Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નાભીનk Jકા,
djillllllllllllMITH
પર
મ
કર
,
પુસ્તક ૪૭ મુ.
સંવત ૨૦૦૬.
છે
આમ
સ'. ૫૪ - તા. ૧-૧૨-૪૦
મક ૪ થ,
માર્ગ શિષ
વાર્ષિક લવાજમ છે. ૩૦૦ પટેજ સહિત.
1
st
-
પ્રકાશક:
fullllllllllllliiiiiiiii
1111/jfujiLiilii'i]]FI||||||||||||
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા,
ભાવનગ૨ .
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અ નુ ક મ ણિ કા
૭૮
૧ શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું સ્તવન ... ... મુનિરાજ શ્રી જ ખૂવિજયજી મહારાજ ) . ૨ તવાવલ
.. ... ( આચાર્યશ્રી વિજય કરતૂરસૂરિજી મ. ), ૩ પુરૂષાર્થ
... ... ( મુનિરાજ શ્રી જિજ્ઞાસુ ) ૪ આધ્યાત્મિક સમીકરણ ... ... ... ... ( અનું. અભ્યાસી બી. એ. ) ૫ શ્રી શ્રીપાળ ચરિત્ર ... ...( 2 હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડીયા એમ. એ. ) ૬ વીશમા શ્રી અજીતવીર્ય દિન સ્તવન ... ( ડાકટર વલભદાસ નેણસીભાઈ). ૭ ચારૂશીલા રમણીરા ...
.. ... ... ...(મેહનલાલ દીપચંદ ચેકસી ) ૮ સભાના સાહિત્ય પ્રકાશન માટે ઉચ્ચ અભિપ્રાયો ...
... ( સભા ) સાહિત્યશિરોમણિ મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ ની નવીન સાહિત્યરત્ના
મેળવવા કરેલ મંગળમય વિહાર-પ્રયાણ
આવકારદાયક સમાચાર આ સભા તરફથી ગતિમાન થયેલ ( અનેકાન્તવાદ વિષય લખવા માટેની ) ઇનામી નિબંધની ચેજના અને એ રીતે દર વર્ષે જૈન સસ્તું સાહિત્ય પ્રકાશનના શરૂ કરેલ કાર્યો માટે જૈન મુનિ મહારાજાઓ જૈન અને જૈનેતર વિદ્વાન તરફથી આવકારદાયક–પ્રશંસાના તેમજ સહકારના પત્રો મળે જાય છે. આ જૈન ધર્મના મહાન અખંડ-સિદ્ધાંત ( અનેકાન્તવાદ ધર્મ ) ઉપર નિબંધ લખવા તેમજ તે સંબંધી સલાડ, સુચના વગેરે આપવા વિદ્વાનો-વિચારકે, અયાસીઓ વગેરે. મહાશયને વિનંતિ કરી હતી અને જેઓ સાહેબને નિબંધ લખવા આમંત્રણ આપ્યા છે તેમાંથી કેટલાક નિબ'ધે આવી ગયા છે, જેથી જેઓ સાહેબે તે નિબંધ તૈયાર કરતા હોય તેમણે પંદર દિવસની અંદર મોકલી આપવા નમ્ર સુચના છે.
જૈન સસ્તુ સાહિત્ય પ્રકાશન કમિટી. | ( શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા. )
I જૈન ઐતિહાસિક ગુર્જર કાવ્ય સંચય. ( સ ગ્રાહક અને સંપાદક શ્રી જિનવિજયજી સાહેબ, આચાર્ય ગુજરાત પુરાતત્ત્વ મંદિર. )
શ્રી જૈન શાસનની ઉન્નતિ કરનારા આચાર્યો, સાધુઓ, સાધ્વીઓ અને ગૃહસ્થાના જીવનચરિત્ર સારભને પ્રસરાવનારા પ્રાચીન ગુજરાતી ભાષામાં રચાયેલ પ્રમાણિક ઐતિહાસિક પ્રબંધ, કાવ્યો અને રાસાનો સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આવેલ છે. જ આ એ થમાં કાવ્યો તથા રાસેના ગુજરાતી ભાષામાં સાર, કત્ત મહાશયે કયા કયા ગછના હતા. તે તે ગરાછાના નામે, ગૃહસ્થાના નામે, તમામ મહાશયાના સ્થળો, સંવત સાથે આપી આ કાગ્ય સાહિત્યની સુંદર અને સરલ ઉપયોગી રચના બનાવી છે. ૫૦ ૦ પાંચ પાના કરતાં વધારે છે. કિંમત રૂ. ૨-૧૨-૦ પેસ્ટેજ અલગ.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થિી આત્માનંદ પ્રકાશ.
• પ્રકાશક –શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર ..... વીર મ. ૨૪૭૬. માર્ગશિર્ષ
પસ્તા ૪૦
પતક ૪૭ મું વિક્રમ સં. ર૦૦૬- :: તા. ૧ લી ડીસેમ્બર ૧૯૪૯ ::
અંક ૪ થે.
શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું સ્તવન લેખક :– મુનિરાજ શ્રી જખ્યવિજયજી મહારાજ
(ચાલ-જબ તુમહી ચલે પરદેશ ) એક અરજી સુણે પ્રભુજી આજ, સીઝે સબ કાજ; હે નાથ હમારા, શ્રી પાર્શ્વપ્રભુ અવધારા૧ તુમ દરિસણકો મેં આયા હું મૂરતિ દેખ લલચાયા હું અબ સફલ હુઆ જનારા, હે નાથ હમારા. ૨ તુમ જાકર બેઠે શિવપુરમેં, પણ આય બસે હૈ હમ ઉરમેં સેવ ક કા ક રે ઉદ્ધા રા, હે ના થ હ મા રા. ૩ તુમ સેવા મેં લય લાગી છે, અંતરમેં ઊર્મિ જાગી હૈ, કરુણ સે કરે નિ હારા, હે નાથ હમારા ૪ આનંદકી લહરી છાઈ છે, ભક્તિકી ધૂન મચાઈ હે, હે કૃપા ત ણ ભંડારા, હે ના થ હ મા રા. ૫ તુમ ચરણે શરણે આયા હું, ભક્તિકી ભેટ મૈ લાયા હું કે પાર ઉતા રા, હે ના થ હ મા રા. ૬
શ્રી પાર્શ્વપ્રભુ અવધારા.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે તરવાવબોધ. સી
લેખક–આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયસ્વરસૂરિજી
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૫૮ થી શરૂ) લાભ, અલાભ, સુખ, દુ:ખ, પુન્ય, પાપ, તણાશે અને જ્યારે વહાણ ભાંગી જવાથી નિર્જરા આદિના જમા ઉધાર સાથે આ વર્ષ ગાળાઓ લાકડાના સંબંધથી છૂટા થશે ત્યારે પૂરું થાય છે. અને સાથે સાથે ચોમાસું પણ તરતજ સ્થિર થઈ જશે અને તેને પાણીને પૂરું થાય છે. કાળના પ્રવાહથી માનવ જીવન પ્રવાહ કાંઈ પણ કરી શકશે નહિ, તેવી જ રીતે પણ ઘસાઈને પાતળું પડતું જાય છે. આખાયે જીવનો સ્વભાવ કાળના પ્રવાહમાં તણાવાને નથી, સંસારમાં નવું જૂનું થાય છે અને જીવની પણ કમેને સંબંધને અંગે કાળના પ્રવાહમાં પણ સંસારભ્રમણનો અથડામણ ઓછી થાય તણાય છે તે જ્યારે કર્મથી છુટ થઈ જશે છે. આત્માએ કાળના પ્રવાહથી જ અનેક શરીર ત્યારે કાળને પ્રવાહ તે જીવને તાણી શકશે બદલ્યાં અને સંસારના બધાય પુદ્ગલ પરમા- નહિ અને નિરંતરને માટે રિથર થઈ જશે. શું ઓ તથા બધાય અંધાની સાથે વારંવાર પછી તે મુક્તાત્મા કહેવાશે કર્મોના સંબંધને અનંતી વખત સંબંધ કર્યો છે, તેવી જ રીતે લઈને જીવ અનાદિ કાળથી કાળના પ્રવાહમાં ભિન્ન ભિન્ન મુગલ કંધેથી ભિન્ન ભિન્ન તણાતે આ છે છતાં તેના અસંખ્ય પ્રદેશો આકૃતિવાળાં શરીર ધારણ કરીને સંસારના માંથી એક પણ પ્રદેશ ઘસાઈને છૂટે પડ્યો સઘળાય જીવોની સાથે પણ અનંત પ્રકારે નથી તેમજ પ્રત્યેક પ્રદેશમાં રહેલા અનંતા અનંતી વખત સંબંધ કર્યો છે. ભવસ્થિતિ જ્ઞાનનો એક અંશ પણ ઝાંખો પડ્યો નથી, પણ પાકી જવાથી જ્યારે જીવની સાથે સંયેગ- જીવ ઉપર વિટળાયેલાં કર્મો ઘણી વખત ઘસાઈને સંબંધથી રહેનારા બધાયે શરીર ઘસાઈને ખરી વિખરાઈ જાય છે અને નવા પુદ્ગલ પરમાણુઓના પડશે ત્યારે કાળનો પ્રવાહ જીવને ઘસડી શકશે ભળવાથી વધી પણ જાય છે. કર્મો પણ નહિ અર્થાત્ અનંત કાળથી જીવ કાળના અનંતાનંત પુદ્ગલ પરમાણુઓના કહે છે. પ્રવાહમાં તણાતે આવ્યા છે તે પછી તણાશે
આત્માઓના પરસ્પર સંબંધ બે પ્રકારે નહિ અને સ્થિર થઈ જશે જેથી કરી પુગી થાય છે. એક તો નિષ્કમાં–શુદ્ધાત્માનસિદ્ધોને ના કાર્યરૂપ અનેક પ્રકારની દેહ આકૃતિ
: સાદિ અનંત સંબંધ અને બીજે કાળના પ્રવાહમાં એથી મુકાઈ જશે એટલે પછી જીવોની સાથેના
તણાતા અશુદ્ધ–સકર્મક આત્માઓને અનેક સર્વ પ્રકારના સંબંધથી છૂટી જઈને મુક્તિ
પ્રકારના શરીરે દ્વારા થવાવાળે સાદિસાંત મેળવશે. લેઢાના ગેળાઓને પાણીનો પ્રવાહ સંબંધ. આ બે પ્રકારના સંબંધોમાંથી અશઘસડી શકે નહિ પણ તે ગેળાઓને જે વહા- રીરિ શુદ્ધાત્માઓને સંબંધ સાચે અને શુદ્ધ ણમાં ભરવામાં આવ્યા હોય તે તે ગેળાઓ હોય છે ત્યારે કાળના પ્રવાહમાં તણુતા દેહલાકડાનો સંબંધ થવાથી પાણીના પ્રવાહમાં ધારીઓના સંબંધ દેહની મુખ્યતાને લઈને
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તત્વાવબોધ
sh
૭૫
રાગ દ્વેષથી થવાવાળા હોવાથી ખોટા અને દેહાકૃતિઓને ધારણ કરવાવાળા કાળના પ્રવાહઅશુદ્ધ હોય છે. જો કે પ્રશસ્ત રાગ ગૌતમ- માં તણાતા સકર્મક આત્માઓમાં પ્રશસ્ત સ્વામીની જેમ આત્મશ્રય કરવામાં ઉપયોગી રાગ નહિં પણ કામ તથા નેહરાગ હોઈ સાધનભૂત થઈ શકે છે તે પણ દેહદ્વારા શકે છે અને તે સનેહ અંશમાત્ર પણ શુભ થયેલ હોવાથી સંપૂર્ણ વિકાસ-કેવળજ્ઞાન મેળ હોય તે પુન્ય બાંધી શકે છે પણ નિર્જરાનું વવામાં બાધકર્તા થઈ પડે છે. જે ગૌતમ- કારણ બની શકે નહિ. દેવ, ગુરુ, ધર્મ ઉપરના
સ્વામીને પ્રભુ ઉપર રાગ હતું તે સાચે પ્રશસ્ત રાગને નેહરાગ કહી શકાય, તેમાં જે કંઈક તદન વિશુદ્ધ હતા, કારણ કે પ્રભુશ્રી સંપૂર્ણ અંશે શુદ્ધિ હોય છે તે પ્રશસ્ત કહી શકાય વિકાશી-શુદ્ધ આત્મા–વીતરાગી પરમ ઉચ્ચ પણ જે પક્ષપાતથી સ્વાર્થગતિ હોય તે પુરુષ હતા અને ગૌતમસ્વામી ક્ષીણપ્રાય-કષાયી- કેવળ નેહરાગ જ કહેવાય. અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનના સ્વામી એટલે તેમને રાગ
આ પ્રમાણે કાળના પ્રવાહમાં ઘસડાતાં તદન શુદ્ધ આત્માને મુખ્ય રાખીને અને દેહને ગૌણ કરીને હતું એટલે પ્રભુના આત્મામાં
જેના અનેક જીવન ઘસાઈને ત્રુટી ગયાં પણ
રાગદ્વેષ ઘસાઈને ત્રુટ્યા નહિ. જેથી કરી તન્મયતા હોવાથી આત્માને વિકાસ સાધવામાં ઉપયોગી નિવડયો હતે. પ્રભુશ્રી મહાવીર અને
જીને નવાં જીવન મેળવી ફરી ફરી નવા
જન્મ ધારણ કરવા પડે છે. જન્મથી લઈને ગૌતમ પરમ પવિત્ર અને ઉચ્ચ આત્માઓ હતા એટલે મૈતમને રાગ રાખીને પણ વિકાશ
અત્યાર સુધીમાં કાળના પ્રવાહના ઘસારાથી સાધવામાં અંશમાત્ર પણ અડચણ આવી નથી
આપણું જીવન ઘસાઈને પાતળાં પડી ગયાં પણ
કષાયવિષય પાતળા પડયા નહિ તે નવું જીવન પરંતુ નીચી કેટીના કે જેમણે ચોથા ગુણ
મેળવી ફરી નવી દેહાકૃતિ મેળવીને સંસારમાં સ્થાન જેટલી પણ અધ્યવસાય શુદ્ધિથી આત્મશુદ્ધિ ન મેળવી હોય એવાઓના રાગમાં
અવતરવાનું સૂચવે છે, તો પણ કષાય વિષય શુદ્ધિનો અંશ અત્યંત અલ્પ પ્રમાણમાં પણ
બેટા છે, આત્મિક ગુણેને ઢાંકવાવાળા છે, હોઈ શકે નહિં માટે તેને જે પ્રશસ્ત કહે છે '
વિકાસના બાધક છે, આટલે પણ ઉપયોગ
રહે અને વિકાસની રુચિ રહેવી તે મિથ્યાતે ભૂલે છે, કારણ કે આવા પ્રશસ્ત રાગવાળાઓને
ત્વની મંદતા સૂચવે છે એટલે વધુ વાર સંસારમાં રાગ મોહસ્વરૂપ હોવાથી શ્રેષથી દૂષિત હોય છે. અર્થાત્ જેના ઉપર રાગ હોય છે તેનાથી
અવતરવાનું નથી એમ અનુમાન કરી શકાય. ઇતર વ્યક્તિઓ ઉપર દ્વેષ, વૈર-વિધિ હોય
કાળના પ્રવાહમાં મધ્યભાગમાંથી કિનારાની છે. ગૌતમસ્વામીને પ્રભુ ઉપર રાગ હતો અને
નજદિક ગયા હઈશું એમ પ્રભુના વચનની
સાથે સરખાવી શકાય, માટે કંઈક આત્માની બીજા પ્રાણીઓ ઉપર સમભાવ હતો એટલે જ
સમુખ થયા હઈશું એમ અટકળ કરીને કાંઈક તેમનો રાગ પ્રશસ્ત, ઉત્તમ હતા. મિથ્યાત્વ
ગુસ્થાનમાં રહેલાઓમાં એ સમભાવ હતો સંતોષ મનાય ખરો. નથી. એમના રાગમાં દેહને પ્રધાનતા આપ વિભાવ પર્યાયરૂપ માનવ દેહ તથા કૃત્રિમ વામાં આવેલી હોય છે. અને મિથ્યા પ્રશંસા નામને જ આત્મસ્વરૂપ માની તેની પ્રસિદ્ધિ, આદિ સ્વાર્થરૂપ આશંસા દોષોથી ભરેલી લાગ- મોટાઈ, માન, પ્રતિષ્ઠા, સદ્ધિ, ગૌરવતા, પૂજા ણીઓ અને રાગ હોય છે માટે ભાવમાં અનેક વિગેરેને માટે માયાપ્રપંચ, કાવાદાવા કરવા,
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
st
www.kobatirth.org
વૈવિરાધ કરવા તરફ્ અરુચિ થવી તે જ આત્માની ભવસ્થિતિની પરિપાક દશા તથા કાંઈક અંતરાત્મ દશા સૂચવે છે અને ચરમ પુદગલ પરાવર્તનમાંથી પણ ઘણી સ્થિતિ ઓછી થઇને અડધા પુદ્ગલપરાવર્તન રહી. હાય એમ અનુમાન થઈ શકે છે. સાચુ' તા પ્રભુ જાણે.
સ્વરૂપ રાગદ્વેષથી મુક્ત થયા પછી વિભાવ દશામાંથી મુક્ત થઈ જાય છે, તેથી નરનારકાદિ વિભાવ પર્યાયામાં પરિણમતા નથી. ભવસ્થિતિના પરિપાકના પ્રમાણમાં અધ્યવસાયશુદ્ધિ તથા ભાવશુદ્ધિ થાય છે. જેમ ધેાયેલાં કપડાં ઉપર ધૂળ પડે તેા તે કપડુ ઉપરથી જેટલું મેલું દેખાય છે તેટલું' અંદરથી હાતુ નથી અને કપડુ* ખંખેરવાથી ધૂળ તરત ખરી પડે છે. તેમ સમ્યક્ દ નની શુદ્ધિથી ધાવાઅને શુદ્ધ થયેલા આત્મા ઉપર ઔયિક ભાવની પડેલી ક્રર્મ રજથી તે મેલેા દેખાય છે છતાં અંદરથી મેલે હાતા નથી તેથી પદ્મા નાપથી આત્માને ખ’ખેરી નાખવાથી આત્મા ઉપર પડેલી કર્મ-રજ ખરી પડે છે. શુદ્ધ આત્મા ઔયિક ભાવે અશુદ્ધ પ્રવૃત્તિ આદરે છે ત્યારે તેના અંતરમાં અનાસક્તિ હાય છે. એટલે આમેદ, પ્રમાદમાં ઉત્કંઠતા હાતી નથી માત્ર ઈચ્છાની નિવૃતિ જેટલી શાંતિ હાય છે. તીવ્ર ઔયિક ભાવ સિવાય તેા આત્મા ઇચ્છાઆને આધીન પણ થતા નથી. સામાન્ય ઓઢ યિક ભાવને તા શુદ્ધ પરિણામી આત્મા ઉપેક્ષા જ કરે છે. એટલે તેનાથી આત્મા ખાતે નથી. નિêળ ઈચ્છાઓ તા જન્મતાં જ લય પામી
જાય છે.
૧૩
રહેાપયેગી સાધનાની વધારે કાળજી રાખવાની જરૂરત નથી, પશુ આત્માપયાગી સાધુ નાની જેમ બને તેમ સારાં મનાવી રાખવાની આવશ્યકતા છે. અને તે સમ્યક્ દન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર છે. આ ત્રણ સાધના આત્માને ક્રમેાંથી છૂટા પાડે છે અને તેથી આત્મા અન ંત જીવન, અન ત સુખ આદિ મેળવીને શાતુ સુખ ભોગવી શકે છે; માટે આ ત્રણે આત્મા પયેગી સાધના અજ્ઞાન દાષથી મેલાં થયાં હોય તા તેને પ્રભુના વચનદ્વારા સ્વચ્છ બનાવવાની આવશ્યકતા છે. પ્રભુવચનને સાચી રીતે ઓળખીને તેને વાપરવામાં આવે તા અધ્યવસાયની શુદ્ધિ થાય છે અને તેથી દન, જ્ઞાન તથા ચારિત્રમાંથી મિથ્યાત્વના કચરા નીકળી જવાથી તે સમ્યગ્ જ્ઞાનપણે પરિણમે છે અને તે પછી કર્મોના કચરા આત્માથી છૂટા પડે છે અને આત્મા શુદ્ધ થાય છે. આ સ‘પૂર્ણ આત્મ શુદ્ધિ મુક્તિ તરીકે ઓળખાવવામાં આવી છે.
રાગદ્વેષ આત્માને અશુદ્ધ ઉપયાગ છે માટે તે જડેશ્ર્વરૂપ નથી પણુ ચૈતન્યસ્વરૂપ છે છતાં તે આત્માના સ્વભાવ નથી પણુ પરિણામ છે. શુદ્ધોપયાગ આત્માના સ્વભાવ છે અને અશુદ્ધ ઉપયાગ વભાવ છે. આત્મામાં અનાદિ પારિણામિક ભાવ હાવાથી વિભાવ દશામાં પરિણમે છે, તેનું કારણ અનાદ્ગિ રાગદ્વેષ છે, માટે આત્માના પારિામિક વિભાવ ઉપાધિજન્ય છે, અને તેથી કરીને ઉપાધિ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાસ
For Private And Personal Use Only
જ્યાંસુધી અક્ષરસ્વરૂપ આત્માને વાંચવાની શક્તિ ન થાય ત્યાંસુધી કાગળ ઉપર લખેલા વરૂપ અક્ષર ઉકેલવાથી તાત્ત્વિક ખાધ થાય નહુિ પણ કાલ્પનિક મેધ થાય છે. આ કલ્પનાએ પેાતપેાતાના ક્ષયાપશમ અનુસાર થતી હાવાથી તે અનેક ભિન્ન ભિન્ન ઉક્તિનું સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. અક્ષરઆત્માનું વાંચનમાં ભેદ હાય નહિ કારણ કે ત્યાં કલ્પનાને અવકાશ નથી. તેમજ જ્ઞાનીપણાના મિથ્યાભિમાનને અવકાશ નથી. માત્ર વર્ણ-વિન્યાસરૂપ અક્ષરવાંચનમાં કલ્પનાની
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તાવબોધ
વિચિત્ર વેલડીઓ પથરાયેલી હોવાથી તેને ઈચ્છાઓની પરંપરા છે ત્યાં ધર્મ નથી, કારણ નાનીપણાના મિથ્યાભિમાનનાં ફળ લાગ્યા સિવાય કે ઈચછા માત્ર કર્મનો વિકાર છે તેથી તે રહેતાં નથી, માટે સર્વોચ્ચ કોટીના મહાન વિકાર સમ્યગ જ્ઞાન, દર્શન ચારિત્ર આદિ પુરુષોના જીવનને અનુસરીને તેમની ઉક્તિ એની ધમને બાધક છે પણ સાધક નથી માટે જ આત્મામાં ગવેષણ કરવાને માટે નિરંતર પ્રયત્ન કેવળ બાહ્ય ત્યાગ તાત્વિક ત્યાગ નથી. કરવાની આવશ્યકતા છે; નહિ તે ભિન્ન દશ
પિતાને ઓળખ્યા સિવાય રાગ દ્વેષ સાચી પૂર્વે મિથ્યાદષ્ટિએમાં પણ હોય છે.
રીતે ઓળખી શકાય નહિ. અને રાગ દ્વેષને ઓળ૧૪
ખ્યા સિવાય આત્મ ધર્મ ઓળખાય નહિ, તે જીવન અને ક્ષેત્ર ફરશના આ બનેનો પછી સાચી રીતે સત્ય ધર્મની ઉપાસના કેવી રીતે ગાઢ સંબંધ છે એટલે બને છેએક થઈ શકે? વીતરાગના માર્ગમાં આત્મ ધર્મ અને સાથે આવે છે. જે કાળ જે ક્ષેત્રની કરશના અનામ-જડ ધમની જ વિવક્ષા કરી છે, માટે જ્ઞાનીની દૃષ્ટિમાં નિર્માણ થયેલી છે તે જ કાળે જે આત્મા અનાત્મ ધર્મનો આદર કરે તો તે ક્ષેત્રની ફરશના અવશ્ય થાય જ છે. તેમાં
તેના માટે તે અધર્મ કહેવાય માટે આત્માએ અલ્પજ્ઞ નું ધારેલું નક્કી કરી રાખેલું
પિતાના ધર્મને જ આદર કરવો જોઈએ. તેના કામ આવતું નથી. જ્યારે દેહધારી ધારણ
માટે અનાત્મ ધર્મ ભય ઉત્પન્ન કરવાવાળો છે. કરેલા દેહથી નિર્માણ થયેલી કરશના પૂરી કરે તેમ જ સર્વથા નિરુપયેગી હોવાથી સ્વધર્મનો છે ત્યારે જીવને તે દેહનો અવશ્ય ત્યાગ કરવો ઘાતક છે. જે આત્મ ધર્મને સાચી રીતે ઓળખી પડે છે. કર્મજન્ય સુખખ, આધિ, વ્યાધિ શકે છે તે જ આત્માને સાચી રીતે ઓળખી શકે આદિ અનેક વિક્રિયાઓ પણ નિર્માણ થયેલા છે અને સાચે ધમાં પણ તે જ કહી શકાય છે. ક્ષેત્રમાં છવ અનુભવે છે.
સુખ, જીવ માત્રને જોઈએ છે પણ તે શ્રી વીતરાગ દેવના વચનની જેટલી રુચિ બનાવટી સાચું સુખ કેઈને પણ ગમતું નથી, છે-શ્રદ્ધા છે તેટલી આત્મશુદ્ધિ માટે પ્રવૃત્તિ કારણ કે અજ્ઞાની છ સાચા સુખને દુઃખ થઈ શકતી નથી. જીવને ચારિત્ર-મોહનીય માને છે. સાચું સુખ એટલે કર્મને ત્યાગ- આગળ વધવા દેતી નથી. તે કાંઈક લાંબી ભવકર્મને સર્વથા ત્યાગ તે મુક્તિ અને મુક્તિ સ્થિતિનું સૂચન કરે છે. ખેટી મોટાઈ માટે એટલે શાશ્વતું પરમ સુખ, જડાત્મક વસ્તુઓનો છે ઘણું જ પ્રવૃતિ કરે છે. કષ્ટાનુષ્ઠાન પણ સમજણપૂર્વક ઈચ્છાઓથી ત્યાગ તે કર્મ કરે છે. મહાન તપસ્યાઓ આદરે છે–તે કેવળ ત્યાગવાનું કારણ છે. પણ અણસમજુને અન્ય દેહાધ્યાસથી જ થાય છે, કારણ કે જે દેહાધ્યાસ ઈચ્છાઓને આધીન થઈને ત્યાગ તે બાહા ત્યાગ ન હોય તો અવશ્ય ચારિત્રમેહનીય અને અને તેથી કર્મનો ત્યાગ થાય નહિ. એટલે દર્શનમોહનીયની નિર્જરા થવી જોઈએ. પણ સાચું સુખ મળે નહિ. પણ અજ્ઞાની જનતાએ દિગલિક સુખો માટે જીવાત્માઓ મોટા ભાગે માનેલું સુખ મળી શકે છે કે જે અનેક તપ જપને આદર કરે છે. તે તેમની કષાય દુની પરંપરાનું કારણ બને છે અથાત્ તેવા અને પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયના અત્યાદરથી સ્પષ્ટ સુખથી જન્મમરણની પરંપરા ચાલુ રહે છે. જ્યાં જણાઈ આવે છે. જીવાત્માને પેટી મેટાઈ
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્થિતપ્રજ્ઞ પુરુષની પવિત્ર વિચારશ્રેણિ.
પુરુષાર્થ છે
પ્રારબ્ધ અને પુરુષાર્થ એ શબ્દ સમજવા કલ્યાણ થાય નહિ. જે પિતાની મેળે કલ્યાણ જેવા છે. પુરુષાર્થ કર્યા વિના પ્રારબ્ધની ખબર થતું હોય તે માટીમાંથી ઘડે થે સંભવે. ન પડી શકે. પ્રારબ્ધમાં હશે તે થશે એમ લાખ વર્ષ થાય તે પણ ઘડે થાય નહિ, તેમ કહી બેસી ર કામ ન આવે. નિષ્કામ પુર ઉપાદાનકારણ વિના કલ્યાણ થાય નહિ. શ્રી ષાર્થ કરે, પ્રારબ્ધને સમપરિણામે વેદવું- તીર્થકરને વેગ થયું હશે, એમ શાસાવચન જોગવી લેવું-એ મેટે પુરુષાર્થ છે. છે, છતાં કલ્યાણ થયું નથી તેનું કારણ પુરુ
પૂર્વકર્મ નથી, એમ ગણી પ્રત્યેક ધર્મ પાર્થ વિના તે યોગ નિષ્ફળ ગયા; માટે પુરુ સેળે જ તેમ છતાં પૂર્વ કર્મ નડે તો શેક વાથે કરવો અને તે જ કલ્યાણ થશે, ઉપાદાન કરે નહિં, પુરુષાર્થને જય ન થયે, એવી કારણ શ્રેષ્ઠ છે. નિરાશા સ્મરીશ નહિ. બીજાના દે તને પિતે ત્યાગ કરી શકે નહિ, અને બહાના બંધન છે, એમ માનીશ નહિતારે દેશે તને કાઢે કે મારે અંતરાયે ઘણા છે. ધર્મને પ્રસંગ બંધન છે, એ સંતની પહેલી શિક્ષા છે. આવે ત્યારે ઉદય-પ્રારબ્ધ એમ કહે. “ઉદય
કે હીનષાર્થની વાતો કરે કે ઉપાદાન ઉદય' કહ્યા કરે, પણ કાંઈ કૂવામાં પડતી નથી. કારણનું શું કામ છે? પૂર્વે અશોધ્યા કેવલી ગાડામાં બેઠા હોય અને ઘાંચ આવે તો સાચવી (વિચાર–સમજણથી પુરુષાર્થ કર્યા વિના- સાંભળીને ચાલે. તે વખતે ઉદય ભૂલી જાય અકસ્માત જેમને જ્ઞાન થયું હોય તેવા) થયા અર્થાત્ પોતાની શિથિલતા હોય, તેને બદલે છે, તે તેવી વાતેથી પુરુષાર્થહીન ન થવું. ઉદયન દેષ કાઢે છે. સત્સંગ ને સત્ય સાધન વિના કોઈ કાળે પણ ઐશ્વર્યપદ પ્રાપ્ત છતાં તેને ધક્કો મારીને જોઈએ છે-ગમે છે. પ્રભુ આજ્ઞા પ્રમાણ વતને પોતે શરીરમાં થતા કર્મના વિકારોને પોતાનાથી પ્રભુ બનવું ગમતું નથી. દેહની પ્રશંસા ગમે અભિન્ન માને છે. અને સાચી રીતે જાણે છે કેછે, પણ આત્માની પ્રશંસા ગમતી નથી. મોટા કર્મના વિકારે આત્માની સાથે કેઈપણ કહેવરાવવું ગમે છે પણ મોટા બનવું ગમતું સંબંધ નથી. તેઓ દેહથી પોતાને સર્વથા નથી. જ્યારે જ્યારે જેવા કેવા કર્મનો ઉદય ભિન્ન માને છે અને દેહથી આત્મા ભિન્ન છે હોય છે ત્યારે ત્યારે તેવા તેવા અધ્યવસાયે એવું મરણ સમયે અજ્ઞાની જગતને પણ જે આત્માના થાય છે. જ્ઞાની પુરુષો અનાસક્તિ પ્રત્યક્ષ થાય છે તે જ્ઞાનીઓને જ્ઞાનદષ્ટિમાં ભાવે-સમભાવે બધુંય વેદી લે છે. શરીરમાં જણાતું હોવાથી તેમને કષાયે કઈ પણ કરી કર્મના ઉદયને વિકાર સુખ દુખ આદિ જણાય શક્તા નથી. તેઓ આત્મસ્વરૂપમાં જ હમેશાં છે તેને જ્ઞાની પુરુષે પરપરિણતિ માને છે. લીન રહે છે.
(ચાલુ) એટલે તેમની મનોવૃતિમાં સમભાવ રહે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાછું કહે છે, “આ મારે જોઈતું નથી; મારે દઈ, જે વિચારથી પોતાના દે ઘટાડલા તે આને શું કરવું છે? 'કેઈ રાજા પ્રધાનપણું વિચારો અને તે ઉપાયે જ્ઞાનીએ ઉપકાર અર્થે આપે તે પણ પિતે લેવા ઇરછે નહિ. મારે કહે છે, તે શ્રવણ કરી આત્મામાં પરિણામ આને શું કરવું છે? “ઘર સંબંધીની આટલી પામે તેમ કરવું. ઉપાધિ થાય તે ઘણું છે” આવી રીતે ના
કર્મને દેષ કાઢ નહિ, આત્માને નિંદ. પાડે, એશ્વર્યપદની નિરિચ્છા છતાં રાજા કરી અનાદિકાળનાં કર્મો બે ઘડીમાં નાશ પામે છે. કરી આપવા ઇરછે તેને લીધે આવી પડે, તો ધર્મ કરવાની વાત આવે ત્યારે પૂર્વ કામના તેને વિચાર થાય કે, “જે તારે પ્રધાનપણું દેષની વાત આગળ કરે છે. પુરુષાર્થ કરવા હશે તો ઘણું જીવોની દયા પળાશે ઇવ’ એવા શ્રેષ્ઠ છે. કર્મ ટાળ્યા વગર ટળવાનાં નથી. તેટલા ધર્મના કેટલાક હેતુ જાણુંને વૈરાગ્ય ભાવનાએ માટે જ જ્ઞાનીઓએ શાસ્ત્રો વર્ણવ્યા છે. કમ વેદ-ભોગવે તેને ઉદય કહેવાય. ઈરછા સહિત ગણી ગણીને નાશ કરતાં નથી. જ્ઞાની પુરુષ ભગવે અને “ઉદય” કહે તો તે શિથિલતાના તો સામટે ગોટો વાળી નાશ કરે છે. વિચાઅને સંસાર રઝળવાના હેતુ થાય.
રવાને બધાં આલંબને મૂકી દઈ, આત્માના બંધવૃત્તિઓને ઉપશમાવવાને તથા નિવૃતા- પુરુષાર્થને જય થાય તેવું આલંબન લેવું. વવાને જીવને અભ્યાસ-સતત અભ્યાસ-કાં કર્મબંધનનું આલંબન લેવું નહિ. વ્ય છે, કારણ કે વિના વિચારે, વિના પ્રયાસે તે વૃત્તિઓનું ઉપશમવું અથવા નિવર્તવું કેવા ' તરીકે
૩૫
પુરુષાર્થ કરે તે કર્મથી મુક્ત થાય. અનંત. પ્રકારથી થાય? કારણ વિના કાર્ય સંભવતું નથી. વાળ
કાળનાં કર્મો હોય અને જે યથાર્થ પુરુષાર્થ
" કરે, તે કમ એમ ન કહે કે હું નહિ જાઉં. જીવ એમ કહે કે મારા તૃષ્ણા, અહંકાર,
બે ઘડીમાં અનંતા કર્મો નાશ પામે છે. લે આદિ દોષો જતાં નથી. અર્થાત્ જીવન પિતાનો દેષ કાઢતા નથી અને દોષોને વાંક અનાદિકાળના અજ્ઞાનને લીધે જેટલે કાળ કાઢે છે. જેમ સૂર્યને તાપ બહુ પડે છે અને ગયા, તેટલે કાળ મેક્ષ થવા માટે જોઈએ નહિ તેથી બહાર નીકળતું નથી, માટે સૂર્યનો દેષ કારણ કે પુરુષાર્થનું બળ કર્મો કરતાં વધુ છે. છે, પણ છત્રી અને પગરખાં સૂર્યના તાપથી કેટલાક જીવો બે ઘડીમાં કલ્યાણ કરી ગયા છે ! રક્ષણથે બનાવ્યા છે તેનો ઉપગ કરતે નથી. તેમ જ્ઞાની પુરુષોએ લૌકિકભાવ મૂકી
મુનિરાજ શ્રી જિજ્ઞાસુ,
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
XXXXXXXXXXXXXXXXXX
આધ્યાત્મિક સમીકરણ ? XXXXXXXXXXXXXXXXXX
અનુ. “અરયાસી બી. એ. જડ ચેતન્યના ભેદજ્ઞાનશૂન્ય જગત, માનવ સંસારની સઘળી વસ્તુઓથી પોતે ભિન્ન છે દેહ આદિ સઘળીયે સ્વસંપત્તિ ખઈ નાખીને અને તે જ્ઞાનસ્વરૂપ છે છતાં અનાદિ કાળના દુઃખના દરિયામાં ડૂબી રહ્યું છે. મારાપણાની જડના સહવાસને લઈને દેહથી પિતાને ભિન્ન બુદ્ધિથી પિતાની વસ્તુ મેળવવા અનેક થિી જાણી શક્તો નથી, તેમજ માની શકત પણ પ્રયત્ન કરવા છતાં પણ અત્યાર સુધી અંશ નથી. કમસ્વરૂપ જડની સાથે અનાદિ કાળથી માત્ર પણ મેળવી શકયું નથી, તો પણ નિરાશ ક્ષીરનીરની જેમ ઓતપ્રેત થયેલ હોવાથી કર્મ ન થતાં આશાવાદી બનીને મેળવવાના પ્રયત્નોથી ના કાર્ય સ્વરૂપ વિચિત્ર પ્રકારના જડ તથા વિરામ પામતું નથી પરંતુ પોતાને સાચી જડના વિકારના સંગ વિયેગમાં હર્ષ, શોક, રીતે ઓળખ્યા સિવાય પોતાની સાચી વસ્તુ આનંદ સુખ અનુભવતો રાગદ્વેષની પ્રેરણાથી મેળવી શકાતી નથી. આ સિદ્ધાંત ન જાણવાથી જડ જગતના દાસપણામાંથી છૂટી શકતા નથી. પ્રયત્ન કરવા છતાં કોઈપણ કાળે પિતાની માનવી વિભાવ પર્યાયને પ્રાપ્ત થયેલ વસ્તુ મેળવી શકવાને નથી.
માનવસ્વરૂપ જીવ કર્મ સ્વરૂપ જડાશ્રિત હેવાથી વસ્વરૂપથી અણજાણ જીવ જ્યારે સ્વ નિરંતર તેની પ્રેરણા પ્રમાણે પ્રવૃત્તિ કરે છે. પરના ભેદની વિચારણા કરે છે ત્યારે તથા પુન્ય કર્મથી જડના વિકારસ્વરૂપ બાહ્ય સંપત્તિ દેહાશ્રિત ઈતર વસ્તુને પિતાની માનીને અને જેમ જેમ મેળવતે જાય છે તેમ તેમ તેની તેનાથી ભિન્ન જડ હોય કે ચેતન સર્વને પર પરાધીનતા પણ વધતી જાય છે, છતાં મેં માને છે. તેમજ ગાઢતમ મિથ્યાત્વને અંધ- બહુ સારું મેળવ્યું છે, હું સંપત્તિવાળો છું કારમાં જ્ઞાનચક્ષુવિહીન થઈને પરવસ્તુ પિતાની એવા મિથ્યાભિમાનથી પિતાને સુખી માને છે. બની શકે છે એવી ભ્રમણાથી તેને મેળવવા જે કે પરાધીનતામાં લેશમાત્ર પણ સુખ હતું નિરંતર પ્રયાસ કર્યા કરે છે, અને દેહમાં નથી, કારણ કે સ્વશક્તિહીન થવાથી જ પરાસ્વપણાનું અભિર ન હોવાથી પિતાને ઓળ- ધીન બનીને પરાધીનતા પ્રાપ્ત કરાય છે. અને ખવાને વિચાર સર પિ ય કરતું નથી. જ્ઞાન, પરાધીનપણમાં સ્વેચ્છા પ્રમાણે વર્તી શકતું જીવન, સુખ તથા આનંદસ્વરૂપ હું છું એ નથી. પરવતુ પોતાના સ્વભાવ પ્રમાણે ઈચ્છાઓ આભાસ દેહાધ્યાસીને થતો નથી. પણ જડ પૂર્ણ કરવામાં સહાય થાય છે. કર્મની પ્રેરણાવસ્તુને મેળવી તેના ઉપગથી આનંદ તથા થી થયેલી ઈચ્છાઓ વસ્તુસ્થિતિ વિચારતાં સુખાદિ પ્રાપ્ત થાય છે એવી અજ્ઞાનતાથી નિરં- તાત્વિક સાચી વસ્તુ હોતી નથી. અને પ્રાયે તર જડ વસ્તુને આધીન રહીને તેની ઉપાસના પરાધીનતાને દૃઢ કરનારી હોય છે તો પણ મને કરે છે. મારું શરીર, મારું ઘર, મારું ધન આ સાચી જ વસ્તુ પ્રાપ્ત થઈ છે એવી અજ્ઞાનતાથી પ્રમાણે બોલવાથી તે સ્પષ્ટ બસ થાય છે કે જીવ એક વખત તે સંતે ની લે છે
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આધ્યાત્મિક સમીકરણ
પરંતુ છેવટે જ્યારે તે વસ્તુ પિતાનું ખરું સ્વ- આવે છે. સ્વાર્થ બુદ્ધિના વધવાથી આત્માનું રૂપ દેખાડે છે ત્યારે પોતે હતાશ થઈ જાય બહતરૂપ ભુલાઈ જાય છે. એવી સ્થિતિમાં છે અને નિરાશાની સાથે વ્યર્થ જીવન વ્ય- દુઃખ જ રહ્યા છે. સાંસારિક વૈભવને સ્વામી તીત કરવા માટે પશ્ચાત્તાપ કરે છે. બીજાની દૃષ્ટિમાં ભલે સુખી દેખાતે હેય, પણ પુન્ય કરવાથી, સદાચારી જીવન વ્યતીત
તેનો અંતરાત્મા સુખી છે કે નહિ તે એની કરવાથી પ્રત્યક્ષ લાભ લે છે એ “આધ્યાત્મિક
માનસિક સ્થિતિ જ બતાવી શકે છે. એવો સમીકરણ”ને નિયમ સમજવાથી જાણી શકાય
માણસ પોતાના ધનમાં અધિક ને અધિક છે. સઘળા પ્રકારના ભેગોનું અંતિમ લક્ષ્ય
વધારો કરવા ચાહતે હોય છે તો પછી તેને આત્મશાંતિ જ છે. જેની બુદ્ધિ ભેગના બના
સુખચેન કયાંથી? તે તો હંમેશાં ઈષ્ય, ક્રોધ વટી રૂપથી પૂરેપૂરી ભ્રાંત નથી થઈ હતી તે
અને ભયને શિકાર બની રહે છે. તે સહેજે સમજી જશે કે પદાર્થોના સંગ્રહથી “આધ્યાત્મિક સમીકરણ”ને નિયમ આપઆત્મશાંતિ અને સાચો આનંદ પ્રાપ્ત નથી ણને આત્મસંતેષ શીખવે છે. આપણુમાં કઈ થત. જર્મનીનો તરવેત્તા શેપેનહર લખે વસ્તુ માટેની લાયકાત હશે તે તે આપણને છે કે “સંસારના મનુષ્ય સુખની ખાતર જરૂર મળશે જ. આપણે કેઈની સાચી સેવા અનેક સામગ્રી એકત્ર કરે છે, પરંતુ સુખનો કરીએ તે તેનું સારું ફળ જરૂર મળશે. એ આધાર તો મનની સ્થિતિ અને તેના ભાવો નિયમ આપણને લાભના પાશમાં ફસાતા બચાવે ઉપર રહેલો છે.” આપણને સંસારના સઘળા છે, બીજા પ્રત્યે ઈષ્યને અગ્નિ આપણું હૃદયમાં ભેગો પ્રાપ્ત થયા હોય છતાં પણ મન વિક્ષિપ્ત પ્રગટવા નહિ દે. બાહ્ય સુખ અને આંતરિક હોય છે તે શું આપણે એ ભેગોથી કઈ પણ શાંતિ એક નથી એમ વિચારીને આપણું ચિત્તનું પ્રકારનું સુખ પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ? તેથી જ સમાધાન કરી લઈએ છીએ. એટલા માટે જ બુદ્ધિમાન મનુષ્ય બાહ્ય પદાર્થો પર વિશ્વાસ ન એ નિયમ સારી રીતે સમજ એ મનુષ્યમાત્ર રાખતાં પિતાનાં મનને જ ભલું બનાવવાનો માટે મહાકલ્યાણકારી છે. એ વાત પર વારંવાર પ્રયત્ન કરે છે. સ્વાર્થ બુદ્ધિથી મન હમેશાં વિચાર કરીને ખૂબ મનન કરવું જોઈએ. વિક્ષિત રહે છે અને પરમાર્થથી મનમાં શાંતિ
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
XXXXXXXXXXXXXX * શ્રીપાલ–ચરિત્રો XXXXXXXXXXXXXX
લે –. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ, એ. નવપદ યાને સિદ્ધચક્રને મહિમા દર્શાવવા માટે કયા તે કઇ તે પ્રશ્ન ઊઠે. આને ઉત્તર તે આ શ્રીપાલ નરેશ્વરનું દષ્ટાંત રજૂ કરાય છે અને હું પાઈય કૃતિ જેને લભ્ય હોય તે આપશે એટલું જ ભૂલતો ન હોઉં તે એ એક જ દૃષ્ટાંત વ્યાપક સ્વરૂપે અહીં સૂચવું છું. ગ્રંથસ્થ બન્યું છે. આને લઇને આપણને વિવિધ
અપભ્રંશ ભાષાઓમાં–પાય, અપભ્રંશ, સંસ્કૃત તેમજ ગુજ. રાતીમાં શ્રીપાલનું ચરિત્ર આલેખતી સ્વતંત્ર કૃતિઓ “ અપભ્રંશ ” એ નામ તિરસ્કારસૂચક છે આજે મળે છે. આમ જે અનેક શ્રીપાલ-ચરિત્રો ખરું, પરંતુ વખત જતાં એ રૂઢ બનવાથી અને એ
જાય છે તેની ભાષાદીઠ રચના-વર્ષના ક્રમે હું અહીં ભાષા અને સાહિત્ય તરફનું ધૃત્મક વલણ ચાલુ નિર્દેશ કરું છું.
નહિ રહેવાથી એ નામ અહીં હું વાપરું છું. પા ઇ ય
એક સમય એવો હતો કે જયારે અપભ્રંશને
અંતર્ભાવ પાઈયમાં કરાતું હતું, પરંતુ મેડામાં બૃહત-તપાગચ્છના હેમતિલકસૂરિના પટ્ટધર
' મેડ દંડીના સમયથી તે અપભ્રંશને સ્વતંત્ર સ્થાન રત્નશેખરસૂરિએ સિરિવાલકહા પાઈયમ-જઈશુ
મળ્યું અને આમ એનું મહત્વ સ્વીકારાયું. મરહદ્રમાં ૧૩૪૨ પદોમાં રચી છે. એ એમના શિષ્ય હેમચન્દ્ર વિ. સં. ૧૪૨૮માં લખ્યાનો અંતમાં અપભ્રંશમાં બે કૃતિઓમાં શ્રીપાલના ચરિત્રને ઉલ્લેખ છે. આ પાઈય કૃતિ વિશે કેટલીક બાબત મેં સ્થાન અપાયું છે. એકના કર્તા રઈબ્ધ કવિ ઉર્ફે પાઇય (પ્રાકૃત) ભાષાઓ અને સાહિત્ય એ સિંહસેન છે અને બીજાના કર્તા નરસેન છે. જે. નામના મારા હાલમાં છપાતા પુસ્તક(ખંડ ૨)માં સા. સં. ઇ. (પૃ. ૫ર૦) જોતાં જણ્ય છે કે તેમજ નવપદ-માહાસ્યની મારી “પ્રવેશિકા” રઇધૂએ અનેક કૃતિઓ અપભ્રંશમાં રચી છે અને (પૃ. ૬-૭) માં વિચારી છે. એટલે એ વિષે હું એમને સમય વિક્રમની સોળમી શતાબ્દી છે. પૃ. અહીં કંઈ કહેતો નથી.
૮૬૫ માં એ ઓ દિગંબર હોવાનો ઉલ્લેખ છે. એમના જિનરત્નકેશ(પૃ. ૩૯)માં કહ્યું છે કે
રચેલા શ્રીપાલચરિત્રની એક હાથપોથી વિ. સં.
૧૬૨૧ માં લખાયેલી છે. નરસેન વિષે વિશેષ માહિતી પ્રદ્યુમ્નસૂરિએ પાઈયમાં શ્રીપાલ ચરિત્ર રચ્યું છે ! અને એની એક હાથથી અમદાવાદના એક હું મેળવી શક્યો નથી, પરંતુ એમની કૃતિ દિગંબર
ભંડારમાં હોવાની નેધ મળે છે. એ ઉપરથી હું ભંડારમાં છે.
એમને દિગંબર માનવા પ્રેરાઉં છું. જૈન પ્રસ્થાવલી(પૃ. ૨૬૧)માં શ્રીપાલ
સંસ્કૃત-પાઇય કથદ્વાર 'પ્રાકૃત” માં રચાયાને ઉલેખ છે. આ જે વારતવિક હોય તે આ કૃતિ કઈ શ્રીપાલકથા. ધર્મસુન્દરે ઉર્ષે સિહરિએ વિ. સં. ૧૫૩૧માં ના સંક્ષેપરૂપ ગણાય અને તેથી કરીને એ શ્રીપાલ રસવતી-વર્ણન –યું છે અને એ શ્રીપાલ
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીપાલ ચરિત્ર
નાટકને અનુલક્ષીને છે. આ વર્ણન કઈ ભાષામાં છે ધર્મ ધીરે શ્રીપાલ ચરિત્ર રચ્યું છે. એની એક એ જાણવામાં નથી, પરંતુ સામાન્ય રીતે પ્રાચીન હાથપોથી વિ. સં. ૧૫૭૩માં લખાયેલી છે. નાટક Áભાષિક છે. સંસ્કૃત અને પાઈયમાં રચાયેલાં “સરસ્વતી” ગછના સિંહ નંદિ અને મહિલજેવાય છે એ હિસાબે આ શ્રીપાલ નાટક ભાષિક ભૂષણના શિષ્ય બ્રહ્મ-નેમિદ વિ. સં. ૧૫૮૫માં હોવાની મેં કલ્પના કરી છે. વાસ્તવિક હકીકત તે શ્રીપાલ ચરિત્ર રચ્યું છે. આ નવ વિભાગમાં આ નાટક કે રસવતી વર્ણન નજરે જોયા પછી વિભક્ત છે. આ દિગંબરીય કૃતિ છે. આ તેમજ રજૂ કરી શકાય.
અન્ય દિગંબરીય કૃતિઓ શ્વેતાંબરના શ્રીપાલ– સંસ્કૃત
ચરિત્રથી સાહિત્યને સમૃદ્ધ જોઈ વેજાઈ હોય એમ શ્રીપાલના ચરિત્રને લગતી જે સંસ્કૃત કૃતિઓની
લાગે છે. શ્રીપાલને અંગેની તબિરીય કૃતિઓની
અપેક્ષાએ દિગંબરીય કૃતિઓ કેટલી છે અને એ નેધ જિનરત્નકોશ(પૃ. ૩૯૬–૩૯૮)માં છે તે
કેટલી પ્રાચીન છે? પૈકી કેટલીકનાં કર્તાનાં નામ જાણવામાં નથી. કેટલીકનાં
ધીરવિમલના શિષ્ય નિયવિમલે અર્થાત જ્ઞાનરચના-સમય વિષે કંઈ ઉલ્લેખ નથી. વળી કેટલીકનાં
વિમલસૂરિએ ગદ્યમાં શ્રીપાલ ચરિત્ર વિ. સં. કર્તા વિષે વિશેષ હકીકતો એકત્રિત કરવા જેટલો મને
૧૭૪૫માં રચ્યું છે. એ દે. લા. જે. પુ. સંસ્થા અત્યારે સમય નથી. આથી રચના-વર્ષના ક્રમે જ
તરફથી ઇ. સ. ૧૯૧૭માં છપાયું છે. કૃતિઓ અહીં ન ધાય તે તે સજજને સંતવ્ય
ખરતરમ્ ગચ્છના જય જિન)કીર્તિસૂરિએ ગણશે એમ માની હું આગળ વધું છું.
વિ. સં. ૧૮૬૮ માં શ્રીપાલચરિત્ર રચ્યું છે. એનું શ્રીપાલ-ચરિત્ર અને સટીક શ્રીપાલ નરેન્દ્ર પ્રમાણ ૧૧૦૦ લેક જેટલું છે. આ ગદ્યાત્મક કૃતિ કથા એ બે અજ્ઞાતકર્તક કૃતિઓ છે.
હીરાલાલ હંસરાજ તરફથી ઈ. સ. ૧૯૧૮માં પ્રસિદ્ધ રચના-વર્ષના ઉલેખવાળી ઉપલબ્ધ કતિઓમાં થયેલી છે. સત્યરાજગણિએ લગભગ ૫૦૦ પદોમાં વિ. સં.
“ખરતર' ગચ્છના રાજમુનિના શિષ્ય લબ્ધિ ૧૫૧૪માં રચેલું શ્રીપાલ-ચરિત્ર સાથી પ્રાચીન છે.
મુનિએ વિ. સં. ૧૯૯૦માં દશ સર્ગમાં ૧૦૪૦ પઘોમાં
શ્રીપાલચરિત્ર રચ્યું છે. અને એ “જિનદતસૂરિઆ ગણિ “ પૂર્ણિમા ગરછના ગુણસુન્દરસૂરિના
જ્ઞાનભંડાર” તરફથી વિ. સં. ૧૯૯૧માં છપાયું છે. શિષ્ય થાય છે. એમની રચેલી આ કૃતિ “વિજય દાનસૂરીશ્વર-ગ્રન્થમાલા” માં ઝળ્યાંક ૪ તરીકે વિ.
આ ઉપરાંતની સંસ્કૃત કૃતિઓ વિષે પ્રાયઃ વિશેષ. સં. ૧૯૯૫માં પ્રસિદ્ધ થયેલી છે.
કંઈ ન કહેતા એના કર્તાના નામે હું અકારાદિ ક્રમે
આપું છું ઇન્દ્રદેવરસ, ક્ષેમલક કવિ, જગન્નાથ પંડિત, વિ. સં. ૧૫૫૪માં સત્યસાગરગણિએ શ્રીપાલ
જીવરાજગણિ, નરદેવ, મલિભૂખણ, વિજયસિંહ ચરિત્ર રચ્યાને જે ઉલેખ જેવાય છે તે બ્રાન્ત
સૂરિ, વિદ્યાનંદિ, વીરભદ્રસૂરિ, શુભચન્દ્ર, સકલકીર્તિ, હેય એમ લાગે છે. શું સત્યરાજને બદલે અહીં
મકીર્તિદેવ, સેમચન્દગણિ, સૌભાગ્યસુરિ, હર્ષ સત્યસાગર એ નિર્દેશ છે?
સુરિ અને હેમચન્દસરિ. છઠ તપાગચ્છના ઉદયસાગરગણિના શિષ્ય હર્ષ સુરિ તે જ હેમચન્દ્રસૂરિ તો નથી ને એવી લબ્ધિસાગરગણિએ વિ. સં. ૧૫૫૭માં શ્રીપાલ શંકાને સ્થાન છે. વિશેષમાં અહીં જેને સંસ્કૃત કથા રચી છે. એમાં ૫૦૦ કે છે.
કૃતિઓ કહી તે નજરે જોતાં કોઈ ભૂલ પણ જણ્યાય વૃદ્ધ તપા” માછના વિજયનસૂરિના શિષ્ય તે ના નહિ.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૪
www.kobatirth.org
At!!!
ગુજરાતી
ઉપલબ્ધ ગુજરાતી સાહિત્ય જોતાં એ વાત તરી આવે છે કે સૌથી પ્રથમ શ્રીપાલરાસ રચવાનું ભાન માંડણુ શ્રાવકને મળે છે. એમણે આ રાસ વિ. સ. ૧૪૯૮માં રમ્યા છે. જો આ અપ્રસિદ્ધ હાય તા એ છપાવવા મટે જેથી ગુજ ર ભાષાના અભ્યાસીને તેમજ રત્નશેખરસૂરિષ્કૃત સિરિવાલકહા સાથેના સ ંતુલનના અર્થીને એના લાભ મળે,
ગુદેવસૂરિના શિષ્ય જ્ઞાનસાગરે વિ. સ. ૧૫૭૧ માં શ્રીપાલના રાસ જ્ગ્યા છે.
૧ જુએ જૈ. સા. સં. ઈ. (પૃ. ૪૮૭ ). ૨ એમણે પાતાની કૃતિનું નામ મયણાસુંદરીશસ
રાખ્યુ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ ઉપરથી નીચે મુજબની ખાખા તારવી શકાય છેઃ
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
( ૧ ) પાયમાં ત્રણ, અપભ્રંશમાં બે, સંસ્કૃતમાં પચીસેક અને ગુજરાતીમાં સેાળ એમ એકદર પચાસેક કૃતિઓ છે.
( ૨ ) પ્રાચીનતાની દૃષ્ટિએ પાયમાં રત્નશેખરસૂરિની,
અપભ્રંશમાં રધૂની, સંસ્કૃતમાં સત્યરાજગણિ જેવાની અને ગુજરાતીમાં માંડણુ શ્રાવકની કૃતિ ગણાવી શકાય.
( ૩ ) શ્વેતાંબર ગ્રન્થકારાએ પહેલ કર્યા બાદ દિગ ખરેએ એમનું અનુકરણ કર્યું છે.
દિગંબર વાદીચ વિ. સ. ૧૬૫૧માં શ્રીપાલાખ્યાન કથા રચી છે. આમ શ્વેતાંબરાને અનુસરી
એમણે દિગંબર સમાજની સેવા કરી છે અને હિંગ (૪) પ્રસિદ્ધ કૃતિ કરતાં અર્ધસદ્ધ કૃતિઓની
સખ્યા વિશેષ છે.
ખર સાહિત્યને સમૃદ્ધ બનાવ્યું છે.
વિ. સં. ૧૭૦૨ માં માનવિયે, ૧૭૨૨ માં મેરુવિજયે, ૧૭૨૬માં જ્ઞાનસાગરે, ૧૭૨૭માં રલક્ષ્મીવિજયે, ૧૭૨૮ માં ઉદયવિજય, ૧૯૩૨ માં માણિ- ( થસાગરે । એમના શિષ્ય જ્ઞાનસાગરે, ૧૭૭૮ માં વિનયવિજયે ( યાવિજયએ ), ૧૭૪૦ માં હરખચંદે, ૧૭૪૦ માં તેમજ ૧૭૪૨ માં જિનહર્ષે, ૧૭૯૧માં જિનવિજય, ૧૮૩૭માં લાલચન્દ્ર, ૧૮૫૬ માં રૂપમુનિએ અને ૧૮૯૮ માં ઉદયસામે શ્રીપાલરાસ રચેલા છે.
(૫) માંડણુ શ્રાવકના રચેલા શ્રીપાલ રાસ જો અપ્રસિદ્ધ હૈાય તો એ સત્વર પ્રસિદ્ધ થવા ઘટે. ૬ ) રત્નશેખરસૂરિષ્કૃત સિરિવાલકાના લગભગ
અડધા ભાગના અગ્રેજી અનુવાદ ટિપ્પાદિ સહિત છપાયા છે. તે સમીક્ષાત્મક દૃષ્ટિએ આ પાય કૃતિના ગુજરાતી અનુવાદ છપાવવાનું કાર્ય ઝટ હાથ ધરાવું ઘટે જેથી પાયના અભ્યાસના પગરણ માંડનારને એ સહાયક બનવા જેટલા તા તાત્કાલિક લાભ થાય. અતમાં વિશેષજ્ઞાને મારી નમ્ર વિજ્ઞપ્તિ છે કે આ લેખને અંગે જે કઈં સૂચવવા જેવું ઢાય તે તેઓ સપ્રમાણ રજૂ કરે.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્દ દેવચંદ્રજીકૃત વીશ વિહરમાન જિન સ્તવનમાંહેનું
છે વશમા શ્રી અજિતવીય જિન સ્તવન
સ્પષ્ટાથે સાથે
સં. ડાકટર વલભદાસ નેણસીભાઇ-એરબી અજિતવીર્ય જિન વિચરતારે, મન મોહનારે લાલ, કમલની સેવામાં લીન છે તેઓને ધન્ય છે. વળી પુષ્કર અર્ધ વિદેહરે, ભવિ બેહનારે લાલ ધન્ય છે, તેઓને કે જે આ અપાર ભવસમુદ્રને જંગમ સુરતરુ સારિખરે, મન મેહનારે લાલ, ગેપદ પેઠે સહજ ઓલંધી જનારા છે. સેવે ધન્ય ધન્ય તેહરે, ભવિ બેહનારે લાલ. (૧) જિન ગુણ અમૃત પાનધીરે મન મેહનારે લાલ,
સ્પષ્ટાથે–અતિશય દુર્જય મેહરાજાને અમૃત ક્રિયા સુપસાયરે ભવિ બોહનારે લાલ જેણે લીલા માત્રમાં સમૂલ ક્ષય કરી નાંખ્યો છે, અમૃત ક્રિયા અનુષ્ઠાનથી રે મન મેહનારે. તથા જેનું વીર્ય હણવાને કોઈ પણ સમર્થ નથી આતમ અમૃત થાય રે ભવિ બોહનારે લાલ. (૨) એવા અતિશય નિશ્ચલ અનંતવીર્યવંત પુષ્કલા- ૫છાર્થ-જિનેશ્વરના જ્ઞાનાદિ શુદ્ધ વત વિદેહમાં વિચરતા હે શ્રી અજિતવીર્ય પ્રભુ, ગુણોનું સેવન બહુમાનરૂપ અમૃતનું પાન કરજેમ કમલને સુગંધનું આવાસ જાણી ભ્રમર વાથી અમૃતક્રિયા(અમૃતાનુષ્ઠાનની પ્રાપ્તિ થાય, તેમાં મેહી રહે છે તેમ શુદ્ધાત્મ અનુભવવડે અને અમૃતાનુષ્ઠાનવડે સકલ મેહનો ક્ષય થઈ ભરપૂર આયની અત્યંત શાંત મુદ્રા વિલકા આત્મા અજર, અમર, અવિનશ્વર શુદ્ધ સિદ્ધપદને પ્રશસ્ત રાગવડે ભવ્ય જીવોનું ચિત્ત આપમાં પ્રાપ્ત થાય, અને અન્ય જીવોને અમૃત સમાન માહિત રહે છે. એવી રીતે આ ત્રિલેકમાં આપ ભવ રેગથી મુક્ત કરવાનો હેતુ થાય, અનુષ્ઠાન મનમોહન છે, તથા અજ્ઞાનરૂપ અધકારવડે પાંચ પ્રકારનાં છે-વિષાનુષ્ઠાન, ગરલાનુષ્ઠાન, આવૃત થયેલા ભવ્ય જીવોના હૃદયકમલને અ ન્યાનુષ્ઠાન, તદુહેતુઅનુષ્ઠાન, અને વિકરવર કરનારા છે, તથા કલ્પવૃક્ષ તે સ્થાવર
અમૃતાનુષ્ઠાનહવાથી હમેશાં એક જ ઠેકાણે રહી ઈચ્છિત ફલ
વિષાનુષ્ઠાન મિષ્ટાન્ન ભજનની લાલચે, આપી શકે છે તે પણ તે પૌદૂગલિક તથા વિનશ્વર છે પણ આપ તો અનેક સ્થલે વિહાર કરી વસ્ત્રાદિક ઉપકરણની લાલચે, પૂજાની લાલચે. કઈ પણ કાળે નાશ અથવા વિરસ ન થાય સિદ્ધિની લાલચે જે તપ જપાદિ ક્રિયા કરે તે એવું સ્વાધીન તથા સર્વે કામના જેથી પૂર્ણ ક્રિયા ચિત્તશુદ્ધિની હણનારી છે તેથી તે વિષાથાય એવું રત્નત્રયરૂપ ફલ ભવ્ય જીને નિરં. નુષ્ઠાન કહેવાય છે, આ ભવમાં પૌગલિક ભેગોની તર પ્રદાન કરે છે, માટે હે ભગવંત! ખરેખર પ્રાપ્તિ થવાની લાલચે-ઈચ્છાએ જે તપાદિ અનુઆપજ આ જગતવયમાં અદ્વિતીય કલ્પવૃક્ષ છે, કાન આદરવું તે વિષાનુષ્ઠાન છે. અધ્યાત્મસાર, તેથી હે ભગવંત! જે પ્રાણીઓ આપના ચરણ- ગરલાનુષ્ઠાનઃ-પરભવે દેવ-ઈદ્રાદિકના દિવ્ય
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૮૬
www.kobatirth.org
ભાગ મળે એવી ઇચ્છા, લાલચવડે જે તપાદિ અનુષ્ઠાન આદરવુ તે ગરલાનુષ્ઠાન છે. જેમ બંગડીચણુ પ્રમુખ દ્રવ્યના સમૈગે પ્રગટ થતું વિષ તે ગરલ નામા વિષ કહેવાય. તે ઘણુા દિવસ કષ્ટ પમાડી મારે છે. તેમ ગરલાનુષ્ઠાન પણ અહિતકારી કુગતિ આદિ આપે છે.
અન્યાન્યાનુષ્ઠાનઃ-સૂત્રકથિત નિર્દોષ માની અપેક્ષા વિના તથા શુદ્ધ પ્રણિધાનાદિકને અભાવે
સૂત્રકૃતાંગમાં લખ્યું છે કે-વ્યાકરણાદિક લૌકિક અનેક શાસ્ત્રને જાણનારા પણ જૈન સિદ્ધાંતના શુદ્ધ તત્ત્વજ્ઞાનથી અજાણ અર્થાત્ સમ્યકત્વ પરિજ્ઞાનથી રહિત હાવાથી બુધએવા પુરુષા જો કે શૂરવીર હાય તથા ત્યાગાદિ ગુણવર્ડ લેાકમાં પૂજ્ય ગણાતા હાય તથાપિ તેઓના દાન-તપ-નિયમ આદિકને વિષે ઉદ્યમ, પરાક્રમ તે સર્વ અશુદ્ધ જાણવા. કારણ કે તેનું તપાદિક સર્વે અનુષ્ઠાન કર્મ બંધના કારણ વિષે સફળ થાય એટલે નવા કમઁખ ધનનું કારણ થાય પણ નિજ શનું કારણુ થઇ શકે નહીં કારણ કે સકામ નિજ રા તે સમ્યગ્ગાને જ થાય.
જે સભ્યજ્ઞાન સમ્યગ્દર્શન સહિત છે તે જ બુધ પુરુષ છે, જે પૂજ્ય છે, જે સાચા શૂરવીર છે અને તેના જ તાકિ અનુષ્ઠાનમાં ઉદ્યમ–પરાક્રમ શુદ્ધ જાણવા અને તેનુ અનુષ્ઠાન નવાં કર્મ બંધન અટકાવી શકે છે તથા સકામ નિરાના હેતુ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમૃતાનુષ્ઠાનઃ-સહજ ભાવ ધર્મ તે શુદ્ધ ચંદનની સુગંધ સમાન છે, અને તે ભાવધમ સહિત જે અનુષ્ઠાન તે અમૃતાનુષ્ઠાન છે. અત્યંત ઉપયેગશૂન્ય સમૂમિની પેઠે, બીજાના દેખા-સંવેગ ગુણુ સહિત ચિત્ત શુદ્ધિને જિનેશ્વરની આજ્ઞામાં વર્તવુ તેને ગણધરાદિક અમૃતાનુછાન કહે છે અને તે જ મેહતા સપૂર્ણ ક્ષય
કરવા સમર્થ છે.
રૃખી જે ક્રિયા કરવી તે અન્યાન્યાનુષ્ઠાન જાણવુ'. સૂત્રની શૈલી રહિતપણે ગતાનુગતિક પણે એઘ સ'જ્ઞાએ તથા લેાક સંજ્ઞાએ જે કરવું તે અન્યાન્યાનુષ્ઠાન છે. તે ઉપયેગશૂન્ય અર્થાત્ જ્ઞાન રહિત હૈાવાથી તે વડે સકામ નિર્જરા થઈ શકે નહીં. આ વિષાદ ત્રણે અનુષ્ઠાનમાં અશુદ્ધ ક્રિયાના આદર ઉપજે છે માટે આ ત્રણે અનુષ્ઠાન ત્યાગવા લાયક છે.
શ્રી આત્માનંદ પ્રાથ
તહેતુ અનુષ્ઠાન: ચરમ પુદ્ગલપરાવતે ધર્મના યૌવન કાલે ખાલદશા ઢળ્યે થકે માર્ગાનુસારી પુરુષ શુદ્ધાનુષ્ઠાનના રાગવડે ઉપયોગ સહિત જે કાંઇ ક્રિયા આદરે તે તહેતુ અનુષ્ઠાન જાણવું.
મયણાસુંદરીને પ્રભુપૂજા કરતાં અપૂ ઉલ્લાસ પ્રગટયા હતા અને અમૃતક્રિયા ઉદ્ભવી હતી; શ્રીપાળ મહારાજાના રાસમાં અમ્રુતક્રિયાનું વર્ણન કરતાં જણાવે છે કે.
મહામહાપાધ્યાય
For Private And Personal Use Only
તગત ચિત્તને સમય વિધાન, ભાવની વૃદ્ધિ, ભવભય અતિ ઘણા, વિસ્મય પુલક પ્રમેાદ પ્રધાન, લક્ષણુ એ છે. અમૃતક્રિયા તણેા. તગત ચિત્ત એટલે જે ક્રિયા પ્રવર્તે તે જ ક્રિયામાં ઉપયોગ વર્તે, ચિત્તની વ્યગ્રતા ન હાય, તેમજ સમય જે સિદ્ધાંત તેમાં કહ્યા પ્રમાણે ચેાગ્ય કાળે, ચેાગ્ય વિધિવિધાનપૂર્વક, ક્રિયા કરે. ભાવની વૃદ્ધિ તે સમયેાચિત ક્રિયા કરવાથી પરિણામની ધારા વૃદ્ધિ પામતી હોય, અને ભવ જે સૌંસાર તેમાં પ્રાપ્ત થતા જન્મ, જરા, મરણ, આધિ, વ્યાધિ, ઉપાધિ વગેરેનાં દુ:ખ તેના અત્યંત ભય લાગવાથી તેનાથી વિરક્ત
ભાવ હાય-વિસ્મય તે કરાતી ક્રિયામાં અતિ પુષ્ટતર સાધ્યની કારણુતા દેખી, અપ્રાસ ચમત્કાર ઉત્પન્ન થાય. પુલક તે પુતર કારણુની પ્રાપ્તિ થવાથી અભિનવ સંસારભ્રમણ ભયથી રહિત
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-----
-----
-
-
-
-
અજિતવીય જિન સ્તવનસ્પષ્ટાર્થ
પણે જાણીને રોમરોમ વિકસ્થર થાય. વળી નિવૃતિ તથા સહજ આત્મિક પરિણામિકતાની પ્રમોદ તે આત્મિક સુખ પ્રાપ્ત થવાથી અંધને પ્રાપ્તિરૂપ અસંગ અનુષ્ઠાન થાય. નેત્રને લાભ થવાથી, અને સુભટને શત્રુ છત- એમ એ ચાર અનુષ્ઠાન કર્તા, હે ભગવંત, વાથી જે હર્ષ થાય તે કરતાં અત્યંત હર્ષ ઉતપન્ન આપ સ્વરૂપને પ્રાપ્ત થાય, માટે હે પ્રભુ! આપની થાય-આ સર્વે અમૃતક્રિયાના લક્ષણ જાણવા, ભક્તિમાં મારું ચિત્ત નિરંતર લીન રહે એમ
મયણાસુંદરીને પ્રભુપૂજામાં એક ચિત્તે ભાવના ભાવું છું. લયલીન થતાં આ જ વેગ પ્રાપ્ત થયેલા, અને પરમેશ્વર અવલંબને રે મન મેહના રે લોલ, તેના પ્રત્યક્ષ ફળરૂપે લાંબા વિયાગ પછી ધ્યાતા ધ્યેય અભેદ રે ભવિ બેહના રે લોલ; શ્રીપાલ મહારાજાને પ્રસન્ન ચિત્તે સન્માનવાને
ધ્યેય સમાપ્તિ હવે રે, મન મોહના રે લોલ,
" તેને લાભ મળેલ. એ રાસની હકીકત ઉપરથી સાધ્ય સિદ્ધિ અવિચછેદરે ભવિ બેહનારે લાલ.(૪) આપણે પ્રત્યક્ષ જાણી શકીએ છીએ.
પષ્ટાર્થ –હે પરમેશ્વર ! આપના અવલં. પ્રીતિ ભક્તિ અનુષ્ઠાનથી રે મન મેહના રે લાલ, બનથી આપના અનુકરણ વડે ધ્યાતા પુરુષ વચન અસંગી સેવ રે ભાવિ બોહના ૨ લાલ પોતાના શદ્ધ સિદ્ધ સમાન પરમાત્મપદથી કર્તા તન્મયતા લહે રે મન મેહના રે લાલ, અભેદ થાય અર્થાત પિતે પરમાત્મા થાય, એમ પ્રભુ ભક્તિ નિત્યમેવ રે ભવિ બેહના રે લાલ. (૩) ધેય જે પરમાત્મપદ તેની સમાપ્તિ કહેતાં સંપૂર્ણ
સ્પષ્ટાર્થીસર્વે પુદગલ ભાવમાંથી પ્રીતિ પ્રાપ્તિ થાય, નિષ્કટકપણે અવિનશ્વર સાધ્યની ઉઠાવી, માત્ર એક જિનેશ્વરના સ્વાભાવિક પવિત્ર સિદ્ધિ થાય. જ્ઞાનાદિ ગુણેમાં અત્યંત પ્રીતિભાવ કરવો તેમાં જિનગુણ રાગ પરાગથી રે મન મેહના રે:લાલ, ચિતની તલ્લીનતા કરવી તે પ્રીતિ અનુષ્ઠાન છે. વાસિત મુજ પરિણામ રે ભવિ બેહના રે લોલ
તથા શ્રી જિનેશ્વરને પરમ કણાના નિધાન, તજશે દુષ્ટ વિભાવતા રે મન મોહના રે લાલ, ભવસાગરમાંથી ભવ્ય જીને મુક્ત કરનાર ભરશે તમ કામ રે ભવિ બેહના રે લાલ. (૫) ધર્મ ધુરંધર, તીર્થના પ્રવર્તક જાણું તેઓના સ્પર્થ-જેમ મલયાગિરિ ચંદનના ગુણનું બહુમાન કરવું, અતિશય આદર સંસવડે નિંબાદિક સુગંધમય થઈ જાય છે, સન્માન, વિનય, પૂજા, સેવના વિગેરે કરવાં તે તેમ હે ભગવંત! આપના દિવ્ય સ્તુતિપાત્ર પવિત્ર ભક્તિ અનુષ્ઠાન છે.
ગુણના રાગરૂપ સુગંધિવડે જે મારું હૃદય
સંશ્લેષિત થાય તે અનેક પ્રકારના અસહૃા દુઃખ વળી કાલે પ્રકાશક કેવળજ્ઞાનવડે સર્વે
આપનાર પરત્ત્વ , પરત્વ , પરગ્રાહકત્વ, તત્વના યથાર્થ વેત્તા તથા ઉપદેશક પરમ વિત
પરવ્યાપકત્વ વગેરે વિભાવને નાશ થાય અને રાગ શ્રી જિનેશ્વરના વચનની યથાર્થ શ્રદ્ધા
પરમાત્મપદ પામવાને માટે મનોરથ પૂર્ણ થાય. કરવી, તદનુસાર હર્ષયુક્ત આચરણમાં પ્રવર્તવું
જિન ભક્તિરત નિતને રે, મનમેહના રે લોલ, તે વચનાનુષ્ઠાન છે.
વેધક રસ ગુણ પ્રેમ રે, ભવિ બેહના રે લાલ, હે પ્રભુ! એ ત્રણ અનુષ્ઠાન જે ભાવયુક્ત સેવક જિનપદ પામશે રે, મન મોહના રે લોલ, સેવન કરે તે તેને સર્વે વિભાવિક ક્રિયાથી રસ ધિત અમ જેમ રે, ભવિ બેહનારે લાલ (૬)
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
સ્પષ્ટાર્થ –કઠેર અને કુરૂપ એવું અય સ્પષ્ટાર્થ –વળી હે પ્રભુ! સંપૂર્ણ સમ્યગ કહેતાં લેતું તે રસધિત થવાથી જેમ સુંદર જ્ઞાન, સમ્યગદર્શન, સમ્યકૂચારિત્ર, અનંત અને કેમલ એવા સુવર્ણપણને પ્રાપ્ત થઈ જાય નિશ્ચલવીય, વિગેરે આપ પરમાત્માના ગુણેના છે તેમ જિનેશ્વરની ભક્તિમાં ચિત્ત લીન થાય ચિંતનમાં જે મારો આત્મપરિણામ પૂર્ણ થાય તે ચિત્તને તે જિનેશ્વરના ગુણરાગરૂપ વેધક તે જેમ પારસમણિના સ્પર્શથકી લોઢા જેવી રસને ગ થાય તો તે ચિત્ત પૂર્ણ નિર્મલ- કુધાતુ કાંચન થઈ જાય છે, તેમ વિષય કષાયમાં પણાને પ્રાપ્ત થાય. એમ સેવક આપ સમાન પરિણમતો મારો આત્મા તે પણ કાંચન અરિહંત પદને પ્રાપ્ત કરે.
સમાન શુદ્ધ પરમાત્મપદને પ્રાપ્ત થાય. નાથ ભક્તિરસ ભાવથીરે મન મોહનારે લાલ, નિર્મલ તત્પરુચિ થઈ મનમેહનારે લાલ, તૃણું જાણું પરદેવરે ભવિ બોહનારે લાલ, કરજે જિનપતિ ભક્તિરે ભવિ બેહનારે લોલ; ચિંતામણિ સુરતરુ થકીરે મનમોહનારે લાલ, દેવચંદ્ર પદ પામશોરે મનમોહનારે લાલ, અધિકી અરિહંતસેવરે, ભવિ બેહનારે લાલ. (૭) પરમ મહોદય યુકિતરે ભવિ બેહનારે લાલ. (૯)
સ્પષ્ટાથે આ ઘર ભવાટવીમાં ભ્રમણ કરતા અશરણ પ્રાણીઓને હે ભગવંત! માત્ર
સ્પષ્ટાથ-ભાવ દયાના આવેશે મિત્ર એક આપ જ શરણ છે. શિવપુરીએ દેરવાવાળા ભાવના યુક્ત સ્તવનકર્તા શ્રી દેવચંદ્ર મુનિ છે માટે આપજ નાથ છો તેથી હે પ્રભ. ભવ્ય જીવા પ્રતિ સદુપદેશ આપે છે કે આ આપની જ ભક્તિરૂ૫ રસમાં મારું ચિત્ત લીન ભવ પરભવ સંબંધી વિષયભોગ તથા માન, થાય છે. વિષય કષાય યુક્ત કુદે તરફ તૃણની પૂજા વિગેરે પગલિક ભાવની આશંસા તજી, પેઠે ત્યાગ ભાવ ઉપજે છે. ચિંતામણી તથા માત્ર એક શુદ્ધાત્મા તત્વના છંચવંત થઈ, કલ્પવૃક્ષથી પણ પ્રભુની સેવાને અત્યંત આદર- ઘસંજ્ઞા તથા લોકસંજ્ઞા પરિહરી વિધિણીય માનું છું. આપની સેવા આગળ તે વિવેકપૂર્વક સર્વે જિનમાં શિરોમણિ શ્રી અરિચિંતામણી તથા કલ્પવૃક્ષાદિ અતિશય ત૭ હંત ભગવંતની ભક્તિમાં આજ્ઞા સેવવામાં લીન પદાર્થ ભાસે છે.
થશે તે સર્વે દેવમાં ચંદ્રમાં સમાન અરિહંત
ભગવંત સદશ પરમાત્મપદને પામશે. એજ પરમાતમ ગુણ સ્મૃતિ થકી મનમેહનારે લાલ, ઉત્કૃષ્ટ સ્વાધીન અવિનશ્વર મહાદય પ્રાપ્ત ફરો આતમ રાયરે ભવિ બેહનારે લાલ; કરવાની યુક્તિ છે. નિયમ કંચનતા લહેર મનમેહનારે લાલ, લેહ ક્યું પારસ પામરે ભવિ બેહનારે. (૮)
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
XXXXXXXXXXXXXXXXX
ચારશીલા રમણીરત્નો. XXXXXXXXXXXXXXXXX
લેખક-શ્રી મેહનલાલ દીપચંદ ચાકસી. विमयमूलो धम्मो!
વાના સેણુલા સેવી રહ્યો હતો, અરે! એ દ્વારા અહા ! સર્વત્ર એકધારા આનંદભર્યા
: તેણીનું દષ્ટિબિન્દુ ફેરવી, કઈ જુદા જીવનના વાતાવરણમાં મેં હૃદય વિવે એવું દ્રશ્ય જોયું
ચણતરમાં મશગૂલ બન્યા હતા એ સર્વ આશાના
છે. કિલ્લા રાજમહેલના પગથિયે પગ મૂકતાં જ ત્યારથી જ મારી છ ખંડ વિજયયાત્રાને ઉલ્લાસ
ભાંગી પડ્યા! ઓસરી ગયું છે! સહસરશ્મિના શીળા તાપમાં જાણે સૃષ્ટિ સુંદરી પ્રફુલ્લતાને સ્વાંગ સજી રહી શું ભરતરાજના ધાન્ય ભંડારમાં ધાન ન હાય અને એકાએક આકાશ કાળા વાદળાથી હતું કે ગેરહાજરીમાં કે જમણુનો ભાવ છવાઈ જાય, જોતજોતામાં સર્વ દિશાઓ પૂછનાર નહોતું! કયા કારણે સુંદરી જેવી અંધકારથી અવરાઈ જાય એથી એકદમ ક્ષોભ સુંદર પુષ્પકળીને કમળ દેહ આટલી હદે ઉદ્દભવે અને ઘડીભર વિશ્વની કાર્યવાહીનું તંત્ર શુષ્ક બની ગયા ! જાણે એકાદી–વૃક્ષથી છૂટી ખેટકી જાય, તેવી સ્થિતિ મારા અંતરની એ પડેલી-ચીમળાયેલી વેલિ! ચહેરો જોતાં જ થઈ પડી છે.
કયાં ગયું પૂર્વકાળનું લાવણ્ય! અરે શરીમેં અયોધ્યાના સીમાડેથી વિજયયાત્રાના ના પ્રત્યેક અંગેની ખીલવણીથી જન્મતી શ્રી ગણેશાય કર્યો ત્યારે કે ઉલાસ અને જેમ શોભા કયાં અને આજે જોયું એવું હાડકાનું હતા. માગધ, વરદામ અને પ્રભાસના અધિષ્ઠા- માળખું કયાં? જાણે એ તારુણ્ય એકાએક ઊડી યકની આરાધના અને કેવી સહજ લાગેલી. ગયું અને એને સ્થાને અકાળ જરા આવી ત્રણ ત્રણ દિવસના નિર્જળા ઉપવાસની અસર બેસી ગઈ! પણ આ ચામડાના દેહ પર નહતી પડી. અરે! વિચારતરંગામાંથી એકાએક જાણે કંઈ ભયંકર એવી તમિસ્રા ગુફાને પ્રવેશ કે ત્યાર યાદ આવ્યું હોય એ રીતે ઝબકી ઉઠી, ભરત પછીના સંગ્રામથી મારા અંતરમાં જે આધિને મહારાજે સાદ પાડયા. એક લવ સરખો નહોતે પ્રવેશી શકી ત્યો- પહેરેગીર, જાવ રઇયાને બોલાવી હાજર એ અંતરમાં આજે ઘેર અંધકાર છવાઈ ,
કરે. ગયો! ગંગા સરિતાના તટે વીતાવેલા દિવસો કિવા જગતમાં સારરૂપ ગણાતા નવ નિધિ
છે, હજુર આ ચા. કહી પહેરેગીર એની પ્રાપ્તિ વેળા હું જે હર્ષના સાગરમાં વિદાય થયા. હાળી રહ્યો હતો અને આવી અપૂર્વ રિદ્ધિ- થોડી પળ વીતી ન વીતી ત્યાં પુન: અવાજ સિદ્ધિ સહિત મારી પાટનગરીમાં પ્રવેશી જે સંભળાયા, વ્યક્તિના દિલમાં કેઈ અનેખી છાપ બેસાડ- બહાર કેણું છે?
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ત્યાં તો ચકીને અવાજ સાંભળી એક હજુ આપ જરા બહેનને બોલાવી પૂછી તે જુઓ રીઓ દેડી આવે, અને હાથ જોડી બે - એટલે એ પાછળનું કારણ સમજાશે. ત્યારે
સેવક હાજર છે. શી આજ્ઞા છે ? પહેરેગીર સહજ જણાશે કે આહારને અભાવ હતો હજુ પાછો ફર્યો નથી.
કિંવા મનગમતા ભેજન મળતા નહતા કે અંહ, કે અંગપાળ! ઠીક, જા જલદી ખાનારને એની ઈચ્છા નહોતી. જઈને સુંદરીને બોલાવી લાવ.
ત્યાં તે સુંદરીના પગલા પડ્યા અને ત્યાં કંઈક વિચાર આવતા એને પાછો હસતાં હસતાં બોલી ઉઠ્યા-મોટાભાઈ, અરે બોલાવ્યા અને કહ્યું-અંગપાળ! જે તેમનામાં ભૂલી ચક્રવતીરાજ ! આવતાંવેંત આ શી અહીં આવવાની શક્તિ ન હોય તે, પૂછજે કે ધમાધમ શરૂ કરી દીધી છે? છે શું? મહારાજ પોતે ત્યાં આવે? .
પૂર્ણપણે ખીલી રહેલી વનરાજી વચ્ચે પત્રઅંગપાળને વિદાય કરી, પિતાના શણુ પુષ્પવિણું કેરડાનું વૃક્ષ જોઈ જે ઉકળાટ ગારેલા કમરામાં છ ખંડ વિજેતા ભરત થાય તેવે મને હારા દિદાર જેતા થયા છે! મહારાજા આંટા મારી રહ્યા છે ત્યાં પહેરેગીરે મારા આવાસમાં તારી એકલી માટે જ ખાવાની રસોઈઆને લાવી હાજર કર્યો.
ખોટ પડી કે કેઈએ ત્યારે ભાવ ન પૂછયે? શિકાર નજરે પડતાં જ જાણે એકાદ વાઘ, વડિલ બ્રાતા, એવું કંઈ જ બન્યું નથી. પિતાના સર્વ બળથી એના પર તૂટી પડે, એ ધાનના અભાવે દેહદષ્ટિ સૂકાઈ હાડપિંજર રીતે ભરતરાજ તડકી ઉઠ્યા-મારી ગેરહાજરીમાં બને એ સમય આવ્યો નથી. હજુ તે તે બહેનની આવી ખબર રાખી! શા માટે તેમને યુગલિક કાળ આથમ્યાને ઝાઝા દિવસ પણ મનગમતી રાઈ ન કરી આપી? એટલા એક નથી થયા. ધરતી પર જ્યારે ધર્મ સ્થાપનાના સ્વજનની તું સારસંભાળ ન રાખી શકો મંડાણ હમણા થાય છે અને એના અનુસંધાતે પછી અતિથિ-અભ્યાગતનો આદરસત્કાર નમાં બીજા ત્રેવીશ તીર્થકરો કમસર થવાના તે કેવો કર્યો હશે! જ્યારે તેને સર્વ પ્રકાર છે ત્યાં અન્ન અભાવે હાડપિંજર જેવા ની છૂટ આપી હતી ત્યારે “દાતારી દાન દે શરીરની કે ભૂખ્યા માનવ કલેવરોની કલ્પના અને ભંડારી પેટ ફૂટે!” જેવું વર્તન કરવાનું કરવી એ અસ્થાને છે. અલબત્ત, અવસર્પિણું તને શું પ્રયોજન હતું ?
કાળ છે એટલે ઉત્તરોત્તર પડતી દશાના પડઘા ૫ણુ મહારાજ! આપ કલ્પ છો તે મેં વધુ પડવાના. માનવ જ્યારે ધર્મસંસ્કારને કંઈ જ કર્યું નથી. રાજવીના બહેનની કે
કે ભૂલી જશે અને નૈતિક ધરણનું તળિયું જણાશે આપણે આંગણે પધારતા મહેમાનોની સરત્યારે જ ભૂખે મરવાનો વખત આવશે. ભરામાં હું શા સારુ કચાશ રાખું ? એમાં પણ તો પછી, સુંદરી! હારી કેમળ કાયા આટલી સુંદરી બહેન જેવા ભલા-પરદુઃખે દુઃખી થનાર હદે કરમાણી કેમ? નથી ચહેરા પર પૂર્વ અને સદાયે પરોપકારરત-નારીરત્ન માટે હું કાળનું નૂર અને નથી તે એ વેળાના રમણિયા બેદરકાર રહું! એ તે ન ભૂતો, ન ભવિ- ગાત્રે કે સૌન્દર્ય. મને તે કેવળ લેહી વગરના ધ્યતિ જેવું. હું તે મનગમતા ભેજન માટે હાડકાને માળખે જણાય છે. એ તરફ દષ્ટિ રોજ પૂછતા.
કરતાં જ જબરો આઘાત થાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચારશીલા રમણીરને.
મોટાભાઈ, ભગવંતની વાણીમાં પુદ્ગલના મોટાભાઈ, તમો માને છે એમાં કલ્પનાને ચંચળ સ્વભાવ સંબંધમાં, એના સડન પડનમાં, રંગ વિશેષ છે. આમાં અધમતા કે ઈચછા વિરુદ્ધ વિવિધવણ વિકારોમાં સમયે સમયે પરિવર્તનો તાને પ્રશ્ન જ નથી. સંન્દર્ય એ આકર્ષણની થતાં રહે છે એ વાત તમોએ નથી સાંભળી? વસ્તુ છે. એમાં જ્યારે કામુકતા ભળે ત્યારે વાત ખીલવું કે કરમાવું અથવા પ્રકુલિત બનવું કઈ જાદુ જ રૂપ પકડે. ત્રીજા આરા જેવા મનેકે ચીમળાઈ જવું એ તો દેહને સ્વભાવ, એથી રમ કાળમાં બળજબરીને સંભવ નથી જ છતાં ચૈતન્ય એવા આત્માને મુંઝવણ કેવી ? મનદુ:ખને પ્રસંગ તો આવે જ.
હું હાલ તાત્વિક ચર્ચા નથી કરી રહ્યો. વડિલ! આપને માટે હજુ સંસાર શેતમારે જાણવું છે કે તારું આ સ્વરૂપ કયા રંજ પથરાય છે એમાં વિવિધ દાવ ખેલવા કારણને આભારી છે. લાંબી પ્રસ્તાવના વગર, પડશે અને એ સારુ જીવનસાથી જોઈશે, જ્યારે બહેનડી એ ઝટ કહી નાંખ,
મારા અંતર-દ્વાર સંસારજન્ય કામનાઓથી ઓહ, એમાં તે કઈ મોટી વાત છે. તમે સાવ પુરાઈ ગયા છે. હું ધારત તો બ્રાહ્મીબહેન “બહેન” તરીકે સુંદરીને જોતાં શિખ્યા એટલે સાથે જ દીક્ષા લેવાને આગ્રહ સેવત પણે જગમારું કાર્ય સફળ થયું.
તના આદિ પુરુષે દોરેલી મયૉદા પર મારે આડો
આંક નહેતા મૂકો. “ધર્મનું મૂળ વિનયમાં છે? પૂર્વે મારા પ્રત્યે જે સનેહની વિકારી દષ્ટિ એ વાત મારા રામેરેામમાં પ્રસરેલી છે. મેં હતી, અરે ! એ પ્રીતિના જોરે જનતાને યુગ. જ્યારે આપને વડિલ માન્યા અને આપ એ લિક કાળ વીત્યા છતાં એ કાળનું મરણ તાજું સ્થાને છે તો આપની આજ્ઞા વધાવવી એ જ રખાવવાના કેડ હતા, સાથોસાથ પ્રેમના ઓઠા મારો ધર્મ. પછી એ આજ્ઞા ગમે તે જાતના તળે જે સંબંધની જગતને પિછાન કરવાની અવરોધ ઊભી કરતી હોય, અરે! આત્મશ્રેયના અગત્ય છે, એને લોપ કરવાની ભાવના હતી, પથ પર છાપો મારતી હોય. અને એ કારણે જ બ્રાહ્યી બહેનને સંયમ પંથે
તેથી જ સંઘ સ્થાપનાના કાળે મેં તહત્તિ જવાની રજા આપી આ સુંદરીને મના કરી હતી. એ વિષભરી નજર ટાળવા અને મોહ
કરી, પણ એ સાથે જ હારા હદયની ચિરાગ તે જન્ય રોગ નિવારવા મેં જે રામબાણ ઈલાજ
સતેજ રાખી. નિશ્ચય કરી લીધેકે ધ્યેય તો સંયમ શો તે આ
પંથનું. આપ છ ખંડ છતી પાછા આવો ત્યારે
સ્વમુખે કહો કે-“ભગિની, જા હારે એ કલ્યાણ સુંદરી! તારું આ કથન સાંભળીને મને માર્ગ સુખેથી અજવાળ.” આત્માની અનંત ઘણું આશ્ચર્ય થાય છે ! યુગાદીશના વંશમાં શક્તિ ભગવંતે કહી છે. એમાં રોધક છે તે માત્ર જન્મેલ હું, શું એટલી અધમ કોટિએ ઉતરી કર્મોના આવરણે. એને દૂર કરવામાં તપ એ ગયો છું કે જેથી હું તારી ઈચ્છા વિરુદ્ધ તને અમેઘ સાધન છે. સાવ આહાર વિના ટકવું તે સંસારમાં નાંખત? કદાચ એમ કરત તો તું માર્ગ અને તે કપરો જણાય. પસંદગી ઉતરી શું એ સહી પણ લેત કે? માત્ર એ કારણે તે આયંબિલ તપ ઉપર, દેહને પિષણ મળે અને જે ઉપાય લીધો એ ખરેખર વિચિત્ર અને સાથોસાથ રસલાલસાનો છેદ ઊડે. ઇદ્ધિને હદયદ્રાવક છે.
જે વિકારમય બનાવનાર કેઈ પણ હોય તો એ
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
રસરૂપી પયંત્ર! દૂધ, દહીં, ઘી, તેલ, ગેળ, શુન્યમાં પરિણમે એ સહજ છે. પણ એ સર્વ ખાંડ આદિ પદાર્થોની જેમાં મેળવણું નથી ઈચ્છતી હતી જ. મારું આત્મબળ સુરક્ષિત રહે એ નિરસ આહાર લઈ, નિરધારેલ સંયમ એ જ મારી અભિલાષા હતી. એ તે આજે પણ માર્ગનો અભ્યાસ પાડે, એને મેં મારો આપ જોઈ શકે છે. એના ચમકારે આ૫ જીવનક્રમ બનાવ્યા.
ભગિની શબ્દને પ્રોગ પણ કરી ચૂક્યા છે. એ સાચું છે કે રસોઈએ મનગમતી વાનીઓ મારું અંતર સાક્ષી પૂરે છે કે ભાવી ઉજવળ છે. બનાવી આપવાનું રાજ મને પૂછતે હતે. રાજ- મોટાભાઈ, મારે તે જગત સામે ભાઈ મહેલમાં અને દુકાળ પણ નહતા. અરે! ખુદ હેનના અદ્વિતીય સનેહની છાપ મૂકવી હતી. દેશમાં ધન-ધાન્ય ઢગલાબંધ અથડાતું હોય યુગલિક કાળના વર-વહુ પણે જીવન વિતાવવું એવા કાળમાં ભરતરાજના નિકટ સનેહીને, અરે! નહોતું, મારો હેતુ સિદ્ધ થયા છે. તેમની ભગિનીને-એ તે કેણ મૂખ હોય કે પ્રિય ભગિની ! ભગવંત પધારે એટલી જ આડે હાથ ધરે? ભાઈશ્રી, કોઈ અતિથિ તમારે
વાર હું હસતું વદને હાર-મારી વ્હાલી બહેનને, આંગણેથી, પાછો ફર્યો નથી. જો કે માંગણ તે
1અરે! બુદ્ધિપ્રભાના બળે પ્રેમભાવે હૃદય જીતજવલેજ આવ્યો છે છતાં એ પાછો હસતા નારન-દીક્ષા મહોત્સવ કરીશ. વદને જ કર્યો છે.
અંત:પુરની દીવાલે કરતાં તમે હેનના નિરસ આહાર એટલે એની અસર પૌ- જીવનની સુવાસ જગતના ચોકમાં પ્રસરે એ જ ગલિક એવા ગાત્રો પર થાય એ સહજ છે. અભિલાષા. એથી કાંતિ ઝાંખી પડે એ સાચું છે. આકર્ષણ
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રીયુત્ સેક્રેટરી સાહેબ,
વર્તમાન સમાચાર.
આ સભાના સાહિત્ય પ્રકાશન માટે મળેલ અભિપ્રાય.
તા. ૧૭–૧૧–૪૯.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.
શ્રીયુત્ મહાશય;
શ્રી જૈન આત્માન સભાની સાહિત્ય પ્રકાશનની દિનપ્રતિદિન પ્રતિ કરતી પ્રવૃત્તિથી પૂછ્યું સતષ થર્તા અને તેથી ખૂબ અનુમેાદના થતાં આપના સાહિત્ય પ્રકાશનમાં કાંઇક કાળા આપવાની ઇચ્છા વૃદ્ધિ"ગત થતા, આપની સભાના પેટ્રન તરીકે નામ દાખલ કરાવવા સહજ વૃત્તિ ઉદ્ભવતાં આ સાથે ચેક મેાકલાવેલ છે, જે સ્વીકારી આભારી કરશેાજી. લી. ભવદીય
ડૉકટર વલ્લભદાસ તેણશીભાઇના
વીરવદન.
સાક્ષરાત્તમ, સાહિત્યશિરામિણ પરમપૂજ્ય મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજનું (પ્રાચીન અણોાયેલ) સાહિત્યરત્નાની શેાધ માટે પ્રાચીન જ્ઞાનભંડાર જેસલમીર જવા
માટેનું થયેલુ પ્રયાણુ, સુનિરાજમી પુણ્યવિજયજી મહારાજ ઉત્તમ પ્રકારના સાક્ષર, ઉચ્ચ કક્ષાના સાહિત્યકાર અને સંશાધક, તેમજ વિદ્વત્તાપૂર્ણ લેખક છે જે માટે એ મત છે જ નહિ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પેાતાના દાદાગુરુ પ્રાતઃસ્મરણીય પ્રવર્ત્ત`કજી શ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજ તેમજ તેઓશ્રીના પૂજ્ય વિદ્ય" ગુરુમહારાજ શ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજની સાથે રહી પાટણ, લીંબડી વગેરે શહેરાના અનેક જૈન ભંડારાનુ સંશાધન, ૨ષ્કર વ્યવસ્થિત કરી જૈન સમાજ ઉપર અવણૅનીય ઉપકાર કરેલ છે અને પાટણ,જ્યાં અતિપ્રાચીન ભંડારા જુદીજુદી યુક્તિને ત્યાં–ઘેર કબજામાં હતા તેનુ પશુ અવલેન કરી એ તમામ સાહિત્ય કે જે તાડપત્ર અને કાગળ ઉપર હસ્તલિખિત શુમારે ૧૯૦૦૦) પ્રતા છે તેનુ પણ રજીટર નિયમન કરી, જે જે સ્થળે જ્ઞાનભડારા હતા તે તે વ્યક્તિઓને ઉપદેશ કરી તેના દાદાગુરૂજીના ઉપદેશથી પાઢણુ જૈન સધે બંધાવેલા શ્રી હેમચ‘દ્રાચાર્ય જ્ઞાનમહિર ( ફાયરપ્રૂફ઼ મકાન )માં એક જ સ્થળે એકત્રિત કરી સમગ્ર ડાખલા, પાટી, ખંધન, ર૭પ્ટર-ફેરીસ્ત કરી પધરાવેલ છે. માટે પશુ એવા છે કે ભવિષ્યમાં પણ ધણા વર્ષાં સચવાશે. એ રીતે કરવામાં ઉપરાત ત્રણે મહાત્માઓએ જે પરિશ્રમ સત્તર સત્તર વર્ષ સુધી સેન્યેા છે તે અનુપમ અને અપૂર્વ કાય' તેવુ' પાટણ માટે તે કાણુ કરી શકયું નથી તેવુ' મહાન કાર્ય મુનિ જીવન અપણુ કરી કર્યું છે, તેટલું જ નહિં પરંતુ કમીટી નીમી છે. પ્રવૃત્ત કેજી મહારાજ અને ગુરૂવય શ્રી ચતુરવિજય મહારાજના સ્વર્ગવાસ થયા પછી કૃપાળુ મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે તે વારસા સાધક ક્રાયમાં ઉત્તમ પ્રકારે વિશેષ વૃદ્ધિ કરવા સાથે જેની જરૂર હતી તેની ખીજી હસ્તલિખિત કાપી પણ કરાવે છે, શોધે છે, જરૂર પડે તેનુ પ્રકાશન કરાવે છે તેમજ જે જે સાહિત્યરત્ના પ્રકાશમાં લાવવાના હતા તેવા એકસે ઉપરાંત જેવાં કે બૃહત્કલ્પસૂત્ર, વસુદેવ હિંડી, કાઁગ્રંથ પ્રાચીન તેમજ દેવેન્દ્રસૂરિજીની ટીકા વગેરે
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
અનેક ગ્રંથોનું સંશોધન કરી તેનું પ્રકાશન આ સભા અમદાવાદથી જેસલમીર જવા પ્રયાણ-વિહાર કર્યો છે. મારફત પણ કરાવેલ છે અને તે કાર્ય ચાલુ છે. દરમિ- જાણવા પ્રમાણે વર્ષ, દેટવર્ષ ત્યાં રહી તેમાંનાં યાન પાટણ શ્રી સંઘની વિનંતિથી પાટણના તે સમગ્ર સાહિત્યરત્નો તપાસશે, રજીસ્ટર નેધ કશે. જરૂરતની ભંડારના જે જે સાહિત્યરત્ન આગમો, પંચાંગી સહિત બીજી કોપી કે પ્રકાશન સંશોધન કરી કરાવશે. ધન્ય વગેરે જે જે છે તેનું સંશોધન કાર્ય ફરી લખાવા જેવાનું છે મુનિરાજ ! આ પ્રાચીન ભંડારનું જે શોધન કે બીજી રીતે કરી હતલિખિત લેખન અને પ્રકાશનની કાર્ય કઈ કરી શક્યું નથી તે આ મહાન પુરૂષ જરૂર છે તેનું તે રીતે મહાન ઉત્તમ કાર્ય કૃપાળુ પુણ્ય. સાહિત્ય સેવા કરશે. તેઓ નિસ્પૃહી છે. તેમનું જીવન વિજયજી મહારાજે દયાળુ ગુરુઓએ આપેલ વાર, જ્ઞાનહાર કરી ભવિષ્યની જેને પ્રજાને અખૂટ, કીંમતિ શારીરિક સ્થિતિ અનુકૂળ નહિ હોવા છતાં પણ શરીરની મહામૂલ્ય વારસે શુદ્ધ રીતે સોંપી જવા માટે જ દરકાર નહિં કરતાં તે મહાભારત કાર્ય ત્રણ ચાર તેમણે મુનિ જીવન અર્પણ કર્યું છે. જેમનું ભાષાવર્ષથી ઉપાડી લીધું છે. તેના ખર્ચ માટે પાટણ જ્ઞાન, આગમનું નિષ્ણાતપણું, ઉત્તમ સાહિત્યની જૈન સંધે બે લાખ રૂપીઆનું ફંડ કરી એક કમીટી પરીક્ષા, તેને ઉદ્ધાર કાર્ય કરવામાં ઘણું જ કુશળ, નીમી સ્વતંત્ર રીતે મુનિ મહારાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી નિષ્ણાત, જૈન સમાજના સદભાગ્ય સાંપડયા છે જે મહારાજને સુપ્રત કર્યું છે. તે કાર્ય ચાલુ છે છતાં અજોડ છે. અમે પરમાત્માની પ્રાર્થના કરીએ છીએ જેમ ઉત્તમ ઝવેરી ઊંચા પ્રકારના ઝવેરાતની શોધમાં કે તેઓશ્રીની શારીરિક સંપત્તિ અનેક વર્ષો સુધી હોય છે, તેમ મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ સારી રહે અને આવા જૈન સમાજના પરમ ઉપકારક શ્રી સાહિત્યરનના અપૂર્વ ઝવેરી, પિપાસુ, સંશો- મુનિજી દીર્ધાયુ થઈ જ્ઞાન વારસે છે તેને ઉચ્ચ ધનકાર અને પ્રબળ જિજ્ઞાસુ હેવાથી પાટણ કરતાં કક્ષામાં મૂકી ભાવિ જૈન પ્રજા ઉપર તેમાં વિશેષ જેસલમીર(મારવાડ)ને અતિ પ્રાચીન જૈન ભંડાર વિશેષ ઉપકાર કરે તેમ પણ અમે અંતઃકરણથી જયાં અનેક સાહિત્યના અનેક ઉત્તમ પ્રાચીન ઇચ્છીએ છીએ. ગ્રંથ છે. ત્યાંના શ્રી સંઘે ગમે તે કારણે ઘણા મુનિ જેસલમેરના સંધને અમે ધન્યવાદ આપવા સાથે રાજેની તેમજ સાહિત્યકારોની જિજ્ઞાસા છત તપાસ વિનંતિ કરીએ છીએ કે, તે કૃપાળુ મુનિરાજશ્રીને થવા દીધી નથી, કૃપાળુ પ્રવર્તાકજી મહારાજના શુભ સંપૂર્ણ તપાસ કરવા સંપૂર્ણ સહકાર આપે જેથી પતથી વડોદરા સરકારી લાઈબ્રેરીના કયુરેટર આદરવાના છે તે કાર્યો સંતોષકારક પાર પડે તે સદગત ચિમનલાલ ડાહ્યાભાઈ વગેરેને થોડી તપાસ પ્રાચીન ભંડારની પ્રાચીનતામાં રહેલા અનેક સાહિત્યકરવા દીધી હતી, પરંતુ સંપૂર્ણ રીતસરની તપાસ પંથ પ્રકાશમાં આવે અને શ્રી મહાવીર પ્રભુના હજીસુધી થઈ નથી તે પ્રાચીન ભંડારમાં જે શાસનને તે રીતે મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ જે પ્રાચીન અમૂલ્ય ગ્રંથરને અનેક છે તેની દીપાવે, અને જેસલમીર શ્રી સંધ પણ તે ઉત્તમ તપાસ, શોધ, સંશોધન, નિયમન વગેરે રીતસર કાર્યના ભાગીદાર થાય તેમ પણ પરમાત્મા પ્રત્યે કરવા થવા માટે ગયા કારતક વદ ૭ ના રોજ પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth oro
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન બંધુઓ, હેના અને વાચકોએ જાણવા જેવુ'. નીચે લખેલા ત્રણ વર્ષોમાં અમારા માનવંતા સભ્યોને મળેલા અનુપમ ગ્રંથની ભેટને લાભ.
સંવત ૨૦૦૩ના વર્ષમાં ૧ શ્રી સંધપતિ ચરિત્ર કિં. રૂા. ૬-૮-૦ ૨ શ્રી મહાવીર ભગવાનના યુગની મહાદેવીએ કિં. રૂા. ૭-૮-૦ સંવત ૨૦૦૪ના વર્ષમાં ૧ શ્રી વસુદેવ હિંદી ભાષાંતર કિ', રૂા. ૧૫-૦-૦ ૨ શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર કિં. રૂા. ૭-૮-૦ અને સંવત ૨૦૦૫ના વર્ષમાં ૧ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર કિં. રૂા. ૧૩-૦-૦ કુલ રૂ. ૪૫-૦-૦
એ મુજમ ત્રણ વર્ષમાં રૂા. ૪૫)નાં પુસ્તકો પેટ્રન સાહેબ અને પહેલા વર્ગનાં લાઈફ મેમ્બરોને ભેટ મળી ચુક્યા છે.
આ સભામાં નવા સભાસદાની વૃદ્ધિ નિરંતર કેમ થતી જાય છે ? આ સભા તરફથી દર વર્ષે સ પૂર્ણ કાર્યવાહી, સરવૈયું વગેરે સંપૂર્ણ પ્રમાણિકપણે રિપોર્ટ દ્વારા પ્રકટ થાય છે, તેમજ પેટ્રન સાહેબ અને લાઈફ મેમ્બરોને આત્મકલ્યાણના સાધન (અને આર્થિક દષ્ટિએ પણ લાભ ) માટે કથા સાહિત્યના તીર્થકર ભગવંતો, સતી માતાઓ અને સત્ત્વશાળી પુરૂષેના સુંદર સચિત્ર સ્ફોટા ગ્રંથે છપાતાં દર વર્ષે માત્ર આ સભા જ ભેટ આપતી હોવાથી, નવા પેટ્રન સાહેબ તથા લાઈફ મેમ્બરોની ક્રમે ક્રમે અને દર માસે વૃદ્ધિ થતી જાય છે. દરેક જૈન ભાઈ-બહેનોએ રૂા. ૧૦૧) ભરી પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ થતા દેવ, ગુરૂ, ધર્મ વગેરેની ભક્તિસેવાના ભાગીદાર થવા તેમજ અપૂર્વ સાહિત્યના સુંદર પ્રકટ ગ્રંથનો લાભ લેવા ભૂલવા જેવું નથી.
ગઈ તા.૧૯-૧૧-૪૯ના રોજ મળેલી મેનેજીગ કમીટીની મિટીંગમાં ગયા વર્ષનુ' ( તે કમીટીએ પસાર કરેલ બઝેટ, સરવૈયું', કાર્યવાહી મંજુર કરેલ તે) સભાની જનરલ મીટીંગ ગઈ તા. ર૭–૧૧-૪૯ ના રાજ માટે મળી હતી. ઘણા સભ્યોની હાજરી હતી. ગયા આખા વર્ષની કાર્યવાહી જાણી સાંભળી આનંદ : અને સંતોષ પૂર્વક, બઝેટ, સરવૈયું વગેરે મંજુર કરવામાં આવ્યું છે. જે ઠરાવ કર્યા પ્રમાણે હવે રિપેર્ટ દ્વારા પ્રસિદ્ધ થશે.
' હવે પછી નવા થનારા પેટ્રન સાહેબ અને પ્રથમ વર્ગના સભાસદોને આ વર્ષના સં. ૨૦૦૬ની શાલના નીચે મુજબ છપાતાં ત્રણ ગ્રંથા જે કે માગશર માસ સુધીમાં સંપૂર્ણ છપાઈ જવા સંભવ છે તે - ત્રણ ગ્રં થા ૧ શ્રી દમયંતી ચરિત્ર સચિત્ર ગ્રંથ ૫૦૦ પાનાના પૂર્વાચાર્ય શ્રી માણિકયદેવસૂરિ કૃત, ૨ - શ્રી જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ રો, શુમારે ૪૧૫ પાનાના, ૩ આદર્શ જૈન સ્ત્રી રત્નો બીજો ભાગ શુમારે ૧૬ ૫ પાનાના એ મનનપૂર્વક વાંચવા જેવા અને સુંદર છે. જેની કિંમત શુમારે ચોદ રૂપીયા થશે.
તૈયાર થતાં નીચેના ત્રણ પ્રથા જે આવતા ફાગણ માસ સુધી માં નવા થનારા પેટ્રન સાહેબ અને પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બરોને ભેટ અને બીજા વર્ગ થનારને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવામાં આવશે. જેથી સ્થિતિસ પન્ન જૈન મ બંધુઓ સભાસદ થઈ લાભ લેવા જેવું છે. વિલંબ થતાં સારા, સુંદર, સચિત્ર, હેટા ગ્રંથના ભેટને લાભ જતો કરવા જેવું નથી.
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. B. 314 | મહાસતી શ્રી હેમચં'તી ચરિત્ર, ( બાઇન્ડીંગ થાય છે. ) શ્રી મણિચદેવસૂરિ વિરચિત મૂળ ઉપરથી અનુવાદ, સચિત્ર પૂર્વેને પૂછ્યાગ અને શીલનું માહભ્ય સતી શ્રીદમયંતીમાં અસાધારણ હતું, તેના શુદ્ધ અને સરલ ભાષામાં અનુવાદે કરાવી અમારા તરફથી પ્રકાશનનું કાર્ય શરૂ કરેલ છે. આ અનુપમ રચનામાં ? મહાસતી દમયંતીના અસાધારણ શીલ મહાગ્યના પ્રભાવથડેના ચમત્કારિક અનેક પ્રસગે, વર્ણન આવેલ છે, સાથે નળરાજ પ્રત્યે અપૂર્વ” પતિભકિત, સતી દમયંતી સાસરે સીધાવતાં માબાપે આપેલી સોનેરી શિખામણો, જુગારથી થતી ખાનાખરાબી, ધૃત જનની ધૂર્તતા, પ્રતિજ્ઞાપાલન, તે વખતના રાજયનીતિ, અતી દમયંતીએ વન નિવાસના વખતે, આવતા સુખ દુઃખે વખતે ધીરજ, શાંતિ અને તે વખતે કેટલાયે મનુષ્યને ધમ્ પમાડેલ છે તેની ભાવભરીત નાંધ, તેમજ પુણ્યલોક નળરાજાના પૂર્વના અસાધારણ હોટા પુણ્યબંધના યોગે તેજ ભવમાં તેમના માહાતમ્ય, મહિમા, તેમના નામ સ્મરણુથી મનુષ્યને થતા લાભ વગેરેનું અદ્ભુત પઠન પાઠન કરવા જેવું વર્ણન આચાર્ય મહારાજે આ ગ્રંથમાં આપ્યું છે. બીજી અંતર્ગત સુબોધક કથાઓ પણ આપવામાં આવેલી છે. શ્રીમાન્ હરિભદ્રસૂરિવિરચિત શ્રી ધર્મબિંદુ ગ્રંથ. (મૂળ અને મૂળ ટીકાનાં શુદ્ધ સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર સહિત) આ ગ્રંથના મૂળ કર્તા મહાનુભાવ શ્રી હરિભદ્રસૂરિ કે જેઓ જૈન ઇતિહાસમાં સુપ્રસિદ્ધ છે. શ્રી મહાનુભાવ પ્રથકારે મુનિઓ અને ગૃહસ્થાના સાધારણું અને વિશેષ ધર્મો, મોક્ષનું સ્વરૂપ અને તેના અધિકારી વગેરે વિષય બતાવવાને માટે આ ઉપયોગી ગ્રંથની થાજના કરી છે, અને તેની અંદર તેનું વિવેચન કરી સારી રીતે સમજાવ્યું' છે. છે આ પ્રમાણે ગૃહસ્થ અને યતિ ધર્મને વિસ્તારપૂર્વક પ્રતિપાદન કરનાર આ ગ્રંથ છે. જે વાંચક જૈન ધર્મના આચાર, વર્તન, નીતિ, વિવેક અનેક વિષયના શહ સ્વરૂપ સાથે તાના રહસ્યને સારી રીતે સમજી શકે છે. મનિ અને ગ્રહ થ આ ગ્રંથને આદ્ય'ત વાંચે તે સ્વધર્મ સ્વકત યુના યથાર્થ સ્વરૂપને જાણી પોતાની મનોવૃત્તિને ધમરૂપ કહ૫વૃક્ષની શીતળ છાયાની આશ્રિત કરી અનુપમ, આનંદના સંપાદક બને છે. છે આ ગ્રંથની આ બીજી આવૃત્તિ છે. સુમારે 350' પાનાના આ ગ્રંથની કીંમત માત્ર રૂા. 8) પાસ્ટેજ જુદુ. અમારૂ” સાહિત્ય પ્રકાશન ખાતુ' અને નવા છ પાતાં ગ્રંથા 1. કથા ૨નકોષ, ગુજરાતી ભાષાંતર સુંદર નવીન પચાશ કથાઓ સહિત. 2, શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર (સચિત્ર ), અથ 1 અને ૨માં આર્થિક મદદની જરૂર છે. ચેજનામાં 1 શ્રી સેમ પ્રભાચાર્ય કૃત શ્રી સુમતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (સચિત્ર ) ચુલા : શાહ ગુલાબચંદ વલ્લભાઈ : શ્રી મહેતા પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ : દાણાપીઠ-atળનગર, For Private And Personal Use Only