Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
Shree Atmanand Prakash
आत्मानंद प्रकाश
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXKXXXXX
XE3833x3x383XXXXXXX3E3X3E3E3XXE
न कस्याध्य शुभं वाञ्छेनपिकूर्याश्व किञ्चन ।
प्रवतस्व यथाशक्ति परेषां हितसाधने ।। કેઈનું બુરુ' ઈચછીશ નહિ, કેઈનું* બુરું કરીશ નહિ; બીજાઓનું ભલું કરવામાં જ, યથાશક્તિ ઉદ્યત રહેજે,
Neither do not wish ILL to anyone, Try according to your ability for the benefit of others,
XXXXXXXXXXXXXXXX
પુસ્તકે ? ૯૨.
ફાગણ-ચૈત્ર
આમ સંવત 8 ૯૯ વીર સંવત : ૨૫૨૧ વિક્રમ સંવત : ૨૦૫૧
અ'કે : ૫-૬
માર્ચએપ્રિલ : ૯૫
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
27-belle
ક્રમ
-~
લેખ
www.kobatirth.org
અનુકળણિમ
(૧) શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાનના અતિમ ઉપદેશ
(૨) નામદાર પોપને વેટિકનમાં મળેલુ સર્વ પ્રથમ જૈન ડેલિગેશન
(૩) ખા. બ્ર. પૂ. શ્રી શારદાખાઇ મહાસતીજીના વ્યાખ્યાન માળામાંથી (૪) હિન્દી વિભાગ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લેખક
For Private And Personal Use Only
પૃષ્ઠ
૨૫
નવા આજીવન સભ્યશ્રીઓની યાદી
ભાવનગર
ભાવનગર
૧ શ્રી સુરેશચન્દ્ર સુંદરજીભાઇ બાવીસી /૨ શ્રી વિનુભાઇ સુખલાલ શાહ /૩ શ્રી મનુભાઇ ધરમશીભાઇ મહેતા-ઘેટીવાળા ભાવનગર ।૪ શ્રી નાનચંદ જીઠાભાઇ શાહ ૫ શ્રીમતિ લીલાવતીબેન નાનચંદુભાઇ શાહુ ભાવનગર ૧૬ શ્રી શશીકાન્ત નાનચંદભાઈ શાહ
ભાવનગર
ભાવનગર
૧૭ શ્રીમતિ હર્ષાબેન શશીકાન્ત શાહ
ભાવનગર
સ’કલન : કુમારપાળ દેસાઇ ૨૬
કાંતીભાઇ આર. સલેાત ૨૮
નવા પેટ્રન સભ્યશ્રીઓની યાદી
આગ્રા
/૧ શ્રી પીંડીદાસ પરમાણુદાસ જૈન ૨. શ્રી વિનાદરાય જગજીવનદાસ પરીખ-વકીલ ભાવનગર
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તંત્રી : શ્રી પ્રમાદકાન્ત ખીમચ'દ શાહ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાનના અંતિમ ઉપદેશ
3 જેને મેહ નથી તેનું દુ:ખ ગયું', જેને તૃષ્ણા નથી તેના મેહ ગયે;
જેને કેાભ નથી તેની તૃષ્ણા ગઇ, પરંતુ જેવું કાંઇ નથી તે સ`સ્વને પામે છે.
3 જ્યારે ઘર સળગે છે ત્યારે ઘરના ધણી તેમાંથી સાર વસ્તુઓ લે છે અને અસાર વસ્તુ જતી કરે છે....તેમ જા અને મરણથી સળગેલા આ સસારમાં સારરૂપ ગ્રહણ કરે તે। આત્મા જરૂર તરી જશે....
પશુઓને યજ્ઞમાં બાંધવા – હેામવા વિગેરે યજ્ઞકર્મો તથા તેમનું વિધાન કરનારા બધા જ વેઢો પાપકર્માંના કારણરૂપ હોઇ દુશીલ માણુસ કર્દિ દુ:ખામાંથી મુક્ત થઈ શકતા નથી, ક જ જગતમાં સૌથી બળવાન છે....
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૨૬
www.kobatirth.org
નામદાર પેપને વેટિકનમાં મળેલુ સર્વ પ્રથમ જૈન ડેલિગેશન
વિશ્વભરના જૈનનુ પ્રતિનિધિત્વ ધરાવતા સ પ્રથમ જૈન ડેલિગેશનને આવકારતાં નામદાર પેપ પેાલ જહાને ( દ્વિતીય) આનંદ વ્યક્ત કર્યાં હતા અને જૈનધર્મની સમૃદ્ધ પરંપરાની વાત કરીને આ સદીના મહાપુરૂષ મહાત્મા ગાંધીજી પર આ ધર્મોના પ્રભાવના ઉલ્લેખ કર્યો હતા. પૂર્વ આફ્રિકા, સીંગાપુર, ડાંગકાંગ, જાપાન, ભારત, અમેરિકા, કેનેડા અને ઇગ્લેન્ડથી આવેલા જૈન પ્રતિનિધિઓને નામદાર પેપ જહાન પેાલ ( દ્વિતીય) અંગત રીતે મળ્યા હતા. વિશ્વમાં જૈન ધમ અ ંગે કાર્યો કરતી ઇન્સ્ટિટયૂટ ઓફ જૈનાલેાજી આયેાજીત આ મુલાકાતમાં જૈન પ્રતિનિધિએ એ નામદાર પાપને જૈન ધર્મ વિષેનાં અગ્રેજી પુસ્તકા અર્પણ કર્યાં હતાં, જેના પ્રત્યુત્તરમાં નામદાર પેપે આશીર્વાદ સાથે કરી આવવા અને મળવા માટે નિમ`ત્રણ પાઠવ્યુ હતુ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાંકલન: શ્રી કુમારપાળ દેસાઇ
વિનાદ ઉદાણી તથા અમેરિકાના યુનિવર્સિટી એફ કેલિફોર્નિયાના ડૅા. પદ્મનાભ જૈનીએ જૈન ધમ' વિષયક ગ્રંથ આપ્યા હતા. ઇન્સ્ટિટયૂટ એક્ જૈનાàાજીના ટ્રસ્ટી શ્રી રતિ શાહ, ગુજરાત યુનિવર્સિટીના અધ્યાપક અને સાહિત્યકાર ડૉ. કુમારપાળ દેસાઇ, ઇગ્લેન્ડના જૈન એજયુકેશન એડના ચેરમેન શ્રી વિનેાદ કપાસી, ય*ગ જૈન્સના પ્રમુખ શ્રીમતિ દીના શાહ, યુ. કેના ઓસવાળ એસેસિએશનના વાઇપ્રેસિડેન્ટ શ્રી રતિ ધનાણી, નવનાત વણિક એસોસિએશનના ટ્રસ્ટી શ્રી બિપિન મહેતા, ઇન્સ્ટિટયૂટ ઓફ જૈને લેાજીના કે-એડિનેટર અને સમગ્ર આયેાજનના પ્રાણ સમા શ્રી નેમુ ચદયા તથા શ્રીમતિ કમલા સિ`ઘવી અને શ્રીમતિ મીના ચંદરયા વગેરે ડેલિગેશનના પ્રતિનિધિ તરીકે નામદાર પાપને પ્રત્યક્ષ મળ્યા હતા. વેટિકનમાં યેાજાયેલી આ મુલાકાતને કારણે જૈન ધમ, પરપરા અને જૈનદર્શન વિષે વ્યાપકપણે જિજ્ઞાસા જાગૃત થઈ. ધર્મ'ની ઉમદા ભાવનાના આદાનપ્રદાન દ્વારા
ભારતના બ્રિટન ખાતેના હાઇકમિશ્નર, કાયદાવિદ્વ અને વિચારક ડેા, એલ. એમ સિંધવીએ આ ડેલિગેશનનુ' નેતૃત્વ સ'ભાળ્યુ હતું. વિશાળ
ખ’ડમાં નામદાર પોપ પધારતાં તેઓનુ અભિઆવતી કાલના વિશ્વનુ ઉજજવળ ભાવિ રચવાના નિર્ધારને અનુભવ થયેા. આ પ્રસગે નામદાર પાપની સાથે બિશપ માઇકલ એલ. ફિલ્મરાલ્ડ તથા અન્ય અગ્રીમ ધર્મગુરુએ ઉપસ્થિત હતા.
..
વાદન કયુ` હતુ` અને આ ડેલિગેશનના ઉદ્દેશ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતા. ઇન્સ્ટિટયૂટ ઓફ જૈનાલાજીના ચેરમેન શ્રી રતિભાઈ ચંદરયા, ભારતના તમામ સ’પ્રદાયનું પ્રતિનિધિત્વ ધરાવતી ભગવાન મહાવીર મેમેરિયલ સમિતિના અધ્યક્ષ શ્રી દીપચંદ ગાડી, ઇંગ્લેન્ડના એસવાળ એસેાસિએશનના પ્રમુખ શ્રી પ્રેમ શાહ, ઇગ્લેન્ડની નવનાત વણિક એસેસિએશનના પ્રમુખ શ્રી
આ ઐતિહાસિક પ્રસ`ગ પૂર્વે પેન્ટીફિસીયલ ફાર ઇન્ટરરિલિજિયસ ડાયલેગ ’ ( પી. સી. આઈ. ડી. ) સાથે વેટિકનમાં જૈન પ્રતિનિધિએની લાંબી અને ફળદાયી ચર્ચા વૈજાઇ હતી. કાર્યક્રમના પ્રાર’ભે ચેરમેન કાર્ડિ’નલ
For Private And Personal Use Only
[ શ્રી આત્માન'દ પ્રકાશ
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માર્ચ-એપ્રિલ
કાસિસ અરિને જૈન ડેલિગેશનને ઉમળકાભર્યો શ્રી વિનોદ પાસીએ ભારતની બહાર જુદા જુદા આવકાર આપે. એ પછી બંને ધર્મોની દેશોમાં ફેલાયેલા જેની પ્રવૃત્તિને માર્મિક ભક્તિસભર પ્રાર્થના થઈ. જૈન ડેલિગેશન વતી ખ્યાલ આપીને કહ્યું કે હવે જૈન ધર્મ ભારત વાગત પ્રવચનમાં છે. એલ. એમ. સિંધવીએ સિવાય ઈગ્લેન્ડ, અમેરિકા, પૂર્વ આફ્રિકા જેવા ઈન્ટર-ફેઈથ ડાયલેગ માટેના આ મહત્વપૂર્ણ દેશમાં આગવું પ્રદાન કરે છે અને એ સંદર્ભમાં સ્થળે મળતાં આનંદ પ્રગટ કર્યો અને વેટિકન ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ જેને લેજીએ કરેલા “તત્વાર્થ એનું મુખ્ય મથક બને છે, તે બાબતને નેંધ પાત્ર સૂત્ર”ના પ્રકાશનની વાત કરી હતી. આ પછી ગણાવી જૈન પરંપરાની વાત કરીને એમણે કાર્ડિનલ ક્રાન્સિસ અરિનેઝ, બિશપ માઈકલ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર મારફતે મહાત્મા ગાંધીજી પર ફિલ્મરાડ, ફાધર જહોન મસાયુકી શિરિડા, પડેલા આ ધર્મના આધ્યાત્મિક પ્રભાવને ખ્યાલ આચબિશપ દેસેઢે ગીયા વગેરેએ ભાગ આપે એ પછી જૈન ધર્મના મહત્વના સિદ્ધાંતે લીધે “સેન્ટર ફોર ઇન્ડિયન એન્ડ ઈટરવિષે માર્મિક પરિચય આપતાં ડો. પદ્મનાભ રીલિજીયસ સ્ટડીઝને કાર્યભાર સંભાળતા ફાધર જૈનીએ અહિંસા અને અપરિગ્રહના સિદ્ધાંતની ઓગસ્ટન થોટીકારાએ જૈન ધર્મ વિષયક વધુ મહત્તા બતાવી. જૈન ધર્મની ઇશ્વર, ચારિત્ર્ય, પ્રશ્નો પૂછયા હતા. જૈન ડેલિગેશનના સભ્યએ પવિત્રતા જેવી વિચારસરણી સ્પષ્ટ કરવાની પણ ઉત્સુકતા પ્રગટ કરી હતી, યંગ જૈન (યુ. સાથોસાથ એમણે એના અપરિગ્રહના સિદ્ધાંતને કે.)ના પ્રમુખ શ્રીમતિ દીના શાહે યુવાનને વર્તમાન એન્વાયરમેન્ટ સાથે ગાઢ સંબંધ ધર્માભિમુખ બનાવવા માટે ચર્ચા કરી હતી. ધરાવતે દર્શાવ્યું છે. કુમારપાળ દેસાઈએ આ ઈન્ટરફેઈથે સંવાદને કારણે બંને ધર્મોએ જૈનના સાંસ્કૃતિક પ્રદાનની વાત દર્શાવતાં અહિંસા, પરસ્પરની ભાવનાઓની સમજણ, સાહિત્યનું ધમસહિષ્ણુતા, અનેકાન્ત અને માનવીય આદાનપ્રદાન તથા મહત્વપૂર્ણ ધાર્મિક સ્થળની મૂલ્યના આ ધમએ કરેલા પુરસ્કારને ભારપૂર્વક મુલાકાત લેવાનું નક્કી કર્યું અને ભવિષ્યમાં દર્શાવ્યા એટલું જ નહીં, પણ આવતી કાલના પરસ્પર ગાઢ સંપર્ક રાખીને એકવીસમી સદીને વિધુને વધુ વસવા યોગ્ય બનાવવા માટે જૈન વધુ ભાવના સમૃદ્ધ અને જીવન સમૃદ્ધ બનાવવાનું ધર્મની વ્યાપકતા, શાકાહાર, ઈલેજ, અપરિગ્રહ નકકી કર્યું અને બંને ધર્મોએ એક નવી જેવી બાબતેની યથાર્થતા પ્રગટ કરી. બ્રિટનના દિશામાં વિચારવાની ક્ષિતિજ ઉઘાડી આપી,
ક
એનું નામ ધર્મ.....
જીવનમાં જેનાથી દુગુણોને વિનાશ થાય અને સદ્ગુણોનો વિકાસ થાય એનું નામ ધમ.... બીજાના સુખે સુખી અને બીજાના દુઃખે દુઃખી થવાની સદ્ભાવના જગાડે એનું નામ ધમ... નશ્વર સાથેની મોહ-માયા તેડી આપે અને ઈશ્વર સાથેની મોહ માયા જોડી આપે એનું નામ ધમ...
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮
| શ્રી આત્માનંદ-પ્રકાશ
બા. વ્ર, પૂ. શ્રી શારદાબાઈ મહાસતીજીના વ્યાખ્યાન માળામાંથી
–મંત્રી : કાંતીભાઈ આર. સેલત જૈન દશને તે સત્યની ખૂબ પ્રશંસા એક સત્યાનષ્ઠ શેઠ માટે એક વખત દહી કરી છે પણ અન્ય દર્શને પણ કહ્યું છે કે સત્ય દરબારમાં બેટી ભભેરણી કરી દિહીમાં એ ભગવાન છે, સત્ય એ પરમેશ્વર છે, સત્યને રાજસિંહાસન ઉપર ફીરોજશાહ રાજા રાજ્ય હમેશા જય થાય છે.
કરતા હતા, તે શહેરમાં એક નગરશેઠ રહેતા આત્માને કપ્રિય વિશ્વાસનીય અને અનેક હતા અને તે સત્યનિષ્ઠ હતા. જીવનમાં ક્યારેય ગુણોનું ભાજન બનાવનાર સૌથી મહત્વનું કઈ પણ અસત્ય બેલતા ન હતા અસત્ય વિચારક તત્વ હોય છે તે સત્ય છે. આજે ઘણુ જગ્યાએ આચરણ પણ કરતા ન હતા પ્રબળ પુણ્યોદયે દુકાનો અને સ્ટોર પર બેડ મારેલા હોય છે તેમની પાસે સંપત્તિ ખૂબ હતી દિલ્હીમાં આવીને કે, “એક જ ભાવ?” આ પ્રમાણે આચરણ તેમણે ધધ ખુબ વિકસાવ્યું હતું સત્યના થતુ હોય છે ખરૂ? જે એ પ્રમાણે વર્તન થતુ પ્રભાવથી તેમને ધધો સારો ચા, કીતિ ખુબ હોય તે તે આનંદની વાત છે, પણ બધાને વધી, થોડા સમયમાં તે શેઠ એટલું કમાયા કે ભાવ એક જ હોતું નથી. જે ઘરાક તેમની ગણના તે જમાનામાં લક્ષાધિપતિઓમાં તેવા ભાવ? આ સુત્ર આજે ઠેર ઠેર ચાલી થવા લાગી. આ શેઠની પ્રશ સા ખૂબ થવા લાગી. રહ્યું છે. વાતે મોટી મોટી સત્યની કરવાની પણ તેથી કેટલાક ઈર્ષાળુ માણસોએ રાજાના કાન આચરણમાં નથી. જ્યાં સુધી આચરણ નથી ભંભેર્યા. મહારાજા ! પેલા શેઠને બધા સત્યના ત્યાં સુધી શાંતિ મળવાની નથી.
અવતાર કહે છે તે સત્યાવતારનો બિલ્લો લઈને હે આત્મા, જે તારે સંસારને તરે છે, તે ફરે છે પણ અમને તે સાચું લાગતું નથી, તું સત્યનું સેવન કર, કારણ કે સત્યની આજ્ઞામાં રાજા કહે આપ શું કહેવા માગે છે? મહારાજા ! ઉપસ્થિત થયેલ બદ્ધીમાન સાધક સંસારમાંથી તે શેઠ આપના નગરમાં આવ્યા બાદ ખૂબ ધન તરી જાય છે, માટે સત્ય એ સાધકનું ધ્યેય કમાયા છે. ઘણા ધનાઢ્ય થઈ ગયા છે. પણ હોવું જોઈએ. સમદ્રષ્ટિ અને મોક્ષાર્થી સાધક આપના રાજ ભંડરામાં તે ખાસ કાંઈ આપતા સત્યને લક્ષમાં રાખીને પણ બની જાય છે. નથી. રાજા કહે-તે તેમની પાસે કેટલું ધન હશે? સત્યવાદી માણસોને હમેશા મશ્કેલીઓ અને મહારાજા ! આઠથી નવ લાખ.. સાંભળતા
રાજા ચમક્યા. તે જમાનામાં આઠથી નવ લાખ આવે છે. તેમાં ટકી રહેવું મુશ્કેલ છે તેમાં તે ઘણા હતા અત્યારે તે ૨૫ થી ૩૦ લાખમાં વૈધતાપુર્વક હિંમતથી જે તેમાં સ્થિર રહે તેને તે ઘણા મકાન લેવાય છે. ત્યાં આઠ લાખની કલ્પના બહારનો લાભ મળે છે. એક વખત શું કીંમત? ઈર્ષાળ માણસે કહે છે આપે તેનું દિલ્હીમાં એક શેઠને સત્યમાં ઘણી મુશ્કેલી પડી ધ્યાન રાખવું જોઈએ. તે વાણીયે ખોટુ સત્યનું તેને તમને દાખલે આપુ.
અભિમાન લઈને ફરે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માર્ચ-એપ્રીલ-૯૫]
૨૯ ઈર્ષાળુઓની ઉશ્કેરણીથી
લેણ-દેવુ બધાને પાઈએ પાઈને હિસાબ કર્યો. ઉશ્કેરાયેલા રાજા
બીજે દિવસે રાજસભામાં મેદની ઠઠ ભરાઈ ગઈ રાજા કહે-હું હમણાં જ શેઠને બોલાવું છું. ઈ િમાણસ
છે. ઈર્ષાળુ માણસે બેલે છે આ શેઠ સત્યવાદી, તરત રાજાએ પોતાના વિશ્વાસુ સેવકને હકમ પ્રમાણિકતાને બિલ્લો લઈને ફરે છે, આજે બધી કર્યો કે, જાઓ, જઈને નગરશેઠને કહો કે,
જે ખબર પડી જશે. કુતુહલ વશ સેંકડો માણસ મહારાજા આપને બોલાવે છે. સેવકે શેઠ પાસે શેઠની સત્ય પ્રીયતાનું નાટક જોવા આવ્યા છે. જઈને કહ્યું-શેઠજી, મહારાજા આપને બોલાવે બધાના મનમાં એમ કે આજે શેઠને સજા મળશે. છે-શેઠ કહે-ભલે હું આવું છું. હું રાજાની કોઈ અંદર અંદર કહે છે. આખરે તે વેપારીને પ્રજાને માણસ છું. રાજા બોલાવે ત્યારે મારે દીકરી છે ને ? જરૂર બે ચાર લાખ ઓછા હાજર થવું જોઈએ. શેઠ તરત જ રાજદરબારમાં બતાવશે. રાજા-કહે કેમ શેઠ ? હીસાબ કરી પહોંચી ગયા. વિનયપૂર્વક રાજાને પ્રણામ કરી લાવ્યા? હા, મહારાજા ! કુલ કેટલી રકમ થઈ? ઉભા રહ્યા. મહારાજા! આપે મને કેમ બોલાવ્યા ? સાહેબ ને સ્થાવર મિલકત-જંગમ મીલ્કત રોકડ આ સેવકનું જે કામ હોય તે ફરમાવો. રાજાએ રકમ, લેણું-દેણું બધે હિસાબ કર્યો તે મારી પુછયુ-મારા દેશમાં આપના વેપાર ધંધા કેવા મુડી ૮૪ લાખની થઈ. બધાએ ૧૦-૧૨ લાખ ચાલે છે? મહારાજા, આપની અસીમ કૃપા છે. માન્યા હતા પણ ૮૪ લાખ કહ્યા ત્યારે રાજા મારે ધ ધીકતે ચાલે છે. હું જ્યાં હાથ અને આખી સભાના માણસે ચમકયા. શું નાખું છું ત્યાં મારા પ્રયત્ન સફળ થાય છે. ૮૪ લાખ? ઇર્ષાળુ આ સાંભળતા રાજી થયા. તે આપની દયાથી ખુબ કમાય છું. અત્યારે બોલવા લાગ્યા કે હવે તે શેઠનું આવી બન્યું. દિલ્હીમાં મોટામાં મોટે ધનવાન હ' છે. તે રાજા તેમને ગુનેગાર ગણશે ને ભારે શિક્ષા શેઠ! તમારી પાસે મિલ્કત કેટલી હશે? તમે કરશે પણ અહીં તે જુદું જ બન્યુ કેટલુ કમાયા ! આઠ લાખ કે દસ લાખ? રાજન ! બધાના આશ્ચર્ય વચ્ચે રાજાએ પોતાના ભંડાહું અનુમાનથી કેવી રીતે કહી શકું? શેઠને રીને બોલાવ્યો ને કહ્યું શેઠની પાસે “૮૪ લાખ થયુ કે જે હું અનુમાનથી કહી દઉં તો ખોટું રૂપીયા છે. તમે ભડારમાંથી બીજા ૧૬ લાખ બેલાય જાય તે મારૂ વ્રત ભાગે માટે હું રૂપીયા ગણીને લાવો.” આ સાંભળતા બધાને હિસાબ કરીને કહીશ. આપ મને વીશ કલાકની આશ્ચર્ય થયું. બધાને તક વિતક થવા લાગ્યા કે મુદત આપે. તે સમયમાં મારી પાસે કેટલી રાજા ૧૬ લાખ મંગાવીને શું કરશે? એટલામાં મીલ્કત છે તે ગણીને કહીશ; તેથી મને અસત્ય ખજાનચી (ભંડારી) ૧૬ લાખની થેલીઓ બલવાને દોષ ન લાગે. રાજા-કહે શેઠ! ભલે લઈને આવ્યા. રાજાએ કહ્યું, આ સોળ લાખ પણ એમાં જરા પણ છપાવ્યું છે કે જઠું નગરશેઠને હુ' બક્ષીસ કરૂ છું. મારે તેમને બેલ્યા તે દંડ થશે. મહારાજા ! આ જન્મ કરોડપતિ બનાવવા છે. આજથી મારા પ્રજાધારણ કરીને આજ દિન સુધી હું અસત્ય જનમાં સત્યનિષ્ઠ કરોડપતિ કહેવાશે. સત્યના બેલ્યો નથી. હવે અસત્ય શા માટે બોલુ? પુજારી શેઠને તેમની સત્યતા માટે મારા તરફથી
આ ભેટ છે. ધન્ય છે શેઠ તમારી સત્યતાને ! આખરે સત્યને વિજય
આખી સભા એક અવાજે બોલી ઉઠી ધન્ય છે શેઠે ઘરે જઈને પિતાના વિશ્વાસુ માણસને શેઠને! ધન્ય છે સત્યનું સન્માન કરવાવાળા મિલ્કત ગણવા બેસાર્યા. સ્થાવર, જંગમ મિલકત રાજાને ! ઈર્ષાળુ માણસે આ જોઈને પેટ કુટવા
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
લાગ્યા. તેમના મનસૂબા બધા ધૂળમાં મળી ગયા. એ ચિંતા ન કરી કે હું સત્ય બોલીને મારી રાજાની બાજુમાં શેઠની ખુરશી પડવા લાગી. મીલ્કતને આંક કહીશ તે રાજા મને શું કરશે? રાજાએ શેઠનું સન્માન કર્યું અને તેમને ભેટ આજે મોટા ભાગે અસત્ય ચાલી રહ્યું છે. આપી તે માત્ર ધનના કારણે નહિ પણ તેમની ઘરમાં, ધંધામાં, વહેવારમાં બધે અસત્ય ચાલે સત્યતાના કારણે. જે સત્યના પુજારી હોય છે છે. ધન મેળવવા સત્યને દેશનિકાલ કર્યો છે પણ તેને પ્રતિષ્ઠા, સન્માન, યશ, કીતિ આદિ પ્રાપ્ત વિચાર કરો કે અસત્યમાં કેટલા કર્મો બંધાશે ? થાય જ છે અનુભવીઓ પણ કહે છે કે સત્ય એક વિશાળ વૃક્ષ છે. સત્યના પુજારીનું નિતિક બળ પણ દુકાન પર '' સત્ય મેવ જયતે'' ખુબ વધે છે, મહાત્મા ગાંધીજીના સત્યાગ્રહિતા ના બાહ” ભતિ ઉપર લટકાયેલા હોય છે. પણ પાસે બ્રિટીશ જેવા શક્તીશાળીઓને સત્યની તેમના જીવનને તપાસીશું તે લાગશે કે આ સામે પોતાના હથીયારો હેઠા મુકી દેવા પડ્યા. બેડ માત્ર દીવાલ ઉપર લટકાવવા પુરતા હોય મનુષ્યની શક્તિ તેનું વ્યક્તિત્વ અને તેની છે. બેન્ડ" સત્યના હોવા છતાં કેટલાય ઘરાકે મહાનતા બધુ સત્યમાં છુપાયેલું છે. સત્યની સાથે અસત્યને વ્યવહાર થતા હોય છે. ભેળા સામે મોટા સત્તાધારીઓને પણ ઝુકવું પડે છે. ઘાક સાથે બેઈમાની કરીને ધંધામાં ફાવી શેઠની સત્યતાના કારણે રાજા તેમની પાસે છકી જતા દેખાય છે, કેટલાય જી સાથે માયા કરી ગયા ને તેમનું સન્માન કર્યું. પહેલાના રાજા મિત્રો સાથે દગા પ્રપ ખેલીને તેમાં માને મહારાજાઓ કેવા ઉદાર અને વિશાળદિલી હતા? છે કે મે જીત મેળવી છે. અસત્ય બેલીને ધંધામાં તે પ્રજાની સંપત્તિમાં કયારે પણ આડખીલ પ્રગતિ કરી છે, હુ ઘણુ કમાયો છું. “ સત્ય બનતા ન હતા છતા એવી સંપત્તિને પણ ઠેકર મેવ જય
મેવ જયતે”ના બેડની કઈ અંશ માત્ર અસર મારીને સાધુપણું લઈ લેતા આજે તે તમો તેમના જીવનમાં દેખાતી નથી. ત્યાં તે ઉપરથી સંસારમાં ચારે બાજુથી બંધાઈ રહ્યા છે છતાં
એમ કહે છે કે અમે જે સત્યને ધંધે કરી એ, છોડવાનું મન થતું નથી. આજે સેલ્સટેકસ,
સત્યથી જીવન જીવીએ તો અમારે જીવવું ખુબ ઈન્કમટેકસ આદિ કેટલા લફરા છે? કે દાન દેવુ
મુશ્કેલ બની જાય. અમારો બેઈમાન ભરેલા હોય તે- પણ સુખેથી ન દઈ શકે દાન આપ
ધ છે તે ચાલી શકે નહિ. તમે બધા પણ કહે અને કહો ભાઈ ! પૈસા લઈ જાવ પણ મારૂ
છે ને કે મહાસતીજી ! આજે દુનીયા સત્યની નામ લખતા નહિ. શા માટે?
નથી, અસત્યની છે. જે સત્યથી ધંધો કરીએ તે
અમારૂ જીવન ચાલે નહી પણ ખુબ જ આ નાણું ક્યાંથી આવે છે!
ઉંડાણથી તપાસ કરશે તે તમને જરૂર સાથે શું શું લાવે છે ? સમજાશે કે જેટલે વ્યવહાર સત્યમાં ચાલે છે અન્યાય, અનીતિ, કરીને,
એટલે અસત્યમાં નથી ચાલતે. તમે અસત્ય કાળા કામ કરાવે છે; કરતા સત્ય વધુ બોલે છે. જે નાણમાં નિધનની “હાય”, મહિમા તેનો વધતું જાય....અરે વાહ...રે... વાહ તમે દુકાને થી બપોરના ઘરે ગયા. તમને
કકડીને ભૂખ લાગી છે ત્યાં જે તમે એમ કહે આજનુ નાણુ અનીતિ, અન્યાયનું છે. કે મને ભૂખ લાગી નથી તે જમવાનું મળે શેઠનું નાણું નીતિનું ને સત્યનું હતું. શેઠ સત્ય ખરૂ? ત્યાં તે સાચું બોલવું પડે છે કે મને બોલ્યા તે રાજાએ તેમનું માન વધાર્યું. તેમણે ભુખ લાગી છે. ત્યાં જુઠું બોલતા નથી.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માર્ચ-એપ્રીલ-૯૫ ]
તમારે બહારગામ જવું છે તમે સ્ટેશને ગયા હતા છતા, નેકરે કહ્યું- ભાઈ! શેઠ ઘેર નથી. તે ત્યાં ટીકીટ લેતી વખતે સાચું બોલે છે કે મને બે દિવસ પહેલા બહારગામ ગયા છે. ભલે, હું આ ગામ, શહેરની ટીકીટ આપો. અમદાવાદ કેઈકવાર ફરી આવીશ. આ શેઠના મેં ૫૦ હજાર જવું હોય તે દિલ્હીની ટીકીટ માગો ખરા? રૂપીયા લીધા છે, મને થયું કે ચાલ આજે ત્યાં ખોટું બોલે ને બીજા ગામની ટીકીટ જે હીસાબ ચોખે કરતે જાવ એટલે હું આવેલે. તે શું થાય? એ તો તમે જાણે છે. ત્યાં હવે બે-ત્રણ દિવસ પછી ફરીને આવીશ. નેકરને સત્ય બોલવુ પડે છે. ડોકટર પાસે જાવ તે મનમાં થયુ કે આતે ભારે થઈ. તે વાત સુધારવા જે દર્દ થયું હોય તે સત્ય કહેવું પડે છે માટે ફરી અસત્ય બોલવુ પડે નેકરે તરત વાત ત્યાં અસત્ય બોલે તે દર્દની દવા બરાબર થાય ફેરવી દીધી. આ તે એમ છે ને કે બે દીવસ નહિ. કોઈ ઠેકાણે સવસ મેળવવી છે તે માટે પહેલા શેઠ બહારગામ ગયા હતા પણ તેમનું ઇ- ટયુ આપવા જાવ તે ત્યાં પણ સત્ય બોલવું કામ પતી ગયુ એટલે રાત્રે પાછા આવી ગયા પડે છે. પરીક્ષામાં પ્રશ્નોના જવાબ પણ સત્ય છે. તમારે હીસાબ ચૂકતે કર હોય તે આપ લખવા પડે છે. જે અસત્ય લખે તે પરીક્ષામાં અંદર આવે, શેઠ હમણા જ જાગ્યા છે. આવનાર ફેઈલ થાવ અને આખું વરસ બગડે. તમારા ભાઈને નોકરની વાતમાં વિશ્વાસ બેસે ખરો? વ્યવહારમાં જે સાચી સગાઈ હોય તે સંબધમાં જુઠું બોલનારને કોઈ વિશ્વાસ ન કરે, સત્ય બોલવું પડે છે. દાદાદાદી, પપાને, સત્ય બોલનારને જે કે મોટામાં મોટો મમ્મીને સાચા નામથી બોલાવવામાં સત્ય બોલવું'
લાભ હેય તે એ-છે-કે, તેને કયારેય પોતે શું પડે છે. તમારે પાણી પીવું હોય ને દૂધ માં એથે હતા તે યાદ કરવું પડતું નથી અને તે પાણી નહી મળે, ત્યાં પણ પાણી માંગવુ આ
જ અસત્ય બેલનારે તે યાદ રાખ્યા સિવાય ચાલતુ પડે છે. આ રીતે સંસારમાં દરેક વ્યવહારમાં ન
એ નથી સત્યવાદીને પકડાઈ જવાનો ભય હોતે સત્ય બોલવુ પડે છેઅસત્ય બેલાતુ નથી.
નથી જ્યારે અસત્ય બેલનારને ડગલે ને પગલે
પકડાઈ જવાને ભય સતાવતો હોય છે એટલે અસત્યથી, અનીતીથી મેળવેલ ધન લાંબુ ટકી
અસત્યવાદીના જીવનમાં જેટલી વિસંવાદીતા જેવા શકતું નથી. વધુમાં વધુ દસ વરસ ટકે છે. આપણે
Sા મળે છે તેટલી વિસંવાદીતા સત્યવાદીના જીવનમાં આપણી ભાષામાં કહીએ છીએ કે ભાઈ તેના
હેતી નથીજ્ઞાનીઓ સત્ય બોલવા ઉપદેશ આપે આજે દસકો છે. આજે દુનિયામાં સર્વત્ર જુઠાનું છે અને સાથે એ વાત પણ કરે છે કે તું સત્ય વલણ ચાલી રહ્યું છે, સમાજનો મોટા ભાગને
બોલે તે એવું બોલજે કે બધાને પ્રિય લાગે. વગ અસત્યથી જીવી રહ્યો છે. જુહુ બોલનાર માનવીને કોઈ વિશ્વાસ નહી કરે. માણસ પોતાના હોય તે તે ભાષા ન બોલવી.
ભાષા સત્ય હોવા છતાં જે પાપનું આગમન કરતી સ્વાર્થ ખાતર અસત્ય બલી ૨
જે ભાષા સાવધ પાપકર્મનું અનુમાન એક વખત એક શેઠને ત્યાં સવારમાં કેઈએ આવી બારણું ખખડાવ્યું. નોકરે બારણું ખેલીને
કરનારી હોય, જેને ઉપધાન પહોંચાડે તેવી જોયુ તે એક ભાઈ ઉભા હતા. નેકરે પુછયું -
હય, જીવાને પીડા પહોંચાડે એવી હોય તો આપ-અત્યારમાં કયાંથી આવે છે? આપને કે નું
એવી ભાષા કંધ, લેભ, ભય અને હાસ્યને કામ છે? પેલે ભાઈ કહે મારે શેઠન કામ છે વશ થઈને હાંસી, મજાકમાં ન બેલે. તે માટે શેઠ ઘરમાં છે? નેકરના મનમાં થયું કે આ સત્ય પણ પ્રીયકારી ભાષા બોલવી. સત્ય બેલે સવારના પહોરમાં આવ્યો છે એટલે નક્કી કાંઈ પણ પ્રીય અને મીઠું બેલે. હજુ બીજા વૃતમાં લેવા આવ્યો હશે. એમ સમજીને શેઠ ઘરમાં શું વાત ચાલશે તેના ભાવ અવસરે કા
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શોકાંજલિ
શ્રી જ્યોતિ સોપ ફેકટરીવાળા પારેખ પોપટલાલ રણછોડદાસ (ઉ. વર્ષ ૭૨ ) ભાવનગર મુકામે મહા વદ ૧૧ તા. ૨૫-૨-૯૫ સોમવારના રોજ સ્વર્ગવાસી થયેલ છે. તેઓ શ્રી આ સભાના આજીવન સભ્ય હતા. તેઓ શ્રી ખુબ જ ધામક વૃત્તિવાળા અને મીલનસાર સ્વભાવના હતા. તેઓશ્રી સભાના યાત્રા પ્રવાસમાં એક યાત્રા પ્રવાસમાં ડોનર તરીકે પણ હતા. તેમના કુટુંબીજને ઉપર આવી પડેલ દુઃખમાં સભા સમાના પ્રગટ કરે છે. તેમના આત્માને પરમ શાંતિ મળે એવી પરમકૃપાળુ પરમાત્મા પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
વી.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગર
શ્રી બાબુલાલ દેવચંદભાઈ (કાઠીયાવાડ ઇલેટ્રીકવાળા) ઉં. વર્ષ ૭૯ને ભાવનગર મુકામે તા. ૯-૨-૯૫ના રોજ સ્વર્ગવાસ થયેલ છે, તેઓશ્રી આ સભાના આજીવન સભ્ય હતા અને ખુબજ ધાર્મીક વૃત્તીવાળા તથા મીલનસાર સ્વભાવના હતા. તેમના કુટુંબીજનો ઉપર આવી પડેલ દુઃખમાં સભા સંવેદના પ્રગટ કરે છે. તેમના આત્માને પરમકૃપાળુ શાસનદેવ ચિર શાનતી આપે એવી પરમકૃપાળુ પરમાત્મા પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ,
લી.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ખારગેઈટ, ભાવનગર
શ્રી શાન્તિલાલ ભીમજીભાઈ શાહ (પતંગવાળા) ઉં. વર્ષ ૭૬ ભાવનગર મુકામે તા. ૬-૪-૯૫ના રોજ સ્વર્ગવાસી થયેલ છે, તેઓશ્રી. આ સભાના આજીવન સભ્ય હતા. તેઓશ્રી ખુબજ ધામક વૃત્તિવાળા અને મીલનસાર સંભાવના હતા. તેમના કુટુંબીજને ઉપર આવી પડેલ દુઃખમાં સભા સમવેદના પ્રગટ કરે છે. તેમના આત્માને પરમકૃપાળુ શાસનદેવ ચિર શાન્તી આપે એવી પરમકૃપાળુ પરમાત્મા પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ખારગેઈટ, ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
श्री आत्मानंद प्रकाश
हिन्दी विभाग
कीर्तितपथमविरोषं रे ।। आदि० १
न्याय-विशारद -- न्यायाचार्य - महोपाध्याय श्रीमद् 'यशोविजय 'गणि- विरचिता हिन्दी भाषानुवादभूषिता
श्री पुण्डरीक - शत्रुञ्जयगिरिराजविराजमान
श्री आदिजिनस्तोत्रम् | श्री पुडरीक शत्रुञ्जयगिरिराजमण्डन श्रीआदिजिनस्तोत्र
( गीत - छन्द)
आदिजिनं वन्दे गुण-सदनं,
सदन तामलबोधं रे । ६ गुण विस्तृत कीर्ति,
अभगयोग के धारक, भग ( विकल्प - विशेष ) और नैगमादि नयों से सुन्दर वचनवाले तथा श्रमणों के सुख के लिये संगमरूप भगवान आदि जिनेश्वर को मैं बन्दन करता हूँ |२| संगतपशुचिवचनतरंग,
गुणों के आगार, सत्, अनन्त तथा निर्मल ज्ञान से युक्त, ज्ञान प्रद गुणों से विस्तृत कीर्तिवाले और जिसका मार्ग सभी द्वारा प्रशंसित है ऐसे वीतराग भगवान् आदि जिनेश्वर को में वन्दन करता हूं । १ । रोधरहित विस्फुरदुपयोगं,
योगं दधतमभ गरे ।
भगनयन्रजपेशलवाचं,
वाचंयमसुख - संग रे । आदि० २ अप्रतिहत - स्वतन्त्र उपयोगों से विभासित,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हिंमतलाल अनोपचंद मोतोवाळ'
रंगत जगति दद्रानं रे । दानसुरद्र ुममंजुलहृदयं,
हृदयंगम गुणभान रे । आदि० ३ संसार में सर्वोपयोगी आगम पदों से युक्त निमँल वचनों की तरंगों से हर्ष का वितरण करनेवाले, दान में कल्पवृक्ष के समान तथा मनोहर हृदयवाले और सुन्दर गुण से विभूषित भगवान आदि जिनेश्वर को मैं वन्दन करता हूं ||३|
भानन्दित - सुरवरपुन्नायं,
For Private And Personal Use Only
नागरमानसहंस रे ।
(१
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हंसगति पञ्चमगतिवासं,
रूपी बादलों को हटाने में वायु के समान वासवविहिताशंसं रे । आदि० ४ तथा मान-अहंकाररुपी योद्धा को जीतनेवाले अपनी कान्ति से देवश्रेष्ठ और पुरुषश्रेष्ठ भगवान आदि जिनेश्वर को मैं वन्दन करता को आनन्दित करनेवाले, सज्जनों के अन्तःक- हूँ । ५ । रणरुप मानस सरोवर में हस के समान, (वसन्त-तिलका-छन्द) हस के समान गतिवाले, पंचमगति (मोक्ष) इत्यं स्तुतः प्रथमती/पति: प्रमोदामें निवास करनेवाले तथा इन्द्र के द्वारा "च्छीमद "यशोविजयवाचक"पूगवेन ।। प्रशंसित ऐसे भगवान आदि जिनेश्वर को श्रीपुण्डरीकगिरिराज-विराजमानो, मैं वन्दन करता हूं ।४। ..
मनोन्मुखानि वितनोतु सतां सुखानि ६ शंसन्तं नयवचनमनवमं,
इस प्रकार वाचक श्रेष्ठ 'श्रीमद यशो___ नवमंगलदातारं रे। विजयजी' द्वारा आनन्द-पूर्वक स्तुति किये तारस्वरमधधनपवमानं,
गये, पुण्डरीक गिरिराज पर विराजमान मानसुभटजेतारं रे । आदि० ५ भगवान आदि जिनेश्वर सज्जनों को सम्मानअनवद्य नय-वचनों को कहनेवाले, नवीन पूर्वक उन्नति एवं सुख प्रदान करे । ६ । नवीर मगल के दाता, उच्चस्वरवाले, पाप.
...
यशोविजयजी और आनंदघनजी
८
यशोविजयजी उपाध्याय काशी में बारह ५०. ध्वजाए रहे । उस सभा को यशोविवर्ष रहे । तीनसो वर्ष पहेले कि बात हैं। जयजीने जीत लिया। विहार करते करते ब्राह्मण होकर रहे । जनेउ पहन कर रहे । जब गुजरात में जाते हैं. तो ५०० ध्वजाए साधुपना छोडकर रहे । गृहस्थ होकर रहे आगे लेकर चलते है कि मेरे जैसा दिग्विजयी और काशीमें विद्वत्ता प्राप्त की। यह करने कोई नहीं । एक गांवमें चले गये । महान के बाद कई सभाएं जीती और इसके बाद विद्वान थे, उनका व्याख्यान चल रहा था । 'न्यायविशारद' की उपाधि मिली ।
एक सभा ऐसी जीती कि जिसमें ५०० उन्हीं दिनों, वहां आनन्दधनजी भी थे। ध्वजाए रक्खी गयी थी। उस सभामें प्रतिज्ञा त्यागी, महात्मा, योगी, महासमर्थ, लब्धिवान थी कि, जो उस सभामें जीते, उसके आगे ये थे। गांव के लोग उनके पास गये । लोगोंने
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कहा- 'महाराज ! यशोविजयजी का व्याख्यान यह सुनकर यशोविजयजी बहुत लज्जित चल रहा है, आप भी व्याख्यान करिये । हो गये । पश्चात्ताप करने लगे । 'अरे मेरे
जैसा अभिमानी मनुष्य कोई और हैं ? काशी 'एक दुकान चलती है, बहुत है। दो ,
में रहकर पढा, शास्रों का ज्ञान हासिल किया दुकाने चलाने की जरुरत नहीं । तुम्हे जो
लेकिन इन महापुरुषों के ज्ञान के आगे मेरा माल चाहिये, वहीं से मिल जाता हैं ।'
ज्ञान कोई चीज नहीं हैं।' खैर, आनन्दघनजी बडे योगी, महात्मा थे। आनन्दधनजी और यशोविजयजी दोनों मित्र कहने का मतलब क्या है ? विद्वान वही थे । दोपहर को दोनों एक जगह बैठे हैं । है, ज्ञानी वही है, सज्जन वही हैं, साधु वही बाते कर रहे है । आन-दधनजी ने यशोवि- है, आत्मार्थी, वीर, शक्तिशाली और समृद्धिजयजी के सामने एक बात कही: 'सबसे बडे श ली बही है जो अभिमान नही करता है। से बडा ज्ञानी आप किसको समझते है ? यशोविजयजी ने उत्तर दिया किः 'केवलज्ञानी एक साधु, ज्ञानी, सन्त, समझदार, विद्वान को । केवली भगवान का ज्ञान सबसे बड़ा होते हुए भी यदि अभिमान है, तो समज होता हैं ।' 'उनके नीचे किस को गिनते हो? लेना चाहिये कि उतने ही अंशो में वह हीन आनन्दजीने पोजिसन है, कम है । जो सच्चे सज्जन, महापुरुष, दिया कि 'जो १४ पूर्वघारी थे उनको'।'
ज्ञानी, सन्त और साधु पुरुष है, वे कभी 'उनसे नीचे ?' 'बडे बडे महापुरुष-हरिभद्र
अभिमान नहीं करते, और किसी की मिन्दा
__ भी नहीं करते । परन्तु आजकल, दुःख है कि सूरि, सिद्धसेन दिवाकर आदि आदि' । 'और
हम इन बातों को नहीं समजते, दूसरों की उनके नीचे किनको गिनते है ?' हेमचन्द्राचार्य
निन्दा करते हैं, दूसरों के छिद्र ही छिद्र देखते आदि अनेक हो गये ।'
रहते है, लेकिन अपने में हजार छिद्र भरे है। इन लोगों के ज्ञान के आगे आपका ज्ञान उनको कभी नही देखते । ज्यादा है या कम है ?' 'आप क्या बात करते हैं ?' यशोविजयजीने कहा- 'मेरा ज्ञान कहां और इनका ज्ञान कहां? उनके समुद्रका एक बिदु मात्र को भी मैं नहीं पा सका'
__मनुष्य को कितना भी वैभव क्यों न प्राप्त
हो जाय अथवा कैसी भी दरिद्रावस्था में - 'जिनका ज्ञान आपसे इतना ज्यादा था, उसे रहना पडे, नीति का त्याग नही उन्होने कभी ५०० झडीय आगे लेकर विहार करना चाहिए । किया है ?
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नालामाबगलामासनामागारामामामानामबाबारामबाण
बालबामालाबालाल धर्म का महत्व BBEलायमान
जीवन-विकास के लिये मैंने आपको धर्म- मत्त चैतान्शुभस्थाने तस्माद्वर्म इति स्मृतः ॥' अर्थ-काम इन तीनों पुरुषार्थो के साधन अर्थात दुर्गति में गिरते हुए प्राणी को करने का अनुरोध किया, उसमें अर्थ और धारण करता हैं, इसलिये धर्म है। केवल काम की साधना कैसे हों ? वह पुरुषार्थ धारण करता है, उतना ही नहीं, धारण कब हो सकता है ? ये बाते मै अबतक जाप करके अच्छे स्थान में रखता है। शुभस्थान को बतला चूका हूं।
____ में स्थापित करता है. हमें अपनी जगह पर अब मै आज 'धर्म' के विषय में कहुगा। बिठाता है । इतना काम करता हैं, तब अर्थ और काम की अपेक्षा यह विषय विशेष धम' कहलाता है। महत्व रखता है, क्यों कि आज सारे झगडें चाहे कोई साघु हों, किसीभी सम्प्रदाय हिन्दु-मुसलमान, जैन और बौद्ध, जितने भी का आचार्य हो, महापुरूष हो, किसी भी संसार के मनुष्य हैं, वे सब इसी 'धर्म' का धर्म को माननेवाला हो. मान्य है। किन्तु नाम लेकर अधर्म का आचरण करते है। वह धर्म के नाम से रगड़ा-झगडा करे, क्लेशलडाई और झगडे करते है। ___कंकास करे, टंटा फिसाद करे, खून-खराबी __यही कारण है कि लोग नास्तिक होते करे, हर तरह से धृणित बुराईयों अगर धर्म जा रहे है । 'धर्म' और 'ईश्वर' यह सब के नाम से करे, तो वह मान्य नहीं हो ढोंग है, इस प्रकार समझते जा रहे है। सकता, और वह 'धर्म' धर्म नहीं हैं बल्कि और ऐसा साहित्य हमारे देखने में आ रहा भयंकर से भयंकर अधर्म है। इसे खूब याद हैं । इन धार्मिक लडाई झगडों के कारण रखिये । धर्मका महत्व कितना है ? हमारे युवकों की धर्म पर से-साधुओं पर से युरोप की बात छोड दीजिये, वह तो श्रद्धा कम होती जा रही है ।
जडवादी देश है, जङकी उन्नति ही अपना धर्म का महत्व
सब कुछ समझ रहा है। लेकिन हमारे देश में, धर्मकी कितनी आवश्यकता है ? धर्म क्या चाहे वह हिन्दु हो, जैन हो, बौद्ध हो, पारसी चीज है ! यह बतलाउगा । शास्त्रकारोंने हो, मुसलमान हो, सिक्ख हो,-ई भी सम्प्र. इसका इस तरह वर्णन किया हैं- दाय ये हो, धर्म को प्राण समझे हुए है । 'दुर्गतौ प्रपतत प्राणीन धारणात् धर्म उच्चते। शास्त्रकारोंने धर्म के निमित्त से ही शास्त्र
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
बनाए, जगत की मनुष्य जाति के कल्याण है-उत्तर दिशाका राज दे देता हैं। और के लिये अधर्म के मार्ग से छुडा कर सचे चौथा लेोक सुनाने पर दक्षिण दिशा का मार्ग पर लाने के लिये शास्त्र बनाये । राज्य भी दे डालता है।
सज्जनों, मैं प्राचीन शिलालेखों का संग्रह चार श्लोक में चार दिशाओं का राज्य कर रहा था, जब मैं शिवपुरी में था और देकर राजा चरणों में गिरता हैं और कहता उन पर एक पुस्तक भी लिख रहा था। उस है -'यह सब सिद्धसेन दिवाकर का राज्य है। संग्रह में एक शिलालेख देखा जिस पर यह उस समय विक्रमादित्य को आचार्यजी सुनाते मुद्रालेख था।
है-'हमें राज्य की जरूरत नहीं। हम तो
राज-पाट सब छोड चुके है। हमतो 'चीरं जीयात चीरं जीयात देशोऽर्थ धर्मरक्षणात तुम्हें आशीर्वाद देने आये है! क्या आशीर्वाद
है सुनोहमारा यह देश घम के रक्षण से लाखों-' 'धर्मलाभका आर्शीवाद करोडों वर्ष तक जीता रहे । यह हमारे
दुर्वारा वारणेन्द्रः, ऋषियों और मुनियों का वाक्य था । इतना
नितपवनजवा वाजिनः स्यन्दनौधाः, महत्व हमारे हिन्दुस्तान में आर्य संस्कृति में
लीलावन्त्यो युवत्यः.
नील धर्म को दिया जाता था । हमारे यहां तो प्रचलित चमरभूषिता राजलक्ष्मीः । यहां तक सिद्धान्त आ गया था कि जब साधु
__उद्ध श्वेतातपत्र, आशीर्वाद दें तो यह न कहे कि- धनवान
चतुरुदधितटीसङ कुला भेदनीयम, भव, पुत्रवान भव, ऐश्वर्य वान भव ! ऐसा
प्राप्यन्ते यत्प्रभावात आशीर्वाद न दें।
त्रिभुवनविजयो सोऽस्तु वो धर्मलाभः ।। ऐतिहासिक बात है.- सिद्धसेन दिवाकर अर्थात- हाथी और घोडे की सम द्धि राजा विक्रमादित्य के पास जाते हैं, किसी जिस के कारण से प्राप्त होती हैं, सुन्दर से कारण से । उस समय विक्रमादित्य को एक सुन्दर रूपवती पतिव्रता धर्म का पालन करअनुष्टुप लोक (जिस में ३२ अक्षर होते हैं) नेवाली स्त्रिीयों जिस के कारण से मिलत! सुनाया जाता है । एक लोक सुनने पर पूर्व हैं, जिस के मस्तक पर छत्र धारण होता है, दिशा का राज्य उस साधु के चरणो में जिस के कारण से चार समुद्रो से घिरी राजा धर देता है।
हुई पृथ्वो मिलती है, जिस के कारण से
त्रिभुवन की लक्ष्मी और त्रिभुवन का विजय .. दूसरा श्लोक सुनाते हैं- पश्चिम दिशा प्राप्त होता है ऐसा 'धर्मलाभ' हे राजन का राज्य धरता है। तीसरा श्लोक सुनाते तुम्हे हों ।'
वात
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
ऐसी दुनिया की कौनसी चीज है जो धर्म से न प्राप्त होती हो ? 1 मात्र एक धर्म के प्रभाव से ही आज आप लोग ऋद्धि सिद्धि को प्राप्त किये हुए है । सुन्दर शरीर आप को मिला हैं । पुत्र, परिवार, इज्जत, कीर्ति, पचेन्द्रिय की पटुता, तमाम प्रकार के सुन्दर से सुन्दर साघन मिले हुए है । ये सब एक मात्र धर्म के कारण से ही प्राप्त हुए है ।
कुछ लोग यह कह सकते है कि दीर्घायुर्भव पुत्रवान भव, इत्यादि आशीर्वाद देने में क्या हरकत है ! जैन साधु धर्मलाभोऽस्तु' ऐसा आशीर्वाद क्यों देते हैं ? पहले कह चूका कि धर्म में सब का समावेश होजाता है, और यदि 'दीर्घायुर्भव ।' इत्यादि आशीर्वाद दिया जाय तो इसका कोई महत्व नहीं है । क्योंकि -
६)
दीर्घायुर्भव ! भण्यते यदि,
www.kobatirth.org
तदा तन्नारकाणामपि,
सौरव्यार्थ धनवान भवेद,
यदि पुनस्तन्म्लेच्छकानामपि ।
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सन्तानाय च पुत्रवान भव,
पुनस्तत ककुटानामपि तस्मात सर्वसुखप्रदोऽस्तु भवतां, श्रीधर्मलाभा श्रिये ॥
अर्थात- यदि कहते है कि दीर्घायुष्य हो, तो नारकी के जीवों को भी लम्बी आयुष्य होती है । सुख के लिये घनवान हो तो म्लेच्छों के पास भी धन तो बहुत होता हैं । सन्तान के लिये पुत्रवान हो, तो कुक्कुटों को भी बहुत बच्चे होते है । इसलिये जैन साधु समस्त सुखों को देनेवाला कल्याणकारी 'धर्म' - लाभ' का आशीर्वाद देते है ।
दुनियादारी के पदार्थों का प्राप्त होना कोई बडी बात नहीं है । पैसा, पुत्र, स्त्री, " महल, मकानात इत्यादि साधन ससारी मनुष्यों के लिये जरुरी है. परन्तु उसका सदुपयोग और दुरुपयोग दोनों हो सकता हैं । किन्तु समस्त चीजों को देनेवाला इहलोक और परलोक दोनों को सुधारनेवाला धर्म ही है ।
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
धर्म की प्राप्ति मात्र धन से नहीं
उपाध्याय श्री ज्ञानसागरजी महाराज
धर्म को पैसे के बल पर नहीं खरीदा कोसों दूर ले जाएंगे । तामसिक भोजन से जा सकता । धर्म तो त्याग और संयम से धर्म में मन नहीं लगता। निर्मल और त्याग संभव है । वासना और विलासिता से स्वयं भाव भी उन्हे प्राप्त नहीं होगा। धन के को बचाना ही धर्म हैं । त्याग की भावना वैभव और ठाठ-बाट के प्रदर्शन गलत और ही धर्म का श्रेष्ठ स्वरूप है। चोरी, अन्याय असंगत है । स्वय के मेहनत से कमाये हुए शोषण और गलत कार्यों से कमाया हुआ धन पर बिश्वास रखो । दहेज़ से और माता धन यदि दान में दिया जाता है तो वह दान पिता द्वारा अजित सम्पत्ति पर मोह मत करो नहीं है । श्रम और न्याय से कमाया हुआ इससे पुरुषार्थ भावना समाप्त होती है । धन ही धार्मिक कार्यों में सफल होता हैं। आपके दिखावे और प्रदर्शन से गरीब व्यक्ति धर्म की साधना गरीब, अमीर सभी एक बरबाद हो जाएंगे। आपका धन वैभव स्थायी समान कर सकते हैं । सभी चौतन्य ज्योति तो है नहीं । जब यह चला जाएगा तब से परिचय कर सकते है । दान देकर जो आपका जीवन घोर संकट में पड जाएगा । बडाई और ख्याति के चक्कर में रहते है वे धम की गहराइयों में जाने का उद्देश्य जीवन धर्म को धारण नहीं कर सकते । धर्म के में पूर्ण समता का निर्माण करना है तथा ऐसा लिए निर्मल परिमाण बनाना आवश्यक हैं। करने पर ही जीवन का आनन्द्र लिया जा तृष्णा को सीमित करके धन और धर्म का सकताहै । धर्माचरण से अनिश्वरता का ज्ञान समीकरण करना होगा। पेट रोटियों से सत्यता तथा निराकुलता का सहज अनुभव भरेगा रुपया, पता, सोना और चांदी से होता है । धर्म में रूढिवादिता को स्थान नहीं । धार्मिक परिवार वे ही है जो होटलों नहीं दिया जाना चाहिये तथा वैज्ञानिक पद्धति और क्लबों से अपने पारिवारिक सदस्यों को अपनाना चाहिए । इससे जीवन में प्रफुको दूर रखते हैं । जिन परिवारों में होटल लता प्रगट होगी । जीने की कला के लिए और क्लब की संस्कृति ने प्रवेश कर लिया धर्म श्रेष्ठ माध्यम हैं । जो लोग धर्म के उन परिवारों में सुख, शांति और चैन दूर वास्नविक स्वरुप को जानते पहचानते नहीं हो जाएगी। बे नै कता से भी अपने को वे आंखे होते हुए भी चक्षु विहीन हैं ।
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
जिन्होने घर्म की गहराइ को नहीं समझा वे जीवन को मिथ्या मार्गी बना लेते हे ।
दुःखों से मुक्ति दिलाकर सुखी बनाता है । वास्तव में जो प्राणियों को सुख की ओर ले जाते वही सच्चा धर्म हैं । चित्त में निर्मलता परिणामों शुद्धि तथा श्रेष्ठ आचरण ही धर्म की उच्च स्थिति हैं । जिन आचरण से दूसरों को कष्ट हो वैसा आचरण नहीं करना चाहिए । प्रवृत्ति ऐसी होनी चाहिए जो आपके लिए शांति का कारण बनें जीवन में किये गये पुण्य, पाप ही साथ जायेंगे अन्य नहीं । अतः अच्छे कार्य करके मोक्ष प्राप्ति हेतु का ही एकमात्र लक्ष्य होना चाहिये | साधना हेतु मात्र व्रत, उपवास माध्यम ही नहीं उचित अनुचित का पूर्ण ज्ञान भी जरूरी है । जो जीवन में शांति का लक्ष्य बनाये हुए है वे साघनारत कहे जाते है । साधना में तल्लीन साधक खोटे विकल्पों से बचता है । व्यर्थ की बात सोचने वाले सदा रोगी रहते | क्षमा एक महान शस्त्र है। इसे जीवन में धारण किये बिना कोई भी महान नहीं बन सकता। जिसके जीवन में मैत्री का विकास नहीं हुआ वे परमात्मा से परिचय नहीं कर सकते । जो सच्चा भक्त है वही भगवान बन सकता है । जिन्होंने शरीर से आसक्ति घटायी है वे ही
८)
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आत्म ज्योति एवं चैतन्य का दर्शन करते है । जीवन में जो जितना अभिमानी होगा उसका जीवन उतना ही अंधकारमय रहेगा । जो अहंकारी होता हैं वह अपने सामने किसी को कुछ नहीं समझता । जिसके जीवन में मैं और मेरे पन की भावना रहेगी वह व्यक्ति ही अहंकारी होगा । अहंकार जो कर रहा हैं वह अपना जीवन प्रकाशित नहीं कर सकता है । संतो ने कहा कि पूजा, पाठ एवं जप का लाभ तभी होगा जब जीवन में समता, आस्था एवं धर्माचरण का ग्रहण किया जाए। यदि ऐसा नहीं किया जाता है तो इनका लाभ संभव नहीं है । संसार में कहीं भी सुख नहीं है । यदि संसार में सुख होता तो तीर्थंकर इसको क्यों त्यागते । अनेक राजा, महाराजा वैभव और ठाठ-बाट को त्याग कर क्यों संत का जीवन ग्रहण करते ? वे वनों में क्यों चले गये ? संसार में सभी दुखी है । कोई कम दुखी हैं तो कोई ज्यादा, परंतु हैं सभी दुखी इसलिए जीवन श्रम को महत्व दें । अपने भावों को निर्मल बनाएं | नियमादि का निरन्तर पालन करें। जिससे परिवारों में धार्मिकता एवं सुख शांति की लहर छा जायेगी ।
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચા રા
પ વા સ
શ્રી જૈન આત્માન’દ સભા તરફથી સં. ૨૦૫૧ના ચૈત્ર સુદ ૨ રવિવાર તા. ૨-૪-૯૫ના રોજ પાલીતાણા યાત્રા પ્રવાસ રાખવામાં આવેલ હતો, અને દાદાના દરબારમાં ચૈત્ર સુદ ૧ના રોજ ડું ગર ઉપર પુજા ભણાવવામાં આવી હતી તેમાં સભાના સંભ્યશ્રી ભાઈઓ તથા બહેન સારી એવી સ’ખ્યામાં પાલીતાણા યાત્રા પ્રવાસમાં આવેલ હતા. આ યાત્રા પ્રવાસ મહા માસ તથા ચૈત્ર માસનો સંયુક્ત રાખવામાં આવેલ હતા તેમાં નીચેના ડોનરો તરફથી ગુરૂભક્તિ તથા સ્વામીભક્તિ શ્રી તખતગઢ જૈન ધર્મશાળામાં કરવામાં આવી હતી, જેમાં ગુરૂભક્તિ તથા સ્વામીભકિતને સારે લાભ મળેલ હતો.
મહા માસ તથા ચૈત્ર માસની
યાત્રા પ્રવાસના દાતાશ્રીઓ (૧) શ્રી કાંન્તિલાલ રતીલાલ સાત, વનીતા સાડી સેન્ટર, ભાવનગર (૨) શ્રી પોપટલાલ રવજીભાઈ સાત
ભાવનગર (૩) શ્રી ખીમચંદભાઈ પરસોત્તમદાસ શાહ ભાવનગર (૪) શ્રી હઠીચંદ ઝવેરભાઇ શાહ
ભાવનગર (૫) શ્રી વનમાળીદાસ ગોરધનભાઈ શાહ
મુબઈ (૬) શ્રી સાકરલાલ મોતીચંદ શાહ
મુંબઇ (૭) શ્રી કપુરચંદ હરીચંદ શાહ ( માચીસવાળા) ભાવનગર (૮) શ્રી વૃજલાલ ભીખાલાલ શાહ-દલાલ
ભાવનગર (૯) શ્રી નાનચ'દભાઈ તારાચંદ શાહ
મુબઈ
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shree Atmanand P VAAG Reg. No. GBV. 31 flical સંબંધે સ્વાર્થના.... 10 શેઠ કાંતિલાલ હીરો - બ્લેક નં. 1 1 \M108 69 મરીન सर्वेऽल्पकालाः संयोगाः, सर्वे स्वार्थपरायणाः / न रागीभवनं क्वापि, कल्याणाय सुखाय च // પ્રતિ, આ બધા સ’ાગે - સ‘બધે થાડા જ વખતના છે. સામાન્યતઃ સર્વત્ર સ્વાર્થપરાયણતાનાં જ દર્શન થાય છે. અતઃ કયાંય રાગબદ્ધ થવુ' નથી સુખકારક કે નથી કલ્યાણકારક. BOA BOOK-POSA વારત INDIA * All relative connections are transitory. All are self-see. king. So to be subjected to illusdry attachment to any, bring sob neither welfare, nor heless શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ ઠે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ખારગેઈટ, ભાવનગર-૩૬૪ 00 From, PECK." HEART 12 6-95 ! अहमदाबाद R.L.0. &aa.' તંત્રી : શ્રી પ્રમાકાન્ત ખીમચ'દ શાહ પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનદ સભા, ભાવનગર મુદ્રક : સાધના મુદ્રણાલય, દાણાપીઠ પાછળ, ભાવનગર For Private And Personal Use Only