Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીપાલ ચરિત્ર
નાટકને અનુલક્ષીને છે. આ વર્ણન કઈ ભાષામાં છે ધર્મ ધીરે શ્રીપાલ ચરિત્ર રચ્યું છે. એની એક એ જાણવામાં નથી, પરંતુ સામાન્ય રીતે પ્રાચીન હાથપોથી વિ. સં. ૧૫૭૩માં લખાયેલી છે. નાટક Áભાષિક છે. સંસ્કૃત અને પાઈયમાં રચાયેલાં “સરસ્વતી” ગછના સિંહ નંદિ અને મહિલજેવાય છે એ હિસાબે આ શ્રીપાલ નાટક ભાષિક ભૂષણના શિષ્ય બ્રહ્મ-નેમિદ વિ. સં. ૧૫૮૫માં હોવાની મેં કલ્પના કરી છે. વાસ્તવિક હકીકત તે શ્રીપાલ ચરિત્ર રચ્યું છે. આ નવ વિભાગમાં આ નાટક કે રસવતી વર્ણન નજરે જોયા પછી વિભક્ત છે. આ દિગંબરીય કૃતિ છે. આ તેમજ રજૂ કરી શકાય.
અન્ય દિગંબરીય કૃતિઓ શ્વેતાંબરના શ્રીપાલ– સંસ્કૃત
ચરિત્રથી સાહિત્યને સમૃદ્ધ જોઈ વેજાઈ હોય એમ શ્રીપાલના ચરિત્રને લગતી જે સંસ્કૃત કૃતિઓની
લાગે છે. શ્રીપાલને અંગેની તબિરીય કૃતિઓની
અપેક્ષાએ દિગંબરીય કૃતિઓ કેટલી છે અને એ નેધ જિનરત્નકોશ(પૃ. ૩૯૬–૩૯૮)માં છે તે
કેટલી પ્રાચીન છે? પૈકી કેટલીકનાં કર્તાનાં નામ જાણવામાં નથી. કેટલીકનાં
ધીરવિમલના શિષ્ય નિયવિમલે અર્થાત જ્ઞાનરચના-સમય વિષે કંઈ ઉલ્લેખ નથી. વળી કેટલીકનાં
વિમલસૂરિએ ગદ્યમાં શ્રીપાલ ચરિત્ર વિ. સં. કર્તા વિષે વિશેષ હકીકતો એકત્રિત કરવા જેટલો મને
૧૭૪૫માં રચ્યું છે. એ દે. લા. જે. પુ. સંસ્થા અત્યારે સમય નથી. આથી રચના-વર્ષના ક્રમે જ
તરફથી ઇ. સ. ૧૯૧૭માં છપાયું છે. કૃતિઓ અહીં ન ધાય તે તે સજજને સંતવ્ય
ખરતરમ્ ગચ્છના જય જિન)કીર્તિસૂરિએ ગણશે એમ માની હું આગળ વધું છું.
વિ. સં. ૧૮૬૮ માં શ્રીપાલચરિત્ર રચ્યું છે. એનું શ્રીપાલ-ચરિત્ર અને સટીક શ્રીપાલ નરેન્દ્ર પ્રમાણ ૧૧૦૦ લેક જેટલું છે. આ ગદ્યાત્મક કૃતિ કથા એ બે અજ્ઞાતકર્તક કૃતિઓ છે.
હીરાલાલ હંસરાજ તરફથી ઈ. સ. ૧૯૧૮માં પ્રસિદ્ધ રચના-વર્ષના ઉલેખવાળી ઉપલબ્ધ કતિઓમાં થયેલી છે. સત્યરાજગણિએ લગભગ ૫૦૦ પદોમાં વિ. સં.
“ખરતર' ગચ્છના રાજમુનિના શિષ્ય લબ્ધિ ૧૫૧૪માં રચેલું શ્રીપાલ-ચરિત્ર સાથી પ્રાચીન છે.
મુનિએ વિ. સં. ૧૯૯૦માં દશ સર્ગમાં ૧૦૪૦ પઘોમાં
શ્રીપાલચરિત્ર રચ્યું છે. અને એ “જિનદતસૂરિઆ ગણિ “ પૂર્ણિમા ગરછના ગુણસુન્દરસૂરિના
જ્ઞાનભંડાર” તરફથી વિ. સં. ૧૯૯૧માં છપાયું છે. શિષ્ય થાય છે. એમની રચેલી આ કૃતિ “વિજય દાનસૂરીશ્વર-ગ્રન્થમાલા” માં ઝળ્યાંક ૪ તરીકે વિ.
આ ઉપરાંતની સંસ્કૃત કૃતિઓ વિષે પ્રાયઃ વિશેષ. સં. ૧૯૯૫માં પ્રસિદ્ધ થયેલી છે.
કંઈ ન કહેતા એના કર્તાના નામે હું અકારાદિ ક્રમે
આપું છું ઇન્દ્રદેવરસ, ક્ષેમલક કવિ, જગન્નાથ પંડિત, વિ. સં. ૧૫૫૪માં સત્યસાગરગણિએ શ્રીપાલ
જીવરાજગણિ, નરદેવ, મલિભૂખણ, વિજયસિંહ ચરિત્ર રચ્યાને જે ઉલેખ જેવાય છે તે બ્રાન્ત
સૂરિ, વિદ્યાનંદિ, વીરભદ્રસૂરિ, શુભચન્દ્ર, સકલકીર્તિ, હેય એમ લાગે છે. શું સત્યરાજને બદલે અહીં
મકીર્તિદેવ, સેમચન્દગણિ, સૌભાગ્યસુરિ, હર્ષ સત્યસાગર એ નિર્દેશ છે?
સુરિ અને હેમચન્દસરિ. છઠ તપાગચ્છના ઉદયસાગરગણિના શિષ્ય હર્ષ સુરિ તે જ હેમચન્દ્રસૂરિ તો નથી ને એવી લબ્ધિસાગરગણિએ વિ. સં. ૧૫૫૭માં શ્રીપાલ શંકાને સ્થાન છે. વિશેષમાં અહીં જેને સંસ્કૃત કથા રચી છે. એમાં ૫૦૦ કે છે.
કૃતિઓ કહી તે નજરે જોતાં કોઈ ભૂલ પણ જણ્યાય વૃદ્ધ તપા” માછના વિજયનસૂરિના શિષ્ય તે ના નહિ.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531553 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1949 |
| Total Pages | 26 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |