maLe che. muni dhurandhara vijaya 'arihaMta' samRddhi epA. pAse, hAI-ve, DIsA - 385535 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maI 2011 77 (2) kAvyAnuzAsanano svAdhyAya karatAM.. prA. rasikalAla cho. parIkhe kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcAryakRta kAvyAnuzAsana (-alaMkAracUDAmaNi ane viveka - o svopajJa TIkAdvaya sAthe)nuM sarasa sampAdana karyu che. (pra.- mahAvIra jaina vidyAlaya - muMbai, I.sa. 1938) hamaNAM te pustaka dvArA kAvyAnuzAsana-adhyAya-1nuM adhyayana karatAM temAM keTalIka kSatio jovA maLI; jenI noMdha abhyAsIne upayogI thaze oma jaNAtAM atre ApavAmAM Ave che : paMkti azuddha zuddha evaM dRSTo0 evaMdRSTo0 vigaladvArA0 vigaladdhArA0 dAnavayutai0 0dAnavanutai0 0nadI yacce0 nadIvacce0 mRdupriya0 mRdu priya0 0ruhikA 0ruhikAH vAtAhara0 vAtAhAra0 rAvaNaH kva nu rAvaNaH, kva nu 0lAdi dravya0 0lAdidravya0 iti / vacanAd iti vacanAd tadanugamena tadananugamena 0pAro'pahnava0 0pAro'napahnava0 0tamAhaya0 0tamA haya0 53 14 0dandhazayyA0 0dandha! zayyA tettiyaNa tettiyeNa 55 16 bhidhAnena vidhi0 0bhidhAne, na vidhi 55 19 0tamonivahe 0tamanivahe pustakamAM zuddhipatrakamAM darzAvelAM sthAno atre nathI noMdhyA. * * * * ng * * * k ae a 3 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 anusandhAna-55 U sajjhAva0 sabbhAva0 sur 22 - 12 C m 6 6 70 70 70 74 4000 3 3 3 55 3 2 1885 3 3 38 OM OM OM tu mae tathA ca vibhAtyahniH 0ntare pratItiH 0vadanAmadirA tattvadRSTi.....kathaM sAptasya 0rapratibodha0 sasambhramAha iti vA / vaktavye tatparaM tatkusuma0 bahu jANaya neSu hate0 0prastutvagatiH vaNuddase saDiatto cA ekkaraso kazcit kubja 0lUkAdenirvA0 janmAbhinandanaM samo sarai liGganAdi / tatra milANa kamala0 tanurUpe'pi te zabde kanakaM citre palAzaiH prakara0 syAditityAdi0 tumae 0tayA ca vibhAtyahni 0ntarapratItiH 0vadanA madirA ....kathaM tattvadRSTiH sA tasya 0raprabodha0 sasambhramamAha iti vA vaktavye tatparaM yad hRdayaM tatkusuma0 bahujANaya neSuhate0 0prastutatvagatiH vaNuddese saDiavatto cAekkaraso kazcit / kubja 0lUkAdernivA0 janmAnabhinandanaM samosarai liGganAdi tatra milANakamala0 tanurUpe api tezabde kanakacitre palAzaprakara0 syAdityAdi0 78 /22 0*2222 v or w 2022 m 78 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maI 2011 79 NhAyaMti NhAyaMti 85 5 0yANattahaM 0yANa tUhaM 86 8 0zvararaidya subo0 0zvarairapyasubo0 racanAyAstu racanayostu 87 12 tad dvAreNa taddvAreNa pRSTha 71, paMkti 24 'trayazcakArAH svataH sambhavantIti / na kevalaM bhaNiti0' ne badale Ama vAMcaveM joio : 'trayazcakArAH / svataHsambhavIti (pR. 72 para mudrita alaM.TIkArnu pratIka) / na kevalaM....' matalaba ke 'na kevalaM0'thI zaru thatI tamAma TIkA 'svataHsambhavI'nI sAthe sambandhita svatantra carcA che; 'suvarNapuSpAM0'nI TIkA-antargata ene samajavAnI nathI. abhyAsa daramiyAna DaoN. tapasvI nAndIo karelo kAvyAnuzAsanano anuvAda paNa jovAno thayo. (pra.- lA. da. vidyAmandira- amadAvAda, L. D. Series-123, I.sa. 2000) A anuvAda paratve granthamAlAnA sAmAnya sampAdaka Do. jitendra zAhe lakhyuM che : "tenA (-kAvyAnuzAsananA) pramANabhUta ane vidvattApUrNa anuvAdanI UNapa vartAtI hatI. te A prakAzanathI pUrNa thAya che." have, A anuvAda keTalo 'pramANabhUta' ane "vidvattApUrNa' che, tenA eka-be namUnA : 1. maMgalazlokanI alaM. TIkAmAM jainamatAnusAra vANInuM svarUpa darzAvanArI paMkti che : "ucyata iti vAka, varNapadavAkyAdibhAvena bhaassaadrvyprinntiH|" jainamate, 'bhASAdravya' tarIke oLakhAtAM viziSTa pudgalaskandho ja vaktAnA prayatnathI varNAdirUpe pariName che ane 'vANI' tarIke oLakhAya che. tethI A paMktino anuvAda Ama thAyaH "je bolAya te vANI, (A vANI aTale bIjuM kazuM nahIM, paNa) varNa, pada,vAkya va. rUpe bhASAdravya, pariNamana ja che." have, Do. nAndIo karelo anuvAda : "je bolAya che te thaI vANI, je varNa, pada (tathA ) vAkya rUpe ('Adi' padanuM zuM thayuM ?) bhASAmA pariName che." amaNe jo 'dravya' zabdane lakSamAM lIdho hota ane jaina paribhASA temaja paripATIne samajavAno udyama ko hota to AvI gambhIra kSati na thaI hota. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-55 2. trIjA sUtramA uddhRta zloko : "zabdaprAdhAnyamAzritya, tatra zAstraM pRthagviduH / arthe tattvena yukte tu, vadantyAkhyAnametayoH // dvayorguNatve vyApAra-prAdhAnye kAvyagIrbhavet / " (hRdayadarpaNa) Ano artha Avo cha : "temAM (-zAstrAdimAM) zabdanA prAdhAnyane AzrayIne (vidvAno) zAstrane jueM gaNAve che. (ane) artha jyAre tattvathIprAdhAnyathI yukta thAya tyAre (tene) AkhyAna kahe che. (temaja, zabda ane artha) A banne gauNa thAya ane vyApAra mukhya bane tyAre kAvya sarjAya che." __ have Do. nAndIo karelo anuvAda joio : "zabdanA prAdhAnyanA Azraye rahelA zAstrane juduM kartuM che. paNa tattvathI yukta artha hotAM (tene) AkhyAna kahe che...." vAstavamAM zabdanA prAdhAnyano Azraya zAstrane bIjAM bethI alaga pADavA mATe levAya che. nahIM ke zAstra pote zabdanA prAdhAnyanA Azraye rahe che. 'tattva'no artha paNa ahIM tattva nathI levAno, paNa 'prAdhAnya' levAno che; nahIM to zAstramA artha atattvathI yukta- tattvarahita hoya che oma mAnavAnI Apatti Ave. anuvAdanI AvI gambhIra bhUlo to bIjI keTalIya haze evaM grantha- avalokana karatAM jaNAi Ave che. kliSTatA paNa eTalI che ke ghaNAM badhAM vAkyone traNa-cAra vakhata vAMcIo tyAre bhAvArtha to ThIka, zabdArtha paNa mAMDa khabara paDe. have aeka najara A anuvAda sAthe ApavAmAM AvelI Do. nAndInI kAvyAnuzAsana aMgenI vistRta bhUmikA para nAMkhIzuM. A bhUmikAmAM Do. nAndIo zrIhemacandrAcAryanI pratibhAnu khaNDana karavAno zakya vadhumAM vadhu prayatna karyo che. AcArye A kAvyAnuzAsanamAM zuM karavU joituM hatuM ane zuM nahIM tenI ghaNI ghaNI samAlocanA karI che. AcAryane ghaNAM ghaNAM salAha-sUcano paNa ApyAM che. A badhAMnI tathyatA cakAsavA mATe ApaNe oka ja sUtrane sparzatI vAto joizuM : "mukhyAvyatiriktaH pratIyamAno vyaGgyo dhvaniH // kA.zA. 1.19 // " A sUtra para bhUmikAmAM teoo karelI TippaNI : "ahIM paNa ApaNane hemacandranI zAstrIya nirdezanI UNapa sAle che. sUtramA jyAre temaNe Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maI 2011 'mukhyAvyatiriktaH' kahuM tyAre ja tarata temane samajAi gayuM hatuM ja ke mukhyathI judo to gauNa ane lakSya paNa che ja. tethI vyaMgyanA lakSaNamAM 'mukhyAvyatiriktaH' ovI zabdapasaMdagI paryApta nathI. AthI ja vRttimAM teo 'mukhya, gauNa ane lakSyathI bhinna' avo zabdaprayoga karI sUtranI bhUla sudhAre che. paNa ApaNe noMdhIzuM ke omaNe sUtramA ja jo 'mukhyAdivyatirikta' ovo prayoga ko hota to te vadhu samIcIna jaNAta.'' (pR. 19) vAstavamAM atre sUtramA ja 'mukhya, gauNa ane lakSya -traNethI bhinna' arbu sUcavanAro 'mukhyAdyatiriktaH' pATha che. parIkhasAhebavALA kAvyAnuzAsanamAM paNa A ja pATha mudrita thayo che. ane tyAM pAThAntara tarIke paNa 'mukhyAvyatiriktaH' pATha nirdiSTa nathI. A pATha to DaoN. nAndInA bedarakArIbharyA vAMcana- ja pariNAma che, te abhyAsIne saheje samajAya tema che. haju AgaLa teo lakhe che : "vaLI temaNe 'pratItiviSaya' avo prayoga ko che, te paNa mArI dRSTile apUrato che. AcArye 'vyaJjanayA pratItiviSayo yaH bhavati' ovI spaSTatA karavI jarUrI hatI. kemake, pratIyamAna thatA arthanI pratIti, mahimAle kAvyAnumitithI, to kuntake vicitra abhidhAthI, to mukule lakSaNAthI, to dhanaMjaya/dhanike tAtparyathI mAnI che. tethI vyaMjanA dvArA pratIta thato avo cokhkho Anandavardhana-abhinavagupta-mammaTAcAryano mata je temane svIkArya che teno spaSTa nirdeza thavo jarUrI hato." have, AcArye AnA pachInA ja "mukhyAdyAstacchaktayaH // 1.20 // " sUtra ane tenI vRttimAM, phakta vyaMgya artha mATe nahIM paNa mukhyAdi cAre artha kaI rIte jaNAya, te jaNAvanArI zaktio kaI vagere tamAma spaSTatA karI ja che. paNa bhUmikAlekhaka te lakSamAM levAnuM cUkI gayA jaNAya che ! paNa ATalethI ja teo nahIM aTakatAM AcAryazrI- zAstrajJAna adhUruM hatuM tevA AzayapUrvaka noMdhe che : "vaLI, 'vyaGgyo dhvaniH' ovo prayoga paNa azAstrIya che. kemake, pradhAnarUpe vyaMgya thato artha ja dhvani nAma pAme che. anyathA te guNIbhUtavyaMgya paNa banI zake che. AthI ahIM paNa zAstrIya paribhASAnI coksAI sacavAi nathI." vAstavamA ahIM AcAryano koI doSa nathI. mammaTAcArya vagerenA mate Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-55 vyaMgya artha dharAvatuM kAvya ja dhvani kahevAya che;* jo kAvyamAMthI nIkaLato vyaMgya artha, kAvyanA vAcyArthanI apekSAo vadhAre camatkRtisabhara hoya to. ane jo kAvyanA potAnA vAcya artha karatAM vyaMgya artha nabaLo hoya, to o vyaMgya artha 'gauNa' gaNAya che. ane ovo gauNa vyaMgya artha dharAvatuM kAvya 'dhvanikAvya' nathI gaNAtuM. parantu jo vyaMgyArtha, vAcyArtha karatAM sabaLa hoya, to o vyaMgyArtha 'pradhAna' lekhAya che, ane arbu pradhAnIbhUta vyaMgyArtha dharAvatuM kAvya 'dhvanikAvya' kahevAya che. A thai kAvyane ja dhvani tarIke oLakhanArI sAhityAcAryonI paramparAne sammata vyavasthA. AthI judA paDIne, AcArya pote vyaMgya arthane ja dhvani mAnavAnA pakSamA che.' A pakSamAM vyaMgyanA mukhya ane gauNa -avA bheda ja nathI pADatA, mATe tamAma vyaMgyArtha 'dhvani' kahevAya che. ane AcArye te pramANe ja nirUpaNa karyu che. bhUmikAlekhaka nathI mammaTAcAryanA matanA hArdane barAbara pakaDI zakyA, ke nathI be paramparA vaccenA bhedane pakaDI zakyA ane uparathI hemacandrAcAryane zAstrajJAna nahotuM oma kahe che ! A to aka-be udAharaNo darzAvyAM che. samagra bhUmikAno vigate-nirAMte abhyAsa karavAmAM Ave to AvAM aneka sthaLo maLI Ave ke jemAM Do. nAndIo ayogya rIte hemacandrAcAryanI sAhityazAstra lakhavAnI sajjatA sAme savAla uThAvyA hoya. samagrapaNe A anuvAda-grantha viSe vicAratAM avU lAge che ke A anuvAda kAvyAnuzAsananI upAdeyatA vadhAravA mATe nahIM, paNa AcAryanI A grantha mATenI ayogyatAne darzAvavA khAtara ja karavAmAM Avyo che. ane AcAryazrInI pratibhAnuM khaNDana karatAM temaja anuvAdanI aneka gambhIra bhUlothI bharelA A grantha mATe, granthamALAnA pradhAna sampAdaka Do. nAndIno RNasvIkAra kare che ane potAnI granthazreNImA prakAzita karatAM gaurava anubhave che; tenAthI aTaluM ja spaSTa thAya che ke pradhAna sampAdake A bhUmikA ane anuvAdanuM prakAzana karatAM agAu tene joi javAnI javAbadArIno nirvAha karyo nathI. - muni trailokyamaNDanavijaya idamuttamamatizayini vyaGgye vAcyAd dhvanirbudhaiH kathitaH // 4 // __atAdRzi guNIbhUtavyaGgyaM vyaGgye tu madhyamam / (kAvyaprakAza) + sa ca (-vyaGgyo'rthaH) dhvanyate-dyotyate iti dhvaniriti pUrvAcAyaH saJjitaH-kA.zA.1.19 TIkA