Page Text
________________
ઉદાસીનતાથી જે પુણ્ય બંધાય તે ઇષ્ટ સુખની અભિમુખ થવાય એ રીતે ઉદયમાં આવે છે એટલે કે જીવને આત્મિક સુખને અભિમુખ બનાવે છે. જીવ જ્યારે પોતાના આત્માની અભિમુખ બને છે ત્યારે જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષયોપશમ ભાવથી પેદા થયેલું જ્ઞાન અત્યાર સુધી મિથ્યાજ્ઞાન રૂપે કામ કરતું હતું તે હવે સમ્યગજ્ઞાન રૂપે કામ કરતું થાય છે.
જેમ જેમ જીવ આત્મિક સુખને અભિમુખ વારંવાર વિચારણા કરતો થાય છે એના પ્રતાપે ઇચ્છિત પદાર્થોના સુખ કરતાં ઇષ્ટ પદાર્થોનું સુખ ચઢીયાતું છે એવો અંતરમાં ભાસ થાય છે અને એ સુખની આંશિક અનુભૂતિ થાય છે અને એ આંશિક અનુભૂતિનો આનંદ ઇચ્છિત પદાર્થોના સુખ કરતા અધિક આનંદ પેદા કરાવે છે અને એ આનંદ જેમ જેમ વધતો જાય છે અને સ્થિર બનતો જાય છે તેમ તેમ જીવને અપુનર્બલક દશાના પરિણામ પ્રાપ્ત થતા જાય છે એટલે કે જીવ મોક્ષના અભિલાષવાળો અથવા મોક્ષની રૂચિવાળો થયો એમ ગણાય છે.
એ મોક્ષની રૂચિ અંતરમાં પેદા થઇ છે એ વાસ્તવિક ભગવાનની આજ્ઞા મુજબની છે એ જાણવા એના અંતરમાં ઇચ્છિત પદાર્થોનું મનુષ્ય લોકનું સુખ અને દેવલોકના સુખો દુ:ખરૂપ છે. દુઃખનું ફ્લા આપનાર છે અને દુ:ખની પરંપરા વધારનારૂં છે એવો અનુભવ પેદા થતો જાય છે. એ અનુભવના કારણે
જ્યારે જ્યારે જ્યાં જ્યાં મોક્ષની વાતો સાંભળવા મળતી હોય-મોક્ષના અભિલાષી જીવો પોતાનું જીવન કઇ રીતે જીવતા હોય ? એ સાંભળવા મલતું હોય તો તે સમયે ઇચ્છિત પદાર્થોનું ગમે તેવું કાર્ય હોય તો પણ એને દૂર કરીને ઇષ્ટ પદાર્થોની વાતો જાણવા માટે તલ પાપડ થઇને દોડાદોડ કરતો હોય છે. આવી વિચારણાઓ અને શક્તિ મુજબની આવી પ્રવૃત્તિઓ જેમ જેમ જીવનમાં કરતો જાય છે તેમ તેમ શુભ પ્રકૃતિઓનો ચાર ઠાણીયો રસ વિશેષ રીતે તીવ્રરૂપે બાંધતો જાય છે અને અંતર્મુહૂર્તમાં ઉદયમાં લાવીને એનો ભોગવટો કરતો જાય છે. આજ જીવનું પ્રત્યક્ષ મોક્ષનું સુખ કહેવાય છે. આથી અંતરમાં મોક્ષનો. અભિલાષ કે મોક્ષની રૂચિ પેદા થયેલી છે તે નાશ ન પામી જાય અને ઉત્તરોત્તર વદ્ધિ કેમ પામતી જાય એવો પ્રયત્ન કરવામાં સતત જાગ્રત રહે છે. આવા જીવોને જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષયોપશમ ભાવથી જે જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયેલું છે તે હવે આત્મિક ગુણને પેદા કરવામાં સહાયભૂત થાય છે એટલે કે ઇષ્ટ સુખને મેળવવામાં પેદા કરવામાં અને જીવને આગળ વધવામાં સહાયભૂત થતું હોવાથી એ જ્ઞાનને પ્રવર્તકજ્ઞાન કહેવાય છે.
આ પ્રવર્તક જ્ઞાનના બળે જીવ મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મનો ચાર ઠાણીયો રસ સત્તામાં રહેલો હોય છે એને ત્રણ ઠાણીયા રૂપે અથવા બે ઠાણીયા રૂપે પોતાના અધ્યવસાયના બળે એટલે પરિણામના બળે કરતો. જાય છે આથી આ પ્રવર્તક જ્ઞાનના બળે જીવના અંતરમાં કેવલજ્ઞાની ભગવંતો પોતાના જ્ઞાનથી જગતમાં રહેલા પદાર્થોને જેવા સ્વરૂપે જોઇ રહેલા છે અને જાણે છે એવા સ્વરૂપે આ જ્ઞાનવાળા જીવો જાણે છે. એટલે કે પ્રવર્તક જ્ઞાનના બળથી છોડવા લાયક પદાર્થોને, છોડવા લાયક રૂપે અને ગ્રહણ કરવાલાયક પદાર્થોને ગ્રહણ કરવાલાયક રૂપે, બીજરૂપે અંતરમાં જ્ઞાન શરૂ થાય છે અને આ જ્ઞાનના બળે ઇષ્ટ પદાર્થના સાધ્યનું લક્ષ્ય અંતરમાં મજબૂત થતું જાય છે. એ સાધ્યને સિધ્ધ કરવા માટે વીર્યંતરાય કર્મના ક્ષયોપશમ ભાવથી મન, વચન, કાયાના યોગનો વ્યાપાર સમ્યફપ્રવૃત્તિ રૂપે ચાલુ થાય છે. જેને સમ્યફઝવર્તન યોગ કહેવાય છે
ગુણહીન ગુણસ્થાનકમાં જીવ પાપ ભીરુતા, સાધુ મહાત્માનો યોગ, ગાંભીર્ય ગુણ આ ત્રણ પુરૂષાર્થથી પ્રાપ્ત કરતો જાય છે. આ ગુણો ગુણહીનમાં પ્રાપ્ત કરે તો જ જીવ ગુણયુક્ત ગુણસ્થાનકમાં દાખલ થઇ શકે.
જ્ઞાની ભગવંતો કહે છે કે દેવલોકમાં રહેલા દેવતાઓ લોભ કષાયના ઉદયથી પોતાને મળેલી
Page 39 of 44
| SR No. | 009179 |
| Book Title | Karm Bandha Vivechan Varnan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narvahanvijay |
| Publisher | Narvahanvijay |
| Publication Year | |
| Total Pages | 44 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |