Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmabaMdha vivecana varNana muni zrI naravAhanavijayajI anAdi kALathI saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA jIvo anAdi karmanA saMyogavALA hoya che e anAdi karmano saMyoga eTale jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke- anAdi kALathI AtmAmAM rahelI rAga-dveSanI. pariNati. A rAga dveSanA pariNAmanI cIkAsa jagatamAM rahelA saghaLAya jIvo karatAM anaMta guNI adhika tIvrarUpe e cIkAsa gaNAya che. A cikAsanA pratApe AtmAmAM rahelA anaMta jJAna-anaMta darzana-kSAyika samyaktva-jJAyika cAritra ane anaMta vIrya Adi AtmAmAM anaMtA guNo dareka Atma pradezo upara dabAyelA hoya che. AtmAnA asaMkhyAta pradezomAMthI mAtra ATha rUcaka pradeza rUpe rahelA ATha Atma pradezo. ke je Atmapradezo eka-eka AkAza upara rahelA hoya che. evA ATha Atmapradezo dareka jIvone sadA mATe kevalajJAnathI yukta hoya che. eTale ke e ATheya Atmapradezo saMpUrNa rAgadveSanI cikAsathI sadA mATe rahita hoya che. abhavya jIvo, durbhavya jIvo, bhArekarmI bhavya jIvo vagere jagatamAM jeTalA jIvo rahelA che. te saghaLA AtmAnA AThe rUcaka pradezo sadA mATe kevalajJAnathI yukta hoya che ane rAgadveSanI saMpUrNa vikAsathI rahita ja hoya che. AthI abhavyAdi saMsArI saghaLAya jIvo je saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA che e jIvonA ATha Atmapradezo kevalajJAnAdi ArvibhAve eTale pragaTa rUpe ane bAkInA asaMkhyAtA Atmapradezo. kevalajJAnAdithI tirobhAve (avarAyelA) hoya che. codarAjalokanA lokAkAzanA pradezo, dharmAstikAyanA pradezo, adharmAstikAyanA pradezo ane eka jIvanA Atmapradezo A cAreya saMkhyAmAM eka sarakhA ja sadA mATe hoya che. jIva ane pudgala saMkoca pAmavAnA svabhAvavALuM che ane vistAra pAmavAnA svabhAvavALuM che. mATe eka AkAza pradeza upara anaMtA jIvo ane anaMtA pudgalo rahI zake che. eja rIte eka AtmA potAnA Atmapradezono vistAra kare to codarAjaloka vyApI thai zake che eTale ke eka eka AkAza pradeza upara eka eka Atmapradezane mukIne caudarAjaloka vyApI vistAravALo thai zake che. jyAre teramAM guNasthAnake rahelA kevalajJAnI potAnA bhogavAtA AyuSya karmanA pudgalo (dalIyA) karatAM vedanIya-nAma ane gotrakarmanA pudgalo bhogavavA mATe sattAmAM adhika rahelA hoya to te pugalone AyuSya karma jeTalA bhogavavA lAyaka banAvavA mATe ane adhika pugalono nAza karavA mATe kevalI samudyAta kare che ane e kevalI samuddhAtanA cothA samaye Atmapradezono vistAra karIne caudarAjaloka vyApI e AtmA bane che. Page 1 of 44
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zAthI bane ? jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke dravya, kSetra, kAla ane bhAva A cAra padArthono sUkSmadraSTithI vicAra karIe to kALadravya sthUla rUpe che e kALa dravya karatAM kSetra dravya vadhAre sUkSma che e kSetra dravya karatAM dravya-dravya vadhAre sUkSma che ane e dravya-dravya karatAM bhAva-dravya vadhAre sUkSma hoya che. kALane jANavA mATe kamaLanA so pAMdaDA eka upara eka caDhAvIne rAkhavAmAM Ave ene koi nirogI-yuvAna mANasa tIkSNa bhAlAthI bhedIne soe pAMdaDAmAMthI bhAlAnI aNI bahAra kADhIne batAve temAM jJAnI bhagavaMto kahe che ke- eka pAMdaDAmAMthI bhAlAnI aNI bIjA pAMdaDAmAM dAkhala thAya teTalA kALamAM asaMkhyAtA samaya pasAra thAya che eTale ke eka pAMdaDAthI bojuM pAMdaDuM bhedAtA asaMkhyAtA samayo thAya che e asaMkhyAtA samayono asaMkhyAtamo bhAga je prApta karIe ene eka samaya kahevAya che. athavA ekadama JrNa thayeluM vastra hoya ene koi nirogI yuvAna manuSya ADavA mATe hAthamAM laine enA be TukaDA kare emAM keTalo kALa jAya ? jJAnI bhagavaMto kahe che ke e jIrNavastranA eka tAMtaNAthI bIjo tAMtaNo tuTatAM asaMkhyAtA samayo pasAra thAya che. eno je asaMkhyAtamo bhAga e eka samayarUpa kahevAya che. jJAnInI draSTie ATalo eka samaya rUpa kALa sUkSma hovA chatAMya, skula dravya kahevAya che. kALadravya mAtra manuSya lokamAM ja hoya che. manuSya lokano bahAra kALadravya hotuM nathI tyAM eka sarakho ja kALa hoya che. eTale ke diva-rAtri paMdara divasanuM pakhavADIyuM, trIsa divasano eka mAsa athavA mahino, chA mAsanuM eka ayana je cha mAse eka dakSiNAyana ane cha mAse eka uttarAyana thAya che, bAra mAsanuM eka varasa, pAMca varasano eka yuga ityAdi je vyavahAra kALa paNa manuSya lokanI bahAranA bhAgamAM hoto nathI. tyAM eka sarakho ja kALa hoya che tyAMnA kALanI gaNatrI manuSya lokanI apekSAthI gaNAya che. AvA kALadravya je vyavahAra kALanI gaNatarI thAya che ema nizcaya kALa athavA vartanA kALA haMmezA eka samayano ja hoya che AthI vartanA rUpa eka samaya kALa e vartamAna kALa gaNAya che. AthI vyavahAra kALa atyAra sudhImAM anaMto pasAra thayo ane jeTalo kALa pasAra thayelo che enA karatAM anaMta guNo kALa hajI bAkI che jyAre pUchavAmAM Ave tyAre Aja javAba kALa mATe hoya che. AvA kALa dravya karatAM paNa kSetra dravya sUkSma hoya che. eka aMgula pramANa kSetra laie eTale AMgaLInA eka veDhA jeTalo bhAga tene aMgula kahevAya che. eTalA kSetrane viSe jeTalA AkAza pradezo rahelA che e dareka AkAza pradezo ne eka eka samaye eka eka AkAza pradezane bahAra kADhatA kADhatA e aMgulA jeTalA kSetrane khAlI karatAM asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasarapiNI jeTalo kALa pasAra thAya che. AthI jaNAya che ke kALa asaMkhyAto ane kSetra caudarAjalokanI apekSAe eka aMgula jeTaluMja. AthI kALadravya karatAM kSetra dravya sUkSma gaNAya che. kSetra dravya karatAM dravya-dravya sUkSma hoya che te A pramANe - eka aMgula jeTalA kSetrane viSe asaMkhyAtA AkAza pradezo rahelA che e dareka eka eka AkAza pradeza upara anaMtA anaMtA pudgalo rahelA che. eTale ke anaMtA be paramANuonA banelA skaMdho, anaMtA traNa paramANuonA banelA skaMdho, yAvata saMkhyAtA paramANuonA banelA anaMtA skaMdho, asaMkhyAtA paramANuonA banelA anaMtA skaMdho, anaMtA paramANuonA banelA anaMtA skaMdho temaja jIvone grahaNa karavA lAyaka ATheya vargaNAo anaMtI tathA jIvone agrahaNa yogya anaMtI vargaNAo rahelI hoya che tathA anaMtA jIvo rahelA hoya che. eTale ke Page 2 of 44
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMtA jIvonA asaMkhyAtA asaMkhyAtA Atma pradezo rahelA hoya che AthI kSetra dravya karatAM dravya dravya sUkSmarUpe kaheluM che. dravya-dravya karatAM bhAva dravya sUkSma hoya che te A pramANe eka AkAza pradeza upara anaMtA jIvo rahelA che te dareka jIvonA asaMkhyAtA asaMkhyAtA Atmapradezo rahelA che. e eka eka Atmapradeza upara jIve potAnA purUSArthathI rAgadveSanA pariNAmanI cIkAsathI jagatamAM rahelA grahaNa yogya AThamI kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karIne e pudgalone rAga-dveSanI cIkAsavALA banAvIne e AtmapradezanI sAthe dUdha ane pANInI jema athavA lokhaMDa ane agninI jema ekameka kare che karma kahevAya che. e karmanA pudgalomAMthI keTalAka pudgalo eTale anaMtA pudgalona AtmAnA jJAna guNane dabAve evA banAve che. jene jJAnAvaraNIya karmarUpe kahevAya che. keTalAka pudgalo AtmAnA darzana guNane dabAve evA banAve che jene darzanAvaraNIya karma rUpe kahevAya che. keTalAka pudgalone sukhanI anubhUti karAve athavA duHkhanI anubhUti karAve evA banAve che jene vedanIya karmarUpe kahevAya che. keTalAka pudgalo AtmAnA viveka guNane dabAve eTale ke jIvane vivekamAM muMjhavaNa pedA karAve evA banAve che ene mohanIya karmarUpe kahevAya che. keTalAka pudgalo AtmAnA arUpI guNane dabAve evA kare che jene nAmakarma rUpe kahevAya che. keTalAka pudgalo AtmAnA agurUlaghu svabhAvane dabAve evA banAve che jene gotra karmarUpe kahevAya che ane keTalAka pudgalo AtmAnA saMpUrNa kSAyika vIryane dabAve evA banAve che jene aMtarAya karmarUpe kahevAya che. A rIte samaye samaye jIvo A sAte karmone bAMdhe che ane e dareka karmanA anaMtA anaMtA pudgalo Atmapradeza upara ekameka karato jAya che. jene bhAva sUkSma kahevAya che AthI nizcita thAya che ke Atmapradeza jeTalo sUkSma che enA karatAM karmanA pudgalo vadhAre sUkSmarUpe pariNAma pAme che mATe eka eka Atmapradeza upara anaMtA anaMtA pudgalo rahI zake che. jyAre jIva ATha karmano baMdha karato hoya che tyAre karmarUpa pariNAma pAmelA pudgalomAMthI keTalAka pudgalo AtmAne saMsAramAM jakaDI rAkhe eTale pakaDI rAkhe evA banAve che. jene AyuSya karmanA pudgalo kahevAya che. Ane jJAnI bhagavaMtoe dravya-dravya karatAM bhAva-dravya sUkSma hoya che ema kahyuM che. A rIte kALa karatAM kSetra sUkSma, kSetra karatAM dravya sUkSma, ane dravya karatAM bhAva sUkSma rUpe bane che mATe asaMkhyAta pradezavALA caudarAjaloka jagatane viSe eka eka AkAza pradeza upara anaMtI anaMtI cIjo rahI zake che. mATe ja jagatamAM anaMtA jIvo sadA mATe rahelA hoya che ane anaMtAnaMta pudgalo paNa sadA mATe rahelA hoya che. e jIvo ane pudgalo saMkoca ane vikAsa kai rIte pAme che e joyuM. have saMsArI jIvo be prakAranA hoya che. (1) anAdi sUkSma nigodanA jIvo. je jIvone avyavahAra rAzivALA jIvo kahevAya che. (2) sAdi sUkSma nigodanA jIvo. je jIvone vyayahAra rAzivALA jIvo kahevAya che. jyAM sudhI jIvo avyavahAra rAzimAM rahelA hoya che tyAM sudhI e jIvonA aMtaramAM eTale ke (AtmAmAM) moTe bhAge rAga-dveSanA pariNAmanI cIkAsa eka sarakhI hoya che. kAraNa ke avyavahAra rAzimAM rahelA jIvo potAnA rAgAdi pariNAmanI cIkAsathI eka tiryaMcagatino ja baMdha kare che. enA sivAya bIjI gatino baMdha hoto ja nathI kAraNa ke avyavahAra rAzimAMthI nIkaLIne jIvo pahelo bhava ekendriyapaNA rUpe ja karato hoya che. e ekendriyapaNAmAM sUkSma ke bAdara pRthvIkAya, sUkSma ke bAdara apkAya, sUkSma ke Page 3 of 44
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdara teukAya, sUkSma ke bAdara vAyukAya, sUkSma ke bAdara sAdhAraNa vanaspatikAya, ane bAdara pratyeka vanaspatikAya rUpe aparyAptA rUpe ke paryApta rUpe koipaNamAM utpanna thai zake che. A kAraNathI avyavahAra rAzimAM rahelA jIvone rAga-dveSanA pariNAmanI cikAsa moTe bhAge eka sarakhI hoya che. anAdi kALathI jagatane viSe paribhramaNa karI rahelA jIvo anAdi rAga dveSanI pariNAmanI cIkAsavALA hoya che. rAga-dveSanA pariNAmano cIkAsa ene ja anAdi karma kahevAya che kAraNa ke rAgA dveSanA pariNAmanI cIkAsanI sAthe anAdi kALathI jIvane rAgano AnaMda ane dveSanI nArAjI rUpe pariNati rahelI hoya che. ene anAdi mithyAtva kahevAya che. e anAdi mithyAtvanI sAthe rAganA. AnaMdane vadhAranArI kriyAo karavAnI icchA pariNAma rUpe rahelI hoya che ane dveSanI nArAjI lAMbAkALa sudhI na Take enI kALajI rAkhavAnA pariNAma, nArAjI pedA thAya evI kriyAo thatI hoya to ene dUra karavAnA pariNAma AtmAmAM rahelA hoya che ene aviratino udaya kahevAya che. jyAre rAgamAM AnaMda Ave evI kriyAo thatI hoya to e AnaMdane lAMbAkALa sudhI TakAvavAnI icchAo ane lobha kaSAya kahevAya che. e rAganA AnaMdanA pariNAmamAM vipna karanAra sacetana padArtho ke acetana padArtho pratye krodha eTale gusso pedA thAya te krodha kaSAya kahevAya che. e rAganA padArthomAM AnaMdanI prApti na thatI hoya to e AnaMdane prApta karavA mATe nA AMTIghUMTInA upAyo karavA te mAyA kaSAya kahevAya che ane e rAgamAM tathA rAganA padArthomAM AnaMda sthira rUpe thato jAya ene garva eTale mAna kaSAya kahevAya che. A rIte mithyAtva-avirati-kaSAya ene vega ApavAmAM vIAMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI ekendriya jIvona kAyayogano vyApAra potAnI zakti mujaba kAyAne pravartAve te yoga kahevAya che. beindriya-teindriya-caurIndriya ane asannI paMcendriya jIvo vIAMtarAya karmanA kSayopazamAM bhAvathI-vacanayoga ane kAyayogane potAnI zakti mujaba pravartAve te yoga kahevAya che ane sannI jIvo. manayoga-vacanayoga ane kAyayogano vIryaMtarAyanA kSayopazama bhAvathI yoga pravartAva te yogano vyApAra kahevAya che. A rIte rAga-dveSanA pariNAmanI cIkAsamAMthI mithyAtva-avirati-kaSAya ane yoganuM spaMdanA (halana-calana) cAlu thAya che. e cAreya karma baMdhanA hetuo kahevAya che. A cAreya hetuo dvArA jagatamAM rahelA kAmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karavAnI zakti pedA thAya che, e grahaNa karelA pudgalone pariNAvavAnI zakti pedA thAya che ane pariNAvelA pudgalone choDavAnI zakti pedA thAya che. A rIte rAga-dveSanA pariNAmanI cIkAsathI kArpaNa vargaNAnA pudgalone rAga-dveSanA pariNAmanI cIkAsavALA banAve che jyAre e badhA pudagalo rAgadveSanI pariNAmanI cIkAsavALA thAya tyAre te AtmapradezanI sAthe dUdha ane pANInI jema athavA lokhaMDa ane agninI jema ekameka thaine rahevAnI yogyatAvALA thAya che tyAre te karma kahevAya che. AthI jIva pote ja potAnA purUSArthathI karma banAvato hovAthI jagatamAM karma jevI svataMtra rIte cIja rahelI hotI nathI. rAgAdi pariNAmavALI graMthI jJAnAvaraNIya karma, darzanAvaraNIya karma ane aMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI puSTa thAya che arthAt majabUta sadA mATe banatI jAya che. Page 4 of 44
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyavahAra rAzimAM abhavya, durbhaya, jAtibhavya, bhArekarmI bhavya, temaja laghakarmI bhavya jIvo hoya. che. vyavahAra rAzimAM abhavya, durbhavya, bhArekarmI bhavya, laghukarmI bhavya, temaja durlabhabodhi bhavya jIvo hoya che. ekendriya jIvone anukuLa padArthono AhAra male emAM e jIvone bhAvamananA kAraNe tathA rAga-dveSanI pariNatinA kAraNe rAjIpo pedA thAya che. enA kAraNe AvA padArtho kAyama mane AhAramAM malyA kare AvI pariNati beThelI hoya che ane e kAraNe samaye samaye e jIvo paNa sAta karmono baMdha karyA ja kare che. kAraNa ke e padArthono AhAra e jIvone sukha Ape che pachI bhale e padArtha sacetana hoya athavA acetana hoya to paNa anukULa lAgatAM sukha Apa che. sacetana padArtho acetana rUpe banelA hovAthI sacetana padArthanA nAzanA kAraNe e jIvomAM je jJAnano kSayopazama bhAva hato te nAza pAmatAM enAthI jJAnAvaraNIya karmano baMdha thAya che ane sAthe AyuSya sivAya bAkInA cha karmono baMdha paNa thayA ja kare che. je padArtha sacetanamAMthI acetana banyo ane potAne anukULa lAgyo AthI sacetana padArthamAM je jJAnano kSayopazama hato e nAza pAmyo enAthI jJAnAvaraNIya karmano baMdha thAya che. rAgAdi pariNAmanI cIkAsanA kAraNe mithyAtva-avirati-kaSAya ane yoga dvArA kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI ene paNa rAgAdi pariNAmanI cIkAsavALA banAvI AtmAnI sAthe ekameka karIne karmarUpe banAvIne tenA sAta athavA ATha karmarUpe jIva pote potAnA purUSArthathI vibhAga kare che. ekendriya jIvone anukuLa padArthanA AhArathI rAjIpo pedA thatA sacetana pudgalono AhAra karavAthI je jIvonI hiMsA thai e jIvono jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama bhAva nAza pAmavAthI, kAraNa ke e jIvo maraNa pAmavAthI jJAnano kSayopazama nAza pAme eno je AnaMda pedA thayo enAthI karma rUpe pagalono jaththo prApta karelo che temAMthI sAtakarma rUpe athavA AThakarma rUpe vibhAga pADe che temAM jJAnAvaraNIya karmanA bhAgarUpe eka jaththo banAve che ke je pudagalo potAnA AtmAnA jJAnanA kSayopazamAM bhAvane roke eTale AvaraNa rUpe banAve che e bhAganA pugalone ja jJAnAvaraNIya karma kahevAya che. sacetana pugalono AhAra acetana banAvIne upayoga kare to paNa anukULa AhAra banelo hoya to rAgathI AnaMda thAya che ane pratikULa AhAra banelo hoya to dveSathI nArAjI thAya che A rAgadveSanI. pariNatithI je sacetana ekendriya jIvarUpe, beindriya jIvarUpe, te indriya jIvarUpe, caurIndriya jIvarUpe ke paMcendriya jIvarUpe eTale ke pAMceya indriyavALA jIvomAMthI koipaNa jIvarUpe e sacetana pudgala hoya te acetana baneluM hoya to te jIvono nAza thAya che. tenAthI te te jIvonI indriyono nAza thavAthI darzanAvaraNIya karmano baMdha thAya che. A bIjA vibhAga rUpe banAvela pudgalo darzanAvaraNIya karma rUpe, kahevAya che. vedanIya karma - pudgalanA AhArathI anukULa padArthomAM rAjIpo thavAthI ane pratikULa padArthomAM nArAjI pedA thavAthI e AhAranA pudgalo je sacetana padArthomAMthI banelA hoya e sacetana padArthono nAza thavAthI e jIvonA sukhano nAza karavAthI azAtA vedanIya karma baMdhAya che kAraNa ke sAmAnya rIte vyavahAramAM paNa kahevAya che ke bIjA jIvone sakha ApavAthI sakha male che ane bIjA jIvona da:kha ApavAthI du:kha male che. AthI trIjI vibhAga rUpe je pugalo karmarUpe prApta thAya che te du:kha bhogavavA lAyaka rUpe eTale azAtA vedanIya karma rUpe baMdhAya che ema kahevAya che. Page 5 of 44
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohanIya karma - rAgAdi pariNAmanI cIkAsathI koipaNa jIvanI hiMsAdi karatAM rAganA kAraNe saLatA male to aMtaramAM AnaMda pedA thAya che eTale ke je jIva potAnA sukhamAM vighnarUpa banato hato tenI hiMsA thavAthI sukhamAM thatuM vighna nAza pAmyuM mATe sukhanA rAge aMtaramAM AnaMda thAya che ane e hiMsAdimAM niSphaLatA male to aMtaramAM du:kha thAya che eTale ke potAnA sukhamAM vighnarUpa thatAM jIvanI hiMsA karavA chatAMya e jIvanI hiMsA na thAya ane jIvato rahe to potAnuM sukha je rIte bhogavavuM che te bhogavavA-meLavavA. AdimAM vighnarUpa bane che ane banaze mATe niLatA prApta thai gaNAya AthI aMtaramAM du:kha thAya che e rIte sukha duHkhanI anubhUtimAM AtmAne sukhamAM rati ane du:khamAM arati prApta karavI eTale ke sukhamAM AnaMda karavo e rati kahevAya, du:khamAM nArAjI karavI e arati kahevAya. A rati-arati meM je padArtha mATe karI che e barAbara che. A rIte ja karAya A karyuM emAM zuM khoTuM karyuM che ? AvI rIte karIe to ja saLatA male. huM keTalo hoMziyAra ke A pravRttimAM sArI rIte saphaLa thayo ityAdi saLatAnA kALamAM AvI aneka vicAraNAo karIne AnaMdamAM AtmAne sthira karavo athavA sthira thavuM te mohanIya karma kahevAya che. cothA vibhAga rUpe karmanA pudgalono je samudAya prApta thayo che te A saMLatAnA AnaMdanA kAraNe e mohanIya karmarUpe kahevAya che ene mohanIya karmano baMdha kahevAya che. ekendriya jIvo anukULa padArthono rAjIpo karatAM karatAM mohanIya karmano baMdha karatA jAya che. ane pratikULa AhArano bhogavaTo karatAM karatAM nArAjI pedA karIne aMtaramAM arati pedA kare che enAthI mohanIya karmano baMdha karato jAya che. jyAM AnaMda Ave ke tarata ja mohanIya karmanA baMdhanI zarUAta thAya che. evI rIte je padArthamAM nArAjI pedA thatI jAya ke tarata ja dveSa buddhithI mohanIya karmano baMdha thato jAya che. mohanIya karmamAM muMjhAyelo jIva vivekathI rahita banIne avivekI jIvanane ja vivekI jIvana samajIne jIvana jIvato jAya che ane potAne A aviveko jIva che, mArAthI na jIvAya evI buddhi paNa pedA thatI nathI. vAstavika rIte mArA potAnuM jIvana vivekapUrvaka jIvAya eja kharekharUM jIvana kahevAya che paNa mohanIya karmanI muMjhavaNanA kAraNe emAM muMjhAyelo rahelo hovAthI e jIvane vivekI jIvana yAda ja AvatuM nathI ane e muMjhavaNane muMjhavaNamAM avivekI jIvana paNa sarasa ane jIvavA lAyaka mAnato jAya che. e avivekI jIvananI jeTalI sthiratA pedA karato jAya ane e pariNAmanI ekAgratA prApta thatI jAya tene jJAnI bhagavaMto ArtadhyAna kahe che kAraNa ke e pariNAma AtmAne pIDA kare che, du:kha pedA kare che ane e pIDA ane du:khanA pariNAmanI ekAgatA thatI jAya tene ArtadhyAna kahevAya che. ane e ekAgratAnI vizeSa rIte AtmAmAM tIvratA pedA thatI jAya ene jJAnI bhagavaMto rIvra dhyAna kahe che. rodra eTale bhayaMkara ane dhyAna eTale ekAgratA. bhayaMkara ekAgratAvALA pariNAma tene rodra dhyAna kahevAya che. A ArtadhyAna ane rodradhyAnanI, potAnA bhogavAtA AyuSya kALamAM sthiratA prApta thatI jAya. ane te vakhate jIva AyuSya karmano baMdha karavAno hoya to ArtadhyAnamAM te vakhate jIva tiryaMcAyuSyano baMdha kare che ane ekendriya jIvo rodradhyAnanA pariNAmamAM nigodanuM AyuSya bAMdhe che. ArtadhyAna ane raudradhyAnanA pariNAmane jJAnI bhagavaMtoe AyuSya baMdhanA kAraNarUpe kahelA che. ArtadhyAna ane raudradhyAnanA pariNAmamAM jIvo AyuSyano baMdha na kare to ArtadhyAnathI tiryaMcagatino. baMdha kare che. arthAta karyA kare che ane rodradhyAnathI ekendriya jIvo tiryaMcagatinA baMdhanI sAthe sAdhAraNa Page 6 of 44
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanaspati kAyarUpe bhogavAya evA karmano anubaMdha pADato jAya che. mohanIya karmamAM muMjhAyelA ekendriya jIvo bhAva mananA yoge potAnI zakti mujaba AhArAdi pugalo pratye rAgAdi pariNAmanI sthiratA karatA ArtadhyAna athavA rIdradhyAnanI vicAraNAothI AyuSya baMdha na thAya to nAmakarmano baMdha thato hoya che temAM azubha prakRtiono tIvrarasa baMdha kare che arthAta nAmakarmanI baMdhAtI azubha prakRtio tIvarase bAMdhe che ane te vakhate baMdhAtI zubha prakRtio maMdarase eTale jaghanya rase bAMdhe che. A rIte nAmakarmanI zubhAzubha prakRtiono baMdha samaye samaye kare che ane azubha prakRtionA tIvrarasane potAnA ArtadhyAnAdi pariNAmathI bhogavavA mATe anubaMdha rUpe bAMdhe che. AyuSya na baMdhAtuM hovA chatAMya A pravRtio anubaMdha rUpe baMdhanA kayA dravya-kSetra-kALa ane bhAvamAM temaja kayA bhavane viSe bhogavavAnI raheze e nakkI karato jAya che. jene AyuSya baMdhanA anubaMdha rUpe gaNAya che. enI sAthene sAthe gotra karmano baMdha paNa cAlu ja hoya che. eTale ke nIcagotra enI sAthe baMdhAyA ja kare che eTale ke tiryaMca gatinA baMdhanI sAthe nIcagotranoja baMdha cAluM hoya che. e tiryaMcagatinI sAthe ekendriya jAti baMdhAtI hoya ane sAdhAraNa vanaspatikAyamAM javA lAyaka karmabaMdha thato hoya to enI sAthe nIcagotra tIvarase bAMdhe che. ane jo ekendriya jAti Adi pAMce jAtimAMthI koipaNa jAtino baMdha thato hoya to te vakhate nIcagotra maMdarase bAMdhe che athavA tIvrarase bAMdhe che. ekendriya jIvo manuSyagatino baMdha karatA hoya tyAre enI sAthe nIcagotrano baMdha paNa karI zake che ane ucca gotrano paNa baMdha karI zake che. jema marUdevA mAtAnA jIve keLanA bhavamAM ekendriyapaNAmAM manuSyagatinI sAthe uccagotrano baMdha karelo che ane tIrthaMkara paramAtmAnI mAtA rUpe zubha nAmakarmanI prakRtio zubharase paNa bAMdhelI che. jagatamAM rahelA jIvo samaye samaye kAmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI rAga dveSanI. cIkAsavALA banAvI karmarUpe banAve che enA sAta karmanA baMdha vakhate sAta vibhAga ane ATha karmanA baMdha vakhate ATha vibhAga banAvatAM banAvatAM gotra karmanA vibhAga rUpe joyuM enA pachI sAtamo athavA AThamo. vibhAga aMtarAya karmanA pudgalo rUpe banAve che. aMtarAya karmarUpe je pugalono jaththo prApta thayelA hoya temAM aMtarAya karmanI pAMca prakRti baMdhAtI hovAthI e jaththAnA pAMca sarakhA bhAga karIne pAMceya aMtarAya rUpe samaye samaye bAMdhatA jAya che te aMtarAya karma kahevAya che. ekendriya jIvone paNa anukULa padArthonI lAlasA ane AzAo aMtaramAM beThelI che. emAM AhAranA pudgalo anukULa prApta thAya to e pudgalone huM ja bhogavuM koineya ApuM nahi AvA vicArathI dAnAntarAya karma baMdhAya che. potAne je padArthonI prApti thai enAthI adhika padArthane meLavavAnI icchAo-lAlasAo ane AzAo aMtaramAM pedA thatI jAya enAthI lAbhAntarAya karma baMdhAya che. maLelA padArthone huM ja bhogavuM ane bhaviSyamAM AvA pudagalo vAraMvAra bhogavavA male evI AzA. ane buddhithI bhogAMtarAya karma temaja upabhogavaMtarAya karma baMdhAya che. e padArtho meLavavA Adi mATe prayatna karavo tenAthI vIryaMtarAya karma baMdhAya che. A rIte karmarUpe banAvelA jaththAnA sAta vibhAgo sAta kamarUpe samaye samaye jIvo karatA ja jAya Page 7 of 44
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. e sAta karma rUpe sAta vibhAga banAvatA banAvatA aMtaramAM rahelA krodha-mAna-mAyA-lobha e cAreya kaSAyomAMthI eka eka aMtarmuhUrte eka eka kaSAya tIvratArUpe athavA maMdarUpe udayamAM rahelA hoya che tenAthI sAteya karmonI sthiti nakkI kare che. eTale ke AtmAnI sAthe ekameka thayelA pudgalo keTalA kALa sudhI raheze ? enuM nakkI karato jAya che. ekendriya jIvo potAnA kaSAyanI tIvratAthI eka sAgaropama jeTalI utkRSTa sthitino baMdha kare che. eTale ke mithyAtva mohanIya karmano baMdha je samaye kare che e mohanIya karmanA pudgalo AtmAnI sAthe eka sAgaropama kALa sudhI samaye samaye ochA thatAM thatAM cAlyA kare e rItanI je goThavaNa karavI te sthitibaMdha kahevAya che. rAgAdi pariNAmanI cIkAsathI grahaNa karelA kArmaNa vargaNAnA pudgalone karmarUpe banAvelA hoya che enA samaye samaye sAta vibhAga kare che temAM sauthI vadhAre pudgalo ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvo vedanIya karmane Ape che ene vadhAre ApavAnuM kAraNa e che ke jIvone sukhanI anubhUti ane duHkhanI anubhUti e pudgalonA vedanathI thAya che. jo vedanIya karmane ochA pudgalo ApavAmAM Ave to jIvane sukha ane duHkhanI anubhUti thai zakatI nathI mATe vadhAre ApavAmAM Ave che. jo AyuSya karmano baMdha thato hoya to vedanIya karmathI ochA pudgalo AyuSya karmane Ape che. enA pachI mohanIya karmane enAthI ochA pudgalo Ape che. enA pachI jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmane traNeyane sarakhe bhAge paNa mohanIya karma karatAM ochA pudgalo Ape che. enA pachI nAma ane gotra karmane sarakhA paNa jJAnAvaraNIya Adi traNa karmo karatA ochA pudgalo Ape che eTale vaheMcaNI kare che. jJAnAvaraNIya karmarUpe je pudgalono jaththo prApta thayo temAMthI anaMtamA bhAga jeTalA pudgalo sarvaghAtI rasavALA hovAthI e saghaLAya padgalo kevala jJAnAvaraNIya karmane male che ane bAkInA je pudgalo jJAnAvaraNIya rUpe rahelA hoya che enA cAra sarakhA bhAga pADIne eka bhAga matijJAnAvaraNIya karmane eka bhAga zrutajJAnAvaraNIya karmane eka bhAga avadhijJAnAvaraNIya karmane ane eka bhAga mana:paryavajJAnAvaraNIya karmane Ape che arthAt e rUpa banAve che. darzanAvaraNIya karmane je karmonA pudgalono jaththo prApta thayelo hoya temAM sauthI pahelA be vibhAgo thAya che.(1) sarvaghAtI rasavALA pudgalo ane (2) dezaghAtI rasavALA pudgalo. sarvaghAtI rasavALA pudgalo darzanAvaraNIya karmanA je prApta thAya che te anaMtamA bhAga jeTalA hoya che tenA be vibhAga kare che emAMno eka bhAga kevaladarzanAvaraNIya karmane Ape che ane bIjA vibhAganA pudgalonA pAMca bhAga karI pAMca nidrA rUpe banAve che. eTale ke darzanAvaraNIya karmanI baMdhAtI pAMce ya nidrAnA eka eka bhAgarUpe kare che. dezaghAtI rUpe je pudgalo prApta thayelA che te pudgalonA dezaghAtI rUpe baMdhAtI darzanAvaraNIya karmanI traNa prakRtio rUpe cakSudarzanAvaraNIya acakSudarzanAvaraNIya ane avadhidarzanAvaraNIya rUpe traNa sarakhA bhAga karIne traNeya vaheMcI le che. mohanIya karmanA vibhAga rUpe karmanA pudgalono je jaththo prApta thayelo che tenA be vibhAga thAya che eka sarvaghAtI rasavALA pudgalo bIjo dezaghAtI rasavALA pudgalo rUpe thAya che. sarvaghAtI rasavALA rUpe je jaththo prApta thayelo che te anaMtamA bhAga jeTalA pudgalo hoya che tenA be Page 8 of 44
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhAga thAya che. (1) darzana mohanIya rUpe. (2) cAritra mohanIya karma rUpe. darzanamohanIya rUpe je pada galo prApta thAya che emAM darzana mohanIyanI traNa prakRtiomAMthI mAtra eka ja mithyAtva mohanIya karma baMdhAtuM hovAthI e saghaLAya pudagalo mithyAtvane male che. bIjA cAritra mohanIya karmarUpe rahelA yugalo tenA anaMtAnubaMdhi krodha-mAna-mAyA-lobha, apratyAkhyAnIya krodha-mAna-mAyA-lobha ane pratyAkhyAnIya krodha-mAna-mAyA ane lobha ema enA bAra vibhAga rUpe bAreya prakRtione maLe che. A rIte mohanIya karmanI sarvaghAtI rasavALI prakRtiomAM pudgalonI vaheMcaNI thai. ' have dezaghAtI rUpe rahelA mohanIya karmanA pulonA mukhya be bheda thAya che. (1) kaSAya mohanIya karmarUpe ane (2) nokaSAya mohanIya karmarUpe. kaSAya mohanIya rUpe maLelA pugalonA saMjvalana krodha-mAna-mAyA ane lobha ema cAra bhAga thai cAra prakRtione maLe che. bIjA nokaSAya mohanIya karmane maLelA pugalonA, nokaSAya mohanIyanI nava prakRtiomAMthI eka sAthe eka samaye pAMca prakRtiono baMdha thato hovAthI enA pAMca vibhAga thAya che. pAMca prakRtio eka sAthe eka samaye A rIte baMdhAya che. (1) hAsya-rati-bhaya-jugupsA ane purUSaveda. (2) hAsya-rati-bhaya-jugupsA ane strIveda. (3) hAsya-rati-bhaya-jugupsA ane napuMsakaveda. (4) arati-pati-bhaya-jugupsA ane purUSaveda. (5) arati-pati-bhaya-jugupsA ane strIveda. (6) arati-rati-bhaya-jugupsA ane napuMsakaveda. A cha mAMthI eka sAthe eka samaye koipaNa eka vibhAganI prakRtira no baMdha kare che mATe te vakhate baMdhAtA dezaghAtI pudagalonA pAMca vibhAga eka sarakhA thAya che. karmanI vaheMcaNImAM nAmakarmanA vibhAga rUpe je jaththo prApta thayelo hoya te nAmakarmano baMdha zubharUpe ane azubharUpe ema banne rIte eka sAthe eka ja samaye baMdhAya che eTale ke jIvo pahelA guNasthAnakathI AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga sudhImAM rahelA hoya che tyAM sudhI ekalI nAmakarmanI zubha prakRtionoya. baMdha karatA nathI ane ekalI azubha nAmakarmanI prakRtionoya baMdha karatA nathI. banne sAthe ja baMdhAtI hovAthI zubha ane azubha banneno baMdha kare che. jyAre jIvo saMkaleza avasthAmAM vidhamAna hoya tyAre baMdhAtI azubha prakRtiono tIvrarasa bAMdhe che ane te vakhate baMdhAtI zubha prakRtio maMdarase baMdhAya che. jyAre vizudhdhimAM vidhamAna hoya tyAre baMdhAtI azubha prakRtio maMdarase baMdhAya che ane te vakhate baMdhAtI zubha prakRtio tIvra rase baMdhAya che. A niyamane anusarIne ekendriya thI paMcendriya sudhInAM jIvo samaye samaye zubhanAma karma ane azubha nAmakarma eka sAthe bAMdhe che kAraNa ke nAmakarma bAMdhatI vakhate zubha ane azubha banne prakAranA pariNAmo eka sAthe hoya che. sAtakarmano baMdha karatA nAmakarmane karmanA samudAyano je jaththo prApta thayelo hoya te jaththAmAMthI Page 9 of 44
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaghanyathI ekavIza vibhAga thAya che ane utkRSTathI sattAvIza vibhAga thAya che. ekavIza vibhAganA nAmo - (1) gati, (2) jAti, (3) zarIra, (4) saMsthAna, (5) varNa, (6) gaMdha, (7) rasa, (8) sparza, (9) AnupUrvI, (10) agurulaghu, (11) nirmANa, (12) upaghAta, (13) sthAvara, (14) sUkSma athavA bAdara, (15) aparyApta, (16) pratyeka athavA sAdhAraNa, (17) asthira, (18) azubha, (19) durbhaga, (20) anAdeya ane (21) ayaza nAmakarma. A ekavIza prakRtio aparyAptA ekendriyamAM javAlAyaka karma prakRtiono baMdha karatA hoya tyAre baMdhAya che ane vibhAga paDe che. (1) gati nAmakarma :- aparyAptA ekendriyamAM javA lAyaka jIvo karmabaMdha karatA hoya che tyAre eka ja tiryaMca gati ja baMdhAtI hoya che. bAkInI traNa gati baMdhAtI na hovAthI gati vibhAgane prApta thayelA. pugalo eka tiryaMca gatine ja maLe che. (2) jAti nAmakarma :- je pudgalo prApta thAya e pudgalo eka ekendriya jAti ja baMdhAtI hovAthI e pudgalo ekendriya jAtine male che. (3) zarIra nAmakarma :- zarIra rUpe je pudgalono samudAya prApta thayelo hoya che te pugalonA traNa vibhAga kare che kAraNa ke te vakhate eka sAthe traNa zarIra baMdhAya che. odArika zarIra, tejasa zarIra ane kArpaNa zarIra mATe e traNane pudgalo male che. (4) saMsthAna nAmakarma - saMsthAna nAmakarma rUpe je jaththo prApta thayelo hoya te pudgalo eka huMDaka saMsthAna baMdhAtu hovAthI huMDaka saMsthAnane male che. (5) varNa nAmakarma :- varNa nAmakarmane je pudgalono samudAya prApta thAya che tenA kALo-lIlo-lAla-pILo ane sadda ema pAMca varNa hovAthI tenA pAMca vibhAga paDI paraspara pAMceya e pudgalone vaheMcI le che. sAmAnya rIte e pAMca varNanA mukhya be bheda paDe che. (1) azubha nAmakarma ane (2) zubha nAmakarma rUpe. temAM azubha nAmakarmanA kALo ane lIlo e be varNa hovAthI be vibhAga thAya che ane zubha varNa lAla-pILo ane sadda ema traNa varNa hovAthI e zubha varNanA pudgalonA traNa vibhAga thAya che ema pAMca vibhAga paDe che. (6) gaMdha nAmakarma :- gaMdha nAmakarma rUpe je jaththo prApta thayo hoya temAM je gaMdha baMdhAtI hoya tene te pulo sIdhA prApta thAya che. durgadha baMdhAtI hoya to durgadha male che ane sugaMdha baMdhAtI hoya to sugaMdhane prApta thAya che. (7) rasa nAmakarma - rasa nAmakarmane je pudgalono jaththo prApta thayelo hoya tenA rasa pAMca hovAthI kaDavo, tIkho, turo, khATo ane mITho enA pAMca vibhAga thai paraspara pAMce vaheMcI le che temAM rasanA mukhya be bhedo hoya che. (1) azubha rasa ane (2) zubha rasa. azubha rasanA be bheda - kaDavo ane tIkho. zubha rasanA traNa bheda - turo, khATo ane mITho. e rIte vibhAga karI paraspara vaheMcI le che eTale ke rasanA pudgalonA jaththAnA mukhya be bheda paDe. (1) azubha ane (2) zubha. azubhanA pudgalonA be vibhAga thAya. zubha nAmakarmanA traNa vibhAga thAya che. Page 10 of 44
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) sparza nAmakarma :- sparzanAmakarmane viSe je pudgalI prApta thayelA hoya te pudgalonA ATha sparzamAMthI pratipakSI cAra sparza choDIne bAkInA cAra sparza rUpe vibhAga thaine paraspara vaheMcaNI karI le che. (9) AnupUrvI nAmakarma - cAra AnupUrvImAMthI eka tiryaMcAnupUrvI baMdhAtI hovAthI ene maLelA badhA pudgalo tiryaMcAnupUrvI male che. enA pachInI je prakRtio kahelI che te te prakRtio ne je je pugalono jaththo prApta thAya che te pudgalo te te prakRtio rUpe pariNAma pAme che. pahelA guNasthAnakamAM rahelA jIvone nAmakarmanA je karma pudgalono jaththo prApta thayelo hoya che tenA utkRSTathI 28 vibhAga karI zake che te A pramANe - (1) gati, (2) jAti, (3) zarIra, (4) aMgopAMga, (5) saMghayaNa, (6) saMsthAna, (7) varNa, (8) rasa, (9) gaMdha, (10) sparza, (11) AnupUrvI ane (12) vihAyogati, (13) parAghAta, (14) ucchavAsa, (15) udhota, (16) agurulaghu, (17) nirmANa, (18) upaghAta, (19) basa, (20) bAdara, (21) paryApta, tyeka, (23) sthira athavA asthira, (24) zubha athavA azubha, (25) subhaga athavA durbhaga, (26) susvara athavA dusvara, (27) Adeya athavA anAdeya ane (28) yaza athavA ayaza. gati nAmakarmane maLelA padugalo baMdhAtI tiryaMcagati nAmakarma rUpe pariNAma pAme che. jAtirUpe prApta thayelA pudgalo paMcendriya jAtirUpe pariNAma pAme che. zarIra rUpe maLelA pudgalo-dArika zarIra-tejasa zarIra-kArpaNa zarIra e traNa zarIra rUpe pariNAma pAme che. zarIranA pugalo sattArUpe prApta thayelA hoya ene AzrayIne nava vibhAga thAya che. dArika zarIra rUpe, tejasa zarIra rUpe, kArmaNa zarIra rUpe, dArika baMdhana rUpe, tejasa baMdhana rUpe, kAmaNa baMdhana rUpe, dArika saMghAtana rUpe, tejasa saMghAtana rUpe ane kArpaNa saMghAtana rUpe vibhAga thAya che athavA nAmakarmanA 103 bhedanI apekSAe sattAmAM vicAraNA karIe to 13 vibhAga paNa thAya che. (1) odArika zarIra, (2) tejasa zarIra, (3) kAmaNa zarIra, (4) odArika dArika baMdhana, (5) dArika tejasa baMdhana, (6) dArika kArpaNa baMdhana, (7) dArika tejasa kArpaNa baMdhana, (8) tejasa tejasa baMdhana, (9) tejasa kArpaNa baMdhana, (10) kArpaNa kArpaNa baMdhana, (11) odArika saMghAtana, (12) tejasa saMghAtana ane (13) kAmaNa saMghAtana ema tera vibhAga thAya che. aMgopAMgane maLelo jaththo je aMgopAMga baMdhAtuM hoya (eTale ke odArika aMgopAMga) tene maLe che. e aMgopAMganA jaththAnA traNa vibhAga thAya che. (1) aMga, (2) upAMga ane (3) aMgopAMga. manuSyanA zarIrane viSe ATha aMga hoya che. (1) mastaka, (2) chAtI, (3) peTa, (4) pITha. be hAtha ane be paga. upAMga rUpe AMgaLIo gaNAya che ane aMgopAMga rUpe AMgaLInA hAthanA veDhAo, rekhAo tathA paganI rekhAo AthI odArika aMgopAMga rUpe je pudgalo prApta thayA hoya tenA e traNa vibhAga thaine je je vibhAga je rIte baMdhAyelA hoya athavA baMdhAtA hoya te rUpe te pudgalo mala che. cha saMghayaNamAMthI eka sAthe eka aMtamuhUta sudhI chamAMthI koipaNa eka ja saMghayaNa baMdhAya che mATe je saMghayaNa baMdhAtuM hoya te saMghayaNane baMdhAtA pudgalo pariNAma pAme che. cha saMsthAnamAMthI eka samaye koipaNa eka saMsthAna ja baMdhAya che mATe saMsthAnanA bhAge je pudgalo. prApta thAya te baMdhAtA saMsthAna rUpe pariNAma pAme che. saMghayaNa ane saMsthAna banne eka sAthe baMdhAtA hovAthI Page 11 of 44
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha saMghayaNa X cha saMsthAna kAraNake koipaNa saMghayaNanI sAthe cha saMsthAnamAMthI koipaNa saMsthAna baMdhAtuM hovAthI chatrIza vikalpo thAya che. saMghayaNanI sAthe saMsthAna avazya baMdhAya paNa saMsthAnanI sAthe saMghayaNa baMdhAya ja evo niyama hoto nathI. kAraNa ke narakagati-devagati baMdhAtI hoya tyAre ane ekendriya jAti baMdhAtI hoya tyAre saMghayaNa baMdhAtuM ja nathI. mAtra eka saMsthAnano ja baMdha thAya che. beindriya-teindriya-caurIndriya asannI paMcendri tiryaMca ane manuSya tathA sannI paMcendriya tiryaMca ane manuSya labdhi aparyAptAne lAyaka prakRtiono baMdha jIvo karatA hoya tyAre chellu saMghayaNa ane chelluM saMsthAna ja baMdhAya che. 3. sannI paryAptA tiryaMca ane manuSyane lAyaka prakRtiono baMdha karatA hoya tyAre potAnA adhyavasAyanA pariNAmanA kAraNe cha e saMghayaNamAMthI koipaNa eka saMghayaNa temaja chae saMsthAnamAMthI koipaNa eka saMsthAna baMdhAya che. beindriya-teindriya-caurIndriya-asannI paMcendriya paryAptAne lAyaka prakRtiono baMdha karatA hoya tyAre niyamA chellu saMghayaNa ane chellu saMsthAna baMdhAya che. chatrIza vikalpo saMghayaNa ane saMsthAnanA A rIte thAya che. (1) paheluM saMghayaNa, paheluM saMsthAna (2) paheluM saMghayaNa, bIjuM saMsthAna (3) paheluM saMghayaNa, trIjuM saMsthAna (4) paheluM saMghayaNa, cothuM saMsthAna (5) paheluM saMghayaNa, pAMcamuM saMsthAna (6) paheluM saMghayama, chelluM saMsthAna A rIte bIjA saMghayaNa sAthe cha, trIjA saMghayaNa sAthe cha, cothA saMghayaNa sAthe cha, pAMcamA saMghayaNa sAthe cha ane chaThThA saMghayaNa sAthe cha ema chatrIza vikalpo thAya che. varNarUpe je pudgalono jaththo prApta thayelo hoya te pudgalonA kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda ema pAMca vibhAga karIne vaheMcaNI kare che. gaMdha ne je pudgalono jaththo prApta thayo hoya te je gaMdha baMdhAtI hoya tene maLe che. rasane je pudgalono jaththo prApta thayo hoya tenA pAMca vibhAga kare che. sparzane je jaththo maLyo hoya tenA pratipakSI cAra vibhAga kare che. che. AnupUrvIne je jaththo prApta thayo hoya te baMdhAtI je AnupUrvI hoya tene maLe che. vihAyogatine je jaththo prApta thayo hoya te baMdhAtI vihAyogati nAmakarmane maLe che. beindriyathI paMcendriya jAtimAMthI koipaNa jAti nAmakarma baMdhAtuM hoya to enI sAthe trasa nAmakarma, bAdara nAmakarma ane pratyeka nAmakarma niyamA baMdhAya che. ekendriya jAtine lAyaka karmabaMdha karatA hoya tyAre enI sAthe sthAvara nAmakarma niyamA baMdhAya paryApta nAmakarma jIva bAMdhato hoya to enI sAthe sthira athavA asthira, zubha athavA azubha yaza Page 12 of 44
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA ayaza enA ATha vikalpo thAya che e AThamAMthI koi eka vikalpano baMdha kare che e ATha vikalpo A pramANe. (1) sthira zubha yaza (2) sthira azubha yezA (3) asthira zubha yaza (4) asthira azubha yaza (5) sthira zubha ayaza (6) sthira azubha ayaza (7) asthira zubha ayaza (8) asthira azubha ayaza sannI paryAptA tiryaMcane lAyaka athavA sannI paryAptA manuSyane lAyaka prakRtiono baMdha karatA hoya to sthira athavA asthira, zubha athavA azubha, subhaga athavA durbhaga, susvara athavA dutvara, AdeyA athavA anAdeya ane yaza athavA ayaza e cha prakRtio pratipakSI rUpe enA cosaTha vikalpo thAya che. 2 X 2 X 2 X 2 X 2 X 2 = 64 emAMthI koipaNa eka vikalpa baMdhAyA kare che. AnA uparathI nizcita e thAya che ke jIva sthira zubha prakRtiono baMdha karato hoya tyAre te vakhate durbhaga dusvara ityAdi prakRtino eTale azubha prakRtiono paNa baMdha karI zake che. AnAthI e nizcita thAya che ke zubha pariNAmamAM rahelA jIvanA aMtaramAM kAMikane kAMika azubha pariNAma sAthene sAthe rahelo hoya che. je vakhate tIrthaMkaranA AtmAo trIjA bhave tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta karatA hoya tyAre te jIvo ucca koTinA zubha vicAromAM rahelA hoya che ane jagatanA saghaLAya jIvonA aMtaramAM saMsAranA sukhano rasa rahelo che eno nAza karIne zAsanano rasa pedA karavAnI bhAvanA hoya che to paNa te vakhate sthira-asthiramAMthI eka zubha azubhamAMthI eka yaza-apazamAMthI eka ema zubha ane azubha prakRtiono baMdha karI che. to te vakhate samajavuM ja joie ke AvA zubha vicAromAM paNa kAMika aMtaramAM azubha adhyavasAya cAlatA rahetA hoya che mATe ja azubha prakRtiono baMdha karI zake che. je jIvo pahelA saMghayaNavALA hoya ane pahelA guNasthAnake ekathI traNa nArakImAMthI koipaNa narakanuM AyuSya bAMdheluM hoya temAM trIjI nArakInuM jaghanya AyuSya tathA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM adhika AyuSya bAMdheluM hoya evA jIvo manuSyapaNAmAM kSayopazama samakItanI prApti karIne purUSArtha karI kSAyika samakItanI prApti kare e kSAyika samakItanA kALamAM tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta kare ane e jIva maraNa pAmI narakamAM jAya to paNa tyAM jinanAmakarmano baMdha samaye samaye cAlu ja hoya che. ekavAra jina nAmakarma nikAcIta cothA guNasthAnakamAM kare to e chellA bhava sudhI AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga sudhI samaye samaye baMdhAyA ja kare che. emAM eTaluM vizeSa cheke je jIvo tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta karyA pachI bhavanapati-vyaMtara. jyotiSadevomAM utpanna thAya to tyAM jeTalo kALa rahe tyAM sudhI tIrthakara nAmakarmano baMdha karatA ja nathI kAraNa ke tyAM tIrthakara nAmakarma prakRti baMdhAtI ja nathI ane pachI tarata ja tyAMthI manuSyapaNAmAM tIrthakara rUpe utpanna thai zake che te manuSya bhavamAM tIrthakara nAmakarmano baMdha cAlu thai jAya che. A jaMbadvIpamAM jema bharata kSetra che ane covIza tIrthaMkaro thayelA che ema dhAtakI khaMDa kSetrane viSe be bharata kSetro AvelA che ane ardha pugala parAvarta kSetrane viSe be bharata kSetro AvelA che temAMthI koi eka bharata kSetramAM A avasarapiNImAM covIza-covIza torthaMkaromAMthI koIpaNa eka tIrthaMkarano AtmA Page 13 of 44
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavanapatimAMthI thayelo che. nikAcIna tIrthaMkara nAmakarmavALA jIvo narakamAM niyamA zubha pudgalono ja AhAra kare che. paramAdhAmI devomAM samakIta laine jIvo jAya nahi paNa paramAdhAmI devo je anAdi mithyAdraSTi hoya athavA sAdi mithyAdraSTi devo hoya te devo samakItanI prApti karI zake che. tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta karavA mATe paheluM saMghayaNa joie, tIrthaMkarano kALa joie ane manuSya bhava joie temaja ATha varSanI uMmara joie, atyAre vartamAnamAM tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta karelA jIvo narakamAM asaMkhyAtA vidhamAna che, vaimAnika devalokamAM paNa asaMkhyAtA jIvo vidhamAna che ane manuSyalokamAM mahAvideha kSetrane viSe chellA bhavavALA tIrthaMkaranA AtmAo kevalajJAna pAmyA vagaranA soLasone eMzI vidhamAna che. mahAvideha kSetramAM rahelA dareka tIrthaMkara paramAtmAonuM AyuSya corAzI lAkha pUrva varSanuM hoya che tyAM jaghanya ke madhyama AyuSya tIrthakaronuM hotuM nathI ane mahAvideha kSetramAM tIrthakara kevalI bhagavaMtone viraha kALa hoto nathI. sadA mATe tIrthaMkaro vidyamAna hovAthI eka eka lAkha pUrva varSe vIsa-vIza tIrthakara paramAtmAonuM cyavana thayA ja kare che AthI corAzI lAkha ne eTale corAzIne vIze guNavAthI soLasone eMzInI saMkhyA prApta thAya che temAM cyavana pAmatA, janma pAmelA, kumAra avasthAmAM rahelA, yuvAvasthA prApta karelA ane rAjya gAdI bhogavatAM soLaso eMzI tIrthakaranA AtmAo hoya che. atyAre zrI sImaMdhara svAmI Adi vIza tIrthakaranA AtmAo kevalajJAnI rUpe vicarI rahelA che e jIvonuM jyAre ekalA hajAra varasanuM AyuSya bAkI raheze tyAre bIjA vIza tIrthakaro saMyamano svIkAra karaze ane eka hajAra varasa saMyamanuM pAlana karaze. jyAre kevalajJAnI vIza tIrthaMkaro nirvANa pAmaze tyAre A vIza tIrthaMkara paramAtmAone kevalajJAna prApta thaze. A rIte krama cAlu ja rahe che mATe tyAM kevalI. tIrthaMkara paramAtmAono virahakAla hoto nathI ema kahevAya che. corAzI lAkha varasane corAzI lAkhe guNAkAra karatAM je saMkhyA Ave te eka pUrva varasa kahevAya che. evA corAzI lAkha pUrva varasanuM AyuSya hoya che. eka palyopama = asaMkhyAtA varaso gaNAya che. daza koTAkoTI palyopama = eka sAgaropama gaNAya che. cAre gatinA sannI paryAptA jIvo sAteya karmanI utkRSTa sthiti bAMdhI zake che. e sivAyanA jagatamAM rahelA jIvo prakRtionI jaNAvelI utkRSTa sthiti baMdha karI zakatA nathI. jIva jyAre tIvra kaSAyamAM vidhamAna hoya tyAre nAmakarmanI azubha prakRtiono baMdha karato hoya to enI sthiti aMtaH koTAkoTI sAgaropamanI paNa bAMdhI zake che ane utkRSTa sthiti paNa bAMdhI zake che enI sAthe utkRSTa rasa baMdha kare che. karmanI sthiti jaghanyarUpe baMdhAya, madhyama rUpe baMdhAya ke utkRSTa rUpe baMdhAya to enI jJAnI bhagavaMto ne mana koi kiMmata hotI nathI. paNa je prakRtio baMdhAtI hoya teno rasa tIvra rase baMdhAya enI ja kharekharI kiMmata kahelI che. AthI azubha prakRtiono tIvrarasa na baMdhAya enI kALajI rAkhIne jIvana jIvavAnuM vidhAna jainA zAsanamAM kaheluM che. kAraNa ke azubha prakRtiono jeTalo tIvra rasa baMdhAya to tene bhogavavA mATe anubaMdha Page 14 of 44
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpe maraNanI paraMparA vadhatI jAya che eTale ke tyAM sudhI jIvano saMsAra cAlune cAlu ja rahe che. AthI azubha prakRtiono tIvrarasa na baMdhAya enI kALajI rAkhIne jIvana jIvavAnuM kaheluM che. zubha prakRtiono tIvrarasa baMdhAto jAya to jIvane e nukzAna karato nathI kAraNa ke e zubha prakRtiono tIvrarasa jIvone vizudhdhimAM prApta thAya che. AthI e rasa bhogavatA bhogavatA vizuddhi anaMta guNI adhika adhika prApta karAvatA karAvatA AtmAnA saMpUrNa guNone pedA karavAmAM-karAvavAmAM sahAyabhUta thAya che ane aMte nAza pAmI jAya che mATe e rasa upayogI hovAthI ene kADhavA mATe prayatna karavAnI jarUra rahetI nathI. paNa jyAre nAmakarmanI azubha prakRtionI tIvra kaSAyamAM utkRSTa sthiti baMdhAtI hoya tyAre utkRSTa rasapaNa baMdhAya che ane te vakhate baMdhAtI zubha prakRtiono rasa jaghanya rase baMdhAya che temaja jyAre jIva vizuddhimAM vidhamAna hoya tyAre azubha prakRtionI jaghanya sthiti baMdhAya che ane azubha prakRtiono jaghanya rasa baMdhAya che tenI sAthe baMdhAtI zubha prakRtionI sthiti jaghanya rUpe baMdhAya che ane rasa utkRSTa rUpe baMdhAya che. gotra ima nIcagotra ane ucca gotra A banne prakRtio eka sAthe baMdhAtI nathI. eka eka aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta parAvartamAna rUpe baMdhAya che. jIvo jyAre ekendriya-beindriya-teindriya-caurIndriya-asannI paMcendriya tiryaMcane lAyaka temaja sannI paMcendriya tiryaMcane lAyaka pravRtiono baMdha karatA hoya che tathA narakagatine lAyaka prakRtiono baMdha karatA hoya che tyAre niyamA enI sAthe nIcagotra ja baMdhAya che. devagatine lAyaka pravRtiono baMdha karatA hoya tyAre niyamA uccagotra ja baMdhAya che ane manuSyagatine lAyaka karmabaMdha karatA hoya tyAre jIvo banne gotramAMthI koipaNa gotra parAvartamAna rUpe bAMdhe che. pahelA ane bIjA guNasthAnakamAM rahelA jIvo nIcagotra ane uccagotra parAvartamAna rUpe bAMdhe che. trIjA guNasthAnakathI dazamAM guNasthAnaka sudhImAM rahelA jIvo niyamAM eka uccagotra ja bAMdhe che. manuSyagatino baMdha trIjA ane cothA guNasthAnakamAM rahelA naraka ane devanA jIvo bAMdhe che te vakhate eka uccagotrano ja baMdha kare che. aMtarAya dama aMtarAya karmanI pAMceya prakRtio dhruvabaMdhI rUpe hovAthI ekathI daza guNasthAnaka sudhI samaya samaye eka sAthe pAMceya prakRtio baMdhAyA kare che. AthI aMtarAya karmarUpe je padagalono jaththo prApta thayeluM te jaththAmAMthI pAMca bhAga sarakhA karIne aMtarAyanI pAMceya prakRtio sarakhA bhAge vaheMcaNI karI le che. A pAMceya prakRtio dezaghAtI rUpe rahelI hovAthI pAMceyanA eka sarakhA bhAga thAya che. pAMceya prakRtio sadA mATe sarvaghAtI rase ja baMdhAyA kare che ane dareka jIvo pota potAnA adhyavasAyathI dezaghAtI rUpe banAvIne udayamAM lAve che. A pAMceya prakRtiono dezaghAtI rUpe rasa be prakArano hoya che. (1) alpa rasavALA dezaghAtInA pagalo ane (2) adhika rasavALA dezaghAtInA pagalo. Page 15 of 44
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre jIvone dezaghAtInA adhika rasavALA pulo udayamAM hoya tyAre dAnAntarAya Adi pAMceya aMtarAya karmono udayabhAva hoya che ane jyAre alpa rasavALA dezaghAtI pudagalono udaya hoya tyAre e pAMceya dAnAntarAya Adi kSayopazama bhAve kAma karatA hoya che. adhika rasavALA pudgalonA udayakALamAM jIvo mahenata karavA chatAMya dAna na dai zake, lAbha prApta na karI zake, bhogavavA lAyaka padArtho prApta thayelA hovA chatAM paNa bhogavI na zake, vAraMvAra bhogavavA lAyaka padArtho prApta thayelA hovA chatAM paNa vAraMvAra bhogavI na zake temaja vIryaMtarAyanA kSayopazamathI mana, vacana, kAyAnI zakti maLelI hovA chatAM paNa eno upayoga na karI zake AthI e pAMceya aMtarAyano kSayopazama bhAva jIvone sahAyabhUta na thAya. A. rIte lAbhAMtarAyanA udaya bhAvanA pagalothI jIvone lAbhAdinI prApti na thatAM (na thavAthI) khedanI anubhUti thAya che eTale ke kheda pAmatA pAmatA rAgAdi pariNAmane AdhIna thai aneka prakAranA dhamapachADA karavA prayatna kare che chatAM paNa dezaghAtI adhika rasavALA pudgalonA udayathI jema jema lAbhAdine meLavavA mATe prayatna karavA chatAM vizeSane vizeSa udayabhAva vadhArato jAya che ane kheda tathA nAsIpAsa thato jAya che. ane potAno saMsAra vadhArato jAya che ane pUrve maLavelI sAmagrI dhIme dhIme nAza pAmatI jAya che ane lAbhAntarAya karmano udayabhAva kahevAya che. jyAre jIvone dezaghAtI abhyarasa vALA pudgalono udaya vartato hoya tyAre dAna-lAbha-bhoga-upabhoga ane vIryano kSayopazama bhAva pedA thatAM thatAM enI vRddhi thatI jAya che. kSayopazama bhAve je jJAnanI prApti te bhAvamana, kSAyika bhAve je jJAna te AtmAno guNa kahevAya che. ekendriyathI paMcendriya sudhInAM jIvo samaye samaye sAta karmano baMdha karatA jAya che temAM azubha prakRtiono baMdha eTale ke pApa prakRtiono anubaMdha rUpe baMdha karatA jAya che ane enI sAthe baMdhAtI zubha prakRtiono eTale ke puNya prakRtiono baMdha anubaMdha vagara ja karatA jAya che. Ano artha e thAya che ke dareka jIvone pApAnubaMdhI puNya samaye samaye baMdhAyA ja kare che. sAmAnya rIte sarala svabhAva ane ni:svArtha bhAvathI puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che ane e be guNo jIvone cAre gatimAM sannI paryAptA jIvone prApta thai zake che. puNyAnubaMdhi puNya bAMdhavA mATe jJAnI bhagavaMto e mukhyatayA cAra kAraNo kahelA che. (1) prANIonI dayA, (2) ni:svArtha bhAve mAtA pitAnI sevA, (3) jJAna garbhita vairAgya bhAva ane (4) graMthIbheda pachInuM samakItI jIvonuM jIvana. pRthvIkAya-apakAya-teukAya-vAyukAya. A cAra prakAranA jIvone satva jIvo kahevAya che. vanaspatikAyanA jIvone bhUta jIvo kahevAya che. beindriya, teindriya, caurIndriya jIvone jIva kahevAya che ane paMcendriya jIvone prANa kahevAya che. pAMcaso tresaTha jIvonI apekSAe pRthvIkAyanA-4, apakAyanA-4, teukAyanA-4 ane vAyukAyanA-4 ema soLa bhedano satva kahevAya che. vanaspatine viSe sAdhAraNa vanaspatinA cAra ane pratyeka vanaspatikAyanA be ema cha jIvone bhUta kahevAya che. beindriyanA be, teindriyanA be, caurIndriyanA be e ja jIvone jIva kahevAya che ane nArakInA-coda paMcendriya tiryaMcanA-vIza-manuSyanA traNaso traNa temaja devonA ekaso aTTANuM ema pAMcaso pAMtrIza jIvabhedone prANa kahevAya che. A rIte jJAnI bhagavaMtoe jIvonuM varNana karela che. Page 16 of 44
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ satva jIvonI hiMsA karatAM nAnAmAM nAnA bhUtanI hiMsAmAM anaMta guNa adhika pApa lAge che. bhUtanI hiMsA karatA nAnAmAM nAnA beindriya jIvanI hiMsA karatAM asaMkhyaguNa adhika pApa lAge che enA karatA nAnAmAM nAnA teindriya jIvanI hiMsAmAM lAkhagaNuM adhika pApa lAge che enA karatA nAnAmAM nAnA caurIndriya jIvanI hiMsA karatAM hajAragaNuM adhika pApa lAge che ane enA karatAM nAnAmAM nAnA paMcendriya jIvanI hiMsA karatAM eTale ke prANanI hiMsA karatAM so gaNuM adhika pApa lAge che. kAraNa ke eno pariNAma vadhArene vadhAre tIvra banato jAya che eTale ke hiMsA karavA mATeno pariNAma joradAra banato jAya che. sannI paryAptA jIvo prANIo pratyenI sevA karavAmAM ja potAnuM jIvana pasAra kare ane emAM nAmanA, kIrti, pratiSThA Adino bhAva na hoya ane aMtaramAM niHsvArtha bhAva pedA thayelo hoya to te jIvo puNyAnubaMdhI puNyano baMdha kare che. arthAt e bAMdhavAnI zarUAta kare che. manuSyapaNAmAM mAtA pitAne potAnA upakArI mAnIne emanI jeTalI sevA karIe eTalI ochI che ema vicArIne, e sevAnA badalAmAM koi cIja levAnI bhAvanA na hoya, mAtA pitAnI sevAthI potAnI nAmanA, kIrti, pratiSThA prApta thAya evI bhAvanA paNa na hoya tathA bIjI koi apekSA paNa AlokanA sukhanI ke paralokanA sukhanI na hoya evA jIvo sevA karatAM karatAM puNyAnubaMdhI puNyano baMdha karatA jAya che. evI ja rIte deva-gurU-dharmanI ArAdhanA karatA karatA athavA ArAdhanA vagara odhadraSTimAM rahelA jIvo pApathI du:khaja Ave, puNyathI ja sukha male AvI zradhdhA pedA thayelI hoya ane e zradhdhAnA pratApe potAnuM jIvana jIvatA jAya e jIvana jIvatA jIvatA vicAraNA paNa karatA jAya ke ATalI zradhdhA ogharUpe hovA chatAM jagatanA jIvo pApa kare to zA mATe kare che ? e vicAraNA karatAM khyAla Ave che ke jIvo je pApa kare che te sukha meLavavA mATe, maLelA sukhane bhogavavA mATe, sukha vadhAravA mATe, sukha TakAvavA mATe, sukha sAcavavA mATe ane maLeluM sukha kAyama TakyuM rahe e mATe, cAlyu na jAya e mATe, pApa karyA kare che to je sukha puNyathI maLanArUM hovA chatAM jIvone pApanI icchAo-pApanA vicAro temaja pApano pravRtti karAvyA kare che to e sukha pApa karAvIne AtmAne duHkha ApanAra bane che to pachI e sukha vAstavika sukha gaNAya nahi paNa AtmAne mATe akalyANa karanAruM gaNAya che. A vicAraNA vAraMvAra karatA karatA potAnA e saMskAra draDha karanA, mithyAtvanI maMdatA karatA jAya che ane potAnA AtmAmAM rahelA rAgAdi pariNAmane oLakhIne eno DhALa badalatA badalatA maMda karatA jAya che ane eTale aMze AtmAne rAgAdi pariNAmathI alipta karatA jAya che ene jJAna garbhita vairAgya bhAva kahevAya che. A vairAgyanI zarUAta thAya tyArathI jIvane puNyAnubaMdhi puNya baMdhanI zarUAta thAya che. A puNyAnubaMdhI puNya prANIonA dayA ane niHsvArtha bhAve mAtA pitAnI sevAthI je puNyAnubaMdhi puNya baMdhAya che enAthI caDhIyAtuM hoya che eTale viziSTa prakAranuM hoya che. e puNyAnubaMdhI puNya bAMdhavAnI sAthe aMtaramAM karmakSaya karavAnI bhAvanA hovAthI azubha karmonI nirjarA sakAma nirjarA rUpe cAlu thAya che eTale ke baMdhAyelo azubha karmono tIvrarasa te rasa parAvartana thaine jaghanya rasarUpe thAya che eTale maMdarasavALo thAya che ene sakAma nirjarA kahevAya che. akAma nirjarAne viSe azubha karmono baMdhAyelo tIvrarasa enI tIvratA ochI thAya ema bane ene akAma nirjarA kahevAya che. jemake sakAma nirjarA karanArA jIvone azubha karmono rasa cAra ThANIyA bhogavavA lAyaka rUpe sattAmAM rahelo hoya te be ThANIyA Page 17 of 44
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevo thAya che eTale te rasanI tIvratA nAza pAmI be ThANIyA jevo thai zake che. jyAre akAma nirjarA karanArA jIvane azubha prakRtino cAra ThANIyo rasa bhogavavA lAyaka sattAmAM rahelo hoya te tIvratA rUpe rahelo hoya to tenI tIvratA ochI karIne madhyama rase cAra ThANIyA jeTalo rAkhe che te akAma nirjarA kahevAya che. vairAgya bhAva pedA thato jAya ema jIva samaye samaye sakAma nirjarA karato jAya che ane puNyAnubaMdhi puNya baMdha karato jAya che. eTale ke zubha prakRtio anubaMdha pUrvaka bAMdhe che ane enI sAthe baMdhAtI azubha prakRtio maMdarase baMdhAtI jAya che ane anubaMdha vagara baMdhAtI jAya che. vairAgya bhAvanI sAthe saraLa svabhAva ane niHsvArtha bhAvamAM khAmI pedA thatI jAya eTale ke sarala svabhAvanI sAthe mAyA pedA thatI jAya ane e mAyA gamatI jAya to baMdhAtI zubha prakRtiono rasa anubaMdha rUpe baMdhAto hovA chatAM sattAmAM rahelI azubha prakRtionA rasanI sAthe ke je azubha prakRtio vartamAnamAM baMdhAtI nathI e prakRtiomAM zubha prakRtiono rasa saMkramIta thato jAya che ane nikAcita rUpe paNa banAvato jAya che. A rIte pahelA-cothA-pAMcamA ane chaThThA guNasthAnake jIvonA pariNAmathI thai zake che. jemake mallinAtha bhagavAnanA AtmAe chaThThA guNasthAnake rahIne ke jeo niraticAra cAritranuM pAlana karI rahyA che, jinanAma karma nikAcIta karI rahyA che eno baMdha paNa cAlu che evA uMcI koTinA pariNAmamAM rahelA hovA chatAM potAnA mitra muni bhagavaMtanI sAthe pote paNa tapa kare che. gurU bhagavaMta mitronA tapanI prazaMsA kare che paNa potAnA AtmAnI prazaMsA karatA nathI. e prazaMsA karAvavAnA hetuthI pAraNAnA divase kAMikane kAMika bhAnu kADhIne gurU bhagavaMtanI pAse rajuAta karI upavAsa AdinuM paccakkhANa mAge che, gurU bhagavaMta Ape che. A rIte tapa karavAmAM je mAyA karI e mAyAnA pratApe chaThThA gumasthAnake zubha prakRtirUpe purUSaveda tIvrarase bAMdhe che e purUSa vedano rasa sattAmAM rahelA strIvedanA saMkramIta karato jAya che ane strIvedane nikAcIta karato jAya che. e nikAcIta thayela strIvedano udaya e AtmAnA tetrIza sAgaropama kALa sudhI purUSavedano bhogavaTo kare che chatAM paNa strIvedano rasa saMkramIta thai zakato nathI ane manuSyapaNAmAM strI tIrthaMkara rUpe utpanna thayA arthAt vipAkodayathI athavA rasodayathI strIvedano bhogavaTo karatA thayA. A rIte pradezonI vaheMcaNI karato ekendriyamAMthI zarU karI saMjJI paMcendriya manuSyapaNuM ke tiryaMcapaNuM prApta kare ane e sannI jIvo purUSArtha karIne jJAna garbhita vairAgya bhAva pedA kare tyArathI jIvane vAstavika rIte nirjarAnuM phLa ane saMvaranuM phLa prApta thatuM jAya che. saMvara nirjarA karato karato AvatA karmomAM azubha prakRtionA rasanuM rokANa karato jAya che eTale ke havethI je prakRtio samaye samaye baMdhAya te prakRtiomAM baMdhAtI zubha prakRtionA pudgalo vizeSa baMdhAtA jAya ane guNasthAnaka pratyayika baMdhAtI azubha prakRtionA pudgalo ochA baMdhAtA jAya che Ane Azravano nirodha kahevAya che. eTale ke AvatA azubha karmonuM eTaluM rokANa karyuM enI zarUAta karI ema kahevAya che. jyAM sudhI AvatA azubha karmone jIva aTakAve nahi tyAM sudhI vairAgya bhAva pedA thai zake nahi. saMpUrNa AvatA karmanuM rokANa caudamA guNasthAnake jIva prApta kare che. jo jIva caudamA guNasthAnakane pAmavAnuM lakSya pedA karato jAya to ja pahelA guNasthAnake AvatA karmone (azubha karmone) roko zake che. jyAM sudhI caudamA guNasthAnakanuM lakSya pedA na thAya tyAM sudhI jIvone azubha karmonuM jora vadhAre Page 18 of 44
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. ane zubha karmonuM jora ochuM hoya che jenA kAraNe e jIvo sadA mATe azubha karmonA udaya kALamAM aTavAyelA rahe che. A svabhAvanA kAraNe eTale ke azubha karmonA joranA kAraNe lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamAM bhAvathI je kAMi anukULa sAmagrI prApta thAya emAM saMtoSa pedA thavAne badale sadA mATe asaMtoSanI Aga aMtaramAM cAlu ja rahe che. evI ja rIte bhogavaMtarAya ane upabhogavaMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI. bhogavavA yogya ane vAraMvAra bhogavI zake evI sAmagrI hovA chatAMya eka sAthe saMpUrNapaNe bhogavavAnI irachA pedA thatI ja nathI kAraNa ke jo eka sAthe bhogavI laiza to kAle zuM karIza jo e nahi male to pachI zuM thaze ? phrIthI kyAMthI ane kevI rIte lAvIza. AvA vicArone AdhIna thai maLelI sAmagrIno paNa bhogavaTo karI zakato nathI ane saMgraha karavAnI vRtti eTale vicAradhArA aMtaramAM cAlu thAya che ane AvA azubha vicAronA kAraNe sAmagrIno bhogavaTo karavA chatAMya jIvane sukhanI anubhUti pedA thatI nathI. kAraNa ke e sAmagrIne bhogavatAM bhogavatAM paNa jIvane bhaviSyanI vicAraNAo pedA thatI jAya che AthI e vicAraNAo bhAgavavAmAM aMtarAyabhUta thAya che ane jJAnI bhagavaMto bhogAMtarAya ane upabhogAMtarAya karmano udaya kahe che eTale udayabhAva cAlu che ema kahevAya che. jemake navamA greveyakanuM ahama indrapaNAnuM sukha maLe ane e sukhanI sAmagrIne bhogavavA chatAM paNa mane ekalAne maLavuM joituM A sukha bIjAne zA mATe malyuM ? ityAdi irSyAnA aneka prakAranA vicAro karI sukhano AsvAda meLavI zakato nathI ane sukhAbhAsa rUpe bhogavatA bhogavatA irSyAdi bhAvothI svecchAdi jAtivALA anArya kSetrane viSe utpanna thavA lAyaka manuSyagati Adi bAMdhIne manuSyapaNuM pAme che ane pachI saMsAramAM paribhramaNa karavA mATe cAlato thAya che. risthati baMdhanuM varNana mithyAtva-avirati-kaSAya ane yoga dvArA jIva jema karmabaMdha kare che tema pradhAnapaNe yoga dvArA grahaNa karelA pudgalomAM karmano svabhAva prApta karI karmarUpe banAve che. evI rIte pradezonuM grahaNa jIva yogA dvArA kare che, kaSAyathI jIva sthiti baMdha kare che ane vezyA sahita kaSAyathI jIva rasabaMdha kare che. A kAraNe eka sthiti baMdhanA adhyavasAya sthAnamAM asaMkhyAtA lokAkAzanA AkAza pradezonI saMkhyA jeTalA rasabaMdhanA adhyavasAya sthAno hoya che. mithyAtvAdi hetuothI kArpaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI karmarUpe banAvI e pudgalonA sAta athavA ATha karmarUpe svabhAva banAvI e pudgalo AtmAnI sAthe athavA AtmapradezonI sAthe keTalA kALa sudhI raheze e je nakkI karavuM ane jJAnI bhagavaMto sthiti kahe che arthAt sthitibaMdha kahevAya che. urvArdhanA ane apavartanA haMmezA sthiti ane rasanI thAya che paNa prakRti ke pradezanI thatI nathI. badhAyelA dareka karmonI sthiti eka sarakhI hotI nathI kAraNa ke sAmAnya paNe niyama evo che ke baMdhAyelA karmanA pudagalo eka AvalikA kALa pachI udayamAM avazya Ave che. baMdhAyelA karmanA pudgalone udayamAM lAvavA mATenI goThavaNa karavAmAM Ave che emAM pahelA samaye adhika pudgalonI goThavaNa thAya, bIjA samaye enAthI ochA pudgalonI goThavaNa thAya ema kramasara samaye samaye ochA ochA pudgalonI goThavaNa jeTalA kALa sudhI AtmAnI sAthe e pudgalo rahevAnA hoya Page 19 of 44
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ teTalA kALa sudhInI goThavaNa karato jAya che. A goThavaNa rUpe rahelA yugalone niSeka racanA kahevAya che. niSeka racanA rUpe goThavAyelA pudgalo jevA rase bAMdhelA hoya evA rase ja udayamAM bhogavavA rUpe goThavAya che. eTale ke vipAkodayathI athavA rasodayathI bhogavavA lAyaka e pulo bane che. emAMnA keTalAka pudagalone potAnA pariNAmanA adhyavasAyathI vipAkathI bhogavavA lAyaka pudagalone pratipakSI rUpe bhogavAya evA kare che eTale ke pradezodayathI bhogavavA lAyaka banAve che jemake narakagatinA pudgalo. vipAkathI bhogavavA yogya hoya te pugalone manuSyagati rUpe tiryaMcagati rUpe athavA devagati rUpe banAvIne bhogavIne nAza kare e pradezodayathI bhogavaTo kahevAya che. evI ja rIte keTalAka pudgalo lAMbAkALe. bhogavavA yogya hoya ene najIkanA kALamAM bhogavAya evA banAve che eTale ke lAMbAkALane badale najIkanA kALamAM bhogavAya evA banAvavA ene apavartanA kahevAya che. evI ja rIte najIkamAM bhogavavA. yogya pudgalone lAMbA kALe bhogavavA yogya banAvavA ane e rIte goThavaNa karavI ene udvartanA kahe evI ja rIte keTalAka pudagalo potAnA vipAkanA udayanI sAthe thoDA kALa pachI udayamAM AvavAnA hoya ene tat kALa udayAvalikAmAM lAvIne, bhogavIne nAza karavA ene udIraNA kahe che. A rIte karmanI. baMdhAyelI sthitinA bhogavavAnA potAnA pariNAmathI athavA adhyavasAyathI ATalA vibhAgo pedA thAya che. karmo vipAkodaya athavA rasodaya-pradezodaya udvartanA dvArA apavartanA dvArA udIraNA dvArA bhogavAya che. ekendriya jIvo samaye samaye jaghanyathI eka sAgaropama sthiti baMdhamAMthI palyopamanA asaMkhyAtamA. bhAga jeTalo ocho sthitibaMdha kare che ane utkRSTathI eka sAgaropama jeTalo sthitibaMdha kare che. eTale ke mithyAtva mohanIya karmanA pugalo je samaye eka sAgaropama kALa sudhI bhogavAya eTalI. sthiti vALA baMdhAya che eTale e pugalo samaye samaye kramasara ochA ochA karatA karatA chellA pudgalo. eka sAgaropamanA chellA samaye bhogavAya e rIte goThavaNa rUpe thAya te sthitibaMdha kahevAya che. bIjA samaye je pudgalo sthitibaMdha rUpe baMdhAya te e samaye adhika pachI ochA ochA karatA karatA eka sAgaropamanA palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTalA samayo sudhI goThavAya che. A rIte samaye samaye jaghanya sthiti baMdha karato jIva eka sAgaropamanA zarUAtanA eka eka samaya ochA karatA karatA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA samayomAM eka eka samaya adhika adhika rUpe e pudagalonI goThavaNa thatI jAya che. A rIte pudgalonI bhogavavA mATenI racanA karavI te niSeka racanAkALa kahevAya che. beindriya jIvo mithyAtva mohanIya karmanI utkRSTa sthiti baMdha paccIza sAgaropama kALano kare che ane samaye samaye jaghanya sthitibaMdha utkRSTa sthiti baMdhamAMthI palyopamano saMkhyAtamA bhAga jeTalo ocho sthitibaMdha karyA kare che. teindriya jIvo mithyAtva mohanIyano utkRSTa sthitibaMdha pacAsa gaNo eTale ke pacAsa sAgaropama jeTalo kare che ane jaghanyathI pacAsa sAgaropamamAMthI saMkhyAtamo bhAga eTale palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTalo ocho sthitibaMdha kare che. caurIndriya jIvo mithyAtva mohanIya karmano utkRSTa sthiti baMdha ekendriya jIvo karatAM so gaNo. adhika eTale so sAgaropama jeTalo sthitibaMdha kare che ane jaghanyathI so sAgaropama sthiti baMdhamAMthI Page 20 of 44
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ palyopamano saMkhyAtamA bhAga jeTalo ocho sthiti baMdha kare che. asannI paMcendriya jIvo mithyAtva mohanIya karmano utkRSTa sthitibaMdha eka hajAra sAgaropama kALA jeTalo bAMdhe che ane jaghanya sthiti baMdha eka hajAra sAgaropamamAMthI palyopamano saMkhyAtamA bhAga jeTalo sthiti baMdha kare che. sannI paMcendriya jIvo samaye samaye jaghanyathI eka koTAkoTI sAgaropama kALa jeTalI sthitimAMthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo sthitibaMdha ke je sthitibaMdhane aMtaH koTAkoTI sAgaropama kALA jeTalo sthiti baMdha kahevAya che. eTalo sthitibaMdha karyA ja kare che ane sannI paryAptA jIvo mohanIya karmano eTale mithyAtva mohanIyano utkRSTa sthiti baMdha sIttera koTAkoTI sAgaropama kALa jeTalo bAMdhe che. jJAnAvaraNIya karma-darzanAvaraNIya karma-vedanIya karma ane aMtarAya karma A cAra karmano utkRSTa sthiti baMdha trIza koTAkoTI sAgaropama kALa jeTalo karyA kare che. nAma ane gotra kamano utkRSTa sthiti baMdha sannI paryAptA jIvo vIza koTAkoTI sAgaropama kALa jeTalo bAMdhe che. AyuSya karmano utkRSTa sthiti baMdha tetrIza sAgaropama kALa jeTalo hoya che. kaSAya mohanIya karmanI utkRSTa sthiti cAlIza koTAkoTI sAgaropama kALa jeTalI hoya che. nokaSAya mohanIya karmano utkaTa sthiti baMdha vIza koTAkoTI sAgaropama kALa jeTalo hoya che. jJAnAvaraNIya karma, darzanAvaraNIya karma ane aMtarAya karma A traNa karmano jaghanya sthiti baMdha dazamAM guNasthAnakamAM rahelA kSapaka zreNivALA jIvone AzrayIne eka aMtarmuhUrtano hoya che jyAre kSapaka zreNivALA jIvo sivAyanA bAkInA jIvone AzrayIne vicAra karIe to ekendriyAdi jIvono je jaghanya sthiti baMdha kahelo che e pramANe samajavo. vedanIya karmano jaghanya sthiti baMdha dazamAM guNasthAna ke kSapaka zreNivALA jIvone bAra muhUrtano hoya che eTale eTalo jaghanya sthiti baMdha jANavo. kSapaka zreNi vALA jIvo sivAya bAkInA jIvone mATe ekendriya Adi jIvono jaghanya sthitibaMdha kahelo che e pramANe samajavo. mohanIya karmano jaghanya sthitibaMdha navamAM guNasthAnakanA chellA samaye kSapaka zreNivALA jIvo eka aMtarmuhUrtano kare che mATe eka aMtarmuhUrtano gaNAya che. kSapakazreNi sivAyanA jIvone AzrayIne ekendriyAdi jIvono je pramANe sthitibaMdha jaghanyarUpe kahelo che e pramANe jANavo. (samajavo.) nAma ane gotra karmano jaghanya sthiti baMdha dazamAM guNasthAnakamAM rahelA kSapaka zreNIvALA jIvo ATha muhUrtano kare che. jyAre kSapaka zreNi sivAyanA ekendriyAdi jIvono jaghanya sthitibaMdha je pramANe kahelo che te pramANe samajavo. dareka karmanI utkRSTa sthiti sannI paryAptA jIvo pahelA guNasthAnakamAM tIvra kaSAyamAM vidhamAna hoya eTale rahelA hoya eTale ke aMkaleza adhyavasAyamAM vidhamAna hoya tyAre bAMdhe che. jyAre jIvo mohanIya karmanI utkRSTa sthitino baMdha karatA hoya tyAre AyuSya karma sivAya bAkInA chae karmanI utkRSTa sthiti niyamAM bAMdhe che. jyAre jIvo mohanIya karma sivAya bAkInA cha karmonI utkRSTa sthitibaMdha eTale chae karmomAMthI koipaNa eka karmanI paNa utkRSTa sthiti baMdha karatA hoya tyAre bAkInA karmonI utkRSTa sthiti bAMdhe ja Page 21 of 44
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ evo niyama hoto nathI. madhyama sthitino paNa baMdha karI zake che. jemake koi jIva jJAnAvaraNIya karmanI trIza koTAkoTI sAgaropama jeTalI sthiti bAMdhato hoya to te vakhate baMdhAtI darzanAvaraNIya karma- vedanIya karma-nAmakarma-gotrakama ke aMtarAya karmano utkRSTa sthiti baMdha karavAne badale madhyama sthiti baMdha paNa kare che temaja mohanIya karmano paNa madhyama sthiti rUpe baMdha karI zake che. kAraNa ke jJAnAvaraNIya karmanI utkRSTa sthiti bAMdhatA jIvone tIvra saMkalezano pariNAma hoto nathI. jyAre mohanIya karmanI utkRSTa sthiti jIvone baMdhAtI hovAthI te vakhate jIvo tIvra kaSAyamAM vidhamAna hoya che mATe bAkInA cha karmonI utkRSTa sthiti niyamA bAMdhe che arthAta baMdhAya che. graMthI deze AvelA jIvomAM eTale ke anAdi yathApravRtti karaNe AvelA jIvomAM abhavya jIvo je AvelA hoya che te bIjA jIvo karatAM aMtaH koTAkoTI sAgaropama jeTalo sthiti baMdha utkRSTathI kare che ema jJAnI bhagavaMto kahe che ke e jIvonuM tathA bhavyatva sadA mATe abhavya rUpe raheluM hoya che AthI jJAnI bhagavaMto kahe che ke abhavya jIvo kadI bhavya thAya nahi ane bhavya jIvo kadI abhavya thAya nahi. e abhavya jIvo karatAM durbhavya jIvo je graMthI deze AvelA hoya che e jIvo aMtaH koTAkoTI sAgaropama sthitino baMdha vizeSa hIna rUpe (Acho) kare che. enA karatAM graMthIdeze AvelA bhArekarmI jIvo aMtaH koTAkoTI sAgaropama jeTalo sthiti baMdha vizeSa hIna eTale ocho kare che. enA karatAM laghukarmI bhavya jIvo je graMthIdeze AvelA hoya che emano aMtaH koTAkoTI sAgaropamano sthiti baMdha vizeSa hIna hoya che aTale ocho hoya che kAraNa ke A dareka jIvonuM tathA bhavya phAra vALuM hoya che mATe sthiti baMdhamAM Ara thAya che. A rIte aMtaH koTAkoTI sAgaropama jeTalo sthitibaMdha jaghanya rUpe AThamA guNasthAnakamAM rahelA jIvo kare che. bAkInA vacalA guNasthAnakomAM aMtaH koTAkoTI sAgaropama jeTalo sthitibaMdha samaye samaye asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa hIna rUpe baMdhAya che. AthI aMtaH koTAkoTI sAgaropama sthiti baMdhanA sthAno asaMkhyAtA thAya che. sAmAnya rIte baMdhamAM rahelI ekasovIza prakRtiomAMthI tiryaMcAyuSya manuSyAyuSya ane devAyuSya A traNa prakRtiono baMdha tatrAyogya vizuddhithI thAya che eTale ke jIvone jyAre tevA prakAranA vizuddhinA pariNAma cAlatA hoya tyAre baMdhAtI hoya che. e sivAyanI ekaso ane sattara pravRtiono utkRSTa sthitibaMdha azubha hovAthI tevA tevA prakAranA tIvra saMkalezathI baMdhAya che eTale ke kaSAyathI baMdhAya che. ekaso sattara pravRtionA nAmo. jJAnA. 5, darzanA. 9, veda. 2, moha. 26, Ayu. 1, nAma, 67, gotra. 2, aMta. 5 = 117 mohanIya-26, anaMtAnubaMdhi 16 kaSAya hAsya-rati-arati-zoka-bhaya-jugupsA-purUSaveda-strIveda-napuMsaka veda ane mithyAtva. Ayu.1 narakAyuSya nAma-67. piMDaprakRti-39, pratyeka-8, basa-10, sthAvara-10, piMDaprakRti-39, 4 gati, 5 jAti, 5 zarIra, 3 aMgopAMga, 6 saMghayaNa, 6 saMsthAna, 4 varNAdi, 4 AnupUrvI ane 2 vihAyogati. pratyeka-8. parAghAta, ucchavAsa, Atapa, udhota, aMgurU laghu, jinanAma, nirmANa upaghAta. Asa-10. basa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yaza. Page 22 of 44
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ ayaza. sthAvara-10. sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhAga, dusvara, anAdeya, gotra-2. ucca gotra ane nIca gotra. A rIte 117 prakRtio jANavI. (1) jinanAma karma zubha prakRti ane ucca rUpe puNya prakRti gaNAtI hovA chatAM jJAnI bhagavaMtoe enI utkRSTa sthiti baMdha azabha rUpe kahelo che kAraNa ke kaSAyanI tIvratAthI thAya che. jinanAma karmano utkRSTa sthiti baMdha A pramANe jIvone thai zake che. je jIvo manuSyagatimAM pahelA guNasthAnake narakanuM AyuSya bAMdhyA pachI kSayopazama samakItanI prApti kare ane e samakItanA kALamAM pahelA saMghayaNavALA hoya ATha varasanI uparanI uMmara hoya tathA jinano eTale kevalI bhagavaMtano kALa hoya to te vakhate A jIvo purUSArtha karIne jinanAma karmano baMdha karatAM karatAM jina nAmakarmanI nikAcanA kare. nikAcanA karyA pachI e jIvo samaye samaye jinanAma karmano baMdha karyA ja kare che temaja nikAcanA karyA pachI eka aMtarmuhUrte e jIvone jinanAma karmano pradezodaya cAlu thai ja jAya che eTale ke e jIvono yaza. subhaga nAmakarma Adi zubha prakRtiomAM jinanAma karmanA pudgalo saMkramIta thatAM thatAM e yaza Adi prakRtio udayamAM sateja rUpe cAlu thAya che. A rIte jinanAma karma nikAcIta karIne potAnA bhogavAtA AyuSyanuM chelluM aMtarmuhUrta bAkI rahe tyAre e jIvo samakItathI paDIne mithyAtvane prApta karatA hoya te vakhate cothA guNasthAnakanA chellA samaye mithyAtva javAnA kaSAyavALo hovAthI e tIvra kaSAyavALo kahevAya che te vakhate A jIva jinanAma karmano utkRSTa sthitibaMdha kare che ane e utkRSTa sthiti baMdha karo mithyAtvane pAme che tyAM AyuSya pUrNa karI narakamAM utpanna thAya che tyAM paryApta thatAnI sAthe ja kSayopazama samakItanI prApti kare che ane jinanAmanA baMdhanI zarUAta kare che. AvA jIvone ja manuSyagatimAM utkRSTa sthiti baMdha thAya che. AhAraka zarI-AhAraka aMgopAMga sAtamA guNasthAnakamAM rahelA jIvo temaja AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAgamAM rahelA bAMdhI zake che temAM sAtamA guNasthAnakamAM rahelA jIvo chaThThA guNasthAnakanI sanmukha thayelA hoya evA jIvo sAtamA guNasthAnakanA chellA samaye AhAraka zarIra AhAraka aMgopAMgano utkRSTa sthiti baMdha kare che. bAkInI zubha athavA azubha prakRtio pahelA guNasthAnakamAM baMdhAtI hovAthI jyAre jyAre jIvo eTale sannI paryAptA jIvo tevA tevA prakAranA prakRtione baMdha yogya tIvra kaSAyamAM vidhamAna hoya tyAre te te prakRtiono utkRSTa sthiti baMdha kare che. A rIte anAdikALathI jagatane viSe paribhramaNa karI rahelA jIvo ekendriyapaNAmAM rahIne duHkha veThatA veThatA akAma nirjarA karatA karatA sannI manuSyapaNuM ke sannI tiryaMcapaNAne prApta karatA jAya e manuSya-tiryaMcapaNAmAM utkRSTa kaSAya dvArA prakRtionI eTale karmonI utkRSTa sthiti bAMdhatA jAya e bAMdhIne sattA prApta karI pharI pAchA e sthitine bhogavavA mATe ekendriyamAM jAya tyAM pAchA duHkha veThatA veThatA akAma nirjarA karatA karatA ane puNya bAMdhatA bAMdhatA sannI manuSya ane tiryaMcapaNAne prApta kare tyAM pAchA utkRSTa kaSAyathI utkRSTa sthiti baMdha kare. A rIte pAchA bhogavavA mATe ekendriyamAM jAya. A rIte jIvane vAraMvAra karatAM karatAM anaMto kALa pasAra thayo che ane amAM anaMtI vAra utkRSTa sthitino Page 23 of 44
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha karato jAya che ane saMsAramAM paribhramaNa karato jAya che chatAM jIva jarAya thAkato nathI ane A rIte anaMto kALa pasAra karIne Avyo che. jaghanya sthitibaMdhanuM varNanA ekendriyathI asannI paMcendriya sudhInA jIvone jaghanya sthitibaMdha mithyAtvanI eTale mohanIya karmanI utkRSTa sthiti sIttera koTAkoTInI hoya che e sthitinI sAthe jJAnAvaraNIya Adi karmonI utkRSTa sthiti je kahelI che ene bhAgavAthI je sthiti Ave te te te jIvonI utkRSTa sthiti baMdha gaNAya che jemake jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aMtarAya karmanI utkRSTa sthita 30 koTAkATI sAgaropamanI hoya che ene mohanIyanI utkRSTa sIttera (70) koTAkoTI sthitithI bhAgatAM eTale 30 koTAkoTI/90 koTAkoTI = 3/7 javAba Ave eTale ke eka sAgaropamanA sAta bhAga karatAM traNa bhAga jeTalI sthiti eTale 3/7 sAgaropama jeTalI sthiti te ekendriyanI utkRSTa sthiti baMdharUpe gaNAya che emAMthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI sthiti ochI karIe te ekendriyanI jaghanya sthiti gaNAya che. mohanIya karmanI 70/70 = 1 sAgaropama sthiti thAya che nAma ane gotra karmanI 20 koTAkoTI/90 koTAkoTI = 2/9 sAgaropama. A utkRSTa sthiti ekendriyanI gaNAya che emAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho e jaghanya sthiti gaNAya che. Aja rIte beindriyAdithI asannI paMcendriya jIvonI utkRSTa sthitimAMthI palyopamano saMkhyAtamo bhAga ocho e e jIvonI jaghanya sthiti jANavI. nidAcIta karmabaMdhanuM varNana samaye samaye jIvo je karmabaMdha kare che e karmabaMdhanI sAthe samaye samaye te te karmonI sthiti paNa baMdhAtI jAya che ane e baMdhAyelI sthitine bhogavavA mATe samaye samaye pudgalonI goThavaNa rUpe racanA thatI jAya che e goThavAyelA pudgalonI dareka sthiti koi kALe jIvo nikAcIta rUpe karatA nathI. mAtra emAM koivAra koi pariNAmathI zarUAtanI bhogavavA lAyaka sthiti nikAcIta rUpe thAya che. koI pariNAmathI thoDA kALa pachInI bhogavavA lAyaka sthiti nikAcIta rUpe thAya che. koivAra madhyama sthiti nikAcIta rUpe thAya che. koivAra chellA aMtarmuhUrtanI sthiti nikAcIta rUpe thAya che arthAt thai zake che. A rIte nikAcanAnA potAnA adhyavasAyanA kAraNe aneka prakArano phraphAra thAya che eTale phrAra thayA kare je sthiti nikAcIta karelI hoya te sthiti udvartanA karaNathI, apavartanA karaNathI udIraNA karaNathI, pradezodayathI, saMkramakaraNathI upazamanA karaNathI ke nisbattakaraNathI koipaNa prakArano phrAra thai zakato ja nathI. e sthiti jevA rase bAMdhelI hoya evA rase avazya bhogavavI ja paDe che e nikAcIta sthitine sakala karaNane ayogya sthiti kahevAya che. jemake tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo cothA guNasthAnakathI AThamAM guNasthAnakanA chaThThA bhAgA sudhImAM koipaNa guNasthAnakamAM rahelA hoya tyAre sauthI pahelA tIrthakara nAmakarmanA baMdhanI zarUAta kare che ane te vakhate samaye samaye aMtaH koTAkoTI sAgaropama kALa jeTalI sthiti bAMdhyA ja kare che. jyAre e jIvonA aMtaramAM savijIva karUM zAsana rasInI bhAvanA pedA thAya te vakhate baMdhAtuM tIrthaMkara nAmakarma Page 24 of 44
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikAcIta rUpe thatuM jAya che temAM paNa nikAcIta rUpe baMdha karatA hoya tyAre paNa aMtaH koTAkoTI sAgaropamAM kALa jeTalI sthiti to samaye samaye bAMdhyA ja kare che e badhI sthiti nikAcIta rUpe bAMdhatA nathI. mAtra e jIvo te vakhate nikAcIta rUpe, jyAre e AtmAo chelle bhave tIrthaMkara thavAnA hoya ane purUSArtha karIne kevalajJAnanI prApti kare te kevalI paryAyano jeTalo kALa bhogavavAno bAkI rahyo hoya eTalA AyuSyanI sAthe tIrthakara nAmakarma nikAcIta kare che. bAkInI bIjI badhI sthiti anikAcIta rUpe baMdhAya che. jemake A avasarapiNImAM thayelA pahelA tIrthakara zrI kaSabhadeva bhagavAna ane mahAvideha kSetramAM thatAM dareka tIrthaMkara paramAtmAonA AtmAo e trIje bhave tIrthakara nAmakarmanI utkRSTa sthiti nikAcIta rUpe karelI. gaNAya to eka lAkha pUrva varasamAM eka hajAra varSa ochI eTalI sthiti nikAcIta rUpe bAMdhe che ane bAkInA tIrthakaranA AtmAo kevalajJAna pAmyA pachI vipAkodayathI bhogavavA lAyaka jeTalI sthiti hoya che teTalI nikAcIta rUpe gaNAya che ane jaghanyathI zramaNa bhagavAna mahAvIra paramAtmAnA AtmAe kevalI. paryAyamAM bhogavavA lAyaka trIza varasanI sthiti nikAcIta rUpe bAMdhelI che mATe e eTalI ja bhogavAya che. bAkInI baMdhAyelI sthiti anikAcIta rUpe hoya che je pradezodayathI bhogavIne nAza kare che. AthI e nizcita thAya che ke jeTalI sthiti baMdhAya che e saghaLI nikAcIta rUpe thatI nathI. nahitara koi jIvano koi kALe mokSa thai zakato ja nathI. A rIte jIvo sthitino baMdha nikAcanA rUpe bAMdhe che ema kahevAya che kAraNa ke samaye samaye jIvo prakRtibaMdha-sthitibaMdha-rasabaMdha- pradezabaMdha kare che. enI sAthe sAthe saMkramayogya-udvartanA yogya-apavartanA yogya udIraNA yogya upazamanA yogya nirdhAtta yogya ane nikAcanA yogya karma pudgalonA sthiti ane rasane bAMdhato jAya che. AthI eka samayamAM jIvo karmabaMdha mATe je prakriyA kare che tenuM varNana lakhatAM lagabhaga prAyaH karIne doDhaso klaskepanA pAnA bharAya eTaluM kAma karI rahelo hoya che. A rIte sthitibaMdhanuM varNana thayuM. rasabaMdhanuM varNana azubha prakRtiono rasa kaDavA lImaDAnA rasa jevo kaDavo hoya che. kaDavA lImaDAno eka zera rasa kADhavAmAM Ave e rasamAM svAbhAvika rIte jeTalI kaDavAsa hoya che te eka ThANIyo rasa kahevAya che. eka zera rasano | bhAga ukALIne 0|| bhAga rAkhavAmAM Ave te be ThANIyo rasa kahevAya che. eka zera rasano aDadho bhAga ukALIne aDadho bhAga rAkhavAmAM Ave temAM kaDavAsa vadhe che mATe te traNa ThANIyo rasa kahevAmAM Ave che. eka zera rasane traNa bhAga ukALIne eka bhAga rAkhavAmAM Ave temAM kaDavAsanI tIvratA pedA thAya che tene cAra ThANIyo rasa kahevAmAM Ave che. A cAreya prakAranA rasanA eka aNu adhika rasavALA rasANuovALA pudagalonI vargaNAo be aNu adhika rasANuvALA pudgalonI vargaNAo anaMtI hoya che. traNa aNu adhika rasANuvALA pudgalonI anaMtI vargaNAo hoya che. ema yAvat saMkhyAtA aNu rasANuo vALA pudgalonI anaMtI vargaNAo hoya che. asaMkhyAtA aNu eTale rasANuonA pudgalonI anaMtI vargaNAo hoya che ane evI ja rIte anaMtA Page 25 of 44
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasANuonA pudgalonI anaMtI vargaNAo hoya che. evI rIte A rasanA anaMtA bhedo paDe che. zubha prakRtiono rasa zeraDInA rasa jevA mIThA svAdavALo hoya che enA paNa kaDavA rasanI jema eka ThANIyo-be ThANIyo-traNa ThANIyo ane cAra ThANIyo rasa ema cAra vibhAga paDe che. A dareka vibhAganA anaMtA anaMtA bhedo thAya che. lezyA sahita kaSAyathI haMmezA rasabaMdha thAya che. haMmezA kaSAyano udaya eka aMtarmuhUrta kALa sudhI eTale asaMkhyAtA samayavALA aMtarmuhUrta sudhI rahe che jyAre lezyA haMmezA ATha-ATha samaya sudhI rahe che eTale ATha-ATha samaye lezyAno pariNAma maMdarUpe, maMdatara rUpe, maMdatama rUpe, tIvrarUpe, tIvratararUpe ane tIvratamarUpe thayA ja kare che. sAmAnya rIte kRSNa lezyA, nIla lezyA, kApota lezyA, tejo lezyA, padma lezyA ane zukla lezyA A chae mAMthI koipaNa lezyA eka sAthe eka aMtarmuhUrta kALa sudhI saLaMga rahe che te paNa asaMkhyAta samayavALA aMtarmuhUrta kALa sudhI jANavI. emAM ATha ATha samaye maMda maMdatara Adi bhedo thayA ja kare che. A kAraNothI eTale ke pariNAmonI pherArInA kAraNe jJAnI bhagavaMto kahe che ke eka sthitibaMdhanA adhyavasAya sthAnamAM asaMkhyAtA lokAkAza jeTalA rasabaMdhanA adhyavasAya sthAno hoya che. dAkhalA tarIke-sAmudAyika rUpe jagatamAM rahelA jIvo eka sAthe asaMkhyAtA bhegA thayelA hoya te jIvo eka sthitibaMdha karatA hoya eTale ke sthitibaMdha eka sarakho karatA hoya to paNa ATha ATha samaye lezyA darekanI badalAtI hovAthI athavA e dareka jIvonI lezyAnA pariNAma bhinna bhinna rUpe rahelA hovAthI dareka jIvo rasabaMdha bhinna bhinna rUpe bAMdhe che evI ja rIte eka jIva paNa eka sarakho aMtarmuhUrta sudhI sthitibaMdha karato hoya to temAM rasabaMdhanA asaMkhyAtA bhedo paDe che. rasabaMdha, anubhAga baMdha, paliccheda baMdha, avibhAjya baMdha A badhA zabdo rasabaMdhanA paryAyavAcI zabdo kahelA che. rasANumAM rahelo aNu eTale nAnAmAM nAno aMza eTale bhAga jeno kevalI bhagavaMto paNa potAnA jJAnathI e aNuno bhAga karI zakatA nathI ane rasANu kahevAya che. AvA rasANuo anaMtA hoya che. (1) jyAre jIvo azubha prakRtiono tIvrarasa bAMdhatA hoya tyAre baMdhAtI zubha prakRtiono jaghanya rasa bAMdhe che. (2) jyAre jIvo baMdhAtI zubha prakRtiono tIvrarasa bAMdhatA hoya tyAre baMdhAtI azubha prakRtiono jaghanya rasa bAMdhe che. (3) jIvo jyAre azubha pariNAmanA tIvra bhAvamAM rahelA hoya tyAre azubha prakRti je baMdhAtI hoya che tenI utkRSTa sthiti bAMdhe che ane te ja vakhate te prakRtiono utkRSTa rasa bAMdhe che ane te ja vakhate baMdhAtI zubha prakRtiono jaghanya rasa bAMdhe che. (4) vizudhdhimAM rahelo jIva jema jema anaMta gaNa vizudhdhimAM AgaLa vadhato jAya tema e vizudhdhinA baLe baMdhAtI zubha prakRtiono utkRSTa rasabaMdha kare che ane te vakhate baMdhAtI azubha prakRtione maMdarase bAMdhe che. AthI nizcita thAya che ke azubha prakRtiono maMdarasa vizudhdhimAM ja thAya che. (baMdhAya che.) saMsAramAM rahelA moTA bhAganA jIvo samaye samaye cAra ThANIyo rasa bAMdhe che. cAra ThANIyA rasanA anaMtA bhedo paDatA hovAthI anaMtA bhedonI taratamatA prApta thatI jAya che. Page 26 of 44
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa ThANIyo ane be ThANIyo rasa madhyama rasarUpe gaNAya che ane eka ThANIyo rasa jaghanya rasarUpe gaNAya che. cAra ThANIyo rasa tIvrarasa rUpe kahevAya che. baMdhAtI ekaso vIza prakRtio je hoya che temAM varNa-gaMdha-rasa ane sparza eka eka lIdhelA che tenA zubha varNAdi-4 ane azubha varNAdi-4 ema banne prakAre levAthI baMdhAtI prakRtio ekaso covIzA gaNAya che e prakRtiomAMthI sattara pravRtio eka ThANIyA rasarUpe baMdhAya che eTale jaghanya rasa eka ThANIyA rasarUpe mAtra sattara pravRtio ja baMdhAya che. eTale e sattara pravRtio eka ThANIyA-be ThANIyA-traNa ThANIyA ane cAra ThANIyA rasarUpe baMdhAya che ane bAkInI ekasone sAta prakRtio athavA ekasone traNa prakRtio be ThANIyA-traNa ThANIyA ane cAra ThANIyA rasarUpe baMdhAya che paNa eka ThANIyA rase baMdhAtI nathI. azubha pravRtio vyAsI hoya che. jJAnA-5, darzanA-9, veda-1, mohanI-ra6, Ayu-1, nAma-34, gotra-1, aMta-5 = 82. vedanIya-1. azAtA vedanIya, gotra-1. nIca gotra. Ayu-1. narakAyu. nAma-34, piMDa prakRti-23, pratyeka-1, sthAvara-10 = 34. piMDa prakRti-23, narakagati, tiryacagita, ekendriyAdi-4. jAti pahelA sivAyanA pAMca saMghayaNa pahelA sivAyanA pAMca saMsthAna 4 azubha varNAdi narakAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI azubha vihAyogati. pratyeka-1. upaghAta. sthAvara-10. sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayaza. zubha prakRtio beMtAlIza hoya che. jJAnA-o, darzanA-0, veda-1, moha-0, Ayu-3, nAma-37, gotra-1, aMta-0 = 42. vedanIya-1. zAtA vedanIya, gotra-1. ucca gotra. Ayu-3. tiryaca-manuSya-devAyuSya. nAma-37. piMDaprakRti-20, pratyeka-7, basa-10 = 37. piMDa prakRti-20. manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, dArika, vaikrIya, AhAraka, tejasa, kArpaNa zarIra, dArika, vaikrIya, AhAraka, aMgopAMga, paheluM saMghayaNa, paheluM saMsthAna, cAra zubha varNAdi, manuSyAnupUrvI devAnupUrvI, zubha vihAyogati. pratyeka-9. parAdhAta, ucchavAsa, Atapa, udhota, agurulaghu, nirmANa ane jinanAma. basa-10. basa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, subhaga, suvara, Adeya, yaza. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInAM jIvo jyAM sudhI samajaNanA gharamAM dAkhala thayelA hotA nathI tyAM sudhI samaye samaye azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa ane zubha prakRtiono be ThANIyo rasa bAMdhyA ja kare che. AthI nizcita thAya che ke ekendriya jIvo utkRSTathI sthitibaMdha kare to eka sAgaropama jeTalI sthiti bAMdhe che ane te vakhate te adhyavasAyathI azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhe che ane e ekendriya jIvone cAra ThANIyo rasa udayamAM raheto hovAthI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmano Page 27 of 44
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSayopazama bhAva jJAna ane darzana rUpe akSaranA anaMtamA bhAga jeTalo hoya che paNa ethI adhika kSayopazama bhAva prApta thai zakato nathI. e akSaranA anaMtamA bhAga jeTalA kSayopazama bhAvanI tIvratA maMdatA anaMtA bhedarUpe thAya che. e anaMtA bhedanA kAraNe mithyAtva mohanIyanA udayakALamAM rahelA e jIvone taratamatA bhedathI rAga ane dveSanI pariNati rUpa adhyavasAyanI tIvratA ane maMdatAnA bhedarUpe anaMtA bheda paDe che. anAdikALathI jagatane viSe paribhramaNa karI rahelA jIvone jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama bhAvathI je kAMi jJAnano ughADa pedA thAya che e kSayopazama bhAva ane jJAnanA ughADathI pApano pariNAma satata ja rahyA karato hoya che. e pApano pariNAma pApanI jaDa rUpe anAdi kALathI jIvane rahelo hoya che. pApanI jaDa eTale saMsAranI ArsAkta saMsAranI AsaktinI jaDa eTale vastu svarUpano viparIta bodha. anAdi kALathI saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA jIvomAM sannI paryAptApaNuM prApta karI apunabaMdhaka dazAnA pariNAmane prApta na kare tyAM sudhI eTale ke mokSanA abhilASavALo, mokSanI rUcivALo jyAM sudhI na bane tyAM sudhI puNyathI maLatA anukULa padArthone viSe athavA icchita padArthone viSe sarvasva sukhanI budhdhivALA hoya che. e sarvasva sukhanI budhdhinA pratApe AtmAmAM jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama bhAvathI je jJAnano kSayopazama bhAva pedA thAya che te jJAna viparIta rUpe ja bodha karAvavAmAM samartha thAya che ane jema jema viparIta rUpa bodha pedA thato jAya che tema tema icchita padArthone viSe sarvasva sukhanI budhdhi majabUta thatI jAya che eTale ke e padArthonI Asakti sthira thatI jAya che ane e AsaktinA pratApe je kAMi icchAo pedA thatI jAya che te badhI icchAone icchita padArthanI AsaktimAMthI pedA thayelI hovAthI pApanI jaDa rUpe kahevAya che. A pApanI jaDano pariNAma AtmAmAM anAdikALathI rahelo che. enA pratApe ekendriyAdi jIvo paNa azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa samaye samaye bAMdhyA ja kare che ane enI sAthe sAthe baMdhAtI zubha prakRtiono rasa jaghanya rase bAMdhyA kare che ane jema jema pApanI jaDano pariNAma tIvra banato jAya che tema tema azubha prakRtiono rasa cAra ThANIyA rasarUpe anubaMdha rUpe ane nikAcIta rUpe bAMdhatA jAya che sAthe sAthe baMdhAtI zubha prakRtino rasa anubaMdha vagara anikAcIta rUpe baMdhAto jAya che. cAre gatimAM sannI paryAptA jIvo samajaNanA gharamAM dAkhala thai zake to dara sAta divase jIva dAkhala thai zake che eTale samakItanI prApti karI zake che. jaghanyathI eka-be-traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA jIvo samajaNanA gharamAM dAkhala thai zake che eTale samakItanI prApti karI zake che. jagatane viSe anaMtA jIvo rahelA hovA chatAM samajaNanA gharamAM to asaMkhyAtA jIvoja rahelA hoya che. anAdi kALathI jagatane viSe paribhramaNa karI rahelA jIvo jaDanA kAraNe-saMsAranA padArthanI AsaktinA kAraNe tathA vastu svarUpanA viparIta bodhanA kAraNe azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa anubaMdha rUpe bAMdhyA ja kare che. anubaMdha rUpe bAMdhatA bAMdhatA je je padArtho pratye atyaMta Asakti ane mamatva budhdhi pedA thatI jAya tema tema azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa anubaMdha rUpe bAMdhatA nikAcIta rUpe bAMdhato jAya che. evI ja rIte anAdikALathI paribhramaNa karI rahelA jIvone pApanI jaDa eja mArA AtmAnA Page 28 of 44
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ du:khanuM kAraNa che. saMsAranA padArthonI Asakti du:khanA Lane ApanArI che ane vastu svarUpano viparIta bodha e ja mArA AtmAne du:khanI paraMparA vadhAranArI cIja che. AvI buddhi purUSArtha karIne pedA karato jAya ane pApanI jaDa pratye nata bhAva pedA karato jAya ane pApanI jaDa AdithI sAvaceta rahIne jIvana jIvato jAya tyArathI baMdhAtI zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa anubaMdha rUpe bAMdhato jAya che ane te vakhate badhAtI azubha prakRtiono rasa anubaMdha vagara beThANIyA rUpe bAMdhato jAya che. jyAre jIvo purUSArthathI pariNAmanI dhArAnI AvI sthiti pedA karato jAya tyArathI vastu svarUpano viparIta bodha atyAra sudhI cAlu hato te yathArtha bodha pedA karavAmAM zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa sahAyabhUta thato jAya che eTale ke e cAra ThANIyo rasa udayamAM AvIne viparIta bodhano nAza karavAmAM ane yathArtha bodhane pedA karavAmAM sahAyabhUta thato jAya che Ane ja jIvo guNayukta mithyAtvamAM dAkhala thayA emAM gaNAya che. sannI paMcendriya paryAptApaNAmAM rahelo jIva jema jema bhagavAnanI vANInA zabdo upadeza rUpe sAMbhaLato jAya ane bAkInA saMsAranI pravRttithI navarAza male tyAre e yAda rahelA zabdonI vicAraNA karato jAya ane e rIte vAraMvAra vicAraNA karatA karatA bhagavAnanI vANInA zabdono saMskAra aMtaramAM draDha karato jAya tema tema pApanI jaDanA saMskAra-saMsAranI AsaktinA saMskAra ane vastu svarUpanA viparIta bodhanA saMskAra nabaLA paDatA jAya che e nabaLA paDe tema tema baMdhAtI azubha prakRtiono cAra ThAyIyo rasa maMdarUpe eTale ocho ocho baMdhAto jAya che ane baMdhAtI zubha prakRtiono be ThANIyo rasa maMda rasanA badale kAMika tIvra rUpe baMdhAto jAya che AnA kAraNe jyAre e zubha prakRtiono rasa udayamAM Ave tyAre pApanI jaDa Adi saMskAro eja du:khanuM kAraNa che ema aMtaramAM lAgavA mAMDe che. A rIte du:khanA kAraNa rUpe pApanI jaDa Adino saMskAra majabUta thAya eTale jIvanA aMtaramAM anAdikALathI icchita padArthomAM sarvasva sukhanI budhdhi hatI te nAza pAmatA pAmatA iSTa sukhanI icchA pedA thatI jAya che. iSTa sukha eTale AtmAmAM raheluM sukha e sukhane pedA karavAno abhilASa e mokSa sukhano abhilASA kahevAya che athavA sAcA sukhanI rUci pedA thai ema kahevAya che. A rIte sAcA sukhano abhilASa pedA thAya eTale teja vakhate baMdhAtI zubha prakRtiono rasa cAra ThANIyA maMdarase baMdhAya che ane azubha pravRtio je baMdhAya che teno rasa be ThANIyA tIvrarase baMdhAya che. zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa baMdhAto jAya che te eka atarmuhUrta pachI udayamAM Ave che enA udayathI jIvane sAcA sukhano abhilASa tIvra thato jAya che ane e sAcA sukhanI vicAraNAnI vicAraNAo aMtaramAM vadhatI jAya che. A pariNAma vAraMvAra vicAraNA rUpe vadhato jAya enAthI jIvo zubha prakRtiono rasa madhyama cAra ThANIyA rasarUpe bAMdhato jAya che ane e rasa udayamAM AvatA sAcA sukhanI AMzika anubhUti karato jAya che. A sukhanI anubhUtinA kAraNe aMtaramAM e vicAraNA pedA thatI jAya che ke atyAra sudhI icchita padArthomAM je sukhanI anubhUti karIne jIvana jIvyo chuM enA karatA A sukhanI anubhUti koi judA ja prakAranI che ane A anubhUti koipaNa icchita padArthomAM anubhavelI nathI AthI icchita padArthonI anubhUti karatAM A anubhUti jarUra caDhIyAtI che ema vAraMvAra lAgyA karatAM jyAre jyAre icchita padArthonI irachAo pedA thAya athavA ene bhogavatA je anubhUti thAya che e tuccha rUpe lAgyA ja kare che AthI have icchita padArthomAM sukhanI anubhUti thatI nathI uparathI upAdhi rUpe-du:kharUpe Page 29 of 44
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhUti pedA thatI jAya che AthI icchita padArthanuM sukha sukharUpe have anubhavAtuM nathI. enA kAraNe aMtaramAM uMDe uMDe je sukha AvA sukhanI anubhUti na karAve e sukhane sukharUpe kahevAya ja kema ? AvI aneka prakAranI vicAraNAo aMtaramAM pedA thatI jAya che. AvI aneka prakAranI vicAraNAothI jIva zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa madhyama rasa rUpe adhika adhika bAMdhato jAya che ane azubha prakRtiono be ThANIyA madhyama rase bAMdhato jAya che. A zubha prakRtinA rasanA udayakALamAM icchita padArthonuM sukha ekAMte duHkha rUpa ja che. AvI yathArtha budhdhi aMtaramAM pedA karAvavAmAM sahAyabhUta thAya che Ane ja jJAnI bhagavaMtoe jJAna garbhita vairAgya bhAvanI zarUAta kahelI che. vairAgya bhAvanA pariNAmane prApta karIne jIva zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhato jAya che te rasanA udayathI potAnI zakti mujaba deva-gurU-dharmanI ArAdhanA zubha kriyA rUpe karato jAya che emAM sthiratA prApta karato jAya che ane cittanI prasannatAne prApta karato jAya che. chatAM paNa vairAgya bhAva prApta thatAM pahelA bAMdhelA karmo sattAmAM rahelA hoya emAMthI azubha prakRtiono cAra ThANIyA rasano kALa pUrNa thatAM udayamAM Ave to te vakhate cittanI prasannatAne badale cittanI vihavaLatA pedA karato jAya che. e vihavaLatAne dUra karIne purUSArtha karI jIva cittanI prasannatA prApta kare to ArAdhanAmAM AgaLa vadhato jAya che paNa jo vihavaLatAne AdhIna thai jAya to azubha prakRtiono be ThANIyA rasanA baMdhane badale traNa ThANIyA rasano baMdha karato jAya che ane e vihavaLatA lAMbA kALa sudhI Take to baMdhAtI zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhIne azubha prakRtiomAM saMkramIta karato jAya che ane e cittanI vihavaLatAnA lAMbA kALanA kAraNe vairAgya bhAva nabaLo paDatA paDatA nAza paNa pAmI jAya ane jIva pAcho anAdikALanA svabhAva mujaba mUla sthitimAM paNa AvI jAya che. e mUla sthitimAM azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhatA udayamAM lAvIne bhogavatA vairAgyabhAvamAM zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa je bAMdhelo sattAmAM paDelo hoya che te badho azubha prakRtiomAM saMkramIta thaine azubha prakRtione cAra ThANIyA rasa rUpe banAvato jAya che ane zubha prakRtiono be ThANIyo rasa sattAmAM rAkhato jAya che. vairAgya bhAva prApta karI cittanI prasannatAnI sthiratAvALo jIva zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhato eka aMtarmuhUrtamAM udayamAM lAvIne bhogavato AMzika Atmika sukhanI anubhUti karato evo jIva puNya prakRtinA rasane udayamAM bhogavavA chatAM e jIvanA pariNAma ja evA prakAranA cAlatA hoya che ke jenA pratApe durgatimAM javAlAyaka karmano baMdha thato nathI. kadAca saMsAramAM rahevuM paDe to moTe bhAge sukhano kALa pasAra thAya evo anubaMdha bAMdhato jIvana jIvato hoya che evI ja rIte pApanA udayathI du:kha bhogavato hoya to paNa emAM cittanI prasannatAnA kAraNe samAdhibhAva evo Takyo rahe che ke jenA pratApe durgatimAM javA lAyaka karmabaMdha thato nathI. sukha / bhogavavA chatAM A jIvone e padArthomAM sukhanI budhdhi rahetI nathI AthI icchita padArthonuM sukha anubhavavA chatAM paNa-bhogavaTo karato hovA chatAM paNa, e sukhamAM eTale padArthomAM sukhanI vRdhdhi pedA thai zakatI nathI AthI ja sukhanA kALamAM paNa A jIvo zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhyA kare che ane enI sAthe vairAgya bhAva rahelo hovAthI sattAmAM rahelo azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa, teno purUSArtha pUrvaka nirjarA karato karato be ThANIyA rasarUpa karato jAya che ene sakAma nirjarA kahevAya che. jyAre akAma nirjarAthI jIva icchita padArthono bhogavaTo karato hoya tyAre e padArthomAM sukhanI Page 30 of 44
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhdhi rahelI hovAthI azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhato jAya che ane sattAmAM rahelA azubha prakRtionA cAra ThANIyA rasane tIvra rUpa-madhyama rUpe karato jAya che paNa cAra ThANIyAmAMthI ghaTADIne ocho karI zakato nathI te akAma nirjarA kahevAya che. verAgya bhAvanI prApti thayA pachI cittanI sthiratA ane prasannatA pedA karIne sukhano bhogavaTo karavA chatAM paNa e saMsArIka icchita sukhone meLavavA, bhogavavA, vadhAravA, sAcavavA, TakAvavA AdinI. vicAraNAo karavA chatAM paNa e vicAronI ekAgratA pedA thatI hovA chatAM paNa ArtadhyAna rUpe e pariNAma banato hovA chatAM paNa durgatimAM javAlAyaka athavA du:kha bhogavavA lAyaka azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa baMdhAto nathI kAraNa ke e ArtadhyAna cAlatuM hovA chatAM sukhamAM du:khanI buddhi ane icchita padArthomAM choDavA lAyakanI buddhi aMtaramAM satata cAlu ja hoya che. AthI nizcita thAya che ke vairAgyavALA jIvone saMsAranI saghaLIya pravRtti karavA chatAM vAraMvAra ArtadhyAna pedA thatuM hovA chatAM paNa durgatimAM du:kha bhogavavA lAyaka karmano baMdha thai zakato ja nathI. AthI A jIvo AMzika anubhUtithI padArthono vicAra viparIta bodharUpe karatA nathI paNa yathArthI rUpe emano bodha cAlu hoya che AthI ArtadhyAna tIvrarUpe thai zakatuM nathI mATe azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhatA nathI ane e ArtadhyAnamAM paNa puNyAnubaMdhI puNyano baMdha karatA jAya che eTale e baMdha cAlu ja hoya che. vairAgya bhAvamAM rahelA jIvone aviratinA udayanA kAraNe A jIvana jIvavA lAyaka nathI ja. AvI budhdhi hovA chatAM e aviratinA jIvanane choDIne viratinA jIvanane jIvI zake evI potAnI zakti dekhAtI na hovAthI, viratinA jIvananI aMtaramAM bhAvanA rahelI hovAthI avirati janya karmabaMdha kare che paNa temAM e aviratinA jIvanamAM rahelo che paNa ramaNatA karato nathI. enI sAthe puNyAnubaMdhI puNya baMdha karato jAya che ane eno bhogavaTo bhogavato jAya che enAthI viratinI bhAvanAmAM vega malato jAya che ane viratinI bhAvanA tIvrarUpe banatI jAya che chatAM paNa aviratinA tIvarasanA udayanA kAraNe viratine lai zakato ja nathI. A rIte samajItI jIva jIvana jIvatA jIvatA viratinA pariNAmane sthira karavA mATe viratinI bhAvanAnA saMskArane draDha karavA mATe potAnI zakti mujaba devanI bhakti karato hoya che, sAdhunI sevA. karato hoya che temaja sAdharmika bhakti pragaTa rUpe athavA gupta rUpe zakti mujaba karato jAya che. AnA pratApe duzmana pratye atyAra sudhI duzmanano bhAva raheto hato ene khatama karavAno bhAva raheto hato ane koi khatama kare, sAMbhaLavA male to AnaMda thato hato tenA badale aMtaramAM duzmana bhAva nAza thatAM e duzmananuM paNa sAruM kema thAya ? eTale ke aparAdhI jIvonuM duHkha dUra karIne ene paNa mArA jevo kyAre banAvuM? evI bhAvanA ane vicAraNA aMtaramAM cAlu thatAM satata rahe che. A rIte devAdinI bhakti karatAM aparAdhI jIvonuM paNa pratikULa karavAnI buddhi aMtaramAMthI nAza pAme che. potAnA snehI saMbaMdhI jIvone pratikULatA AvelI hoya enuM jeTaluM duHkha aMtaramAM thAya enA karatA vizeSa duHkha aparAdhI jIvone pratikULatA AvelI sAMbhaLe emAM pedA thAya che AthI potAnI zakti mujaba enuM duHkha dUra karavAno prayatna karato jAyA che. AthI potAnA avirati rUpa jIvana pratye aMtarathI gusso ane nata bhAva pedA thato jAya che. A Page 31 of 44
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanathI kyAre chuTuM ane viratinA jIvanane kyAre pAmuM? AvA vicAro cAlune cAlu rahe che. je vicArane jJAnI bhagavaMtoe nirveda bhAvarUpa vicAra kahelo che. sukhamaya saMsArathI bhAgI chUTavAnI icchA te nirveda kahevAya che. A nirveda guNa pedA thayo enA pratApe atyAra sudhI jIvo pratye dravya karUNA rahetI hatI tenA badale jIvo pratye bhAvadaya pUrvaka dravyayA. karato jAya che e pariNAmane ja jJAnI bhagavaMto vAstavika dayAbhAvano pariNAma kahe che. kSayopazama bhAve pedA thayo dayAbhAva kahelo che. jJAnI bhagavaMto kahe che ke jIvoe purUSArtha karIne ekavAra samakItanI prApti karI hoya ane samakIta pAmatA pahelA mithyAtva mohanIya karma vacamAM vacamAM nikAcIta rUpe bAMdheluM hoya e nikAcIta mithyAtva udayamAM AvatA jIva samakItathI patana pAme che bAkI patana pAmato nathI. samakItamAM aticAra lagADanAra paNa mithyAtva mohanIyano cAra ThANIyo rasa kahelo che kAraNa ke samyakatva mohanIyano be ThANIyo rasa udayamAM cAlato hoya che tyAre jinezvara paramAtmAnA tatvo pratyenI rUci bhAve zradhdhA rUpe pedA thatAM majabUta thatI jAya che emAM mithyAtvano cAra ThANIyo rasa pedA thato jAya to sau pahelA jIva sAvadha nA rahe to malInatA pedA karato jAya che ane e malInatAmAM AdhIna thAya to ja e samakItathI patana pAme paNa vicAronI malInatAmAM sAvadha rahe to dhIme dhIme malInatA dUra karI aticAra rahita thai zake che ane niraticAra samakItamAM sthira rahI zake che. jJAnI bhagavaMtoe ArtadhyAnanA be bheda kahelA che. (1) azubha ArtadhyAna (2) zubha ArtadhyAna saMsAranI pravRttio ekAgracitte Asakti ane mamatva buddhithI karavI e azubha ArtadhyAnA kahevAya che. zubha ArtadhyAna :- aMtaramAM rahelI pApanI jaDa. sukhanI Asakti ane jagatamAM rahelA padArthono viparIta bodha AnI sAthe niraticAra cAritranuM pAlana hoya, sADAnavapUrvanuM jJAna hoya, zubha lezyAnA pariNAmo hoya, zubha vicAromAM kALa pasAra thato hoya to paNa sarvasva sukhanI buddhi anukULa padArthonA sukhamAM ja hoya tene zubha ArtadhyAna kahevAya che. kAraNa ke e zubha pariNAma zubha bhAvanAo tathA zubha ArtadhyAna jIvane zudhdha pariNAma pedA thavA devAmAM sahAyabhUta thatuM nathI eTale ja zubha lezyA lAMbAkALI sudhI TakAvI rAkhavA chatAM zubha ArtadhyAna rUpe gaNAya che. sAmAnya rIte jagatanA jIvo sahana karavAnI vRttithI eka-bIjA sahana karyA ja kare che paNa e sahana karavAmAM kAMikane kAMika svArtha vRtti poSAtI hoya che e svArtha vRttinA poSaNanA kAraNe ni:svArthI vRtti athavA niHsvArtha bhAva pedA karavAnI bhAvanA na hovAthI ane e mATe sahana karato na hovAthI azubha lezyAnA pariNAma aMtaramAM satata cAlyA ja kare che ane ethI ja zubha lezyAnA pariNAma pedA thai zakatA. nathI. evIja rIte svArthane poSavA mATe deva, gurUnI suMdara bhakti karavA chatAMya sArA saMskAronuM siMcana karavA chatAMya, e saMskAro mujaba jIvana jIvavA chatAMya, eTale ke jIvana sadAcArI hoya e rIte jIvana jIvatA zarIrane kaSTa ApavAnA hetuthI aneka prakAranA tapanuM AcaraNa karato hoya chatAM paNa svArthI vRttinA pratApe e azubha prakRtiono tIvrarasa ane zubha prakRtiono maMdarasa baMdhAvavAmAM arthAt Page 32 of 44
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAMdhavAmAM sahAyabhUta thAya che paNa A jIvone irachAnirodhanuM lakSya pedA thavA detA nathI paNa jo svArthavRtti dUra karavAnA hetuthI ane icchA nirodha pedA karavAnI bhAvanAthI karavAmAM Ave to azubha prakRtiono tIvra rasa baMdhAto nathI. anukULa padArthono rAga ane pratikULa padArthono dveSa potAnA AtmAnI svArtha vRtti aMtaramAM rakhAvIne sArI pravRtti karavA mATe jIvane prere che ane kharAba pravRttimAM sArA vicAro karavA preraNA kare che paNa te AtmIka guNa pedA karavAmAM sahAyabhUta thatA nathI. manuSyapaNAmAM rahelo jIva dayA-dAna bIjAnA kAmakAjamAM koipaNa jIvane sahAyabhUta thavuM tathA koi rogI vagerenA rogone dUra karavA ityAdi aneka prakAranI sArI-zubha pravRtti karavA chatAMya aMtaramAM sukhano rAga beThelo hovAthI manuSyAyuSyano baMdha paNa jIva karI zake che. deva AyuSyano baMdha paNa karI zake che paNa e jIva dharmane sanmukha thai zakato nathI kAraNa ke dayA dAnAdithI jIvane puNya baMdhAya e puNyathI. sukhanI sAmago prApta thAya paNa sAthe azubha lezyAnA pariNAma rahelA hovAthI jIvone rAgAdi pariNAmanI. tIvratA pedA thatI jAya che ane enA pratApe saMsAranuM paribhramaNa vadhArato jAya che. AthI nizcita thAya che ke azubha lezyAnA pariNAmathI jIvo sadgatine yogya zubha prakRtiono baMdha kare che enAthI sagati prApta paNa kare to paNa e jIvoe zubha pravRtio maMdarase bAMdhelI hovAthI Atmika guNa tarapha AkarSaNa prApta thatuM nathI ane azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhato hovAthI azubha vicAro tarai AkarSaNa ane kheMcANa AtmAnuM vizeSa rIte raheluM hoya che mATe sadgati prApta thavA chatA paNa A sadgati zenAthI malI che ? emAM huM zuM sArA kAryo karIne ahIM Avyo ? AnAthI sArI sadgati prApta karavA mATe kevA sArA kAryo have huM karuM ? ke jethI mane e sadgati prApta thAya ? ane Atmika guNa tarapha vicAraNA karato kyAre thAuM ? AmAnI koi vicAraNA jIvane pedA thatI nathI. AthI sArI sAmagrIne pAmIne paNa jIvo rAgAdi pariNAma pedA karIne saMsAranI vRddhi kare che. anAdikALathI jagatane viSe paribhramaNa karI rahelo jIva jyAM jyAM je je kSetrane viSe utpanna thato. jAya che tyAM tyAM te te kSetrane viSe rahelA AhAranA pUgalone grahaNa karIne ene pariNAma pamADIne rasavALA pudgalono saMgraha karato jAya che ane e saMgraha karelA pudgalomAMthI zarIra banAvato jAya che. e zarIra banAvyA pachI AhAranA pulone grahaNa karato karato rasavALA pulothI zarIrane puSTa karato. jAya che. AnA pratApe e zarIra eja huM chuM ! evI buddhi anAdikALathI jIvane rahelI hoya che. e zarIra pratyenA huM paNAnI buddhithI zarIrathI bhinna evo huM AtmA chuM evI buddhi ane pedA thatI nathI. zarIra huM chuM enA pratApe zarIrane sukhAkArI jeTalA jeTalA padArtho che te padArtho mArA che evI buddhi paNa aMtaramAM sthira thayelI (rahelI) hoya che. moharAjA, e zarIra e huM ane zarIrane sukhAkArI padArtho mArA che A buddhine sthira karAvIne jIvane moTe bhAge azubha lezyAnA vicAromAM saMkhyAtokALa-asaMkhyAtokALa athavA anaMtokALa AtmAne sthira karato jAya che. AthI game teTalI vAra dharma sAmagrI saMpanna manuSya janmane pAme ane zakti mujaba deva, garU. dharmanI ArAdhanA karato jAya e ArAdhanAthI zarIrane game teTaluM kaSTa Ape to paNa zarIrathI bhinna evo huM AtmA chuM e vAta magajamAM eTale aMtaramAM besatI nathI e vAtane pedA karavAno prayatna paNa moharAjA karavA deto nathI. kAraNa ke zarIrane adhika kaSTa ApavAthI zarIra bagaDI jaze to ? zarIramAM Page 33 of 44
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ rogAdi pedA thaze to ? te vakhate mAruM koNa ? huM zI rIte dharma karI zakIza ? ityAdi aneka prakAranA vicAro zarIranA rAganA kAraNe pedA thatAM zarIrane sAcavIne nabaLuM na paDI jAya evA vicAro pedA karIne zarIranA rAgane puSTa karato jAya che. evI ja rIte e zarIrane sukhAkArI padArthomAM kuTuMba sahAyabhUta thatuM hovAthI emanA pratyenI mArApaNAnI buddhithI e sukhI to huM sukhI evI vicAraNAo pedA karAvIne emane sukhI rAkhavA mATe game tevA kaSTo veThavA paDe to kaSTo veThIne kuTuMbane sukhI banAvavA mATe prayatna karato jAya che. e prayatna karatA karatA vacamAM TAima male to deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karato jAya che. kAraNa ke kaTaMba sukhI haze to dharma sArI rIte thai zakaze dharmAnuSThAnamAM sthiratA rahI zakaze, cittanI prasannatA paNa jaLavAze. e pramANe dharma karIe to emAM vAMdho zuM ? emAM khoTuM zuM che ? ema moharAjA samajAvIne kuTuMba pratyenI mArApaNAnI buddhine sthira karato jAya che. A rIte anaMtIvAra manuSya janma meLavIne anaMtIvAra dharma jIve karyo chatAM zudhdha pariNAma pedA thayelo nathI lAgato ane saMsAramAM paribhramaNa karyA ja kare che. dharmakriyAo karatA karatA jyAM sudhI jIvanA aMtaramAM dharma meLavavAnI icchA pedA na thAya, jijJAsA. pedA na thAya tyAM sudhI zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa baMdhAya evI AzA rAkhavAnI nahi. arthAt e jijJAsA pedA thAya tyArathI ja zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa baMdhAyA kare che athavA bAMdhavAnI zarUAta thAya che ema jJAnIo kahe che. ahIMthI jIvanI laghukarmIpaNAnI zarUAta thAya che ema gaNAya che. sakAma nirjarAnI zarUAta paNa ahIMthI ja thAya che ane dharmanI gamavAnI zarUAta thAya che. A rIte dharma gamato thAya che eTale dharmane jANavAnI, samajavAnI, samajIne zakti mujaba jIvanamAM utAravAnI ane dharmane pedA karavAnI bhAvanAo pedA thatI jAya che. jema jema dharma pedA thato jAya tema tema sthira karavAnI bhAvanA ane vicAraNAo pedA thatI jAya che. A vicAraNAonA baLe anukULa padArthonA rAgane oLakhato jAya che. oLakhIne e rAgAdine maMda karato karato anukULa padArthomAM nirlepa thavAno prayatna karato jAya che AthI jJAnI bhagavaMtoe kahelA. AtmakalyANa mATenA je sAdhano athavA anuSThAno e Atmika guNa pedA karavAmAM sahAyabhUta thatA hovAthI e sAdhano athavA anuSThAno pratye rAga vadhArato jAya che. devAdhideva arihaMto pratye-arihaMtanI AjJA mujaba vicaratA sAdhuo pratye-arihaMta paramAtmAoe kahelA dharma pratye rAga vadhArato Atmika guNone pedA karavAnA prayatna karato jAya che. A prayatnanI zarUAtathI samaye samaye jIvo pUNyAnubaMdhI pUNya bAMdhatA jAya che. sakAma nirjarA karatA jAya che ane baMdhAyelA bhavonI paraMparAne nAza karatA jAya che ane deva, gurU, dharma pratye rAga vadhAratA jAya che jene jJAnIoe prazasta rAga kahelo che. jema jema prazasta rAga vadhato jAya tema tema aMtarathI deva, gurU, dharma pratye gamo vadhato jAya che. jeTale aMze gamo pedA thato. jAya eTale aMze icchita padArtho pratye aNagamo vadhato jAya che. nata bhAva vadhato jAya che ane A mArA zatru che ane bhayaMkara zatrurUpe mArA AtmAne mATe kAma karanArA che evo bhAva vadhato jAya che. AthI deva, gurU, dharmanA gamAnA kAraNe anuSThAnonI kriyA atyAra sudhI utAvaLathI thatI hatI te sthiratA pUrvaka thatI jAya che ane sAthe sAthe Atmika guNonI AMzika a thatI jAya che ane jema jema Atmika guNonI anubhUti vadhatI jAya tema tema deva-gurU pratye upakAra budhdhino bhAva pedA thatAM vadhato jAya che. A upakAra buddhinA bhAvanA pratApe jema jema anuSThAnomAM sthiratA vadhatI jAya che tema tema cittanI prasannatA. Page 34 of 44
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ pedA thatI jAya che ane e anubhUtino AnaMda je pedA thAya che te avarNanIya AnaMda hoya che ke je AnaMdane kevalI bhagavaMto paNa zabdathI pragaTa karI zakatA nathI. A AnaMdanI anubhUtinA kAraNe icchita padArthonA sukhano anubhava atyAra sudhI je ene karelo hato te have e anubhUti-anubhava tuccha rUpe lAge che ane Avo anubhava ATalA kALa sudhI meM kema na karyo ? eno pazcAtApa aMtaramAM pedA thato jAya che. A AnaMdanI anubhUti ane pazcAtApa pahelA guNasthAnakamAM rahelA jIvAne pedA thatAM thatAM ene TakAvI. rAkhavAmAM, vadhAravAmAM, sthiratA pedA karavAmAM icchita padArthono tyAga karavo e ja uttama sAdhana gaNAya che. AvI buddhi aMtaramAM vAraMvAra pedA thAya che. A buddhinA pratApe icchita padArthono tyAga ane tyAga karIne jIvAtuM jIvana enA pratye aMtarathI gamo vadhato jAya che ane jema jema tyAgI jIvana gamatuM thAya tema tema icchita padArthone bhogavIne jIvAtuM jIvana ene du:kharUpa lAgyA ja kare che. ane kyAre A icchita padArthono tyAgI banI tyAgI jIvana jIvato thAuM ? evo bhAva-evI vicAraNA vAraMvAra pedA thatI jAya che. jeTale aMze icchita padArthono tyAga thato nathI eTale aMze huM kamanasIba chuM ke jethI tyAga karI zakato nathI. AvI vicAraNAo icchita padArthone meLavavAmAM, bhogavavAmAM, sAcavavAmAM, TakAvavAmAM vAraMvAra pedA thayA kare che ane AvI vicAraNAo lAMbA kALa sudhI TakI rahe e rIte prayatna karato jAya che ane potAnA AtmAne kamanasIba mAnIne jIvana jIvatA jIvatA je puNyAtmAo icchita padArthono tyAga karIne tyAgI banIne bhagavAnanI AjJA mujaba cAritranuM pAlana karI rahelA hoya e AtmAo pratye aMtarathI dhanyatAno anubhava pedA thato jAya che. A vicAraNAo lAMbAkALa sudhI karatA karatA mithyAtvano udaya bhAgavatA bhogavatA udayamAMthI mithyAtvano nAza karato jAya che. eTale ke mithyAtvanA rasanemaMda karIne maMdarasane bhogavatA bhogavatA AtmAmAM rahelA kSayopazama bhAvanA dharmane prApta karato jAya ane enI anubhUti karato jAya che. tyAra pachI ja e jIva purUSArtha karIne graMthIbheda karavAno prayatna karI graMthIbhada kare che eTale ke samakIta pAmavAnI pUrvakakSAne jIva prApta kare che. A kakSAmAM rahelA jIvo vicAraNA kare che ke vartamAnamAM huM tyAgI nathI banato te saMsAranA rAganA padArthonA kAraNe ke mArA mATe tyAga azakya lAge che mATe ? AvI vicAraNAothI AtmAmAM anAdikALathI rahelA doSonuM jora ochuM thatAM thatAM nAza pAmatuM jAya che. A rIte anAdi doSone nAza karatA karatA purUSArtha karIne jIva samyakatvanI prApti kare che ane aMtaramAM jIvane thAya che ke samyakatvanI. prApti AtmAne keTalI durlabha che e vAta draDha thatI jAya che. (1) jyAre jIva sabhyatvane prApta kare tyArathI jIva samaye samaye zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhyA kare che ane azubha prakRtiono be ThANIyo rasa bAMdhato jAya che. sattAmAM rahelo azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa zubha pravRtiomAM saMkramIta karIne be ThANIyo karato jAya che ane deva, gurU, dharmanI ArAdhanAmAM kramasara AgaLa vadhatA vadhatA cittanI prasannatAmAM ekAgra thato jAya che. sAthe puNyAnubaMdhi puNya bAMdhato jAya che ane vicAraNA karato jAya che vAraMvAra ke jJAnI bhagavaMtoe kaheluM upazama samakIta ke kSayopazama samakIta atizaya durlabha che e mane prApta thayuM che ke nahi ? A vicAraNA zrI sIdharmAsvAmI bhagavAne cha vAta durlabha rUpe kahelI che emAM sauthI pahelI vAta A rIte atizaya durlabha cIja prApta karavA mATenI vicAraNA karavAnuM kaheluM che. (2) anAdikALathI saMsArane viSe paribhramaNa karatA jIvone sannIpaNuM prApta karavuM e jema durlabha Page 35 of 44
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaheluM che ane emAM paNa samyakatva pAmavuM atizaya durlabha kaheluM che. enI jema lAMbu AyuSya prApta karavuM e paNa atizaya durlabha kahevuM che kAraNa ke AyuSya haMmezA caMcaLa hoya che je viziSTa koTinA puNyapurUSo hoya che e jIvomAM jemake zrI tIrthaMkara paramAtmA Adi tresaTha zalAkA purUSo. e jIvoe potAnuM jeTaluM AyuSya bAMdheluM hoya eTaluM avazya bhogavIne pUrNa karI maraNa pAme che. temaja asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA, tiryaMco ane manuSyonuM AyuSya paNa anapavartanIya hoya che eTale jeTaluM bAMdhyuM hoya eTaluM avazya bhogavAya che. devatA ane nArakInA jIvone paNa eja pramANe avazya AyuSya bhogavAya che. bAkInA jIvonuM AyuSya moTebhAge sopakrama hoya che eTale ke nimitta pAmatAnI sAthe AyuSya ochuM thatA thatA lAMbu AyuSya paNa thoDAkALamAM bhogavAine pUrNa thAya che. A kAraNathI AyuSyanI prApti caMcaLa rUpe prApta thayelI hovAthI purUSArtha karIne pramAdano tyAga karI AtmAne dharma pAmavA mATe moharAjAthI jAgrata karavo joie. A vicAraNA karone jIvadharma meLavavA mATe apramattapaNe jeTalo purUSArtha kare tenAthI zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhato jAya che ane azubha prakRtiono be ThANIyo rasa bAMdhato jAya che temaja sattAmAM rahelo azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa saMkramathI be ThANIyA rasarUpe karato jAya che ane zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa udayamAM prApta karIne doSono nAza karatAM karatAM guNonI prApti karato jAyA che. (3) mAtA-pitA-vaDIla athavA koipaNa jIvane mATe eTale ke saMsAranA saMbaMdhathI baMdhAyelA jIvo mATe koipaNa prakAranuM pApa karavAmAM Ave to paNa karmarAjA ene choDato nathI. e karelA pApanA yoge A bhayaMkara saMsAramAM potAne ja vAno vakhata Ave che. mATe jJAnIonI AjJA mujaba pApane pAparUpa mAnIne potAnA AtmAne pApathI bacAvavAno prayatna karavo joie. (4) jenA mATe pApa karo cho te pApano vipAka jyAre udayamAM Avaze tyAre e vipAkanA Lane bhogavavA mATe koi emAM bhAga paDAvaze nahi enA Lane potAne ekalAne ja bhogavavuM paDaze kadAca puNyodaya hoya ane koi pApanA LamAM bacAvavA mATe Ave to paNa bacAvI zakatA nathI eTale je koi pApa mArA jIvanamAM karUM chuM tenA phaLanA vipAkane mAre ekalAne ja bhogavavuM paDaze AvI vicAraNA karI jene jane mATe jIva pApa karato hoya ene mATe pApano tyAga karato karato saMpUrNa pApa rahita jIvana jIvavAnI zakti keLavavAno prayatna karavo joie. jenA pratApe janma maraNano nAza thato jAya ane koi nikAcIta karma na baMdhAyuM hoya to thoDA kALamAM zAzvata sukhanI prApti thAya. (5) je cIjo mATe pApa karo cho e cIjo athavA padArtho mArA nathI AvI budhdhi satata aMtaramAM pedA karavI joie. e padArtho puNyodaya hoya tyAM sudhI ja tamArI sAthe rahevAnA che. e padArtho sacetanA hoya eTale jIvavALA hoya ke acetana eTale jIva vagaranA hoya to paNa puNyodaya pUrNa thAya ke tarata ja e ekeya padArtho rahI zakatA nathI mATe e badhI cIjo pArakI che paNa mArI nathI AvI buddhi aMtaramAM satata jAgrata rahevI joie. (6) je cIjo pArakI che to paNa kadAca tamAro puNyodaya hoya ane tame jIvo tyAM sudhI e padArtho kadAca tamArI pAsethI na paNa khase to paNa chevaTe AyuSya pUrNa thaye tamAre mUkone ja javuM paDaze AvI vicAraNA paNa satata karavI joie. A cha vAto jIva rojaroja vicAraNA rUpe cAlu rAkhe to anAdikALathI icchita padArtho pratye gADha Page 36 of 44
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga rahelo che e dhIme dhIme ocho thatAM Atmabala pedA thatAM jIva graMthIbheda sudhI pahoMcIne samakItanI. prApti karI zake che. mATe zrI sudharmAsvAmI bhagavAne A chae vAtone mohanA tALAne ughADavAnI cAvIo. rUpe kahelI che. jema jema jIva AnI vicAraNA vAraMvAra kare tema tema jIvane dharmanI prApti sulabha thatI jAya che. A rIte dharmanI prApti karatA karatA jIva upazama samIkIta athavA kSayopazama samakItane prApta karI sAro kALa hoya eTale tIrthaMkarono kALa hoya-prathama saMghayaNa hoya-ATha varasa uparanI uMmara hoya ane manuSya janma maLelo hoya to jIva jyopazama samakItanA kALamAM zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhatA bAMdhatA udayamAM lAvIne guNa prApti karato karato mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samyaktva mohanIya e traNano kSaya karatA pahelA anaMtAnubaMdhi cAre kaSAyanA pudgalone nAza karI e traNeya darzana mohanIyano saMpUrNa nAza kare che ane jIvo kSAyika samakItanI prApti kare che e kSAyika samIkIta pAmatA. pahelA koipaNa gatinuM AyuSya baMdhAi gayuM hoya to e jIvo sAtamA guNasthAnakathI AgaLanA guNasthAnakane prApta karI zakatA nathI. evI ja rIte kSayopasama samakItanA kALamAM je jIvoe tIrthakara nAmakarma nikAcIta karela hoya te jIvo paNa sAtamAM guNasthAnakathI AgaLanA guNasthAnakane prApta karI zakatA nathI. (kSapakazreNI vALA guNasthAnakane AzrayIne samajavuM) AyuSya na baMdhAyeluM hoya ane jinanAma nikAcIta thayeluM na hoya evA jIvo kSAyika samIkItanI prApti karIne puNya prakRtinA udayane bhogavatA sAmarthyayoga rUpe satva pedA karIne kSayopazama bhAvanA dharmane nAza karavA mATe kSAyika bhAvanA dharmane prApta karavA mATe jIva sauthI pahelA mohanIya karmano saMpUrNa nAza kare che jene kSapakazreNi kahevAya che. eTale ke zubha prakRtiono rasa bhogavatAM sAthe sAthe azubha prakRtiono alpa rasa bhogavatA saMpUrNa rAga dveSathI rahita thai vItarAga dazAne prApta karI kSAyika cAritrane prApta kare che ane thoDoka kALA vizrAma karI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmano saMpUrNa nAza karI kSAyika jJAna, kSAyika darzana ane kSAyika vIryane prApta kare che jene kevalajJAnanI prApti kahevAya che. kevalajJAnIno kALa utkRSTathI ATha varSa nyUna pUrvakroDa varasa sudhI bhogavatA aneka jIvone kevalajJAna pAmavAnA mArgamAM joDatA chellA aMtarmuhUrte mana-vacana-kAyAnA yoganA vyApArane saMpUrNa nAzA karIne yoga rahitapaNuM prApta kare che. A badho purUSArtha jIva zubha prakRtinA puNyanA udayakALamAM karato jAya che ane chelle eja puNya, AyuSyano bhogavaTo pUrNa thatAM vedanIya-AyuSya-nAma ane gotra e karmono saMpUrNa nAza kare che ane jIva siddhigatine pAme che. AthI nizcita thAya cheke zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa doSone nAza karavAmAM ane guNa prAptimAM sahAyabhUta thato hovAthI chelle saMpUrNa guNone prApta karAvI enI jAte ja AtmapradezothI chUTA paDIne zubha prakRtionA pulo jagatane viSe vikharAi jAya che eTale nAza pAme che. AthI zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa prazasta rUpe kahevAya che. - dazamAM guNasthAnake upazama zreNivALA jIvo saMjvalana lobhano saMpUrNa upazama karIne agyAramAM guNasthAnakane prApta kare tyAre mohanIya karmano saMpUrNa upazama hoya che. tyAre eka aMtarmuhUrta sudhI rAga-dveSanA udaya vagarano kALa hoya che ane tyAre e jIvo vItarAgadazAno anabhava kare che. tyAra pachI dazamA gaNasthAnakane prApta kare tyAre saMjavalana lobhano udaya pedA thAya che ane te vakhate be ThANIyA rasano baMdha zarU kare che. Page 37 of 44
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) purUSa vedano baMdha eka ThANIyA rasa navamAM guNasthAnakanA pahelA bhAge kSapakazreNivALo jIvo baMdhaviraccheda ane udaya uraccheda je samaye karato hoya te samaye bAMdhe che. (2) saMvalana krAdhano navamA guNasthAnakanA bIjA bhAge kSapaka zreNivALA jIvo baMdhaviccheda ane udaya viraccheda karatA hoya tyAre eka ThANIyA rase rasabaMdha kare che. (3) navamA guNasthAnakanA trIjA bhAge saMjvalana mAnano kSapaka zreNivALA jIvo baMdha viccheda ane udaya viraccheda samaye eka ThANIyo rasa bAMdhe che. (4) navamAM guNasthAnakanA cothA bhAge saMjavalana mAyAno kSapaka zreNivALA jIvo baMdha viccheda ane udaya viccheda samaye eka ThANIyo rasa bAMdhe che. () saMjvalana lobhano baMdha viccheda navamAM guNasthAnakanA pAMcamA bhAge. (6) matijJAnAvaraNIya Adi-4 darzanAvaraNIyanI traNa ane aMtarAyanI pAMca A bAra prakRtiono kSapakazraNavALA jIvo dazamA guNasthAnake baMdha viraccheda ane udaya viccheda samaye eka ThANIyo rasa bAMdhe che. (7) zAtA vedanIya, yazanAmakarma, uccagotra. A traNa prakRtio zubha hovAthI dazamA guNasthAnake kSapakazreNivALA jIvo baMdha viccheda ane udaya viccheda samaye cAra ThANIyo zubharasa bAMdhe che jeno udaya e jIvo bAramA teramAM ane caudamAM guNasthAnake bhogave che. (8) koi jIvoe cha guNasthAnaka sudhImAM azAtA vedanIyano cAra ThANIyo azubha rasa nikAcIta rUpe bAMdhyo hoya to te rasa teramA guNasthAnake vipAkathI eTale udayathI avazya bhogavIne nAza kare che. (9) sAmAnya rIte niyama che ke je jIvo sAtamA guNasthAnakathI AgaLanA guNasthAnakane prApta karatA jAya e jIvone moTe bhAge upasargo AvatA nathI ane devatAo e jIvonuM saMharaNa paNa karatA. nathI. mahAvideha kSetramAM je jIvo vartamAnamAM kSapakazreNi prApta kare che e jIvone navamAM guNasthAnake tathA dazamA guNasthAnake je vizuddhi prApta thAya che eja vizuddhi atyAra sudhI anaMtA jIvo kSapaka zreNi prApta karI mokSe gayA e jIvone hatI ane bhaviSyamAM e kSapakazreNi prApta karanArA jIvone paNa eTalIja vizuddhi raheze eTale ke prApta thaze ane te vakhate e dareka jIvo sattara pravRtiono eka ThANIyo rasa bAMdhe temAM bAra prakRtino eka ThANIyo ityAdi upara jaNAvyA mujaba rasabaMdha kare che. pahelA mithyAtva guNasthAnakamAM rahelA jIvone eka pApa bhIratA guNanA pratApe jema jema pApa bhIrutAno saMskAra majabuta thato jAya tema tema pApanI pravRttinI udAsInatAthI icchita padArthomAM sukhanI buddhi nAza pAmatI jAya che ane iSTa padArthonA sukha karatAM duniyAmAM caDhIyAtuM bIju koi sukha nathI AthI ene meLavavAnI e sukhane sanmukha thavAnI ane e sukha kevA prakAranuM hovuM joie? e sukha kyAM raheluM che ? e jANavAnI jijJAsA vadhatI jAya che. jema jema jijJAsA vadhatI jAya e jIvone prakRti abhimukha jIvo kahevAya che. prakRti eTala iSTasukha. A rIte jema jema pApabhIratA guNathI je puNya baMdhAya te sAdhuno sahavAsa karAve. sAdhunA sahavAsathI je puNya baMdhAya te pApanI pravRttimAM udAsIna bhAva pedA karAve che ane pApanI pravRttinI Page 38 of 44
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ udAsInatAthI je puNya baMdhAya te iSTa sukhanI abhimukha thavAya e rIte udayamAM Ave che eTale ke jIvane Atmika sukhane abhimukha banAve che. jIva jyAre potAnA AtmAnI abhimukha bane che tyAre jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama bhAvathI pedA thayeluM jJAna atyAra sudhI mithyAjJAna rUpe kAma karatuM hatuM te have samyagajJAna rUpe kAma karatuM thAya che. jema jema jIva Atmika sukhane abhimukha vAraMvAra vicAraNA karato thAya che enA pratApe icchita padArthonA sukha karatAM iSTa padArthonuM sukha caDhIyAtuM che evo aMtaramAM bhAsa thAya che ane e sukhanI AMzika anubhUti thAya che ane e AMzika anubhUtino AnaMda icchita padArthonA sukha karatA adhika AnaMda pedA karAve che ane e AnaMda jema jema vadhato jAya che ane sthira banato jAya che tema tema jIvane apunarbalaka dazAnA pariNAma prApta thatA jAya che eTale ke jIva mokSanA abhilASavALo athavA mokSanI rUcivALo thayo ema gaNAya che. e mokSanI rUci aMtaramAM pedA thai che e vAstavika bhagavAnanI AjJA mujabanI che e jANavA enA aMtaramAM icchita padArthonuM manuSya lokanuM sukha ane devalokanA sukho du:kharUpa che. duHkhanuM phlA ApanAra che ane du:khanI paraMparA vadhAranArUM che evo anubhava pedA thato jAya che. e anubhavanA kAraNe jyAre jyAre jyAM jyAM mokSanI vAto sAMbhaLavA maLatI hoya-mokSanA abhilASI jIvo potAnuM jIvana kai rIte jIvatA hoya ? e sAMbhaLavA malatuM hoya to te samaye icchita padArthonuM game tevuM kArya hoya to paNa ene dUra karIne iSTa padArthonI vAto jANavA mATe tala pApaDa thaine doDAdoDa karato hoya che. AvI vicAraNAo ane zakti mujabanI AvI pravRttio jema jema jIvanamAM karato jAya che tema tema zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa vizeSa rIte tIvrarUpe bAMdhato jAya che ane aMtarmuhUrtamAM udayamAM lAvIne eno bhogavaTo karato jAya che. Aja jIvanuM pratyakSa mokSanuM sukha kahevAya che. AthI aMtaramAM mokSano. abhilASa ke mokSanI rUci pedA thayelI che te nAza na pAmI jAya ane uttarottara vaddhi kema pAmatI jAya evo prayatna karavAmAM satata jAgrata rahe che. AvA jIvone jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama bhAvathI je jJAna prApta thayeluM che te have Atmika guNane pedA karavAmAM sahAyabhUta thAya che eTale ke iSTa sukhane meLavavAmAM pedA karavAmAM ane jIvane AgaLa vadhavAmAM sahAyabhUta thatuM hovAthI e jJAnane pravartakajJAna kahevAya che. A pravartaka jJAnanA baLe jIva mithyAtva mohanIya karmano cAra ThANIyo rasa sattAmAM rahelo hoya che ene traNa ThANIyA rUpe athavA be ThANIyA rUpe potAnA adhyavasAyanA baLe eTale pariNAmanA baLe karato. jAya che AthI A pravartaka jJAnanA baLe jIvanA aMtaramAM kevalajJAnI bhagavaMto potAnA jJAnathI jagatamAM rahelA padArthone jevA svarUpe joi rahelA che ane jANe che evA svarUpe A jJAnavALA jIvo jANe che. eTale ke pravartaka jJAnanA baLathI choDavA lAyaka padArthone, choDavA lAyaka rUpe ane grahaNa karavAlAyaka padArthone grahaNa karavAlAyaka rUpe, bIjarUpe aMtaramAM jJAna zarU thAya che ane A jJAnanA baLe iSTa padArthanA sAdhyanuM lakSya aMtaramAM majabUta thatuM jAya che. e sAdhyane sidhdha karavA mATe vIryaMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI mana, vacana, kAyAnA yogano vyApAra samyaphapravRtti rUpe cAlu thAya che. jene samyaphajhavartana yoga kahevAya che guNahIna guNasthAnakamAM jIva pApa bhIrutA, sAdhu mahAtmAno yoga, gAMbhIrya guNa A traNa purUSArthathI prApta karato jAya che. A guNo guNahInamAM prApta kare to ja jIva guNayukta guNasthAnakamAM dAkhala thai zake. jJAnI bhagavaMto kahe che ke devalokamAM rahelA devatAo lobha kaSAyanA udayathI potAne maLelI Page 39 of 44
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmagrIne viSe atitovra lobha pedA karIne atyaMta mamatva budhdhi pedA karatA karatA raudradhyAnanA pariNAmane prApta kare che e raudradhyAnanA pariNAmamAM devatAo narakagatino baMdha karatA na hovAthI niyamA ekendriya jAtino baMdha kare che ane je padArtha pratye atyaMta mamatva budhdhi rahelI hoya che te padArthamAM ekendriyapaNAnuM AyuSya bAMdhI devalokamAMthI cyavana pAmI ekendriyapaNAmAM pRthvIkAyamAM utpanna thAya to utkRSTa AyuSya rUpe bAvIza hajAra varSamAM-akAyamAM utpanna thAya to sAta hajAra varSamAM ane pratyeka vanaspatikAyamAM utpanna thAya to daza hajAra varSanA AyuSyamAM utpanna thAya che ane eka sAthe AvA AyuSyavALA ATha bhavo utkRSTathI kare che. jJAnI bhagavaMtoe kahyuM cheke AryadezamAM janmelA jIvone anAryadezomAM janmelA manuSyo karatA anukULa padArtho pratyeno rAga kAMika maMda koTino hoya che mATeja AryadezamAM janmelA jIvo Arya saMskRtinA guNonuM AcaraNa karatA thAya che. AthI jyAre purUSArthathI pApabhIrUtA guNa Ave tyAre Arya saMskRtithI jIvana jIvanAro jIva pApa karavAne badale rAgavaLA padArtho je pApa karAvavA icchA ane vicAraNAonI preraNA kare che evA padArthono tyAga karavA taiyAra thai jaze. kAraNa ke AvA pApa karIne bhavAMtaramAM mArA AtmAne duHkhI karavo enA karatA e sAmagrI vagara calAvI levuM vadhAre pasaMda karaze. A vicAra dhArA aMtaramAM koipaNa svArtha vagaranI hoya to te vakhate baMdhAtI zubha prakRtio cAra ThANIyA rase baMdhAya che ane azubha prakRtio je baMdhAtI hoya te be ThANIyA rase baMdhAya che. A avasthA guNahIna mithyAtvamAM rahelA jIvo purUSArthathI prApta karI zake che. devanI bhakti karatA karatA aMtarathI deva thavAnI icchA na thAya, sAdhunI bhakti karatA karatA aMtarathI sAdhu thavAnI bhAvanA na thAya, dharmanI pravRtti karavA chatAM potAnA AtmAmAM rahelA dharmane pedA karavAnI icchA na thAya tyAM sudhI jIvone deva, gurU, dharmanI pravRtti karavA chatAM e dharmanI ArAdhanAthI puNya baMdhAya emAM jo adhika puNya bheguM thayeluM hoya to devalokAdinI sAmagrI prApta thAya paNa e dharmathI jIva Atmika guNanI sanmukha thai zakato na hovAthI te vakhate baMdhAtI azubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhe che. zubha prakRtiono rasa be ThANIyA rase bAMdhato jAya paNa puNyAnubaMdhI puNya rUpe zubha prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhato nathI. AnA pratApe dharma pravRtti sivAyanA samayamAM icchita padArthone meLavavA AdinI pradhAnatAvALo jIva hovAthI ane enI pravRttio karavAthI jIva beindriya, teindriya ane caurIndriya A traNa jAtimAMthI koipaNa jAtino baMdha karI zake che. jo aMtaramAM icchita padArthonI pradhAnatAthI Asakti-mamatva budhdhi vizeSa rIte rahelI hoya to sUkSma-aparyApta-sAdhAraNa e traNa prakRtiono (azubha prakRtiono) cAra ThANIyo rasa bAMdhe che. athavA narakagati, narakAnupUrvI, narakAyuSya e traNa prakRtiono cAra ThANIyo rasa bAMdhI zake che. beindriya, teindriya, caurIndriya, sUkSma aparyApta, sAdharaNa, narakagati, narakAnupUrvI, narakAyuSya. A nava prakRtione nArakInA jIvo ane devalokanA jIvo bAMdhI zakatA nathI kAraNa ke e jIvone A prakRtione bAMdhavA mATenA pariNAma pedA thai zakatA ja nathI mATe A nava prakRtione utkRSTa rasabaMdha sannI paMcendriya paryAptA tiryaMco ane manuSyo kare che. beindriya, teindriya ane caurIndriya. A traNa prakRtiono utkRSTa rasabaMdha tevA tevA prakAranA ArtadhyAnanA pariNAmathI bAMdhe che. sUkSma-aparyApta ane sAdhAraNa A traNa prakRtiono utkRSTa rasabaMdha Page 40 of 44
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIvra azubha ArtadhyAnamAM ekendriya jAtino baMdha karatA bAMdhe che. narakagati, narakAnupUrvI, narakAyuSyano utkRSTa rasabaMdha tIvra raudradhyAnanA pariNAmamAM rahelA manuSya tiryaMco bAMdhe che. A rIte guNahIna guNasthAnakamAM rahelA jIvo deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karavA chatAM saMsAranA padArtho pratye Asakti mamatva budhdhi jyAM sudhI sthira rahelI hoya tyAM sudhI dharma pravRtti sivAyanA kALamAM ArtadhyAna rodradhyAnanA pariNAmathI cAra ThANIyo rasa bAMdhe che. tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSyano utkRSTa rasa baMdha cAra ThANIyo rasa manuSya ane tiryaMco kare che kAraNa ke devatA ane nArakInA jIvo tiryaMca ane manuSya AyuSyano baMdha kare che chatAM utkRSTa rasabaMdhA karatA ja nathI kAraNake evA pariNAma pedA thai zaktA ja nathI mATe e jIvo AyuSyano baMdha kareto. utkRSTathI pUrvakroDa varasanuM AyuSya bAMdhI zake che jyAre manuSya-tiryaMco traNa palyopamanuM AyuSya bAMdhI zake che. be AyuSya puNya prakRti hovAthI eno utkRSTa rasa bAMdhavA mATe tevA prakAranI vizuddhi AtmAmAM pedA thAya tyAre ja bAMdhI zake che ane pahelA guNasthAnakamAM ja bAMdhI zake che kAraNa ke samakatI manuSya ane tiryaMco samakItanI hAjarImAM niyamA devAyuSyano baMdha kare che. cAre gatinA sannI paryAptA jIvo graMthIdeza sudhImAM rahelA hoya evA jIvo tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, chevaTu saMghayaNa. A traNeya prakRtiono baMdha parAvartamAna rUpe kare che. A azubha pravRtio hovAthI cAra ThANIyA rase bAMdhavA mATe ArtadhyAnanI tIvratAno pariNAma hoya to ja bAMdhI zake che ke je ArtadhyAna pachI anaMtara samaye jIva rIdradhyAnano pariNAma pedA karavAno hoya evA ArtadhyAnathI bAMdhe che mATe AvA tIvra pariNAmavALA manuSya ane tiryaMco narakagatino baMdha kare che mATe tiryaMcagati Adi prakRtione bAMdhatA nathI. bhavanapatithI zarU karI vaimAnikanA pahelA bIjA devalokanA devone AvA pariNAma hoya to ekendriya jAti Adi utkRSTa rase bAMdhe che mATe vaimAnikanA trIjA devalokathI AThamA devaloka sudhInA devo tiryaMcagati-tiryaMcAnupUrvI-chevat saMghayaNa. A traNa prakRtiono prakRtiono tIvra ArtadhyAna ane raudradhyAnanA pariNAmathI utkRSTa rasabaMdha kare che. AthI jJAnI bhagavaMto jaNAve che ke graMthIdeze AvyA pachI potAnA AtmAmAM rahelI graMthIne oLakhavAnI jijJAsA pedA thavI e atizaya durlabharUpe gaNAya che. koka laghukarmI bhavya jIvoja potAnA AtmAmAM rahelI graMthIne oLakhavAnI jijJAsA pedA karI zake che. sAtamI nArakImAM rahelA anAdi mithyAdraSTi jIvo jAtismaraNa jJAna pedA thatAM athavA eka bIjAnA paraspara du:khanI vedanA joine athavA pApano pazcAtApa karatA athavA koi deva mitratAnA kAraNe rAgathI kheMcAine du:khathI choDAvavA mATe, pratibodha karavA mATe sAtamI nArakImA jAya AvA jIvo purUSArtha karI laghukarmI banIne samakatanI prApti karI zake che. e samakItanI prApti karavA mATe potAnA rAgAdi pariNAmane oLakhIne mokSanA abhilASI banI apunarbhadhaka dazAnA pariNAmane prApta kare. kramasara anaMta guNa vizuddhine prApta karatA apUrvakaraNa adhyavasAyane prApta kare enAthI graMthIbheda kare ane anivRttikaraNanA adhyavasAyane prApta kare che e adhyavasAya eka aMtarmuhUrta sudhI rahe che ane e kALanA chellA samaya sudhI mithyAtva mohanIya udayamAM raheluM hoya che e anivRttikaraNanA chellA samaye jIva udhota nAmakarma puNyaprakRti hovAthI cAra ThANIyA rase bAMdhe che. Page 41 of 44
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya prakRtio cAra ThANIyA rase bAMdhavA mATe vizuddhi joie. sAtamI nArakImAM je vizuddhi prApta thayelI che evI vizuddhi cha nArakImAM-devalokamAM rahelA navamAM raiveyaka sudhInA devone prApta thAya che paNa te vakhate sAtamI nArakI sivAyanA bAkInA e jIvo manuSya gati, manuSyAnupUrvIno baMdha karatA hovAthI udhota nAmakarma baMdhAtuM ja nathI. jyAre sAtamI nArakImAM rahelA. jIvone eTalI vizudhdhimAM tiryaMcagatino baMdha ja karatA hovAthI udhota nAmakarmano baMdha karI zake che mATe udhota nAmakarmano utkRSTa rasabaMdha kare che ane te ja vakhate e sAtamI nArakInA jIvo e vizudhdhimAM tiryaMcagati, tiryaMcAnaparva ane nIcagotra. A traNa prakRtiono jaghanya rasabaMdha kare che kAraNake A traNa prakRtio pApa prakRtio hovAthI AvI vizudhdhimAM jaghanya rase bAMdhe che. manuSyagati, manuSyAnupUrvI, dArika zarIra, dArika aMgopAMga ane paheluM saMghayaNa. A pAMca prakRtiono utkRSTa rasabaMdha cothA guNasthAnakamAM rahelA samakatI devo kare che. nArakInA jIvo samakItanI hAjarImAM A pAMca prakRtino satata baMdha kare che paNa utkRSTa rasa bAMdhavA mATe eTalI vizuddhi nathI. samakatI manuSya ane tiryaMco A pAMca prakRtino baMdha karatA ja nathI mATe devo bAMdhe che ema kahela che. devAyuSyano utkRSTa rasabaMdha chaThThA guNasthAnakamAM rahelA jIvo sAtamAM guNasthAnakanI sanmukha thayelA hoya e jIvo bAMdhe che ke je anaMtara samaye sAtamAM guNasthAnakanA pariNAmane pAmaze evA jIvo. bAMdhe che. - devagati, devAnupUrvI, vaikrIya zarIra, AhAraka zarIra, vaikrIya aMgopAMga, AhAraka aMgopAMga, zubha vihAyogati, zubha varNAdicAra, teja-kAzmaNa zarIra, jinanAma, paheluM saMsthAna, parAghAta, uracchavAsa, agurUlanirmANa, basa-bAdaraparyApta-pratyeka-sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, paMcendriya jAti. A ogaNatrIza prakRtiono utkRSTa rasabaMdha AThamAM guNasthAnakanA chaThThA bhAge kSapaka zreNivALA jIvo baMdha viraccheda samaye bAMdhe che. A cAra ThANIyo rasa teramA gumasthAnake saMkramathI udayamAM bhogavIne nAza kare che. keTalIka pravRtione udayamAM bhogavIne nAza kare che. zAlAvedanIya, uccagotra ane yazanAmakarma. A traNa prakRtio kSapakazreNivALA jIvo dazamAM guNasthAnakanA chellA samaye cAra ThANIyA rase bAMdhe che. A bAMdhelo rasa teramA-codamAM guNasthAnake bhogavAya che. bAkInI 64 prakRtiono utkRSTa rasabaMdha cAre gatimAM rahelA sannI paryAptA jIvo kare che. mithyAtva guNasthAnakamAM rahelA hoya te. jJAnAvaraNIya-5, darzanAvaraNIya-9, vedanI-1, moha-26, Ayu-0, nAma-17, gotra-1, aMta-5 = 64. vedanIya-1. azAtA vadanIya, gotra-1. nIcagotra. nAma-17. madhyama cAra saMghayaNa, pahelA sivAyanA pAMca saMsthAna, azubha vihAyogati, upaghAta, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayaza. narakagatimAM ekathI cha nArakInA jIvo 64 + tiryaMcagati tiryaMcAnupUrvI, chevaTuM saMghayaNa ema saDasaTha prakRtiono utkRSTa rasabaMdha kare che. sAtamI nArakInA jIvo uparanI 67 + udhota nAmakarma sAthe aDasaTha prakRtiono utkRSTa rasabaMdhA Page 42 of 44
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che. tiryaMcagatimAM sannI paryA. tiryaMco 75 prakRtiono utkRSTa rasabaMdha kare che. jJA. 5, darza. 9, veda. 1, moha. 26, Ayu. 3, nAma. 25, gotra .1, aMta.5 = 75. vedanIya-1. azAtA vedanIya. gotra-1. nIcagotra. AyuSya-3. naraka, tiryaca, manuSya. nAma-25. narakagati, beindriya, te indriya, caurIndriya jAti, madhyama cAra saMghayaNa, pahelA. sivAyanA pAMca saMsthAna, azubha vihAyogati. narakAnupUrvI, upaghAta, asthira, azubha, durlaga, svara, anAdeya, ayaza. sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa. manuSyagatinA jIvo 108 prakRtiono utkRSTa rasabaMdha kare che. jJAnA. 5, darza. 9, veda.2, moha.26, Ayu. 4, nAma. pa5, gotra. 2, aMta. 5 = 108. nAma-55. naraka, devagati, bei, tei. cau, paMce jAti, vakrIya, AhAraka, tejasa, kArmaNa zarIra, vakrIya, AhAraka, aMgopAMga, madhyama 4 saMghayaNa, 6 saMsthAna, zubha varNAdi-4, narakAnupUrvI, devAnupUrvI, 2 vihAyogati, parAghAta, ucchavAsa, agurulaghu, jinanAma, nirmANa, upaghAta. basanI-10. sUkSma-aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayaza. bhavanapati-vyaMtara. jyotiSa, vaimAnikanA pahelA devaloka nA devo 72 prakRtiono utkRSTa rasabaMdha kare che. jJA. 5, darza. 9, veda. 1, moha. 26, Ayu. 0, nAma. 25, gotra.1, aMta.5 = 72. vedanIya-1. azAtA vedanIya. gotra-1. nIcagotra. nAma-25. ekendriya jAti, madhyama, 4 saMghayaNa, pahelA sivAyanA pAMca saMsthAna azubha vihAyogati, Atapa, upaghAta, sthAvara, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayaza, manuSyagati, dArika zarIra, dArika aMgopAMga, paheluM saMghayaNa, manuSyAnupUrvI. vaimAnikanA trIjA devalokathI AThamA devaloka sudhInA devo 72 prakRtiono utkRSTa rasabaMdha kare jJA. 5, darza. 9, veda. 1, moha. 26, Ayu. 0, nAma. 25, gotra.1, aMta 5 = 72. vedanIya-1. azAtA vedanIya. gotra-1. nIcagotra. nAma-25. tiryaMcagati, chellA pAMca saMghayaNa, pahelA sivAyanA pAMca saMsthAna, tiryaMcAnupUrvI, azubha vihAyogati, upaghAta, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayaza, manuSyagati, dArika zarIra, odArIka aMgopAMga, paheluM saMghayaNa, manuSyAnupUrvI. vaimAnikanA navamA devalokathI nava raiveyaka sudhInAM devo 69 prakRtiono utkRSTa rasabaMdha kare che. jJA. 5, darza. 9, veda. 1, moha. 26, Ayu. 0, nAma. 22, gotra.1, aMta .5 = 69. vedanIya-1. azAtA vedanIya. gotra-1. nIcagotra. nAma-22. manuSyagati, odArIka zarIra, AdArIka aMgopAMga, pahelA pAMca saMghayaNa, chellA pAMca saMsthAna, manuSyAnupUrvI, azubha vihAyogati, upaghAta, asthira, azubha, durbhaga, dutvara, anAdeya, ayaza. pAMca anuttaranA devo niyamA samakItI hovAthI pAMca prakRtiono ja utkRSTa rasabaMdha kare che. Page 43 of 44
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma-5. manuSyagati, odArIka zarIra, odArIka aMgopAMga, paheluM saMghayaNa, manuSyAnupUrvI. A rIte rasabaMdha pUrNa thAya che. A rIte zrI jinezvara paramAtmAnA zAsanamAM jaNAvela chae karmagraMtha uparathI. prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha, pradezabaMdhanuM varNana saMkSepathI pUrNa thayuM. cocococco Page 44 of 44