Karm Bandha Vivechan Varnan

SR No.: 009179
Original Sutra Author: N/A
Author: Narvahanvijay
Publisher: Narvahanvijay
Total Pages: 44
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 5

અવ્યવહાર રાશિમાં અભવ્ય, દુર્ભય, જાતિભવ્ય, ભારેકર્મી ભવ્ય, તેમજ લઘકર્મી ભવ્ય જીવો હોય. છે. વ્યવહાર રાશિમાં અભવ્ય, દુર્ભવ્ય, ભારેકર્મી ભવ્ય, લઘુકર્મી ભવ્ય, તેમજ દુર્લભબોધિ ભવ્ય જીવો હોય
છે.
એકેન્દ્રિય જીવોને અનુકુળ પદાર્થોનો આહાર મલે એમાં એ જીવોને ભાવમનના કારણે તથા રાગ-દ્વેષની પરિણતિના કારણે રાજીપો પેદા થાય છે. એના કારણે આવા પદાર્થો કાયમ મને આહારમાં મલ્યા કરે આવી પરિણતિ બેઠેલી હોય છે અને એ કારણે સમયે સમયે એ જીવો પણ સાત કર્મોનો બંધ કર્યા જ કરે છે. કારણ કે એ પદાર્થોનો આહાર એ જીવોને સુખ આપે છે પછી ભલે એ પદાર્થ સચેતન હોય અથવા અચેતન હોય તો પણ અનુકૂળ લાગતાં સુખ આપ છે. સચેતન પદાર્થો અચેતન રૂપે બનેલા હોવાથી સચેતન પદાર્થના નાશના કારણે એ જીવોમાં જે જ્ઞાનનો ક્ષયોપશમ ભાવ હતો તે નાશ પામતાં એનાથી જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો બંધ થાય છે અને સાથે આયુષ્ય સિવાય બાકીના છ કર્મોનો બંધ પણ થયા જ કરે છે.
જે પદાર્થ સચેતનમાંથી અચેતન બન્યો અને પોતાને અનુકૂળ લાગ્યો આથી સચેતન પદાર્થમાં જે જ્ઞાનનો ક્ષયોપશમ હતો એ નાશ પામ્યો એનાથી જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો બંધ થાય છે.
રાગાદિ પરિણામની ચીકાસના કારણે મિથ્યાત્વ-અવિરતિ-કષાય અને યોગ દ્વારા કાર્મણ વર્ગણાના પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરી એને પણ રાગાદિ પરિણામની ચીકાસવાળા બનાવી આત્માની સાથે એકમેક કરીને કર્મરૂપે બનાવીને તેના સાત અથવા આઠ કર્મરૂપે જીવ પોતે પોતાના પુરૂષાર્થથી વિભાગ કરે છે.
એકેન્દ્રિય જીવોને અનુકુળ પદાર્થના આહારથી રાજીપો પેદા થતા સચેતન પુદ્ગલોનો આહાર કરવાથી જે જીવોની હિંસા થઇ એ જીવોનો જ્ઞાનાવરણીય કર્મોનો ક્ષયોપશમ ભાવ નાશ પામવાથી, કારણ કે એ જીવો મરણ પામવાથી જ્ઞાનનો ક્ષયોપશમ નાશ પામે એનો જે આનંદ પેદા થયો એનાથી કર્મ રૂપે પગલોનો જથ્થો પ્રાપ્ત કરેલો છે તેમાંથી સાતકર્મ રૂપે અથવા આઠકર્મ રૂપે વિભાગ પાડે છે તેમાં જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ભાગરૂપે એક જથ્થો બનાવે છે કે જે પુદગલો પોતાના આત્માના જ્ઞાનના ક્ષયોપશમાં ભાવને રોકે એટલે આવરણ રૂપે બનાવે છે એ ભાગના પુગલોને જ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે.
સચેતન પુગલોનો આહાર અચેતન બનાવીને ઉપયોગ કરે તો પણ અનુકૂળ આહાર બનેલો હોય તો રાગથી આનંદ થાય છે અને પ્રતિકૂળ આહાર બનેલો હોય તો દ્વેષથી નારાજી થાય છે આ રાગદ્વેષની. પરિણતિથી જે સચેતન એકેન્દ્રિય જીવરૂપે, બેઇન્દ્રિય જીવરૂપે, તે ઇન્દ્રિય જીવરૂપે, ચઉરીન્દ્રિય જીવરૂપે કે પંચેન્દ્રિય જીવરૂપે એટલે કે પાંચેય ઇન્દ્રિયવાળા જીવોમાંથી કોઇપણ જીવરૂપે એ સચેતન પુદ્ગલ હોય તે અચેતન બનેલું હોય તો તે જીવોનો નાશ થાય છે. તેનાથી તે તે જીવોની ઇન્દ્રિયોનો નાશ થવાથી દર્શનાવરણીય કર્મનો બંધ થાય છે. આ બીજા વિભાગ રૂપે બનાવેલ પુદ્ગલો દર્શનાવરણીય કર્મ રૂપે, કહેવાય છે.
વેદનીય કર્મ – પુદ્ગલના આહારથી અનુકૂળ પદાર્થોમાં રાજીપો થવાથી અને પ્રતિકૂળ પદાર્થોમાં નારાજી પેદા થવાથી એ આહારના પુદ્ગલો જે સચેતન પદાર્થોમાંથી બનેલા હોય એ સચેતન પદાર્થોનો નાશ થવાથી એ જીવોના સુખનો નાશ કરવાથી અશાતા વેદનીય કર્મ બંધાય છે કારણ કે સામાન્ય રીતે વ્યવહારમાં પણ કહેવાય છે કે બીજા જીવોને સખ આપવાથી સખ મલે છે અને બીજા જીવોન દ:ખ આપવાથી દુ:ખ મલે છે. આથી ત્રીજી વિભાગ રૂપે જે પુગલો કર્મરૂપે પ્રાપ્ત થાય છે તે દુ:ખ ભોગવવા લાયક રૂપે એટલે અશાતા વેદનીય કર્મ રૂપે બંધાય છે એમ કહેવાય છે.
Page 5 of 44