Page Text
________________
જીવનથી ક્યારે છુટું અને વિરતિના જીવનને ક્યારે પામું? આવા વિચારો ચાલુને ચાલુ રહે છે. જે વિચારને જ્ઞાની ભગવંતોએ નિર્વેદ ભાવરૂપ વિચાર કહેલો છે.
સુખમય સંસારથી ભાગી છૂટવાની ઇચ્છા તે નિર્વેદ કહેવાય છે. આ નિર્વેદ ગુણ પેદા થયો એના પ્રતાપે અત્યાર સુધી જીવો પ્રત્યે દ્રવ્ય કરૂણા રહેતી હતી તેના બદલે જીવો પ્રત્યે ભાવદય પૂર્વક દ્રવ્યયા. કરતો જાય છે એ પરિણામને જ જ્ઞાની ભગવંતો વાસ્તવિક દયાભાવનો પરિણામ કહે છે. ક્ષયોપશમ ભાવે પેદા થયો દયાભાવ કહેલો છે.
જ્ઞાની ભગવંતો કહે છે કે જીવોએ પુરૂષાર્થ કરીને એકવાર સમકીતની પ્રાપ્તિ કરી હોય અને સમકીત પામતા પહેલા મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મ વચમાં વચમાં નિકાચીત રૂપે બાંધેલું હોય એ નિકાચીત મિથ્યાત્વ ઉદયમાં આવતા જીવ સમકીતથી પતન પામે છે બાકી પતન પામતો નથી. સમકીતમાં અતિચાર લગાડનાર પણ મિથ્યાત્વ મોહનીયનો ચાર ઠાણીયો રસ કહેલો છે કારણ કે સમ્યકત્વ મોહનીયનો બે ઠાણીયો રસ ઉદયમાં ચાલતો હોય છે ત્યારે જિનેશ્વર પરમાત્માના તત્વો પ્રત્યેની રૂચિ ભાવે શ્રધ્ધા રૂપે પેદા થતાં મજબૂત થતી જાય છે એમાં મિથ્યાત્વનો ચાર ઠાણીયો રસ પેદા થતો જાય તો સૌ પહેલા જીવ સાવધ ના રહે તો મલીનતા પેદા કરતો જાય છે અને એ મલીનતામાં આધીન થાય તો જ એ સમકીતથી પતન પામે પણ વિચારોની મલીનતામાં સાવધ રહે તો ધીમે ધીમે મલીનતા દૂર કરી અતિચાર રહિત થઇ શકે છે અને નિરતિચાર સમકીતમાં સ્થિર રહી શકે છે.
જ્ઞાની ભગવંતોએ આર્તધ્યાનના બે ભેદ કહેલા છે. (૧) અશુભ આર્તધ્યાન (૨) શુભ આર્તધ્યાન
સંસારની પ્રવૃત્તિઓ એકાગ્રચિત્તે આસક્તિ અને મમત્વ બુદ્ધિથી કરવી એ અશુભ આર્તધ્યાના કહેવાય છે.
શુભ આર્તધ્યાન :- અંતરમાં રહેલી પાપની જડ. સુખની આસક્તિ અને જગતમાં રહેલા પદાર્થોનો વિપરીત બોધ આની સાથે નિરતિચાર ચારિત્રનું પાલન હોય, સાડાનવપૂર્વનું જ્ઞાન હોય, શુભ લેશ્યાના પરિણામો હોય, શુભ વિચારોમાં કાળ પસાર થતો હોય તો પણ સર્વસ્વ સુખની બુદ્ધિ અનુકૂળ પદાર્થોના સુખમાં જ હોય તેને શુભ આર્તધ્યાન કહેવાય છે. કારણ કે એ શુભ પરિણામ શુભ ભાવનાઓ તથા શુભ આર્તધ્યાન જીવને શુધ્ધ પરિણામ પેદા થવા દેવામાં સહાયભૂત થતું નથી એટલે જ શુભ લેશ્યા લાંબાકાળી સુધી ટકાવી રાખવા છતાં શુભ આર્તધ્યાન રૂપે ગણાય છે.
સામાન્ય રીતે જગતના જીવો સહન કરવાની વૃત્તિથી એક-બીજા સહન કર્યા જ કરે છે પણ એ સહન કરવામાં કાંઇકને કાંઇક સ્વાર્થ વૃત્તિ પોષાતી હોય છે એ સ્વાર્થ વૃત્તિના પોષણના કારણે નિ:સ્વાર્થી વૃત્તિ અથવા નિઃસ્વાર્થ ભાવ પેદા કરવાની ભાવના ન હોવાથી અને એ માટે સહન કરતો ન હોવાથી અશુભ લેશ્યાના પરિણામ અંતરમાં સતત ચાલ્યા જ કરે છે અને એથી જ શુભ લેશ્યાના પરિણામ પેદા થઇ શકતા. નથી.
એવીજ રીતે સ્વાર્થને પોષવા માટે દેવ, ગુરૂની સુંદર ભક્તિ કરવા છતાંય સારા સંસ્કારોનું સિંચન કરવા છતાંય, એ સંસ્કારો મુજબ જીવન જીવવા છતાંય, એટલે કે જીવન સદાચારી હોય એ રીતે જીવન જીવતા શરીરને કષ્ટ આપવાના હેતુથી અનેક પ્રકારના તપનું આચરણ કરતો હોય છતાં પણ સ્વાર્થી વૃત્તિના પ્રતાપે એ અશુભ પ્રકૃતિઓનો તીવ્રરસ અને શુભ પ્રકૃતિઓનો મંદરસ બંધાવવામાં અર્થાત્
Page 32 of 44
| SR No. | 009179 |
| Book Title | Karm Bandha Vivechan Varnan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narvahanvijay |
| Publisher | Narvahanvijay |
| Publication Year | |
| Total Pages | 44 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |