Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva tatvana svarUpa muni zrI naravAhanavijayajI anaMta upakArI zrI tIrthaMkara paramAtmAo jyAre dazamA guNasthAnake mohanIya karmano saMpUrNa kSaya karIne bAramA guNasthAnakane pAme che tyAM kSAyika cAritranI prApti kare che e kSAyika cAritranA kALamAM eka aMtarmuhUrtamAM ja jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya ane aMtarAya e traNeya ghAtI karmono saMpUrNa nAza kare che ane teramA guNasthAnakane pAme che tyAM kevalajJAna prApta kare che. zrI tIrthaMkara paramAtmAone jyAM je kSetrane viSe kevalajJAnanI prApti thAya tyAM devatAo AvIne samavasaraNanI racanA kare che. te samavasaraNamAM pUrva dizAthI praveza karI namo titthasa kahIne zrI tIrthaMkaro pAdapITha upara bese che. te vakhate AjubAju rahelA manuSyo, tiryaMco ane devo bhegA thai jAya che. tyAM zrI tIrthaMkara paramAtmA dezanA Ape che te dezanA zrI gaNadhara bhagavaMtonI yogyatA pedA karavA mATe apAya che, eTale ke tyAM je gaNadharane yogya AtmAo AvelA hoya teone uddezone dezanA apAya che. e dezanA sAMbhaLatA teomAM yogyatA pedA thAya che ane saMyamanI mAgaNI karatAM saMyamano svIkAra kare che. kevalajJAnanI prAptithI jagatamAM rahelA je padArtho zrI tIrthaMkaroe joyelA che te padArthonuM jJAna jagatanA jIvone thAya e hetuthI tenuM nirUpaNa kare che. potAnA jJAnathI jagatamAM rahelA je padArtho jevA svarUpe jue che tevA svarUpe jaNAvavA mATe vistArathI tenA nava vibhAga pADavAmAM AvelA che. te nava vibhAgane kAMika TUMkAmAM samajavA mATe sAta vibhAga pADavAmAM AvelA che. enAthI TUMkANamAM samajavA mATe te nava vibhAganA pAMca vibhAga pADavAmAM AvelA che ane tenAthI sauthI saMkSepamAM jANavA mATe te pAMca vibhAganA be vibhAga paNa pADavAmAM AvelA che. A uparathI samajAze ke kevalajJAnI potAnA jJAnathI jagatanA svarUpane je rIte jUe che-jANe che te ja svarUpe jagatanA jIvone paNa jagatanA padArthonuM jJAna thAya-tenI vicAraNA karatAM thAya ane potAnA AtmAne duHkhathI bacAvIne sukhI karI zake te mATe ja A nirUpaNa kare che. sukhI thavAno rasto kharekharo A ja che. ema jJAnathI jANIne duHkhathI choDAvI-sukhI banAvI jIvo jaldI potAnA jevA bane e hetuthI tenuM nirUpaNa karavA mATe jagata samakSa padArthonuM nirapaNa kareluM che. A prakaraNa je mahApurUSe raceluM che te mahApurUSe potAnuM nAma koi jagyAe Apela nathI tathA A prakaraNamAM je rIte gAthAonI racanA karela che te gAthAo momAMthI uddhRta karI karIne saMkalanA rUpe banAvIne mUkela che ane te prakaraNane sAcavIne mahApurUSoe ApaNA sudhI pahoMcADela che. nava vibhAga je kahyA che tene nava tatvo kahevAya che. sAta vibhAgane sAta tatvo kahevAya che. pAMca vibhAgane pAMca tatvo kahevAya che ane be vibhAgane be tatvo kahevAya che. tatva eTale zuM ? tat eTale te te prakAre eTale ke jagatamAM je je padArtho jevA jevA svarUpe rahelA che tevA tevA svarUpe va eTale vizeSa karIne jANavA eTale vizeSa rIte te padArthonI jANakArI meLavavI, te jANakArI meLavavAnI icchA te tatva kahevAya che. te tatvo nava che ane tenA uttara bhedo 276 thAya che te A pramANe : (1) jIvatatva - 14 bheda (2) ajIvatatva - 14 bheda Page 1 of 78
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) puNya tatva - 42 bheda (4) pApa tatva - 82 bheda (5) Azrava tatva - 42 bheda (6) saMvara tatva - 57 bheda (7) nirjarA tatva - 12 meda (8) baMdha tatva - 4 rmada ane (9) mokSa tattvanA - bheda hoya che. A rIte kula 236 bhedo thAya che, A 236 bhedonI, eka ekanI vyAkhyA tathA samajUtI meLavavI, e samajutI meLavavAnI icchA te navatatvanuM jJAna kahevAya che, sAta tatvo rUpe :- jIva, ajIva, Azrava, saMvara nirjarA, baMdha ano mokSatatva gaNAya che. puNya ane pApa tatvono AzravamAM samAveza karAya che. pAMca tatvo rUpe -- jIva, ajIva, Ava, baMdha ane mokSatattva gaNAya che. saMvara ane nirjarA A be tatvono mokSatatvamAM samAveza karAya che. be to rUpe jIva ane ajIva tatva jIvatatvamAM saMvara, nirjarA ane mokSa e traNa tatvono samAveza thAya che, ajIva tatvamAM puNya, pApa, Azrava ane baMdha e cAra tatvono samAveza thAya che. A 276 bhedonI vyAkhyAone saMpUrNapaNe samajavAmAM Ave to jaina zAsananuM badhuM ja tatvajJAna samajAi jAya. cauda rAjaloka rUpa jagat AkhuMya A tatvothI ja bhareluM che ane AthI ja jaina zAsanano tatva jJAnano sAra A nava tatvomAM samAyelo che. ArthI kahevAya che ke jainakuLomAM janmelA chokarAone vyavahArika jJAna ApyA pachI jIvavicAra ane navatatvanuM jJAna apAvyA sivAya tene nokarI ke dhaMdhe jADavo nahi eTale tenI kamANI khAvI nahi. temaja dIkarIo janmelI hoya teone A jJAna ApyA sivAya pArakA ghare mokalavI nahi. jo Aje ATaluM zarU thAya to jainakuLo kevA hoya. temanA AcAra vicAro kevA hoya-te khyAla Ave, ane ATaluM jJAna prApta karyA pachI saMyama kadAca na lai zakAya to saMsAramAM rahIne ochA pApathI jIvana kema javAya e ene jIvatAM AvaDI jAya, eTale ke A jJAna prApta karelA jIvonA aMtaramAM pApa bhIrU guNa pedA karI tenI sthiratA lAvavA mATe mahApurUSo e A prakaraNonI racanA karelI che A mATe ja A navatatva prakaraNanuM jJAna meLavavuM bahu jarUrI che, navatatvane jANavA traNa vibhAga pADavAmAM AvelA che. (1) jJeya eTale jANavA lAyaka padArtho. (2) heca eTale choDavA lAyaka padArtho. (3) upAdeya eTale grahaNa karavA lAyaka padArtho. oNya rUpe be tatvo che. java-astava. tenA uttara bhedo 14 + 14 = 28 thAya che, heya rUpe cAra tatvo che. puNya-pApa-Azrava ane baMdha. tenAM 42 + 82 + 42 + 4 = 170 bhedo thAya che. ahIM je puNyatatva heya kahela che te aMte jIva sakala karmathI rahita thai mokSamAM jAya che e apekSAe kahela che. bAkI puNyAnubaMdhi puNya je hoya che te Atmika guNa pedA karavAmAM sahAyabhUta thatuM hovAthI upAdeya gaNAya che. Page 2 of 78
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdeya rUpe - traNa tatvo che. saMvara-nirjarA ane mokSa tenA 57 + 12 + 9 = 78 bhedo thAya che. jIva ane ajIvane jANavA lAyaka eTalA mATe kahelA che ke jema jema jIva pote ajIvanA svarUpane jANato jAya che tema tema pudgalanA saMyogathI jIva keTalI keTalI vedanA pAmato jAya che, e pudgalomAM rAgAdi pariNAmone karIne mArApaNAnI budhdhi pedA karIne saMsAramAM anAdikALathI janma maraNanI paraMparAne vadhArato duHkha bhogavyA ja kare che. AthI A be tatvone jANavAthI potAnI rakhaDapaTTIno khyAla Ave che mATe jANavA lAyaka kahela che. bAkI vicAra karIe to jIva ane ajIvamAM choDavA lAyaka ke grahaNa karavAlAyaka che ya zuM ? AthI paNa jANavA lAyaka sidhdha thAya che. heya eTale choDavA lAyaka rUpe puNya-pApa-Azrava ane baMdha kahelA che. temAM jIvone jANakArI thAya ke janma maraNanI paraMparA jenAthI pedA thAya che te ajIva padArthomAM zubha ane azubha rUpe mane je lAge che te ja puNya pApa gaNAya che. A puNya-pApa bhe cAlu rahe to huM mArA jIvane sthira-zAzvata sthAne kai rIte besADI zakuM ! AthI puNya ane pApanI jema jema oLakha thatI jAya tema tema tenAthI chUTavAno jeTalo vicAra thato jAya teTalo ja jaldI AtmA sthira bane. e puNya pApane lAvanAra je hetuo che te Azrava gaNAya che. mATe te paNa choDavA lAyaka kahela che kAraNake jIva jyAre saMpUrNa AzravathI rahita thAya tyAre ja ayogI banI zake che. ayogI banyA vagara jIva sidhdhigatine pAmI zakato nathI mATe Azrava choDavA lAyaka che ane AzravanA pratApe jIvane zubhAzubha karmanA pudgalono baMdha thAya che. jyAM sudhI baMdha hoya che tyAM sudhI saMpUrNa saMvara rUpa cAritra ane saMpUrNa nirjarA rUpa cAritra prApta thai zakatuM nathI mATe te choDavA lAyaka kahela che. upAdeya eTale grahaNa karavA lAyaka saMvara-nirjarA ane mokSa kahelA che enuM kAraNa e che ke pahelA jIva AvatA karmone roke toja junA AvelA karmono dhIme dhIme nAza karI zake. mATe AvatA karmonuM rokANa karavuM te saMvara che. jema jema jIva rokANa karato jAya tema tema potAnuM zudhdha svarUpa dhIme dhIme khIlatuM jAya che ane AzravathI pahelA je karmo AvelA che teno nirjarA dvArA nAza karI zake che AthI A be tatvo zudhdha svarUpane pedA karavAmAM sahAyabhUta thatAM hovAthI grahaNa karavA lAyaka kahelA che ane jIvanuM potAnuM saMpUrNa zudhdha svarUpa pragaTa karavuM te ja mokSa che. AthI te traNe tatvone grahaNa karavA lAyaka kahelA che. navatatvone be vibhAgamAM paNa vaheMcelA che. (1) rUpI padArtho rUpe ane (2) arUpI padArtho rUpe. sAmAnya rIte jIva potAnA svarUpe sadA mATa arUpI hoya che paNa anAdi kALathI anAdi karmanA saMyogavALo hovAnA kAraNe saMsAramAM paribhramaNa kare che. AthI ahIM A prakaraNamAM jIvane rUpI tarIke gaNela che. rUpI padArtho rUpe jIva-puNya-pApa-Azrava ane baMdha e pAMca tatvo gaNAya che. ajIva tatvanA cauda bhedomAMthI amuka bhedo arUpI rUpe hoya che ane amuka bhedo rUpI rUpe hoya che mATe rUpI arUpI bannemAM gaNAya che. arUpI padArthomAM saMvara-nirjarA ane mokSa e traNa tatvo gaNAya che. uttara bhedone AzrayIne rUpI jIva-14 arUpI ajIva-10 Page 3 of 78
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajIva-4 puNya-42 pApa-82 Azrava-42 baMdha-4 saMvara-57 nirjarA-12 mokSa-9 - 88 188 = 276 A rIte rUpI-188 bhedo ane arUpI 88 bhedo hoya che. rUpI = je padArthomAM varNa-gaMdha-rasa ane sparza rahelA hoya te padArtha rUpI kahevAya che. e padArtho acitta paNa hoya athavA sacitta paNa hoya. A rUpI padArthone ja ApaNe joi zakIe chIe. codapUrvIo-dazapUrvIo-viziSTa jJAnIo-avadhijJAnI jIvo tathA mana:paryava jJAnI jIvo A rUpI. padArthone ja joi zake che. varNAdithI yukta padArthomAM, jemAM jenI eTale varNAdinI pradhAnatA hoya te pramANe te padArthano vyavahAra karIe chIe. bAkI te dareka padArthomAM pradhAna ke gauNapaNe varNAdi rahelA ja hoya che. rUpI padArtho sivAyanA arUpI padArthone joi zakAtA nathI. mATe te rUpI padArthomAM rAgAdi pariNAmo. pedA karIne janma maraNanI paraMparA rUpa saMsAra vadhAratA jaIe chIe. te rUpI padArtho potAnA svarUpe kevA hoya che. kyAM rahelA hoya che-keTalA keTalA hoya che te svarUpa jANavAthI rAgAdi ochA thAya ane toja janmA maraNanI paraMparA vadhatI aTakI zake. e mATe ja A padArthonuM jJAna meLavavAnuM kaheluM che. zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAnA AtmAe chellA bhavamAM saMyama lai sADA bAra varasanA saMyama paryAyamAM A rUpI padArthamAMthI eka paramANu pudagalanI vicAraNA karatAM karatAM mohanIya karmano nAza karI kevala jJAnanI prApti karelI hatI. arUpI padArtha = je padArthomAM varNa-gaMdha-rasa ane sparza hoto nathI te padArthane arUpI kahevAya che. A arUpI padArthane jovAnI zakti kevalajJAnI AtmAo sivAya koinI hotI nathI. mATe ja jyAre indrabhUti brAhmaNa bhagavAna mahAvIra pAse AvyA tyAre temane jeTalI zaMkAo hatI te badhAnA javAba bhagavAne ApyA tyAre chelle indrabhUtijIe pUchayuM che ke AtmA che ? kyAM che ane kevo che ? tyAre bhagavAne kahyuM ke AtmA che. te arUpI che ane jagatamAM anaMtA AtmAo rahelA che. tyAre indrabhUtie kahyuM ke huM kema joto nathI ? arthAta mane kema dekhAto nathI ? tyAre bhagavAne kahyuM ke tuM jue eTaluM ja mAne che ke bIjA koi jUe ane kahe te paNa mAne che ? tyAre indrabhUtie kahyuM bIjAe joyuM hoya ane kahe e paNa mAnuM chuM. tyAre bhagavAne kahyuM, huM AtmAne jouM chuM mATe AtmA che ema kahuM chuM. tuM paNa jyAre mArA jevo thaiza tyAre jarUra AtmAne joiza. AthI tahatti karIne svIkAra karyo. AthI samajo ke arUpI padArtha kevalajJAnI sivAya koi dekhI zakatuM nathI. e arUpI padArtho rUpe dharmAstikAya-adharmAstikAya-AkAzAstikAya-jIvAstikAya ane kALa rUpe dravyo jagatamAM rahelA che. dhamastikAya :- te padArtha jagatamAM rahelA jIva ane pudgalone eka sthAnethI bIjA sthAne javAmAM sahAya kare che. adharmAstikAya - te padArtha jIva ane pudgalone jyAM rahelA hoya tyAM sthira rahevAmAM sahAyabhUta thAya che. AkAzAstikAya :- te padArtha jagatamAM rahelA dravyone avakAza eTale jagyA ApavAmAM sahAyabhUta thAya che. Page 4 of 78
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAstikAya :- te padArtha jagatane viSe anaMtAnI saMkhyAmAM hoya che. jIvadravyanuM potanuM svarUpa arUpI ja che. mAtra anAdi karmanA saMyoganA kAraNe te pulonI sahAyathI saMsArI jIvanuM svarUpa rUpI rUpe dekhAya che. kALadravyamAM varNa-gaMdha-rasa-sparza na hovAthI dekhAto nathI mATe e dravya arUpI che. hAla ApaNe je je khAlI jagyAo joie chIe te AkAzadravya che. paNa te arUpI hovAthI joi zakatA nathI. temAM je pugalo rahelA che te dekhAya che. AthI bahAra khullI jagamAMthI uparanA bhAgamAM je kAza joie chIe te AkAza dravya dekhAtuM nathI paNa te khAlI jagyAmAM pugalo rahelA che te dekhAya che tene vyavahArathI AkAza dekhAya che ema kahIe chIe. eja rIte jyAM jyAM khAlI jagyAmAM je joie chIe te pudgalo dekhAya che ema samajavuM. pudgala dravya :- varNAdithI yukta hovAthI niyama rUpI hoya che mATe te dekhAya che te pugala acittA rUpe paNa hoya che ane sacitta rUpe paNa hoya che mATe te joi zakAya che. jIvatavanuM nirUpaNa ahIM jIvatatvamAM jIvonA bhedonuM varNa jaNAveluM che te saMsArI jIvonI apekSAe varNana kareluM che. paNa mokSanA jIvone AzrayIne ke zudhdha svarUpanI apekSAe varNana karela nathI. A jIvonAM bhedo je batAvavAmAM AvelA che te ApaNA potAnA ja bhedo che. A code prakAranA bhedonA khoLIyA eTale zarIrane pedA karI karI temAM rAgAdi pariNAmo pedA karI karIne eka khoLIyAmAMthI bIjI khoLIyAmAM AnaMtA kALathI bhamyA karIe chIe AthI e bhedonuM svarUpa e ApaNA potAnuM svarUpa che ema samajIne A bhedono vicAra karavo ke jethI rAgAdi pariNAmonI maMdatA thatI jAya. have ahIM jIvatatvanA code bhedone jaNAvavA mATe jJAnI bhagavaMto abudha jIvone vizeSa jJAna pedA thAya e hetuthI eka prakAranA jIvonAM varNanathI zarU karIne cauda prakAra sudhInAM jIvonuM varNana kare che. jagatamAM eka prakAranA jIvo hoya che. cetanAyuktathI. cauda rAjaloka rUpa jagatamAM jeTalA jeTalA prakAranA jyAM jyAM jIvo rahelA hoya che te saghaLAya jIvomAM cetanA rahelI hoya ja che mATe cetanAthI yukta je hoya te jIva kahevAya. A lakSaNathI eka prakAramAM saghaLAya jIvono samAveza thAya che. jIvone ja cetanA rahelI che te jJAna ane darzananA upayogathI jaNAya che mATe jJAnIoe "upayogo lakSaNa" jIvanuM lakSaNa upayoga che ema kahyuM che. upayoga haMmezA be prakArano hoya che. (1) jJAnano eTale vizeSa bodhano upayoga ane (2) darzanano eTale sAmAnya bodhano upayoga. A upayoganA pratApe cetana che ke acetana tenI khabara paDe che. pRthvI-pANI-agni-vAyu-vanaspati AdimAM paNa jJAna darzanano upayoga rahelo hovAthI cetanA che ema khabara paDe che. jyAre e cetanAthI. rahita thAya eTale ke te khoLIyAmAMthI jIva AvI jAya tyAre te acetana rUpe ajIva banI jAya che. AthI jaina darzanakAro pRthvI AdimAM jIva mAne che. e jJAna darzananA upayoganA pratApe je cetanA rahelI che tene kAraNe mAne che te cetanAvAnuM jIva rAgAdi pariNAmo karI karmabaMdha karato karato janma maraNa karyA kare che. A eka prakAranA jIvomAM jIva vicAramAM jaNAvelA pAMcaso tresaTha bhedono samAveza thAya che. be prakAranA jIvo. (1) sthAvara jIvo ane (2) trasa jIvo. sthAvara jIvo Page 5 of 78
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ je jIvone anukULatA meLavavAnI icchA hovA chatAM ane AvelI pratikULatAne dUra karavAnI icchA hovA chatAMya eka sthAnethI bIjA sthAne jai na zake te sthAvara nAmakarmanA udayavALA jIvo gaNAya che. A sthAvara rUpe pRthvIkAya-apkAya-teukAya-vAyukAya ane vanaspatikAyanA jIvo gaNAya che. teukAya-vAyukAya jIvono urdhvagati rUpa svabhAva hoya che te svAbhAvika rUpe hoya che paNa potAnI svecchAe udaya bhAvanA kAraNe bhAva thato nathI mATe te jIvone gati-trasa jIvo kahevAya che. eTale ke duHkhathI bacavA anukULatA / meLavavA huM jAuM evo bhAva hoto nathI. ane trasa jIvo je jIvo anukULatA meLavavAnI icchAthI ane AvelI pratikULatAne dUra karavAnI icchAthI eka sthAnethI bIjAsthAne jai zake, javAnI zakti prApta karI zake te trasa jIvo kahevAya che. beindriya-teindriya-caurIndriya ane paMcendriya vALA jIvone A trasa nAmakarmanA udaya hoya che. pAMcaso tresaTha jIva bhedonI apekSAe sthAvara jIvonAM bAvIza bhedo gaNAya che ane trasa jIvonA pAMcaso ekatAlIza bhedo gaNAya che. manuSyapaNAne pAmyA pachI jo ekavAra jIva sthAvara bhedomAM cAlyo gayo to tyAM eka eka aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA asaMkhyAtA ke anaMtA bho karavA paDe che eTale ke asaMkhyAtI uttarapiNI-asaMkhyAtI avasarapiNI athavA anaMtI utsarapiNI ke anaMtI avasarapiNI kALa sudhI janma maraNa karavA javuM paDe che. teTalA kALa sudhImAM jo jIva akAma nirjarA sAdhIne puNyano baMdha karI puNya ekaThuM karato jAya toja vahelA nIkaLI zake. ATalA kALa sudhI janma maraNa karavA javAnuM karma ahIM manuSyapaNAmAM rahIne anukULa padArtho pratye jeTalA tIvra rAgAdi pariNAma-Asakti ke mamatva bhAva vadhArato jIve tenAthI A bhavo eTale ATalo kALa anubaMdha rUpe baMdhAto jAya che. evI ja rIte pratikULatAo vAraMvAra AvatI jatI hoya temAM atyaMta dveSa pedA karIne dUra karavA mATeno prayatna karato jAya tenAthI paNa jIvo ekendriyapaNAmAM eTale sthAvarapaNAmAM pharavA mATenA kALano anubaMdha bAMdhato jAya che ane maraNa pAmI tyAM pharavA mATe jIva cAlato thai jAya che. trasapaNAmAM AvyA pachI paNa jIvo purUSArtha karIne potAnuM zudhdha svarUpa pedA karavAno prayatna na kare to te jIvo trasapaNAmAM be hajAra sAgaropama kALa rahI vikalendriyamAM tiryaMca-naraka-devamAM ane manuSyapaNAmAM pharato pharato pAcho ekendriyapaNAmAM eTale sthAvarapaNAmAM jAya che. A rIte atyAra sudhI pharatAM pharatAM anaMto kALa pasAra karIne AvyA chIe have zuM karavuM e vicAra karavAno che. ane e vicAra ahIMyA ja thai sakaze mATe te vicAra karI jo pharavA javuM na hoya to sAvaceta banavAnI khAsa jarUra che. AvI rIte be prakAra rUpe jagatanA saghaLA jIvono samAveza thAya evA ghaNAM bhedo AgamomAM kahelA che. temAMnA keTalAka jema ke (1) jJAnI jIvo-ajJAnI jIvo (2) sannI jIvo-asannI jIvo (3) bhavya jIvo-abhavya jIvo (4) AhArI jIvo-aNAhArI jIvo. A rIte aneka prakAro thai zake che. traNa prakAranA jIvo traNa prakAranA jIvomAM jagatanA saghaLA jIvono samAveza thAya che. (1) purUSaveda vALA (2) strIveda vALA (3) napuMsakaveda vALA. vedanA udayanA kAraNe vedanA traNa prakAra paDe che. nava guNasthAnaka sudhI A vedano udaya rahelo hoya che. dazathI cauda guNasthAnaka sudhImAM rahelA jIvo vedanA udaya vagaranA avedI rUpe hoya che. A vedano udaya navamA guNasthAnaka sudhImAM rahelA dareka jIvone satata cAlu ja hoya che. koi samaya evo khAlI eTale Page 6 of 78
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAkI nathI ke je samayamAM jIvane vedano udaya na hoya. e vedano udaya eka eka aMtarmuhUrta aMtarmuhUrte parAvartamAna rUpe cAlyA kare che. purUSavedanI AkRtivALuM zarIra hoya to paNa eka eka aMtarmuhUrte traNe vedamAMthI koipaNa vedano udaya cAlu ja rahe che. evI ja rIte strI AkRtivALuM zarIra hoya to paNa te jIvone paNa eka eka aMtarmuhUrte traNe vedano udaya cAlu hoya che. tevI ja rIte napuMsaka vedanA udayavALA jIvone eTale evA prakAranI zarIranI AkRtivALA jIvone paNa traNe vedano udaya aMtarmuhUrta aMtarmuhUrte cAlu ja hoya che. AthI jJAnI bhagavaMto vedano udaya kone kahe che ? enI vyAkhyA zuM kare che e jaNAve che. purUSaveda :- strIne sevavAno abhilASa (icchA) thayA kare te. strIveda :- purUSane sevavAno abhilASa (icchA) thayA kare te. napuMsakaveda :- ubhayane eTale purUSa tathA strIne sevavAno abhilASa (icchA) thayA kare te. A vyAkhyAnA kAraNe jIvane aMtaramAM kyAre kone sevavAno vicAra Ave (cAle) te kahI zakAya nahi. mATe jyAM sudhI bIjA upayogamAM rahelo hoya tyAre jIvane teno anubhava thAya nahi te vakhate udayane nikLa karI nAza kare che. jyAre te upayogamAMthI vyuta thAya eTale bIjA upayogamAM javAno prayatna kare te vakhate A udayano rasa tIvra thatAM jIvane tenA vicAro pedA karI zake che. mATe A vedano udaya jIvone satata cAlyA ja kare che ema kahevAya che. manane jJAnanA upayogamAM sthira karavAthI vedanA udayane nAza karavAnI-udaya nikLa karavAnI zakti pedA thAya che. AthI ja jJAnIo kahe che ke manane navarUM paDavA devuM nahi. jo mana navarU paDe to vedano udaya satAve AthI jJAna bhaNIne teno svAdhyAya karavAmAM-parAvartana karavAmAM ane padArthonI ciMtavanA karavAmAM jeTalo TAima pasAra karo eTalo TAima vedano udaya cAlu hovA chatAM te udaya niSphaLa banato jAya eTale eTalo TAima vedanA udayana jarUra nikLa karI zakAya che. zrI tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo trIjAbhave tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta kare che. tyArathI te bhavamAM jeTaluM jJAna bhaNyA hoya che teno svAdhyAya rojanA ekavIza kalAka sudhI karyA kare che ane tenA pratApe jJAnanA upayogamAM AtmAne sthira banAve che. AThe karmano udaya hovA chatAM jJAnanA upayoganI sthiratAnA yoge udayamAM AvatA rasane niSphaLa banAvIne bhogave che ane tyAMthI chelle anazana karI devalokamAM ke narakamAM utpanna thAya to paNa potAnuM jJAna eTale mati ane zrutajJAna sAthe laine jAya che ane tyAM avadhijJAna pedA thAya che. e mati ane zrutajJAnanuM parAvartana devalokanA sukhomAM karyA kare che. enA pratApe e devatAi sukho lInatA pedA thavA detA nathI. temaja eja jJAna lai narakamAM jAya to te jJAnamAM parAvartananA yoge nArakInAM du:khonI vedanAmAM dInatA pedA thavA detA nathI. samAdhi suMdara rIte TakAvI rAkhe che. A rIte sAgarApamonA kALa sudhI prayatna kare che ane vedanA udayane niSphaLa karatAM jAya che. e zrI tIrthaMkaranA AtmAo devalokamAMthI ke narakamAMthI cyavana pAmI mAtAnA garbhamAM Ave che to paNa traNajJAna sAthe laine Ave che. e mati ane zrutajJAnano svAdhyAya garbhamAM rahyA rahyA paNa karyA ja kare che. jyAM rahavA lAyaka jagyA nathI to paNa te jagyAmAM AtmAne samAdhimAM rAkhIne potAnA jJAnanA upayogamAM sthira rahe che. mATe ja devatAonAM mastako jhUke che ane jyAre janma pAme che tyAre RRdhdhi sidhdhi rAjavaibhavamAM janma pAme che. chatAM paNa traNajJAna sAthe hovAthI te jJAnanA upayogamAM ja AtmA sthira hovAthI e sAmagrImAM rAga thavA detAM nathI eTale ke aviratinA udaye rAgano udaya hovA chatAM udaya nikLa karIne bhogave che. ke jethI navI bhogavavA lAyaka avirati baMdhAtI nathI ane vedanA udayane paNa eja jJAnanA upayogathI nikLa karatAM jAya che. satata manana-ciMtana ane padArthonI vicAraNA cAlu hovAthI ucca koTinI bhoga sAmagrI hovA chatAM vedano udaya pajavato nathI eTale vedano udaya na pajave evI sthitimAM rahI zake che ane nikAcIta aviratinA tathA vedanA udayane bhogavIne nAza karatAM jAya Page 7 of 78
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuttaravAsI devone tetrIza sAgaropamanuM AyuSya hoya che. teonuM sukha duniyAnA jIvonAM sukha karatAM paNa utkRSTa koTinuM caDhIyAtuM sukha hoya ce. chatAMya samajIta sAthe hovAthI pote jJAnano je abhyAsa karIne gayA che te jJAna sAthe hovAthI tenA upayogamAM ja tetrIza sAgaropamano kALa pasAra kare che. te devatAi sukha teone jela rUpe lAge che. te jJAnanA upayogathI vedanA udayane niSphaLa banAvatA jAya che. AthI jJAnIoe A jIvone prAyaH avedI jevA jIvo kahelA che. e jJAnanA upayoganI sthiratAnA saMskArathI bhayaMkara koTinA pApono baMdha thato nathI. A uparathI vedanA udayanI bhayaMkaratA keTalI che e vicAravAnuM che. eno nAza karavA mATe keTalo prayatna karavo paDaze ! - mayaNA suMdarI cauda varSanI uMmare subuddhi nAmanA pAThaka pAsethI jena zAsananuM je jJAna pAmI che te jJAnanA pratApe anukULa padArthomAM sukha lAgatuM ja nathI tene vikAravALA sukha karatAM nirvikArI sukha caDhIyAtuM lAge che ane tenI anubhUti kare che. mATe jyAre abhyAsa pUrNa karAvI pAThaka tenA ghare mUkI jAya, che tyAre tenI moTI bena surasuMdarI paNa bhaNIne AvelI che te sura suMdarInI pravRtti jotAM mayaNAne aMtaramAM thAya che ke mArI vhana bhaNIne AvuM ja bhaNI ? kAraNa surasuMdarI mithyAjJAna bhaNIne AvelI che. tethI tene vikArI sukhamAM sukha lAge che. mATe ja mayaNAne e sukha sukhAbhAsarUpe lAgatuM hovAthI Azcarya thAya che. AthI eja vicAra karo ke rAjAnI dikarI che. cauda varSanI uMmara che chatAM saMsAramAM sukhanI sAmagrImAM rahIne paNa nirvikArIpaNAnA sukhanI anubhUti karyA kare che. AnA uparathI deva-gurU-dharmanI ArAdhanA karavA chatAMya ApaNI sthiti kevA prakAranI che e vicAravAnuM che ! jJAnIo kahe che ke jJAnanAM upayogamAM vizeSa samaya pasAra karato jAya tema tema te vedanA udayano nAza karato karato nirvikArI sukhanI AMzika anubhUti ahIM paNa karI zake che. zrI tIrthaMkara paramAtmAonA AtmAo saMsAramAM rahevA chatAM nirvikArIpaNAnI dazAvALA hovAthI saMsAranI aviratinA udayathI badhI pravRtti karavA chatAM e padArthonA sukhamAM sukha lAgatuM ja nathI. mahAvideha kSetramAM dareka zrI tIrthaMkara paramAtmAonuM AyuSya corAzI lAkha pUrvanuM hoya che. temAM e. dareka tIrthakaro cAzI lAkha pUrva varSa sudhI saMsAramAM rahe che temA bAra lAkha pUrva varSa bAlyAvasthAnA-ATha lAkha pUrva varSa kumAra avasthAnA tresaTha lAkha pUrva varSa rAjA avasthAnA ema tryAzI lAkha pUrva varSa sudhI. saMsAramAM rahe che tema avasarapiNI kALanA pahelA tIrthaMkara paramAtmAnuM ane utsarapiNI kALanA chellA. tIrthaMkara paramAtmAnuM paNa corAzI lAkha pUrva varSanuM AyuSya hoya che. A jIvo ATalA kALa sudhI saMsAramAM rahe che te potAnI nikAcIta aviratinA udayane khapAvavA mATe rahe che. ATalI sukha-sAhyabI-saMpattimAM rahevA chatAMya te padArthanA sukhamAM vikAranuM nAma nizAna hotuM nathI, temaja koIpaNa padArtha pratye mArApaNAnI buddhi hotI nathI. mAtra udaya bhAve bhogavatA udaya niSphaLa karatAM jAya che. zAthI ? trIjA bhave tIrthakara nAmakarma nikAcIta karatAM jeTaluM jJAna bhaNyA hoya che te jJAnanA upayogamAM rahIne AtmAne jJAnamaya banAvI, nirvikArI sukhanI anubhUtinI sthiratA pedA karI, te saMskAra sAthe laine AvyA hoya che mATe evI sthitimAM paNa nirvikArI sukhanI anubhUti karatAM jAya che ane te jJAnathI tenA upayogamAM satata rahIne aviratine khapAvatA jAya che. anAdikALathI mohanA aMdhApAnA pratApe je jIvana jIvI rahyA chIe tenAthI ApaNane zarIra sukha karatAM AtmAnuM sukha caDhIyAtuM che evuM jJAna pedA paNa thavA detuM nathI ane enuM du:kha paNa thatuM nathI. to pachI deva, gurUnI bhaktithI nirvikArI sukhanI icchA ke AMzika anubhUti zI rIte thAya ? nirvikArInAM darzana karatAM karatAM paNa A anukULa padArthomAM vAstavika sukha nathI ema paNa thAya ? e kyAre thAya ? e tyAre ja bane ke vikAra vAsanA e mArA AtmAno bhayakara koTino roga che ema lAge. tyAre e vikAra Page 8 of 78
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsanAnA vicArothI sAvaceta rahevAno prayatna karavAno che. te vikAra bhayaMkara koTino roga zAthI che ? kAraNa ke e AtmAnI ane zarIranI badhI zaktine nIcovI nAMkhe che. e zakti nIcovI nAza karI AtmAne durgatimAM bhaTakavA mATe lai jAya che. tIrthakaranA AtmAone gharamAM lagnanI vAtacIta sAMbhaLatA temanuM moTuM kALuM paDI jAya che na karavA. lAyaka kliAonI vAto sAMbhaLavI paDe che ema lAge ane mAtA pitAnI AjJAthI lagna karavA paDe to te kriyA karatAM aMtaramAM bhayaMkara koTinI vedanA pedA thAya che ke na karavA lAyaka karI rahyo chuM. evo bhAva satata rahelo hoya che. tevI kriyAmAM paNa nirvikArIpaNAnA sukhanI anubhUta karyA kare che. vicAro ! kyAre bane ? AtmA keTalo sAvadha hoya tyAre A bane ? vedanA udayanA vicAro jIvane cheka naraka sudhI ane nigoda sudhI paNa pahoMcADe che. - vikAronA vicArone saMyamita karavA mATe jJAna jarUrI che ane jJAnanA upayogamAM AtmAne sthira karavA prayatna karI abhigraha karavA joie. kumArapAla mahArAja potAnI patnIomAM paNa vikAranA vicAro pedA na thAya tenI kALajI rAkhI jIvana jIvatA hatA ane divasanA potAnI patnIne jotAM vikAra utpanna thAya to covihAro upavAsa karatAM hatAM. AyaMbila paNa karatAM hatA. kAraNa ke vikAranA sukhanAM vicArothI rahita thai nirvikAra sukhanI anubhUti karavI che e vicAra hato ane tenA pratApe jema devanI bhakti kumArapAla mahArAjA trikAla pUjA rUpe karatAM tema jJAnanI bhaktimAM paNa roja pAMcathI cha hajArano svAdhyAya karatAM hatA tenI ja vicAraNAo vizeSa rIte karatAM hatAM AthI ApaNe paNa deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karatAM karatAM e vicAra rAkhavAno ke mAre kAyamanA sukhanI eTale nirvikArI sukhanI anubhUti karavI che. zrI tIrthaMkaranA AtmAone trIjA bhave jJAnano upayoga evo sthira rUpe hoya che ke emanA zarIrane koi caMdanano lepa karI jAya to paNa rAgano udaya hovA chatAM te jIva pratye rAga thato nathI evI ja rIte koi emanA zarIrane vAMsalAthI cholI jAya to paNa dveSano udaya hovA chatAM te jIva pratye dveSa buddhi paNa pedA thatI nathI. devalokamAM jAya to paNa jJAna sAthe hovAthI devalokanA sukhomAM paNa mArApaNAnI buddhi pedA thatI nathI. je je padArthomAM jeTalI mArApaNAnI buddhi hoya che te buddhinA vicAro AtmAmAM vikAronA vicAro pedA kare che. tenAthI para thavA mATe eTale e vicArone nAza karavA mATe prayatna karavAno che e mATe ja deva-gurU-dharmanI kriyAo karavAnI che. mAdaka padArtho khAvA-TesTai khAvAnuM khAvuM-miSTAna khAvAnA vicArovALo jIva vikAronA vicArone AdhIna thayelo hoya che. jJAnanA upayogathI jotAM AvaDe to A badhuM dekhAya. vikArathI rahita thavAnA vicAro AvA jIvone AvI zakatA nathI. A badho abhyAsa sAdhupaNAmAM thai zake. saMsArI jIva AMzika nirvikArIpaNAnI anubhUti karI zake paNa sthira thai zake nahi. dharma kriyAnA anuSThAno nirvikArI sukhanI anubhUti meLavavA mATe karavAnA che. A vikAronA vicAro jIvane navamAM guNasthAnaka sudhI pajavI zake che. mATe ja te vicAro na pajave e mATe ja para padArthomAMthI mArApaNAnI buddhi nAza karavAnI che. je padArtho ApaNA nathI temAM je mArApaNAnI buddhi rahelI che te mArApaNAnA vicArone ja dUra karavAnA che. bolo A saheluM che ne ? choDavAnI vAta nathI jyAre choDavAnI zakti Ave tyAre choDajo paNa na chUTe tyAM sudhI A vicAra pedA karIne sthiratA lAvavAnI che jo ATala Ave to bolavAmAM vinaya viveka vagere pedA thavA mAMDe. derAsara darzana karavA jatI vakhate darzana karIne AvuM chuM ema je bolavuM te vikArI vacana kahevAya che. mATe vivekapUrvaka bolavuM hoya to ema bolAya ke darzana karavA jAuM chuM. pAcho AvuM chuM e vicAra vikArI bhASAno hoi tyAga karavAno che Aje lagabhaga moTA bhAganI bhASA viveka rahita rUpe dekhAya che. bhagavAnanA darzana vakhate paNa vicAra eja rAkhavAno ke bhagavAnanA sukhanI anubhUtino AsvAda kyAre Page 9 of 78
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave e sukhanA AsvAdane pAmuM eja bhAva rAkhavAno che. jaina zAsanamAM to kahyuM che ke koinA kapaDA koie eTale bIjAe paherAya nahi. jo e paheravAmAM Ave to te kapaDA jevA hoya tenA jevA vikAronA vicAro cAlatA hoya tevA vikAronA vicAro pedA thAya che mATe je vikAronA vicArothI chUTavA mAgato hoya teoe kapaDA paheravAmAM paNa saMyama khUba rAkhavAno che. Aje je rIte tamo varto cho ane jIvo cho e rIte vartAya ke jIvAya nahi. emAM vikAronA vicAro kyAMthI Ave ? ' are jJAnI bhagavaMto kahe che ke jyAM strIo beThelI hoya tyAM purUSe be ghaDI sudhI besAya nahi ane purUSo beThA hoya tyAM strIoe traNa prahara besAya nahi zAthI ? temanA zarIramAMthI je pudgalo nIkaLe che. te pudgalo eTalA kALa sudhI tyAM rahI zake che mATe enAthI paNa vikAra thAya to kapaDA paheravAmAM na thAya. pethaDazAha maMtrIne vratadhArI zrAvake kAmaLI bhakti rUpe ApelI tyAre maMtrIzvare kahyuM mAre na levAya huM vratadhArI nathI. zrAvake khuba ja Agraha karyo eTale te kAmaLIna gAma bahAra lai jai vAjate gAjate nagara praveza karAvI potAnA gharamAM dAkhala karI che temAM hetu eka ja hato ke A vratadhArI zrAvakanI kAmaLInA darzanathI mane vrata levAnI tAkAta jaldI Ave ! gharamAM lAvIne kabATamAM mUkI che roja bhagavAnanI sevA pUjA karIne AvyA pachI e kabATa kholI kAmaLIne hAtha joDIne bhAvanA bhAve che ke huM kyAre jIMdagIbharanuM brahmacarya vrata grahaNa karuM e bhAvanA bhAvI kabATa baMdha kare che emAM gharavALI joi gai pUche che kone hAtha joDo cho ? kAmaLIne, zAthI ? A bhAvanA bhAvavA mATe. to kahe che konI rAha jUo cho ? to kahe tArI. bAi taiyAra thai ane bannee gurU pAse jai brahmacarya vrata niyama grahaNa karyo. AthI lita thAya che ke nirvikArI jIvonAM kapaDAM upayogamAM levAnA nahi. te kta darzana karavA mATe ja gharamAM rakhAya. A badhA. uparathI khAsa vicAra karavA jevo nathI lAgato ? Aje to purUSonAM kapaDA strIo pahere, strIonAM kapaDAM bAio pahere pachI vikAranA vicAronI vRdhdhi na thAya to thAya zuM ? bhagavAnanI bhaktithI paNa pachI nirvikArI thavAnI bhAvanApedA na thAya. pedA thAya to Take nahi. sthiratA na Ave emAM kAMi doSa che ? mATe AtmAmAM rahelA dharmane pedA karavo haze, bhagavAna je sukhanI anubhUti kare che tenI AMzika anubhUti karavI haze to keTalo badho saMyama karatAM zIkhavuM paDaze ? vartana paNa kevuM banAvavuM paDaze ? vicAro A janmamAM jo AvI anubhUti karI nahi zakIe to pachI bIjA kayA janmamAM anubhUti karazuM? AthI nakkI karo ke dharma ArAdhanA karatAM karatAM samakIta pAmavuM ja che ane tAkAta hoya to sayama pAmavuM che te na hoya to samakIta pAmyA vagara maravuM ja nathI A vAta barAbara che ne ! ekendriya-beindriya-teindriya-caurIndriya-asannI paMcendriya A badhA aparyAptA jIvo tathA paryAptA jIvo temaja sannI aparyAptA (labdhi paryAptA) jIvo niyamA eka napuMsakavedanA udayavALA ja hoya che temaja nArakInA jIvo paNa niyamA napuMsaka vedanA udayavALA ja hoya che. A vedano udaya liMgAkAranI apekSAe jANavo bAkI to eka eka aMtarmuhUrta traNe vedamAMthI koi paNa vedano udaya hoya che. liMgAkAra eTale zarIranI je bAhya AkRti maLelI hoya te pramANe je liMga hoya te. devatAnA jIvone purUSaveda ane strIveda be vedano udaya hoya che paNa napuMsaka vedano udaya niyamA. hoto nathI. sannI paMcendriya paryAptA saMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMco tathA manuSyone traNe vedamAMthI koipaNa vedano udaya hoya che. A traNeya veda liMgAkAra rUpe hoi zake che ane bhAvathI eka eka aMtarmuhUrta traNeya veda parAvartamAna rUpe paNa cAlu ja hoya che. trIza akarmabhUmi ane chappana aMtara dvIpamAM rahelA manuSyone purUSaveda ane strIveda e be vedamAMthI Page 10 of 78
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ koine koi veda udhyamAM hoya che paNa napuMsaka vedano udaya niyamo hoto nathI. paMdara karmabhUmine viSe rahelA manuSyone traNeya vedamAMthI koi paNa vedano udaya hoi zake che. A sAmAnyathI varNana karyuM. kAraNake avasarapiNI kALamAM pahelA-bIjA-trIjA ArAmAM purUSaveda-strIveda vALA jIvo hoya che. cothA-pAMcamA-chaThThA ArAmAM traNe vedamAMthI koipaNa vedanA udayavALA hoya che. have mAtra napuMsaka vedanA udayavALA jIvo keTalA hoya ? 153 jIvo pAMcaso tresaThamAMthI napuMsaka vedanA udayavALA ja hoya che. ekendriyanA-22, vikalendriyanA-6, annI paMcendriya tiryaMcanA-5, aparyAptA-pAMca paryAptA = 10, asannI aparyAptA manuSyanA-101 ane nArakInA-14 bheda = 153 bhedo thAya che. devIo devalokamAM vaimAnikanA pahelA ane bIjA be devaloka sudhI ja utpanna thai zake che. AthI trIjA devalokathI uparanA saghaLA devalokamAM strIvedI koi jIva utpanna thatAM nathI mATe ekalA purUSa vedavALA ja jIvo 70 hoya che. vaimAnikanA trIjA devalokathI bAra devaloka sudhInAM 10, 9 lokAMtika, bIjo ane trIjI philmISIyo eTale-2, 9 greveyakanA devo, 5 anuttaranA devo = 35 devo aparyAptA ane 35 devo paryAptA = 70 thAya che. pahelA devalokamAM utpanna thayelI devIo vadhAremAM vadhAre dazamAM devaloka sudhI jai zake che ane bIjA devalokamAM utpanna thayelI devIo vadhAremAM vadhAre bAramA devaloka sudhI jai zake che. purUSaveda ane strIveda banne veda vALA jIvo keTalA hoya ? 300 jIva bhedo hoya che te A pramANe : 30 akarmabhUminA manuSyo tathA pa6 aMtara dvIpanA manuSyo thai 86 manuSyo aparyAptA - 86 paryAptA = 172 bhedo thAya tathA devatAnA 128 bhedo thAya che. te A pramANe bhavanapatinA-10, paramAdhAmI-15, vyaMtara-8, vANavyaMta8, tiryajabhaka-10, jyotiSanA-10, vaimAnikanA-pahelA bIjA be devalokanA 2 ane pahelo kibiSIyo = 64 bhedo thAya. A 64 aparyAptA devo-64 paryAptA devo = 128 thAya. A rIte 172 + 128 = 300 bhedo be vecavALA hoya che. traNeya vedavALA jIvo 40 hoya che. 15 karmabhUmi garbhaja aparyAptA-15 paryAptA = 30. paMcendriya, sannI tiryaMca garbhajano-10 = 40 bhedo thAya che. A rIte 153 napuMsakaveravALA, 70 purUSaddavALA 300 banne vedavALA ane 40 traNeya vedavALA = pa63 thAya che. je jIvo janmathI napuMsaka vedavALA hoya che te jIvo niyamAM pahelA guNasthAnakathI AgaLanA guNasthAnakane pAmI zaktA ja nathI. paNa je jIvo kRtrima napuMsaka vedavALA hoya che te jIvo dharmanI prApti. karIne samakIta vagere pAmIne yAvata kevalajJAnane pAmI mokSe paNa jai zake che. napuMsakaveda zenAthI baMdhAya ja jIvone TI.vI. jovAno ghaNo rasa hoya temAM jovAmAM khUbaja AnaMda Avato hoya te jIvo te samaye napuMsakavedane bAMdhyA kare che ane e napuMsaka vedanI sAthe pAMca jAtimAMthI koipaNa jAti bAMdhI zake che tathA naraka ke tiryaMca gatino baMdha paNa karI zake che. evI ja rIte je vAraMvAra mAyA kapaTa karato hoya-gUDha hRdayavALo hoya-juThu bolato hoya-zaTha hoya te strI vedano baMdha karI zake che. jIvone anaMtI pApa rAzI bhegI thayelI hoya tyAre strI avatAra maLe che eTale strIpaNAnI prApti thAya che. strIomAM moTAbhAge dharma kriyAo vadhAre jovA male paNa pUryAbaMdha ke nirjarA e vadhAre moTe bhAge karI zakatA nathI kAraNake mAyA, kapaTa rAkhIne dharma pravRtti karatAM hoya che. kyAM A lokamAM AvelA du:khone dUra karavA mATe ane AlokanA ke paralokanA sukhane meLavavA mATe dharmakriyA moTA bhAge karatAM hoya che. mATe nirjarA ochI thAya che ane puNyabaMdha ocho thAya che tathA pApabaMdha vadhAre thAya che. AthI ja jJAnI. Page 11 of 78
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavaMtoe strIvedane mAyAthI bharelI kothaLI kahelI che. saraLa svabhAva-kapaTa rahita haiyuM-niHsvArtha budhdhivALo jIva purUSavedano baMdha karI zake che. cauda rAjalokamAM traNe vedavALA jIvo hoya che. sAmAnya rIte strI tIrthaMkara thAya nahi paNa anaMtI avasarapiNI-anaMtI utsarapiNI jeTalo kALa pasAra thayA pachI strI tIrthaMkara rUpe banI zake che. A avasarapiNI kALamAM zrI mallinAtha bhagavAna strI tIrthaMkara rUpe utpanna thayelA che. e zrI tIrthaMkaranA AtmAe trIjA bhave tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta karatAM karatAM chaThThA sAtamA guNasthAnake rahIne aprazasta mAyAnu sevana karyuM ke je pote pAMca mitronI sAthe dIkSA lIdhela che. sAthe tapa kare che. paNa gurU bhagavaMta potAnA vakhANa karatAM nathI mATe kheda thAya che. AthI potAnA vakhANa gurU bhagavaMta kare e hetuthI pAraNAnA divase mane ThIka nathI ityAdi bahAnA kADhIne gurU pAse tapanuM paccakkhANa karIne tapa karatAM. ATalI ja aprazasta mAyAnA pratApe purUSaveda je baMdhAya che tenA sthiti ane rasane saMkrama vaDe baMdhAyelA sattAmAM rahelA strI vedanA sthiti ane rasane vadhAratAM jAya che ane nikAcIta karatAM jAya che. e nikAcItatA evI karI ke tyAMthI kALa karI anuttara deva lokamAM tetrIza sAgaropama sudhI purUSa vedanA udayane bhogavyo to paNa strIvedanuM eka paNa pudgala purUSa vedamAM saMkrama pAmyuM nahi ane tyAMthI cyavIne strI avatAra rUpe utpanna thayA. ATalI mAyA jIvane strI avatAra prApta karAve to Aje je rIte ApaNe jIvI rahyA chIe tenAthI zuM prApta thAya e vicAra karavA jevo nathI lAgato ? mATe keTalI sAvacetI pUrvaka dharma ArAdhanA karIe toja ThekANuM paDe. AthI sAvacetI rAkhIne evI rIte dharma ArAdhanA karIe ke jethI nirvikArI banI avedIpaNAne jaldI pAmIe. cAra prakAranA jIvonuM varNana cAra gatine AzrayIne cAra prakAranA jIvo hoya che. (1) naraka gati (2) tiryaMca gati (3) manuSya gati (4) deva gati. naraka gatinA 14 bheda. manuSya gatinA 303 bheda. tiryaMca gatinA 48 bheda. deva gatinA 198 bheda. = 563 bheda jIvonAM thAya che. jIvo purUSArtha karIne potAnA AtmAne pAMcamI sidhdhi gatimAM pahoMcADe nahi tyAM sudhI cAre gatimAM paribhramaNa karato rahe che. A cAre gatimAM paribhramaNa karatAM karatAM jIva anaMto kALa pasAra kare che. koipaNa gatimAM TharIThAma besI zakato nathI. koi ThekANe sthaLa gamI jAya to paNa tene koi zAzvata rUpe kAyama rAkhI zakatuM nathI. tiryaMca gatimAM jIvo asaMkhyAto kALa ane anaMto kALa pasAra kare che. naraka gatimAM saMkhyAtA varasanA AyuSya rUpe ane asaMkhyAtA varSanA AyuSya rUpe tyAM rahI bahAra nIkaLI pAchA pharIthI utpanna thAya pAchA bahAra nIkaLe ema saMkhyAtA kALa sudhI karyA kare che. manuSyagatimAM rahelA jIvo saMkhyAtA varSanA kALa sudhI rahI mahenata karIne Thare ThAma thavA Ave tyAM kALa rAjA upADI bIje lai jAya AthI tyAM paNa sthiratAne pAmato nathI. devagatimAM jIvo utpanna thayA pachI sukhanI lobhAmaNI cIjothI mArApaNAnI budhdhithI jIvatA saMkhyAtA varSoM ke asaMkhyAtA varSo pasAra kare ane kAyama zAzvata rahevAnI vicAraNA kare to paNa cha mahinA bAkI rahe tyAM khabara paDe che ke mAre ahIMthI javAnuM che ane jJAnano upayoga mUkIne jUe ke ahIMthI kyAM javAnuM che. e sthAna vartamAna sthAnanI apekSAe duHkharUpa lAgavAthI mArApaNAnI budhdhithI je padArthonI sAthe rahelo tene choDatAM-choDIne javAnuM che evI vicAraNAthI jIva ghaNo ja duHkhI duHkhI thai jAya che ane gAMDA jevo banI jAya che. mATe jJAnIoe e devagatinA duHkhanA varNanamAM lakhyuM che Page 12 of 78
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke e je vRkSo nIce besI krIDA karato hato tene vaLagI vaLagIne na bolavAnuM bolyA kare che. vAvaDIone joine-potAnA ramaNIya sthAnone joine tathA potAnI devIo ke vastrAlaMkArone joine na bolavA lAyaka zabdono mamatva bhAvathI lavAro karyA kare che ane chaThThInuM dhAvaNa nIkaLI jAya evA du:khonI vedanAne anubhave che. mATe devagati paNa rahevA mATe zAzvata nathI ema jJAnIo kahe che. A rIte jIvo purUSArtha karIne potAnuM saMpUrNa zudhdha svarUpa pedA na kare tyAM sudhI e jIva ThareThAma thavAno nathI mATe karavA jevo purUSArtha karIe to jaldI Thare ThAma thavAya eja karavA lAyaka che ane te purUSArtha manuSya bhavamAM ja thai zake pAMca prakAranA jIvonuM varNana indriyanA bhedarUpe pAMca prakAranA jIvo kahelA che. (1) ekendriya. sparzendriya vALA jIvo hoya che. (2) beindriya. sparza. rasanendriyavALA jIvo. (3) teindriya, sparza-rasa ane dhrANendriyavALA jIvo. (4) caurIndriya-sparza. rasa. dhrANa ane cakSurIndriyavALA jIvo. (5) paMcendriya. sparza. rasa. dhrANa. cakSu ane zrosendriyavALA jIvo. ekendriyanA-22, beindriyanA-2, te indriyanA-2, caurIndriyanA-2 ane paMcendriyanA-pa35 jIvo. hoya che. A rIte pa63 jIva bhedo hoya che. jyAM sudhI jIvane zarIra raheluM hoya che tyAM sudhI indriyo enI sAthene sAthe ja rahevAnI che e indriyone paravaza thaine je kAMi vicAro karIe-vacano bolIe-zarIrathI pravRtti karIe temAM je rAgAdi pariNAmanI AdhInatA vadhatI jAya che te te indriyono durUpayoga kahevAya che. evA durUpayogathI jIvone te te indriyonI prApti sulabha banatI nathI paNa durlabha thatI jAya che. ane jIvoe indriyonAM durUpayogathI ekendriyapaNAno asaMkhyAto ke anaMto kALa pasAra thayA kare evA karmane upArjana karato jAya che. mATe e indriyone oLakhIne anindriya banavA mATe prayatna karavo joie ke jethI e indriyonI AdhInatA rahitapaNe jeTalo kALa pasAra thAya evuM jIvana jIvatAM te jIvananI sthiratA keLavavI joie ke jethI jIvo. saMpUrNa jJAnanA baLe indriyo hovA chatAM tenI sahAya vinA suMdara rIte jIvana jIvatA thai zake ane te jIvana pachI jIvanuM sadA mATenuM rahe che. te jIvanamAM koipaNa padArthonI ke indriyonI parAdhInatA naDatI nathI. mATe paMcendriyapaNAne prApta karI e indriyonI AdhInatA dUra karavAno prayatna karavo joie. e purUSAthI paMcendriyapaNAmAM ja thai zake che. emAM paNa paMcendriyapaNAnI sAthe manuSyagati malI hoya toja thai zake che. narakagatimAM paMcendriyanI prApti hoya che paNa tyAM jo jIva indriyanI AdhInatAne dUra karavAnA saMskAra laine gayo hoya to tyAM paNa du:khanI vedanAmAM samAdhi jALavI karmono nAza karI zake che ane tyAM puNyAnubaMdhi puNya upArjana karI manuSyapaNAne prApta karI paMcendriyanI pUrNatAne pAmI saMpUrNa potAnuM svAdhIna sukha prApta karI zake che mATe jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke jyAM sudhI indriyonI zakti kSINa na thAya tyAM sudhImAM evo upayoga karI levo joie ke jethI Atma darzananAM saMskAra draDha thAya. kAraNa indriyo kSINa thayA pachI jIvo kAMi ja purUSArtha karI zakavAnA nathI. cha prakAranA jIvonuM varNana kAya rUpe cha prakAranA jIvo hoya che. kAya = zarIra. je je prakAranA jIvone zarIranI prApti thAya te zarIravALA jIvone te te prakAranA Page 13 of 78
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvo kahevAya che. (1) pRthvIkAya, (2) akAya, (3) teukAya, (4) vAyukAya, (5) vanaspatikAya ane (6) trasakAya jIvo. temAM pRthvIkAyanA-4 bheda. apakAyanA-4 bheda. teukAyanA-4 bheda. vAyukAyanA-4 bheda. vanaspatikAyanA-4 bheda. trasakAyanA-541 bheda = 563 bhedo jIvonAM thAya che te A rIte. cha kAyamAM samAveza thAya che. kAya eTale zarIra. e zarIra dvArA teramAM guNasthAnaka sudhI jIvonI kriyA cAlu hoya che. jyAre jIvo kAyAno rodha karatA karatA saMpUrNa rodha nirodha rUpe karaze tyAre kAyAnI kriyA aTakI jAya che mATe jJAnIo kahe che ke e kAyamAM kravAnuM sauthI pahelA aTakAvavA mATe kAyAthI je azubha kriyAo thAya che te azubhakriyAo eTale pravRttiono tyAga karavA prayatna karavo joie ane kAyAne zubha pravRttimAM vAraMvAra joDavAno prayatna karavo joie. ema karatAM karatAM jyAre mananI sthiratA ane ekAgratA zubha pravRttimAM cAlu thatI jaze tema tema kAyAmAM kravAnuM karma ochuM baMdhAya che ane jIvo thoDA kALamAM thoDA bhavomAM kAyathI chUTI zake che to A kAyayoganA jIvomAM paribhramaNa aTakAvavA mATe ja zubha pravRtti vizeSa rIte karavAnI che. e zubhapravRtti karatAM jIvane sthiratAne prasannatA trasakAyamAM manuSyagatimAM thai zake che to. eno prayatna karavo jarUrI che. chae prakAranA kAyanA jIvomAMthI roja keTalA jIvonI hiMsA cAlu hoya che tenI vicAraNA karIe chIe kharA ? zrAvakone potAnA jIvanamAM pAMcakAyanI hisA to cAlu ja hoya che. pRthvI-pANI ane agninI hIMsA vinA ghara saMsAra cAlato ja nathI mATe gRhasthane te hiMsAnA tyAganA paccakakhANa hotA. nathI. mATe virativALA zrAvakone paccakhANamAM mAtra trasakAyanI viratinA ja paccakakhANa hoya che e paNa saMpUrNa nahi dezathI ja eTale ke niraparAdhI trasajIvo ne jANI bujhIne mAre haNavA nahi ane koinI pAse haNAvavA nahi ane mAratAnI anumodanA karavI nahi. ATaluM ja paccakhANa hoya che. AnAthI ema nahi samajavAnuM ke aparAdhIne mAravAnI chUTa, marAvavAnI chUTa ane bAkInA pAMcakAyanA jIvonI hiMsAnI chUTa che ema nathI enI bane eTalI jayaNA pALavAnI. eno upayoga karavAno vakhata Ave tyAre jeTaluM joie eTaluM ja le ane te jIvone du:kha vedanA pIDA kema ochI thAya enuM lakSya jarUra hoya tyAre te jayaNArUpe gaNAya che. eTale enA aMtaramAM e bhAva satata rahelo hoya che ke saMyama lai zakAyuM nahi mATe A jIvonI hiMsA karavI paDe che kyAre tAkAta Ave ke jethI A hiMsA karavAnuM baMdha thai jAya ane huM saMyamane pAmuM. A. vicAraNAnA pratApe jIvanamAM hiMsA cAlu hovA chatAM azubha karmono rasabaMdha ocho thAya che ane te anubaMdha rUpe baMdhAtA nathI jyAre zubhaka sArA rase baMdhAya tathA anubaMdha rUpe baMdhAya che ane sAthe baMdhAyelA azubha karmonI nirjarA adhika karI zake che. sAta prakAranA jIvonuM varNana sUkSma ekendriyanA 10 bhedo. bAdara ekendriyanA 12 bhedo. beindriyanA 2 bhedo. teindriyanA 2 bhedo. caurIndriyanA 2 bhedo. asannI paMcendriyanA 111 bhedo (101 samuriMchama aparyAptA manuSyo. 5 asannI aparyAptA tiryaMco. ane 5 asannI paryAptA tiryaMco). sannI paMcendriyanA 424 bhedo hoya che. Page 14 of 78
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArakInA-14, devatAnA-198, garbhaja tiryaMcanA aparyAptA paryAptA sAthe-10, garbhaja aparyAptA manuSyanA-101, garbhaja paryAptA manuSyanA-101 = 424 thAya che. - sUkSma ekendriyanA jIvo pRthvI, apu.teu, vAyu rUpe asaMkhyAtA asaMkhyAtA code rAjalokane viSe ane sUkSma sAdhAraNa vanaspatinA jIvo anaMtA anaMtA rUpe ThAMsI ThAMsIne bharelA che te badhA jIvonI hiMsAnuM pApa ApaNane lAgatuM nathI kAraNake e jIvonuM zarIra eTaluM badhu sUkSmarUpe hoya che ke je ApaNe joi zakatA ja nathI. e jIvomAM zarIra eTalA badhA sUkSma hoya che ke je asaMkhyAtA zarIro bhegA thAya to paNa carmacakSuthI joi zakatA nathI. are avadhijJAnI jIvo ke caudapUrvI jIvo paNa joi zakatA nathI. e jIvo. asaMkhyAtA ane anaMtA rUpe eka eka AkAza pradeza upara ThAMsI ThAMsIne bharelA che e jIvone koipaNa AkAza pradeza upara sthiratA hotI nathI. janma maraNa rUpe ApaNA eka zvAsocchavAsamAM sADA sattara janma maraNa karatAM karatAM kya ja karatA hoya che e jIvonI gati paNa eTalI badhI joradAra rUpe hoya che ke eka samayamAM cauda rAjalokamAM pahoMcI jAya che. eka rAja eTale asaMkhyAtA kATA koTI yojana pramANa mApa thAya che. eka yojana eTale batrIzo mAila thAya che. narakagatinI nIcenA bhAgamAM sAtamI nArakInA kSetrathI nIcenA bhAgamAM rahelA ekendriya jIvo akAma nirjarA karI puNya baMdha kare te puNya ekaThuM thayeluM hoya to te jIvo tyAMthI eka samayamAM sidhdhazIlA pRthvInA uparanA bhAgamAM jyAM sidhdhanA jIvo je avagAhanAmAM rahelA che tyAM pahoMcIne utpanna thai jAya che. adholokamAMthI udgalokamAM utpanna thavA mATe puNyanI jarUra paDe che. adholokamAM javA mATe pApanI jarUra paDe che. je urdhvalokamAM utpanna thAya che evA jIvone zubha pugalono AhAra male che ane adholokamAM utpanna thAya che te jIvone azubha pudgalono AhAra male che. A badhu varNana jJAnI bhagavaMtoe pIstAlIza AgamomAM karela che temAM AnAthI ghaNo vistAra karelo che. mATe ja navatatvae Agamano sAra che ema kahevAya che. kevalI bhagavaMto eka samayamAM A badhu jUe jANe ane samaje paNa kharA chatAMya e jIvone du:khothI bacAvI zakavAnI jarAya tAkAta nathI. sidhdhA paramAtmAonI sAthe eka ja avagAhanAmAM ekendriya jIvo rahelA hoya che to paNa e sidhdhanAM jIvonA jJAnano eka aMza paNa e jIvone upayogI thato nathI kAraNake sidhdhanAM jIvo sakala karmathI rahita thayelA hoya che. jyAre ekendriya jIvo karmathI sahita hoya che mATe A jIvone pulono saMyoga thayA ja kare che. rAgAdithI yukta hoya che mATe pudgalono saMyoga samaye samaye thayA ja kare che mATe jJAnano aMza upayogamAM Avato nathI. ekendriya jIvo eka AkAza pradeza upara anaMtA ane asaMkhyAtA jIvo sAthe rahelA hovA chatAM badhAnI vedanA eka sarakhI hotI nathI. badhAya ne vedanA pota potAnA karmAnusAra rUpe hoya che. temAM sauthI vadhAre vedanA sAdhAraNa vanaspatikAyanA jIvone hoya che mATe koi koine sukhI ke du:khI karI zakatuM nathI. karmane anusAra ja te jIvone La maLe che. mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke kuTuMbane sukhI karavAnI bhAvanAthI jIvo gaNadhara nAma karmano baMdha karI zake che. zrI tIrthaMkaranA AtmAo paNa 'savi jIva karuM zAsana rasI" nI bhAvanA bhAvavAthI ja tIrthaMkara nAmakarma nikAcIta karI zake che. bhAvanA bhAvatAM hoya che paNa koine sukhI karI zake che kharA ? kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya mahArAjAe bhagavAnanI stavanA ane bhAvanA bhAvatAM kahyuM che ke bhagavad mArA mATe cothA ArA karatAM pAMcamo Aro ghaNo sAro che. jo cothA ArAmAM janma malyo hoya. ane tuM na malyo hoya ke tArUM sAsana na maLe to te cotho Aro mArA mATe sAro nathI. jo pAMcamo Aro eTalA mATe sAro che ke tuM malI gayo ane tArUM zAsana mane samajavA malyuM ane samajAyuM ke jethI huM tArA zAsanane pAmI zakyo. ApaNane paNa, jo zAsana samajIne pAmavuM hoya to Aje badI sAmagrI maLelI che. vicAra karavA jevo che. AthI nakkI e thAya che ke jIve pote ja potAnA du:khone dUra karavAno prayatno karavAno che. e du:kha dUra tyAre ja thAya ane sukha AtmAne tyAre ja male ke jIvananI samagra bhAgadoDa Page 15 of 78
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmIka sukha meLavavA mATe karavAmAM Ave to ja jarUrathI AtmIka sukha male. mAtra purUSArthanI dizA badalavAnI jarUra che. jIva anAdi kALathI sukhanI zodhamAM doDAdoDa kare che chatAMya ene sukha kyAMya maLatuM nathI kAraNa ke jyAM sukha che tenI virudhdha dizAmAM prayatna karyA kare che. sUkSma jIvo sUkSmapaNAmAM asaMkhyAtA pudgala parAvarta sudhI phkta kare che. eka pudgala parAvartakALa eTale anaMtI utsarapiNI-anaMtI avasarapiNI kALa kahelo che. vAstavika rIte sukha AtmAmAM raheluM che. paNa ApaNe e sukha zarIramAM mAnIne zodha karyA karIe chIe AthI ja zarIramAM sukhanI zodha karato karato jIva jeTalo kALa pasAra kare te badho kALa du:khI thayA vinA raheto ja nathI. bAdara ekendriya jIvo bAdarapaNAmAM sIttera koTAkoTI sAgaropama kALa sudhI rahI zake che. e kALa pUrNa thavA Ave eTale sUkSmamAM jAya tyAM pAcho asaMkhyAtA pudgala parAvarta re pAcho bAdarapaNAmAM Ave. A rIte anaMtA pudgala parAvartakALa rakhaDyA ja kare che. jo koi laghukarmitA thayelI hoya, akAma nirjarAthI karmo ochA thayA hoya ane puNya baMdhAyeluM hoya to vaLI ekendriyapaNAmAMthI bahAra nIkaLI zake che. vicAro. atyAra sudhI anaMto kALa pasAra karyo temAM duHkhano kALa vadhAre gayo ke sukhano ? have jo cetavA mAMDIe to ja kAMi ThekANuM paDe ema nathI lAgatuM ? beindriyAdi trasa jIvo trasapaNAmAM phkta kare to vadhAremAM vadhAre be hajAra sAgaropama kALa sudhI phkta kare che. jo eTalA kALamAM purUSArtha karIne jIva jo potAnuM zudhdha svarUpa saMpUrNa pedA karI de to to pharavAnuM maTI jAya, nahi to jIva pAcho ekendriyamAM vA mATe jato rahe che. cauda prakAranA jIvo (1) sakSma aparyAptA ekendriya jIvo (2) bAdara aparyAptA ekendriya jIvo (3) bAdara aparyAptA baindriya jIvo (4) bAdara aparyAptA teindriya jIvo (5) bAdara aparyAptA caurIndriya jIvo (6) bAdara aparyAptA asannI paMcendriya jIvo (7) bAdara aparyAptA sannI paMcendriya jIvo (8) sUkSma paryAptA ekendriya jIvo (9) bAdara paryAptA ekendriya jIvo (10) bAdara paryAptA beindriya jIvo (11) bAdara paryAptA teindriya jIvo (12) bAdara paryAptA caurIndriya jIvo (13) bAdara paryAptA asannI paMcendriya jIvo ane (14) bAdara paryAptA sannI paMcendriya jIvo paryApta-aparyAptApaNAnuM varNana aparyAptanI vyAkhyA - aparyApta nAma karmanA udayavALA jIvone aparyAptA jIvo kahevAya che. paryAptAnI vyAkhyA - paryApta nAma karmanA udayavALA jIvone paryApta jIvo kahevAya che. aparyApta nAma karmanA udayavALA jIvo pote-potAnI jeTalI paryAptio kahelI che. temAMnI chellI Page 16 of 78
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryApti pUrNa karyA vagara maraNa pAme te labdhi aparyAptA jIvo kahevAya che. A jIvone aparyApta jIvo. kahevAya che. paryApta nAmakarmanA udayavALA jIvono avasthA be hoya che. (1) potAnuM je bhavanuM bhogavAtuM AyuSya hoya te pUrNa karIne jIva bIjA sthAne javA mATenuM AyuSya udayamAM lAvIne bIjA sthAne utpanna thAya tenI sAthe sAthe gati nAmakarma-jAti nAmakarma jIvane udayamAM cAlu thai jAya che. tenI sAthe ja jIvone paryApta nAma karmano udaya cAlu thai jAya che. hajI e jIva vigraha gatimAM rahelo hoya paryApti zarU have karaze ane zarU karIne pUrNa karavAno purUSArtha karaze te jIvo jema jema jeTalI jeTalI paryAptiIo zarU karI karIne pUrNa karato jAya evI avasthAmAM rahelo je jIva hoya che tene paryApta nAmakarmano udaya hovAthI paryApta kahevAya che. A pahelI avasthAvALA jIvo kahevAya che. bIjI avasthAvALA jIvo evA hoya che ke je jIvone jeTalI jeTalI paryAptio hoya che te pota potAnI paryAptione pUrNa karIne potAnA AyuSya mujaba jIvato hoya che te bIjI avasthA kahevAya che. evI ja rIte labdhi aparyAptA jIvo ke je aparyApta nAma karmanA udayavALA hoya che teo vigrahagatithI zarU karIne potA potAne yogya paryAtionI zarUAta karatAM jAya che te paryAtinI zarUAta karI pUrNa karatAM karatAM pahelI traNa paryAptio pUrNa kare che evI avasthAmAM rahelA hoya che ane e traNa paryAptione pUrNa karI parabhavanA AyuSyanA baMdhanI yogyatA meLave che ane te parabhavanuM AyuSya bAMdhe paNa che tyAra pachI je je jIvone potA potAne yogya je chellI paryApti hoya te zarU karIne pUrNa karyA vagara ja maraNa pAme che. mATe te aparyApta kahevAya che. A kAraNathI pahelI traNa paryApti zarU karatAM ane pUrNa karatAM jIvomAM aparyAptA jIvo paNa hoya che ane paryAptA jIvo paNa hoya che te banne jIvo bhegA na thai jAya e mATe jJAnI bhagavaMtoe paryApta nAma karmanA udayavALA jIvone oLakhavA mATe teone karaNa aparyAptA jIvo tarIke kahyA che. AkaraNa aparyAptA rUpe oLakhAtA jIvo traNa paryAti pUrNa karyA pachI AyuSyano baMdha karatAM nathI paNa potAnI jeTalI jeTalI paryAptio hoya che te saMpUrNa pUrNa karyA pachI ja AyuSyano baMdha kare che. AthI labdhi aparyAptA jIvo ane karaNa aparyAptA jIvomAM ATalo spaSTa bheda rahelo dekhAya che. mATe aparyApta nAma karmanA udayavALA jIvone karaNa aparyAptA rUpe kahI zakAtA nathI. ane karaNa aparyAptA jIvone paNa paryAptA nAma karmanA udaya cAlu hovAthI labdhi aparyAptA paNa kahI zakAtA nathI. A paNa spaSTa samajAya evI vAta che. sAmAnya rIte niyama che ke koipaNa jIvane parabhavanuM AyuSya bAMdhavAnI yogyatA traNa paryAptio pUrNa thayA pachI ja thAya che ane para bhavanA AyuSyane bAMdhyA vagara saMsArI koi jIva maraNa pAmI zakato nathI. AthI traNa paryAtionI avasthAmAM rahelA jIvo AyuSyano baMdha karatAM na hovAthI maraNa pAmatA nathI. karaNa paryAptA :- je jIvone jeTalI paryAddhio kahelI hoya che te paryAddhio pUrNa karIne jIvana jIve tene karaNa paryApta jIva kahevAya che. manuSya garbhamAM utpanna thAya te garbhane viSe eka aMtarmuhurtamAM chae paryAptio pUrNa na kare tyAM sudhI karaNa aparyApta kahevAya che ane eka aMtarmuhUrtamAM chae paryAti pUrNa karI AhAranA pugalone grahaNa karI rasa ane khalarUpe pariNAvIne potAnuM jIvana jIvato jAya che. garbhamAM rahyo hoya to paNa te karaNa paryAptA jIvarUpe gaNAya che mATe garbha sthitino kALa pUrNa karI bahAra nIkaLe. tyAre ja karaNa paryAptA kahevAya ema nathI paNa karaNa paryAptapaNuM to eka aMtarmuhUrtamAM jIva prApta karI le che. e karaNa paryApta jIva jyAre potAnI saMpUrNa paryApti pUrNa karI maraNa pAme tyAre te labdhi paryApta jIvarUpe gaNAya che. AthI ema nizcita thayuM ke vigrahagatithI jIvane paryApta nAmakarmano udaya je cAle che te. labdhiparyApta rUpe gaNAya che. tenI be avasthA eka paryAptio karatAM karatAM pUrNa nathI karI paNa karI rahelA. che te avasthAvALA e karaNa aparyAptA rUpe ane bIjA e ke pota potAnI jeTalI paryAptio hoya te pUrNa karI rahelA hoya te jIvo karaNa paryAptA rUpe te jyAre chelle potAnuM AyuSya pUrNa karI maraNa pAme tyAre Page 17 of 78
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhi paryAptA gaNAya che. AthI kevalI bhagavaMto jJAnathI joine kahe to emaja kahe ke A labdhi aparyAptA jIvo jAya che. A labdhi paryAptA jIvo jAya che. ema kahe. pa63 jIvabhedonI cauda jIva bhedomAM vaheMcaNI. (1) sUkSma aparyAptA jIvo pAMca hoya che. (2) sUkSma paryAptA ekendriya jIvo rUpe pAMca hoya che. (3) bAdara aparyAptA ekendriya jIvo rUpe ja hoya che. (4) bAdara paryAptA ekendriya jIvo rUpe ja hoya che. (5) beindriya aparyAptA rUpe eka jIvabheda hoya che. (6) beindriya paryAptA rUpe eka jIvabheda hoya che. (7) te indriya aparyAptA rUpe eka jIvabheda hoya che. (8) teindriya paryApta rUpe eka jIvabheda hoya che. (9) caurIndriya aparyAptA rUpe eka jIvabheda hoya che. (10) caurIndriya paryAptA rUpe eka jIvabheda hoya che. (11) annI paMcendriya aparyAptA rUpe ekaso che jIvabheda hoya. (samuriMchama aparyAptA manuSya-101, pAMca paMcendriya tiryaMcanA) (12) asannI paMcendriya paryAptA rUpe pAMca jIvabheda hoya che. (pAMca jalacara Adi asannI jIvo) (13) sannI aparyAptA rUpe basone bAra jIvabheda hoya che. (nArakInA-7, devatA-99, sannI tiryaMca-5, garbhaja manuSya-101) (14) sannI paryAptA rUpe basone bAra jIvabheda hoya che. (nArakInA-7, paMcendriya tiryaMca-5, garbhaja manuSya-101 ane devatA-99 = 212 thAya che.) garbhaja manuSyanA-101 bhedamAMthI hAla ApaNe jaMbudvIpa nAmanA dvIpane viSe-bharata kSetrane viSe-temAMya dakSiNArdha bharatane viSe-madhyakhaMDane viSe-avasarapINI kALanA covIsamA tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmInA zAsanamAM ArAdhanA karanArA sannI garbhaja paryAptA manuSya tarIke jIvana jIvIe chIe. sUkSma aparyAptA ekendriya, sUkSma paryAptA ekendriya, bAdara aparyAptA ekendriya, bAdara paryAptA ekendriya A cAra jIva bhedone viSe pAMca indriyono kSayopazamabhAva labdhi rUpe rahelo hoya che. temAMthI aka sparzanA indriyano kSayopazamabhAva labdhi rUpe ane upayoga rUpe ema banne rIte hoya che. bAkInI cAra indriyono kSayopazamabhAva upayoga rUpe hoto nathI mATe e jIvo ekendriya kahevAya che. beindriya aparyAptA ane paryAptA A be jIvone viSe sparzanA ane rasanendriya A be indriyo labdhirUpe ane upayoga rUpe hoya che. bAkInI traNa mAtra labdhi rUpe ja hoya che. AthI A jIvo beindriya kahevAya che. AnA kAraNe A jIvo eka eka aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrte banne indriyomAMthI koipaNa indriyano upayoga prApta karI potAnuM jIvana jIve che. teindriya aparyAptA ane paryAptA A be jIvone viSe sparzendriya, rasanendriya ane dhrANendriya A traNa indriya labdhi rUpe ane upayoga rUpe hoya che. bAkInI be indriyo mAtra labdhirUpe ja rahelI hoya che AthI A jIvo aMtarmuhUrta- aMtarmuhUrte A traNa indriyamAMthI koine koi indriyanA upayogamAM rahyA karI karmabaMdha karatAM jIvana jIvatA jAya che. caurIndriya aparyAptA ane paryAptA jIvone viSe sparzanA-rasanA-dhrANa ane cakSu A cAra indriyo. labdhi rUpe ane upayoga rUpe rahelI hoya che. bAkInI eka indriya labdhirUpe ja rahelI hoya che. AthI A jIvo eka eka aMtarmuharta cAre indriyonAM upayogane badalatAM badalatAM karmabaMdha karatAM karatAM potAnuM Page 18 of 78
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana jIvI rahyA che. asannI paMcendriya jIvonA-111 bhedane viSe paryAptA-aparyApta rUpe be bhedane viSe pAMce indriya labdhi rUpe ane upayoga rUpe hoya che tethI eka eka aMtarmuhUrta upayoga parAvartamAna rUpe karatAM karatAM potAnA AtmAno saMsAra vadhArI rahyA che. sannI paryAptA ane aparyAptA jIvone viSe pAMca indriyo labdhi temaja upayoga rUpe hovA chatAM mana eTale dravya mananI zakti vicAravAnI vadhAre malI che mATe te dravyamanane eka eka aMtarmuhurte upayogane parAvartamAna rUpe karI pAMca indriyamAMthI koine koi indriyanA upayogamAM rahI saMsAra vadhArI rahelA hoya mATe ja jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke ekendriya jIvo sAte karmano baMdha abha kare. je je prakRtionI jaghanya sthiti batAvelI che teTalI sthiti utkRSTa rUpe bAMdhe che ane jaghanya rUpe temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna bAMdhe che. beindriyajIvo e ekendriyajIvo karatAM paccIza gaNo adhika karmabaMdha kare che. teindriyajIvo ekendriyajIvo karatAM pacAsa gaNo adhika karmabaMdha kare che. caurIndriyajIvo ekendriya jIvo karatAM so gaNo adhika karmabaMdha kare che. asannI paMcendriyajIvo ekendriyajIvo karatAM hajAra gaNo adhika karmabaMdha kare che ane sannI paMcendriyajIvo ekendriyajIvo karatAM ataH koTAkoTI sAgaropama adhika karmabaMdha karatAM jAya A karmabaMdha samaye samaye ATalo cAlu ja hoya che. sparzendriyavALA jIvo jagatamAM pa63 hoya che. rasanendriyavALA jIvo jagatamAM pa41 hoya che. dhrANendriyavALA jIvo jagatamAM pa39 hoya che. cakSarIndriyavALA jIvo jagatamAM pa30 hoya che. zrAnendriyavALA jIvo jagatamAM parUpa hoya che. A rIte jIvo koine koi indriyanA upayogathI AhArAdinA pugalone grahaNa karatA temAM rAgAdi pariNAma karatA karatA potAnA AtmAnI ja janma maraNanI paraMparA vadhAratA jAya che. paryAti eTale zakti. jIva utpattinA pahelA samaye AhAranA pugalone gahaNa karIne temAMthI zakti meLave che te pugalone teja samaye khala eTale kharAba pudgalo rUpe ane rasa eTale sArA pudgalo rUpe banAvIne kharAba pudgalono tyAga karI rasavALA pudgalono saMgraha kare che te pahelA samayanI AhAra paryApti kahevAya che. AhAranAM pudgalo traNa prakAre levAya che. (1) ojAhAra (2) romAhAra ane (3) kavalAhAra jIva utpattinA samaye tejasa ane kArpaNa zarIrathI AhAranA pugalone grahaNa kare che te ojAhAra kahevAya che. jyAre zarIra paryApti pUrNa karI zarIra banAve tyArathI jIva je AhAranA pudgalo grahaNa kare che te romAhAra yugalo kahevAya che. manuSyanA zarIramAM sADA traNa karoDa romarAjI hoya che e romarAjIthI. jIva anaMtA pudgalono AhAra grahaNa karI visarjana karato jAya che. A prakriyA samaye samaye cAlu ja hoya che. ekendriya jIvo sparzendriyathI romAhAra le che. beindriya jIvo sparza rasanendrIyathI romAhAra le che. teindriya jIvo sparza-rasa-dhrANendriyathI-caurIndriya jIvo-sparza-rasa-dhrANa-cakSurIndriyathI ane paMcendriyA jIvo pAMce indriyathI romAhAra grahaNa kare che. temaja beindriya Adi jIvo mukhathI je AhAranA pudgalo. Page 19 of 78
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ grahaNa kare che te kavalAhAra kahevAya che. jaina zAsanamAM kavalAhAranA tyAganuM paccakkhANa hoya che. jaina zAsanamAM navakArazIthI zarU karIne upavAsa sudhInAM ke ethI AgaLa soLa upavAsa sudhInAM paccakkhANo je Ave te kavalAhAranA tyAga mATenAM che AthI romAhAranA tyAganuM paccakkhANa thai zakatuM nathI e paccakkhANa eTale tyAga caudamA guNasthAnake ja jIvane thAya che. anAdi kALathI jIvano AhAra levAno svabhAva rahelo hoya che. tenA kAraNe AhAra vagara jIvana na jIvAya evI vRtti eTale manodazA tANAvANAnI jema vaNAyelI che te manodazAne pheravavA mATe AhAra vagara paNa jIvo sArI rIte jIvI zake che. e anubhUti karavA mATe ane ethI AhAra vagara jagatamAM anaMtA jIvo jIvI rahyA che te khyAlamA rahe ane e anubhUtinA sukhanI anubhUti karavAnA hetuthI arthAt aNAhArIpaNAnA lakSyane sthira karavA tenI anubhUti karavA mATe ja kavalAhAranA tyAganAM paccakkhANa paNa vIryaMtarAyanA kSayopazama vALA jIvo karI zake che. eTale je jIvo vIrmAMtarAyanA kSayopazama bhAvathI romAhArane sArI rIte grahaNa karI zake evI tAkAtavALA hoya teja jIvo e paccakkhANane sArI rIte karI zake che. Aja hetuthI je jIvo paccakkhANa karI zake evI zaktivALA na hoya to te AkhA divasamAM amuka vakhata ja khAvuM amuka dravyoja khAvA ane te khAvAnA padArtho moDhAmAM mUktAM besIne ja khAvA ubhA ubhA na khAvA ane cAlatA cAlatA na khAvA AvA paNa niyamone grahaNa karIne jIvana jIvavAno prayatna karatA jAya toya kAMika aMtaramAM kavalAhAranA tyAganuM keTaluM mahatva che e samajAya ane paccakkhANa pratye bahumAna Adara bhAva vadhe ke jenAthI khAvuM e pApa che jeTalo TAima khAdhA vagarano jAya eja mArA mATe lAbhadAyI che ema lAge to aNAhArI paNAnuM lakSya banyuM rahe ane AMzika aNAhArIpaNAnI anubhUti thayA kare eja jaina zAsananA paccakkhANanuM phLa gaNAya che. AthI rasanendriyano saMyama karavo hoya-AhAranuM niyaMtraNa karavuM hoya to kavalAhArano tyAga karavAno prayatna karavo joie e abhyAsa karatAM karatAM jIva caudamA guNasthAnakane prApta karI zake. nArakInA jIvone azubha pudgalono AhAra romAhAra rUpe hoya che tathA kavalAhAra rUpe paNa hoya che. moDhAmAM azubha pudgalo AhAranI icchA thatAM ja praveza kare che ane teja vakhate potAnI icchAthI virudhdha pudgalono AhAra hovAthI viparIta anubhUti thAya che ane dveSa nArAjagI bhAvapaNa thAya. devatAone zubha pudgalono AhAra romAhArathI ane kavalAhArathI paNa hoya che. sAmAnya rIte devone je padArthanI icchA thAya te padArthavALA pudgalo moDhAmAM AvIne tRpti pedA karI de che e rItano kavalAhAra jANavo. jyAre manuSya ane tiryaMcone zubha padgalono AhAra hoya ane azubha pudgalono paNa AhAra hoya che. jyAre je vakhate je pudgalono AhAra male temAM rAgAdi karyA vagara AhArano upayoga kare to jIvane AhAra saMjJA saMyamamAM Ave. romAhAra to cAlu ja hoya che. kavalAhAra moDhAthI je pudgalono AhAra kare te gaNAya che. A AhArano udaya teramA guNasthAnaka sudhI hoya che. jyAre AhAra saMjJA mAtra pahelA guNasthAnake hoya che. jIva jyAre apunabaMdhaka avasthAne pAme tyArathI saMjJA saMyama rUpe thatI jAya che. AthI saMjJAne AdhIna thato na hovAthI saMjJA nathI ema kahevAya che. jyAre vAstavika rIte AhAra saMjJAno saMyama chaThThA guNasthAnake gaNAya che. kAraNake saMyamI jIvone AhAra male to saMyama puSTi ane na male to tapovRdhdhi e bhAvanA hoya che mATe saMjJA hotI nathI. ekendriya jIvone cAra paryAptio hoya che. (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchavAsa. beindriya jIvone pAMca paryAptio hoya che. (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchavAsa (5) bhASA paryApti. Page 20 of 78
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ teindriya jIvone pAMca paryAtio hoya. (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchavAsa (5) bhASA. caurIndriya jIvone pAMca paryAptio hoya. (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchavAsa (5) bhASA. asannI paMcendriya jIvone pAMca paryAptio hoya. (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchavAsa (5) bhASA. sannI paMcendriya jIvone cha paryAptio hoya che. (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchavAsa (5) bhASA ane (6) mana paryApti. jIva jyAre utpattinA prathama samayana prApta kare che tyAre je AhAranA pudgalo maLe che te pugalone tejasa ane phArmaNa zarIrathI grahaNa karIne te ja samaye khala ane rasa rUpe pariNAma pamADe che te AhAra paryApti kahevAya che. AhAra paryApti bAda samaye samaye AhAranA pagalo je malatAM hoya te grahaNa karato karato khalA ane rasarUpe pariNAma pamADato pamADato asaMkhyAtA samayo sudhI e prakriyA karato jAya che ane khalavALA pudgalono nAza karI rasavALA pudagalono saMgraha karI zarIra banAvavAnI zaktine pedA kare che te zarIra paryApti kahevAya che. zarIra paryAti pUrNa thayA bAda je AhAranAM pugalo male tene grahaNa karato karato khalA ane rasarUpe pariNAma pamADato pamADato asaMkhyAtA samaya sudhI prakriyA kare temAM je rasavALA pugalono saMgraha thayelo hoya temAMthI thoDA thoDA zarIrane ApIne zarIra puSTa karato jAya che eTale vadhArato jAya che ane bAkInA rasavALA pudgalomAMthI indriya banAvavAnI zakti pedA karato jAya che te indriya paryApti. kahevAya che. indriya paryApti karyA bAda samaye samaye AhAranA pugalo ne grahaNa karato khala ane rasarUpe pariNAma pamADato jIva rasavALA pudgalono saMgraha karato jAya temAMthI thoDA zarIrane ane thoDA indriyane Apato bAkInA pulono saMgraha karato jAya A rIte asaMkhyAtA samaya sudhI A prakriyA kare temAM je rasavALA pudgalono saMgraha thayelo hoya temAMthI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pugalone grahaNa karavAnI, grahaNa karIne zvAsa-ucchavAsa rUpe pariNamAvavAnI ane visarjana karavAnI zakti prApta kare te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che. A paryApti karatAM karatAM je aparyAptA jIvo hoya che te A paryApti zarU karI pUrNa karyA vagara potAnuM bhogavAtuM AyuSya pUrNa kare te aparyAptA jIvo kahevAya che. ekendriya jIvo je paryAptA hoya che te A cAra paryAtio pUrNa karI potAnuM jeTaluM AyuSya hoya tyAM sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNAvI A cAre paryAptione rasavALA pugalo ApI sateja karatAM karatAM jIvI rahelA hoya che. vadhAremAM vadhAre A jIvo bAvIza hajAra varasa sudhI jIvI zake eTalI zakti samaye samaye pedA karatAM jAya che. beindriya jIvone viSe pAMca paryAddhio hoya che tenuM varNana A jIvo utpattinA pahelA samaye AhAra lai pariNamAve te AhAra paryApti kahevAya che. pachI samaye samaye AhAra letAM asaMkhyAtA samayo sudhI prakriyA karI rasavALA pugalo ekaThA kare temAMthI zarIra banAvavAnI zakti pedA kare te zarIra paryApti kahevAya. tyAra pachI samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI asaMkhyAtA samayo sudhI A prakriyA karatAM karatAM rasavALA pugalonA samudAyamAMthI thoDA zarIrane ApI bAkInA pudagalomAMthI sparzanA ane rasanA e be indriyo banAvavAnI zakti pedA kare te indriya Page 21 of 18
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryApti kahevAya che. A zakti pedA karyA pachI samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karato asaMkhyAta samayo sudhI prakriyA karIne rasavALA pudgalone ekaThA karI temAMthI zarIra ane indriyone thoDA thoDA ApIne bAkInA pudgalothI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI zvAsa ane ucchavAsa-nizvAsa rUpe pariNamAvIne visarjana karavAnI zaktine pedA kare che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che. A paryApti pUrNa karyA bAda samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karato asaMkhyAtA samayo sudhI e prakriyA karIne rasavALA pudgalone grahaNa karato (banAvato) saMgraha karato temAMthI zarIra-indriyone thoDA thoDA pudgalo ApI puSTa kare ane sAthe sAthe thoDA pudgalothI zvAsocchavAsanI zakti vadhAre che. bAkInA rasavALA pudgalothI jagatamAM rahelA bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karavAnI zakti pedA kare che te bhASA paryApti kahevAya che. A paryApti pUrNa karyA bAda jIva samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI potAnuM AyuSya jeTaluM hoya tyAM sudhI rasavALA pudgalA banAvI zarIra-indriyone puSTa karato tathA zvAsocchavAsa bhASA pudgalone grahaNa karavAnI zaktine vadhArato jIvyA kare che. A zakti vadhAremAM vadhAre bAra varasa sudhI cAlI zake te rIte karato jAya che. je beindriya aparyApta jIva hoya che teo zvAsocchavAsa paryApti pUrNa karI bhASA paryAptinI zakti zarU karI pUrNa karyA vagara parabhavanuM AyuSya bAMdhI potAnuM A bhavanuM bhogavAtuM AyuSya pUrNa karI maraNa pAme che te beindriya aparyApta kahevAya che. teindriya jIvone pAMca paryAptio hoya che. A jIvo beindriyanI jema AhAra paryApti-zarIra paryApti karI indriya paryApti kare tyAre sparzanA-rasanA ane ghrANendriya e traNa indriyo banAvavAnI zakti pedA kare che tyAra pachI zvAsocchavAsa paryApti ane bhASA paryApti beindriyanI jema ja kare che. A rIte pAMca paryApti karelA jIvo samaye samaye AhArane grahaNa karI potAnuM utkRSTa AyuSya ogaNa pacAsa divasanuM hoya che tyAM sudhI potAnI zaktione TakAvI rAkhIne jIvI zake che. je aparyAptA jIvo hoya che. teo bhASA paryApti zarU karIne parabhavanuM AyuSya bAMdhI potAnA bhogavAtA AyuSyane pUrNa karIne maraNa pAme che te teindriya aparyAptA jIvo kahevAya che. caurIndriya jIvone pAMca paryAptio hoya che temAM teindriyanI jema ja jANavuM. vizeSa e che ke indriya paryApti pUrNa kare tyAre sparzanA-rasanA-ghrANa ane cakSu e cAra indriya banAvavAnI zakti pedA kare che. bhASA paryApti pUrNa karyA bAda samaye samaye AhArane grahaNa karato zarI-indriya ne puSTa karato zvAsocchavAsa ane bhASAnA pudgalone grahaNa karavAnI zakti vadhArato vadhAremAM vadhAra cha mAsa sudhI zakti jALavIne jIvyA kare che. te caurIndriya paryAptA jIvo kahevAya che ane je bhASA paryApti zarU karI parabhavanuM AyuSya bAMdhIne potAnA bhogavAtA AyuSyane pUrNa karI maraNa pAme che te aparyAptA caurIndriya jIvo kahevAya che. asannI paMcendriya jIvone pAMca paryAptio hoya che. A jIvone caurIndriyanI jema AhAra paryApti-zarIra paryApti pUrNa karyA bAda indriya paryApti pUrNa thAya tyAre pAMce indriyo banAvavAnI zakti pedA thAya che. tyAra bAda zvAsocchavAsa ane bhASA paryAptio kare che. e bhASA paryApti pUrNa karyA bAda samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI rasavALA padgalo zarIra ane indriyone ApIne puSTa kare che tathA zvAsocchavAsa ane bhASAnA pudgalo sArI rIte vadhAre grahaNa thAya e rIte banAvatA pUrvakroDa varasa sudhI A prakriyA karatAM karatAM jIve che te asannI paMcendriya paryAptA tiryaMco kahevAya che. je aparyAptA jIvo hoya che te bhASA paryAptine zarU karIne pUrNa karatAM pahelA parabhavanA AyuSyano baMdha karIne potAnuM bhogavAtuM AyuSya pUrNa karIne maraNa pAme che te asannI aparyAptA jIvo kahevAya che. A asannI aparyAptA jIvomAM paMcendriya tiryaMco Ave che ane samucchima manuSyo paNa gaNAya che. samucchima Page 22 of 78
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSyo paryAptA thai zakatA nathI mATe teo haMmezA pAMcamI bhASAparyApti adhurIe ja maraNa pAme che. sannI jIvone cha paryAptio hoya che. - asannI paMcendriya paryAptA jIvonI jema AhAra paryApti-zarIra paryApti pUrNa karyA bAda indriya paryAtithI pAMca paryAtio sparzanA-rasanA-dhrANa cakSu ane zrovendriya karavAnI zakti pedA kare che te indriya paryApti kahevAya che. tyAra pachI samaye samaye AhAranA pugalone grahaNa karato karato asaMkhyAtA. samaya pasAra kare che ane temAMthI rasavALAM thoDA pagalo zarIrane temaja indriyone ApIne bAkInA rasavALA pudgalothI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karo zvAsa rUpe pariNamAvI. nizvAsa rUpe choDavAnI zakti pedA kare che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che. tyAra bAda samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI asaMkhyAtA samaya sudhI prakriyA karI rasavALA pudgalone ekaThA karIne temAMthI thoDA zarIrane-thoDA indriyone ApI thoDA zvAsocchavAsanI zakti vadhAravA mATe ApI bAkInA pudagalothI jagatamAM rahelA bhASA vargaNAnA pudagalone grahaNa karI bhASA rUpe pariNamAvI visarjana karavAnI zakti pedA kare che te bhASA paryApti kahevAya che. tyAra bAda samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karato karato asaMkhyAtA samaya sudhI prakriyA karIne rasavALA pudgalono saMgraha karI thoDA thoDA pudgalo zarIra-indriya ne ApI, thoDA pudgalothI zvAsocchavAsanI zakti vadhArI thoDA pudgalothI bhASAnI zakti vadhArI, bAkInA pagalothI jagatamAM rahelA manovargaNAnA pudgalone grahaNa karI mana rUpe eTale vicAra rUpe pariNAvI visarjana karavAnI je zakti pedA kare che te mana:paryApti kahevAya che. je labdhi aparyAptA rUpe manuSyo ane tiryaMco hoya che. te jIvo mana:paryAtinI zarUAta karI parabhavanA AyuSyano baMdha karI potAnA bhogavAtA AyuSyane pUrNa karI mana:paryApti adhurIe maraNa pAme che te sannI aparyAptA jIvo kahevAya che. davatA ane nArakInA jIvo aparyApti avasthAmAM maraNa pAmatA nA hovAthI teo labdhi aparyAptA rUpe hotA nathI. niyamA labdhi paryAptA ja hoya che. mATe eka aMtarmuhUrtamAM avazya paryAptA thAya che te sannI paryAptA jIvo kahevAya che. ane labdhi paryAptA manuSya ane tiryaMco paNa aparyAptAvasthAmAM maraNa pAmatA na hovAthI teo chae paryAtio pUrNa kare che ane je pudgalono AhAra male te samaye samaye grahaNa karI sAta dhAturUpe pariNAvIne zarIra Adine puSTa karatAM karatAM vadhAremAM vadhAre potAnuM jeTaluM AyuSya hoya che (traNa palyopamanuM) tyAM sudhI jIvyA kare che. devatAnA jIvo eka atarmuhUrtamAM chae paryAtione pUrNa karIne samaye samaye maLatAM zubha pugalono AhAra karatAM karatAM vadhAremAM vadhAre tetrIza sAgaropama sudhI jIvyA kare che. nArakInA jIvo eka aMtarmuhUrtamAM chae paryAtione pUrNa karIne samaye samaye azubha pudgalono AhAra grahaNa karatAM karatAM vadhAremAM vadhAre tetrIza sAgaropama kALa sudhI jIvyA kare che. A rIte paryAptionuM varNana karyuM. AnA uparathI vicAraNA karavA jevI e che ke pugalonI parataMtratAthI jIvana jIvI rahyA chIe. jIva pote ja anAdi kALathI pudgalone grahaNa karI zakti pedA karato karato jIvI rahyo che. pote potAnI Atma zaktithI jIvana jIvI zakato ja nathI te to Atma zaktithI tyAreja jIvAya ke jIva potAnuM saMpUrNa zudhdha svarUpa pedA karIne parataMtratAno nAza kare tyAre. e parataMtratAno nAza karavA mATe sauthI pahelA potAnI svataMtratAne oLakhavI paDaze e oLakhANa jema vadhatI jAya ane parataMtratAnI parAdhInatAmAM je sukha che tenA karatAM svataMtratAmAM sukha vadhAre ane kAyamI eTale zAzvata che ema khabara paDe to parataMtratAnI sahAyamAM rAgAdi pariNAma karIne je jIvAya che te jIvana badalAi jAya. AthI jJAnIo kahe che ke zrI. jinezvara paramAtmAnuM darzana paNa e mATe karavAnuM che ke potAnI parataMtratA oLakhAtI jAya ane temAM Page 23 of 78
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgAdi pariNAma jema jema alpa karIne jIvana jIvavA prayatna kare tema tema jIva potAnA svataMtra jIvanane oLakhI zake ane pedA karI zake. parataMtratAnA jIvanathI jIvo potAnA ja du:kha rUpe janma maraNanI paraMparAne vadhAratA jAya che AthI darzana karatAM karatAM eTaluM ja karavAnuM che ke ApaNuM parAdhInapaNAnuM jIvana oLakhAtuM jAya ane temAM rAgAdi ochA thatAM jAya to ja janma maraNanI paraMparA aTakI zake. ATaluM bane toja ApaNo maLelo manuSya janma saLa thAya. manuSya janma svataMtra jIvanane pedA karavA mATe ja che. deva-gurU-dharmanI ArAdhanAnA anuSThAno paNa pudgalanA saMyoganI parataMtratAthI bacI svataMtra banavA mATe che. bolo e tarakta lakSya che ? AthI ja jJAnIo kahe che ke jeTalo pugalono saMyoga vadhAre, eTale ke para padArthono saMyoga vadhAre, eTalo jIva vadhAre du:khI thato jAya che. e parapadArthano saMyoga jeTalo ocho eTalo jIva vadhAre sukhI. ApaNane lAge che kharUM? A rIte svataMtra banavAnI icchA te jIvana jANavAnI icchA. paNa nahi karuM to ahIMthI kyAM krAi jaizuM teno patto lAgaze nahi ane keTaluM paravaza banavuM paDaze evo vicAra paNa Avato nathI mATe ja jJAnIo kahe che ke sAvaceta banavAnI khAsa jarUra che. A sAvacetI apunarbadhanadazAnA pariNAmavALA jIvone padA thatI jAya che. mAtra A pariNAmavALA jIvone parataMtratA sukhI ApanArI nathI paNa bhayaMkaraduHkha ApanArI che. ATalIja oLakhANa thayelI hoya che. jyAM sudhI saMsAramAM chIe tyAM sudhI pudgalonA saMyoganA kAraNe ja jIvana jIvavAnuM che. cheka teramAM guNasthAnaka sudhI jIvo pugalonAM saMyogathI jIvana jIvI rahyA che. jyAre saMpUrNa yoga nirodha karI ayogIpaNAne pAme tyAra pachI ja jIva parataMtratAthI chUTI zake che AthI parataMtratAthI jIvavAnuM ane saMsAranI rakhaDapaTTI na vadhe tenI satata kALajI rAkhavAnI toja parataMtratAno saMyoga jaldI chUTI zake che. AthI para padArthanA saMyogathI jIvanA jIvavAmAM duHkha lAgavuM joie e deva-gurU-dharmanI ArAdhanA karatAM pedA thatuM jAya che. mATe kalikAla sarvajJA hemacandrasUrI mahArAjAe kahyuM ke he bhagavana cothA ArA karatAM mArA mATe pAMcamo Aro sAro che kAraNa ke tuM malI gayo ane tArA pratApe tAruM zAsana oLakhAyuM tathA parapadArthonI parataMtratA oLakhAi gai. jo tuM. na malyo hota to A parataMtra jIvanane oLakhI zakata nahi. cothA ArAmAM janmyo hota ane tuM na malyo. hota to A jIvana oLakhI zakata nahi to mAre keTaluM rakhaDavuM paData ! saMsAramAM paNa tame juo to jyAM sudhI potAnAthI kAma thai zake eTalI zakti hoya chatAM na kare, bIjAnI pAse hukama karI karIne karAve to. bhavAMtaramAM ATalI paNa zakti malaze nahi to zuM karazo ? mATe chatI zaktie zakti gopavavI nahi jeTalI. zakti gopavIe chIe tenAthI vIryaMtarAya karma gADha baMdhAya che. Aje bIjAnI pAsethI kAma laine jIvatA hoie to kAle savAre e na hoya. AghA-pAchA hoya to jIvana jIvavAmAM zuM thAya ? e vicAro. eTale ja jJAnIo kahe che ke potAnuM kAma poteja karI levAnuM. bIjo bhaktithI karavA Ave to kahevuM ke bIjuM kAma haze to batAvIza A nahi, nahi to parAdhInatA mAre pedA thaze to huM zI rIte jIvIza mATe svataMtratAvALuM jIvana jIvavuM joie ema duniyAmAM paNa kahevAya che. jena zAsana paNa svataMtra jIvana jIvavAnuM zIkhave che. A rIte jIvAya toja potAnuM zudhdha svarUpa thoDuM thoDuM pedA karatA saMpUrNa pedA karI zake che. e mATe ja A paryAtionuM varNana jANavA yogya che. prANonuM varNana prANa = AdhAra. jIvana jIvavA mATe jenI jarUra paDe, jenA AdhAre jIvI zakAya te prANa kahevAya che. mATe jJAnIo kahe che ke prANAnuM dhArayati iti prANi = jIva: prANo be prakAranA kahelA che. (1) bhAvaprANa ane (2) dravyaprANa. bhAvaprANo anaMtA kahelA che. temAMthI mukhya cAra bhedo ane upayogI hovAthI cAragaNo kahelA che. Page 24 of 78
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) zudhdha cetanA (2) anaMtavIrya (3) akSaya sthiti ane (4) anaMta sukha. cAra prANone AvaraNa karavAthI dravyaprANo pedA thatAM jAya che. eTale ke jema jema dravya prANo vizeSa rIte khIle che tema tema A bhAvaprANo AvaraNa rUpe banatA jAya che. (1) zudhdha cetanAmaya prANa - anAdikALathI jIva anAdi karmanA saMyogavALo hoya che. e anAdi karmanA saMyoganA kAraNe atyaMtara saMsAra rAga dveSa Adi pariNAma rUpe cAlyA kare che ane tenAthI bAhyA saMsAra janma maraNa rUpa Adi jIvone cAlyA kare che te azuddha cetanA kahevAya che. A azudhdha cetanAne AdhIna thaine jIva jema jema rAgAdi pariNAma karato jAya che tema tema tenI zudhdha cetanA pragaTa thavAne badale dabAtI jAya che. are e tyAM sudhI dabAi jAya che ke jIvane potAnuM svarUpa mUla zudhdha cetanAmaya che e khabara ja paDatI nathI ane potAnA azudhdha cetanAmaya jIvanane ja zudhdha mAnIne potAnuM jIvana jIvato hoya che. mATe jJAnIo kahe che ke azudhdha cetanAmAM ja jIva mazagula thaine jIvana jIvI rahelo hoya che tyAM sudhI e jIvamAM samajaNa zaktino abhAva hovAthI dayAne pAtra hoya che. A azudhdha cetanA rUpe indriyo kahevAya che. A indriyonI AdhInatAthI jIvo rAgAdi pedA karI du:khamaya saMsArane upArjana kare che. e indriyonAM pAMca bheda dravyaprANa rUpe hoya che. (1) sparzendriya (2) rasanendriya (3) ghrANendriya (4) cakSarIndriya ane (5) zrobendriya gaNAya che. sparzendriyanAM ATha viSayo kahelA che. (1) gurU eTale bhAre sparza (2) laghu eTale halako sparza (2) zIta eTale ThaMDo sparza (4) uSNa eTale garama sparza (5) snigdha eTale cIkaNo sparza (6) rUkSa eTale lukhkho sparza (7) mRdu eTale komaLa sparza (8) karkaza eTale kharabacaDo sparza rasanendriyanAM pAMca viSayo kahelA che. (1) kaDavo rasa (2) tIkho rasa (3) tUro rasa (4) khATo rasa ane (5) mITho eTale madhura rasa dhrANendriyanA be viSayo hoya che. (1) surabhi = sugaMdha. (2) dubhi = durgadha. cakSurIndriyanAM pAMca viSayo hoya che. (1) kALo varNa (2) nIlo = lIlo athavA gaLI jevo varNa. (3) rakta = lAla varNa (4) pIta = pILo varNa ane (5) zveta = saphTa varNa. zrosendriyanAM 3 viSayo hoya che. (1) sacitta zabda eTale jIva yukta zabda sAro lAge che. (2) acitta zabda = jIva vagara ja avAja saMbhaLAya che. (3) mizra zabda = jIva ane ajIvano mizra zabda thAya che. saMgItano. A rIte pAMca indriyonA thaine 23 viSayo thAya che. 8 + 5 + 2 + 5 + 3 = 23 A 23 viSayomAMthI je je jIvone je anukULa lAge temAM rAga-Asakti-mamatva pedA thayA kare te viSayanI AdhInatA kahevAya che ane je je viSayo pratikuLa lAge temAM indriyone joDavAne badale pAchI khaseDavAnI bhAvanA thayA kare che te paNa te viSayothI te padArtho pratyeno dveSa gaNAya che. te paNa viSayanI parAdhInatA kahevAya che. A rIte vicAra karatAM ekendriya jIvone eka sparzendriya hoya che te sparzendriyathI potAnA ATha viSayomAM eTale je AhAranA pagalo maLe che te pudgomAM rahelA sparzane anubhavatAM AThe sparzemAMthI je anukULa lAge temAM rAga Asakti karatAM ane je pratikULa lAge temAM dveSAdi karatAM potAno saMsAra vadhAratAM jAya che ane potAnI zudhdha cetanA rUpa Page 25 of 78
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvaprANa pragaTa karavAne badale dabAvato jAya che. eTale azudhdha cetanA enI majabUta thatI jAya che. beindriya jIvone sparzendriya ane rasanendriya e be indriyo hovAthI e jIvo sparzanAnA ATha viSayo ane rasanAnAM pAMca viSayo ema tera viSayone viSe anukULa ane pratikULa karatAM karatAM rAgAdi pariNAma vaDe pAtAno atyaMtara saMsAra ane bAhya saMsAra majabUta karatAM jAya che ane AthI potAnI zudhdha cetanAne dabAvatA jAya che. AnA kAraNe ekendriya jIvo karatAM A jIvone jJAnano kSayopazama bhAva tathA mohanIya karmano udaya tIvra eTale kAMi tIvra rUpe hovAthI ekendriya jIvo karatAM paccIza ghaNo adhika kamabaMdha kare che eTale ekendriya jIvo mohanIya karmano eka sAgaropama baMdha kare che. to A jIvo paccIza sAgaropama rUpe baMdha kare che ane potAnI azudhdha cetanAne majabUta kare che. teindriya jIvo traNa indriyonA kAraNe paMdara prakAranA viSayomAMthI (sparzanA - 8, rasanA - 5, gaMdhanA -2 = 15) koine koi viSayomAM anukULa pratikULapaNAnI muMjhavaNa pedA karatAM karatAM potAnI zudhdha cetanAne dabAve che. A kAraNathI A jIvone jJAnanA kSayopazamano ughADa vadhAre hovAthI mohanIyano udaya kAMi tIvra rUpe hovAthI ekendriya jIvo karatAM pacAsa gaNo karma baMdha karyA kare che ane azudhdha cetanAne majabUta kare che. caurIndriya jIvo - A jIvone cAra indriyonA prANonI sAthe viza (20) viSayo hoya che. sparzanA - 8 rasanA - 5, dhrANa - 2, cakSunA - 5 = 20 thAya che. A vIza viSayomAMthI anukULa viSayomAM rAgAdi ane pratikULamAM dveSAdi pedA karatA karatA potAnI zudhdha cetanA dabAvIne azudhdha cetanA majabUta kare che. ane AthI A jIvo ekendriya karatAM so gaNo adhika karmabaMdha karyA kare che. paMcendriya jIvone-pAMca indriyo hovAthI pAMceya indriyanA vevIza viSayo thAya che. temAMthI je samaye je anukULa lAge temAM rAgAdi karatAM ane pratikULa lAge temAM dveSAdi karatAM karatAM potAnI zudhdha cetanAne dabAve che. AthI azudhdha cetanA majabUta thatI jAya che ke jenA pratApe janma maraNanI paraMparA anubaMdha rUpe baMdhAtI jAya che. asannI paMcendriya jIvo ekendriya jIvo karatAM hajAra guNo adhika karmabaMdha karyA kare che. sannI paMcendriya jIvo ekendriya jIvo karatAM samaye samaye aMtaH koTAkoTI sAgaropamano eTale eka koTAkoTI sAgaropamamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo nyUna karmabaMdha karyA kare che ane utkRSTathI je je karmonI utkRSTa sthiti kahelI che te pramANe baMdha karyA kare che eTale sIttera koTAkoTI sAgaropamano baMdha karatA potAnI zudhdha cetanAne dabAvI azudhdha cetanAne majabUta karatA jAya che. A rIte pAMca indriyo rUpe pAMca prANo kahelA che. mATe pedA karelA-meLavelA pAMca prANothI zudhdha cetanA dabAya nahi ane azudhdha cetanA majabuta na thAya tenI kALajI rAkhIne jIvana jIvavuM joie toja azudhdha cetanAno nAza karI zudhdha cetanAne pedA karI zakIzuM. anaMta vIrya rUpa bhAva prANa jIvone je hoya che tene mana-vacana ane kAyA rUpa traNa yoga balanA. vyApArathI jIvo dabAvatA jAya che. saMpUrNa vIryaMtarAyano kSaya thAya tyAre jIvane anaMta vIrya baLa pedA thAya che. e AtmAnI zakti rUpa anaMta vIrya gaNAya che. anAdikALathI jIva anAdi karmanA saMyoganA kAraNe vIryaMtarAyanA kSayopazamAM bhAva rUpe potAnuM je vIrya eTale zakti hoya che te karmanA udaya ane vIrya gaNAya che. A pudgalonI zaktimAMthI eTale vIryaMtarAyanA kSayopazama bhAvathI je vIryanI zakti pedA thAya che te zaktine kAyayoganA vyApAra rUpe-vacana yoganA vyApAra rUpe ane manayoganA vyApAra rUpe jIva kharce che. e pUjugalothI pedA thayelI je zakti hoya che tenAthI anaMtagaNI adhika zakti AtmAnA eka pradezamAM anaMta vIryanI hoya che. mATe ja jJAnI bhagavaMto kahe che ke AtmAnA eka Atmapradeza upara raheluM je vIryanuM sukhA Page 26 of 78
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ e sukha eTalu badhuM hoya che ke alokanA anaMtA AkAza pradeza upara paNa samAya nahi eTaluM sukha raheluM hoya che. pudgalothI paNa jIvanI vIrya vyApAranI je zakti pedA thAya che te eka samayamAM jIva e pudgala zaktithI cauda rAjaloka pramANa adholokamAMthI urdhvalokanA cheDe jai zake che. ekendriya jIvone paNa kAyabala rUpa yogano vyApAra aTalo joradAra hoya che ke e vyApArathI e jIvo potAnI AhAra-bhaya- maithuna ane parigraha saMjJAone sateja banAvI zake che. eka parigrahanI saMjJAnA pratApe e vRkSanuM mulIyuM kAyayoganA vyApAra dvArA jamIna phoDIne vadhatuM vadhatuM jyAM dhana dATeluM hoya tyAM pahoMcI jAya che ane te dhananI cAre bAju evuM vIMTaLAi vaLe che ke jeNe dhana dATeluM hoya te khodavA jAya to mUliyA ja hAthamAM Ave ATalI pudgalanI zakti kAyayoganA vyApArathI jIva karI zake che paNa teto saMjJAne sateja karI puSTa karavA mATenA upayoga rUpe gaNAya che. evI ja rIte kAyayoga-vacanayoga dvArA vikalendriya jIvo potAnI zaktino durupayoga karI vIryaMtarAya joradAra bAMdhatA jAya che. paMcendriya jIvo kAyayoga, vacanayoga ane manayoga dvArA teno vyApAra karatAM keTalo durUpayoga karI rahyA che teno vicAra kare che ? vItarAyanA kSayopazama bhAvathI mana-vacana kAyAnuM vIrya keTaluM prApta thAya e khabara che ? zrI tIrthaMkaranA AtmAone chelle bhave kAyayoganuM je vIrya maLeluM hoya che eTale zakti maLelI hoya che ke je potAnA zarIranI TacalI AMgaLI eTale chellI AMgaLIne jagatamAM rahelA bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnikanA saghaLAya devo eka eka deva asaMkhya asaMkhya rUpa karIne te AMgaLIne vaLago paDe to paNa te AMgaLIne namAvI zakatA nathI. uparathI te saghaLAMya devo vAMdarAnI jema eTale vRkSanI DALIe vAMdarAo jema laTakI paDe tenI jema laTakelA dekhAya che. eTalI zakti pudgalanI eTale pudgalathI pedA thayelA vIryanI hoya che. mATe jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIno janma thayA ane saudharma indra jyAre pAMcarUpa karIne bhagavAnane janmAbhiSeka mATe lai gayA, khoLAmAM besADI indra mahArAjAo abhiSeka karavAnI taiyArI kare che. tyAM vicAra Avyo ke A nAnakaDuM bALaka ATaluM badhu pANI zI rIte sahana karaze ? te vakhate bhagavAne avadhijJAnano upayoga mukyo ane joyuM temAM indranI zaMkAnA nivAraNa mATe jamaNA pagano aMgUTho dabAvyo. tyAM to merU parvata DolavA lAgyo. pahADa tUTavA lAgyA. eka bIjA athaDAvA lAgyA. Akhu brahmAMDa DolAyamAna thai gayuM. A joi indra mahArAjA avadhijJAnano upayoga mUkI jUe che to bhagavAnanI zakti dekhANI to micchAmi dukkaDaM mAge che. AthI vicAro ke pudgalanA saMyogathI tenA vyApAra rUpe keTalI zakti pedA thai zake che. te kAyabala kahevAya che. ATalI zakti kAyAnI hoya to vacananI zakti keTalI haze ? to paNa e vacana zaktino upayoga saMsAramAM koidi kare che kharA ? saMsAramAM rahIne paNa jJAtA eTale jANavuM ane draSTA eTale jovuM. evA bhAvathI ja rahI pote trIjA bhave je jJAna bhaNIne sAthe laine AvelA che tenA svAdhyAyamAM ja kALa pasAra karI aviratine bhogavatA bhogavatA nAza karI rahyA che. temAM saMsAranA sArAmAM sArA padArtho potAnI pAse hovA chatAM indra mahArAjA tathA samakItI devo emanI pAse AvIne mane rAgathI bolAve evA bhAvathI ramakaDA rUpe thaine Ave to paNa bhagavAnanA AtmAone manathI koi padArtha pratye mArApaNAnI budhdhi ke Asakti tathA rAga pedA thato nathI ane jIvana jIve che e ochI vAta che ? A rIte saMsAramAM aviratinA udayathI gRhasthAvAsanuM jIvana jIvatAM mana-vacana ane kAyayoganAM vyApArano ATalo saMyama rAkhI jIvI zake to temanA bhakto gaNAtA ApaNe-deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karanArA ApaNe ! maLelA mana, vacana, kAyAnA yoganAM vIryano upayoga keTalo karIe chIe ? ane durUpayoga keTalo karI rahyA chIe ? e vicAravuM paDazene ? thoDo ghaNo paNa aMza mAtra jeTalo paNa sadupayogarUpe bane che evo vizvAsa Ave che kharo ? toja AgaLa vIryaMtarAyano kSayopazama bhAva AnAthI jarUra sAro male ane jo na thato hoya to AgaLanA bhavomAM AnAthI sAro vIryaMtarAyano kSayopazamabhAva Page 27 of 78
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ malaze evI khAtrI ke vizvAsa thAya che kharo ? e vicAravAnI jarUra lAgatI nathI. ? mATe maLelA manayoga, vacanayoga, kAyayoga rUpa traNa balano sadupoyaga kema thAya te prayatna karavo joie. (3) akSaya sthiti = jyAM utpanna thayA pachI kadI maravAnuM ja nahi. arthAta je sthitine pedA karyA pachI e sthiti kadI nAza pAme ja nahi arthAta kSaya pAme ja nahi te akSaya sthiti kahevAya che. e akSaya sthiti prApta nahi thavA devAmAM tene rokanAra tenAthI viparIta rUpe AyuSya nAmano prANa hoya che. anAdikAlathI jIvo avyavahAra rAzImAM sUkSma nigodarUpe eka eka aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA kALamAM ApaNA eka zvAsocchavAsamAM sADA sattara bhavo karatAM karatAM cauda rAjalokanA asaMkhyAtA. AkAza pradezomAM dareka AkAza pradezo upara anaMtI avaMtIvAra janma maraNa karatAM karatAM kya kare che ane pote koi eka niyata sthAne sthira rahI zakatA nathI. A rIte AyuSya nAmanA prANathI jIvo sAdi sAMtakALa rUpe bhaTakyA kare che paNa sAdi anaMtakALa rUpa sidhdha sthAnane pAmI zakatA nathI. e avyavahAra rAzImAMthI, jyAre ekajIva sidhdhi gatimAM jAya tyAre eka jIva bahAra nIkaLI vyavahAra rAzImAM Ave che. e vyavahAra rAzImAM AvIne paNa jIva ekendriyanA bAvIza bhedomAM jaghanya AyuSya rUpe ane utkRSTa AyuSya rUpe junA junA zarIro mukIne navA navA zarIro banAvato banAvato bhaTakyA kare che. paNa Thare ThAma thato nathI. A sthitinA kAraNe jIvane potAnI akSayasthiti prApta thai zakatI nathI. e rIte ekendriyapaNAmAM anaMtokALa phrI akAmanirjarA karI puNya ekaThuM karIne jIvo vikalendriyapaNAmAM Ave tyAM eka hajAra sAgaropama kALa sudhI vAraMvAra AyuSyane pUrNa karI navuM bAMdhI utpanna thai pUrNa karI bhaTakyA kare che ane tyAMthI pAcho karmo vizeSa bAMdhIne ekendriyamAM vA mATe cAlyo paNa jAya che. A rIte tAM akAma nirjarA karI puNya ekaThuM karIne paMcendriyapaNAne pAme to paMcendriya tiryaca. pAcho naraka, pAcho tiryaMca, pAcho naraka ema karatAM hajAra sAgaropama phre athavA manuSya, naraka, manuSya, naraka thatAM thatAM paNa eka hajAra sAgaropama phre emAM tAM tAM koi paNya upArjana karato jAya to manuSya, deva, manuSya, deva rUpe paNa to jAya che. emAM koivAra saMkhyAta varSanA AyuSyavALo manuSya thayo hoya, tIrthakarano kALa maLelo hoya ane laghukarmitA sAthe hoya to jIvane purUSArtha karatAM A rIte AyuSya nAmanA prANathI je bhaTakI rahelo che te AyuSyanA prANano nAza karavAno puruSArtha karI jIva kevalajJAna pAmIne ayogipaNAne prApta karI potAnA AtmAnA akSayasthiti guNane prApta karI zake che ke jyAM utpanna thayA. pachI sadAkALa rahevAnuM eTale te kALane sAdi anaMta kALarUpe akSayasthiti kahevAya che. mATe ja jJAnIo kahe che ke sArA ane lAMbA AyuSya kALamAM nirogIpaNuM male-sArI sAmagrI male to temAM maLelI sAmagrImAM jo jIva rAgAdi pariNAma karato thai jAya to jIva pAcho azubha karmo evA cIkaNA bAMdhe che ke jenA pratApe lAMbu AyuSya azubha karmone bhogavavA mATenuM baMdhAtuM jAya che ane potAnI sthiti sAdi sAMtakALanI vAraMvAra bAMdhIne to jAya che. eTale potAnA akSaya sthitiguNane dUrane dUra karato jAya che. AthI akSaya sthiti kALane najIka lAvavo hoya ane prApta karavo hoya to zuM karavuM paDe ? to jJAnIo kahe che ke maLelI zubha sthitinA kALamAM vairAgya bhAva jALavI bhogavI pUrNa karavo eTale ke zubha sthitinA kALamAM lInatA na Ave tenI kALajI rAkhavAnI ane azubha sthitinA udaya kALamAM dInatA nahi lAvavAnI eTale dInatA na AvI jAya tenI kALajI rAkhavAnI toja akSaya sthitine jIva sArI rIte vahelI take prApta karI zake che. A AyuSya nAmano prANa jagatanA saghaLA saMsArI jIvone hoya che ane te AyuSya nAmanA pratApe eka bhava pachI bIjA bhavanuM-bIjAbhava pachI trIjAbhavanuM-ema AyuSya nAmanA prANathI bhava bhavanI aMdara zarIro pedA karI karIne mukI-mukIne kya kare che. zvAsocchavAsa nAmano prANa Page 28 of 78
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta sukha rUpathI viparIta eTaleke avyAbAdha rUpa sukhathI viparIta abhUkheda nivRttirUpa je prANa te zvAsocchavAsa prANa kahevAya che. anAdikALathI bhaTakato evo jIva eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jatAM, pahelA samaye AhAranA pagalone grahaNa kare che. te samayathI ja je jIvone jeTalI paryAptio hoya che te zarU kare che ane pUrNa to jyAre enI zakti barAbara pedA thAya tyAre kare che. AthI a = nahi. vyAbAdhA = koipaNa prakAranI pIDA. je sukhamAM koipaNa prakAranI pIDA hotI nathI. evA sukhane rokanArapedA nahi thavA devAmAM sahAya bhUta thanAra A zvAsocchavAsa nAmakarma kahevAya che. jema jema jIva zvAsocchavAsanA pugalo laine jIve che temAM paNa kheda pedA thAya che. jo grahaNa karyA pachI sarakhI rIte pariNAma pAme to AnaMda pedA thAya che ane sarakhI rIte pariNAma na pAme to AnaMda thavAne badale kheda pedA thAya che. mATe jIvanI cAla paNa evI joie ke je cAlathI zvAsocchavAsa vadhavA joie nahi ane ghaTavA joie nahi. to te zvAsocchavAsa abhakheda nI nivRttirUpe gaNAya-jo cAlavAmAM zvAsa caDhe, caDhavAmAM zvAsa caDhe, uThavA besavAmAM zvAsa caDhe to khedanI nivRtti rUpe gaNAtuM nathI. A zvAsocchavAsa ja jIvane vyAbAdhA eTale du:kha rUpe sukhanI utpatti pedA kare che. emAM je jAie te pramANe zvAsane badale ocho zvAsa thavA mAMDe to paNa jIvane zarIramAM vyAbAdhA eTale du:kha vadhI jAya che. te zvAsocchavAsano udaya jIvane teramAM guNasthAnaka sudhI rahe che. teramAM guNasthAnakanA aMte jyAre ucchavAsano rodha kare tyAre ja jIva uracchavAsa rahita sukhanI anubhUti karI zake che. bAkI taramAM guNasthAnaka sudhImAM jIva game teTalo zvAsa rUMdhavAno prayatna kare to thoDokaja TAima sthala zvAsane rUMdhI zake che. paNa sUkSma zvAsocchavAsanuM rUMdhana karI zakato nathI. AthI ja jIvone sUkSmapaNa zvAsa raheto hovAthI avyAbAdha sukhane prApta karI zakato nathI ane tenI AMzika anubhUti paNa karI zakatA nathI. mATe ja zvAsocchavAsa sAro cAle to paNa AnaMda pAmavA jevuM nathI ane zvAsocchavAsa ala cAle adhika cAle, to paNa nArAja thavA jevuM nathI. jeTalo rAjIpo ane nArAjI karIe tenAthI azubhakarmano baMdha karIne jIva avyAbAdha sukhane najIka pedA karavAne badale dUra karato jAya che. mATe rAjIpo ke nArAjI karyA vagara jeTaluM jIvana jIvAya tenAthI potAnA AtmAmAM rahelA sukhane sArI rIte prApta karI zakIe. zrI tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo evI rIte jIvatA hoya che ke jenA pratApe A daze prakAranA prANone oLakhI rAjIpo nArAjI karyA vagara jIvatAM tene AdhIna thayA vagara eka jJAnanA upayogamAM sthira thaine, jJAtA ane draSTA banIne potAnA karmone khapAvI avyAbAdha sukhane sArI rIte prApta karI zake che. mATe potAnI jevI cAla hoya tenA karatAM judI rItanI cAlathI cAlavuM e paNa du:khanuM kAraNa kahela che. A rIte AtmAnA bhAvaprANa rUpe cAra guNone dabAvavAmAM tenAthI viparIta rIte jIvone jIvana jIvavA mATe saMsAranI vRddhinA kAraNabhUta dravyaprANo daza hoya che. te A pramANe. pAMca indriya, traNa bala, AyuSya ane zvAsocchavAsa nAmano prANa ema daza prANo thAya che. ekendriya jIvone cAra prANo hoya che. (1) AyuSya prANa (2) kAyabala (3) sparzendriya ane (4) zvAsocchavAsa prANa. A cAra prANo. hoya che. je bhavamAMthI marIne ekendriyanA bhavanuM AyuSya udayamAM cAlu thAya te AyuSya prANa kahevAya che. zarIra paryApti e paryApta thAya te kAyabala prANa kahevAya che. indriya paryApti pUrNa thaye sparzendriya prANa cAlu thAya che ane zvAsocchavAsa paryAptie zvAsocchavAsa prANa cAlu thAya che ema cAra prANo hoya che. beindriya jIvone cha prANo hoya che. Page 29 of 78
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhavanuM AyuSya pUrNa karI beindriyapaNAnA AyuSyano udaya jyArathI thAya te beindriyano AyuSya prANa kahevAya che. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabala prANa zarU thAya. indriya paryAti pUrNa thAya tyAre sparzendriya ane rasanendriya e be prANa zarU thAya. zvAsocchavAsa paryApti pUrNa thaye zvAsocchavAsa prANa cAlu thAya che ane bhASA paryAti pUrNa thaye vacanabala nAmano prANa cAlu thAya che. A rIte cha prANo hoya che. teindriya jIvone sAta prANo hoya che. teindriyapaNAnA AyuSyano udaya thaye AyuSya prANa. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabala prANa. indriya paryAti pUrNa thaye sparzanA-rasanA-dhrANendriya e traNa prANo hoya. zvAsocchavAsa paryAptie zvAsocchavAsa prANa ane bhASA paryApti pUrNa thaye vacanabala prANa hoya che ema sAta prANo hoya che. caurIndriya jIvone ATha prANo hoya che. caurIndriyanuM AyuSya zarU thAya te AyuSya prANa. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabala prANa zarU thAya. indriya paryApti pUrNa thaye sparzanA, rasanA, dhrANa ane cakSu e cAra indriyonA cAra prANo zarU thAya. zvAsocchavAsa paryAptie zvAsocchavAsa prANa zarU thAya ane bhASA paryAptie vacana bala prANa zarU thAya che. A rIte ATha prANo hoya che. asannI paMcendriya jIvone nava prANo hoya che. asannI paMcendriyapaNAno udaya zarU thAya te AyuSyaprANa. zarIra paryApti pUrNa kare kAyabalakhANa. indriya paryAti pUrNa thaye pAMca indriyonA prANo zarU thAya che. zvAsocchavAsa paryAtie zvAsocchavAsa prANa zarU thAya che. bhASA paryAtie vacanabala prANa zarU thAya che ema navaprANo hoya che. sannI paMcendriya jIvone daza prANo hoya che. AyuSyanA udde AyuSyaprANa. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabalakhANa. indriya paryApti pUrNa thaye pAMca indriyonAM prANo zarU thAya. zvAsocchavAsa paryAptie zvAsocchavAsa prANa zarU thAya. bhASA paryAptie vacanabala prANa zarU thAya. manaparyAptie manabalakhANa zarU thAya che ema daza prANo hoya che. A dareka jIvo pota potAnA prANonA AdhAre potAno bhogavAto AyuSya nAmano prANa jeTalA kALa sudhIno hoya tyAM sudhI jIve che jyAre jeTalA prANo hoyate saMpUrNa nAza pAme tyAre jIvanuM maraNa thayuM ema kahevAya che. A rIte prANonuM varNana samApta. jIvanA lakSaNonuM varNana ahIM jJAnI bhagavaMtoe mukhyatve jIvanAM cha lakSaNo kahyA che. Ama to jIvanA anaMtA lakSaNo hoya. che. temAMthI judA judA prakAre zAstromAM aneka lakSaNo ApelA che temAMthI ahIM cha lakSaNo kahelA che. Page 30 of 78
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) jJAna (2) darzana (3) cAritra (4) tapa (5) vIrya ane (6) upayoga. lakSaNa eTale jenA vaDe jIva oLakhAya ane e jIva sivAya bIjAmAM e ghaTe nahi evA svarUpanI je vyAkhyA te lakSaNa kahevAya che. AvI vyAkhyAvALA lakSaNo ghaNAM che. (1) jJAna lakSaNa :- AtmAno jJAna e guNa che. abhedarUpe che. eTale jyAM jJAna che tyAM AtmA che ane jyAM AtmA che tyAM jJAna che. e rIte rahela hovAthI abheda kahevAya che. e jJAna guNa AtmAnI sAthe kSAyikabhAva rUpe rahelo che. e koi kALe AtmAthI judo paDato nathI. dareka AtmAmAM kSAyika bhAve kevalajJAna raheluM hoya che. te kevalajJAna bahArathI pedA karavAnuM nathI. jagatamAM rahelA saghaLAya jIvomAM eTale ke bhavya jIvo hoya ke abhavya jIvo hoya te darekanA AtmAmAM kevalajJAna sattArUpe raheluM hoya ja che. mAtra eTalo ja che ke saMsArI jIvonuM e kevalajJAna karma pudgalothI dabAyeluM hoya che. jyAre sidhdhanAM jIvonuM ane teramAM caudamAM guNasthAnake rahelA jIvonuM e jJAna pragaTa thayeluM hoya che. e jIvoe purUSArtha karI kevalajJAna pedA kareluM che. ApaNane puNyodayathI e kevaLajJAna pedA karavAnI sAmagrI jarUra maLelI che. e sAmagrIno purUSArtha karavAmAM Ave to A bhavamAM kevalajJAna pedA na thAya paNa ahIMthI mahAvideha kSetramAM janma male. zrI sImaMdhara svAmI Adi bhagavAna male ane purUSArtha karatAM kevalajJAna prApta thai zake eTaluM jaldI prApta karavuM hoya to sAmagrI che ja paNa te jaldI pedA thAya evo koi purUSArtha che ? are tenuM lakSya paNa che ? zAthI ? kaho ke hajI jJAna pratye rUci bhAve joie eTalo nathI ! atyAre ApaNuM jJAna kSayopazamAM bhAvanuM che. kSAyika bhAve jJAna eka ja kevalajJAna hoya che. jyAre kSayopazama bhAve jJAna cAra hoya che. (1) matijJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna, temAMthI avadhijJAna ane mana:paryava jJAnA atyAre ApaNI pAse nathI paNa matijJAna-zrutajJAna che. te paNa koivAra kSayopazama maMda koTIno hoya to ochuM thai jAya. koivAra koi padArthanI jANakArI mATe kSayopazama bhAva vizeSa hoyato jJAna vadhAre paNa hoya ema ochuM vaghu thayA ja kare che. ghaNIvAra e jJAnano kSayopazamabhAva ocho thatAM thatAM eTalo badho ocho thai jAya che ke aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM eTaleke akSaranA anaMtamA bhAga jeTaluM thai jAya che. enAthI ochuM kadI thatuM nathI kAraNake jo ochuM thai jAya to jIva jIvarUpe na rahe paNa ajIva acetana banI jAya evuM koi kALe banatuM nathI. A akSaranA anaMtamA bhAga jeTalo kSayopazama bhAva jJAnano nigodamAM rahelA jIvone hoya che ane utkRSTa jJAnano kSayopazama bhAva pedA thAya to pahelA mithyAtva guNasthAnakanA udaya kALamAM sADAnavapurva sudhInuM jJAna prApta thai zake che. AthI vadhAre mithyAtvanA udayakALamAM thatuM nathI. ane sarvavirati Adi guNasthAnake utkRSTathI caudapUrvanuM jJAna ane ethI adhika jJAna kSayopazama bhAve pedA thAya che ane zrutakevalI rUpe paNa jIva banI zake che ane tyAMthI nikAcIta karmanA udayathI te guNasthAnakathI patana pAmIne akSaranA anaMtamAM bhAga jeTalA kSayopazama bhAvane paNa jIvA prApta thai zake che. AvI rIte saMkhyAtIvAra sudhI codapUrvanA kSayopazamane pAmIne patana pAmI nigoda sudhI akSaranA anaMtamAM bhAga sudhInA kSayopazama bhAva ne saMkhyAtI vAra pAmyA evA dAkhalAoya che. temAM bhuvanabhAnuM kevalI caritra Ave che. vicAro samakIta pAmI-purUSArtha karI sarvavirati pAmI jJAnanA kSayopazamathI abhyAsa karI codapUrva bhaNyA ane paDyA pAchA nigodamAM gayA. pAchA bahAra AvyA purUSArtha karI samakIta pAmI sarvavirati pAmI caudapUrva bhaNyA pAchA paDyA ema asaMkhyAtI ke saMkhyAtI vAra sudhI banI zakyuM ! eka sukhanA rAge-pramAdanA kAraNe caudapUrvI paNa patana pAmI nigoda sudhI jAya to A anukULa padArthono rAga keTalo bhayaMkara che ema lAge che kharuM? jo codapUrvIo sAvadha na rahe to temanI A. sthiti thAya to ApaNe zI rIte ane keTalI sAvacetI rAkhIne jIvavuM paDe ? bolo anukULa padArthomAM rAga na thai jAya tene mATe sAvacetI keTalI ? emAM sAvadha chIene ? AtmAmAM raheluM kSayopazama bhAve jJAna purUSArtha karAvIne kevalajJAnanI prApti badhA ja jIvone karAve Page 31 of 18
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ evo niyama nathI. jene e kevalajJAna pedA karavAnI jijJAsA jAge te dareka AtmAne kevalajJAna jarUra pedA thAya. sAmAnya rIte dareka jIvanA asaMkhyAtA AtmapradezomAMthI ATha Atmapradezo ke je eka AkAza pradeza upara eka Atma pradeza ema ATha AkAza pradeza upara ATha Atma pradezo je rahelA hoya che te rUcaka pradeza kahevAya che. te ATha pradezo gAyanA AMcaLanA AkAre uMdhA chattA rUpe rahelA hoya che te dareka rUcaka pradeza kevalajJAnathI yukta hoya che. eTale e ATha pradezo sidhdha paramAtmAnI jema saMkala karma rajathI rahita sadA mATe hoya che te Atma pradezo upara rAgAdi pariNAmanI kaluSitatA hotI nathI mATe navA yugalo karma raja rUpe coMTatA nathI. evI rIte rahelA hoya che bAkInA asaMkhya Atmapradezo eka eka jIvanA hoya che te eka eka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA-asaMkhyAtA Atma pradezo rUpe rahelA hoya che. te pradezomAM rAgAdi pariNAmanI cIkAsa hovAthI kamaraka rUpe pudgalo rahelA che ane navA pudgalo AvI karma raja rUpe coMTe che. ane e karmarajanA pratApe kevalajJAna dabAtuM jAya che. pAMca jJAnomAM kSAyika bhAvanA jJAnamAM eka viziSTatA e che ke saMpUrNa karnaraja jJAnanA AvaraNanI nAza na pAme tyAM sudhI te pedA thAya nahi. jyAre bAkInA cArajJAna evA che ke enI kamara AtmA upara rahelI hovA chatAM e karma rajano rasa ocho thAya to jJAna kSayopazama bhAve pedA thatuM jAya. jyAre kevalajJAnamAM ema banatuM nathI. abhavya jIvonA AtmAmAM ATha rUcaka pradeza rUpe kevalajJAna pedA thayeluM hovA chatAM e jIvone kevalajJAna meLavavAnuM ane pragaTa karavAnuM mana ja thatuM nathI kAraNake A jIvone Atmika sukha pedA karI saMpUrNapaNe Atmika sukha pedA karI sukhI thAuM evI vicAraNA paNa AvatI ja nathI. mATe A jIvone sadAne mATe kSayopazama bhAve jJAna hoya che paNa kSAyika bhAvanuM jJAna kadI pedA thai zakatuM nathI. kSayopazama bhAve jJAna rahe che te jaghanyathI akSaranA anaMtamA bhAga jeTaluM hoya che ane utkRSTathI prApta karI zake to sADA nava pUrva sudhInA jJAnane pAmI zake che paNa ethI AgaLanA jJAnano kSayopazama bhAva pedA thato nathI. kSayopazamabhAva eTale udayamAM matijJAna ke zrutajJAna nAM karmarajanA eTale e jJAnAvaraNIya rUpe rahelA pudgalo (udayamAM) AvIne kSaya thAya che ane bAkInA sattAmAM rahelA pudgalo upazama rUpe rahelA hoya che. te kSayopazama bhAva kahevAya che. A jJAnAvaraNIya karmanA pudgalomAMthI paNa je alpa rasavALA pugalo udayamAM Ave te jIvanA jJAnanAM kSayopazama bhAvane vadhAre che ane teja jJAnAvaraNIyanA pugalo. jyAre adhika rasavALA rUpe thaine udayamAM Ave to te jJAnano udaya bhAva pedA kare che eTaleke kSayopazamAM bhAva jJAnane AvaraNa kare che. jemake koivAra ekanuM eka stavana bolatAM bolatAM be gAthA AvaDe trIjI gAthA na AvaDe cothI AvaDe paNa trIjI gAthAnuM pada ja yAda na Ave evuM bane te vakhate jJAnAvaraNIya karmanA adhika rasavALA pudgalo udayamAM AvyA mATe yAda na Ave. thoDoka kALa pasAra thAya ane vicAraNA kare to te trIjI gAthA yAda AvI jAya to samajavuM te vakhate jJAnAvaraNIya karmanA alpa rasavALA pugalono udaya cAlu thayo mATe yAda AvyuM. evI ja rIte koi vyaktino sArAmAM sAro paricaya hoya ane nAma paNa sArI rIte yAda hoya paNa jyAre koi pUche ke phlANI vyakti koNa che ? temanuM nAma zuM che ? to te vakhate javAba ApavA mATe yAda game teTaluM kare to paNa yAda na Ave evuM paNa bane che to samajavuM ke te vakhate jJAnAvaraNIya karmanA pugalo adhika rasavALA udhyamAM cAle che ane e pUchanAra vyakti jAya ane thoDeka dUra nIkaLI gai hoya tyAM yAda Ave ke temanuM nAma A hatuM Avyakti che mATe te vakhate jJAnAvaraNIya abhyarasa vALA pudagalo udayamAM AvyA che ema kahevAya che mATe kahIe chIe ke haiye che ane hoThe nathI teno artha A thAya che. A badhuM ja banyA kare che te jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama bhAvanI vicitratAnA kAraNe bane che. mATe ja jJAnI bhagavaMto kahe che ke jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama bhAva vadhAravo hoya-vadhArIne Page 32 of 78
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthira karavo hoya ane e jJAnanAM saMskAra draDha karavAM hoya to zrutajJAna rUpe vAMcanA-pRcchanA ane parAvartanA vAraMvAra karyA karavuM paDe je bhaNyA hoie tene vAraMvAra svAdhyAya karI parAvartana karyA karIe to tenAthI matijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama bhAva vadhe che. zrutajJAna bhaNatAM zrutajJAna eTale ke sUtra bhaNatAM hoie te AvaDe ane te sUtrane ke arthane vAraMvAra parAvartana karatAM karatAM matijJAnano kSayopazama bhAva vadhe che. jemake navakAra maMtra jyAre bhaNyA tyAre tene bolatA bolatA yAda karIne A pada pachI A pada che ema yAda karIne bolIe te zrutajJAna kahevAya che. te ja navakAramaMtrane bolatA bolatA te pada pachI A pada Ave ema yAda karavuM na paDe ane kramasara pado bolAyAja kare evI rIte saMskAra draDha thayelA hoya te matijJAnathI navakAra bolAya che. ema gaNAya che. A rIte dareka sUtramAM ane arthanI vicAraNAmAM samajavuM A kAraNe ja zrutajJAna karatAM matijJAnano kSayopazama bhAva vadhe to anaMta guNa adhika rIte vadhI zake che. AthI ja jJAnI bhagavaMto eka eka sUtranA anaMtA artho thAya che ema kahe che. mATe jema paiso vatA. vatA paiso vadhe ema je vyavahAramAM kahevAya che. ema jJAnane mATe paNa ema ja kahyuM che. jJAnane tame jeTaluM vo parAvartana karyA karo tema tema tamAro jJAnano kSayopazama bhAva matijJAna rUpe vadhyA ja kare che. mATe jJAnane mATe vyavahAramAM kahevAya che ke jJAna Ape jJAna vadhe e jJAnano kSayopazama bhAva bAramAM guNasthAnaka sudhI hoya che. pahelA guNasthAnake mithyAtvanA udayakALamAM e jJAna guNa ajJAna rUpe kAma kare che. kAraNake e jJAna choDavA lAyaka padArthomAM grahaNa karavA lAyakanI buddhi pedA karAve che ane grahaNa karavA lAyaka padArthomAM choDavA lAyakanI buddhi pedA karAve che mATe te ajJAna rUpe jJAna gaNAya che. Aje ApaNo jJAna guNa ajJAna rUpe kAma karato nathI ne e roja tapAsavAnuM che. jJAnI bhagavaMtoe ghara Adi-dhana Adi padArtho choDavA lAyaka rUpe kahyA che. te ghara-dhana Adi padArtho grahaNa karavA lAyaka rUpe lAgatA nathI ne ? nathI chUTatA e vAta barAbara paNa rAkhavA lAyaka nathI ja choDavA lAyaka ja che mArAthI nathI chUTatA mATe mAre rAkhavA paDe che e bhAva kharo ne ? to tamAruM jJAna ajJAna rUpe nathI ema kahevAya. paNa ghara-dhana Adi saMsAramAM beThA chIe mATe na rAkhIe to zuM karIe ? e to rAkhavA ja joie. Dagale ne pagale dhana vagara jIvAtuM nathI mATe jarUrI che. ema mAnIne rAkhe to te vakhate jeTalo jJAnano kSayopazama bhAva hoya te ajJAna rUpe kAma kare che ema kahevAya. mATe pahelA guNasthAnakamAM rahelA jIvane ghara-dhana Adi nItithI malatAM hoya to paNa rAkhavA jevAM nathI. tAkAta Ave to choDI devA ja che. A bhAva rAkhIne rAkhato hoya to tenuM jJAna jJAnarUpe kAma kare che te Atmika guNone jarUra pedA karAvaze ema kahevAya. bhagavAnanuM darzana-pUjana-sevA bhakti ke je koi dharmanA anuSThAnanuM sevana A bhAva pedA karavA mATe ane pedA theyalo hoya to te bhAvane sthira karI Atmika guNane pedA karavA mATe che to ja bhagavAnanI bhaktithI AtmAmAM jJAnano kSayopazama bhAva samyagajJAna rUpe vadhato jAya ane e kSayopazama vadhatAM vadhatAM jIvo e bhakti dvArA kevalajJAnanI prApti eTale potAnA kSAyika bhAve rahelA jJAnane prApta karI zake che. e kSAyika bhAve jJAna pedA karavA mATe sauthI pahelA mithyAjJAnane samyagajJAna banAvavuM paDe temAM sthiratA lAvI kSayopazama samakItanI prApti karavI paDe. (mithyAtva mohanIya-mizramohanIya-anaMtAnubaMdhi cAra kaSAyo e cha prakRtiono upazama thayelo hoya ane sabhyatva mohanIyanAM pudgalo udayamAM AvIne kSaya pAmatA hoya e kSayopazama samakIta kahevAya che.) e kSayopazama samakIta jIvane vadhAremAM vadhAre kALa rahe to chAsaTha sAgaropama kALa sudhI rahe che. jo eTalA kALamAM jIva cothA ArAmAM janma pAmI tIrthakaranA kALamAM janma pAmI manuSyapaNuM pAme, ATha varasanI uparanI uMmara hoya ane paheluM saMghayaNa prApta thayuM hoya to purUSArtha karIne jIva kSAyika saMmakItanI. prApti karI zake che. e kSAyika samakIta eTale samyakatva mohanIya-mithyAtva mohanIya-mizra mohanIya anaMtAnubaMdhi cAra kaSAyo e sAte prakRtinA saghaLA pudgalono nAza thAya tyAre thAya che. e kSAyika Page 33 of 78
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ samakIta jIvane pedA thAya to trIjA ke cothA bhave vadhAremAM vadhAre eTalA bhave mokSe jAya ja eTale kevalajJAna pAme ja. mATe ApaNane jJAna guNa je che te pedA karavA sthira karavA manuSya janma hAthamAMthI jAya nahi tenI kALajI rAkhavAnI. jo cAlyo gayo to samyajJAnane badale ajJAna vadhI jaze mATe atyAre vadhAremAM vadhAre maLelI sAmagrIthI ApaNe zuM upayoga karavAno ke samakIta pAmavuM che kSayopazama samakItA pAmyA vagara maravuM ja nathI. A saMkalpa karIne dharma ArAdhanA karavAnI che eTaluM lakSya rAkhavAnuM che. AtmAne jANavAnI jijJAsA vizeSa rIte pedA thatI jAya te jJAna guNa kahelo che. (samyagadarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH | e vAta Ave che e apekSAe ahIM darzana eTale zradhdhA e AtmAnA guNa tarIke-lakSaNa tarIke lodhela che. kAraNake AtmAnA lakSaNamAM jJAna-darzana-cAritra-tapa-vIrya ane upayoga e kahyA che temAM upayogamAM jJAna-darzana banne AvI zake che eTaleke vizeSa upayoga (bodha) te jJAna ane sAmAnya upayoga (bodha) te darzana. jyAre zradhdhA koimAM AvatI nathI. jo darzana guNane sAmAnya bodha rUpe laie to zradhdhA e AtmAnuM lakSaNa hovA chatAM AvI zakatuM nathI mATe ahIM darzana eTale zradhdhA artha laine varNana karela che. darzana eTale sAmAnya bodha rUpe varNana paNa lai zakAya che. paraMtu darzana eTale zradhdhA e varNana karyA pachI sAmAnya bodha rUpe varNana karela (2) darzana guNa - darzana eTale zradhdhA te paNa AtmAno guNa che. zradhdhA AtmAmAM eTale jIvane ja pedA thAya che. jagatamAM cha prakAranA dravyo che. arthAta jagata cha dravyothI bhareluM che. (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) pudgalAstikAya (5) kAla ane (6) jIvAstikAya. temAMthI. pahelA pAMca dravyomAM zradhdhA rahelI hotI nathI. zradhdhA rahe to jIvAstikAyamAM ja. kAraNake bAkInA pAMca dravyo acetana rUpa hovAthI temAM zradhdhA jevI cIja ja nathI. mATe zradhdhA rUpI guNa jIva sivAya kazAmAM ja nathI. AthI zradhdhA e AtmAnA lakSaNa rUpe guNa kahevAya che. jIvone zradhdhA be prakAranI hoya che. (1) samyakazradhdhA ane asamyaka (mithyA) zradhdhA. asamyakazradhdhA mithyAtvanA udayakALamAM jIvone hoya che ke je zradhdhAnA pratApe heya eTale choDavAlAyaka padArthomAM grahaNa karavA lAyakanI zradhdhA pedA karAve ane grahaNa karavAlAyaka padArthomAM choDavA lAyakanI zradhdhA pedA karAve che te asabhyazradhdhA kahevAya che. A zradhdhAnA pratApe ekendriyathI paMcendriya sudhInAM jIvo jagatane viSe anaMtokALa duHkha bhogave che. jIvo jo anaMtakALathI du:khI thatAM hoya to A zradhdhAnA baLethI che. ATalA varSothI dharmanI ArAdhanA karIe chIe temAM ApaNI heya padArthomAM upAdeya rUpe zradhdhA che, upAdeyamAM heya rUpe zradhdhA cheke kAMi phraphara che ? jo enI eja zradhdhA hoya ane heyamAM heya rUpe ane upAdeyamAM upAdeya rUpe AMzika paNa zradhdhA na thAya to samajavuM ke dharmathI samyagdarzana pedA thaze nahi ane janma maraNano aMta thaze nahi. sabhyazradhdhA - choDavA lAyaka padArthomAM choDavA lAyakanI buddhi ane grahaNa karavA lAyakamAM grahaNa karavA lAyakanI buddhi. A samyakazradhdhA pahelA guNasthAnakathI jIvane pedA thatI jAya che. pahelA guNasthAnake paNa A zradhdhAne pedA nahi thavA devAmAM javAbadAra graMthI che. graMthI eTale anukULa padArtho pratyeno gADha rAga ane pratikULa padArtho pratyeno gADha dveSa. A graMthInA pratApe jIvane samyakazradhdhA pedA thatI nathI. e anukULa padArtho pratye ApaNane rAga che ne ? mATeja ApaNe rAkhIe chIe-saMgraha karIe chIe ke jyAre joie tyAre e padArtho mane sukha Apaze Aje e sukhanI jarUra nathI. bhaviSyamAM e sukhanI jarUra paDaze to e padArtha sukha Apaze ema mAnIne sAcavIe chIe ne ? eja ApaNo rAga kahevAya che. ene ja jJAnI bhagavaMto asabhyazradhdhA kahe che. choDavA lAyaka padArthomAM choDavA lAyakanI Page 34 of 78
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtarathI zradhdhA pedA thAya evo purUSArtha cAlu che ? AtmIka guNane pedA karanArI zradhdhA ApaNA aMtaramAM keTalI ? darzana guNa samyagrUpe kAma kare che ke asamyagrUpe kAma kare che ? jevI rIte jJAna guNa ApaNo nathI ArAdhanA karatAM karatAM ema je jaNAya che tema darzana guNa paNa vAstavika rUpe nathI ne ? deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karatAM karatAM koivAra AnaMda Ave che. saMtoSanI anubhUti thAya che paNa kharekhara emAM eTale mohamAM ApaNe phsAi gayelA chIe kAraNake deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karatAM ApaNI sAcI zradhdhA keTalI che ? je AMzika anubhUti thAya che tenAthI heya padArthamAM heyabuddhi upAdeya padArthamAM upAdeya budhdhi AMzika rUpe thAya che kharI ? to e AMzika anubhUti jarUra samyagdarzana pedA karAvaze. puNya purUM thaze eTale ahIMthI javAnuM che te jANIe choe A badhI cIjo ahIMnI ahIM ja rahevAnI che ema samajavA chatAM paNa ApaNAmAM sAcI zradhdhA e padArtho pratyenI che. e sAcI zradhdhA che ema samajavAnuM ke mAnavAnuM nahi kAraNa ke A padArtho nAzavaMta che. kAyama sukha ApavAnI tAkAta vALA nathI Aje sukha Ape che ane kAle duHkhapaNa Ape ema jANavA chatAM mohanA udayanA kAraNe ApadArtho mane kAma lAgaze be cAra mahine paNa jarUra paDaze to kAma lAgaze eTalo vizvAsa ane zradhdhA rahe che ne te asamyagdarzana rUpa zradhdhA gaNAya che. anuttaravAsI devone je sukha para padArthonuM che tenA karatAM jIvanA AtmapradezomAM ATha Atma pradezomAM je sukha che te AThamAMthI eka Atmapradeza upara je sukha che te devo karatAM anaMtagaNuM caDhIyAtuM che. AthI zuM nakkI thAya che ke sukha rAgamAM nathI paNa virAgamAM che. mamatAmAM nathI mamatAnA tyAgamAM eTale samatAmAM che. je jIvo sukhanA padArthomAM rAgathI sukhanI anubhUti kare che. te vAstavika rIte e sukhano anubhUti nathI paNa duHkhanI anubhUti che. kAraNa ahIM paNa du:khanI anubhUti thAya che ane bhavAMtaramAM paNa duHkhanI anubhUti thAya che. kAraNa ke rAganA padArthomAM satata bhaya rahelo hoya che. eja duHkhanI anubhUti kahelI che. jyAre virAgamAM koi bhaya nathI sadA mATe abhayanuM sukha ane tenI anubhUti cAlune cAlu ja hoya che. A zradhdhAmAM jarAya ghaTADo karavAno nahi e sabhyazradhdhA ghaNI ja uMcI koTinI che. e zradhdhA pedA karavA mATe ja purUSArtha karavAno che. ekendriyapaNAthI jIva parigraha saMjJAnA kAraNe saMgraha karavAnI vRttino saMskAra sAthe laine Avelo hoya che mATe jagatanA saghaLA jIvonI saMgraha karavAnI vRtti to cAlu ja che ane e saMgraha karelA padArthonA saMskAra rAganA kAraNe evA draDha bane che ke eka bhavathI bIjA bhavamAM bIjAthI trIjA bhavamAM ema bhavobhava sudhI cAlu ja rahe che e saMjJAnA saMskArane toDavA mATe teno nAza karavA mATe ja jagatamAM jaina zAsananI ArAdhanA kahelI che mATe ja jJAnI bhagavaMto kahe che. samyakzradhdhA eTale virAgabhAva-asamyakzradhdhA eTale rAga bhAva. mATe ja jIva saMpUrNa rAga bhAvano nAza kare tyAre ja saMpUrNa zradhdhA pedA thAya te kSAyika samyaktvanI prApti vagara thAya nahi e kSAyika samakIta pedA thAya to manuSya bhavamAM ATha varasanI uMmara pachI tIrthaMkara eTale kevalInA kALamAM ane pahelA saMghayaNanA kALamAM thAya. bAkI kSayopazama samakItanA kALamAM para padArthomAM rAganI maMdatA, rAganI saMyamatAno anubhava thai zake che e anubhava karavA mATe ja heya padArthamAM heyanI budhdhi ane upAdeya padArthamAM upAdeya budhdhi Ave toja rAganI maMdatA ane rAganI saMyamatA no AMzika anubhava thAya A anubhava pahelAM guNasthAnake apunabaMdhakamAM rahelA mitrAdraSTivALA jIvone thAya che. toja e jIva potAnI graMthIne oLakhIne graMthI upara gusso vadhAratAM tene bhedavA mATeno purUSArtha karI zake che ane bhedI zake che. toja e jIva kSayopazama samakItanIprApti karI zake che. bhagavAnanI aMgaracanA e anubhUti mATe ja karavAnI che. kAraNake zrI tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo chellA bhave saMsAramAM rahe che te vadhAremAM vadhAre tryAzI lAkha pUrva varSa sudhI rahe che te virAga bhAva Page 35 of 78
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jALavIne ane uttarottara virAga bhAva vadhAratAM vadhAratAM rahe che. rAjya gAdI calAve che to paNa te virAga bhAvathI. mATe bhagavAnanI aMga racanA (AMgI)e mATe karavAnI che ke ATalA suMdara rAganA padArthomAM AnAthI adhika rAganA padArthomAM A AtmA beThelo che. to paNa teone aMtaramAM koi padArtha pratye mArApaNAnI buddhi pedA thatI nathI ane rAgapaNa thato nathI. kevo uci koTino virAga jALavIne beThelA che. to emanA darzana karatAM karatAM eTale AMgInA darzanamAM e virAgI AtmAnA darzana karatAM enuM ciMtavana karatAM ApaNAmAM paNa AMzika virAga bhAva pedA thAya e mATe karavAnAM che paNa AMgI bahu sArI che e mATe karavAnA nathI e virAga rUpe zradhdhAno je guNa pragaTa thayelo che tevA ja guNano aMza ApaNane pedA thAya-enI anubhUti thAya ane Takyo rahe e mATe darzana karavAnA che. A kAraNathI vAraMvAra aMgaracanA karavAnuM vidhAna kaheluM che. mATe ApaNuM citta mithyAtvamAM acala raheluM che. te cala karavAnuM che. pAMcamA ArAmAM janmelA. jIvono mokSa thato nathI kAraNake e jIvomAM guNo rahelA hoya che ke je guNo cothA ArAmAM janmelA jIvomAM hotA nathI mATe teo mokSa jAya che. pAMcamAM ArAmAM janmelA jIvomAM guNo je kahelA che te guNo paikI pahelo guNa sevaka jana vatsalatA guNa kahelo che. ahIM sevaka jana tarIke rAga dveSa krodha-mAna-mAyA-lobha-kAma Adi sevakajana kahelA che ane tenuM vAtsalya eTaluM badhuM hoya che ke jenA Ne enA vagara e rahI zakato ja nathI ene khoTuM na lAgI jAya tenI kALajI rAkhIne jIve che. bIjo guNa acala cittatA kahelo che. mithyAtvamAM acala cittavALA hoya che. mithyAtvamAMthI buddhi calAyamAna nA thai jAya tenI e satata kALajI rAkhe che mATe mokSa thato nathI jyAre cothA ArAmAM jIvo AvA guNavALA. hotA nathI. mATe teo jaldI mokSe jAya che. mATe ApaNe AtmAne sAvaceta banAvI darzana guNa kSayopazama bhAvapedA thai zake evI sAmagrI. maLelI che to te prayatna jarUra karavo joie ke jethI samyakuzradhdhA pedA thAya ane Take. AtmAnA lakSaNane viSe bIjuM sAmAnya bodharUpa darzana nAmanuM lakSaNa anAdi kALathI jagatane viSe jIvo anAdikarmanA saMyogavALA hoya che e anAdi karmanA saMyogathI atyaMtara saMsAra rAgAdino ane bAhya saMsAra janma maraNano anAdi kALathI cAlyA kare che emAM jJAna ane darzanano upayoga jIvone anAdi kALathI cAlyA kare che. eka aMtarmuhUrta jJAnano upayoga eTale vizeSa bodha (jJAna) rUpe ane eka aMtarmuhUrta darzanano upayoga eTale sAmAnya bodha (jJAna) rUpe cAlyA ja kare che. e darzanano upayoga jIva jyAre avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM Ave tyAre enA kSayopazamabhAvanI vRddhi thAya che. vyavahAra rAzinA ekendriyapaNAmAM e jIvane darzana upayoganA kSayopazama bhAvathI AhAra saMjJA-bhaya saMjJA-methuna saMjJA-parigraha saMjJA sateja thatI jAya che eTale thoDo e saMjJAono ughADa vadhato jAya che. e saMjJAonA ughADathI jIva sAmAnya upayoga rUpa darzanathI moharAjAne sateja karato jAya che eTale rAgAdi pariNAmane tIvra banAvato jAya che. A rIte jIva sAmAnya upayoga rUpa jJAnathI ekendriyapaNAmAM sparzanA indriyathI AhAranA pudgalo grahaNa karato hato ane rAgAdi pariNAma karato hato. evI rIte beindriya jIva rasanA indriyathI AhAranA pugalo grahaNa karatAM svAdanI pArakhA karI sAruM lAge to grahaNa kare ane jIbhane pasaMda na paDe to grahaNa na kare e lakSaNa (guNa) saMskArane pedA karI majabuta kare che. te indriya jIva dhrANendriyathI AhAranA pudgalo sArA anukULa svAdavALA hovA chatAM gaMdha ne pasaMda na lAge to te pudgalono AhAra karato nathI e gaMdhane pArakhIne pradhAna paNe jIvana jIvanAro hoya che. caurIndriya jIvo AMkhathI pudgalane jovAnI zakti maLelI hovAthI pudgalomAM rahelA varNane Page 36 of 78
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ joine (lAla, pILA, lIlA, kALA, saphTa) je varNa pasaMda paDe-game tene ja grahaNa kare che. bIjA pugalone nahi. A lakSaNa A indriyathI pedA thAya che ane eja rIte zravaNendriyathI zabda sAMbhaLavAmAM sArA zabdo sAMbhaLavA male toja game nahi to nahi. ityAdi A eka eka indriyonA guNone prApta karato-ene sAcavato jIva A sAmAnya upayoga rUpa darzanathI eTale darzana guNathI jIva potAno du:khamaya saMsAra vadhArato jAya che e sAmAnya bodharUpa guNa jyAre jIva samajaNanA gharamAM Ave tyAre ene A guNonI. oLakhANa pedA thatI jAya che ane e oLakhANa thatAM potAne lAge che ke meM A sAmAnya bodhathI rAgAdi pariNAma vadhArIne mArA AtmAne keTalo du:khI karyo. du:khamAM keTalo kALa meM pasAra karyo. have mArA AtmAne du:khI karavo nathI. AvA vicArathI A sAmAnya bodha je rAgAdi pariNAma vadhAravAmAM sahAyabhUta thato hato enA badale je padArthomAM rAgAdi karavAthI rAgAdino nAza thAya evo prayatna karavA mATe icchA karato jAya che ane e sAmAnya bodhano upayoga karato jAya che enA kAraNe jIva kSayopazama bhAve sAmAnya bodhane Atmika guNa khIlavavA mATe upayoga karato jAya che ema kahevAya. ema karatAM karatAM jyAre jIvane saMpUrNa mohanIya karmano kSaya thaze tyAre e sAmAnya upayogathI jIvane kSAyika cAritranI prApti thaze e kSAyika cAritranI prAptithI jIvo jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya ane aMtarAya e karmono saMpUrNa kSaya karIne potAnA AtmAmAM rahela kevala darzana guNane pedA kare che. e pedA thayA pachI eka samaye kevalajJAna bIjA samaye kevala darzana ema samaye samaye jIvane sAdi anaMtakALa sudhI e jJAna-darzanA badalAyA ja kare che. e darzana upayoga eTale darzana guNa AtmAno kahevAya che. jyAM sudhI jIva kevalajJAna na pAme tyAM sudhI e jIva chadmastha kahevAya che e chasthapaNAmAM jIvo ne eka aMtarmuhUrta vizeSa bodharUpa jJAna upayoga ane sAmAnya bodharUpa darzana upayoga cAlyA kare che. pahelA koipaNa padArthanuM jJAna karavuM hoya to A jIvone e padArthano sauthI pahelA sAmAnya bodha pedA thAya che pachI eka aMtarmuhUrta pachI vizeSa bodha thAya che jyAre ghAtI karmono kSaya thatAM jIvane pahelA vizeSa bodharUpa kevalajJAna thAya che ane samaya pachI sAmAnya bodha rUpa kevala darzana thAya che. ' chadmastha jIvone koi labdhi pedA thavAnI hoya eTale labdhi pedA thAya to te vizeSa bodhanA. upayogamAM eTale jJAnanA upoyagamAM thAya che. ahIM labdhi eTale Atmika guNa tarapha javAno, e tarapha AtmAne lai javAno je pariNAma pedA thAya te labdhi kahevAya che, paNa aThThAvIsa labdhimAMthI koi labdhi ahIM labdhi rUpe grahaNa karavAnI nathI. AthI jIva apunarbadhaka dazAnA pariNAmane pAme te jJAnanA upayogamAM ja pAmI zake che paNa darzananA upayogamAM nahi ema uttarottara pariNAmamAM jANavuM. cAritraguNa cAritra eTale sthiratA. sthiratA guNane paNa AtmAnI sAthe abheda rUpe kahelo che mATe te AtmAnuM lakSaNa gaNAya che. jagatamAM rahelA jIvone sthiratA vagara koi pravRtti thai zakatI nathI. bhale pachI te heya padArthomAM sthiratA rAkhIne pravRtti karato hoya ke upAdeya padArthamAM sthiratA rAkhIne karato hoya paNa sthiratA to. joie ja. e sthiratA vagara koi jIvI zakatuM nathI AthI ja e AtmAno guNa che ane abheda rUpe kahelo che. Aje ApaNe paNa je kAMi pravRttio karIe chIe temAM heya padArthonI pravRttimAM jeTalI sthiratA rahelI hoya che teTalI ke ethI adhika sthiratA upAdeya padArthonI pravRttimAM che ? lagabhaga nathI. saMsAranI ghara AdinI pravRttionI sthiratA e heya pravRttinI sthiratA gaNAya che ane deva, gurU, dharmanI Page 37 of 78
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM anuSThAnonI je kriyAo te upAdeyanI sthiratAvALI gaNAya che. heya padArthomAM sthiratA anAdikALathI jIva sAthe laine to hoya che. eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM ane bhavobhavamAM sukhanI zodhanI pravRtti sthiratA pUrvakanI cAlyA ja kare che. jyAre deva, gurU, dharmanI pravRtti karatAM karatAM sthiratA purUSArthathI pedA karavAnI che. deva, gurU, dharmanI pravRtti purUSArtha rUpe cAlu che paNa temAM sthiratA vadhatI jAya che evI anubhUti thAya che kharI ? jyAM sudhI AtmAmAM mithyAtvano udaya hoya che tyAM sudhI upAdeya padArthonI pravRttimAM sthiratA AvatI ja nathI. AthI ja e kriyAono pravRtti anaMtIvAra anaMtA bhavane AzrayIne karI paNa sthiratA lAvavAnA dhyeyathI banI nathI. AthI ja kuTuMba-dhanA Adi padArthomAM jeTalI sthiratA che eTalI sthiratA deva, gurU, dharmamAM dekhAtI nathI. AnuM mukhya kAraNa e paNa jaNAya che ke kalyANakArI eTale AtmAne kalyANa karanArI pravRttio jJAnIoe je kahI che te kalyANakArI mAnIe chIe kharA ? ApaNane kalyANakArI lAge che kharI ? jo e kriyAo kalyANakArI mAnIne karIe to jarUra te pravRttimAM sthiratA Ave ane mane sthiratA have pedA thAya che evI pratitI paNa jarUra thAya. mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke jJAna e zradhdhAne lAvanArUM ane AvyuM hoya to zradhdhAnI majabUtAi karAvanArUM che tema kriyA e sthiratAne lAvanArI che. jeTalI kriyA vizeSa rIte karato jAya tema tema sthiratA pedA thatI ja jAya. ekaluM jJAna meLavI dhyAnamAM besI javAthI sthiratA AvatI ja nathI huM to dhyAna karIza paNa kriyA nahi karuM ema kahI dhyAnamAM besI jAya tene jJAnIoe mithyAdraSTi jIvo kahyA che. e potAnuM kalyANa karI zake nahi ane anekanuM paNa kalyANa karI zake nahi mATe jJAnIoe jJAna ane kriyA bannethI mokSa kahyo che. kriyAnI ArAdhanAmAM jeTaluM mana sthira thatuM jAya eTalo mokSa najIka thato jAya paNa kyAre ? kalyANakAro A ja pravRtti che. AnA sivAyanI pravRtti kalyANakArI nathI ja AvI pratitI rUpa sthiratA pedA thayelI hoya to. mATe kalyANakArI mArgamAM sthiratAnI jarUra che. e sthiratAthI ja heya padArthonI sthiratAne toDavAnI che. upAdeya padArthomAM sthira buddhi pedA karavA mATe vAraMvAra kriyA karavAnuM vidhAna kahyuM che eka be vAra kriyA karavAthI sthiratA AvatI nathI. vAraMvAra kriyAonAM saMskAra paDatAM jAya ane sthiratA keTalI vadhe che te jotAM jaie to ja heya padArthonI sthiratA jarUra tUTe-te saMskAro. nAza pAme. AthI ja jJAnIo kahe che ke sthiratA lAvavAno rasto kriyA che. dhyAtA-dhyeya ane dhyAna svarUpe tana, mana, dhyAna lagAya ema kahyuM che. e traNeno ekAkAra pariNAma pedA thAya te samApatti bhAva kahevAya. che. saMsAramAM jIvone samApati bhAva cAlu ja che. dhyAtA = pote. dhyAna = heya padArthomAM upAdeya buddhinuM ane tenI vRttinuM dhyeya = te padArthane prApta karavA mATenI kriyA A samApatti bhAva cAlu ja che. saMsArI saghaLA ya jIvo A rIte ja pravRtti karyA kare che. jene jevI zakti paNa A bhAva to kharo ne ? cAritra eTale kriyA ane darzana = zradhdhA. je padArthomAM zradhdhA na hoya to te padArthone meLavavAnI kriyA kare ? ane zradhdhA. hoya to meLavavAno meLavelAne jALavavAnI ane sAcavavAnI kriyA karavAnuM cAlu ja hoya che ne ! te dhyAna mATe zarUAtathI dhyAnamAM besAya nahi. pahelA dharmanI kriyA karavAnI. te dharmanA jJAnano abhyAsa karavAno ane teno svAdhyAya karIne draDha karavAnuM ane temAM mananI sthiratA rAkhavA mATe vAraMvAra kriyA karyA karavAnI pachI AgaLa vadhIne je je anuSThAnomAM sthiratA AvatI hoya te pramANe te te kriyAmAM dhyAnA sthira karavAnuM kahyuM che mATe jaina zAsanamAM maMdire javAnI kriyAthI zarU karIne cAritra sudhInI badhI ja kriyAne dhyAna rUpe kahelI che. je jIvone je kriyAmAM samAdhi vizeSa rahetI hoya-sthiratA vizeSa rahetI hoya temAM vizeSa TAima mATe paNa bIjI kriyAo potAnA jIvanamAMthI choDe nahi eTale tyAga na kare. jagatamAM saghaLAMya jIvone avirati rUpa cAritra hoya che. ekendriyathI paMcendriya sudhInAM jIvane A cAritra udaya rUpe (avirati cAritra) cAlu ja rahe che ekathI cAra guNasthAnaka sudhI eno udaya hoya che Page 38 of 78
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane pAMcamAM guNasthAnakamAM paNateno thoDo ghaNo udhya cAlu rahe che. chaThThA guNasthAnakamAM A avirati cAritrano udaya hoto nathI. pahelA guNasthAnake rahelo jIva apunabaMdhaka dazAnA pariNAma pedA karIne deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karatAM karatAM temAM sthiratA meLavavA mATenI je pravRttio kare che te kriyAone sadyAritra kahevAya che. Atmika guNo pedA karavAnA hetuthI jIva dharmanI je koi pravRtti kare che temAM sthiratA pedA thavAnI ja ane teja AtmAno cAritra guNa che ema jJAnIo kahe che sidhdhigatimAM te sthiratA rUpa guNa saMpUrNa ane kAyamano che jyAre pahelA guNasthAnake tenA aMza rUpe sthiratA rUpa guNa hoya che. A Atmika guNano AMzika AsvAda je pedA thAya che temAM eTalI badhI zakti ane tAkAta hoya che ke enI apekSAe duniyAnA uMcAmAM uMcI koTinA padArthone viSe sukhano AsvAda kAMi ja nathI, biMdu mAtra paNa hoto nathI. evo AsvAda e Atmika sukhanI anubhUtinA AsvAdamAM rahelo che. AvA AsvAdanI anubhUtinA pratApe jIvane anukULa padArthono rAga oLakhAi jAya che ane tenI oLakha thatAM. te padArthomAM je sukhanI budhdhi hatI te nAza pAmatI jAya che. AvI anubhUti jyAM sudhI pedA thAya nahi tyAM sudhI jIvane mokSanI rUci-mokSanI irachA mokSano abhilASa aMtarathI pedA thAya nahi ane e icchA ke abhilASa pedA karavAnuM mana na thAya ane dharmakriyAo jIvanamAM cAlu hoya ane temAM AnaMdanI anubhUti thAya te anubhUti mohanA gharanI gaNAya che kAraNa ke avirati cAritranA udaye e kriyA karatAM karatAM AMzika AnaMda moharAjA paNa karAvI zake che mATe te anubhava karavAno nathI paNa saMDyAritra rUpe je AsvAda kahyo che teno anubhava karavAno che A anubhava thAya toja mithyAtvanI maMdatA thai kahevAya ene ja kSayopazama bhAve dharma prApta karavA mATenuM bIja zarU thayuM ema kahevAya che. A bIja pedA karone temAM sthiratA keLavavAno prayatna karavo eja cAritra guNa kahevAya che ane e prayatna karatAM karatAM jyAre saMpUrNa prayatnapUrNa thAya tyAre saMpUrNa Atmika svarUpa pragaTa thAya che. te saMpUrNa cAritranI prApti kahevAya che. (4) tapa e paNa AtmAnuM lakSaNa che. icchA nirodha rUpa tapa e tapa kahyo che. icchAonA abhAvanuM sukha teja tapanuM sukha-e AtmAnuM ja sukha che. ApaNe je navakArazI-porasi-sADhaporasi-parimuDha besaNuM-ekAsaNuM-AyaMbila-upavAsa-chaThTha Adi je tapa karIe chIe te tapa nahi e tapa ApaNe je karIe chIe tenAthI to icchAo poSAya che. anukULatAone sAcavIne ApaNe e tapa karIe chIe mATe te tapa kahevAya nahi. bhale navakArazI karato. hoya paNa te navakArazInA tapathI khAvA pIvAnA padArthonI icchAono saMyama thato hoya to te navakArazIne tapa kahevAya che. jo upavAsAdi karavA chatAM icchAono saMyama thato na hoya to te tapa kahevAto nathI. mATe jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke jIvanamAM eka lAkha AyaMbila kare ane pAraNAmAM be kalAka svAda kare to eka lAkha AMyibalathI je puNya baMdhAyuM hoya tenAthI vizeSa pApabaMdha paNa thAya evI ja rIte jIvanamAM dazA upavAsa kare-aTTAi kare ane pAraNAmAM pAMca miniTa svAda kare to daza upavAsa ke aThThAithI baMdhAtA puNya karatAM pApa baMdha vizeSa thAya che. AnA uparathI vicAra karo ke rasanendriya keTalI bhayaMkara koTinI che. eTaleja jJAnIo kahe che ke pAMca indriyomAM rasanendriya pradhAna che jo rasanendriya kAbumAM Aveto bAkInI indriyo sahaja rIte kAbumAM AvavA lAge. tapano abhyAsa pADatAM pADatAM jIva vAraMvAra tapa kare paNa enI sAthe bIjI indriyono saMyama thato na dekhAya ane ghoDApUranI jema viSayomAM joDAtI hoya to te karelo tapa e samyaphatapa nathI icchAono nirodha je tapathI thato dekhAya te ja kharekhara tapa che e irachAnirodhanA sukhanI anubhUtithI jIvone koipaNa anukULa padArthonA sukhano irachA thatI nathI ThIka che maLyuM che khAi lyo-bhogavI lyo e vicAra hoya che paNa Page 39 of 78
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ te padArthonI icchAo thatI nathI kAraNake anukULa padArthomAM je sukha anubhUti che e padArthonI je icchAo che e evI che ke koi eka padArthanI icchA thai puNyodayathI e padArtha malI gayo eTale enAthI caDhIyAtA padArthanI icchA thavAnI ja. e padArtha male eTale enAthI caDhIyAtA padArthanI irachA thavAnI ja. A paraMparA cAlyA ja karatI hoya che enA kAraNe maLelA ke meLavelA padArthane paNa tenAthI sArA padArthanI icchAothI te bhogavI zakAtA nathI ane bhogavatA paNa te padArthamAM jIvane sukhanI anubhUti thatI nathI. duniyAnA anukULa padArthomAM e svabhAva rahelo che mATe jJAnI bhagavaMto e padArthone du:kharUpa-du:kha phlaka ane duHkhAnubaMdhi kahe che. e padArtha sukha ApanAro thato nathI jyAre icchAono abhAva thavA mAMDe e sukhanI anubhUti jIvane thAya eTale je padArtha male te padArthanI adhikapaNAnI temaja enAthI sArApaNAnA. padArthanI icchA thatI nathI ane ethI ja maLelA padArthane temAM je pramANe sukha raheluM hoya te sukhanI anubhUtithI bhogavI zake che e A saMsAramAM rahIne paNa jIva anubhUti karI zake che to ATalI AMzika anubhUtithI padArthanI icchAnA abhAva rUpa sukha anubhavAya to jyAM sadA mATe icchAnirodha eTale irachAno abhAva ja hoya emanuM sukha kevuM haze ? e anubhava kevo haze ? e vicAra thai zake che e je sukha e sukhane jJAnIo mokSanuM-AtmAnuM sukha kahe che. e sukha ApaNA atmAmAM ja raheluM che. mATe ja jJAnIoe icchAone ja du:khanuM mUla kaheluM che. jeTalI para padArthanI icchAo vadhAre eTalo jIva du:khI vadhAre mATe jaina zAsanamAM tyAganI pradhAnatA kahI nathI vairAgyapUrvakanA tyAganI pradhAnatA kahelI che. bAhya padArthono-parigrahano tyAga karavo e tyAga kahevAya che paNa te padArthono tyAga na thAya to paNa icchAono saMyama karavo ane pachI tyAga karavo evA tyAganI kiMmata che ekalA tyAganI nahi . mATe jaina zAsananA muni eTale icchAnA tyAgapUrvaka eTale icchAonA saMyama pUrvaka bAhya parigrahanA tyAgI kahevAya che eTale munio je che te bAhya atyaMtara parigrahanA tyAgI gaNAya che. bAhya parigrahano tyAga karI atyaMtara parigrahano tyAga karavAno abhyAsa karato jAya. jyAre zrAvakone eTale bAhya parigrahano tyAga icchAnA nirodhanA hetuthI karatAM javAno che. mATe jJAnIoe icchAnirodha rUpa tapa e AtmAno guNa che ema kahela che. te pAmavA mATe ja deva, gurU, dharmanI ArAdhanA kahelI che. (5) vIrya nAmanuM lakSaNa anAdi kALathI jIva anAdi karmanA saMyogathI parAdhIna paNe jIve che mATe jyAM jyAM maraNa pAmI. jyAM jyAM utpanna thAya che tyAM tyAMthI pudgalono AhAra karI temAMthI zaktione pedA karI karIne jIvI rahelo che paNa ene potAnA AtmAnI vIrya zakti zuM che te jANavAnI-jANIne meLavavAnI irachA ja pedA thatI nathI mATe pugalanA saMyogavALI zaktine ja potAnI zakti che ema mAnIne pote jIvI rahelo hoya che. jyAre vIryaMtarAya karmano saMpUrNa kSaya thAya tyAre ja jIvane anaMta vIrya nAmanI zakti pedA thAya che. e zakti tyAre ja pedA thAya che ke mohanIya karmano saMpUrNa nAza thAya eTale kSAyika cAritra rUpa AtmaramaNatAnI sthiratA rUpa guNa pedA thAya pachI ja jIva saMpUrNa vIAMtarAyano kSaya karI zake che ane pachI ja jIvane anaMtavIrya zakti pedA thAya che. vIryaMtarAyanA kSayopazama bhAvathI AtmAmAM rahelI je vIrya zakti che te pudagalonA saMyogathI thoDI ghaNI anubhavAya che paNa svataMtrapaNe anubhavAtI nathI. pudagalomAM je zakti rahelI che tenA karatAM AtmAnA asaMkhya pradezomAMthI eka pradezamAM paNa anaMtagaNI adhika vIrya zakti rahelI hoya che. zrI tIrthaMkara paramAtmAone vIAMtarAyanA kSayopazama bhAvathI chelle bhave pudgalanA saMyogathI je zaktipadA thAya che evI zakti jagatamAM bIjA koipaNa jIvomAM hotI nathI keje zaktithI eka aMgUTho Page 40 of 78
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtra dabAvavAthI AkhuM vizva eTale brahmAMDa DolAyamAna thai jAya che. merUparvata upara janmAbhiSeka vakhate zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAe indranI zaMkAne dUra karavA mATe eka aMgUTho dabAvyo temAM to acalA zAzvata game tevA vAyarAno jhaMjhAvAta Ave to paNa DolAyamAna na thAya e merU parvata DolAyamAna thai gayo. jagatamAM pahADo DolavA lAgyA vRkSo paDavA lAgyA indra mahArAjA vicAra karavA lAgyA ke AvA sArA samaye A zuM banyuM ? paNa upayoga mukIne joyuM to lAgyuM ke mArI bhUla thayelI che. bhagavAna pAse mAphI mAgI tyAre basthira thayuM. to eka aMgUThAmAM ATalI zakti rahelI che. evI ja rIte vAlI muni aSTApada parvata upara kAussaga dhyAne rahelA che te vakhate vIryaMtarAyanA kSayopazama bhAvathI emane je zakti pedA thai che e kevI hatI khabara che ? rAvaNa jyAre potAnA vimAnamAM besIne vA nIkaLyo che ane aSTApada parvata uparathI pasAra thAya che te vakhate tenuM vimAna sthaMbhIta thAya che eTale vimAna nIce utArIne jUe che kone thaMbhIta karyuM. temAM A vAlI muni dekhANAM eTale rAvaNane gusso caDyo che ke A mahAtmAne tIrtha sAthe upADI samudramAM phrI dauM e vicArathI nIce utarI jamInanI aMdara pesI Akho aSTApada parvata upADe che te vakhate mahAtmAe joyuM ke A tIrthano nAza thaze mATe kAussagapArI jamIna upara eka aMgUTho dabAve che tenA kAraNe jamIna nIce besavA mAMDI temAM rAvaNa sapaDAi gayo che nIkaLI zakato nathI nIkaLavAnI bUmo mAre che ane potAnI bhUla samajAtAM micchAmi dukkaDuM Ape che. tyAre vAlI muni aMgUTho lai le che. adhdhara kare che ane rAvaNa nIkaLe che AthI vicAro keTalI zakti vIryanI pedA thayelI che paNa teno upayoga zene mATe kare che ? potAnA karmone khapAvavA mATe. Aje ApaNane maLelI zaktino zuM upayoga karI rahyA chIe e vicAro ! evI ja rIte carama zarIrI evo aMjanA satIno putra hanumAna janmatAnI sAthe je vIryaMtarAyanA kSayopazama bhAvathI zakti laine Avyo che ke je potAnI mAtA temanA bhAinI sAthe vimAnamAM besIne putrane khoLAmAM laine bhAine tyAM jAya che tyAM vimAna AkAzamAM uDatAM cAle che ane hanumAna hAthamAMthI paDyo ane bahAra nIkaLIne koi pahADa upara pachaDAyo to tenI zaktithI pahADanA TUkaDA thai gayA paNa hanumAnane kAMi thayuM nathI. eto uparathI hase che. A badhI zaktio pudgalanA. saMyogathI vIryaMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI pedA thAya che to karmanA saMyoga vagaranI zakti keTalI haze. ane kevI uMcI koTinI haze eno khyAla Ave che ? A badhA jIvo AvI zaktino upayoga karIne potAnA karmono nAza karatA hatA. jyAre AjanA jIvone jo AvI zaktio pedA thAya to zuM kare ? mATe e zakti malI nathI eja sAruM che ne ! Aje je vIryaMtarAyanA kSayopazamathI zakti maLelI che teno deva, gurU, dharmanI bAbatamAM vadhAre upayoga thAya che ke saMsArIka kAryomAM teno upayoga vadhAre thAya che. maLelI zaktino jeTalo saMsArI kAryomAM upayoga karIe chIe te durUpayoga kahevAya che ane e durUpayogathI jIvo evuM karma upArjana karatAM jAya che ke maryA pachI ATalI paNa zakti maLaze nahi ane deva, gurU, dharmamAM jeTalo upayoga karato jAya te sadupayoga kahevAya che e sadupayogathI bhavAMtaramAM AnA karatAM vadhAre zakti pedA thatI jAya evuM karma baMdhAtuM jAya che. ApaNe zuM karavuM che ? ane zuM karI rahyA chIe ? mATe pugalanA saMyoganI parataMtratA dUra karavA bhAvanA hoya to AtmAnI svataMtradazAne oLakhavI paDaze e oLakhavA mATe ja maLelI zaktino upayoga zemAM karavAno che ? e jANo cho ? anAdikALathI jIvA anukULa padArthomAM gADharAga vALo banelo che ane pratikULa padArthomAM gADha dveSa vALo banelo che ene oLakhIne e gADha rAgano nAza karavAmAM ane gADha dveSano nAza karavAmAM upayoga karavAno kahelo che. e zaktino upayoga deva,gurU, dharmanI ArAdhanAnA anuSThAnonI kriyA karatAM karatAM ApaNo anukULa padArtho pratyeno rAga keTalo ghaTato jAya che ane deva, gurU, dharma pratye keTalo rAga vadhato jAya che e jotAM javAnuM kAraNa jyAM sudhI potAnI graMthI oLakhavAnI icchA pedA na thAya tyAM sudhI AtmadarzananAM sukhanI Page 41 of 78
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhAMkhI paNa thAya nahi. Aje ghaNAM kahe che ke amone dhyAna karatAM karatAM AMzika AtmadarzananI anubhUti thAya che. prakAza prakAza jevuM dekhAya che to jJAnIo kahe che ke e Atmadarzana nathI jagatamAM evA ghaNAM pudagalo prakAzavALA rahelA che ke je ApaNe cakSathI joi zakatA nathI. evA pugalone te dhyAnanA mAdhyamathI-mananI sthiratAthI dekhI zake. AtmAto arUpI che tenuM sukha paNa anaMtavIrya rUpe arUpI che e koi di' dekhI zakAya nahi mATe evA pugalonA darzanane Atmadarzana thayuM-AtmAne joyo kevA prakArano che e khabara paDI ema je mAnavuM te mithyAjJAna rUpe banI zake che. bAkI AtmAne Atmapradezone kevalajJAno sivAya koi joi zakatuM nathI. A kALamAM kevala jJAna che nahi mATe te dekhAya nahi. paNa e AtmadarzananI. AMzika anubhUti jarUra thai zake che te anubhUti dhyAnathI thatI nathI paNa graMthIbhedathI thai zake che. anAdi kALathI bhaTakato evo jIva anukULa padArthomAM sukhanI zodha karyA kare che ane A sukha sarvasva rUpe eja che. evI enI draDha mAnyatA che e mAnyatAnA pratApe jema jema puNyanA udayathI anukULA sAmagrI malatI jAya che tema teno rAga gADha thato jAya che paNa ene khabara nathI ke duniyAmAM AnAthI caDhIyAtuM sukha che ane te mArI pAse mArA AtmAmAM ja raheluM che. anukULa padArthona sukha icchA mujabanuM malyA pachI bIjI aneka icchAo sukhanI pedA karAve che mATe e sukhane jJAnIo du:kharUpe kahe che. jyAre AtmAmAM raheluM sukha evA prakAranuM che ke jenI AMzika anubhUti pedA thAya eTale duniyAnuM sukha enI AgaLa kAMi ja nathI evI ene anubhUti thAya che ane e sukhanI anubhUtithI sukhanI icchA eja du:kha karanAra du:khanI paraMparA vadhAranAra che ema ene lAge che. e potAnA AtmAmAM rahelI graMthInI oLakha kahevAya che. e rIte oLakha thavA mAMDe ane deva, gurU, dharmanI ArAdhanA thatI jAya to bhagavAna je sukhanI anubhUti kare che te meLavavAnI icchA thAya. A sukhane meLavavAnI icchA thavI ene ja jJAnIo mokSanI. icchA mokSano abhilASa kahe che. A mokSano abhilASa pedA thAya evI dazAnA pariNAma Ave tene apunardhadhaka dazAnA pariNAma kahe che. e pariNAmanA pratApe e icchA mujaba sukhanI anubhUti karavA mATe jyAM jyAM e sukha, kevI rIte meLavAya-anubhUti karI zakAya enuM jyAM jJAna malatuM hoya te jJAna meLavavA. mATe javAnI icchA thAya te irachA yoga kahevAya che. e jJAna meLavatAM duniyAmAM jyAre jyAre kAmakAja karatAM navarAzano TAima male eTale te jJAnanA vicAro ne vAraMvAra yAda karyA kare enAthI aMtaramAM navI navI bhAvanAo rUpe vicAro AvyA kare e vicAro gurUpAse jai pragaTa kare. gurU bhagavaMta kahe bhAi tamone je vicAro Ave che eja vicArone jJAnI bhagavaMtoe zAstromAM lakhyA che eTale e sAMbhaLIne e jIvane aMtaramAM thAya zAstromAM eja mArI vAto Ave che ? jJAnIo pahelethI jANatA hatA ! ane jJAnIoe e vAtone zAstromAM lakhIne amArA pratye keTalo upakAra karelo che. evI vicAraNA karatAM karatAM zAstra pratye bahumAna ane AdarabhAva pedA thAya ane pachI jIva deva, gurU, dharmanI ArAdhanA karatAM mana, vacana, kAyAnuM sAmarthya pedA karIne e graMthI pratye gusso vadhAratAM vadhAratAM ene bhadavA mATeno prayatna karato jAya che. e sAmarthya yoga kahevAya che. jema jema jIva sAmarthyathI graMthI pratye gusso vadhArato jAya che. tema tema jIva anukULa padArthothI nirbhaya banato jAya che. eTale have bhaya rahita thato abhaya rIte jIvana jIvavAnI zakti pedA karato jAya che. e rIte jIvana jIvatAM have kheda rahita paNe deva, gurU, dharmanI pravRtti karato jAya che ane potAnA doSone oLakhIne dUra karavA prayatna karato jAya che. bIjAnA doSo dekhAya to tenA pratye karUNA bhAva pedA karato jAya che. A rIte abhaya. akheda ane anveSane pedA karato maitrI-pramoda-kAraNya ane mAdhyastha bhAva pedA karato graMthI pratye gusso atyaMta vadhArato jAya che. e gusso vadhAratAM vadhAratAM jyAre anaMtAnubaMdhi anaMtAnubaMdhi jevo krodha pedA thAya che tyAre jIva caramayathApravRttakaraNane pAme che. jyAM eno pariNAma (tapta loha pada dhRti samIjI pehalI pApa pravRtti) eTale ke saMsAranI sAvadha vyApAravALI pravRtti enA vicAro tapAvelA loDhA upara cAlavA jevI bhAse che. Avo pariNAma sthira thAya Page 42 of 78
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI ja apUrvakaraNa nAmano adhyavasAya pedA thAya che. eTale ke atyAra, sudhImAM koivAra pedA thayelo. nathI evo apUrva AnaMda rUpe adhyavasAya pedA thAya che ke je adhyavasAyane jJAnIoe tIkSNa kuThArA (kuhADA) jevo vhelo che. evo adhyavasAya thAya tyAre ja graMthIbheda thAya che. A graMthIbheda atAtvika yoganA sAmarthyathI pedA thAya che ane tyAra pachI eka aMtarmuhurte anivRttikaraNa adhyavasAya pedA thAya ane enuM aMtarmuhurta pUrNa thAya pachIja jIvane upazama samakItanI prApti thAya che. e upazama samakItanI. prAptinA kALamAM eTale enA aMtaramAM evo atyaMta AnaMda pUrvakano anubhava thAya che ke je AnaMdane kevalajJAnI bhagavaMto paNa vacanathI varNavI zakatA nathI eTale enuM varNana thai na zake evo AnaMda thAya che. mATe maLelI vIrya zaktino A rIte upayoga karavAmAM Ave toja jIva anaMta vIryane vahelI take prApta karI. zake. graMthIbheda je samaye thAya che te samayathI kSayopazama bhAve dharmanI prApti thAya che. e jIva jyAre AThamA guNasthAnakane prApta karI tAtvika sAmarthya yogane pAmI kSayopazama bhAvanA. dharmano nAza karavA prayatna kare ane kevalajJAna pAmI kSAyika bhAve dharma na pAme tyAM sudhI eno purUSArtha cAlu hoya che. mATe anaMtavIryanI zakti teramAM guNasthAnake prApta thAya. teramAnA aMte jIva sUkSma mana-vacana-kAya yogane rUMdhI bAdara, mana, vacana, kAya yogane rUMdhe tyAre jIva caudamAM guNasthAnake zelezI karaNa nAmanA adhyavasAyane prApta kare che ane potAnA Atma pradezone 23 bhAgamAM sthira karIne sakala karmathI rahita thaine siddhi gatine pAme che. anaMta vIrya nAmano guNa arUpI hoya che jene jovAnI tAkAta kevalI bhagavaMtonI ja hoya che. ApaNe anubhavI zakIe yopazama bhAve paNa dekhI zakatA nathI. mATe kSayopazama bhAve samakItanI prAptithI jIva e Atma sukhane anubhave tenA pariNAme saMsAranuM anukULa padArthavALuM sukha manuSyapaNAnuM ke devatAipaNAnuM te du:kharUpa lAge-tuccha lAge e enA vartanamAM paNa jaNAya eTale dekhAya to ja samakIta kahevAya. mATe AcArya bhagavaMta haribhadrasUrI mahArAjAe kahyuM che ke samakItI jIva saMsAramAM vase kharo paNa rame nahi. ramaNatA Ave to samakItamAM aticAra lAge agara samakIta jAya mATe A bhavamAM maLelA mana, vacana, kAyAnA vIryanA vyApArathI upayoga karavA jevo lAge to samyaktva eTale samakIta pAmavA mATe karavAno che. toja deva, gurU, dharmano je ArAdhanA rUpe purUSArtha karIe chIe te lekhe thAya. upayoga e paNa lakSaNa che. upayoga e jIvanuM lakSaNa che. kAraNa ke jJAnaguNa eTale vizeSa bodha. padArthone vizeSa rIte jANavA te jJAna guNa kahevAya ane padArthone sAmAnya rIte (rUpe) jANavA te darzana guNa kahevAya. A banne guNo AtmAnI sAthe abheda rUpe rahelA che. AtmAthI koi kAle bhinna rUpe hotA nathI. anAdi kALathI avyavahAra rAzImAM jIva rahelo hato to paNa tyAM akSaranA anaMtamA bhAga rUpe jJAna ane darzana eka eka aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta cAlu ja hatA. tyAM paNa jIvane jJAnano abhAva nahoto. jo tyAM eTaluM paNa jJAna na hota- darzana na hota to jIva ajIva thai jAta paNa evuM banatuM nathI. AthI ja e jJAna-darzana guNa AtmAnI sAthe abheda rUpe rahelA hoya che. ethI e eka eka aMtarmuhurta aMtamUhurte cAlyA kare che e upayoga kahevAya che. AthI e upayoga e jIvanuM lakSaNa che. ane A upayoga kSayopazama bhAve bAramAM guNasthAnakanA aMta samaya sudhI jyAM sudhI jIvane kSayopazama bhAve jJAna hoya che tyAM sudhI cAlu ja hAya che. jyAre jIvane kevalajJAnanI prApti thAya eTale kSayopazama bhAvanA jJAnano nAza thAya che. ane kSAyika bhAve jJAnanI prApti thAya che. e kSAyika bhAvanA jJAnamAM have upayoga mukavAnI jarUra rahetI nathI. e upayoga satata cAlyA ja kare che. jema ghaDIyALamAM lolaka satata cAlyA kare enI jema cAlyA ja kare che. mAtra vizeSatA eTalI ja hoya che ke chamastha jIvane e upayoga aMtarmuhurta-aMtarmuhurte cAlato hato. te have samaye Page 43 of 78
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaye cAle che. pahele samaye jJAna bIjA samaye darzana ema satata upayoga cAlyA ja kare che. e upayoga kSAyika bhAve jJAna pedA thayA pachI sAdi anaMta kAla sudhI cAlyA ja karavAno eTale jIva jyAre sakala karmathI rahita thai sidhdhi gatimAM jaze to paNa tyAM e jJAna darzanano samaya samayano upayoga cAlu ja raheze. eTale anaMta kAlano upayoga kahevAya che. chadmastha jIvone kSayopazama bhAve je jJAna raheluM hoya che te eka aMtarmuhUrtathI adhika jJAnano upayoga Takato nathI. eTale rahetuM nathI. evI ja rIte darzanano upayoga paNa eka aMtarmuhUrta ja rahe che. AthI vyaMjanAvagraha-arthAvagraha ane ihA sudhInuM jJAna te darzana upayoga vALuM gaNAya che ane apAya eTale je padArthano nizcaya pedA thAya te nizcayavALuM jJAna te jJAnanA upayoga rUpe gaNAya che. AthI chadmastha jIvane koipaNa padArthanuM jJAna karavuM hoya to pahelA te padArthanuM sAmAnya rUpe jJAna thAya eTale pahelA darzana upayoga thAya pachI vizeSa jJAna pedA thAya eTale jJAnano upayoga pedA thAya. jJAnAvaraNIya karmano udaya joradAra rasavALo hoya to jIvo vizeSa jJAna pedA karI zakatA natho evuM paNa bane che mATe jJAnano kSayopazama bhAva pedA karavA mATe jJAnane bhaNavAno-bhaNelAM jJAnane vAraMvAra parAvartana karavAno purUSArtha karavo ja paDe to ja jJAnano kSayopazama thAya. kriyA vagaranuM jJAna nakAmuM kaheluM che. evI ja rIte jJAna vagaranI kriyA paNa nakAmI kahelI che. jJAna ane kriyA banne sAthe hoya to ja te muktinA phLane ApI zake. mATe kahyuM che ke samyagdarzana-samyajJAna ane samyAritra A traNe bhegA thAya to ja te mokSamArga kahelo che. jyAre Aje moTe bhAge jaina saMghomAMthI samyajJAna uDI gayeluM dekhAya che. darzananI-pUjAnI kriyA e samyagdarzananuM kAraNa che e cAlu che. sAmAyika-pratikramaNa e samyakcAritranI kriyA che. e cAlu che paNa samyajJAna prApta karavA mATe rojano TAima keTalo nIkaLe che ? e vicAravAnuM ke nahi ? mATe Aje deva,gurU, dharmanI ArAdhanA mokSamArga rUpe thAya che ke nahi e roja vicAravAnuM cAlu karyuM che ? jo kriyA mokSa mArga rUpe thatI na hoya to mokSanI rUcike abhilASa kyAMthI pedA thAya ane pedA thayelo Take zenAthI e paNa khAsa vicAravA lAyaka che. mATe jema darzana ane cAritranI kriyA jIvanamAM cAlu che tema jJAnane mATe junuM je bhaNelA hoya tene punarAvartana karavAnuM ane navuM bhaNavAnuM. e mATa jJAnanI dhagaza pedA karavI paDaze. ekendriya jIvothI asannI paMcendriya sudhInAM jIvone to eka eka aMtarmuhUrte jJAna ane darzanano upayoga cAlu ja che ane te upayoga e jIvone karmabaMdhanA kAraNamAM upayogI thato jAya che. jema jema jJAna-darzanano kSayopazama bhAva vadhe tema tema te jIvone karmabaMdha vizeSa vizeSa thato ja jAya che. kAraNake e jIvone samajaNa pedA thAya evI tAkAta nathI. jyAre ApaNAmAM te samajaNa pedA thai zake evI tAkAta che mATe ApaNo jJAna-darzanano upayoga karmabaMdhanA kAraNa rUpa na bane ane karmanirjarAmAM upayogI kema thAya e prayatna karavAno che bolo e prayatna cAlu che ne ? moTA bhAganA sannI paMcendriya jIvone potAnA AtmAmAM raheluM mithyAtva e oLakhavAnuM mana thatuM nathI mATe e jIvone jJAna darzanano upayoga karma baMdhanuM kAraNa thatuM jAya che. ApaNane upayoga cAlu che te karmabaMdhamAM vizeSa upayogI thAya che ke karma nirjarAmAM upayogI thAya che ? navakAra maMtra gaNIe chIe ne ? navakAra zA mATe gaNIe chIe pApanA udayathI AvelA du:khamAM samAdhi rahe. samatA bhAva Takyo rahe e mATe gaNIe chIe ke duHkhanA nAza mATe gaNIe chIe ? jo duHkhanA nAza mATe navakAra gaNAto hoya to samajavAnuM ke e gaNAto navakAra karmabaMdhanA kAraNa mATe thAya che ane jo samAdhi ane samatA Page 44 of 78
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva mATe gaNatA hoie to samajavAnuM ke nirjarA mATe gaNAya che. evI ja rIte puNyanA udayathI maLeluM sukha choDavAnI tAkAta Ave e mATe navakAra maMtra gaNavAno che. kAraNake navakAramAM je paMca parameSThione namaskAra karIe chIe teoe puNyathI maLelI sAmagrI svecchAe choDI dIdhelI che ane ubhA karIne kaSTa veThavA nIkaLyA che to temane namaskAra karatAM choDelI cIja mAgIe-maLelI TakI rahe ane jIvuM tyAM sudhI kAyama rahe e mATe navakAra gaNIe to tenAthI zuM thAya ? e ucita che ke anucita ? tenAMthI karmabaMdha thAya ke karma nirjarA thAya ? A sAMbhaLIne navakAra gaNavAno choDavAno nathI. vadhAre gaNAya eno prayatna karavAno paNa te gaNatAM dhyeya badalavAnI jarUra che. jo navakAra karmabaMdha thAya e rIte gaNazo to bhavAMtaramAM jaldI navakAra gaNavAno na male evo karmabaMdha thaze ane kadAca saMkhyAtA kALa-asaMkhyAtA kALa ke anaMtA kALa sudhI navakAra maLaze nahi evuM paNa banaze mATe sAvaceta thai jAva. jJAnIo kahe che ke saMsArIka sAvadha pravRttio karatAM saphLatA male evI bhAvanAthI navakAramaMtra gaNavAmAM Ave to e asamyak navakAra gaNelo gaNAya che. kAraNake tenAthI karmabaMdhanuM kAraNa thAya che ane e sAvadha pravRttinA vyApArathI chUTavA mATe navakAramaMtra gaNavAmAM Ave saMsAramAM janma maraNanI paraMparA nAza karavA mATe navakAra maMtra gaNavAmAM Ave to te samyag navakAra maMtra gaNelo gaNAya che kAraNake tenAthI karma nirjarA thAya che. AthI ti e thAya che ke samyak navakAra gaNAto e kahevAya che. sukhanI sAmagrImAM lIna na banAve lInatA toDAve ane du:khanI sAmagrImAM dIna na thavA de dInatAno nAza kare te samyag navakAra kahevAya che. to A mATe prayatna karI ApaNo jJAna darzanano je upayoga cAle che ene karmabaMdhanA hetuno nAza karI karma nirjarAmAM upayogI thAya evI rIte prayatna karazuM toja ApaNo upayoga sAdi anaMtakALa vALA jaldI banI zakaze. A zrute jIvatatva pUrNa thayuM Page 45 of 78
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ navatatvamAM bIjA tatva rUpe ajIvatatva che. ajIva eTale acetana padArtha je padArthomAM cetanA nA hoya evA padArthone jJAnioe ajIva tatva rUpe kahyA che. acetana padArtho jagatamAM aneka prakAranA hoya che te dareka padArthomAMthI pudgala dravya sivAya bIjA koi paNa padArthone jovAnI ane jANavAnI zakti ApaNI pAse nathI. mAtra e to kevalajJAnI pAse ja hoya che. jagatamAM cha prakAranA dravyo hoya che. temAMthI eka jIvAstikAya dravya choDIne bAkInA pAMca dravyo dharmAstikAya. adharmAstikAya. AkAzAstikAya pagalAstikAya ane kALadravya A ajIva rUpe hoya che. - A pAMca dravyamAMthI kAladravya jagatamAM dareka jagyAe nathI e mAtra manuSyalokamAM ja hoya che. jyAre te kAla dravya sivAyanA bAkInA cAra dravyo ane jIvAstikAya nAmanuM pAMcamuM dravya A pAMca dravyo. jeTalA AkAza pradezone viSe rahelA hoya che ene ja jJAnIo loka kahe che. eTale ke lokanI AkRti paga pahoLA karIne keDa upara hAtha rAkhIne ubhelA manuSya jevI hoya che. e AkRtivALA AkAza pradezone viSe ja je pAMca dravyo rahelA hoya che tene loka kahevAya che. ATalA bhAganA AkAza pradezone lokAkAstikAya pradezo rUpe kahevAya che. A sivAyanA AkAzAstikAyanA pradezo bIjA anaMtA rahelA hoya che. paNa tyAM mAtra AkAzanA pradezo sivAya bIjA koi dravya rahelA na hovAthI alokAkAstikAya rUpe kahevAya che. eTale AnA kAraNe loka ane aloka ema be bhedo AkAzAstikAyanA thAya che. 1. dharmAstiSaya dravyanuM varNana Atma kalyANa karavAmAM dharma ja upayogI thAya che. adharma upayogI thato nathI. AthI jIvatatvanuM potAnuM zudhdha svarUpa AMzika paNa pedA karavuM hoya-enI anubhUti karavI hoya to te dharmathI thAya che. dharmanA svarUpathI pedA thAya che. jema jema jIva dharmanA svarUpane jeTalo sArI rIte jANe ane enI vicAraNA kare enAthI jIvane potAne potAnA zudhdha svarUpanI samajaNa paDatI jAya che. ane AMzika eno anubhava karato. jAya che. mATe ahIMyA ajIva tatvamAM jJAnI bhagavaMtoe dharma zabdathI ja zarUAta karelI hovAthI dharmAstikAya dravyane paheluM kaheluM che. jIva adharmathI chUTe ane e adharma kayo kayo keTalA keTalA prakArano hoya che e jANe ane jANIne zakti mujaba tenA saMsargathI eTale saMyogathI chUTavAno prayatna karavA mATe dharma ja upayogI thAya che mATe tenuM paheluM varNana che. lokanI AkRtinI jema A dharmAstikAya dravyanI AkRti che. lokanA asaMkhyAtA AkAza pradezo che tema dharmAstikAyanA paNa asaMkhyAtA pradezo hoya che. e pradezo potAnI AkRti rUpe e AkAramAM kya kare che paNa te pradezo ochA thatAMya nathI ane vadhatAM nathI zAzvata rUpe jeTalI saMkhyA che eTalI kAyama rahe che. A dharmAstikAya rUpe AkhuM dravya A kAraNathI eka ja che. ane A AkhuM ya dravya arUpI rUpe hoya che. e dravyanAM pradezone eka kevalajJAnI sivAya koi joi zakatA ja nathI. mana:paryavajJAnI-avadhijJAnI ke zrata kevalI gaNAtAM coda pUrvadharo evA zrutajJAnIo paNa e pradezone ke e dharmAstikAya dravyane joi zakatA nathI. A dravya jagatamAM anAdikALathI che ane anaMtakALa sudhI rahevAnuM che teno nAza kadI thavAno nathI. jIva ane pugalo eka sthAnathI bIjA sthAne doDA doDa kare che te gamana karavAmAM A dharmAstikAya sahAya rUpe bane che e emano guNa che. acetana rUpe rahelA yugalo paNa satata doDa doDa karyA Page 46 of 78
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja kare che. e doDAdoDamAM paNa A dharmAstikAya gatirUpe sahAyaka bane che. jagatamAM trasa jIvone traNa nAma karmanA udayathI gatikaravAnI zakti maLe che. paNa temAM dharmAstikAyanI sahAyathI te gati karI zake che. AthI eka sthAne jIva sthira rUpe besI zakato nathI. halana, calana satata cAlu ja hoya che. jJAnIo kahe che ke asthiratAthI besavAthI mananI caMcaLatA vadhe che paNa mananI sthiratA prApta thatI nathI. zarIranI sthiratA jeTalI vadhAre pramANamAM thAya teTalI mananI sthiratA jaldIthI vizeSa rIte prApta thai zake che. jIva ane pudgala sthiratApUrvaka gati kare che. te dharmAstikAyanI sahAyathI ja. cauda rAjalokamAM koi evI jagyA khAlI nathI ke jyAM A dravya raheluM na hoya. cAlatA cAlatA cakkara Ave ane paDI javAya te karmanA doSane kAraNe bane che. temAM dharmAstikAyano doSa nathI. A dharmAstikAyanA traNa bheda che. (1) skaMdha (2) deza ane (3) pradeza. (1) skaMdha -asaMkhyAta pradezanA samudAya rUpe lokanI AkRti jevuM je AkhuM eka dravya che te skaMdhanA bheda rUpe kahevAya che. dAkhalA tarIke aneka aNuo maLIne eka Akho padArtha thAya te akhaMDa rUpe banelo padArtha te skaMdha kahevAya. akhaMDapaththara-akhaMDa motI-akhaMDa Akho lADavo vagerenI jema. (2) deza :- akhaMDa padArthane chUTo pADyA vagara tenA amuka amuka vibhAgonI kalpanA karavI. eTale evA eka eka bhAganI kalpanA karIne vicAraNA karavI te deza kahevAya che. eTale dharmAstikAyanA asaMkhyAta pradezomAMthI keTalAka samudAya rUpe pradezono vibhAga kalpavo te vibhAgane deza rUpe kahevAya che. te bIjo dezarUpe bheda che. AvA deza rUpe e dravyamAMthI chUTA pADyA vagaranAM asaMkhyAtA bhedo thai zake che. (3) pradeza :- dharmAstikAyanA asaMkhyAtA pradezo je rahelA che temAMno eka pradeza chUTo pADyA vagara kalpanA karIne te pradeza ke je kevalajJAnI paNa jenA ekanA be bhAga na karI zake evo je aMza rUpe. rahelo hoya te pradeza kahevAya che. tenAthI nAnAmAM nAno vibhAga have koi nathI evo je sUkSma vibhAga rUpa aMza te pradeza kahevAya. A rIte bheda pADavAnuM prayojana zA mATe ? to jJAnIo kahe che ke jagatamAM jIva ane pudgalo ThAMsI. ThAMsIne je rahelA che te deza vibhAgamAM keTalA hoya che tathA pradeza rUpa vibhAgamAM keTalAM rahelA hoya che. tenI vicAraNamAM upayogI thAya che mATe A traNa bhedo pADelA che. dharmAstikAya dravyathI eka hoya che. kSetrathI codarAja loka pramANa che. kAlathI anAdi anaMta kALa rUpe che. bhAvathI-varNanathI-gaMdhanathI-rasanathI ane sparzanathI arUpI che. 2. adharmAstikaya varNana adharmAstikAya nAmanuM AkhuM eka ja dravya che ane te paNa loka vyApI che. eTale ke lokAkAstikAyanI AkRtinI jema enI AkRti che ane svataMtra dravya che. tenA asaMkhyAtA pradezo hoya che. A dravyajIva ane pugalane sthiti karavAmAM eTale sthira rahevAmAM sahAyabhUta thAya che. ApaNe gati karatAM karatAM jyAM jyAM ubhA rahIe chIe besI zakIe chIe te A dravyanI sahAyathI. A adharmAstikAyanA paNa traNa bheda che. (1) skaMdha (2) deza ane (3) pradeza, (1) skaMdha :-cauda rAjaloka vyApI asaMkhyAtA pradezonA samudAya rUpe raheluM je dravya keje jIvA ane pugalone sthiti karavAmAM sahAyabhUta thAya che e AkhuMya dravya skaMdha rUpe gaNAya che. Page 47 of 78
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) deza :- e skaMdha rUpe rahelA dravyane chuTuM pADyA vagara tenA amuka amuka bhAgonI kalpanA karavI 0| rAja pramANa 0|| rAja pramANa-eka rAja pramANa evA evA vibhAgonI chUTA pADyA vinA kalpanA karI vicAraNA karavI te deza kahevAya. (3) pradeza :- adharmAstikAyanA asaMkhyAtA pradezo je hoya che temAMthI chUTo pADyA vagara nAnAmAM nAnA aMza rUpe ke je aMzanA vibhAgane kevala jJAnI paNa be bhAga karI na zake evA bhAganI kalpanA karavI tepradeza kahevAya che. A deza ane pradeza rUpe je kalpanAo karAya che te jagatamAM rahelA jIva ane pagalonI vicAraNAo karavA mATe karAya che. bAkI AnI koi jarUrata lAgatI nathI. dA.ta. adholokamAM sAtamI nArako je rahelI che te sAtamI nArakInA madhyabhAga rUpe adharmAstikAya dravyanI kalpanA karIne emAM vicAra karavAno ke e vibhAgamAM coda jIva bhedomAMthI keTalA. jIva bhedo hoya che ? pAMcaso besaTha jIva bhedomAMthI keTalA jIvabhedo hoya che ? pugalo keTalA keTalA hoya che ? temAM grahaNa karavA lAyaka pugalonI vargaNAo keTalI keTalI hoya che ? ityAdi rUpe vicAraNA karavAnI. evI ja rIte sAtamI nArakInA nIcenA bhAgamAM lokAkAstikAyanA pradezo asaMkhyAtA rahelA hoya che. tenI sAthe sAthe dharmAstikAya adharmAstikAyanA pradezo paNa rahelA hoya che. temAMnA eka pradeza upara pAMcaso tresaTha jIvabhedamAMthI keTalA jIva bhedo hoya ? keTalA pudagalo hoya ityAdi cauda rAjalokanA koipaNa pradezanI kalpanA karIne vicAraNA karavAnI hoya che e mATe upayogI thAya che. AvI vicAraNAo mananI ekAgratA vagara jIva karI zakato nathI ane A vicAraNA karatAM karatAM mananI ekAgratA paNa suMdara rIte jIvane prApta thai zake che ane e vicAraNA karatAM karatAM jJAnano kSayopazama bhAva pedA thAya to emAM ema paNa vicAraNA Ave ke AvA dezanA TuDAnA vibhAgamAM ane pradezamAM keTalI vAra enI sparzanA meM karI tyAM sthira keTalo kALa rahI Avyo e paNa vicAraNA thai zake che. AnAthI baMdhAyelA azubha karmonI thokanI thoka nirjarA thAya che temAM cAreya ghAtI karmonI nirjarA vizeSa rIte thai zake che. e mATe upayogI bane che. A adharmAstikAyanA pradezo arUpI hovAthI. kevalajJAnI sivAya koi joi zakatuM nathI. sthira rahevAmAM anubhavAya kharUM paNa koNa sthira rAkhe che e joi zakAtuM nathI. A adharmAstikAya dravya thakI eka dravya che. kSetra thakI-cauda rAjaloka pramANa che. kALA thakI-anAdi anaMta kALa hoya che. eTale koi kALe A dravya nahotuM ema nahi ane koi kALe nahi hoya ema nathI. mATe anAdi anaMta kALa rUpe kahevAya che ane bhAva thakI varNa nathI-varNanatho-gaMdha nathI-rasanathI-sparzanathI mATe rUpI nathI paNa arUpI che. AkrazAstikAyanuM varNana AkAza jagyA ApavAnuM kAma kare che. jIva ane pagalone jagyA ApavAnuM kAma A dravya kare che. dharmAstikAyAdi dravyone rahevA mATe jagyA ApavAnuM kAma A dravya kare che mATe AkAzAstikAya kahevAya che. A AkAzAstikAya dravya be prakAranuM che. (1) lokAkAstikAya rUpe ane (2) alokAkAstikAya rUpe. AkhAya saMpUrNa jagatane viSe AkAzAstikAyano polANarUpe eka Akho moTo goLo rahelo hoya che te goLAnA barAbara madhya bhAgamAM lokanI AkRti jevo eka bhAga je rahelo hoya che te lokAkAstikAya kahevAya che. lokanI AkRti jevo AkAzAstikAyano je bhAga hoya che teTalA ja bhAgamAM dharmAstikAyanA asaMkhyAtA pradezo, aMdharmAstikAyanA asaMkhyAtA pradezo AkAzAstikAyanA asaMkhyAtA. pradezo anaMtADanaMtA pudgalo eTale pudgalAstikAya rUpe anaMtA dravyo-jIvAstikAya rUpe anaMtA dravyo. Page 48 of 78
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahelA hoya che. paNa ATalA bhAga sivAyamAM bahAranA bhAgamAM rahelA na hovAthI ATalA bhAgane ja loka kahevAya che ane eTalA AkAza pradezone lokAkAstikAyanA pradezo kahevAya che AnA sivAyanA A AkRti sivAyanA bhAgamAM mAtra eka AkAzAstikAyanA japradezo rahelA hoya che te lokanI AkatinI cAre bAju rahelA hoya che ane te saMpUrNa AkhA goLAmAM rahelA hoya che te alokAkAstikAya rUpe kahevAya che. e alokamAM eTale loka sivAyanA bahAranA bhAgamAM AkhAya goLAmAM AkAzAstikAyanA anaMtA pradezo rahelA hoya che. AthI alokAkAzanA anaMtA pradezo gaNAya che. AthI alokamAM sthira rAkhavAvALuM ke gati karAvanArUM koi dravya nathI AthI koipaNa dravya jIva ke pudgala urdhvalokamAM jAya to jatAM jatAM lokanA cheDe agrabhAge aTakI jAya che kAraNake tyAMthI bahAra javAnuM che nahi chatAM kadAca mAno ke jAya to kyAM jAya ? tyAM lokAkAza che nahi ane jAya to bahAra jaine alokamAM phkta ja karavAnuM. evuM banatuM nathI AthI je jIvo sala karmothI rahita thAya te jIvo lokanA agrabhAge aTakI ja jAya che. mATe lokanA agrabhAge e sidhdha paramAtmAnA jIvo eka sarakhA hoya che ane pachI teonI jevI avagAhanA hoya e avagAhanA rUpe lAMbA TUMkA nAnA-moTA nIcenA bhAgamAM hoya che. jema dA.ta. zrI RSabhadeva bhagavAnano AtmA pAMcaso dhanuSanI kAyAvALo hato te nirvANa pAmatI vakhate 2/3 bhAgamAM Atmapradezo ghana rUpe thayelA hoya che mATe 333 dhanuSathI kAMi adhika te AtmAnI avagAhanA siddhirUpe hoya che. jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAnI sAta hAthanI kAyA hatI mATe tenA 2/3 bhAga jeTalI avagAhanAmAM temanA Atmapradezo ghanarUpe hoya che. chatAM lokanA agrabhAge banne sarakhA hoya che. eja rIte saMsArI jIvo paNa lokAgre rahelA hoya che. teonI to aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI ja avagAhanA hoya che. AthI nakkI thayuM ke jyAM pAMca astikAya rahelA hoya te lokAkAza kahevAya ane jyAM eka AkAzAstikAya ja hoya te alokAkAza kahevAya che. lokAkAzanA je AkAza pradezo-dharmAstikAyanA je AkAza pradezo ane adharmAstikAyanA jeTalA AkAza pradezo e traNenA eka sarakhA ja hoya che tevI ja rIte eka jIvanA Atma pradezo paNa asaMkhyAtA hoya che. eka nigodamAM anaMtA jIvo rahelA hoya che. te dareka jIvanAM asaMkhyAtA asaMkhyAtA Atmapradezo paNa bhinna bhinna rUpe hoya che. AthI jIva ane pudgalo saMkoca pAmI pAmIne aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI avagAhanAmAM anaMtA anaMtA rahI zake che. mATe jIva ane pudgala saMkoca ane vikAsa pAmavAnA svabhAvavALA hoya che. jIva vistAra pAme to cauda rAjaloka vyApI paNa thai zake che. kevalajJAnI bhagavaMto jyAre kevalI samudghAta kare tyAre cothA samaye lokavyApI thai zake che eTale eka eka AkAza pradeza upara eka eka Atma pradeza mukI zake che. AkAzAstikAyano guNa jagyA ApavAno che. A AkAzAstikAyanA (lokAkAzanA) traNa bhedo hoya che. (1) skaMdha (2) deza ane (3) pradeza. (1) skaMdha :-lokAkAza rUpe rahelA AkAzAstikAyanA pradezo te eka dravya rUpe che mATe te skaMdha rUpe gaNAya che. (2) deza :- e lokAkAstikAyanA koi bhAganI eTale vibhAganI kalpanA karavI ta dezarUpe gaNAya che ane (3) pradeza :- te lokAkAstikAyathI chUTo pADyA vagara nAnAmAM nAnA aMzanI je kalpanA karavI ke je kevalI bhagavaMto paNa jenA ekanA be bhAga karI na zake te pradeza kahevAya che. A rIte skaMdha-deza-pradezanI kalpanA karavAnI jarUra zI ? Page 49 of 78
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ e kalpanA jagatamAM rahelA padArthonI ciMtavanA karatAM karatAM ekAgratA pAmavA ane dhyAna yoganI sthiratA pAmavA mATe karavAnI che. zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjA e chellA bhavamAM saMyamano svIkAra karIne eka pagalA paramANunI sADA bAra varasa sudhI ciMtavanA karI karIne potAnA karmone khapAvyA che ke temAM jeTalA pariSaho ke upasargo AvyA te badhA vekyA paNa pUgalanA ciMtanathI mana jarAya bIje gayuM nathI ane kevalajJAnanI prApti karI. cauda rAjaloka citramAM je rIte batAvAya che e rItano nathI te cAre bAjuthI goLAkAre e rIte hoya che. citramAM e goLAkAra rUpe batAvI zakAya nahi mATe eka bAjuno bhAga dorI batAvAya che bAkI Akho loka goLAkAre hoya che. mATe tenI AkRti sarAva saMpuTa jevI thAya che. eka koDIyuM nIce uMdhu rAkhavuM tenA upara eka koDIyuM chatuM mukIne tenA upara trIjuM koDIyuM uMdhuM mukavuM e jevo AkAra thAya evo lokano thAya che mATe adholokamAM nIce sAtarAja pahoLo ocho thatAM thatAM madhyamAM eka rAja pahoLo pAcho upara vistAra pAmato pAmato vacamAM pAMca rAja pahoLo ane chevaTa upara eka rAja pahoLo thAya. A rIteno eno AkAra thAya che. A varNana kevalajJAnI bhagavaMtoe potAnA jJAnathI je rIte joyuM che e rIte varNana kareluM che mATe alokamAM AkAzAstikAyano cheDo eo jotA nathI mATe anaMtA pradezo che ema kahyA che. lokano bhAga, pUrNa thAya tyAM lokanA pradezo carama rUpe kahevAya che ane alokano pradeza tyAMthI zarU thAya che mATe te acarama rUpe kahevAya che. A rIte lokanI vicAraNAthI jIvane dharmadhyAna ane zukladhyAna pedA thatAM jAya che. ane e dhyAnamAM baMdhAyelA sattAmAM rahelA azubha karmo thokanA thoka nAza pAmatAM jAya che. kAraNake A padArthonuM jeTaluM ciMtana karIne kALa pasAra kare eTalA kALa sudhI rAgAdi pariNAma saMyama rUpe banatAM dhIme dhIme nAza pAmatA jAya che. - anAdikALathI ApaNane rAgavALA ane dveSavALA padArthonA ciMtananI pratyakSa anubhUti che jyAre dharma pravRtti karavA chatAMya AvA padArthonA ciMtananI ane enI vicAraNAnI anubhUti nathI e anubhUti pedA karavA mATeno prayatna paNa karatA nathI mATe e padArthonuM AvI rIte ciMtana karatA nathI ane rasa paNa paDato nathIAvA padArthonI pratyakSa anubhUti thAya to rasa paDe. rasa paDe to ciMtana karavAnuM mana thAya. AvuM ciMtana jIva karato bane to tene AMzika apunarbadhaka dazAnI anubhUti thAya. A bhavamAM e anubhUti karavIja che ne ? to prayatna karavo paDaze lokAkAstikAyanA pradezone paNa varNa nathI gaMdhA nathI-rasa nathI ane sparza nathI mATe e arUpI che. dravyathakI AkAzAstikAya dravya ekaja che. kSetrathakI loka-aloka pramANa che. kAlathakI anAdi anaMta che eTale anAdi kAlathI che ane sudAmATe eTale anaMta kALa sudhI rahevAnuM che. bhAvathakI varNa nathI, gaMdha nathI, rasa nathI ane sparza nathI anaMtapradezI hoya che. A rIte dharmAstikAyanA - 3 bheda. adharmAstikAyanA 3 bheda ane AkAzAstikAyanA 3 bheda emA 9 bheda thayA. AkAzAstikAya varNana pUrNa. pagalAstiSayanuM varNana Page 50 of 78
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauda rAjaloka rUpa jagatane viSe pudgalo ThAMsI ThAMsIne bharelA che. A pudgalo haMmezA rUpI hoya che. rUpI eTale varNa-gaMdha-rasa ane sparza A cArathI sadA mATe yukta hoya che. eTale A dravya varNAdithI rahita hotuM nathI. tenA cAra bheda che. (1) skaMdha, (2) deza, (3) pradeza, (4) paramANu. jagatamAM pudgalanA skaMdho anaMtA rahelA hoya che. eka eka chUTA paramANuo anaMtA rahelA hoya che paNa te skaMdha gaNAtA nathI. (1) pudgalAstikAyano skaMdha :- jyAre be paramANu bhegA maLIne eTale be paramANuonA saMyogathI je dravya bane te skaMdha rUpe gaNAya che. e rIte jagatamAM be paramANuothI banelA skaMdho anaMtA hoya che. traNa paramANuonA banelA skaMdho anaMtA hoya che evI ja rIte eka eka paramANu adhika karatAM jaie to eka ekanA anaMtA anaMtA skaMdho rahelA hoya che tema saMkhyAtA paramANuonAM anaMtA skaMdho hoya che. asaMkhyAtA paramANuonAM anaMtA skaMdho hoya che ane anaMtA paramANuonAM paNa anaMtA anaMtA skaMdho jagatamAM rahelA hoya che AthI pudgala skaMdho anaMtA kahevAya che. (2) pudgalAstikAyano deza H- pudgalanA skaMdha rUpe raheluM je dravya AMkhethI joie chIe temAMnA koipaNa dravyane temAMthI chUTuM pADyA vagara je je bhAganI kalpanAo karavI te deza kahevAya che. jyAre e dezano TukaDo judo paDe tyAre te bIjo skaMdha banyo kahevAya che. (3) pudgalAstikAya pradeza :- eka dha rUpe raheluM je pudgala te pudgala chuTu pADyA vagara teno nAnAmAM nAno aMza ke jenA kevalI bhagavaMto paNa ekanA be bhAga karI na zake evA bhAganI kalpanA karavI te aMza (pradeza) kahevAya che. (4) pudgalAstikAyano paramANu :- jyAre e skaMdhamAM rahelo nAnAmAM nAno aMza chuTo paDe tyAra te paramANu rUpe cotho bheda gaNAya che. eTale ke pradeza rUpe rahelo je bhAga e skaMdhamAMthI chUTo paDe eTale paramANu kahevAya che. A rIte pudgalAstikAyanA cAra bhedo thAya che. ApaNe jagatamAM je koi padArtho joie chIe pachI te cetana rUpe eTale sajIva hoya ke acetana rUpe ajIva hoya tA paNa te pudgalonA skaMdhone ja joi zakIe chIe pudgala skaMdho sivAya ApaNe bIjA koi padArthone joi zakatA nathI kAraNa ke je dravyamAM varNa-gaMdha-rasa ane sparza rahelA hoya che te ja dekhAya che mATe rUpI dravyo jotAM hovAthI te pudgala rUpe ja hoya che. arUpI padArthone jovAnI zakti nathI tevI ja rIte jagatamAM jeTalA pudgalo che te badhAya pudgalone ApaNe joi zakatA nathI kAraNake jagatamAM anaMtAnaMta eTalA badhA skaMdho pudgalonA hoya che ke te badhAya jovAnI tAkAta ApaNI nathI. evI ja rIte anaMtAnaMta paramANuo jagatamAM rUpI rUpe rahelA che chatAMya carmacakSuthI joi zakAtA nathI. be paramANuonA banelA anaMtA skaMdho paNa joi zakAtA nathI. traNa paramANunA banelA skaMdhone paNa joi zakAtA nathI. yAvat saMkhyAtA paramANuonA banelA-anaMtA skaMdhone joi zakAtA nathI. asaMkhyAtA paramANuonA banelA anaMtA paramANuonA banelA skaMdho paNa joi zakAtA nathI. evI rIte anaMtA paramANuonA samudAyathI banelA anaMtA skaMdhone paNa joi zakAtA nathI. anaMtA paramANuonA banelA skaMdhomAMthI joi zakAya evA anaMtA paramANuonAM skaMdho banelA hoya teja joi zakAya che. badhAya joi zakAtA nathI. vijJAnIo jene aNuboMba kahe che. teo jene aNu kahe che te jaina zAsananI draSTie anaMtA paramANuonA samudAya rUpe banelA anaMtAskaMdhono samudAya bhego thayelo che mATe te anaMta paramANuonA skaMdha rUpe gaNAya che kAraNa ke aNu paramANune jovAnI zakti ApaNI nathI. viziSTa avadhijJAnIo ane kevalajJAnIoja joi zake che. AthI nakkI thAya che ke kAMi ApaNe jagatamAM joie chIe te pudgalonAM skaMdho sivAya kAMi joi Page 51 of 78
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakatA ja nathI. kevalajJAnI bhagavaMtoe potAnA jJAnathI evI rIte ja joyuM che ke jema pudgalono samudAyA vadhAre tema tema te sukSma rUpe banatA jAya che eTale dhanarUpe banatA jAya che mATe lone rahevAnI jagyA ochI joie chIe. jema lokhaMDanA lAMbA saLIyAne tapAvI tapAvI TIpI TIpIne ghana karavAmAM Ave ane goLa karavAmAM Ave to te saLIyAnA badhA pagalo te lokhaMDanA goLa TukaDAmAM AvI jAya che ane te lokhaMDanA goLAne jagyA ochI joie che. saLIyAnI apekSAe vicArIe to e vAta bese che. AnA kAraNeja eka eka AkAza pradeza upara saMkhyAtA paramANuonA anaMtA skaMdho-asaMkhyAtA paramANuonA anaMtA skaMdho ane anaMtA paramANuonA anaMtA skaMdho rahI zake che. jo A rIte skaMdho rahI zakatA na hoya to lokanA asaMkhyAtA pradezo che ane pugalanA skaMdho anaMtA hoya che to anaMtI cIja asaMkhyAta pradezamAM zI rIte rahI zake e prazna thAya ? paraMtu jJAnIe potAnA jJAnathI eka eka AkAza pradeza upara anaMtA anaMtA. pugalonA anaMtA skaMdho rahelA joyA che mATe tenuM nirUpaNa kareluM che. ApaNuM zarIra sthala dArika pudgalonuM baneluM che mATe te sthala gaNAya che ane tene rahevA mATe jagyA vadhAre joie che. jyAre nArakI deva vagerenAM zarIro ApaNA zarIranI apekSAe sUkSma pudagalonAM banelA che mATe te zarIrone rahevA mATe jagyA ochI joie che tema chatAM te zarIramAM pUgalo ApaNA karatAM adhika hoya che. koikALe pugalono nAza thato nathI. paNa skaMdharUpe thayelA pugalo je skaMdhamAM hoya temAMthI chUTA paDIne bIjA skaMdhamAM dAkhala thAya. bIjA skaMdhavALA pudgalo koi bIjA skaMdhamAM jAya ema dareka skaMdhomAMthI samaye samaye anaMtA anaMtA pudgalo chUTA paDatA jAya che ane navA aMdara dAkhala thatAM jAya che. ane keTalAka skaMdhonA pugalo sAva sadaMtara chUTA paDIne paramANurUpe paNa thai zake che ane paramANurUpe rahelA yugalo skaMdha rUpe paNa banI zake che. A rItanI prakriyA samaye samaye jagatamAM cAlune cAluja hoya che. mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke ekane eka skaMdhamAM jeTalA pudgalo che temAMnA koika vadhAremAM vadhAre kALa sudhI te skaMdhamAMne skaMdhamAM rahe to asaMkhyAta kALa sudhI rahI zake che. asaMkhyAtakALa eTale palyopamano asaMkhyAtamo bhAga samajavo. eTalA kALa sudhI rahI zake pachI avazya vikhUTA paDe ja che. AthI jagatamAM jeTalI zAzvatI cIjo kahelI che te AkRtithI zAzvatI samajavI. pudgala AzrayI azAzvatI. ja hoya che jemake jagatamAM asaMkhyAtA dvIpa ane samudro je rahelA che te zAzvata rUpe kahevAya che te AkRtine AzrayIne. paNa temAMthI samaye samaye anaMtA pudgalo nIkaLe che ane praveze che evI ja rIte devalokanA vimAnomAM jeTalI zAzvatI pratimAo che-zAzvatA alaMkAro che-zAzvatI vAvaDIo che-kalpavRkSa jevA suMdara ramaNIya jhADo vagere cIjo che te dareka AkRtithI zAzvatI hoya che. te pratimAo vageremAMthI samaye samaye anaMtApugalo nIkaLe che ane navA dAkhala thAya che. mAtra vizeSatA eTalI ke e badhAmAM navA pagalo dAkhala thAya che te tevAne tevA varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALA hoya che mATe ApaNana te AkRti ane dravya evAne evA ja svarUpavALuM lAge che mATe azAzvata padArtho mATe paNa duniyAmAM kahevAya che ke je navuM dravyA banIne taiyAra thaine AvyuM tyArathI temAM samaye samaye anaMtA pudgalo nIkaLatA jAya che ane praveza karatAM jAya che. mATe te vakhatathI ja junuM thavA mAMDyuM paNa ApaNane jyAre temAM kAMika Ara thAya ema dekhAya, kaDhoNA rUpe dravya dekhAya tyAre jUnuM lAge che bAkI vAstavika to je vakhate je dravya taiyAra thAya tyArathI ja te dravya januM thavA mAMDe che. AthI ja jJAnIo jaNAve che je rUpI padArtha AMkhethI joie e evo ja che ema nizcaya rUpe koi kALe bolAya nahi, nahito mRSAvAdano doSa lAge che. AthI keTalIka vAra joyelI cIja paNa khoTI TharI jAya che. eka to badhA rUpI padArtho joi zakAtA nathI. joie temAM paNa tenA saMpUrNa svarUpe joi zakatA nathI to. Page 52 of 78
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI te joyelA rUpI padArthomAM rAgAdi pariNAma karavAnuM zuM prayojana ? a rUpI padArthonA rAgAdi pariNAma mamatva bhAvanA kAraNe jIvo potAno, janma maraNa Adidu:kha rUpa saMsAra vadhAratA jAya che to ApaNe saMsAra vadhAravo che ke ghaTADavo che e roja vicAra karavAno che. jo e vicAra karatAM rahIzuM to ja bhagavAna ApaNane gamaze deva, gurU ane dharmanI pravRtti ekAgracitte karavAnI sthiratA Avaze ane enA pratApe ja jagatamAM rahelA yugalono svabhAva kevo hoya che tenI vizeSa oLakhANa thaze ane toja AtmaguNanA darzananuM utthAna thaze. ApaNe jagatamAM rahelA badhA ja rUpI padArtho joi zakIe evo niyama nathI eTale ke dArika zarIro paNa badhA ja dekhI zakIe evI tAkAta nathI kAraNa ke bAdara aparyAptA ke paryAptA pRthvIkAya Adi eka jIvanA zarIrane paNa jovAnI zakti ApaNAmAM nathI. te asaMkhyAtA zarIro bhegA thAya tyAreja joi zakAya che. matijJAnI jIvo-dhUtajJAnI jIvo-viziSTa zrutajJAnI jIvo ke sAmAnya avadhijJAnI jIvo paNa e dArIka zarIra ne joi zakatA nathI. viziSTa avadhijJAnI hoya teja te zarIrane joi zake che. evI ja rIte ATha grahaNa yogya ane ATha agrahaNa yogya vargaNAonAM pudgalo jagatamAM hoya che te dareka je grahaNa yogya vargaNAnA pugalo che te eka eka vargaNAo karatAM sUkSma-sUkSmatara pudagalo hoya che temAMnI chellI kArmaNa grahaNa yogya vargaNAnA pugalo hoya che te pugalone viziSTa avadhijJAnI manuSyo ja joi zake che. devalokanA navamA greveyaka sudhInAM devone avadhijJAna hoya che chatAM te avadhijJAnathI paNa kArpaNa vargaNAnA pudgalone joi zakatA nathI. anuttaravAsI devatAo avadhijJAnanA baLe te kAmaNa vargaNAnA pudgalone joi zake che. AthI avadhijJAnano kSayopazama bhAva paNa vicitra prakArano hoya che ane AthI ja tenAM asaMkhyAtA bhedo thAya che. mana: paryavajJAna ane avadhijJAna zrutajJAnanI AgaLa baccA jevA hoya che kAraNake mana:paryavajJAna pedA thAya to sannI jIvonAM manovargaNAnA pagalAne joi zake paNa jANavA mATe zrutajJAnano kSayopazamAM bhAva paNa joie che evI ja rIte avadhijJAnathI jagatamAM rahelA rUpI pudgalonA DhagalAne dekhI zake che. paNa e DhagalA kai vargaNAnA pagalonA che te zrutajJAnanA kSayopazama vagara khabara paDe nahi mATe ema kahevAya che ke zrutajJAnanI AgaLa manaH paryavajJAna ane avadhijJAna baccA jevuM che. konI jema ? jema jagatamAM DokTaranI DIgarI vALA jIvo aneka hoya che teone zarIranA badhA aMgopAMga AdinuM jJAna hoya che chatAM cAmaDInA spezyAlIsTa-AMkhanA spezIyAlIsTa-kAnanA spezIyAlIsTa ityAdi hoya che. tenuM kAraNa e che ke e e viSayamAM te DokTaroe vizeSa rIte abhyAsa karyo che mATe temAM teo vadhAre uMDA utaryA che tethI teone te te bAbatanuM jJAna vizeSa hoya che. tevI ja rIte avadhijJAnI ane manaH paryavajJAnI mATe jANavuM. AthI jJAnI bhagavaMto kahe che ke sAmAnya zrutajJAnI jIvone paNa avadhijJAna pedA thai zake che. mana:paryavajJAna paNa pedA thai zake che. madhyama zruta jJAnIne paNa thAya ane viziSTa zrutajJAnIne paNa avadhijJAna-mana:paryavajJAna pedA thai zake che. paNa kevalajJAna pAmavA mATe avadhijJAna ke mana:paryavajJAna joie ja evo niyama nahi. matijJAna, zrutajJAna e be jJAnavALo jIva paNa kevalajJAna prApta karI zake che. mati-zruta-avadhi e. traNa jJAnavALA jIvo paNa kevalajJAna pAmI zake che. mati-zruta-mana:paryava e traNa jJAnavALA jIvo paNa kevalajJAna pAmI zake che ane mati-mRta-avadhi ane mana:paryava e cAra jJAnavALA paNa kevalajJAna pAmI zake che. agrahaNa yogya vargaNAo karatAM grahaNa yogya vargaNAonA pudgalo haMmezA sUkSma ja hoya che. e Page 53 of 18
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUkSmatAne samajAvavA mATe ja vacamAM vacamAM agrahaNa yogya vargaNAo kahelI che. jaina zAsanamAM gaNatarI rUpe gaNI zakAya evI saMkhyA 194nA AMka jeTalI hoya athavA matAMtare 250nA AMka jeTalI saMkhyA hoya che. enA uparanI saMkhyAne pachI gaNI zakAtI nathI ane A 194 Adi saMkhyAna jANavA mATe jJAnI bhagavaMtoe zabdonA nAma ApIne jaNAvela che te A pramANe. 84 lAkha varasa = 1 pUrvAga kahevAya che. 84 lAkha X 84 lAkha = 1 pUrva kahevAya che. eTale 1 pUrvAgaX1 pUrvAga = 1 pUrva thAya. 1 pUrvaX 84 lAkha = 1 TitAMgA 1 truTitAMga X 84 lAkha = 1 truTita 1 truTita X 84 lAkha = aDaDAMga 1 aDaDAMgaX 84 lAkha = aDaga 1 aDaDaX 84 lAkha = avavAMgA 1 avavAMgaX 84 lAkha = avavA 1 avavaX84 lAkha = duhukAMgA 1 9hukAMgaX 84 lAkha = hahuka 1 hukama 84 lAkha = utpalAMga 1 utpalAMgaX84 lAkha = utpala 1 utpala X84 lAkha = pamAMga. 1 pamAMgaA84 lAkha = padma 1 padmaX 84 lAkha = nalInAMgA 1 nalInAMgaX 84 lAkha = nalInA 1 nalIna X 84 lAkha = nikurAMga 1 nikurAMgaX84 lAkha = nikura 1 nikura X 84 lAkha = ayutAMga 1 ayutAMga X 84 lAkha = ayuta 1 ayuta X 84 lAkha = nayutAMga 1 nayutAMgaX 84 lAkha = nayuta 1 nayuta X 84 lAkha = prayutAMga 1 prayutAMgaX 84 lAkha = prayutA 1 prayuta X 84 lAkha = cUlItAMgA 1 calItAMgaX84 lAkha = cUlItA 1 cUlIta X 84 lAkha = zIrSa pahelI kAMga 1 zIrSa pahelI kAMgaX84 lAkha = zIrSa pahelIkA A 54 AMkanI saMkhyAmAM 140 mIMDA joDavAnA AthI 194nI saMkhyAno AMka Ave che. Page 54 of 78
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ matAMtare 70 AMkanI saMkhyA thAya temAM 180 mIMDA upara umeravA eTale 250nI saMkhyAno AMka Ave che. A AMka gaNatarI rUpe utkRSTa saMkhyA rUpe gaNAya che. AnAthI adhika saMkhyAno AMka jagatamAM koi kALe koi utkRSTa rUpe karI zakavAnA nathI. bAkI saMkhyAtAmAMthI asaMkhyAtA ane anaMtAnuM varNana jANavA mATe kevalajJAnIoe je prakriyA kahelI che. temAM utkRSTa saMkhyAtA rUpe AnA karatAM kai gaNI saMkhyA vadhI zake che. saMkhyAtA- asaMkhyAtAdinuM varNana saMkhyAtAnA traNa bheda che. (1) jaghanya saMkhyAtu (2) madhyama saMkhyAtu (3) utkRSTa saMkhyAtuM. asaMkhyAtAnA 9 bhedo hoya che. (1) jaghanyaparitta asakhyAtuM (2) madhyama paritta asaMkhyAtuM. (3) utkRSTa paritta asaMkhyAtuM (4) jaghanya yukta asaMkhyAta (5) madhyama yukta asaMkhyAtu (6) utkRSTa yukta asaMkhyAtu (7) jaghanya asaMkhya asaMkhyAtuM. (8) madhyama asaMkhya asaMkhyAta (9) utkRSTa asaMkhya asaMkhyAtu anaMtAnA nava bhedo hoya che. (1) jaghanya paritta anaMtu (2) madhyama paritta anaMta. (3) utkRSTa paritta anaMtu (4) jaghanya yukta anaMtu (5) madhyama yukta anaMta (6) utkRSTa yukta anaMtu (7) jaghanya anaMta anaMta (8) madhyama anaMta anaMtu (9) utkRSTa anaMta anaMtu A rIte kula 3 + 9 + 6 = 21 bhedo thAya che. jaghanya saMkhyAtA rUpe jJAnIoe 2 nI saMkhyAno AMka kahelo che kAraNake benAM aDadhA rUpe eka nI. saMkhyA thai zake che jyAre ekanA aDadhA rUpe aDadho thAya e saMkhyA rUpe na hovAthI ekanA AMkane jaghanya saMkhyA rUpe kahelI nathI. benI saMkhyAthI eka eka saMkhyA adhika karatAM utkRSTa saMkhyA je Ave temAMthI eka nyUna karatAM jeTalI saMkhyAo thAya te badhA AMka madhyama saMkhyA rUpe gaNAya che. dA.ta. asat kalpanAthI 3 thI zarU karI 100nI saMkhyA utkRSTa hoya to 99 sudhInI saMkhyAno. AMka e badhI saMkhyAo madhyama rUpe gaNAya che. Page 55 of 78
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ utkRSTa saMkhyAnuM varNana jaMbudvIpanA mApa jevaDA eTale eka lAkha yojana lAMbA-pahoLA ane eka hajAra yojana uMDA evA cAra pyAlA banAvavAnA ke jeonAM nAma (1) avasthita pyAlo (2) zalAkA pyAlo (3) prati zalAkApyAlo (4) mahAzalAkA pyAlo. - A cAra pyAlAmAMthI pahelo avasthita pyAlo sarasavanA dANAothI saMpUrNa zIkhA sAthe bharavo ke jethI temAM have bIjo koi dANo AvI zake nahi. A rIte saMpUrNa pyAlo bharyA pachI koi devane bolAvavAno ane pyAlo hAthamAM rakhAvIne temAMno eka dANo eka dvIpamAM ane eka dANo eka samudramAM nAMkhatA javo A rIte eka eka dvIpa ane eka eka samudramAM kramasara dANAone nAMkhatA javA jyAM je dvIpa ke samudramAM chello dANo nakhAya te dvIpa ke samudra jeTalA mApano hoyateTalA mApavALo navo pyAlo banAvavAno A pyAlAnuM nAma anavasthita pyAlo kahevAya che. A pyAlAne banAvI pAchA phrIthI navA sarasavanA dANAo laine bharavo ane zikhA sAthe bharavo tyAra pachI e pyAlAne tyAMthI upADIne eTale ke je chello dANo avasthita pyAlAno je dvIpa samudramAM nAkhelo hato tenAthI AgaLanA dvIpa samudrane viSe kramasara eka eka dANo eka dvIpa ane eka samudrane viSe nAkhatA javo ane anavasthita pyAlo Akho khAlI karavo A rIte karatAM je dvIpa ane samudramAM A anavasthita pyAlAno chello dANo paDe te dvIpa samudranA mApa jeTalo moTo bIjo anavasthita pyAlo banAvavo ane tene navA sarasavanA dANAothI zikhA sAthe bharavo have je pahelo anavasthita pyAlo khAlI thayo e jANavA mATe sAkSI rUpe navo dANo eka lai bIjA zalAkA nAmanA pyAlAmAM nAMkhavo AthI zuM thayuM ? pratizalAkA. mahAzalAkA pyAlA khAlI che. zalAkAmAM eka dANo che ane anavasthita pyAlo (bIjo) bharelo che. have bharelA anavasthita pyAlAne upADIne AgaLanA dvIpa ane samudrane viSe eka eka dANo. nAMkhI nAMkhIne khAlI karavo jyAM je dvIpa samudrane viSe chello dANo nakhAya te mApano trIjo anavasthita pyAlo banAvI sarasavathI bharIne rAkhI mUkavo ane navo bIjo dANo lai zalAkAmAM nAMkhavo. A rIte zalAkAmAM be dANA thayA. have anavasthita je bharelo che tene upADIne AgaLanA dvIpa samudrane viSe eka eka dANo nAMkhI pyAlo khAlI karavo. jyAM khAlI thAya tyAM navo anavasthita pyAlo banAvI zikhA sAthe bharavo ane trIjo dANo zalAkAmAM nAMkhavo. A rIte anavasthita pyAlA navA navA banAvI sarasavothI bharI bharI khAlI karI karIne eka eka dANo zalAkA pyAlAmAM nAMkhI nAMkhIne Akhoya zalAkA pyAlo. zikhA sAthe saMpUrNa bharavo jyAM te saMpUrNa bharAi jAyate vakhate anavasthita pyAlo khAlI che. zalAkA bharelo che. e zalAkA pyAlAne upADIne AgaLanA dvIpa ane samudramAM eka eka dANo nAMkhI khAlI karavo ane jyAM khAlI thAya tyAM te mApano navo anavasthita pyAlo banAvI sarasavathI zIkhA sAthe bharavo AmAM keTalAka AcAryo kahe che ke zalAkA pyAlo saMpUrNa jyAM bharAyo te vakhate je anavasthita khAlI thayelo che te dvIpa ane samudranA mApano pyAlo banAvI sarasavathI saMpUrNa bharavo A rIte matAMtara che. jyAM zalAkApyAlo khAlI thayo hoya te jANa mATe eka navo dANo pratizalAkAmAM nAMkhavo eTale ema thAya ke anavasthita bharelo che. zalAkA khAlI che. pratizalAkAmAM eka dANo che. A rIte zalAkA pyAlo jyAM khAlI thayelo hoya te dvIpa ane samudra pachInA dvIpa samudrane viSe anavasthita pyAlA nAM dANA kramasara nAMkhI khAlI karavo jyAM khAlI thAya tyAM sAkSI rUpe eka dANo zalAkA pyAlAmAM nAMkhavo ane navo anavasthita pyAlo banAvI sarasavathI bharI AgaLanA dvIpa samudrane viSe eka eka dANo nAMkhI khAlI karI jyAM khAlI thAya tyAM bIjo anavasthita banAvavo. sarasavathI bharavo ane bIjo dANo zalAkA pyAlAmAM nAMkhavo A rIte phrIthI bIjI vAra anavasthitathI zalAkA pyAlo saMpUrNa bharavo ane A vakhate bIjo navo Page 56 of 78
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dANo pratizalAkA pyAlAmAM nAMkhavo AthI zuM niSkarSa thayuM ke- mahAzalAkA pyAlo khAlI che. pratizalAkA pyAlAmAM be dANA che. zalAkA pyAlo khAlI che ane anavasthita pyAlo bharelo che. anavasthita pyAlAne upADIne AgaLanA dvIpa samudramAM eka eka dANo nAMkhIne khAlI karavo ane eka navo dANo zalAkAmAM nAMkhavo A rIte anavasthita pyAlA navA banAvI banAvIne zalAkA bharavo zalAkA bharAi jAya eTale anavasthita Akho bharelo rAkhavo. zalAkA upADavo khAlI karavo eka dANo pratizalAkA pyAlAmAM nAMkhavo. A rIte anavasthita pyAlAo navA banAvI banAvIne khAlI karI karIne zalAkA pyAlo bharavo anavasthita zalAkA bharI bharI khAlI karo karIne pratizalAkA pyAlo bharavo ane pratizalAkA pyAlo bharAi jAya eTale te khAlI karI karIne mahAzalAkAmAM eka dANo nAMkhavo. A rIte anavasthita zalAkA pratizalAkA pyAlAo dvArA mahAzalAkA saMpUrNa zIkhA sAthe bharavo mahAzalAkA pyAlo bharAi jAya eTale anavasthita zalAkA bharI bharI khAlI karI karIne pratizalAkA pyAlo zIkhA sAthe saMpUrNa bharavo e saMpUrNa bharAi jAya eTale anavasthita pyAlA navA banAvI banAvI khAlI karI karI eka eka dANo zalAkAmAM nAMkhI nAMkhIne Akho zalAkA pyAlo zIkhA sAthe bharavo jyAre saMpUrNa zalAkA pyAlo bharAi jAya te vakhate chello dANo je dvIpa samudramAM nAMkhavAmAM Avelo che te dvIpa samudra jeTalo moTA mApavALo hajAra yojana uMDo ane pahoLo anavasthita pyAlo banAvI ene saMpUrNa zIkhA sAthe sarasavathI bharavo A rIte jyAre cAreya pyAlA saMpUrNa bharAi jAya eTale te cAre pyAlAnA sarasavanA dANA khAlI karIne eka Dhagalo karavo ane e DhagalAmAM atyAra sudhI jeTalA dvIpa samudromAM dANA nAMkhelA che te badhA dANA pAchA lAvI bhegA karI A DhagalAmAM nAMkhavAnA A rIte DhagalAnA dANAnI jeTalI saMkhyA thAya te paheluM jaghanya patti asaMkhyAtu kahevAya che. temAMthI eka dANo ocho karIe eTale utkRSTa saMkhyAtu bane che. jaina zAsananI draSTithI utkRSTa saMkhyA rUpI chellAmAM chellI A saMkhyA gaNAya che. te utkRSTa saMkhyAmAMthI eka dANo ocho karIe eTale madhyama saMkhyAno chello AMka thAya che. AnA uparathI vicAra karo ke AjanA vaijJAniko game teTalo prayatna kare yaMtronI zodho kare to paNa te A saMkhyAnA AMka sudhI pahoMcI zake ema lAge che kharUM ? ane je zirSapahelIkAnA AMkanI saMkhyA kahelI che tyAM sudhI paNa pahoMce ema lAge che kharUM ? to pachI A yaMtro aneka jIvonI hiMsAo karI karIne mahAraMbhanAM sAdhano rUpe ubhA karI rahyA che te vakhANavA lAyaka kharA ? A kompyuTaro vagere sAdhanoe to jJAnAvaraNIyAdi karmonA kSayopazamano nAza karyo che. Aje chokarAone gaNitanA AMka AvaDatAM nathI e zuM sucave che ? guNAkAra-bhAgAkAra sAmAnya paNe karavA hoya to e ramakaDuM laine besI jAya che e zuM sucave che mATe keTalA sAvaceta banavAnuM che ? have jaghanya paritta asaMkhyAtAmAM eTale pahelA asaMkhyAtAmAM jeTalA dANAnI saMkhyA che. eTalA dANAvALA eTalA eTalA DhagalA karavA, eno paraspara guNAkAra karavo guNAkAra karatAM karatAM je chellI saMkhyA Ave te cothuM jaghanya yukta asaMkhyAtu kahevAya che. A rIte DhagalAo karI karIne guNAkAra karavo te rAzI abhyAsa kahevAya che. A cothA asaMkhyAtAnI jeTalI saMkhyA thAya che eTalA eka AvalikAnA samayonI saMkhyA thAya che. evI basone chappana AvalikAnA samayo jeTaluM jaghanya AyuSya nigodanA jIvonuM hoya che. A AyuSyane eka aMtarmuhUrtanA AyuSya rUpe gaNAya che. AvA AyuSyavALA jIvo ApaNA eka zvAsocchavAsamAM aDhAravAra janma ane sattaravAra maraNa karyA kare che. AnA uparathI vicAro ke eka samaya eTale keTalo sUkSmamAM sUkSma kALa thayo. e cothuM je jaghanya yukta asaMkhyAtuM che temAMthI eka dANo ocho karIe eTale utkRSTa paritta asaMkhyAtuM trIjuM Ave che. e trIjA asaMkhyAtAmAMthI eka dANo ocho karIe tA madhyama parittaasaMkhyAtu rUpe bIjA asaMkhyAtAno chello AMka Ave che ane jaghanya paritta asaMkhyAtAmAM eka dANo umerIe tyAMthI Page 57 of 78
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyama paritta asaMkhyAtuM bIjuM zarU thAya che. have cothu jaghanya yukta asaMkhyAtu je che temAM jeTalA sarasavanA dANA rahelA che eTalA ja dANAvALA eTalA eTalA DhagalA karavA ane te eka eka DhagalAone paraspara guNAkAra karavo e guNAkAra karatAM chellI je saMkhyA Ave te jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta rUpe sAtamuM asaMkhyAtuM Ave che. te sAtamA asaMkhyAtAmAMthI eka dANo ocho karIe eTale chaThThuM utkRSTa yukta asaMkhyAtuM Ave che ane emAMthI eka dANo ocho karIe eTale pAMcamuM madhyama yukta asaMkhyAtAnI chellI saMkhyAno AMka Ave che. cothA asaMkhyAtAmAM eka umerIe eTale madhyama yukta pAMcamAM asaMkhyAtAnI zarUAta thAya che. have sAtamAM asaMkhyAtAmAM jeTalI saMkhyA che eTalI ja saMkhyAvALA eTalA eTalA ja DhagalA karavA te DhagalAono paraspara guNAkAra karavo e guNAkAra karatAM je chellI saMkhyA Ave te paheluM parita jaghanya anaMtu kahevAya. A jaghanya paritta anaMtAmAMthI eka dANo ocho karIe eTale navamuM utkRSTa asaMkhyAta asaMkhyAtuM Ave ane temAMthI eka dANo ocho karIe eTale AThamuM madhyama asaMkhyAta asaMkhyAtAnI chellI saMkhyA Ave che. sAtamuM jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAtu je che temAM eka umerIe eTale madhyamAM asaMkhyAta asaMkhyAtAnI zarUAta thAya che. have paheluM jaghanya paritta anaMtu je AvyuM temAM jeTalA dANAnI saMkhyA che. eTalA ja dANAvALA. eTalA eTalA DhagalA karavA ane paraspara guNAkAra karavo e guNAkArano chello je AMka Ave te cothuM jaghanya yukta anaMtu Ave che. A saMkhyAmAMthI eka dANo ocho karIe eTale trIjuM utkRSTa paritta anaMtu prApta thAya che ane e trIjA anaMtamAMthI eka dANo ocho karIe eTale bIjA madhyama paritta anaMtAnI chellI saMkhyA Ave che. paheluM anaMtu jaghanya paritta anaMta je che temAM eka dANo adhika karIe eTale madhyama paritta anaMtAnI eTale bIjA anaMtAnI zarUAta thAya che. A cothA anaMtAnI saMkhyA jeTalA abhavya jIvo jagatane viSe sadA mATe rahelA hoya che. eTale ke abhavya jIvonI saMkhyA A cothA anaMtAnI saMkhyA jeTalI hoya che. have cothuM je jaghanya yukta anaMtu che temAM jeTalA dANAnI saMkhyA hoya che. eTalA ja dANAvALA. eTalA eTalA DhagalA karavA ane tene paraspara guNAkAra karavo e guNAkAra karatAM je chellI saMkhyAno AMka Ave te sAtamuM jaghanya anaMtAnaMtu Ave che. A sAtamA anaMtAmAMthI eka dANo ocho karIe eTale chaTTA utkRSTa yukta anaMtAno AMka Ave che ane temAMthI eka dANo ocho karIe eTale pAMcamAM madhyama yukta anaMtAno chello AMka Ave che tathA jaghanya yukta je cothuM anaMtuM che temAM eka umerIe eTale madhyama yukta anaMtu pAMcamuM zarU thAya che. have je jaghanya anaMtAnaMtu je sAtamuM AvyuM che temAM eka umerIe eTale AThamuM madhyama anaMtAnaMtu zarU thAya che. A anaMtu koi kALe pUrNa thatuM nathI eTale navamuM anaMtu koi kALe prApta thatuM nathI mATe A AThamA anaMte bAvIza cIjo rahelI hoya che. (1) abhavya jIvo cothA anaMtAnI saMkhyA jeTalA hoya che. (2) abhavya jIvothI anaMtaguNA adhika ane pAMcame anaMte rahelA jagatamAM samyakatvathI paDelA mithyAtva guNasthAnake sadA mATe rahelA jIvo hoya che. (3) samyakatvathI paDelA jIvo karatAM anaMta guNA adhika sidhdha paramAtmAnA jIvo hoya che chatAMya e jIvo paNa pAMcamAM anaMte sadA mATe rahelA hoya che. (4) jagatamAM rahelA saghaLAya bhavya jIvo AThamA anaMtAnI saMkhyA jeTalA hoya che. are eka nigodamAM asaMkhyAtA zarIro hoya che. evA asaMkhyAtA zarIramAMthI eka zarIramAM Page 58 of 78
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMtA jIvo rahelA hoya che temAM je bhavya jIvo rahelA hoya che te paNa sadA mATe AThamA anaMtAnI saMkhyA jeTalA hoya che. vicAra karo ke ApaNe keTalA puNyazALI chIe ke A badhAmAMthI bahAra AvI gayA chIe ane dharma sAmagrI saMpanna manuSya janmane pAmyA chIe. have zuM karavuM eja vicAra karavAno che. A rIte saMkhyAtAnA traNa bhedo asaMkhyAtAnA nava bhedo ane anaMtAnA nava bhedonuM varNana karyuM. A eTalA mATe karyuM ke pudgalAstikAyanAM je pudgalo ApaNe joi zakIe chIe ke grahaNa karIe chIe te abhavya jIvo karatAM anaMta guNA adhika pudgalo (paramANuo) vALA skaMdhone grahaNa karIe chIe e jANavA mATe karela che. A badhuM varNana eTale kayA kayA asaMkhyAtAmAM kayA kayA jIvo ane kayA kayA anaMtAmAM kayA kayA jIvo AvelA che te draSTivAdanAmanA bAramAM aMgamAM vistArathI Apela che te draSTivAda nAmanuM aMga Aje vidhamAna nathI. viccheda thai gayela che. e draSTivAda nAmanA aMgane bhaNavA mATe pAMcamA ArAmAM zrI bhadrabAhu svAmIjInA vakhatamAM zrI sthUlabhadrajI Adi pAMcaso sAdhuo gayelA hatA te vakhate zrI bhadrabAhu svAmIjI prANAyAma yoganI sAdhanA. karatA hatA mATe vadhu TAima bhaNAvavAno ApI zakatA nahotA ane jyAre prANAyAma yoganI sAdhanA pUrNa thai ke pachI roja pAMcaso sAdhuone ekavIza kalAka sudhI vAMcanA ApatA hatA temAMthI 499 sAdhuo agharUM che ApaNane yAda rahe evuM nathI. ema kahIne vihAra karI gayA ane eka skulabhadrajI munija rahyA. to te vakhate emano jJAnano kSayopazamabhAva kevo haze ke roja ekavIza kalAka vAMcanA laine badhuM ja jJAnA kaMThastha eTale moTe rAkhI zakatA hatA emAM dazapUrvo artha sAthe bhaNyA ane bAkInA cAra pUrve mUlarUpe bhaNyA A rIte chellA codapUrvI zrI sthUlabhadrajI thayA. A pAMcamA ArAmAM jIvano, jJAnano je yopazama bhAva hato tenI apekSAe atyAre ApaNo kSayopazama bhAva keTalo ? hamaNAM so varSa pUrve zrI AtmArAmajI ma. no rojanI traNaso gAthA gokhI zake evo kSayopazama bhAva hato ane te gokheluM badhuM barAbara yAda rahetuM hatuM. e apekSAe Aja ekato ApaNo kSayopazama bhAva ocho temAM bhaNavAnI ane jANavAnI mahenateya ochI tathA jJAna pratye rUcibhAva paNa lagabhaga nahi to kSayopazama bhAva pedA kyAMthI thAya ? Aje lagabhaga jJAna pratye arUci ane upekSAbhAva vadhAre jovAmAM Ave che. jJAnI bhagavaMto kahe che ke roja navuM navuM bhaNavAnI-jANavAnI jijJAsA-pedA thAya ane mahenata kare to tenAthI jIva tIrthakara nAma karma bAMdhe che. roja navuM navuM gokhatAM athavA ekanI eka gAthA cha mahinA sudhI gokhatAM te gAthA cha mahine AvaDe to paNa roja gokhavuM ja joie e jo na gokhe ane na bhaNe to jJAnAvaraNIya karma gADha baMdhAya che mATe A bAbatamAM bahu ja vicAra karavAno che barAbara che ne ! AnAthI e phalitArtha thAya che ke carmacakSuthI je nAnAmAM nAnuM pudgala ApaNe joie chIe eka retInuM kaNa te paNa anaMtA paramANuonA samudAyathI baneluM hoya che. evI ja rIte kapaDuM je bane che temAM ADAne ubhA dorA je nAMkhavAmAM Ave che te dorAne ekane bahAra kADhIe te dorAne masaLIne tenAM chUTA pugalo karI temAMnuM nAnAmAM nAnuM pugala AMkhe je joi zakIe chIe te paNa anaMtA paramANuonA samudAya rUpe banelo skaMdha hoya che mATe dekhI zakAya che. AthI vicAro ke paramANu keTalo sUkSma rUpe rahelo hoya che. je ApaNe pote joi zakIe nahi. caudapUrvI ane avadhijJAnIo paNa je joi zake nahi te vaLI ApaNane dekhAya ? eka viziSTa avadhijJAnIo ke kevalajJAnIoja joi zake che mATe dekhAtA pudgalomAM keTalA badhA paramANuo rahelA hoya che eja vicAravAnuM ! have eno vicAra karIe ke kapaDuM je taiyAra thAya che te hiMsA vagara thatuM ja nathI keTalI hiMsA Page 59 of 18
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya tyAre kapaDuM bane. e kapaDuM gamyuM-tenA vakhANa karyA keTaluM sarasa che, suvALuM che. tenA kAraNe te banavAmAM jeTalA jIvonI hiMsA thai te badhI ja rAganA kAraNe lAgyA ja kare che. evI ja rIte je kapaDuM nA game ane enA pratye dveSa thAya to paNa te jeTalA jIvonI hiMsAthI banyuM te hiMsA dveSanA kAraNe lAgyAja kare mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke pugalanA saMyoga vagara ApaNe jIvI zakIe e tAkAta nathI to temAM rAga dveSa na thAya tenI kALajI rAkhIne abhyAsa pADIne evI rIte jIvavAno prayatna karavo joie. e rIte jIvana jIvatA jagatamAM samakItI jIvo hoya che tathA samakIta pAmavAnI pUrvabhUmikAmAM rahelA jIvo paNa hoya che zrI tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo chelle bhave saMsAramAM jeTalA varSo sudhI rahe che. teo e rIte ja jIvana jIvI rahelA hoya che ke rAgAdinI sAmagrImAM beThelA hovA chatAM teone koipaNA padArtha pratye rAga tarIke mArApaNAnI buddhi hotI nathI. mAtra aviratino udaya nikAcIta rUpe baMdhAi gayelo che te bhogavIne nAza karavA mATe ja eTalo kALa beThelA hoya che. temanA ApaNe sevaka gaNAie chIe to e pudagalomAM rAgAdi pariNAma na thAya e rIte jarUra mAre jIvana jIvavuM ja joie. evo abhyAsa pADavA mATeno prayatna karavo ja joie. evo vicAra paNa Ave che kharo ? e mATe ja A pugalanA saMyogane jANavAno che. agrahaNa yogya ane grahaNa yogya vargaNAonA pudgalonuM varNana (7) (1) odArika agrahaNa yogya vargaNAo. (2) dArika grahaNa yogya vargaNAo. (3) vekrIya agrahaNa yogya vargaNAo. (4) vaikrIya grahaNa yogya vargaNAo. (5). AhAraka agrahaNa yogya vargaNAo. (6) AhAraka grahaNa yogya vargaNAo. tejasa agrahaNa yogya vargaNAo (8) tejasa grahaNa yogya vargaNAo. (9) zvAsocchavAsa agrahaNa yogya vargaNAo (10) zvAsocchavAsa grahaNa yogya vargaNAo (11) bhASA agrahaNa yogya vargaNAo (12) bhASA grahaNa yogya vargaNAo. (13) mana agrahaNa yogya vargaNAo. (14) mana grahaNa yogya vargaNAo. (15) kArpaNa agrahaNa yogya vargaNAo (16) kAmaNa grahaNa yogya vargaNAo. (1) audArika agrahaNa yogya vargaNAo : codarAja loka rUpa jagatamAM je chUTA chUTA paramANuo rahelA che temAMthI be paramANuonI banelI. anaMtI vargaNAo hoya che. traNa paramANuonI, cAra paramANuonI, saMkhyAtA paramANuonI, asaMkhyAtA paramANuonI yAvata anaMtA paramANuonI banelI anaMtI avaMtI vargaNAo odArIka zarIrane viSe agrahaNa yogya vargaNAo rUpe hoya che. kyAM sudhInI ? to kahe che ke abhavyathI anaMta guNa athavA Page 60 of 78
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidhdhathI anaMtamAM bhAga jeTalA paramANuothI adhika vALI vargaNAo na thAya tyAM sudhInI agrahaNayogya. jANavI. A badhI agrahaNa yogya vargaNAo jagatamAM anaMtI hoya che paNa te odArIka zarIravALA jIvone upayogI thai zakatI nathI. mATe agrahaNayogya gaNAya che. (2) audArika grahaNa yogya vargaNAo : dArika agrahaNa yogya vargaNAonA je pugalo hoya che te jyAre abhavyathI anaMta guNa adhika athavA sidhdhathI anaMtamAM bhAga jeTalA paramANuonI vargaNAonAM skaMdho zarU thAya tyArathI grahaNa yogya bane che eTale ke dArika aMgrahaNa yogyanI chellI vargaNAmAM eka paramANu umerAya ane je vargaNA. bane te grahaNa yogya vargaNA zarU thAya che. A grahaNa yogya vargaNAo eka eka paramANuothI adhika karatAM karatAM pahelI grahaNa yogya je vargaNA hoya che. temAM jeTalA paramANuo rahelA hoya che tenA anaMtamAM bhAga jeTalA paramANuo sudhI eka eka paramANu adhika sudhI jeTalI vargaNAo thAya te badhI grahaNa yogya eTale odArika grahaNa yogya vargaNAo thAya che. e chellI utkRSTa vargaNA kahevAya che. asata kalpanAthI 1000 (eka hajAra) paramANuo sudhInI vargaNAo dArika agrahaNa yoga vargaNAo hatI te eka hajAra pachI eka paramANu adhikavALI eka hajAra ekathI agyAraso paramANuo sudhInI je vargaNAo thAya te badhI kramasara grahaNayogya vargaNAo rUpe kahevAya che. " A odArika zarIrane mATe ochA paramANuovALI vargaNAo jema na cAle tema jeTalI. grahaNayogya hoya enAthI adhika paramANuo vALI vargaNAo paNa cAle nahi kAraNa ke ochA paramANuo. vALI vargaNAomAM paramANuo ghaTe che mATe na cAle evI ja rIte jeTalA joie tenAthI paramANuo adhika thai jatA e sthala rUpe bane che mATe te paNa cAle nahi ane sUkSmarUpe paNa banI jAya che mATe ayogya kIdhI. (3) vaikrIya agrahaNa yogya vargaNAo : dArika grahaNa yogya je vargaNAo hoya che temAM eka paramANu adhikathI zarU karIne eka eka paramANuthI yAvata anaMtA paramANuo adhikavALI vargaNAo vakrIya zarIrane mATe agrahaNa yogya rUpe gaNAya che ane te dArikane mATe paNa agrahaNa yogya rUpe gaNAya che. eTale ke asata kalpanAthI dArika grahaNa yogya 1100 paramANu sudhI grahaNa yogya hatI temAM eka paramANu adhika thatAM 1101 thI 2100 sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te vakrIya agrahaNa yogya vargaNAo rUpe bane che te vakrIya zarIravALA grahaNa karI zakatA nathI. (4) vaikrIya grahaNayogya vargaNAo : vakrIya agrahaNa yogya vargaNAonI je chellI vargaNA Ave temAM eka paramANu adhika vALI vargaNA. zarU thAya te vakrIya grahaNa yogya vargaNAnI pehalI vargaNA kahevAya che eTale ahIMthI grahaNa mATe yogya thAya che. A pahelI vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya che. tenA anaMtamA bhAga jeTalA paramANuonI saMkhyA sudhI eka eka paramANao adhika karatAM chellI je vargaNA thAya te vakrIya grahaNa yogya vargaNAnI chellI vargaNA kahevAya che. asat kalpanAthI 2101 paramANuonI banelI je vargaNA thAya te vaikrIya grahaNa yogyanI pahelI vargaNA gaNAya temAM eka eka paramANu adhika karatAM karatAM 2200 paramANuo sudhInI je vargamAM Ave te vakrIya grahaNa yogya vargaNAnI utkRSTa vargaNA kahevAya che. (5) AhAraka aMgrahaNayogya vargaNAo : vakrIya grahaNa yogya vargaNAthI eka paramANuM adhika vargaNAthI zarU karIne kramasara anaMtA paramANuo adhika vALI je vargaNAo thAyate AhAraka aMgrahaNayogya vargaNAo kahevAya che. A AhArakane mATe aMgrahaNa yogya che. tema vaikrIyane mATe paNa agrahaNayogya che. asat kalpanAthI 2201 Page 61 of 78
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANuothI zarU karIne 3200 paramANuo sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te badhI ja AhAraka aMgrahaNa yogya rUpe gaNAya che. (6) AhAraka grahaNa yogya vargaNAo : AhAraka agrahaNa yogya je chellI vargaNA hoya che temAM eka paramANu adhika eTale abhavyathI anaMtaguNa paramANu vALI vargaNA bane te AhAraka grahaNa yogya vargaNAnI pahelI vargaNA gaNAya che. temAM jeTalA paramANuo rahelA hoya che tenA anaMtamAM bhAga jeTalA paramANuo sudhI adhika karatAM karatAM jaie eTale AhAraka grahaNa yogya vargaNAnI chellI vargaNA thAya che. asaMkalpanAthI 3201 vargaNAthI AhAraka grahaNayogyanI zarUAta thAya ane 3300 vargaNAo sudhInI grahaNa yogya rUpe bane che pachInI agrahaNa yogya thAya che. (7) taijasa zarIra agrahaNa yogya vargaNAo : AhAraka grahaNa yogya vargaNAnA pudagalothI eka paramANuM adhika vALI vargaNAonI zarUAta karatAM anaMtA paramANuo adhika sudhInI badhI ja vargaNAo tejasa agrahaNa yogya vargaNA rUpe gaNAya che. asat kalpanAthI 3301 paramANuothI 4300 paramANuo sudhInI vargaNAo tejasa aMgrahaNa yogya gaNAya che. (8) taijasa grahaNa yogya vargaNAo : tejasa agrahaNa yogya chellI je vargaNA hoya che temAM eka paramANu adhika karIe eTale tejasa zarIra grahaNa yogya vargaNAnI pahelI vargaNA gaNAya che. A pahelI vargaNAmAM jeTalA paramANuo rahelA hoya che tenA anaMtamA bhAga jeTalA paramANuonI saMkhyA jeTalA eka eka paramANu adhika adhika karatAM jeTalI vargaNAo thAya te tejasa grahaNayogya vargaNAo gaNAya che. asata kalpanAthI 4301 vargaNAthI zarU karIne 4400 sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te tejasa grahaNa yogya vargaNAo gaNAya che. (9) zvAsocchavAsa agrahaNayogya vargaNAo : tejasa grahaNa yogyanI je chellI vargaNA Ave temAM eka paramANu adhika karIe eTale zvAsocchavAsa agrahaNa yogya vargaNAnI zarUAta thAya che. A rIte eka eka paramANu adhikavALI. anaMtI vargaNAo hoya che. je zvAsocchavAsane agrahaNa yogya rUpe hoya che ane tejasa zarIrane paNa agrahaNa yogya rUpe hoya che. asat kalpanAthI 4401 paramANuthI zarU karIne pa400 sudhInI je vargaNAo. thAya te agrahaNa yogya bane che. ApaNe dArika vargaNAnA pudagalone grahaNa karIe chIe temaja AhAra-pANI vagerenAM dArika pudgalono AhAra karIe chIe e AhArane pacAvavA mATe taijasa vargaNAnAM pugalone paNa grahaNa karIe chIe e je pramANe pudgalo levAya te pramANe AhAranuM pAcana thAya che. jo khAdhelA khorAkane pacAvavA mATe jeTalA tejasanA pugalo laie te pramANe AhAra pace eTale ke jo adhika pagalo grahaNa thAya to khAdhelA khorAkano gesa thAya-Akro caDhe, sojA Ave e pramANe thayA kare ane jo ochA pagalo grahaNa thAya to khAdhelA khorAkanA pagalo pAcana thavAne badale bharAvo thAya ane kAMika bIjI vikRti pedA thAya tenA kAraNe zarIra tUTe-ALasa caDhe-unmAda pedA thAya ityAdi vikRti banyA kare che. A tejasanAM pudgalo rUpI hovA chatAM ApaNe joi zakatA nathI. viziSTa avadhijJAnIo ane kevalI bhagavaMto joi zake che. ApaNane na dekhAya mATe arUpI pagalo che ema mAnavAnuM nahi. ghaNI evI cIjo joi zakatA nathI chatAMya bIjAe joyelI jarUra ApaNe mAnIe chIe ane svIkArIe chIe. jema dA.ta. jherakhAya e marI jAya e ApaNe joyeluM che ? anubhaveluM che ? chatAMya loko kahe che. eTale mAnIe chIe tema ahIM paNa kevalajJAnI bhagavaMtoe potAnA jJAnathI joyelI cIjo kahelI che eTale mAnavAmAM kAMi vAMdho Ave ? Page 62 of 78
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) zvAsocchavAsa grahaNa yogya vargaNAo : zvAsocchavAsa agrahaNa yogya vargaNAnI je chellI vargaNA Ave temAM eka paramANuM adhika karIe ane je vargaNA thAya te zvAsocchavAsa grahaNa yogya pahelI vargaNA bane che ane te vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya che tenA anaMtamAM bhAga jeTalA paramANuo sudhI adhika karatAM jaie te zvAsocchavAsA grahaNa yogyanI chellI vargaNA Ave che. asata kalpanAthI pa401 paramANuthI zarU karIne je vargaNA bane ane pa500 sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te zvAsocchavAsa grahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. A pugalo ne levAnI zakti zvAsocchavAsa paryApti pUrNa karyA pachI ekendriya jIvothI paMcendriya sudhInAM saghaLAMya jIvo. grahaNa karIne zvAsa rUpe pariNAvI ni:zvAsarUpe visarjana karavAnI zakti pedA karIne jIvI rahelA hoya che. temAM jo pudgalo joie enA karatAM adhika pramANamAM grahaNa thai jAya to thoDuM kAma karatAM thoDuM cAlatA ekadama zvAsa caDhI jAya che kAraNake levAnI zakti che pariNAvavAnI eTale zvAsa rUpe banAvavAnI zaktiA che paNa ni:zvAsa rUpe choDavAnI jaldI tAkAta nathI hotI mATe zvAsa caDhI jAya che ane ghaNIvAra jo ochA pugalo grahaNa thAya to zvAsa rokAi jAya che. eTale lIdhelA pagalo ekadama tarata zvAsa-ni:zvAsa rUpe karavAnI zakti ochI che mATe zvAsa maMda paDI jAya che. A badhu ApaNA jIvanamAM prekTIkala che. anubhavIe paNa chIe pachI pudgalanI goLI nAMkhIe athavA paMpa vaDe havA javA daie eTale e pudgalo sarakhA bane mATe je jIvo oksIjana upara rahelA hoya che teo e dArika vargaNAnA pUgalothI zakti AchI thayelI te samatula rUpe bane tenA kAraNe zvAsocchavAsanA ane pudgalone lai zvAsa niHzvAsa rUpe pariNAvIne jIvatA hoya che ema kahevAya che. AthI nizcita thAya che ke pudgalonI sahAya vagara ApaNe jIvI zakIe ema che ja nahi keTalI. parataMtratAthI jIvIe chIe ? paNa lAge che kharuM ? (11) bhASA agrahaNa yogya vargaNAo : zvAsocchavAsa grahaNa yogya vargaNAnI je chellI vargaNA hoya che. temAM eka paramANu adhikathI zarU karI je vargaNA thAya te bhASA agrahaNa yogya vargaNAnI pahelI vargaNA gaNAya che ane evA kramasara eka eka paramANu adhikathI anaMtA paramANuo adhika sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te badhI bhASA agrahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. asata kalpanAthI pa501 vargaNAthI zarU karIne 6500 sudhInI jeTalI vargaNAo thAya e badhI bhASA agrahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. temaja zvAsocchavAsane paNa agrahaNayogya gaNAya che. bhASAmAM pudgalo ochA paDe che zvAsocchavAsamAM pugalo adhika thAya che. (12) bhASA grahaNa yogya vargaNAo : bhASA agrahaNa yogya vargaNAonI je chellI vargaNA hoya che temAM eka paramANu adhika vALI je vargaNA zarU thAya te bhASA grahaNa yogya vargaNAnI pahelI vargaNA kahevAya che. e pahelI vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya che tenA anaMtamA bhAga jeTalA kramasara paramANu adhika vALI gaNAo te badhI ja bhASA. grahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. asata kalpanAthI 6501 paramANu vALI je vargaNA zarU thAya te bhASA. grahaNa yogya vargaNA pehalI kahevAya che pachI kramasara 6502, 6503 yAvata 6600 sudhInI je vargaNAo thAya te badhI bhASA grahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. ApaNe je je bhASA bolIe chIe te dareka bhASA bolatA pahelA A bhASA vargaNAnA pugalone grahaNa karIne bhASArUpe pariNamAvIne pachI ja bolIe chIe ane bolatI vakhate te pUgalone visarjana karIe chIe. A bhASA vargaNAnA pudgalo je grahaNa karI temAMthI eka akSara banAvIe tenI sAthe bIjo akSara banAvI joDIe ema je zabda banAvIe temAM asaMkhyAtA samaya pasAra thAya tyAre e bane che ane sArA Page 63 of 18
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNamAvI visarjana karavAmAM paNa asaMkhyAtA samayo pasAra thAya che. perelIsIsa eTale lakvA vALA dardI ne tenuM aMga khoTuM thai gayeluM hoya che te bolI zakato nathI tenA kAraNe e jIvane bhASA paryApti thayelI hoya che tethI bhASA vargaNAnA pudgalo grahaNa karI tene pariNamAve che eTale zabdo rUpe e vargaNAnA pudgalone banAve paNa vAcA baMdha hovAthI te choDavAnI eTale visarjana karavAnI zakti na hovAthI te pudgalo athaDAya che ane aMdarane aMdara pachI visarjana pAme che. enAthI bIjAne je jaNAvavuM hoya te jaNAvI zakato nathI mATe e lakavA vALo jIva aMtaramAM tenI vizeSa pIDAne pAme che eTale ke koine na samajAya eTale gussAmAM ne gussAmAM pote vizeSa akaLAyA kare che. bIjAo pratye gussAno bhAva batAvavA prayatna kare to paNa bIjA na samaje AthI pote samajelo na hovAthI e gussAmAM ne gussAmAM cIkaNA karmo bAMdhato jAya che ane te vakhate AyuSyano baMdha paDe to durgatinuM AyuSya bAMdhI saMsAranI rakhaDapaTTImAM cAlyo jAya che. jo te vakhate navakAra bolIe to paNa potAnA mananI vAta koi jANatuM nathI, sAMbhaLatuM nathI tenA kAraNe aMtara kaSAyavALuM hovAthI navakAramAM paNa citta rahetuM nathI. AvuM paNa bane mATe ja jJAnIo kahe che ke AvI asAdhya dardavALI avasthA Ave e pahelA sArA bhAvathI dharma karelo hoya ane e saMskAra jo barAbara paDelA hoya toja te vakhate AtmA potAnI samAdhi jALavI zake ane zarIranI zakti jema jema ochI thatI jAya tema tema e jIvo potAnuM zeSa jIvana samAdhipUrvaka vItAvI zakaze eTale pUrNa karI zakaze. mATe roja dharma karatAM karatAM jyAre jyAre pApanA udayathI duHkha Ave to temAM samatA rAkhavAno prayatna karyo haze to ja chelle samatAbhAva prApta thai zakaze. ane toja navakAra sAMbhaLatAM temAM mananI sthiratA ane ekAgratA jALavI zakAze. A bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karavAnI zakti beindriya jIvothI zarU thAya che. (13) mana agrahaNa yogya vargaNAo : bhASA grahaNa yogya vargaNAonI je chellI vargaNA hoya che temAM eka paramANu adhika vALI vargaNAthI je vargaNA zarU thAya te mana agrahaNa yogyanI pehalI vargaNA kahevAya che. evI eka eka paramANuthI adhika karatAM karatAM anaMtA paramANuo adhika vALI jeTalI vargaNAo thAya te badhI ja mana agrahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. asat kalpanAthI 6601 paramANuvALI vargaNAthI zarU karIne 7600 paramANuo sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te mana agrahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. eTale A bhASA tathA mana banne mATe agrahaNa yogya bane che. (14) mana grahaNa yogya vargaNAo : mana agrahaNa yogyanI je chellI vargaNA hoya che. temAM eka paramANu adhika karIe eTale mana grahaNa yogya vargaNAnI pahelI vargaNA thAya che temAM jeTalA paramANuo rahelA hoya che tenA anaMtamA bhAga jeTalA paramANuo sudhInI kramasara je vargaNAo thAya te badhI mana grahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. A mana vargaNAnA pudgalone sannI paryAptA cAre gatinA jIvo grahaNa karI mananA vicAra rUpe pariNamAvI ane visarjana karatAM jAya che. nArakInA jIvo-paMcendriya tiryaMcanA jIvo-manuSyanA jIvo ane devanA jIvo grahaNa kare che. e mana rUpe pariNAma pAmelA pudgalo je visarjana karAya che te evAne evA vicAra rUpe asaMkhyAta kALa sudhI jagatamAM rahI zake che. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga sudhI e pudgalo e rUpe rahI zake che pachI te chUTA paDIne vikharAi jAya che mATe Aje je vaijJAnikoe pudgala pakaDavAnA sAdhano banAvyA che te AvA pudgalo jagatamAM rahelA hoya che tene pakaDI zake che ane e ja vicAra ane bhASA rUpe bolAyelA koNa bolyuM che te enAthI jANI zakAya che. e badhA sAdhano ghora hiMsAo karI karIne banAvelA hovAthI enA vakhANa ApaNe karatAM nathI ane eno upayoga karatAM nathI. reDiyo, TelIvIjhana vagere sAdhanothI A pudgalo pakaDI zakAya che. jaina Page 64 of 78
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsana mATe ja che ane ethI ja kahe che ke je sthAne strIo beThelI hoya tyAM purUSone be ghaDI sudhI eTale 48 miniTa besavAno niSedha kare che ane purUSo je sthAne beThalA hoya tyAM nava kalAka sudhI besavAno niSedha che kAraNake e sthAnathI jyAre e jIvo uThe che tyAM potAnA zarIranA pudagalo choDIne mukIne jAya che ane e pudgalo eTalA kALa sudhI tyAM rahI zake che mATe tenA je vicAro cAlatA hoya tevA vicArA te besanAranA aMtaramAM pedA thai zake che mATe niSedha che. ane AthIja AjanA vaijJAnikoe evA sAdhanA zodhyA che ke e sthAnano phoTo pADIne dhoi sApha karIne jue to je vyakti beThelI hoya tenI AchI rUpa rekhA upazI Ave che. A badhu ja duniyAmAM banI zake che ane Aje e AvA mArakaNA sAdhanothI pratyakSa anubhavAya che. (15) kArpaNa agrahaNa yogya vargaNAo : mana grahaNa yogya vargaNAonI je chellI vargaNA hoya che temAM eka paramANu adhika vALI je vargaNA zarU thAya te kArpaNa aMgrahaNa yogya vargaNA kahevAya che. ema kramasara eka eka paramANu adhika karatAM karatAM paramANu adhika sudhI A kArpaNa agrahaNa yogya vargaNA thAya che. asata kalpanAthI 7701 paramANuvALI vargaNAthI 8700 paramANuo adhika sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te kArpaNa agrahaNa yogya vargaNAo kahevAya che. A manane paNa agrahaNa yogya bane che kAraNa ke paramANu adhika thayelA che ane kAmaNa grahaNa mATe je paramANao joie te ochA paDe che mATe kArmaNa mATe agrahaNa yogya gaNAya che. (16) kArmaNa grahaNayogya vargaNAo : kAmaNa agrahaNa yogya vargaNAnA pudgalonI je chellI vargaNA Ave che temAM eka paramANu adhikavALI je vargaNAnI zarUAta thAya te kArmaNa grahaNa yogya vargaNAnI pahelI vargaNA gaNAya che. A vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya che tenA anaMtamAM bhAga sudhInI jeTalI saMkhyA thAya eTalA paramANuo. adhikavALI A kAmaNa grahaNa yogyanI chellI vargaNA thAya che. asat kalpanAthI 8701 paramANuo vALI vargaNAthI zarU karIne 8800 paramANuo sudhInI jeTalI vargaNAo thAya te kArmaNa grahaNa yogya vargaNA kahevAya che. A vargaNAonA pugalo jagatamAM rahelA ekendriyathI sannIpaMcendriya sudhInA teramAM guNasthAnaka sudhImAM rahelA jIvo samaye samaye grahaNa karIne dUdha ane pANInI jema AtmAnI sAthe eka meka kare che ane sAtakarma rUpe-ATha karma rUpe-cha karmarUpe ke eka karmarUpe A pugalone pariNAma pamADatA jAya che. jyAre jIva teramAM guNasthAnakanA aMte yoga nirodha karIne ayogI paNAne pAmaze eTale A pugalone grahaNa karavAnuM baMdha thaze eTale karmarUpe pariNamAvavAnuM paNa aTakaze. - A rIte pagalAstikAyanA varNanamAM ApaNe kayA kayA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI keTalA. badhA parataMtrapaNe ApaNe jIvI rahyA chIe e khyAla Ave e mATe pugalonI vargaNAonuM varNana karela che. (1) ekendriya jIvo ATha grahaNayogya vargaNAo mAMthI 1- dArika, 2- tejasa, 3zvAsocchavAsa ane 4- kAzmaNa vargaNAonA pudgalone samaye samaye grahaNa karI karIne potAnuM jeTaluM AyuSya hAya tyAM sudhI jIvana jIvyA kare che eTale ke A jIvo A cAra vargaNAonA pudgalonI parataMtratAthI jIvana jIvI rahelA hoya che. temAM keTalAka vAyukAya jIvo tathA svabhAvathI eTale potAnI svecchAthI nahi paNa svAbhAvika rIte vaikrIya vargaNAnA pugalone grahaNa karI vaikrIya zarIra paNa banAvI zake che te paNa zarIra potAnA jeTaluM ja banAvI zake che paNa moTuM vistAravALuM banAvI zakatA nathI. vA vaMToLa vAto hoya-bhamarIo vAyuhoya-pavana joramAM nIkaLyo hoya te vakhate A vaikrIya zarIravALA jIvo vadhAre hoya che ema manAya che. (2) beindriyanA jIvo jagatamAM rahelA ATha vargaNAonA pudgalomAMthI (1) dArika, (2) Page 65 of 78
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ taijasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA ane (5) kArmaNa vargaNAonA pudgalone samaye samaye grahaNa karIne potAnuM jIvana jIvI rahelA hoya che eTale A jIvo pAMca vargaNAonA pudgalothI parataMtra hoya che. (3) teindriya jIvo grahaNa yogya ATha vargaNAonA pudgalomAMthI (1) audArika, (2) taijasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA ane (5) kArmaNa vargaNAonA pudgalone samaye samaye grahaNa karIne parataMtratAthI potAnuM jIvana jIvI rahelA hoya che. (4) caurIndriya jIvo grahaNa yogya ATha vargaNAomAMthI pAMca vargaNAnA (1) audArika, (2) taijasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA ane (5) kArmaNa vargaNAonA pudgalone samaye samaye grahaNa karIne parataMtratAthI potAnuM jIvana jIvI rahelA hoya che. (5) asannI paMcendriya jIvo ATha grahaNa yogya vargaNAomAMthI (1) audArika, (2) taijasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA ane (5) kArmaNa vargaNAonA pudgalone samaye samaye grahaNa karI karIne pariNAma pamADI pamADIne te pudgalo pratye rAgAdi pariNAma karatA karatA parataMtratAthI potAnuM jeTaluM AyuSya hoya te pramANe jIvana jIvatA hoya che ane A pudgalanI parataMtratAthI ATalA prakAranA jIvo samajaNa vagaranA rAgAdi pariNAma pudgalomAM karI karI duHkhamaya saMsArano vRdhdhi eTale saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMtA kALa sudhI rakhaDapaTTInA du:khane upArjana karatAM jAya che. (6) nArakInA jIvo grahaNa yogya ATha vargaNAomAMthI (1) vaikrIya, (2) taijasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA, (5) mana ane (6) kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karIne parataMtratAthI potAnuM jIvana jIvI rahelA hoya che. (7) paMcendriya tiryaMcanA jIvo grahaNa yogya ATha vargaNAomAMthI cha vargaNAonA (1) audArika, (2) taijasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA, (5) mana ane (6) kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karIne parataMtratAthI potAnuM jIvana jIvI rahelA hoya che. keTalAka paMcendriya tiryaMco A cha vargaNAnA pudgalo uparAMta vaikrIya labdhine pedA karIne vaikrIya vargaNAnA pudgalo grahaNa karI vaikrIya zarIra banAve che tenAthI paNa potAnuM jIvana jIvI rahelA hoya che. jagatamAM vaikrIya zarIra paMcendriya tiryaMco sadA mATe niyamA rahelA hoya che. koi kALe virahakAla hoto nathI. asaMkhyAtA paMcendriya tiryaMco vaikrIya zarIravALA hoya che. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMcone tapazcaryAthI vaikrIya labdhi prApta thai zake che. aDhIdvIpanI bahAranA bhAgamAM AvA jIvo vartamAnamAM paNa asaMkhyAtA vidhamAna hoya che. (8) manuSyonA jIvo moTA bhAganA manuSyo grahaNa yogya ATha vargaNAomAMtho (1) audArika, (2) taijasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA, (5) mana ane (6) kAryaNa ema cha vargaNAonA pudgalone samaye samaye grahaNa karatAM karatAM temAM rAgAdi pariNAmo pedA karIne parataMtratAthI potAnuM jIvana jIvatA hoya che. jyAM sudhI AyuSya hoya tyAM sudhI A rIte jIve che. keTalAka manuSyo vaikrIya labdhi pedA karIne vaikrIya zarIra banAvI sAta vargaNAonA pudgalone grahaNa karIne jIvana jIvatA hoya che. manuSyomAM vaikrIya labdhi saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA jIvone pedA thAya che. hAla A dakSiNa bhAratamAM ApaNe jyAM ArAdhanA karIe chIe tyAM A labdhi pedA thai zakatI nathI paNa bharata kSetranA be bhAga karanAra vaitADhya parvata upara vidhAdhara manuSyonI zreNio rahelI che te manuSyone vaikrIya labdhi prApta thai zake che. paMdara karmabhUmimAM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA jIvone A labdhi pedA thAya che ane tenAthI vaikrIya zarIra banAvI zake che. - keTalAka cauda pUrvadhara munio AhAraka labdhi prApta karIne AhAraka vargaNAnA pudgalothI AhAraka zarIra banAvI zake che. A rIte manuSyagatine varSa AThe vargaNAonI parataMtratAthI manuSyo jIvana Page 66 of 78
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvI rahelA hoya che. (9) devagatinA jIvo - A jIvo grahaNa yogya ATha vargaNAomAMthI (1) vakrIya, (2) tejasa, (3) zvAsocchavAsa, (4) bhASA, (5) mana ane (6) kArpaNa vargaNAnA pagalone samaye samaye grahaNa karatAM karatAM rAgAdi pariNAma karIne potAno saMsAra vadhArI rahelA hoya che. A rIte jagatanA dareka jIvo pudgalonI parataMtratAthI jIvana jIvI rahyA che mATe e parataMtratA hAla chUTe evI nathI eTale ja jJAnIo kahe che ke manuSya janmamAM e pudgalonI oLakha karIne tenAthI sAvaceta banIne jeTalA saMskAra majabUta thAya e rIte jIvana jIvAya to ja pudgalonI parataMtratAthI jarUra chUTI zakAya kharekharo prayatna e karavA jevo che. A rIte grahaNa yogya ane agrahaNayogya ATha ATha vargaNAnA pudagalo je rahelA hoya che te sivAyanA bIjI daza vargaNAonA pudgalo paNa rahelA hoya che te ApaNe grahaNa karatA nathI. e pudgalo upayogamAM AvatA nathI. chellI vargaNAnA pugalo acitta mahAtkaMdha nAmanI vargaNAnA hoya che. e pugalo eka sAthe merU parvatanI TocethI samagra lokane viSe eTale cauda rAjalokamAM vikharAi jAya che ane te jyAre chUTA paDe che tyAre te pudgalothI ghaNAM jIvonI hiMsA thAya che. e hiMsAthI bacavA mATe caitra mAsamAM suda-11-12-13 athavA 12-13-14 athavA 13-14-15 ema traNa divasa sAMjanA pratikramaNa pachI sAdhA sAdhvI bhagavaMto acitta raja uThThAvaNIye no cAra logassano kAussaga kare che ke jethI je kSetramAM ArAdhanA kare che tyAM tenAthI je jIvonI hiMsA thatI hoya teno doSa na lAge mATe kare che. A kAussaga kadAca koivAra rahI gayo hoya to tyArathI bAramAsa sudhI te sAdhu sAdhvI. bhagavaMtone je Agama bhaNavAnA-vAMcavAnA hoya che te vAMcI zakatA ke bhaNI zakatA nathI tathA te AgamonA yogo dvahananI kriyA paNa karI zakatA nathI. AgaLa vadhIne mukhya sAdhu bhagavaMtane te kAussaga rahI gayo hoya to teo paryuSaNamAM zrI kalpasUtranuM-bArasA sUtranuM vAMcana karI zakatA nathI. A maryAdA lagabhaga dareka samudAyamAM cAlu che. A rIte cauda rAjalokanA asaMkhyAtA AkAza pradezo je hoya che te dareka eka eka AkAza pradeza upara ATha grahaNa yogya ane ATha agrahaNa yogya vargaNAonAM pugalo ThAMsI ThAMsIne bharelA rahelA che. evI ja rIte dareka AkAza pradeza upara anaMtA anaMtA jIvo paNa rahelA che e dareka jIvonAM eTale eka eka jIvanA asaMkhyAtA-asaMkhyAtA Atma pradazo eka eka AkAza pradeza upara rahelA hoya che. ane e asaMkhyAtA Atma pradezo te AkAza pradeza upara rahelA yugalone ja grahaNa kare che paNa tenI bAjunA AkAza pradeza upara rahelA pudgalone grahaNa karatAM nathI mATe kahevAya che ke jIvo anaMtara rahelA pudgalone grahaNa kare che paNa paraMpara rahelA yugalone grahaNa karatA nathI. Aje je aNuboMba-baoNba vagere bane che ane e padArthomAM je zakti pedA thAya che te odArika grahaNa yogya vargaNAnA pudgalonI zakti rUpe gaNAya che. A banAvavAnI zakti zIkhyA paNa tenI vAraNa zaktine zIkhyA nahi mATe Aje aneka jIvono saMhAra enAthI thai rahyo che. jyAre AgaLanA kALamAM pagalomAMthI je koi zakti pedA karatA tenI sAthe ja tenI vAraNa zakti pedA karI zakatA hatA e vAraNA zakti e padArthomAMthI ja pedA thai zake che. evI ja rIte tejasa vargaNAnA pagalomAMthI tejo vezyAnI labdhi pedA thAya che ane tenA vAraNa mATe zIta lezyA paNa emAMthI ja pedA thai zake che. gozAlAno jIva bhagavAna mahAvIra pAse tejo vezyA kai rIte prApta thAya te pUchIne zIkhyo ane cha mahinA tapa karIne tejo vezyA prApta karI ane bhagavAna upara tejo vezyA choDI che toya bhagavAne samabhAve veThI lIdhuM. ApaNo muddo e che ke pudgalomA keTalI zakti rahelI che tevicAro. Page 67 of 78
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAka dArika pugalone ghasI ghasIne ekadama suMdara komaLa sparzavALA banAvI pratibiMba paDe evA banAvI zakAya che tathA prakAza prakAza phlAya evA paNa banAvI zakAya che mATe koi vicAra Adi karatAM ekAgratA pedA thai jAya to AvA prakAzavALA pudagalonI anabhUti paNa jIvone thai zake che. eTalA mAtrathI e Atmadarzana thayuM ema mAnavuM barAbara nathI kAraNake Atma pariNAmano adhyavasAya arUpI hoya che e arUpI padArthane kevalajJAnI sivAya koi joi zakatuM nathI mATe te prakAza jevuM dekhAya te koi paNa prakAranA dArika pudgalonuM darzana hoi zake che ethI muMjhAvAnuM nahi. jema eka bIjA pudgalonA mizraNathI ghasI ghasIne caka cakIta yugalo bane che evI ja rIte AtmA upara anAdi kALathI je karmo vaLagelA che tene ghasI ghasIne Atma pariNAma nirbaLa che tene zudhdha banAvIe to dhIre dhIre karmo nAza pAmatAM jAya ane jyAre saMpUrNa karmanI rajakaNo nAza pAme eTale AtmA potAnuM saMpUrNa zudhdha svarUpa pedA karI Tika jevo nirmaLa banI zake che. vaikrIya labdhi atyAre ApaNe je kSetramAM ArAdhanA karI rahyA chIe tyAM nathI paNa A bharatakSetranA. be bhAga karanAra vaitADhaya parvata upara rahelA manuSyone A labdhi pedA thai zake che ane e labdhinA baLe. jagatamAM jeTalA zAzvata tIrtho che azAzvata tIrtho che tyAM darzana-vaMdana-pUjana karavA mATe upayoga kare che mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke manuSya lokane viSe vaikrIya zarIravALA manuSyo sadA mATe rahelA hoya che. koi kAle A zarIrano virahakAla hoto nathI. atyAre kSetramaMtaramA A labdhio hoya teno niSedha nathI. jeTalA lokAkAzanA AkAza pradezo hoya che eTalA ja dharmAstikAyanA pradezo-adharmAstikAyanA pradezo ane eTalA ja eka jIvanA Atmapradezo hoya che. jyAre kevalI bhagavaMtonuM potAnuM AyuSya cha mahinAthI adhika hoya ane kevalI samudyAta kare che tyAre cothA samaye loka vyApI potAnA Atmapradezo karI zake che. atyAre paNa mahAvideha kSetramAM koi kevalI bhagavaMto kevalI samudyAta karatAM hoya to temanA Atmapradeza ApaNA Atmapradezo je AkAzapradeza upara rahelA che tyAM paNa te sAthe ja hoi zake che paNa ApaNane teno anubhava thato nathI. AthI vicAra e karavAno che ke eka jIvanA caudarAjaloka jeTalA AkAzapradeza jeTalA Atmapradezo hovA chatAM e jIvo potAnA Atmapradezone saMkoca karIne aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA AkAza pradezanI jagyAmAM e Atmapradezone rAkhI zake che. eTaluM ja nahi eja AkAza pradeza upara anaMtA jIvonA asaMkhyAtA asaMkhyAtA Atmapradezo rahelA hoya che toya eka bIjA bhegA thai zakatA nathI. badhA ja svataMtra judA rahI zake che. jagatamAM rahelA dareka jIvo haMmezA asaMkhyAta pradezanA avagADhamAM eTale eTalI jagyAmAM rahI zake che mATe ema kahevAya che ke e jIvonI asaMkhyAta pradezavALI avagAhanA hoya che chatAM eka AkAza pradeza upara eka Atmapradeza rehato nathI paNa eka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA asaMkhyAtA Atmapradezo niyamA hoya che toja te Atmapradezo eTalI avagADhamAM rahI zake che. mAtra eTaluM vizeSa che ke dareka jIvanA ATha Atmapradezo je saMpUrNa kevalajJAnathI yukta hoya che te ATha pradezo eka eka AkAza pradeza upara svataMtra rIte rahelA hoya che. jaghanyathI be hAthanI kAyAvALA jIvo mokSe jai zake che ane utkRSTathI pAMcaso dhanuSanI kAyAvALA jIvo mokSe jai zake che. jyAre zrI tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo jaghanyathI sAta hAthanI kAyAvALA mokSe jAya che ane utkRSTathI 500 dhanuSanI kAyAvALA mokSe jAya che. eka zarIranI avagAhanAmAM anaMtA jIvo rahe che ema jJAnI bhagavaMto kahe che te eka eka jIvanA badhAja AtmapradezonI apekSAe nahi paNa eka jIvanA te AkAza pradeza upara thoDA Atmapradezo hoya. Page 68 of 78
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA jIvanA thoDA Atmapradezo hoya trIjA jIvanA thoDA Atmapradezo hoya ema yAvat anaMtA jIvanA thoDA thoDA Atmapradezo hoya che te apekSAe eka AkAza pradeza upara anaMtA jIvo rahelA che ema kahevAya che. kAraNa ke dareka jIva haMmezA asaMkhyAta pradezanI avagAhanA vagara rahI zakato nathI. dA.ta. eka jIvanA 100 Atma pradezo asat kalpanAthI kalpIe to jyAre so AkAza pradeza upara so Atmapradezo eTale eka eka Atmapradeza rahelo hoya tyAre te lokavyApI jIva thayo ema kahevAya che paNa e jIvanA eka AkAzapradeza upara daza Atmapradeza che, bIjA jIvanA daza Atmapradeza che, trIjA jIvanA daza Atmapradeza che ema anaMtA jIvanA daza daza Atmapradezo che mATe ta AkAzapradeza upara anaMtA jIvo rahelA che ema kahevAya che. e jIvanA e daza daza Atmapradezo e AkAza pradeza upara je AhAra male te eka sAthe kare che. zvAsocchavAsa paNa eka sAthe le che paNa dareka Atmapradezo dareka jIvo pota potAnA karmanA udaya pramANe, rAgAdi pariNAma pramANe karmabaMdha karatAM hoya che ane A anaMtA jIvomAMthI anaMtamA bhAga jeTalA jIvo samaye samaye cyavana pAme che. ane navA utpanna thayA kare che. haMmezA dareka jIvone janma karatAM maraNanI vedanA AThagaNI adhika hoya che te maratI vakhate zarIra nabaLuM paDI jAya. bIjA rogAdi pedA thayelA hoya tenI vedanA eTalI adhika hoya che ama jANavuM. nirogI zarIravALA jIvane te vedanA veThavAnI tAkAta hovAthI vedanA ochI lAge ane rogISTa zarIravALA jIvane zakti na hovAthI te vedanA adhika lAge che. jema Atmapradezo vistAra pAme tema rahevA jagyA vadhAre joie ane jema Atmapradezo saMkoca pAmelA hoya to rahevA jagyA ochI joie. A niyama hovAthI A badhuM ghaTI zake che. AthI eka nigodamAM anaMtA jIvo sadA mATe hoya che ema kahevAya che. pudgalanA 530 bhedo thAya che tenuM varNana jagatamAM rahelA dareka pudgalo varNa, gaMdha, rasa ane sparza temaja saMsthAna eTale koine koi AkRtithI haMmezA yukta hoya che mATe tenA 530 bhedo ghaTI zake che. varNa pAMca hoya che : kALo, lIlo (nIlo), lAla, pILo, sapheda. gaMdha be hoya che : sugaMdha ane durgaMdha. rasa pAMca hoya che : kaDavo, tIkho, tUro, khATo ane mITho. sparza ATha hoya che : (1) gurU (bhAre) sparza, (2) laghu (halako) sparza, (3) zIta (ThaMDo) sparza, (4) uSNa (garama) sparza, (5) mRdu ( komaLa) sparza, (6) karkaza (kharabacaDo) sparza, (7) snigdha (cIkaNo) sparza, (8) rUkSa (lukho) sparza. saMsthAna pAMca hoya che : (1) goLa AkRti, (2) valayAkAra AkRti, (3) trikoNa AkRti, (4) corasa AkRti, (5) laMba eTala lAMbI AkRti. A rIte 5 + 2 + 5 + 8 + 5 = 25 bhedo thAya che. A paccIza bhedonAM 530 bhedo thAya che. jemake eka kALo varNa laie to te kALo varNa be gaMdhathI Page 69 of 78
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ yukta hoya che eTale keTalAka kALA pudgalo sugaMdhavALA hoya. keTalAka kALA pudgalo durgadhavALA hoya. mATe e beno saravALo karavAno hoya che. evI ja rIte e kALA varNanA pagalo tIkhA rasavALA, kaDavA rasavALA, tUrA rasavALA, khATA rasavALA ane mIThA rasavALA hoya che mATe pAMce umeravAnA hoya che. evI ja rIte e kALo varNa ATha sparzamAMthI koine koi sparzavALo paNa hoya che mATe AThe umeravAnA hoya che. ane evI ja rIte e kALo varNa pAMca saMsthAnamAMthI koine koi saMsthAnavALo paNa hoya che. AthI pAMca umeravAnA hoya che. A rIte eka kALA varNanA 20 bhedo thAya che. 2 + 5 + 8 + 5 = 20 bhedo thAya che. eja rIte nIlavarNanA - 20, rakta varNanA- 20, pIta varNanA - 20 ane zveta varNanA paNa 20 thaine kula 100 bhedo varNanA thAya che. 1 gaMdhanA 46 bhedo thAya te A pramANe. sugaMdhanA pagalo pAMca varNavALA, pAMca rasavALA, ATha sparzavALA ane pAMca AkRtivALA ema 23 bhedo thAya che ane 23 durgadhanA thaine 46 bhedo gaMdhanA thAya che. pAMca rasanA - 100 bhedo thAya che. kaDavo rasa pAMca varNavALo - 2 gaMdhavALo, ATha sparzavALo ane pAMca saMsthAnavALo hoya che mATe 20 bheda thAya che. A rIte bAkInA cAra rasanA vIza-vIza bheda gaNatAM kula 100 bhedo thAya che. sparzanA kula 184 bhedo thAya. gurUsparzanAM pa-varNa-2 gaMdha--5 rasa-pa ane koipaNa eTale gurUsparzanA pratipakSI sparza sivAyanA bAkInA 6 sparza ane pAMca saMsthAna ema kula 23 bheda thAya che. ema bAkInA 9 sparzanA 23-23 gaNatAM 23 X 8 = 184 bheda thAya. pAMca saMsthAnanAM 100 bhedo thAya che. koipaNa saMsthAna. 5 varNa-2 gaMdha-5 rasa-8 sparzavALuM hoya che. mATe 20 bheda thAya. AthI 5 X 20 = 100 bhedo thAya che. A rIte kula. 100 + 46 + 100 + 184 + 100 = 130 bhedo pudgalanA thAya che. saMsAra vadhAravAmAM A pAMcaso trIza bhedomAMthI koine koi bhedone viSe jIva rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha Adi karato karato saMkhyAno kALa-asaMkhyAto kALa ke anaMto kALa vadhArato jAya che. ane A rIte ja A pugalonA saMyogathI saMsAra cAlyA ja kare che. A pugalono rAga, dveSa vagere kaNAnubaMdha rUpe jIvane eka janmamAMthI bIjA janma rUpe cAlyA ja kare che mATe keTalIka vAra koi sArA pugalo jovAmAM Ave to paNa dveSano badaNAnubaMdha cAlato hoya to te pudgalo gamatAM nathI rUci thatI nathI. arUci ane dveSa utpanna kare che. evI ja rIte je pudgalo jovAlAyaka na hoya to paNa te pudgala padArtha pratye jIvane rAgano vaTaNAnubaMdha cAlato hoya to te pudgala padArtha gamI jAya che. aneka jonArA na kahe to paNa, te gamI jAya che. rUci pedA thAya che ane tenuM mamatva vadhatuM jAya che. breno moTe bhAge sonuM jUe-sonAnA dAgInA jue eTale gAMDA gAMDA thai jAya che. paNa khabara nathI ke A badhuM mukIne javAnuM che. atyAra sudhI anaMtA zarIro mukIne AvelA chIe emAM keTalAka rAgathI mukelA hoya che. keTalAka dveSathI mukelA hoya che. jo zarIra rogISTa hoya to tene muktA dveSa buddhi thAya che ane je zarIra roga vagara mukelA hoya te rAgathI mukelA hoya che ema kahevAya che. AthI pugala padArthane viSe rAgAdi pariNAmathI nirlepa rIte jIvAya tenI khAsa kALajI rAkhavAnI che. jeTalI nirlepatA vadhe eTale AtmAnuM kalyANa sArI rIte thai zake ane je aNAnubaMdha rAgAdinA thayelA che te tUTatAM jAya ane nAza pAme AthI kahevAya che ke bhagavAnanA darzana pAMca miniTa paNa ekAgracitte karavAmAM Ave to tenAmAM tAkAta che ke traNAnubaMdha toDIne covIsa kalAkanA rAgAdi Page 70 of 78
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAmathI nirlepa banAvI zake e mATe A kriyAo khAsa jarUrI kahelI che. | darzana-pUjana-sAmAyika-pratikramaNa-tapa vagere anuSThAno vAraMvAra karavAnuM vidhAna A mATe ja jJAnIoe kaheluM che. eka miniTa paNa jo mananI sthiratA pedA thai jAya to saMkhyAtA asaMkhyAtA ke anaMtA bhavonA anubaMdhane toDI zake che. prasannacandrarAjarSi eka dikarAnA pudgalanA mohanA kAraNe zukladhyAnamAMthI sIdhA rodradhyAnI banyA ane sAtamI nArakImAM javA lAyaka karma upArjana karI rahyA che ane jyAM mAthe mukuTa levA jatAM locavALuM mAthuM joyuM ke tarata ja sAvadha thai gayA ane pAchA zukla dhyAnamAM caDhI gayA ke jethI sarvArtha sidhdha vimAna ane kSaNavAramAM kevalajJAna pAmyA. evI ja rIte marUdevA mAtAnA jIve potAnA dIkarA 8SabhanA rAganA kAraNe eka hajAra varasa sudhI roi roine AMkho gumAvI che. paNa jyAM RSabadeva bhagavAnane kevalajJAna thayuM vicaratAM tyAM gAma bahAra padhAryA eTale bharata mahArAjA mAne kahe che cAlo tamArA dIkarAnA darzana karAvuM ema kahI hAthInI aMbADI upara besADI samavasaraNamAM lai jAya che. tyAM samavasaraNa jotAM duMdubhinA zabdo eTale avAja sAMbhavatA ane bhagavAnanI vANInA zabdo sAMbhavatA dIkarAno rAga tUTyo virAga bhAva pedA thayo. samyakatva thayuM. sarvavirati AvI apramatta bhAva pedA thayo kSapakazreNi mAMDI mohano nAza karI vItarAgadazAne pAmI bAkInA traNa ghAtI karmono nAza karI kevalajJAna pAmyA ane AyuSya alpa hovAthI eka aMtarmuhUrtamAM bAkInA cAra aghAtI karmono nAza karIne AyuSya pUrNa karI mokSe paNa pahoMcI gayA eka hajAra varasanA rAgAdi pariNAmathI je karmo bAMdhyA te eka aMtarmuhUrtamAM paNa toDIne nAza karyA. A rIte karmo jaldI nAza pAmI zake che. AmAM zuM kAma kare che ? eka ja miniTanuM samyapha dhyAna ATaluM kAma kare che. mATe jo janma maraNanA phrA TALavA hoya to A rIte avazya prayatna karavo ja paDaze e prayatna karavA mATe sauthI pahelA rAgAdi pariNAmane oLakhavA paDaze. oLakhI ne tenI mitratA nAza karIne duzmana rUpe mAnavA paDaze ane te pudgalono saMyoga choDavA jevo ja che evo draDha nizcaya karavo paDaze. toja jIva mokSamArgamAM dAkhala thai AgaLa vadhI zakaze ane tethI ja bhagavAnanuM zAsana zuM che e oLakhAze ane zAsana pratye bahumAna ane Adara bhAva vadhaze toja kalyANa sAdhI zakAze te A rIte so prayatna karI kalyANa sAdho e abhilASA. kALa dravyanuM varNana kALadravya mAtra manuSya lokamAM ja hoya che. samaya, asaMkhyAtA samaya, ghaDI, muhUrta, be ghaDI A badho. je vyavahAra kALa te manuSya lokamAM ja hoya che. devaloka vageremAM hoto nathI. tiraskRlokamAM paNa badhe kALA hoto nathI. tiraskRlokamAM mAtra manuSya lokamAMja eTale aDhI dvIpamAM athavA pIstAlIza lAkha yojanamAMja hoya che. e kALa dravyathI cauda rAjalokamAM rahelA jIvonA AyuSyanI gaNanA karI zakAya che. eTale ke manuSya lokanA kALanI apekSAe devaloka naraka tiryaMca Adi jIvonAM AyuSyanI gaNanA thai zake che. aDhI dvIpa ane be samudrone viSe thaine 132 sUryo ane 132 candro phrI rahyA che te eka bAjunA bhAgamAM 66 sUryo ane tenI sAmenA bhAgamAM 66 sUryo ema tathA 66 candro eka bAju ane bIjI bAju 66 candro ema 132 merUparvatanI pradakSiNA rUpe ryA kare che ane enAthI rAtri Adi banyA kare che. jyAre manuSyalokanI bahAranA bhAgamAM asaMkhyAtA sUryo ane asaMkhyAtA candro rahelA che te sthira rUpe rahelA hoya che. eTale jyAM sUrya hoya tyAM teno jeTalo prakAza paDato hoya tyAM sudhI prakAza rahe bAkI bIje aMdhArU hoya che. devalokamAM eTale vaimAnika devalokanA pAMcamA devaloka sudhI aMdhakAra rahelo hoya che kAraNa ke tiSNulokamAM teramo rUcaka dvIpa ane samudra AvelA che te rUcaka samudramAMthI temaskAya nAmanA pudgalo Page 71 of 18
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIkaLe che ane urdhvalokamAM pAMcamA devaloka sudhI jAya che ane tyAMthI athaDAine pAchA tAM te pugalo manuSyalokane viSe paNa prasare che AnA kAraNe manuSya lokamAM sAdhu sAdhvIone tathA pauSadhamAM rahelA zrAvaka ane zrAvikAone kAmaLIno kALa hoya che ke je zIyALAmAM eTale kArataka suda - 15 thI phAgaNa suda- 14 sudhI sUryodayathI cAra ghaDI ane sUryAsta pahelA cAra ghaDI kALa haya che. phAgaNa suda - 15 thI asADa suda - 14 sudhI sUryodayathI be ghaDI ane sUryAsta pahelA be ghaDIthI kAmaLI kALa zarU thAya che. evI ja rIte asADa suda - 15 thI kArataka suda - 14 sudhI sUryodaya pachI cha ghaDI ane sUryAsta pahelA cha ghaDIthI kAmaLIno kALa zarU thAya che ema samajavuM. ATalA kALa pachI e tamaskAyanA jIvo acitta thai jAya che mATe te kAmaLInA kALamAM bahAra javAno vakhata Ave to kAmaLI oDhIne na chUTake javAnuM vidhAna che. kAraNa ke te kALamAM te tamaskAyanA pugalo sacitta hoya che AthI te TAime te jIvonI hiMsA na thAya ane kAmaLI upara te jIvo paDe to bacI jAya maraNa na pAme mATe jJAnI bhagavaMtoe kAmaLIno kALa kahelo che. AthI jaina zAsanamAM khullAmAM eTale chAparA vagara upara bAMdhyA vagara besAya nahi ane suvAyA nahi ane rasoi vagere thAya nahi temaja jamAya paNa nahi ane pANI paNa vaparAya nahi A jIvonI hiMsAno doSa lAge che. ahIMno sUrya asta thato hoya tyAre mahAvideha kSetramAM A sUrya udaya rUpe dekhAya che ane mahAvidehamAM asta thato hoya tyAre ahIM udhya rUpe dekhAya che. sUryane vAnAM 183 mAMDalA hoya che e sUryanA vimAnane vAnA cAra kSetra kahevAya che. e mAMDalAnI bahAra sUrya to nathI jyAre chellA mAMDalAmAMthI sUrya aMdaranA mAMDalAmAM jato hoya tyAre divasa nAno thato jAya ane rAtri moTI thatI jAya che ane aMdaranA mAMDalAmAMthI sUrya bahAra Avato hoya tyAre divasa moTo thato jAya ane rAtri nAnI thatI. jAya che. AthI utarAyaNa ane dakSiNAyaNa ema be vibhAga varasanA thAya che. A kAraNathI divasa ane rAtri thayA kare che. vartanA kALa eka samaya rUpe hoya che. je samaya Avyo te gayo phrIthI te samaya AvavAno nathI te cauda rAjalokamAM sadA mATe e niyama hoya che. eka samaya kALa eTale keTalo kALa ? koi eka nirogI juvAna mANasa jIrNa thayelA kapaDAne be bhAga karavA eTale ADavA mATe mahenata kara to keTalo kALa be bhAga karatAM thAya ? te kapaDAnAM eka taMtu eTale tArathI bIjo tAra tUTatAM asaMkhyAtA samayo thAya che teno je asaMkhyAtamo bhAga te eka samaya kahevAya che. eja rIte koi juvAna nirogI mANasa kamaLanA so pAMdaDA uparA uparI mukIne tIkSNa bhAlo laine tene bhedavAno prayatna kare to te so pattA ne eka sAthe bhedatAM keTalo kALa lAge ? kAMi nahi, to jJAnIo kahe che ke e eka pAMdaDAmAMthI bhAlAnI aNI pasAra thatAM bIjA pAMdaDAmAM praveza kare temAM asaMkhyAtA samayo lAge che te asaMkhyAtA samayano asaMkhyAtamo bhAga te eka samaya kahevAya che. eka AvalikAnA samayo asaMkhyAtA thAya che ema je kahyuM che te cothA asaMkhyAtA jeTalA samayo gaNAya che evI 256 AvalikAnA samaya jeTaluM nAnAmAM nAnuM AyuSya ekendriyathI paMcendriya tiryaMcA, sudhInAM jIvonuM tathA manuSyonuM AyuSya hoya che. eka capaTI vagADatAM asaMkhyAtA samaya pasAra thai jAya che. AvA nAnA AyuSyavALA bhavane kSullaka bhava paNa kahevAya che. manuSyanA eka zvAsocchavAsa kALamAM sADA sattara bhavo kare che te bhava eka eka 256 AvalikA kALa pramANa hoya che. 24 miniTa = 1 ghaDI Page 72 of 78
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 miniTa 1 kalAka eka prahara 4 prahara 12 kalAka 24 kalAka 60 kI 1 divasa 6 rAtri 15 divasa 30 divasa 2 mahinA = 6 mahinA 6 mahinA 12 mahinA = = 4 prahara 1 ahArAtri 1 ahorAtra 4 prahara 4 prahara eTale 30 ghaDIno divasa tathA 30 dInI rAtri ema 60 ghaDI eka AkhA divasamAM pasAra thAya che. divasa moTo hoya to rAtri nAnI ane rAtri moTI hoya to divasa nAno ema kramavAra samajavuM. 7 divasa eka saptAha (aThavADIyuM) eka pakhavADIyuM 1 mAsa. 1 mahino = = = 2 ghaDI 2 thI = 3 kalAka 30 ghaDI = = = = 5 varasa asaMkhyAtA varasa 1 yojana 1 gAuM dasa koTAkorI popama = 5 phlAMga 8 kilomITara 1tu 1 ayana. dakSiNAyana 1 ayana uttarAyana 1 varasa 1 yuga 1 palyopama 4 gAu 2 mAila 1 sAgaropama. 1 mAila pAMca mAila palyopama - sAgaropamanuM varNana eka hajAra yojana lAMbo, pahoLo ane uMDo eka pyAlo banAvavo e pyAlamAM yugalika kSetrane viSe eTale 30 akarmabhUmine viSe tathA 56 aMtara dvIpane viSe sAta divasamAM jeTalA yugaliyA manuSyo utpanna thayela hoya teonA mAthAnA vALa kApIne lAvavAnA te eka eka vALanA asaMkhyAtA asaMkhyAtA TUkaDA karavAnA ane te TUkaDAothI pyAlo bharavAno. e pyAlo evI rIte ThAMsI ThAMsIne bharavAno ke temAM jarAya jagyA rahe nahi e pyAlo saMpUrNa bharAi jAya tyAre temAM rahelA vALo pANIthI bhIMjAya nahi, agnithI baLe nahi tathA cartInuM AkhuM sainya tenA uparathI pasAra thAya to jarAya halAya nahi e rIte pyAlo saMpUrNa bharavAno hoya che. ahIM yugaliyA manuSyonA vALa levAnA eTalA mATe kahelA che ke emanA vALa jeTalA moTA hoya che. evA bIjA koi manuSyanA vALa moTA hotA nathI. e jIvo janmyA pachI 49 divasamAM ja potAnI jeTalI kAyA thavAnI hoya teTalI kAyA banI jAya che eTale ke eka gAu yAvata traNa gAunI kAyA thai jAya che. e 49-64 ke 6 divasa sudhI e jIvono vyavahAra bhAi vhena rUpe hoya ane pachI pati patnI rUpe vyavahAra Page 73 of 78
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ thai jAya che. e jIvo chelle yugaliyAne janma Ape eTale potAnA AyuSyanA moTAbhAge cha mAsa ke ethI ocho kALa rahe tyAre janma Ape che. have jyAre saMpUrNa pyAlo je bharAyelo hoya che temAMthI so-so varase eka eka vALano TukaDo kADhavAno hoya che. e rIte kADhatA kADhatA jeTalA varSe pyAlo khAlI thAya teTalA varSone eka palyopama kALa kahevAya che. AvA daza koTAkoTI palyopama kALa barAbara eka sAgaropama kALa kahevAya che. ahIMyA pAMca-paccIza-pacAsa-so varasanA anukULatAmAM lhera karavAthI pratikULatAmAM nArAjagI karIne dveSa karavAthI jo narakamAM cAlyA gayA to jaghanyathI daza hajAra varasa sudhI duHkhanI sajA ane vadhAremAM vadhAre traNa sAgaropama kALa eTale 30 koTAkoTI palyopama kALa sudhInI sajA thAya. vicArI juo keTalI moTI sajA che khyAla Ave che ? jagatamAM rahelA jIvonAM AyuSyanI mApaNI A palyopama ane sAgaropamanA mApathI karavAnI hoya che. jo kadAca narakamAM na gayA ane nigodamAM cAlyA gayA to vicAra jo ke vahelA nIkaLavAnA cAnsa malaze nahi asaMkhyAta kALa ke anaMtA kALe nIkaLAze khabara che te kALa keTalo thAya ? 10 koTAkoTI sAgaropama = 1 uttarapiNI 10 koTAkoTI sAgaropama = 1 avasarapiNI 20 koTAkoTI sAgaropama = 1 kALacakra AvI asaMkhyAtI utsarapINI ane asaMkhyAtI avasarapINI kALa thAya eTale asaMkhyAtA kAlacakra ane anaMtA kALamAM anaMtA kALa cakra pasAra thAya. A uparathI vicAro ke atyAra sudhI anaMto kALa pasAra karIne AvyA te ATalo kALa thayo hajI paNa jo anukULa padArthomAM sAvadha na rahyA eTale rAgAdi pariNAmathI nirlepa thavA prayatna na karyo to hajI anaMto kALa kadAca rakhaDavA javuM paDe ema paNa bane. mATe maLelI sAmagrI ATalI suMdara che teno upayoga evo karIe ke jethI rakhaDapaTTImAM javuM na paDe. (1) bAdara udhdhAra palyopama (2) sUkSma udhdhAra palyopama (3) bAdara adhdhA palyopama (4) sUkSma adhdhA palyopama (5) bAdara kSetra palyopama (6) sUkSma kSetra palyopama Aja rIte sAgaropamanA paNa bhedo thAya che. bAdara palyopama ane sAgaropama sUkSmane samajavA mATe che. aDhI sUkSma udhdhAra palyopamanA kALanAM jeTalA samayo thAya eTale ke 25 koTAkoTI udhdhAra palyopamanAM jeTalA samayo thAya eTalA dvopa ane samudro jagatamAM hoya che eTale ke jagatamAM jeTalA jeTalA sArA nAmavALA padArtho hoya che te dareka nAmavALA asaMkhyAtA asaMkhyAtA dvIpo temaja asaMkhyAtA asaMkhyAtA samudro sadA mATe rahelA hoya che. jemake tirhAlokanI madhyamAM barAbara jaMbudvIpa Avelo che. e jaMbU nAmanA bIjA dvIpo jagatamAM asaMkhyAtA hoya che ema dareka nAma mATe samajI levuM. sUkSma adhdhA palyopama ane sAgaropamanI karmanI baMdhAtI sthiti AyuSya vagere jANavAmAM upayogI thAya che ane sUkSma kSetra ke bAdara kSetra palyopama ane sAgaropamathI jagatamAM asaMkhyAtI cIjo ke jIvo je rahelA hoya che te keTalA keTalA hoya che tenA mApanI saMkhyA mATe upayogI thAya che. jIva AyuSyano baMdha kare to vadhAremAM vadhAre 33 sAgaropamanuM ane karmanI sthiti vadhAremAM vadhAre Page 74 of 78
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAMdhe to sIttera koTAkoTI sAgaropamanI bAMdhI zake che. A utkRSTa sthiti sannI paryAptA cAre gatinA jIvo bAMdhI zake che paNa asannI jIvo AvI utkRSTa sthitino baMdha kadI karatA ja nathI. AvI utkRSTa sthiti mananI zakti je maLelI che tenA durUpayogathI ja pedA thAya che. mATe kahevAya che ke manuSya dhAre to e mananI zaktino evo upayoga karato thAya ke jethI potAnI saMpUrNa Atmazakti pedA karI zake che. mATe jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke jIvonuM mana ja baMdhanuM kAraNa thai zake ane muktinuM kAraNa thai zake che. AthI adhdhA palyopama ane sAgaropamathI AyuSyasthiti kALa ane kAya sthitino baMdha tathA karmonI sthiti bAMdhI zakAya che eTale mapAya che e A mApavAmAM upayogI thAya che. manuSya ane tiyaMcanuM AyuSya traNa palyopamanuM hoya che. devatA ane nArakInuM 33 sAgaropamanuM hoya che. pAMca devakurUkSetra. pAMca uttara kurU kSetramAM utpanna thayelA manuSyo 3 palyopama sudhI jIvI zake che tathA avasarapINI kALamAM pAMca bharata ane pAMca airavata kSetrane viSe pahelo Aro cAra koTAkoTI sAgaropamano hoya che temAM utpanna thayelA manuSyo 3 palyopama sudhI potAnA AyuSya mujaba jIvI zake che. pAMca mahAvideha kSetramAM utpanna thayelA manuSyonuM utkRSTa AyuSya pUrvakroDa varasanuM hoya che jyAre tyAM utpanna thayelA tIrthaMkaronuM sadA mATe 84 lAkha pUrva varSa sudhInuM AyuSya hoya che. jyAre pAMca bharata ane pAMca airavata kSetrane viSe avasarapINI kALamAM utpanna thayelA trIjA ArAnA cheDe utpanna thayelA pahelA tIrthaMkara paramAtmAnuM AyuSya 84 lAkha pUrva varSa hoya che ane uttarapiNI kALamAM covIzamA je tIrthaMkara thAya teonuM 84 lAkha pUrva varSanuM AyuSya hoya che ane avasarapiNIkALamAM covIzamAM chellA tIrthaMkaranuM ane uttarapiNIkALanA pahelA tIrthaMkaranuM 72 varasanuM AyuSya hoya che. A badhu niyata eTale zAzvata rUpe sadA kALa mATe A rIte ja cAlyA kare che ema samajavAnuM AmAM koi pheraphAra thato nathI. AvI rIte moTAbhAganA badhAya jIvo anaMtA pudgala parAvarta kALacakra pasAra karIne AvelA che eTale manuSyapaNuM pAmelA hoya che. eka kAlacakramAM eTale vIza koTAkoTI sAgaropama kALamAM be covIzIo Ave eTale mAtra be koTAkoTI sAgaropama kALa sudhI ja dharma pAMca bharata ane pAMca airavata kSetromAM hoya che. bAkIno aDhAra koTAkoTo sAgaropama jeTalo kALa moTe bhAge yugalika kALa hoya che. avasarapiNI kALanuM varNana A kALanA cha ArA hoya che. temAM pahelo Aro suSama-suSama nAmano hoya che ane te 4 koTAkoTI sAgaropama vALo hoya che. e kALamAM traNa palyopamanA AyuSyavALA manuSyo traNa gAunI kAyAvALA manuSyo yugalIka rUpe utpanna thayelA kalpavRkSathI jIvanArA hoya che. A ArAnA kALanuM varNana devakurU uttarakurU kSetra jevuM hoya che. bIjo Aro suSamA nAmano yugalika kALa hoya che. kalpavRkSathI jIvanArA manuSyo hoya che. be palyopamanA AyuSyavALA be gAunI kAyAvALA hoya che. A ArAno kALa 3 sAgaropamano hoya che. A ArAnuM varNana mahAhimavaMta kSetranI jema hoya che. trIjo Aro suSamA duSamA nAmano be sAgaropama kALa vALo hoya che. zarUAtamAM manuSyo asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA eTale eka palyopamanA AyuSyavALA hoya che. yugalika kALa hoya che. kalpavRkSathI jIvanArA hoya che ane himavaMta kSetranI jema badhu varNana hoya che. pAchaLathI chelle jyArathI kulakaronI utpatti thAya che tyArathI manuSyo saMkhyAta varSanA AyuSyavALA utpanna thAya che. kalpavRkSano prabhAva ocho thato jAya che mATe manuSyone bhUkha lAge to ugelA dhAnya anAja hoya te kAce kAcA khAya che. jyAre pAcana na thAya tyAre aMdaroaMdara laDavA mAMDe che temAM hakAra bole Page 75 of 78
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale zAMta thAya che. evI rIte kula sAta kulakaro thAya che. temAM sAtamAM kulakara nAbhi kulakara thAya che. e nAbhikulakaranA tyAM pahelA tIrthakara zrI kaSabhadeva bhagavAnanuM cyavana thayuM ane janma thayo che te vakhate jIllA nAbhikulakaranuM pUrvakroDa varasanuM AyuSya che. merUdevA mAtAnuM paNa eTaluM ja AyuSya che. bhagavAna zrI AdinAthanA janma pachI teo bAra lAkha pUrva kumArAvasthAmAM rahe che. vIzalAkhaMpUrva varSe rAjA bane che ane sAMjanA gAma bahAra vA mATe hAthI upara besI jAya che tyAM gAmanA daravAjA bahAra thoDe dUra be parvato athaDAvavAthI agni pedA thAya che tyArathI bAdara agnikAyanI zarUAta thAya che ane te bAdarA agnikAya jIvono pAMcamA ArAnA cheDA sudhI utpatti nAza cAlu raheze. tresaTha lAkha pUrva varSa sudhI rAjagAdI bhogave ane tyAzI lAkha pUrva kALa pUrNa thAya eTale saMyama le che. eka hajAra varSa sudhI chamasthA paryAya pALIne kevalajJAnane pAme che. dharma tIrthanI sthApanA kare che ane trIjA ArAnA 89 pakhavADIyA bAkI rahe tyAre pahelA tIrthakara nirvANa pAme che. e 89 pakhavADIyA pachI cotho Aro zarU thAya che te eka koTAkoTI sAgaropamamAM 42 hajAra varSa nyUna sudhIno hoya che te cothA ArAmAM bAkInA 23 tIrthaMkaro bAkInA cakravartIo, baLadevo, vAsudevo, prativAsudevo vagere utpanna thAya che. cothA ArAnA traNa varasa ane sADA ATha mahinA bAkI rahe tyAre covIsamA tIrthaMkara nirvANa pAme che ane pachI traNa varasa ane sADA ATha mahine cotho Aro parNa thAya che ane pachI ekavIza hajArano pAMcamo Aro zarU thAya che te pAMcamA ArAnA cheDA sudhI covIzamAM. bhagavAnanuM zAsana raheze. te zAsanano thoDo kALa udhota thato dekhAze. thoDo kALa udhota maMda thato dekhAze ema caDatI paDatI thatAM thatAM ekavIza hajAra varSa sudhI zAsana raheze e pAMcamA ArAnA vIza varSa bAkI raheze eTale eka puNyAtmAno janma thaze je kSAyika samyaktva laine Avaze te AtmA bAra varasa saMsAramAM raheze pachI saMyamano svIkAra karaze. 16 varSanI uMmare AcArya thaze ane vIsa varase kALadharma pAmIne devalokamAM jaze eTale pAMcamo Aro pUrNa thaze. tyAra pachI ekavIza hajAra varasano chaThTho Aro zarU thaze te chaThThA ArAmAM makAno vagere kazuM raheze nahi. cAre bAju badhe ja pANI pANI thai jaze arthAta pANI bharAi jaze. manuSyo je haze temane upADIne vetAdya parvatanI guphAonAM bIlamAM devatAo mukI deze. e kALamAM garamI eTalI sapta paDaze ke te bIlomAMthI divasanA manuSyo bahAra nIkaLI zakaze nahi. sAMjanA sUryAsta thayA pachI bahAra nIkaLaze. paganI pAnI bhIMjAya eTaluM pANI khAbocIyA rUpe raheze. e kAdavamAM rahelA mAchalAone kADhIne eno AhAra karaze. e jIvonAM zarIranI uMcAi be hAthanI raheze. AyuSya vIza varSanuM ane ochu thatAM dazA varasanuM raheze. cha varasanI chokarI prasava karaze eTale bALakane janma Apaze. methunanuM pApa paNa tiryaMconI. jema raheze. pANInI tarasa chipAvavA mATe kAdavanA cosalA cUsI cUsane tarasa chIpAvaze. utsarapiNI kALamAM avasarapINI karatAM uMdhA kramathI ArAnI zarUAta thaze pahelo Aro 21 hajAra varSano, bIjo ekavIza hajAra varSano, trIjo Aro eka koTAkoTImAM 42 hajAra varSa nyUna, cotho Aro be koTAkoTI sAgaropamano, pAMcamo Aro 3 koTAkoTI sAgaropamano ane chaThTho Aro 4 koTAkoTI sAgaropamano hoya che. AthI ema kahevAya che ke 18 koTAkoTI sAgaropama kALa yugalika rUpe hoya che. pudgala parAvartanuM svarUpa ATha prakAranA pUgala parAvartI hoya che. (1) bAdara dravya pudgala parAvatI (2) sUkSma dravya pudgala parAvarta (3) bAdara kSetra pudagala parAvartI Page 76 of 78
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) sUkSma kSetra pudgala parAvarta (5) bAdara kALa pugala parAvatI (6) sUkSma kALa pudgala parAvarta (7) bAdara bhAva pudgala parAvatI (8) sUkSma bhAva pugala parAvarta A AThamAM je cAra bAdaranA bhedo che te sUkSma pudgala parAvartane samajavA mATe che. (1) bAdara dravya pugala parAvarta : jagatamAM jeTalI grahaNa yogya vargaNAo che te vargaNAonA pagalone krama vinA koi AtmA bhogavI bhogavIne choDe temAM jeTalo kALa pasAra thAya te bAdara dravya pudgala parAvarta kahevAya che. (2) sUkSmadravya pugala parAvarta : koi jIva jagatamAM grahaNa yogya ATha vargaNAo che temAMthI AhAraka zarIra vargaNA sivAyanI sAta vargaNAnA pugalone kramasara grahaNa karI karIne bhogave temAM jeTalo kALa pasAra thAya te kALane sUkSma dravya pudgala parAvarta kALa kahevAya che. keTalAka AcAryo koipaNa eka vargaNAnA pugalone kramasara grahaNa karI karIne bhogave tene sUkSma dravya pudgala parAvartakALa kahe che. dA.ta. dArika grahaNa yogya vargaNAnA pagalone pAMca naMbaranI saMkhyAthI zarU karyA temAM pa-6 ityAdi kramasara Ava te gaNAya temAM vacamAM 25, 50, 100 vagere grahaNa kare te gaNatarImAM levA nahi vacamAM devaloka ke narakamAM jAya tyAM vakrIya vargaNAnA pagalo grahaNa kare te gaNAya nahi jyAre manuSya ke tiryaMca thaine pa-6 vargaNA pachI sAtamI vargaNAnA pudgalo grahaNa thAya teja gaNatarImAM levAya AvI rIte AkhI AdArika vargaNAnA badhA pugalone grahaNa karI bhogave teTalA kALane sUkSma dravya pudgala parAvartI kALa kahevAya che. A rIte bhogavatAM anaMtI utsarapiNI ane anaMtI avasarapiNIkALa pasAra thAya che. (3) bAdara kSetra pugala parAvartana : cauda rAjaloka jagatane viSe jeTalA AkAza pradezo che te dareka AkAza pradezone maraNathI krama vinA sparza karI bhogave temAM jeTalo kALa thAya te bAdara kSetra pugala parAvarta kALa kahevAya che. (4) sUkSma kSetra pugala parAvarta kALa : cauda rAjalokanA AkAza pradezone kramasara maraNathI sparza karIne bhogavatAM jeTalo kALa thAya eTale ke koi niyata AkAza pradeza upara maraNa pAmI pachI tenA pachInA sivAyanA bAkInA game te AkAza pradeza upara maraNa pAme to te gaNatarImAM AvatA nathI paNa jyAre je AkAza pradeze maraNa pAmyA pachI tenI bAjunA AkAza pradeza upara maraNa pAme te gaNatarImAM levAya evI rIte kramasara cauda rAjalokanA saghaLAya AkAza pradezane maraNathI sparza karI bhagave temAM jeTalo kALa thAya te sUkSma kSetra pudgala parAvarta kALA kahevAya che. AmAM anaMtI utsarapiNI ane anaMtI avasarapiNI jeTalo kALa thAya che. (5) bAdara kALa mugala parAvarta kALa : pAMca bharata ane pAMca eravata kSetrane viSe utsarapiNI ane avasarapiNI kALa hoya che tenA jeTalA samayo thAya te kALane krama vinA maraNathI bhogavIne sparza kare te bAdara kALa pugala parAvarta kALa kahevAya (6) sUkSma kALa pugala parAvarta : utsarapiNI ane avasarapiNI kALanA samayone kramasara maraNathI sparza karI bhogave eTale ke avasarapiNInA je samaye kALa kare pachI te sivAyanA game teTalA samayomAM maraNa pAme to te gaNatarI karAya nahi tenA pachInA samaye maraNa pAme te gaNatarImAM Ave eTale ekavAra je samaye maraNa pAmyo tyAra Page 77 of 78
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI tenA pachIno samaya meLavatA avasarapiNIno badho kALa pasAra thAya utsarapiNIno badho kALa pasAra thAya ane krIthI avasarapiNIno kALa Ave ane enA pachInA samaye maraNa pAme to ja gaNatarImAM Ave. jo na thAya to phrIthI eTalo kALa javA devo paDe. A rIte karatAM avasarapiNI utsarapiNInA badhA samayone maraNathI sparza karI bhogave tyAre sUkSma kALa pudgala parAvrata thAya che. (9) bAdara bhAva pUgala parAvarta : rasabaMdhanA jeTalA adhyavasAyo hoya che te saghaLAne krama vinA maraNa vaDe bhogave te bAdara bhAvA pugala parAvarta kahevAya che. (8) sUkSma bhAva pudgala parAvarta : rasabaMdhanA jaghanya adhyavasAya sthAne maraNa pAme pachI bIjA game teTalA sthAnomAM maraNa pAme te gaNatarImAM Ave nahi paNa jyAre jaghanya pachInA rasabaMdhanA adhyavasAya sthAna upara maraNa pAme te gaNatarImAM gaNAya AvI rIte saghaLAya rasabaMdhanA sthAnone maraNathI sparza kare temAM jeTalo kALa thAya te kALane sUkSma bhAve pudgala parAvartakALa kahevAya che. A darekamAM bAdaranA kALa karatAM sUkSmano kALa anaMta guNo adhika hoya che. AtmAne du:khI na karavo hoya ane sukhI karavo hoya to gayelo kALa phrI Avato nathI ema vicAraNA karIne AtmAne sthira karavo pudgala pratye jeTalo nirlepa rahevAno prayatna karatAM karatAM nirlepatA. pedA karIe to saMsAramAM ApaNo keTalo kALa che te ApaNane khabara paDe che ane e pudgalomAM rAgAdi pariNAma karI karIne jIvavAthI saMsArano kALa vadhato jAya che. mATe ApaNe zuM karavuM e ApaNI jAte vicAravAnuM che. ApaNe mitra banavuM che ke AtmAnA duzmana banavuM che ? jo mitra banIne jIvavuM hoya to nirlepatA karIne jIvavuM paDaze ane jo duzmana banavuM hoya to. rAgAdi karIne je rIte jIvIe chIe te barAbara che. bhale saMsAra vadhe barAbara ne ? jyAre karma baMdha karIe chIe tyAre dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhava ema pAMca prakAre bhogavavA. lAyaka nizcita thai jAya che. e rIte ja e karmano bhogavaTo thayA kare che. AyuSya bAMdhatA je AyuSyanA. kALamAM e karma keTalA bhogavAze e paNa nakkI thatuM jAya che. AthI pudgala parAvartakALamAM kravA na javuM hoya to ghara, peDhI, kuTuMba, parivAra, paisA TakAmAM nirlepatA karavA mAMDo jeTaluM udAsIna bhAve emAM rahIe eTalo kALa jarUra ocho thato jAya ane mokSano kALa najIka thato jAya mATe udAsInatA bhAve keLavavAno prayatna karI saMsAra ocho thAya evI rIte jIvana jIvI muktipadane jaldI pAmo e eka abhilASA. mA te jIvatatva pUrNa thayuM Page 78 of 78