Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531518/1

Page #1

અભિનંદ
FE 5
પુસ્તક ૪૪ મુ.
સંવત ૨૦૦૩. આમ
સ', ૫૬. અક પ-૬ ઠ્ઠો. માગશર-પષ : ડીસેમ્બર-જાન્યુઆરી ૧૯૪૭ [ 9 ) ) - |
આ જાનેવારીથી દર માસની પહેલી તારીખે પ્રગટ થશે.
A
( i )) '
RDC =
चारित्रा
A
IT /
'
૨ ૪
શ્રી જૈન 14
Yલક સબી
ભાવતાર.
C
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૧-૧૨-૯ પાસ્ટેજ સહિત.
પ્રકાશક૯ ) — : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર ?
בתכחכחכחבובחבחבחבחבחבת

Page #2

અ નુ ક મ ણિ કા.
૧ વર્ષાભિનંદન સ્તુતિ ૨ શ્રો પા પ્રભુ સ્તવન ૩ સાચી ઓળખાણ જ ધર્મ-કૌશલ્ય (૧૩–૧૪-૧૫–૧૬)... ૫ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજની જીવનઝરમર ... ૬ પરિગ્રહ મીમાંસા ૭ શ્રીમાન થશે વિજય ) ૮ જ્ઞાનગીતા શતક ૯ સોનેરી વચનામૃત ૧૦ વર્તમાન સમાચાર તથા માનપત્રનો મેળાવડો . ૧૧ આ સભાને સં'. ૨૦ ૦૨ ના વાર્ષિક રિપોર્ટ
મુનિશ્રી વિનયવિજયજી. મુનિરાજશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી ૮૨ આચાર્ય શ્રી કરતૂરસૂરિજી ૮૩ રા. મૈક્તિક મુનિરાજશ્રી ન્યાયવિજયજી ૯૧ મુનિરાજ શ્રી ધુરંધરવિજયજી ૯૫ ડૉ. ભગવાનદાસ મહેતા ૯૭ શ્રી અમરચંદ માવજી શાહ ૯૯ મુનિરાજશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી ૧૦૦ સભા
૧૦૩ સભા
ખાસ આભાર, આ અંક માં જણાવેલ નિવેદન પ્રમાણે આત્માનંદ પ્રકાશ માસિકમાં આવતી ખેટ માટે વગર માગે વગર ફંડ કયે તે ખેટની રાહત માટે મદદનાં રૂા. ૫૦ ) પચાસ શેઠશ્રી દોલતરામજી જેનો ગગાનગર નિવાસીએ મોકલ્યા છે જે આભાર સાથે સ્વીકારીએ છીએ અને અમારા સભાસદો તથા ગ્રાહકો જે હવે પછી વગર માગ્યે મે કલતા રહેશે તો આત્માન દ પ્રકાશની જતી ખાટ માટે તે રકમ વસુલ નહિ' કરતાં નવી સારી ( શ્રી કુમારપાળચરિત્ર પૂર્વાચાર્ય કત સુંદર વ્ર થ છપાવી સભાસદે અને ગ્રાહકોને બાર માસની અંદર ભેટ આપીને તે ખેટ માટે આવેલી રકમનો ભેટ માટે ઉપયોગ કરીશું,
- શ્રી જૈન આમાનદ સભા-ભાવનગર.
આ સભાના સભાસદો અને માસિકના ગ્રાહકોને શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વગેરે માટે
અમારું નમ્ર નિવેદન.
આ સભાને સ્થાપન થયા ૫૧ વર્ષ થયા છે. તેમજ તેને અંગે “ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ ” માસિકનું ચુમાલીશમું વર્ષ ચાલે છે. ( ગુમાલીશ વર્ષ થયાં પ્રગટ થાય છે ) દિવસે દિવસે આત્માનંદ પ્રકાશ માસિકનો ખર્ચ વધતા જાય છે. છેલ્લી લડાઈ ( વિગ્રહ ) પહેલાં તેનું લવાજમ સવા રૂપીયા હતા અને સામાન્ય રીતે બાર ચૌદ આના માસિક ( બાર અ કના ) ખર્ચ થતાં કંઈક નફા પહેલાં રહેતા હતા. હવે લડાઈ શરૂ થતાં સખ્ત માંધવારી થવા લાગી, અને અત્યારે લડાઈ બંધ થતાં ( કાગળે, બ્લેક, બાઈડીંગ, છીયે ) વગેરેના સર્વના ભાવે તે કરતાં પણ વિશેષ વધ્યાં અને છાપકામ માટેનું જોઈએ તેવું તેનું સાધન ( સાહિત્ય ) મળી પણ શકતું નથી જેથી હાલ“ આત્માનંદ પ્રકાશ ?' માસિકને શુમારે ત્રણ રૂપી આને એક વર્ષના બાર અંકનો ખર્ચ આવે છે, જેથી
ટા. પા. ૩

Page #3

આ સભાના માનવંતા પેટ્રન સાહેબ
*
૦
'***
-
-
પ) જાન
=
કા
o
શાહ લક્ષ્મીચંદ દુલભદાસ.
Dર જ
?
* *
શ્રી મહાદય પ્રેસભાવનગર,

Page #4

આ સભાના માનવંતા પેટ્રન શાહ લક્ષ્મીચંદ દુર્લભદાસના જીવનપરિચય
—
| કાઠિયાવાડમાં ભાવનગૅર શહેર એ જૈનાની વસ્તીથી જાહોજલાલી ભગવે છે. ધર્મના ઉત્સાહ સારે છે. ભાવનગરના વતની અને મુંબઈ જેવા પ્રખ્યાત વેપારી સ્થળમાં ભુજબળથી ભાગ્ય અજમાવવા તેમના પિતાશ્રી દુર્લભદાસ મુંબઈ ગયા. અને ત્યાં રેશમી કાપડને મોટા પાયા પર વિશાળ વ્યાપાર શરુ કર્યું. સાથે સાથે તેઓએ પાયધુની ઉપર આવેલા શ્રી ગેડીજી જિનાલયનાં ટ્રસ્ટી તરીકે વર્ષો સુધી જૈન કોમની સેવા બજાવી તેમજ મુંબઈ ખાતે ગેઘારી જ્ઞાતિમાં તેઓ અગ્રગણ્ય વહીવટકર્તા હતા અને જેને આજે હજારો લોકો લાભ લઈ રહ્યા છે તે “ ગોઘારી દવાખાના ?” નાં સ્થાપકેમાંના તેઓ એક હતા. તેઓશ્રી થોડા સમય પહેલાંજ ૭૩ વર્ષની વયે સ્વર્ગવાસ થયા છે.
| તેમના પિતાના સેવાભાવનાના સંસ્કારો ભાઈશ્રી લક્ષમીચંદમાં ઊતરી આવ્યા છે અને તેઓશ્રી શાહ મણીલાલ દુલ ભજીની પેઢીને વહીવટ કુશળતાથી ચલાવે છે
જીવનસંગ્રામના આ વિષમ સમયમાં સીઝાતા સ્વધની બંધુઓ જે હુન્નર ઉદ્યોગનાં પંથે વળે તો સમાજની એક ઉપયોગી આવશ્યકતા પૂરી પાડી શકે તેવા આશયથી તેમનાં સુપુત્રો ભાઈશ્રી લક્ષ્મીચંદ તથા ભાઈશ્રી મણીલાલે પોતાના પિતાનાં શ્રેયાર્થે રૂા. ૧૦૦૦૧) દશ હજાર ને એક રૂપીઆ શ્રી જૈન ઉદ્યોગ મદિર”ની સ્થાપના ભાવનગરખાતે કરવા માટે આપ્યા છે.
તેઓમાં સામાજિક અને ધાર્મિક લાગણી સારી છે. તેમજ તેઓશ્રીએ હિંદુસ્તાનનાં વિવિધ તીર્થની યાત્રા સાથે શ્રી સમેતશિખરજીની યાત્રાને અપૂર્વ લાભ લીધો છે. | આ સભાની કાર્યવાહીથી આકર્ષાઇ તેમણે આ સભાના પેટ્રન પદને સ્વીકાર કર્યો છે તે સભા માટે ગૌરવનો વિષય છે. તેઓ દિનપ્રતિદિન સેવાના કાર્યોમાં વધારે રસ ધરાવે અને તેમના હસ્તે અનેક શુભ કાર્યો થાય એવી ભાવના સાથે પરમાત્મા તેમને દીર્ધાયુષ્ય બક્ષે તેવું આ સભા ઈચ્છે છે.

Page #5

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
– પ્રકાશક –શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર -
વીર સં. ૨૪૭૨
માગશીર્ષ–પોષ.' :: ઇ. સ. ૧૯૪૬ ડીસેમ્બર-જાન્યુઆરી ૧૯૪૭::
પુસ્તક ૪૪ મું. અંક ૫-૬ .
વિક્રમ સં. ર૦૦૩.
(IIIપૂજ્યપાદ પ્રાત:કમરણીય શ્રી શ્રી ૧૦૦૮ શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી (III)
મહારાજ સાહેબને ૭૭ મી જન્મ જયંતિના સ્મરણરૂપ
વર્ષાભિનંદન સ્તુતિ
દેહરે
સંવત ભૂજ સહસ્ત્ર ત્રણ (૨૦૦૩), મંગલ નવલ પ્રભાત; કુમકુમવણી ખીલતી, પ્રભા ભાનુ ઉધાતા
મંદાક્રાંતા ખીલે ભાનુ નવા વર્ષે, શાતિ સામ્રાજ્ય સ્થાપે; ફૂલેફાલે કુસુમ કળિયે, દિવ્ય સુગંધ આપે કોકિલાના મધુર ટહુકે, ગુંજતી. આમ વાડી, આશ્રિતોને શિતલ બનાવે, ઉનાને નસાડી.
શાન્તિ ને સુરભિ નિત્ય, ગેરવે ગૂંજતા રહે. નિવારી દુઃખ દુઃખના, આશિષ દિલની લહે.
દોહા
વર્ષાભિનંદન વિનય ઇંદ્ર
સુભગ, સ્વીકારે ધરી નેહ તે વિનવે, વરસો અમીરસ મેહ.
રચયિતા મુનિશ્રી વિનયવિજયજી-પાલીતાણા.
૪ઉલ્લોત

Page #6

E જો
E
UGURUELNUE EU Dાવ્યા મરચા
નામ બાપાના નાના [G[EEEEEE કામના
કરnlini ninirani II
- UCUSULUCULUSULUCUEUEUCup જનનાયmanandard
.
GSSSBEEEEEEEEEEE:::::: fueueueueUENC UCAPUCCuen nlalઈસીસીસમાચTEDાઈ રબારી અને કામ કરવાના મામાનEnlinjallan
રાજન અને નાના રણEEEEEારnnel:
શ્રી પદ્મપ્રભુ સ્તવન
( જાઓ જાઓ અય મેરે સાધુ....એ રાગ ) પ્રેમે ગાઓ સે ભવિજન હશે પદ્મપ્રભુ ભગવાન-ટેક અલખ નિરંજન, ભવભીડભંજન, દિવ્ય રૂપે, સુઅકાર, પરમાત્મા ભવતારક પ્રભુજી, સઘળે જય જયકાર–પ્રેમે ૧ ત્રણ જ્ઞાનેથી યુક્ત જિનેશ્વર, ચવ્યા સ્વર્ગથી આપ, મહા વદી છઠકેરા દિને, ટાન્યા જગના તાપ-પ્રેમે માત સુસીમાં કૂખથી જનમ્યા, શ્રીધર તાત પવિત્ર, કોસંબી નગરે પુરજન સી, ગાયે દિવ્ય ચરિત્ર–પ્રેમ કાર્તિક વદ બારસ દિન રૂડે, જન્મ મહોત્સવ થાય, હર્ષ છવા ભૂમંડળમાં, ભવિજન ઉર ઉભરાય—પ્રેમ અભિષેક ઉત્સવ દેવેન્દ્રો, મેરુશિખરે ઉજવે, સુરનર કિન્નર નિજ નિજ સ્થાને, પ્રભુગુણ ગાન ગજવે–પ્રેમે રકત કમળ સમ રંગે સુંદર, પ્રભુની કાયા છે, અમૃતમય વાણું અતિ મીઠી, માનવચિત્ત પ્રભે–પ્રેમે વષદાન દીધાં પ્રભુએ, દીક્ષા ઉત્સવ થાયે, મહોત્સવ સુર નર કિન્નર તે, કઈ સ્થળે ન સમાચે ! પ્રેમે ૭ ષઋતુઓ સમકાળે ખીલી, વૃક્ષો પ્રણમે ચરણે, વેલડીઓ સે પુષ્પ સમપેજ, જાયે સે પ્રભુ શરણે પ્રેમે ૮ માલતી, ચંપ, કંદ પુષ્પથી, પ્રભુને સર્વ વધાવે, સમવસરણ, દેવો સે રચતા, દેશના પ્રભુજી ગજાવે–પ્રેમે ૯ નય, ગમ, ભંગની રચનાવાળી, વાણી સુખ કરનારી, જન્મ જન્મના પાપે ટાળે, સુણતાં સુર નરનારી–પ્રેમે ૧૦ ચેત્રી પુનમ દિન કેવળ પામ્યા, ચેત્રીસ અતિશયવંત, માર્ગશીર્ષ વદ એકાદશીએ, મેહો ગયા ભગવંત–પ્રેમે ૧૧ દ્રવ્ય, ભાવ, દર્શનથી આત્મા, નિર્મળતાને ધારે, શિવસુખદાતા જિનવર ભવિને, ભવસાગરથી તારે–પ્રેમે ૧૨ કલ્પવૃક્ષ સમ જિનચરણે એ, અજિતપદના દાતા, મુનિ હેમેન્દ્ર નમે ભાથી, પદ્મપ્રભુ ભવત્રાતા–પ્રેમે ૧૩
રચયિતા:મુનિરાજશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી.
' ચરણ,
..-- UPUCUCUCUCULUCULUCULUCUL- USESENTષRIBERSHIBIનાના નાના નાના નાના જવાનના
USLEY
UCULUCULULUCU2RST
.
.
. CUCUCURUCULUL
LEUS

Page #7

સાચી ઓળખાણ
લે – આચાર્યશ્રી કસ્તુરસુરિજી. માનવી જ્યાં સુધી અણજાણું હોય છે અનેક પ્રકારના સ્વાર્થને લક્ષમાં રાખીને ત્યાં સુધી તેને ઓળખાણની જરૂરત રહે છે, માણસો એક બીજાની સાથે ઓળખાણ કરવાને ઓળખાણ સિવાય સંસારનો વ્યવહાર ચાલી હંમેશા આતુર રહે છે કારણ કે તેઓ ઓળશક્તો નથી. જીવ માનવ દેહ અવતર્યા પછી ખાણને એક પ્રકારની ખાણ માને છે. ધન, તરત જ સંકુચિત સંસ્કારની અવસ્થામાં પણ રૂપ, બળ અને સત્તાથી સમૃદ્ધ માણસની દશ્ય જગતને ઓળખવા મથે છે પણ અવિક ઓળખાણ ઘણું જ મહત્વનો ગણાય છે, છતાં સિત બુદ્ધિને લઈને ઓળખી શકતો નથી. તે ધનવાનની ઓળખાણને પ્રધાનતા આપવામાં
જ્યારે વરકનો થાય છે ત્યારે માતાપિતા આવે છે. ત્યાગી હોય કે ભગી હોય, બધાયને આદિ સ્વજન વર્મ સચેતન તથા અચેતન બીજી ઓળખાણું ન હોય તે ચાલે પણ ધનવસ્તુની ઓળખાણ કરાવે છે. વસ્તુ દેખાડી વાનની ઓળખાણ વગર તો જીવન નિરસ ગણે તેનું નામ વારંવાર સંભળાવે છે એટલે બાળક છે, કારણ કે વૈષયિક કામનાઓ ધનવાન વગર તે નામવાળી વસ્તુને ઓળખતું થાય છે. પછી સફળ થતી નથી, માટે ધન વગરનાને ધનવાનની કેઈપણ વખતે તે નામ સાંભળવા માત્રથી તે ખુશામત કરીને પણ તેની ઓળખાણ કરવી વસ્તુને ઓળખી શકે છે, અથવા તે તે વસ્તુ પડે છે અને અનેક પ્રકારની તાબેદારી ઉઠાવીને જુએ છે કે તરત જ તેનું નામ ઉચ્ચારણ કરી તેને ટકાવી રાખવી પડે છે. ધનસમૃદ્ધ માણસો તે જાણપણું બતાવે છે. જેમ જેમ વય વધતી ધનવાનની ઓળખાણુની ઓછી પરવા રાખે છે, જાય છે તેમ તેમ બુદ્ધિ તથા સંસ્કારને વિકાસ કારણ કે તેમની પાસે ધન હોવાથી ધાર્યા થતો જાય છે અને અનેક માણસોના સહવાસમાં પ્રમાણે કામના સફળ કરી શકે છે. વાસનાપૂર્ણ આવવાથી તેમજ અનેક સ્થળોમાં ફરવાથી ધનહીન ભેગી હોય છે તેમ કહેવાતા ત્યાગી પોતાની બુદ્ધિના પ્રમાણમાં પિતાની મેળે પણ હોય છે. ત્યાગીમાં પણ કળાવાન વડતઅથવા તે માણસ દ્વારા અનેક વસ્તુઓને વાળા ત્યાગી કાવાદાવાની કુશળતાથી જાડી ઓળખતે થાય છે. પોતાના જીવનવ્યવસાયના બુદ્ધિના ધનવાનને વશ કરીને ?
તવાતને વશ કરીને તેમના ધન ક્ષેત્રના સંબંધમાં આવતી તથા વપરાતી વસ્તુ તથા વૈષયિક વસ્તુઓથી વાસના પિષીને પિતાને એને સારી રીતે ઓળખી શકે છે. અર્થાત્ કૃતકૃત્ય માને છે, ત્યારે આવડત વગરના ખુશાપોતાના ધંધાના અંગે સહવાસમાં આવતા મત કરીને પણ ધનવાનની ઓળખાણથી માણસને, કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિઓને અને પિતાની ઈચ્છા પૂર્ણ કરે છે. ધનહીન ભેગી વ્યાપારને લગતી વસ્તુઓને સારી રીતે ઓળખે પણ ખુશામતથી અથવા તે કઈ પણ પ્રકારની છે. જીવનમાં નિરુપયેગી અને સ્વપનમાં પણ કળાથી ધનવાનની ઓળખાણ દ્વારા જીવનન મળનારી વસ્તુઓને પણ તે વસ્તુઓના જાણુ નિર્વાહના સાધને મેળવે છે તેમજ વૈષયિક દ્વારા ઓળખે છે અને હું પણ અમુક વસ્તુઓને ઈચ્છાઓ પૂર્ણ કરે છે. ધનવાનની ઓળખાણની જાણું છું એવું મિથ્યાભિમાન ધારણ કરે છે. જેમ રૂપ, બળ તથા સત્તા સમૃદ્ધની ઓળ

Page #8

શ્રી આત્માનંદ પ્રશ્ન ખાણે પણ શુદ્ધ સ્વાર્થ સાધવાને માણસો ઓળખાણથી જીવનની સફળતા સમજે છે. કરે છે.
ધનથી અથવા તે કઈ પણ પ્રકારના સન્માનથી સકર્મક સંસારી જીવોને વૈષયક સંસ્કારે જગતમાં મોટા ગણાતાની અંદર પ્રાય: અનાદિ કાળથી હાય છે. નિગોદની અવસ્થામાં ગર્વની ગરમી રહે છે એટલે તેમનામાં સુધરેલી યણ તિરોભાવે રહેલા હોય છે તેનો ઇદ્રિ ઢબની નમ્રતા તથા સભ્યતા હોય છે તેથી તથા મનની સામગ્રી મળવાથી આવિર્ભાવ થાય તેઓ સાધારણ માણસોની ઓળખાણ રાખતાં છે. આહાર તથા વિષને માટે જોઈતી પદ- સંકોચાય છે, છતાં તદન સુધરેલી ઢબની ગલિક વસ્તુઓની ઓળખાણ જીવને દરેક જીવ- વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓ સાધારણ અને ગરીબમાં નમાં કરાવવી પડતી નથી. પૂર્વના સંરકારોને ગરીબની પણ ઘણી જ ચાહથી નિઃસંકોચપણે લઈને પોતાની મેળે જ કરી લે છે, ફક્ત સાધા- ઓળખાણ રાખવામાં પોતાની મહત્તા સમજે રણ નિમિત્તની જરૂરત પડે છે. વૈષયિક પ્રવૃત્તિ છે, પણ તે સર્વ સાધારણ સેવાના રૂપમાં જોઈને કે સાંભળીને જીવની વિષયવાસનાઓ હોવાથી તેવી ઓળખાણ જનતાનું માન પ્રાપ્ત જાગૃત થઈ જાય છે. વિષયાસક્ત બનવા ઉપ- કરાવી શકતી નથી એટલે આવી ઓળખાણથી દેશની કે અભ્યાસ કરવાની જરૂરત રહેતી નથી, માનવીને સંતોષ થતો નથી, કારણ કે સેવા તોયે વિષયને વધારે રસવાળું બનાવી આનંદ નિમિત્તે એળખાણ રાખનારાઓનો આશય તથા સુખ વધારનાર પૌગલિક વસ્તુઓને પ્રાયઃ જનતામાં બહુમાન તથા પ્રસિદ્ધિને ઓળખવાને નિરંતર કામાસક્ત વિષયના અનુ- હોવાથી માનગર્ભિત લાગણી સિવાયની ઓળભવી માણસોના સહવાસમાં રહીને અજ્ઞાત બાણ હોય છે અને તેમાં દયાની પ્રધાનતા વૈષયિક વસ્તુઓને ઓળખે છે અને તેને મેળ- હેય છે એટલે આવી ઓળખાણથી જનતામાં વવાને જોઇતાં સાધને માટે કાળજીપૂર્વક પરિ. મહત્તા મળી શકતી નથી, તેથી સંતોષ પણ શ્રમ કરે છે.
મળતો નથી. માનવી માત્ર સ્વાર્થ પૂરતી ઓળખાણ જાણવામાં અને ઓળખવામાં કાંઈક તફાવત કરવાને વધારે કાળજી રાખે છે. જે વસ્તુથી રહે છે. ઉપગી તથા નિરુપયેગી પ્રસંગે, અથવા માણસથી પોતાનો કાંઈ પણ સ્વાર્થ ન વસ્તુઓ તથા વ્યક્તિઓને સામાન્યપણે જાણવું સધાતું હોય તેની ઉપેક્ષા કરે છે, સાધારણ તે જાણવું કહેવાય છે. જાણવામાં વધારે ઊંડા જાણવા પૂરતું જ તે તરફ લક્ષ આપે છે. તોયે ઊતરવાનું હોતું નથી તેમજ જાણેલાની મન સંસારમાં પ્રધાન ગણાતી વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓ ઉપર રાગ-દ્વેષ સંબંધી કાંઈપણ અસર થતી તથા વિશિષ્ટ વસ્તુઓની ઓળખાણ કરવામાં નથી. જાણેલાનું સ્મરણ ઓછું થતું જાય છે કેટલાક માનવીઓ પિતાની મહત્તા સમજે છે. અને કાળાંતરે સ્મરણમાંથી ભુંસાઈ જાય છે. એટલે આવી ઓળખાણ કરવા જીવન તથા ત્યારે ઓળખવામાં કાંઈક વિશિષ્ટતા રહેલી ધનનો વ્યય કરવામાં પણ સંકેચ રાખતા હોય છે. જો કે ઓળખવું પણ જાણવાને જ નથી. અને ઓળખાણું કરીને ઘણું જ સંતોષ કહેવામાં આવે છે; ફરક માત્ર એટલો જ છે કે માને છે. વિશિષ્ટ વસ્તુઓની ઓળખાણ કરીને ગમે તેવા પ્રસંગને, વસ્તુને કે વ્યક્તિને લક્ષજનતા પાસેથી બુદ્ધિશાળી તથા વિદ્વત્તાનું માન પૂર્વક જાણવી, ઊંડા ઊતરીને તેના રહસ્યને, મેળવે છે, અને વિશિષ્ટ ગણાતી વ્યક્તિઓની ગુણ-મને સાચી રીતે સમજી લેવું અને

Page #9

સાચી ઓળખાણું ?
તેનાથી મન ઉપર રાગ અથવા તો પ્રેષની અસર પછી તેની ઓળખાણ કોઈ પણ રાખતું નથી. થવી તે ઓળખવું કહેવાય છે. સામાન્ય જાણુ- કદાચ તે ધનહીન દશામાં ઓળખાણના અંગે વામાં ઉપેક્ષા થાય છે, પણ વિશેષ જાણવા રૂપ કેઈપણ પ્રકારની સહાયતા માંગે તો જાણે ઓળખવામાં પ્રાય: ઉપેક્ષા હોતી નથી. એટલા તેને ઓળખતા જ ન હોય તેમ તેની સાથે માટે જ ઓળખાણની વિસ્મૃતિ નથી અને તે વર્તવા તૈયાર થઈ જાય છે. કેઈનું સુંદર રૂપ જીવન પર્યત પણ રહેવાવાળી હોય છે. આળ- તથા આકૃતિને ઉપયોગ કરવાને ઓળખાણ ખાણુથી જીવન ઉપયોગી સાધન અલય પ્રયાસ કરાય છે અને ઈચ્છા પ્રમાણે વર્તાય છે, પણ મેળવી શકાય છે; લાગણું અને સ્નેહ જનમે જ્યારે રૂપ તથા આકૃતિમાં પરિવર્તન થવાથી છે તથા પ્રીતિ અને મૈત્રી વધે છે. કેવળ અણગમતાં થાય છે ત્યારે ઉપેક્ષા કરાય છે, જાણવા માત્રમાં આવી વિશિષ્ટતા હોતી નથી. આવી જ રીતે તાત્વિક વસ્તુથી અજ્ઞાત જગત જાણેલું ભૂલાય છે પણ ઓળખેલું ભૂલાતું વૈષયક વૃત્તિપોષક ઓળખાણને લઈને સંસારનથી. જાણવાને ઘણી વખત અનિચ્છા દેખાડ- ચક્રમાં ભ્રમણ કરી રહ્યું છે તે અંતષ્ટિથી વામાં આવે છે; પણ ઓળખાણ માટે તો વસ્તુને ઓળખ્યા સિવાય સુખ-શાંતિની દરિદ્રતા ઉત્સુકતા અને રુચિ જણાવાય છે. સ્વાર્થ સાધવા દૂર કરી શકશે નહિં. માટે તો ઓળખાણને અત્યંત આવકાર અપાય જ્ઞાન-ચક્ષહીન અજ્ઞાની છ ક્ષણિક માટે છે, અને જનતામાં ખાસ કરીને માણસની
જ કૃત્રિમ વસ્તુઓને ઓળખતા આવ્યા છે, ઓળખાણ તો અત્યંત ઉપયોગી મનાય છે. અને તેથી પિતાની સર્વ સિદ્ધિ માની બેઠા છે.
આ પ્રમાણે મેહની શિખવણીથી દેહા- એટલે જ સાચી વસ્તુ મેળવી શક્યા નથી. ધ્યાસી માનવી સ્વાર્થ માટે એટલે કે જીવન અને આત્માને શાશ્વતી સુખસંપત્તિવાળો બનાવી નિર્વાહના સાધન મેળવવાને અથવા તો વૈષયિક શક્યા નથી. માનવીને પ્રથમ તો પિતાની તૃષ્ણા શાંત કરવાને સચેતન તથા અચેતન જ ઓળખાણ નથી. જે પિતાને સાચી રીતે વસ્તુઓની ઓળખાણ કરે છે. આખોય સંસાર ઓળખે છે તે જગતને સાચી રીતે ઓળખે ચર્મચક્ષુની ઓળખાણના પ્રવાહમાં તણાઈ છે અને જે જગતને સાચી રીતે ઓળખે છે રહ્યો છે, વૈષયિક વાસનાના દઢ સંસ્કારને લઈને તે જ પોતાને સાચી રીતે ઓળખી શકે છે; કેવળ વાસના પોષક જ વસ્તુઓને ઓળખવા માટે જ સમ્યગજ્ઞાની પુરુષો સ્વ–પરના પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. જે ઓળખાણ વાસના આત્માને વિકાસ કરી શાશ્વત સુખ-શાંતિ શાંત કરવા પૂરતી કરવામાં આવે છે, તે વાસ તથા આનંદના ઉત્પાદક હોય છે. વીતરાગ, નાની ક્ષણિક શાંતિ થયા પછી ભૂંસાઈ જાય સર્વજ્ઞ દેવના સિદ્ધાંતોની દિશામાં નિરંતર છે, કારણ કે જગત પરિવર્તનશીલ છે. જે ક્ષુદ્ર ગમન કર્યા વગર પિતાને તથા જગતને સારી વાસના પિષવાને જેની ઓળખાણ કરવામાં રીતે ઓળખી શકાય નહીં. ક્ષણિક જગતની આવી હોય તેમાં પરિવર્તન થવાથી તે વાસના વૈભાવિક વસ્તુને પ્રધાનતા આપી પ્રકૃતિ સ્વરૂપ પોષવામાં અસમર્થ થઈ જાય છે એટલે માનવી સાચી સ્વાભાવિક વસ્તુને ઓળખી આદર ન તેની ઓળખાણ રાખતા નથી જેમકે ધનની કરનાર વીતરાગના સિદ્ધાંતની દિશાથી વિમુખ વાસનાથી ધનવાનની ઓળખાણ કરવામાં આવે હોય છે માટે તેવાની વાચાળતાથી કઈ પણ છે અને તેના ધનથી પિતાની વાસનાઓ પિષે આત્માનું હિત થઈ શકતું નથી. પાંચે ઈદ્વિછે; પણ તે ધનવાન ધનહીન થઈ જાય તે ના વિષયમાં આસક્ત રહીને આડકતરી રીતે

Page #10

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
વિષને પેલીને સંતોષ તથા સુખ અનુભવનાર ખાણ થાય નહિં ત્યાં સુધી સાચી ઓળખાણ સુખ-શાંતિ આનંદસ્વરૂપ અમર આત્માને કહેવાય નહિં. અને તે સાચી ઓળખાણ ઓળખી શક્યા નથી. મનુષ્ય દેહ તથા મનુષ્ય મોહના ક્ષપશમ, ઉપશમ કે ક્ષય સિવાય જીવન સકર્મક આત્માને વિભાવ પર્યાય છે થઈ શકતી નથી. મેહની ઓળખાવેલી બધી અને તે દેહ તથા જીવન બંને કમસ્વરૂપ વસ્તુ જૂઠી છે, માટે મેહનો દાસ વિષયાહાવાથી જડાત્મક છે માટે તે ક્ષણવિનશ્વર સક્ત માનવી સાચું ઓળખી શકે નહિં તેમજ વસ્તુઓ સાથે સંબંધ ધરાવે છે. અર્થાત ક્ષણિક ઓળખાવી પણ શકે નહિં. સારી રીતે જાણી વસ્તુઓના સંબંધથી ઉત્પત્તિ વિનાશવાળો છે, શકે, જણાવી શકે ખરો પણ સાચી ઓળખાછતાં દેહાધ્યાસીપણે સતસ્વરૂપ આત્માને સાચી ણના અભાવે સાચું ફળ મેળવી શકે નહિં. રીતે ન ઓળખીને દેહને જ પ્રધાનતા આપવી અનેક પ્રકારના દેહ ધારણ કરવારૂપ વિભાવ અને કૃત્રિમ નામ, સુખ-આનંદ તથા શાંતિ પર્યાયોમાં મેહની પ્રબળ સત્તા હોવાથી તે આદિના માટે કષાય તથા વિષયને આશ્રય વિભાવ પર્યાયને આત્મા પોતાના સ્વરૂપે લે તે વસ્તુસ્થિતિનું અણજાણપણું સૂચવે ઓળખે છે જેથી દેહનાં કૃત્રિમ નામની પ્રસિદ્ધિ છે, માટે જ તે વીતરાગના સિદ્ધાંત પ્રમાણે માટે કવાયનો આશ્રય લે છે, અને દેહની પિતાને સાચી રીતે ઓળખી શક નથી. સુખ-શાંતિ માટે જડ ધર્મ સ્વરૂપ વિષયમાં જે વસ્તુ ત્રણે કાળમાં વિદ્યમાન રહે તે સત્- આસક્ત રહે છે. આત્માને પોતાને) સાચી સાચી કહેવાય છે, અને જે પ્રત્યેક ક્ષણે રીતે ઓળખ્યા સિવાય કેવળ ઇદ્ધિની કરબદલાય છે તે તાત્વિક દષ્ટિથી સાચી ન કહેવાય. વામાં આવતી ઓળખાણથી આત્માની શક્તિ જે સાચી વસ્તુ છે તે ઉત્પન્ન થતી નથી માટે તથા સ્વરૂપને હાસ થાય છે. એટલે તે વિનાશ પણ પામતી નથી. જે સુખ-શાંતિ, શક્તિથી નિર્બળ થયેલા આત્મા વસ્તુ માત્રને આનંદ, જીવન આદિ ઉત્પન્ન થતાં નથી તે અવળી જાણે છે અને અસતને પ્રધાનતા આપે વિનાશ પણ પામતાં નથી, માટે તે જ સાચાં છે છે. વીતરાગ દેવે સત વસ્તુને પ્રધાનતા આપી અને તે જ આત્મસ્વરૂપ છે. જે ઉત્પત્તિ વિનાશ છે માટે જે સત્ છે તે જ સત્ય છે, જે ક્ષણિક વાળું છે અને જેની ઉત્પત્તિ વિનાશમાં વિજાતીય વસ્તુઓ દષ્ટિગોચર થાય છે તે સતનું પરિણામ દ્રવ્યની અપેક્ષા રહે છે તે સ–સાચું નથી. છે પણ અરિથર છે માટે ખોટી છે. જ્ઞાન-દર્શન
અર્થાત આમસ્વરૂપ સુખાદિ સાચાં છે અને જીવન-સુખ-આનંદ આદિ સત્ છે અને તે પિંગલિક વસ્તુઓથી ઉત્પન્ન થવાવાળાં બનાવટી આમાના ધર્મ છે માટે તે ક્ષણિક નથી કારણ
છે; કારણ કે તે જડ વસ્તુઓના સંગથી કે તે ઉત્પત્તિ-વિનાશવાળા નથી પણ પરિણમન ઉત્પન્ન થાય છે અને વિયેગથી વિનાશ પામે સ્વભાવવાળા છે છતાં શાશ્વતા છે-નિત્ય છે માટે છે. અથવા તો સંગ દેખાવા છતાં પણ જે તે સંત છે અને તે જ આમાં છે. તે સિવાય જડાત્મક વસ્તુઓમાં પ્રત્યેક ક્ષણે પરિવર્તન
પૌગલિક વસ્તુઓ પ્રત્યેક ક્ષણે પુરાય છે અને
ગળે છે માટે ક્ષણિક છે તેથી તે અસત્ છેથવાથી સુખાદિમાં હાસ થતો જણાય છે અને છેવટે નષ્ટ થાય છે માટે તે અસત્ છે.
- અનિત્ય છે; માટે સતને સતપણે સ્વીકાર અને
અસતનો અસપણે બહિષ્કાર કરનાર આત્મા સચેતન તથા અચેતન વસ્તુઓને સર્વજ્ઞાદેવે સ્વરૂપનો સંપૂર્ણ વિકાસ સાધી અમર પદ જેવી રીતે ઓળખાવી છે તેવી જ રીતે એળ પ્રાપ્ત કરે છે. –

Page #11

Un
ધર્મ...કૌશલ્ય
רב תכתב
( ૧૩ )
ક્ષમા-Forbearance
કાબૂ રાખી શકે છે અને એ વાતની ટેવ પડયા અશક્ત માણસનું બળ ક્ષમા છે. શકિત-પછી તેા ગમે તેવા ઉત્તેજક પ્રસ`ગા આવે ત્યારે પણ એ પેાતાની જાત પર અંકુશ મૂકી શકે છે. ગજસુકુમાળના માથા પર ખેરના અગારા એના સગે સાસરે મૂકે ત્યારે પણ ક્ષમા રાખે તે તેા અતિ ઉચ્ચ કક્ષાના દાખલે ગણાય, પણ દરરાજના પ્રસંગેામાં સામા ધુમધમાટ કરતા આવે ત્યારે મગજને કાબૂ ન ગુમાવનાર તેા ઘણા જોઇએ છીએ અને તેમાં એની નિ`ળતા કે અશકિત ગણાતા નથી. એની શકિત સામા પર અને જોનાર પર જરૂર
છાપ પાડે છે અને તેટલા માટે ક્ષમાને મહાદુર માણસનુ ભૂષણ ગણવામાં આવી છે.
શાળી માણસનુ ભૂષણ ક્ષમા છે, ક્ષમા લેાકમાં વશીકરણ છે. ક્ષમાથી શુ' સાધી શકાતું નથી ?
સજ્જનપણાનું, ગૃહસ્થાઇનું બીજું લક્ષણ ક્ષમા છે. એટલે કે જે પ્રાણીને પાતાની ગણના ગૃહસ્થમાં કરાવવી હાય અથવા જેની ભાવના કે જેના આદર્શ ગૃહસ્થ (gentleman) થવાના કે રહેવાને હાય તેણે ક્ષમા રાખી જીવનના આખા ઝાક ઘડવા જોઇએ. જે માણુસ જરા પેાતાની ઇચ્છા વિરુદ્ધ કાઇ ન કરે, ફાઈ જરા પેાતાનાં અવણુ વાદ ખાલે, જરા ઘસાતુ એલે, જરા વેપારમાં નુકશાન કરે કે તેના ઉપર ગુસ્સે થઈ જાય તે માણસ ફાવે નહિ, તે માણસમાં ચારિત્ર રમણ કરે નહિ, તે માણસ પ્રગતિ માર્ગમાં આગળ પગલાં ભરી શકે નહિ, તેનું પ્રયાણ સાધ્યને માર્ગે આગળ પે નહિં.
સામેા ઘા કરે, તમે ગુસ્સે ન થાએ, સામાને ઘા ખાલી જાય અને તમે મ્હાં મગાડવા કે
દાંતિયાં કાઢવાને ખદલે હસી પડા કે ઉપેક્ષા કરા ત્યારે તેની અસર સામા ઉપર વશીકરણુ જેવી થાય છે અને તે જો જરા પણ વિચારક કે કુશળ માણસ હાય તેા તમને નમી પડે છે, તમારાં ચરણને ભેટી પડે અને તમારે અને એનેા સંબંધ જીવતા થઇ જાય છે, જામી જાય છે, તમારા જીવનના ભાગ ખની જાય છે; માટે આવા વશીકરણને યાદ રાખજો, એને પેાતાનું અનાવજો, એનાથી રાચજો અને એના પડખાં સેવવામાં તમારા અહીં અને સર્વત્ર વિજય છે, તમને એમાં અખૂટ આનંદ છે અને તમારી સાચી શકિતનાં એમાં મૂલ્ય છે એમ સમજો. ક્ષમાથી સંબંધ મળે છે, ક્ષમાથી ગયેલ સંપત્તિ મળે છે, ક્ષમાથી ચારિત્રનુ સામ્રાજ્ય મળે છે અને ક્ષમાથી સ મળે છે; માટે એ મહાદેવીને પોતાની અનાવશે તે સિદ્ધિ લક્ષ્મી ઘેર ચાલી આવશે.
ક્ષમા વહેમરાહેાનાં, રાત્તાનાં મૂળ ક્ષમા ! ક્ષમા વણીતિ રે, ક્ષમા 6 7 શિધ્રુર્થાત ! સુભાષિત.
માનસવિદ્યાની નજરે જોઇએ તા ક્ષમા મન ઉપર ભારે અકુશ ખતાવે છે, માવિ કાર પર વિજય સૂચવે છે અને અશકતને પણ બળ આપે છે. એક વાત ખબ ચેાવટથી સમજવા જેવી છે. નબળા કાચાપોચા માણસા ક્ષમાવાન હાતા નથી, થઇ શકતા નથી અને ઢોંગ કર્ચ ક્ષમા પેાતાને વરી શકતી નથી. અશકિતમાન સાધુપણાના સ્વાંગ ધારી લે તેા થાડા વખતમાં એ અણીને ટાંકણે પોતાના મૂળ સ્વરૂપમાં પ્રકટ થયા વગર રહી શકતા નથી. ખરો સશક્ત માણસ હાય તે જ ગમે તેવા સાદા કે આકરા પ્રસંગમાં પાતાના મન પર

Page #12

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
حمی
کی نری
همه بی
و
مردان
(૧૪) El-Anger
આંખ લાલ થવી, જાત પરનો કાબુ ખાઈ અનર્થોનું મળ ક્રોધ છે; સંસારમાં બંધન દે, એલફેલ બોલવું, ગમે તેને મારવા મંડી કરાવનાર ક્રોધ છે; ધર્મને ક્ષય કરનાર ક્રોધ જવું, પોતાની જાતને પથ્થર સાથે અફળાવવી છે. તેટલા માટે ક્રોધનો ત્યાગ કરે.
એ ક્રોધના વ્યક્ત સ્વરૂપ છે. રીસ કરવી,
અબોલાં લેવાં, ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરવું કે સંસારનું મૂળ કષાયો છે. ક્રોધ, માન,
': બકબકાટ કરે એ એના આવિર્ભાવે છે. માયા અને લેભ એ એનાં નામે છે. એમાં તરતમતા ઓછી વધતી હોય છે, પણ એ આવી જાતના કોધથી પોતાની જાત પર ચારેની જડ જ ઘણું આકરી હોય છે. એને અંકુશ ચાલે જાય છે, વિવેકને તિલાંજલિ મળે ઓળખવાની બહુ જરૂર છે, કારણ કે કષાયથી છે, યદ્વાલદ્ધા વચન અને વર્તન થઈ જાય છે અને મુક્તિ મેળવવી એ સાચી મુક્તિ છે. બાહ્ય સંયમનો નાશ થઈ જાય છે અને સંયમ ગયે સૃષ્ટિમાં ઈદ્રિયોના વિષયોને ત્યાગ થાય અને એટલે ધર્મનું એક આખું મુખ્ય અંગ નાશ આંતરસૃષ્ટિમાં કષાય-મનોવિકારો પર વિજય પામી ગયું. અહિંસા, સંયમ અને તપ પર થાય તે વસ્તુતઃ મુક્તિ જ છે, એટલે સંસાર ધર્મની રચના છે, તેમાં ક્રોધને અને સંયમને વૃક્ષનું મૂળ કષાય છે એમ વારંવાર કહેવામાં વિરોધ છે અને પરિણામે અહિંસાનો પણ આવ્યું છે. ક્રોધ અને લોભ ઉઘાડા દે છે નાશ થઈ જાય છે. તપ કરનાર ક્રોધ કરે તે અને પરીક્ષા કરતાં પકડી પાડી શકાય તેવા છે. અજીર્ણ થઈ જાય છે અને ધર્મશરીર માંદું
ઉપદેશતરંગિણીમાં તેના ગ્રંથકારે બરાબર પડી જાય છે. એટલે સંસારના બંધનને પાકું કહ્યું છે કે “વેતાંબરપણામાં કે દિગંબરપણામાં, કરાવનાર ક્રોધ છે અને આખા ધર્મનો જ તત્વવાદમાં કે તર્કવાદમાં અથવા તો એક પક્ષ- જે ક્ષય કરી નાખે તે પછી કાંઈ રાખી શકો (ગછ-સંઘાડ )નો આશ્રય લેવામાં મુક્તિ નથી. ક્રોધી રાજાઓ પતિત થઈ જાય છે, નથી, કષાયથી મુક્તિ એ જ ખરી મુક્તિ છે.” ક્રોધી મુત્સદ્દી ન કરવાનું કરી બેસે છે, ક્રોધી એટલે ગછના પાસામાં કે તર્ક જાળમાં કે મોટી સેવક સેવાભાવ વિસારી આળપંપાળમાં પડી મોટી તત્ત્વની વાતો કરવામાં કે છુટકારો જાય છે અને ક્રોધી માણસને ઘરનાં સગાંસ્નેહી માનતે હોય તો તેમાં તેની ભૂલ થાય છે. કે મિત્રો સાથે ચાલુ કલેશ થાય છે. તેટલા કષાયને ઓળખી તેના પર વિજય કરવામાં માટે ધર્મરત્નને મેળવવાની ઈચ્છાવાળાએ સંસારને અંત છે. “કષ” એટલે સંસારને પિતાના સ્વભાવ પર કાબૂ પ્રાપ્ત કરવો ઘટે તેમાં “આય એટલે લાભ થાય છે. આ ચાર અને ક્રોધને સર્વથા ત્યાગ કરી ક્ષમાગુણ કષાયે પૈકી ક્રોધને ઓળખવો એ એક જરૂરી વિસાવ ઘટે. એ રીતે સાજનગૃહસ્થ બાબત છે.
થઈ શકાય.
क्रोधो मूलमनर्थानां, क्रोधः संसारबन्धनम् । धर्मक्षयकरः क्रोधस्तस्मात्क्रोधं विवर्जयेत् ॥
સુભાષિત

Page #13

ધર્મકોશલ્ય
( ૧૫ ) Analysis of Anger–ગુસ્સાનું પૃથક્કરણ દુવોસાની જેમ કુંફાડા મારવા નહિ. (૨) આટલી
કોઈ પણ માણસ ગુસ્સે થઈ શકે છે એ જ મહત્વની વાત ગુસે કેટલો ચઢાવ તેની સહેલી વાત છે. પણ તઘોગ્ય માણસ પર વિચારણામાં આવે છે. ચાળે કરનારને ધોલ ગુસ્સે થવું, ગુસ્સે થવામાં પારો કેટલે ચડા- મરાય નહિ, રૂની પુણ ચોરનારને લાફે મરાય વો, કયા વખતે ગુસ્સે થવું, ખરા કારણે– નહિ અને છોકરાને સળ ઊઠે તેટલે મરાય પ્રસંગે થવું અને બરાબર રીતે ગુસ્સે થવું, નહિ. દેધને પારે વખત, પાત્ર અને પ્રસંગને એ એટલી સહેલી વાત નથી. . અનુરૂપ હોવો જોઈએ. (૩) અને ગુસ્સો ગુસ્સાને
ગરસે થવું એ તે અહ સહેલી વાત છે. વખતે શોભે. પંગતમાં જમવા બેઠા હોઈએ અને જેના ખ્યાલમાં ક્રોધનું વરૂપ ન આવ્યું હોય, પીરસનાર જરા ભૂલ કરે ત્યાં ઊડીને તમાચો જે ક્રોધને બોધના અટકાવનાર તરીકે કે સંય
મારનારના ગોરવની હાનિ થાય અને નીચ મના ઘાતક તરીકે ન ઓળખતા હોય તે જરા
હલકા ગોલાના મહેમાંથી ગાળ નીકળે તેને ઉત્તેજક પ્રસંગ મળે કે કેધ કષાયને વશ પડી
ઉત્તર દેતાં દશ વધારે ગાળ સાંભળવી પડે. (૪) જાય છે. વહેવારમાં કેધ કરવાના પ્રસંગો કઈ
અને ગુસ્સાની બાબત કે ઉદ્દેશ ગુસ્સાને યોગ્ય કેઈવાર આવી જાય છે, તે સમયે ક્ષમાગુણ
હોવો જોઈએ. સામાની સુધારણ કરવાની કેળવે એ તે બહુ સારી વાત છે, પણ
પોતામાં તાકાત હોય, સામે માણસ સારા જેનાથી તે ન બને તેણે ક્રોધ કરવામાં પણ
અર્થમાં સમજે તે હોય ત્યાં ગુસ્સો કદાચ અક્કલ રાખવી પડે છે, નહિ તે ઓડનું ચોડ
શેભે, બાકી ઉદ્દેશ વગરનો ગુસ્સો કરવાથી ઘા વેતરાઈ જાય, સામે માર ખાઈ જાય, તેના
ખાલી જાય અને પિતાને હાથ લચી પડે. (૫) પર નાલેશીની ફોજદારી થાય, મોટી રકમ દંડ
અને ગુસ્સે બરાબર યોગ્ય રીતે કરવો ઘટે. કે નુકશાનીની આપવી પડે અને દુનિયામાં
જ્યાં માત્ર ભવાં ચઢાવવાથી ચાલે તેવું હોય અપયશ ફેલાઈ જાય. માટે ક્રોધ કરનારે પણ
ત્યાં તમાચો લગાવવા હાથ ન ઉઠાવાય અને ઘણો વિવેક રાખવા જેવો છે. તેમાં રાખવાની
જ્યાં હુંકાર કરવાથી પતે તેવું હોય ત્યાં નિર્ભ. સંભાળ પર વિચાર કરતાં ક્ષમાગુણને વગર
ટ્સનાનું વચન બોલવું ન ઘટે. વિરોધે નીચેની બાબત વિચારવા જેવી થઈ
આ પ્રમાણે ગુસ્સે થવામાં પણ વિવેક પડે છે.
વાપરવાની જરૂર છે. તુલના કરવાની આવશ્ય(૧) ગમે તેના પર ગુસ્સે ન થવાય. નોકર ક્ષમાની મોટી વાત છે. તે અને તેણે પિતાની
કતા છે અને સમજણ રાખવાની જરૂર છે. શેઠ પર ગુસ્સે થાય તે પાલવે નહિ, તેમાં તે મર્યાદામાં રહેવા ખાતર અને સ્વમાનની જાળફાવે નહિ. કાં તો કરી જાય અથવા માર ખાઈ વણી ખાતર મન પર કાબૂ તો જરૂર રાખો બેસે. સામો ગુન્હેગાર હોય, મોટો ગુન્હા કરતાં ઘટે. સજ્જનને ક્રોધ હેય નહિ, હાય તે ઝાઝે પકડાઇ ગયે હેાય તે તેના પર ગુસ્સે થવું એ વખત ટકે નહિ અને ટકે તો તેને તેનાં સમજી શકાય તેવી વાત છે. બાકી જ્યાં ત્યાં વિરૂ૫ ફળો સુધી ખેંચી જાય નહિ.
Anybody can become angry, that is easy; but to be angry with the right person, and to the right degree, and at the right time, and for a right purpose and in the right way-that is not so easy.
–Aristotle. (20-12-45 )

Page #14

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
(૧૬) ધર્મબાંધવ,
દિવસે, આ ભવમાં અને પરભવમાં બરાબર
ન પડખે આવીને ઊભા રહે છે, ભલે એ મિત્રની નિત્ય મિત્ર સમાન શરીર છે, વ મિત્ર બને સમાન સ્વજનો છે અને પ્રણામ મિત્ર સમાન
- જેમ ટોળટપાં ન હાંકતો હોય, એ સારે અવધર્મ છે અને તે ખરે બાંધવ છે.
સરે સાથે હાલતો ન હોય પણ ચારે તરફ
આફત વરસતી હોય ત્યારે એ બરાબર પડખે મિત્રો-સ્નેહીઓ અનેક પ્રકારના હોય છે. આવી ઊભો રહે છે. એની સાથે લટક સલામને નિત્ય મિત્ર, પર્વ મિત્ર, તાળી મિત્ર વગેરે. સંબંધ હોય, એની સાથે ઘરેબે ન રાખ્યા જેનો દોજ પરિચય થતો હોય તે નિત્ય હોય, એની સાથે મીઠાં વચનોની આપ-લે ન મિત્ર, જે વાર તહેવારે કે રજાને દિવસે મળે કરી હોય તે પણ તે અણીને વખતે બરાબર તે પર્વ મિત્ર, જે વગર બેઠવણે અનાયાસે મળી કામ આપે છે અને તેથી તેને ખરે બંધુ જાય તે તાળી મિત્ર. શરીર આખા જીવન કે ગણવામાં ” આવે છે અને ધર્મનું બંધુત્વ તો સુધી સાથે રહે છે તેથી તે નિત્ય મિત્રની ખરેખર આશ્ચર્ય કરે તેવું છે. એમાં ઢંગ ન કક્ષામાં આવે, સગાંસંબંધી કે કોઈ વાર હાય, એમાં ગોટાળા ન હોય, એમાં દેખાવ ન મળે તે પર્વ મિત્રની કક્ષામાં આવે અને હા, એમાં દરદમામ ન હોય, એમાં ધાંધલ વહેવારમાં જેને મિત્ર ગણવામાં આવે છે તે ન હોય, એમાં ખાલી ઠઠાર ન હોય. એ તે સર્વ તાળી મિત્રની કટિમાં આવે. આવા તો ખરે સગો ભાઈ થઈને બરાબર ટેકો આપે છે બીજા મુસાફરીના મિત્રો, તાળી મિત્રો વગેરે અને જરૂરી અવસરે ખાસ કામ આપી આખા ઘણું હોય, પણ વ્યવહારમાં કહેવાય છે “ સગ- જીવનપંથને અને જીવન પછીના ભવિષ્યના પણ તે સોનું, પ્રેમ તે પિત્તળ” આ કહેવત પંથને ઉજાળે છે, મહિમાવંતે કરે છે, માર્ગપણ વિચારવા જેવી છે. અમુક અડીભડીને દર્શન કરાવે છે અને પ્રગતિને પોષે છે. વખતે મિત્રો દૂર રહે છે, ખરાં અંતરનાં સગાં હોય તે જ તેવે વખતે કામ આવે છે. એવા બીજા કોઈની ઉપેક્ષા પાલવે, ધર્મની ઉપેક્ષા સગાને “બાંધવ” કહેવામાં આવે છે. જ્યારે ન પાલવે. એને વિસરવાથી કે એને ઉવેખવાથી ઘેર વાદળાં વિંટાઈ પડ્યા હોય તેવે વખતે માર્ગ બગડી જાય, મતિ બગડી જાય, પરભવ ખેરે સંગે ભાઈ બાજુએ આવી બાંઘ પકડી બગડી જાય અને ખાનાખરાબી થઈ જાય. ઊભો રહે છે અને તેને બંધુ' કહેવામાં આવે છે. આ ધમને-આત્મધર્મને ઓળખી જે એને
આ બંધુ જે કઈ હોય, જે ખરી આકત અપનાવે તે જન્મ-જન્માંતરમાં તેનો ટેકે વખતે પડખે ઊભો રહે અને જેના પર પાકી મેળવે અને એ ટેકાથી પિતાને રસ્તે સરળ ગણતરી કરી શકાય તે તે ધર્મ છે. એ ભયં- અને સાધ્ય સન્મુખ કરે. આવા પ્રણામ મિત્ર કર તેફાન વખતે, આખા ભવમાં રાત્રે અને સરખા બાંધવને કેમ તરછોડાય ?
नित्यमित्रसमो देहः, स्वजमः पर्वसन्निभः। प्रणाममित्रसमो शेयो धर्मः परमबान्धवः ।।
સુભાષિત.

Page #15

d]v]
કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્ય શ્રી હેમચ દ્રાચાય જીની
જીવન–ઝરમર.
*p[
લેખકઃ—મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજ. ( ત્રિપુટી ) ( ગતાંક પૃષ્ઠ ૭૪ થી શરુ )
આપણે કે. કા. સ. શ્રી હેમચદ્રાચાર્ય જીની ઉદારતા, મહાનુભાવતા અને પરધર્મ મતસહિષ્ણુતા જોઇ એમાં નીચેના બે પ્રસ`ગે-બે ઘટનાએ પશુ એમની ઉદારતા, સાધુચરિતતાનું જ ઉદ્બાધન કરે છે.
૧-ગુજરેશ્વર સિદ્ધરાજ જયસિંહના સમચના આ પ્રસ`ગ છે.
બન્યું છે એવું કે: શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીના રાજા ઉપર થઈ ત્યારે
રાજા—તમે બધા ભૂલે છે. સૂરિજીમાં જે સત્યપ્રિયતા, જે ઉદારતા, મહાનુભાવતા છે તે મે' અન્યત્ર હજી સુધી જોઇ નથી. તમે અધા તમારું જ બધું સાચું અને બીજાનું બધું જ ખાટુ આવું માની અને મનાવી રહ્યા છે. જ્યારે સૂરિજી મહારાજ તા સાચુ એ જ મારું ઉપદેશી રહ્યા છે.
રાજા—એમફૅરે, એક વાર તમે બધા પડતા વાદવિવાદ કરી તમારામાં ચાલતા મતભેદ, સિદ્ધાન્તભેદો, ક્રિયાભેદો, દાર્શનિક ભેદો મિટાવી દ્યો, પછી આપણે સૂરિજી પાસે કયા ધર્મ સત્ય, અનેા નિણૅય કરી લઈશું',
ઉપદેશની અસર બ્રાહ્મણાએ સૂરિજીની વિરુદ્ધ રાજાના કાન ભ ંભેર્યાં અને કહ્યું મહારાજ સ્વમેં નિધન શ્રેયસીધા વધર્મી મથાવ૬: ( ગીતાજી) માટે આપણે તે આપણા જ ધર્મ પાળ્યે છૂટકા છે. વળી શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજી પણ પેાતાના ધર્મ સિવાયના બીજા બધા ધર્મને મિથ્યા-અસત્ય માને છે.
જુદા જુદા મતસિદ્ધાન્તવાદી બ્રાહ્મણ પંડિતેાના વાદિવવાદ શરૂ થઇ ગયા. આગળ આગળ ઉપર તેા કલહ અને ઇર્ષ્યા પણ આવ્યાં. ધર્મોવાદ-ધ તત્ત્વ બાજુ પર રહી ગયું અને માત્ર વાગાડમ્બર-વાણીવિલાસ જ રહ્યો. રાજાએ એમને
કરવા પકડી બાંધીને એક એરડામાં પૂર્યા ત્યાં તે યથાસમયે સૂરિજી મહારાજ પણ પધાર્યા. આજે રાજા ઉદાસ અને ખિન્ન હતા. એને એમ ચેાક્કસ થઇ ગયું કે આ પ ંડિતા જ ધર્મને નામે ઝગડા-કલેશ અને કલહ કરાવે છે. નથી તેા તેઆ એક થઈ શકતા અને નથી તા એક થઈને રહી શકતા એટલે જ પેાતાના અનુયાયી ભક્તગણુને પણ નથી એક થવા શ્વેતા કે નથી એકતાથી રહેવા દેતા.
સૂરિજી મહારાજાએ રાજાને ઉદાસીનતાનુ કારણ પૂછ્યું તેમજ સામેના એરડામાં નથી બાંધેલા પડિતા પશુ જોયા અને પૂછ્યુ -
ધ
બ્રાહ્મણ પંડિતાથી રાજાએ કરેલે શ્રી હેમરાજન! આ શું છે ? ચંદ્રાચાર્ય જીના ઉત્કર્ષ સહન ન થયા અને તેમને ગર્વ પૂર્વ ક કહ્યુ -મહારાજ, અમારું જ સાચુ છે, સૂરિજીનું સાચું નથીજન જ હેાઇ શકે.
રાજા ગુરુદેવ, મારી એક વિનતિ સાંભળે. આ સોંસારમાં અનેક મતે!-ધમાં પ્રચલિત છે. કયા ધર્મ સાચા ? આ પડિતા તે માને છે

Page #16

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કે પોતે જ સાચા અને બીજા બધા ખેટા, તદન “ પારિ: વિરુ સિવ” ખોટા જ છે માટે આજ તો કૃપા કરીને આપ “સમમવમાવિષ્ણા શ્રદ મોજવં ન સંવેદો” જ્ઞાની પુરુષ મને આ બધાયને માન્ય થાય ધર્મ એ તો આત્માને ગુણ છે. કોઈ એમ એ સત્ય ધર્મ સમજાવો.
કહે કે ધર્મ અમારાં માનેલાં ધર્મસ્થાનોમાં જ સૂરિજી-રાજન ! જૈન ધર્મથી આત્માનું રહે છે, ધર્મ અમારી પાસે જ રહે છે તેઓ કલ્યાણ થાય. જે ધર્મબંધથી આત્મા કષાય- ભૂલે છે. ધર્મ વિના કોઈ જીવ રહી શકતો નથી. મુક્ત બને, રાગ દ્વેષથી રહિત બને, અજ્ઞાન દરેક આત્મામાં ધર્મ રહેલો જ છે. માત્ર પૂર્ણ અને મિથ્યાત્વ માયાનો ત્યાગ કરી, આત્માનું જ્ઞાની પુરુષને એ ગુણું પ્રગટ રૂપે દેખાય છે શુદ્ધ સ્વરૂપ સમજે તે સત્ય ધર્મ છે. અને અપૂર્ણ જીવોને એ ગુણ પ્રચ્છન્ન રહેલે
રાજા–આચાર્યદેવ, યદિ ધર્મનું સ્વરૂપ હોય છે. આવું છે તો તે ધર્મ મનુષ્યને લઢતાં-ઝગડતાં, જેઓ આત્માના આ મહાન ગુણને કષાય અને કલેશ કરતાં, આપસમાં માથાં ફ્રેડતાં, પિછાનતા નથી એમને હજી ધર્મની પિછાન માયા અને કપટ કરતાં શીખવી જ કેમ શકે ? થવાની વાર છે. ધર્મતત્ત્વ સમજો હોય એનાં ' સૂરિજી–રાજન ! હું એ જ કહેવાનો હતો. લક્ષણે આવા હેવાં જોઈએ. સાંભળે ત્યારે. ધર્મ કદી પણ કલેશ, ઝઘડા, ૧ સત્યને અથી–સત્ય ધર્મને ગ્રાહક ઈર્ષા, માયા, કપટ કે માથા ફોડવાનું શીખવ- ૨ જ્યાં જ્યાં સાચું હોય, સાચું જુએ એને તો જ નથી. ધર્મ તો શીખવે છે પ્રેમ, મૈત્રી, સ્વીકારતાં કદીયે અચકાય નહિં એટલું જ નહિ સહકાર, સહગ અને સમસ્ત જીવો પણ સાચું એ જ મારું માને અને મારું જ સાથે બંધુભાવ. સાચો ધર્મેદ્રષ્ટા એ જ સાચું એ દુરાગ્રહ ન રાખે. હોઈ શકે, સાચો ધર્મપ્રચારક એ જ થઈ શકે
- ૩ નિષ્પક્ષપાતી બની–પૂર્વગ્રહથી રહિત જેના જીવનમાં શત્રુ કે મિત્ર પ્રતિ સમભાવ છે.
બની બધા ધર્મશાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરી સત્ય શત્રુ પ્રતિ પણ જેના રૂવાંડામાંયે દ્વેષ નથી.
ધર્મને સ્વીકારી જીવનમાં ઉતારે. અરે ! એ સાચે ધર્મનિષ્ઠ તો દયા અને પ્રેમભર્યો હોય છે.
૪ દરેક (પછી તે શત્રુ હોય કે મિત્ર
હોય )ની સાથે પ્રેમ, દયા, સ્નેહ અને ભ્રાતૃરાજન! સત્ય ધર્મ તે આત્મધર્મ છે. ભાવના રાખે. જ્યાં જ્યાં આત્મા છે, આત્માના ગુણો છે ત્યાં
- ૫ અન્યધમી ઉપર તિરસ્કાર, અનાદર, દ્વેષ ત્યાં આત્માને આત્મા પ્રતિ પ્રેમ, સ્નેહ, આદ્રતા, દયા હોવાં જ જોઈએ. જેઓ ધર્મના અને તુકાર ન રાખે. નામે ઝઘડા, કલેશ, કલહ, ઈર્ષ્યા, અસૂયા, રાગ, ૬ સત્ય ધર્મ કે જેને એ પ્રાણ કરતાં દ્વેષ, પક્ષપાત, માયા અને કપટ-રાગ અને પણ વધુ પ્યારો ગણતો હોય એના પ્રચાર દ્વેષ રાખે, બીજાઓને એવું શીખવે છે તેઓ માટે દબાણ, જોરજુલમ, અત્યાચાર ન કરે. વાસ્તવિક આત્મધર્મનું સ્વરૂપ હજી સમજ્યા સત્ય ધર્મને પ્રચાર નિષ્પક્ષ બની યુક્તિ-તર્કનથી, એમને એ સમજતાં હજી વાર થશે. વાસ્ત- દલીલો–સમજાવટ અને પ્રેમથી કરે. ધર્મપ્રચાર વિક ધર્મ તો એ પ્રબંધે છે કે –
પ્રેમથી, દલીલોથી, સત્ય આચરણથી થાય છે.

Page #17

શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યની જીવન-ઝરમર
૭ સત્ય ધર્મની દલીલ–સમજાવટ અને પ્રેમ દિવ્ય ઔષધિની પિછાન થતી નથી તેમ આ દાખવવા છતાં એ સામે માણસ સત્ય ધર્મ ના યુગમાં કેટલાક ધર્માન્તરો–બીજા બીજા ધર્મોસ્વીકારે તો પણ એના ઉપર ક્રોધ, ઠેષ કે અસૂયા થી સત્ય ધમ આચ્છાદિત થઈ રહ્યો છે, થઈ ન રાખે. બસ એવા ઉપર દયા, કરુણા, ગયો છે; પરંતુ સમગ્ર ધર્મોના સેવનથી દર્ભમાધ્ય અને ઉપેક્ષા રાખે. સત્ય ધર્મના મિશ્રિત દિવ્ય ઔષધીની પ્રાપ્તિની જેમ કોઈને પ્રચાર માટે માથા, કપટ અને શઠ પ્રતિ શુદ્ધ ધર્મની પ્રાપ્તિ થઈ જાય છે. શાઠયંને ઉપયોગ ન કરે, કિન્તુ “શ પ્રતિ અંતમાં– સત્યમાચરેત ” ની નીતિ રાખે.
રાજન! ધર્મ તો મનુષ્યને આત્મિક શાંતિ, ૮ સદાચારી, પવિત્ર હદયી, સરલ, અ૯પ- સમભાવ અને જીવનની સાચી અસ્મિતાને કષાયી, ઉદાર, સહૃદયી, ધર્માનુરાગી, અહિંસા, આનંદ લૂંટતાં શીખવે છે. ધર્મશુષ્કતા, રૂક્ષતા સંયમ, તપ અને ત્યાગની મૂર્તિ, દાન, શિયલ કે હદયહીનતા નથી શીખવતો. જે ધર્મ અહિં. તપ અને ભાવના, જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર સા, સત્ય, પ્રેમ, મૈત્રી, કરુણું અને માધ્યસ્થવિગેરે ધર્મયુક્ત હાય.
વૃત્તિ શીખવે છે તે ધર્મ સત્ય ધર્મ કહેવડારાજા–બસ સ્વામિન! આપે કહ્યો એવો જ વવાને યોગ્ય છે. આ સિવાયનાને ધર્મ કહેવા ધર્મ મને ગમે છે. પણ ધર્મશાસ્ત્રો ઘણાં છે, ધર્મ કરતાં ધમભાસ કહેવા ગ્ય છે. પ્રચારકે ઘણું છે, ધર્મો-મ-દર્શન ઘણું છે, અર્થાત મુમુક્ષુ જીવને એ ધર્મોથી સત્ય આમાંથી સત્ય ધમ કઈ રીતે પ્રાપ્ત થાય ? ધર્મની પ્રાપ્તિ થઈ જાય છે. ' સૂરિજી–રાજન ! યદિ ઉપર કહેલ ધર્મ. આ વસ્તુ પ્રબન્ધચિન્તામણીમાં આપી છે. તત્ત્વ સ્વીકારવાની-શોધવાની ઈચ્છા હોય તે જે રીતે આપી છે તે પ્રમાણે અહીં આપું તો મુમુક્ષુ આત્માઓ એ સત્ય-શાશ્વતપરમશાંતિ- સ્થાને જ લેખાશે. પ્રદ ધર્મની ખોજ કરી આત્મકલ્યાણ સાધે છે* આ સંબંધી હું વિસ્તાર તો નથી કરતા પરંતુ શ્રી સિદ્ધરાજે સર્વ દેશના સર્વ દર્શનના માણ
એક વાર સંસારસાગરને તરવાની ઈચ્છાથી પુરાણમાં શંખાખ્યાન અધિકારમાં ચારિ.
સોને દેવ તત્ત્વ, ધર્મ તત્વ અને પાત્ર તત્ત્વ સંજીવનીન્યાય જણાવ્યો છે તે પ્રમાણે મુમુક્ષુ જીવ સત્ય ધર્મ શોધી શકે છે, પામી શકે છે.
જાણવા માટે જુદું જુદું પૂછી જોયું તો દરેકે
- પોતાના મતની સ્તુતિ કરી અને પારકાના મતની જુઓ, તે લેક
નિંદા કરી. આથી રાજાનું મન શંકાને ચક“તિરૂપી ર થા વિશ્વે તજવમ્ ! ડોળે ચડયું અને તેણે હેમાચાર્યને બોલાવી તથાગમુનિન્યુ સો ધમધત ll પિતાની ગૂંચ પૂછી પણ હેમાચાયે ચોદ વિદ્યાપt સમગધનાં સેવનાર રવિન્દ્ર ત્રિના સ્થાનોનાં રહસ્યનો વિચાર કરીને નીચે કારે સુધર્માદિતમાછીfધારિતવર” | પિરાણિક નિર્ણય કહેવા માંડશે. ‘પૂવે એક હે રાજન ! દર્ભાદિ સાથે મળી જવાથી જેમ વેપારીએ પહેલાં પરણેલી પોતાની સ્ત્રીને તજી
* દઈને બધું પોતાની રાખેલી સ્ત્રીને આપી દીધું. * આટલે ભાગ સામાન્ય જીવના ધર્મબોધ આથી પહેલાં પરણેલી સ્ત્રી હમેશાં પતિને વશ માટે જ અહીં મેં રજુ કર્યો છે-લખ્યો છે. કરવાનું કામ જાકારોને પૂછયા કરતી. એક

Page #18

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ:
વખત કેઈ ગેડ (બંગાળી) દેશના માણસે મહાદેવજી-જે ઝાડ નીચે એ બાઈ બેઠી છે
તારા વરને તું દોરડાથી બાંધીને દોરે એ એ ઝાડની છાયામાં બળદ પાછો મનુષ્ય બની કરી દઉં” એમ કહીને કાંઈક અચિત્ય શકિત- જાય એવી ઔષધિ છે. આટલું કહી શંકર વાળું ઔષધ લઈ આવીને “આ ખાવામાં આપી ને પાર્વતી અંતર્ધાન થઈ ગયા. દેજે” એમ કહીને ચાલ્યો ગયે. અમુક દિવસ પછી ક્ષય તિથિને દિવસે તે બાઈએ તે પ્રમાણે
બાઈએ આ સંવાદ સાંભળે. બાઈએ ઊભા કર્યું તે તેને વર સાક્ષાત બળદ થઈ ગયા. થઈ ઝાડની છાયાની ચારે બાજુ દોરો બાંધી હવે તે બાઈ આનું વારણ શું કરવું તે જાણતી
તી લઈ મર્યાદામાપ કર્યું. પછી એની અંદર નહોતી, એટલે બધા લેકેની નિંદા સહન
રહેલી વનસ્પતિમાત્રના અંકુરો કાપીને બળદકરતી, પિતાના પેટા કામનો શેક કરતી
ના મોઢામાં આપવા માંડયા. આ પ્રમાણે તેને એક દિવસ બપેરને વખતે સૂર્યના પ્રખર તાપમાં
કે ન ઓળખાયેલા, પણ બળદના મોઢામાં પડેલા તડકો વેઠીને પણ લીલાં પડવાળી જમીનમાં
ઔષધાંકુરથી તે બળદ મનુષ્યરૂપ પામ્યો. જેમ પોતાના બળદરૂપ પતિને ચરાવતી હતી. અને તેણે આષધનું સ્વરૂપ ઓળખ્યું નહોતું છતાં એકાદ ઝાડનાં મૂળ પાસે બેસીને થાક ખાતી
ય તેનું ધારેલું કામ સિદ્ધ થયું તેમ કળિયુગતે રોતી હતી, ત્યાં આકાશમાં થતી વાતચીત
માં મેહથી પાત્રજ્ઞાન ઢંકાઈ ગયું છે માટે સર્વ તેણે સાંભળી–
દર્શન(ધર્મો)નું ભકિતથી કરેલું આરાધન
અજાણતાં પણ મુકિત આપનાર થાય છે, એમ આ વખતે ( આકાશમાર્ગે જતાં) વિમા- મારે નિર્ણય છે-મત છે. નમાં બેઠેલા શંકર મહાદેવજી)ને પાર્વતીએ આ બાઈના ‘દુઃખનું કારણ પૂછયું એટલે સૂરિજી મહારાજે સિદ્ધરાજને ચારિસંછમહાદેવજીએ જે બન્યું હતું તે કહી બતાવ્યું. વની ન્યાયથી ધર્મસ્વરૂપ સમજાવી ધર્મની ત્યારે પાર્વતીજીએ પૂછયું-શું આ બાઈનું દુઃખ આરાધના કરવાનું જણાવ્યું, જે સાંભળી રાજા નિવારણ કરવાનો કોઈ ઈલાજ છે ખરો ? અને અન્ય સર્વદર્શનીય સૂરિજીની સમભામહાદેવજી-ઇલાજ છે તો ખરો.
વના, ઉદારતા, મહાનુભાવતા, પરધર્મમતસહિ.
પણુતાની ભૂરિ ભૂરિ પ્રશંસા કરવા લાગ્યા. પાર્વતીજ–ત્યારે બિચારી બાઈ ઉપર દયા સૂરિજીને સાધુવાદ ગાવા લાગ્યા. લાવી એ ઇલાજ બતાવો.

Page #19

છે પરિગ્રહમીમાંસા /
લેખક-મુનિ મહારાજ શ્રી ધુરંધરવિજયજી ગતાંક પૃષ્ઠ ૫૮ થી શરૂ.
વસ્ત્ર રાખે તો તેના પ્રત્યે જનતા દ્વેષ કરે, દિગ–શાસ્ત્રમાં જ્યાં મુનિનું વર્ણન આવે ક્રોધ કરે, મુનિની નિન્દા કરે, ને સારા-સ્વચ્છ છે ત્યાં જણાવેલ છે કે “નિત્તાત્કારીગરો વસ્ત્ર રાખે તો મુનિ પ્રત્યે રાગ કરે–એ બને મુનિ: “ જેણે અચેલ પરીસહ છ છે તે ઉચિત નથી. વસ્ત્ર હોય તે મુનિ જનતાના મુનિ કહેવાય છે.) જે મુનિએ વસ્ત્ર રાખતા સંસર્ગમાં વધારે આવે એટલે અનેક દે હેય તે તેને અચેલ પરીસહ જીતવાનું જ ક્યાં તેમાંથી જન્મ માટે વસ્ત્ર ન રાખવું જોઈએ. રહ્યું ? માટે મુનિએ વસ્ત્ર ન જ રાખવી જોઈએ. તા-ખરેખર !તમારું અપૂર્વ યુક્તિ
વેતાન–શાસ્ત્રમાં મુનિને માટે આ એક જ કૈશલ્ય છેધર્માધાર શરીરમાં આહાર નિમિત્તપરીસહ જીતવાની વાત નથી. તેને તો બાવીસ ભૂત છે ને વસ્ત્ર નથી! એ નવીન જ છે. તમને પરીસહ જીતવાના છે. પરીસહ જીતવા એટલે અનેક વખત સમજાવ્યું છે કે તેવા પ્રકારના શું ? તે તે વસ્તુઓને સર્વથા ત્યાગ કરે કે વિશિષ્ટ સામર્થ્યવાળા આત્માઓને માટે વસ્ત્ર એષણા આદિથી વિશુદ્ધ વસ્તુને મેળવીને ઉપ- કદાચ શરીરરક્ષણમાં કારણ ન પણ હોય, પરંતુ
ગ કરે? જે તે તે વસ્તુઓ સર્વથા છેડી અ૯૫ બળવાળા, હીન સંઘયણવાળા આ કાળના દેવાથી જ પરીસહ સહન કર્યા કહેવાતા હોય આત્માઓના શરીર તો વસ્ત્ર વગર ટકી તો દીક્ષા લે ત્યારથી મુનિએ અનશન કરવું શકતા નથી. શીતાતપવર્ષાના સમયમાં વસ્ત્ર જોઈએ, કારણ કે તેને સુધા પરીસહ સોથી ન હોય તો આ શરીરને સાચવવા આત્મા અનેક પ્રથમ સહન કરવાને છે અને જે શુદ્ધ વસ્તુ- સદોષ બીજા ઉપાયો કરે તે માટે વસ્ત્ર એ જ એના ઉપગપૂર્વક પણ પરીસહ જી વિશુદ્ધ અને નિદોષ સંયમાધાર શરીરના રક્ષગણુતે હોય તે વસ્ત્ર પણ વિશુદ્ધ ગ્રહણ કરે- ણમાં સાધન છે. વામાં અચેલ પરીસહ સહન કરવામાં બાધા
વસ્ત્ર પહેરવાથી બીજાને રાગદ્વેષ થાય તે તો આવતી નથી.
વિચિત્ર જ છે. ઉચિત વસ્ત્ર વાપરવાથી જ જનતા દિગo–આહાર સિવાય ધર્માધાર શરીર મુનિને જોઈ મુનિ પ્રત્યે શ્રદ્ધાવાળી થાય. મુનિ ટકી શકતું નથી ને વસ્ત્ર વગર ટકી શકે છે, પ્રત્યે અનુરાગ થાય છે તે પ્રશસ્ત છે, આદરમાટે ભિક્ષાની શુદ્ધિથી પણ સુધા પરીસહ ણાય છે. મુનિ તરફના સ્નેહથી જ સંસારના છતાય છે ને વસ્ત્રવિશુદ્ધિથી અચેલ પરીસહ નેહબઘને તૂટે છે. જે બીજાના કષાયમાં છતાતો નથી. બીજું વસ્ત્ર રાખવાથી મુનિ- કારણભૂત થાય તે સર્વેને ત્યાગ કરે એ એને જોઈ અનેકને રાગદ્વેષાદિ થાય. જે મલિન તમારે આગ્રહ હોય તે ધર્મને પણ ત્યાગ

Page #20

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
તેવી રીતે
પણ
કરવો જોઈએ , સત્યધર્મને અનુસરતાં બીજાને ૧. પરિગ્રહ એ મૂરછ છે. પદાર્થ પ્રત્યે જે જોઈને પણ મિથ્યાત્વીઓના મન સંકિલષ્ટ મમત્વ તે પરિગ્રહ છે. વસ્તુ એ પરિગ્રહ નથી. બને છે.
વસ્તુને ન રાખવી એ જ જે પરિગ્રહવિરમણ ગોશાલક, સંગમક વગેરેને ખૂદ જિનેશ્વર
મહાવત હોય તો ચોટામાં ફરતા કુતરાને તે પ્રભુ પણ કષાયનું કારણ બન્યા હતા. તેથી શું?
' મહાવ્રત સારી રીતે સંભ, શુ કઈ દુષ્ટોના દિલ દુભાય–તેને ખરાબ
૨. સંયમને ઉપયોગી ઉપકરણે ગ્રહણ કરતાં લાગે તેથી સજજનેએ પિતાના સદાચરણે
સંયમની સંરક્ષણ ભાવના પ્રધાન રહે છે. તે છોડી દેવા? ના એમ કરાય જ નહિ. વિશુદ્ધ
ઉપકરણે એવા હોય છે કે તેમાં મૂછ થવાનો ભાવે પિતાના કર્તવ્યમાં અચલ રહેવું એ જ
પ્રાય: સંભવ નથી. ઉચિત છે.
૩. વસ્ત્રથી શીતનું કષ્ટ દૂર થાય છે. જો કે બીજુ જે એમ જ હોય તે તમારી નનતા સાધુઓને શીત પરીસહ સહન કરવાને છે તો વધારેમાં વધારે સ્વપરના કષાયનું કારણ છે;
પણ તે કેવી રીતે ? આત્મપરિણતિ સ્થિર રહે કારણ કે આહારદિના પ્રજને તમે
કરવાનો પ્રસંગ આવે જનતાના સંસર્ગમાં તે આવવું જ પડે! લજા- 1
તો તે પરીસહ સહન કરતા પણ આત્માનું પ્રધાન જનતા તમારી નગ્નતા નિહાળી લજજા
અધ:પતન જ થાય. વસ્ત્ર વગરના અસહિષ્ણુ પામે, વિકારવશ બને, કેઈને ચીડ ચડે, તમને
આત્માઓ શીતના સમયમાં ઘાસ અને અગ્નિનો તેઓને તેમ કરતાં જોઈ ખેદ થાય. માટે વસ્ત્ર
ઉપયોગ કરે છે તે પ્રસિદ્ધ છે. ઘાસ અને અગ્નિના અને પાત્ર કે જે સંયમમાં ઉપકારી છે તેમાં ઉપયોગમાં જીવ વિરાધના બહુ થાય છે. પરિગ્રહ બુદ્ધિના કદાગ્રહને છેડી શાસ્ત્રીય પથને ૪. વસ્ત્રથી એકેન્દ્રિય-બેઈન્દ્રિય વગેરે સૂક્ષ્મ અનુસરે તેમાં જ શ્રેય છે.
જીની પ્રમાર્જના-રક્ષણ થાય છે. વાચક સિદ્ધસેને પણ કહ્યું છે કે
પ. મૃતકને આચ્છાદન કરવા માટે શ્વેત મોક્ષને માટે ધર્મસાધન અથે જ પ્રમાણે વસ્ત્રને અત્યાવશ્યક ગયું છે. શરીર સાચવવામાં આવે છે, અને જે પ્રમાણે ૬. રોગી માણસના પ્રાણું વસ્ત્ર વગર શીધ્ર શરીર ધારણ કરવા માટે ભિક્ષા લેવામાં આવે ક્ષીણ થાય છે. છે તે જ પ્રમાણે પાત્ર અને વસ્ત્ર પણ ગ્રહણ ૭. જનતાના સંસર્ગમાં આવતા સ્ત્રી-પશુકરવા જોઈએ.
પંડકાદિના દર્શનથી વિકારદાય ન થાય તે માટે જિનવરાએ સંયમસાધનામાં સહાયક વસ્ત્ર- વસ્ત્રની ખાસ અગત્ય છે. પાત્રને ઉપગ્રહ કહ્યા છે, પરિગ્રહ કહ્યા નથી; ઈત્યાદિ અનેક હિતકર પ્રોજન હોવાથી માટે વસ્ત્ર–પાત્ર રાખવામાં કઈ પણ પ્રકારે સંયમરક્ષા અર્થે જરૂર પૂરતા વસ્ત્ર સ્વીકારી દૂષણ નથી.
શિવ સાધનામાં ઊજમાળ બનવું એ જ શ્રેયસ્કર છે.

Page #21

20202030@@@@@@ 0િ શ્રીમાન ચશોવિજયજી. આ @0oucea (4) 32900000
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૭૯ થી શરુ ) લે-ડો, ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા M. B, 8, . ધન્ય તે મુનિવર રે.
હોય, પણ જે શુદ્ધપ્રરૂપક હોય, તે સંવિ જે ચાલે સમભાવે;
પાક્ષિક પણ જિનશાસનને શોભાવે છે; કારણ ભવસાયર લીલાએ ઉતરે,
કે તે સરળ પરિણામી, નિર્દથી હાઈ પોતાના સંચમ કિરિયા નાવે. ધન્ય
સાધુ પણ દાવ કે ડેાળ કરતું નથી, પણ ભેગ પંકે તજી ઉપર બેઠા,
સંવિઝપાક્ષિક છીએ, એમ સરળતાથી કહે છે.
ઇત્યાદિ વાત પણ ત્યાં વિસ્તારીને ચચી છે. પંકજ પરે જે ન્યારા; સિંહ પરે નિજ વિકમથુરા,
પણ જેનામાં સાચું આદર્શ મુનિ પણું પણ
નથી, ને જે નિર્દભ સંવિઝપાક્ષિક પણ નથી, ત્રિભુવન જન આધાર. ધન્ય
ને પિતે સાધુ છે, મુનિ છે, આચાર્ય છે, એમ જ્ઞાનવંત જ્ઞાની શુ મળતા, મેટાઈમાં માચે છે, અને બાહ્ય ક્રિયાને ડાળતન મન વચને સાચા
ડમાક ને આડંબર કરે છે, તેની ભવ–અરઘટ્ટદ્રવ્ય ભાવ સુધા જે ભાખે, માલા ઘટે નહિં.
સાચી જિનની વાચા ધન્ય માચે ટાઇમાં જે મુનિ, તે મુનિવરે ધન્ય છે કે જે સમભાવે રાગ- ચલવે ડાકડમાલા; દ્વેષ રહિતપણે ચાલી રહ્યા છે ! જે આત્મસં- શુદ્ધ પ્રરૂપણ ગુણ વિણ ન ઘટે, યમરૂપ આત્મપરિણતિમય શુદ્ધ ક્રિયારૂપનૌકાવડે તસ ભવ અરહટમાલા, ધન્ય આ ભવસમુદ્રને લીલામાં-રમત માત્રમાં પાર એવા કહેવાતા દ્રવ્ય સાધુએ કે દ્રવ્ય ઊંતરી જાય છે ! ભેગ–પંક છોડી દઈ, જે તે આચાર્યો પોતાનો શિષ્ય સમુદાય સંચે છે, પણ ઉપર ઉદાસીન થઈને પંકજકમલની જેમ મનને ખેંચતા નથી! અને ગ્રંથ ભણી લેકને ન્યારા થઈને બેઠા છે, સિંહની જેમ જે આત્મ- વંચે છે-છેતરે છે! તેઓ કેશ લુંચે છે, પણ પરાક્રમી શૂરવીર છે–પોતાના આંતરશત્રુઓને માયા-કપટ મુંચતા નથી ! આવા જે હોય તેના હણવામાં વીર છે, ને જે ત્રિભુવન જનના પાંચ વ્રતમાંથી એકે વ્રતનું ઠેકાણું રહેતું નથી ! આધારરૂપ છે. જે પોતે જ્ઞાનવંત-આત્મજ્ઞાની
નિજ ગણ સંચે, મન નવિ પંચે; છે ને જ્ઞાની પુરુષો સાથે હળીમળીને રહે છે. જે તન-મન-વચને સાચા છે, અને જે દ્રવ્ય
ગ્રંથ ભણી જન વચે; ભાવથી શુદ્ધ એવી સાચી-જિનની વાચા વદે છે, સાચા વીતરાગપ્રણીત માર્ગનો ઉપદેશ આપે
તે ન રહે વ્રત પંચે, ધન્ય છે, એવા તે નિગ્રંથ મુનિવરોને-શ્રમણોને જે ગ–ગ્રંથના ભાવ જાણતા નથી અને ધન્ય છે !
જાણે તે પ્રકાશતા નથી, અને ફેકટ મોટાઈ તથારૂપ મુનિગુણું ધારવા જે અસમર્થ મનમાં રાખે છે, તેનાથી ગુણ દ્વર નાશે છે !

Page #22

૯૯
તસ ગુણ દૂરે નારશે. ધન્ય પર-પરિણતિ પેાતાની માને,
જે પરપરિણતિને પેાતાની માને છે ને આ` ધ્યાનમાં વર્તે છે, અને જે મધ-મેાક્ષના કારણ જાણુતા નથી, તે પાપશ્રમણ તે પહેલે ગુણ-જિનવચન અન્યથા દાખવે,
ઠાણે છે, તે અજ્ઞાની દ.ભી-સાધુએ પેાતાને ભલે છઠ્ઠું ગુણઠાણે માનતા હાય કે મનાવતા હાય, પણ તે તે પહેલા ગુગુઠાણે જ વર્તે છે. “ ચેાગ ગ્રથના ભાવ ન જાણું, જાણે તા ન પ્રકાશે; શકટ માટાઈ મન રાખે,
વરતે આરત ધ્યાને; બંધ મેક્ષ કારણ ન પિછાને,
તે પહિલે ગુણુડાણે, ધન્ય૦ ’ ઇત્યાદિ પ્રકારે કુસાધુએની સખત ઝાટકણી કાઢી નિર્મલ મુનિપણાના આદર્શની ત્યાં સુપ્રતિષ્ઠા કરી છે.
તે જ પ્રકારે સવાસા ગાથાના સ્તવનમાં પણ તેમણે પેાતાની શાસન પ્રત્યેની અતરદાઝ
કહે છે કે
46
વેધક શબ્દોમાં વ્યક્ત કરી છે. તે ગુરુનિવાસના પાશમાં, હરણ પૂરે જે પડયા લાક રે; તેહને શરણ તુજ વિણ નહિ, ટળવળે આપડા ફ્રાન્ક જ્ઞાન દન ચરણ ગુણ વિના, જે કરાવે ૐ લા ચા ર
લુટીઆ તેણે જન દેખતાં, કિહાં કરે લાક પાકાર ૐ ભાદિક ધનું કે ટાયર્ડ ક્રુગુરુ તે દાખવે, શુ થયુ' એહ જગ શૂલ રે ?
કામક
અધિકનુ, નવ મૂલ રે;
રે;
રે;
રે
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
કલહકારી કદાગ્રહભર્યો, થાપતા આપણા ખેલ રે,
આજ તા વાજતે ઢોલ રે; સ્વામી સીમંધર વિનંતિ.
17
ઇત્યાદિ પ્રકારે કુગુરુએ સંબંધી તીવ્ર પેાકાર તેમણે પાડ્યો છે, ને સદ્ગુરુના જ આશ્રય કરવાની ત્યાં ભલામણ કરી છે. પછી ત્યાં જ તેઓએ ધર્મોના મમ પ્રકાણ્યા છે કે-અહા ! તમે પારકે ઘેર ધર્મ જોતાં શુ ા છે ? નિજ ઘરમાં જે ધર્મ છે તે કેમ જોતા નથી ? કસ્તૂરી મૃગ જેમ કરતૂરીના પરિમલને! મમ જાણતા નથી, ને બહાર શોધવા કરે છે, તેમ તમે મિથ્યાદષ્ટિ અંધ બનીને બહાર ધર્મને શેાધવા શું કા છે? આ ધર્મ તમારા પેાતાના આત્મામાં જ છે, ખહાર નથી, માટે ત્યાંથી જ શેાધે.
“ પરઘર જોતાં રે ધમ તુમે ફરે,
નિજ ઘર ન લહેા રે ધ; જેમ નવ જાણે રે મૃગ કસ્તુરીઓ, મૃગમદ પરિમલ મ-શ્રીસીમ ધર’
જેમ સ્ફટિક રત્નની નિ'લતા એ જ એને સ્વભાવ-ધમ છે, તેમજ જીવના સ્વભાવ એ જ એનેા ધર્મ છે. અને તે કષાય અભાવરૂપ નિર્માળ ધર્મ વીર ભગવાને પ્રકાશ્યા છે. જે
જે અશેનિરુપાધિકપણું, રાગ-દ્વેષ, મેહ-વિષય— કષાય આદિ ઉપાધિથી રહિતપણું, તે તે શે ધર્મ છે એમ તમે જાણેા. અને તે ધર્મ સભ્યષ્ટિ ગુણુસ્થાનથી માંડીને શિવસુખની પ્રાપ્તિ પર્યંત ઉત્તરાત્તર પ્રગટતા પામતા જાય છે.. “ જેમ નિ લતા હૈ રત્ન સ્ફટિકતણી, તેમ જ જીવ સ્વભાવ;

Page #23

જ્ઞાન ગીતા શતક. આ
(ગતાંક ૫૪ ૫૬ થી ચાલુ)
(મનહર છંદ.) અવિરતિ પણું ત્યાગી, અંતર થઈ વૈરાગી, સમતા સુખનાં રાગી, આતમાથી થઈએ, આતમામાં ચિત્ત જેડી, મૂકી મન દેડાડીકરમ બંધન તેડી, મુક્તિ પદ પામીએ; કરમ વિપાક જેમ, ઉદયમાં આવે તેમ; વેદી એ સકામ ક્ષેમ, નિરજરા કરીએ જગત જંજાળ જઈ, આતમાનું ભાન ખેઈ, રાગ દ્વેષ કરી કે, આશ્રવ ન રહીએ. ૯ કરે ન કંઈ ઉપાધિ, અંતર રાખે સમાધિ રહીને નિરપરાધી, પ્રવૃત્તિનાં યુગમાં; સરખાં નહિ સંજોગ, આવે વળી કદી રોગ; નિશ્ચલતા રાખી યેગ, લીન નહિં ભેગમાં; કુટુંબ પાલન કરે, ભેગમાં ન ચિત્ત ધરે, અનાસક્ત ભાવે ફરે, જ્ઞાની જન લેકમાં; ધર્મ અર્થ અને કામ, જાવા મુક્તિ પુરી ધામ; ક્રિયા કરતાં તમામ, ધ્યેય રાખી લક્ષમાં. ૧૦ નિવિકલ્પ મૌન ગ્રહી, સમતા ભાવમાં રહી; ચિત્તમાંહી શાંતિ વહી, વિકલપને વાળવા; સંકલ્પવિક૯પ પાણી, કરમેને લાવે તાણી; વીરની આગમવાણી, વિકલપોને ટાળવા; એકની તો એક વાત, વાણી પાડે જુદી ભાત; વીરવાણુ સુણ બ્રાત, વિપિને ખાળવા; આગમનાં શિખરેથી, જ્ઞાન સરિતા વહેતી; ગુરુમુખ શ્રવણથી, સંયમને પાળવા. ૧૧ વિરતણું વાણી સુણી, લાગણીઓ થાય કુણી; આતમાં અનંત ગુણ, પ્રગટ જણાય છે; ગુરુ વિના જ્ઞાન નહિં, ગુરુ વિના ભાન નહિં; સદ્ગુરુ સંગ ગ્રહી, આગમ ભણુય છે; નહિ નય ન્યાય જ્ઞાન, નહિં ગુણસ્થાન ભાન; કયાંથી થાય આત્મધ્યાન ? સહેજે સમજાય છે; કર્યું હોય પુન્ય પૂરું, મળે આતમાથીં ગુરુ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય ખરું, તત્વને પમાય છે. ૧૨ જડ જાણે જડ રૂપ, આતમાં ચેતન ભૂપ; આતમ દ્રવ્ય અરૂપ, પ્રજ્ઞાથી પિછાણીએ; ધરમ અધમ દ્રવ્ય, આકાશ ને કાળ દ્રવ્ય; ગુણ પરયાય દ્રવ્ય, શ્રુતથકી જાણીએ; શબ્દ-રૂપ-રસ–ગંધ, સ્પર્શ જડને સંબંધ; નિશ્ચયે આત્મા અબંધ, નય જ્ઞાન વાણીએ; ચલન સ્થિરતા ગુણ, ધરમ અધર્મ સુણ સહાયકારી બને ગુણ, અરૂપી જ જાણીએ. ૧૩ જેહ આપે અવકાશ, તેહ અરૂપી આકાશ; પરિવર્તનાદિ કાળ, દ્રવ્ય એ છ માનીએ; ષ દ્રવ્ય નિત્ય જાણે, સ્યાત્ પદથી પિછાણે; અનેકાંતને વખાણે, પ્રરૂપ્યું જે જ્ઞાનીએ; નામ અને સ્થાપના, દ્રવ્ય-ભાવ નિક્ષેપના નય નિક્ષેપ રચના, ગુરૂગમે પામીએ; જવાછવ પુન્ય પાપ, આશ્રવ સંવર બંધ, નિરજરા અને મોક્ષ, નવતત્વ જાણીએ. ૧૪
તે જિન વીરે રે ધર્મ પ્રકાશિઓ, ઈત્યાદિ ઈત્યાદિ પ્રકારે શુદ્ધ ધર્મનો ઉદ્યોત પ્રબળ કષાય અભાવ...શ્રી સીમંધર, કરી પ્રખર સમાજસુધારક તરીકે અને આદર્શ જે જે અંશે રે નિરપાધિકપણું,
ધર્મઉદ્ધારક તરીકે આ પુરુષને સમાજની
ને ધર્મના અનુપમ સેવા બજાવી છે. તેમના તે તે જાણે રે ધર્મ,
આ વચનો વર્તમાન જૈન સમાજને તો વિશેષ સમ્યગ્દષ્ટિ રે ગુણઠાણુથકી, કરીને લાગુ પડે છે, ને તેને તે ઉપરથી ઘણે જાવ લહે શિવશર્મ...શ્રી સીમધર.” ધડ લેવા જેવું છે.
(અપૂર્ણ)

Page #24

છે. સોનેરી વચનામૃત
છે.
(લે. મુનિરાજશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ અમદાવાદ.) (૧) પિતાને માટે જે કાર્ય ન ગમતું હોય કરતાં તેની શારીરાદિક ચેષ્ટ પર વિશેષ તેવા કાર્યની પ્રવૃત્તિ બીજાને માટે કરવી નહીં. ધ્યાન રાખવું.
(૨) પિતાને જે પ્રિય હોય તેવી વસ્તુ (૬) નિદાની બીકે નિંદિત કાર્ય કરવું નહિ. ગમે ત્યાં અથવા ગમે તેની પાસે હોય તે જોઈને (૭) શ્રદ્ધાની પ્રથમ જરૂર છે, તે વિના રાજી થવું પણ ઈર્ષ્યા કરવી નહીં.
એક વાત હદયમાં સ્થિર થઈ શકતી નથી. (૩) મનમાં જે કાર્ય કરવાનો ઉત્સાહ શ્રદ્ધામાં શ્રદ્ધાંતર થાય તો તેનું નામ શ્રદ્ધા થયો હોય તે કાર્ય કરવામાં મુહૂર્ત કે શુકન કહેવાય નહિં. જેવાં નહીં.
(૮) વિચાર કરતાં ન સમજી શકાય તેવી (૪) કેઈ પણ જાતની મૂંઝવણમાં ડાહ્યા વાત હોય તો તે ખોટી વાત છે, એમ માણસની સલાહ લેવા નીકળવું તેના કરતાં માનવું નહિં. આપણુ મનને ડાહ્યું બનાવવું કે જેથી તે (૯) જેટલું આપણે સમજી શકતા હોઈએ ગમે તે વખતે સલાહ આપી શકે.
તેટલું જ સાંભળવું અને વાંચવું; કેમકે નહિ (૫) કોઈ પણ માણસ આપણી પાસે સમજાયેલી વાત ચિત્તને ક્ષોભ કરે છે. કાંઈ વાત કહે. તે તેની વાત ઉપર લક્ષ રાખવા (૧૦) વીતરાગે રાગદ્વેષનો ત્યાગ કરે
શ્રુતજ્ઞાન લઈ સાર, વિશુદ્ધ આત્મવિચાર; સમજીને સારાસાર, મુક્તિ પંથે પડીએ; નિશ્ચય ને વ્યવહાર, ચક્ર બે રથના ધાર; પરમાર્થ પંથ પાર, સહેલાઈથી ચડીએ, આતમામાં થઈ મગ્ન, સુમતિથી કરી લગ્ન કરમથી થઈ નગ્ન, આત્મરતિ લઈએ; હર્ષ શોક કાઢી મ્હાર, આનંદ ગ્રહી અપાર; પ્રેમ રસ ખોલી દ્વાર, અમીપાન કરીએ. ૧૫ શાંત સુધારસ ધાર, વીરલા જે નરનાર, પામે છે નસીબદાર, સુખમાં સોહાય છે; આતમમંદિર દ્વાર, સંવર જ્યાં ચોકીદાર આશ્રવનાં નહિં ભાર, આવી ત્યાં શકાય છે; પાંચ મન ધારી યમ, પાળી દશમ નિયમ, આસન ને પ્રાણાયામ, ચોગ. સિદ્ધ થાય છે; પ્રત્યાહાર ને ધારણા, સુધ્યાનતણાં પારણાં; જે બાંધવા વિચારણા, સમાધિથી થાય છે. ૧૬ પરભાવથી રહિત, સ્વભાવમાં રહી સ્થિત ધ્યાનમગ્નતામાં પ્રીત, રાખો લક્ષ પ્રેમથી; ઉપગ એજ ધ્યાન, મનડાને કરી ખ્યાન; પ્રગટાવે આત્મજ્ઞાન, શુદ્ધિ રાખી ક્ષેમથી; શુભથી અશુભ ટાળી, પછી દઈ તેને તાળી; શુદ્ધ નિજરૂપ ભાળી, મુક્ત થવું તેમથી; પત્ની ગૃહ કાજ કરે, પતિમાંહી ચિત્ત ફરે, તેમ સાધક સંસારે, અનાસક્ત નેમથી. ૧૭ જેહ જ્ઞાની જન ગુણી, કટુ વાણી કાન સુણી, ક્રોધ અગનીની ધુણી, ક્ષમા જલે ઠારતા, અપમાન કરે કે, ગુણ જન તેહ જોઈ; ઉદાસ ન થાય રેઈ, નમ્રભાવ ધારતા માયા છળ કરે નહિં, કરે તેને જાણે સહી, સરળતા ભાવ ગ્રહી, કપટને વારતા કરે નહિં કદી લાભ, પરભાવે થાય ક્ષોભ, વૃત્તિ વહે નિરલોભ, સંતેષ વધારતા. ૧૮ (ચાલુ)
અમરચંદ માવજી શાહ,

Page #25

સોનેરી વચનામૃત
૧૦૧
એ જ ધર્મ બતાવેલ છે. જે જે પ્રવૃત્તિમાં રાગ- નબળાઈ સમજવી. કેઈનું જોઈ તેવું થવાનું મન દ્વેષની ઉત્પત્તિ થતી હોય ત્યાં ધર્મ નથી. થાય તે પણ આપણા મનની નબળાઈ છે.
(૧૧) અરિહંતની પૂજા કરનારે અરિહંત (૨૧) અમુક કાર્ય અથવા અમુક પ્રવૃત્તિ ઉપર પ્રેમ પ્રથમ પન્ન કરે જોઈએ. તે પ્રેમ ઉત્તમ છે એમ જે સમજાય તો તેમાં બીજાને દુનિયામાં ગમે તે ચીજના પ્રેમ કરતાં વધારે વાદ ન કરતાં આપણે કરી લેવું જોઈએ. ઉત્તમ જોઈએ.
(૨૨) શ્રૃંગાર કરતાં વૈરાગ્ય વધારે (૧૨) ગુરુ-દર્શનથી અથવા તેમની દેશ- સ્વીકારો. નાથી આપણને લાભ થવો જોઈએ અને તે (૨૩) શૃંગાર ઉપાધિ વધારનાર છે. વૈરાગ્ય જે ન થતો હોય તો દર્શનમાં કે સાંભળવામાં તેથી વિપરીત છે. આપણું ખામી છે અથવા તો તે સ્થળ તે
(૪) આપણે સંસાર અને સંસારમાં પ્રાપ્તિનું નથી એમ માનવું જોઈએ.
રહેલા પદાર્થો ભૂલી જવાની જરૂર છે. તો જે (૧૩) દરેક વાત નિષેધના રૂપમાં બોલવા સંસારમાં નવું નવું જોયા કરીએ તો તેથી કરતાં પ્રતિપાદનના રૂપમાં બોલવી.
સંસારના સ્મરણમાં વિસ્મૃતિ ન થતાં વધારે (૧૪) ધર્મ સંબંધમાં વિવાદ ન કરતાં થાય છે. સંવાદ કરે.
( ૨૫) બાલ, યુવાન અને વૃદ્ધ એમ (૧૫) કેઈ માણસને આપણા વિચાર વ્યવસ્થા બદલાવાની સાથે આપણે વિચારે તરફ ખેંચવો હોય તો આપણું વિચારે પ્રશંસા. બદલાવા જોઈએ. પૂર્વક તેના મગજમાં ઠસાવવા પણ તેથી પ્રતિ- (૨૬) જે કાંઈ ધર્મકાર્ય કરો તેનું રહસ્ય પક્ષી વિચારનું ખંડન અથવા નિંદા કરવી નહીં. સમજવાની પહેલી ઈચછા રાખવી.
(૧૬) એક શિષ્ટ પુરૂષની પ્રશંસા એવા (૨૭) જે કાર્ય કરવાના આપણે અધિપ્રકારે ન કરવી જોઈએ કે જેથી બીજા શિષ્ટ કારી હોઈએ અને કરી શકીએ તેટલું જ માથે પુરૂની નિંદા થઈ જાય.
લેવું. નહિં તે આપણે વિશ્વાસઘાતી ગણાઈએ. (૧૭) તીર્થોની પ્રશંસા કરતાં બીજા (૨૮) પ્રભાત-કાળમાં ઊઠી ઉત્તમ પુરૂતીર્થોની ન્યૂનતા ન બતાવવી.
નાં નામ લેવા, નવકાર–મંત્ર જાપ જપ, (૧૮) જિંદગીમાં એવું એક ધર્મ અનુ- પાર્શ્વનાથ ભગવાનની એક બાધી ને કરવાલી દાન કરવું જોઈએ કે જે જિંદગીના છેડા સુધી ગણવી, વિચારો સારા રહે. ટકી શકે.
(૨૯ ) ખુલ્લાં દાન કરતાં ગુપ્ત દાન વધારે (૧૯) મૂરખ આગળ અથવા તો બીજા ઉત્તમ છે. ધર્મવાળા આગળ આપણા દેવગુરુધર્મની (૩૦) ધર્મકાર્યોમાં કારણે મેળવી રાજી પ્રશંસા એટલી હદ સુધી ન કરવી જેથી ન થવું પણ તેથી કાર્ય થતું જોઈને આનંદ પામવે. ઉશ્કેરાઈ જઈ તેને નિંદા કરવાનું મન થાય. (૩૧) ધર્મ કરવાને માટે અમુક વખતની
( ૨૦ ) આપણું શક્તિ અથવા તે પુન્ય ઈચ્છા ન રાખવી. રોજ બીજા કાર્યો સાથે તે ઉપરાંત જે ઇચ્છા થાય તે આપણા મનની પણ એક કાર્ય માની ર્યા જ કરવું.

Page #26

૧૦૨
( ૩૨ ) જેટલું પ્રમાણિકપણું આપણે રાયદંડ કે દુનિયાની બીકે સાચવીએ છીએ તેના કરતાં પાપની મીકે વધારે સાચવવાનું મન થાય તેમ ટેવ પાડવી.
(૩૩ ) આપણે મરવુ છે ચાસ અને મરીને કયાંય પણ જવાનું તા છે જ, તેા કયાં જશુ' તેના વિચાર કરવા.
( ૩૪) ખીજાએનાં દૂષણૢા જોવા કરતાં પહેલાં આપણાં દૂષણે જેવાં.
(૩૫ ) અનીતિનું કામ કરવાથી ગમે તેટલેા ફ્ાયદા થતા હાય તેા તે દૈખીને રાજી ન થવું. ( ૩૬ ) ધર્મનાં અનેક કામ છતાં જેમાં આપણું ચિત્ત વધારે ચોંટતુ હાય તે કાર્ય વિશેષ કરવું.
( ૩૭ ) જે હેતુથી જે ધર્મનુ કામ કરવા ફરમાવેલ છે તે હેતુ જો ન સચવાતા હેાય તે તે કામ ન કરવું.
( ૩૮ ) ટૂંકી દૃષ્ટિ રાખવાથી ઇર્ષાળુ થવાય છે. ( ૩૯ ) જે પોતામાં ન હેાય તે પેાતામાં મનાઇ જવાથી જ અહંકાર પેદા થાય છે.
(૪૧) દરેકની ઇચ્છા જુદી જુદી હેાય છે. બીજાની ઇચ્છા ઉપર આપણે દ્વેષ કરીએ તે આપણી ઇચ્છાને માટે પણુ તેમજ અને
(૪૨ ) જે કુળમાં અને જે ધર્મમાં ઉત્પન્ન થયા હાઈએ તેની નામનિશાની પેાતાના કુળમાંથી ખીલકુલ નાશ કરવી નહીં. નહીં તે ઇતિહાસમાં ગેટાળે વળે.
(૪૩) આપણાં બાળકને આપણા અનુભવની કેળવણી જરૂર આપી જવી. તે જેટલી ઉપચાગી છે, તેટલી મીજી કેળવણી નથી.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
(૪૪) માણસની જિંદગીના અમુક ભાગ પરલેાકનાં સાધનને વાસ્તે અવશ્ય રાખવા જોઇએ. (૪૫) જ્ઞાનીના વચન ઉપર શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસ રાખવા જોઇએ.
( ૪૬ ) આપણી રીતિ અજ્ઞાનીઓની રીતિથી જુદી પડતી જાય અને જ્ઞાનીઓની રીતિ સાથે મળતી જાય તેમ ધ્યાન રાખવું.
( ૪૭ ) આપણા વિચારોમાં કેટલે ફેર પડ્યો? વિચારામાં વધારો થયા કે ઘટાડા? તેની વ આખરે તપાસ કરવી જોઇએ.
( ૪૦ ) મરજી વિરુદ્ધ જોવાથી કે સાંભળ-તે વાથી ક્રોધ ઉત્પન્ન થાય છે.
(૪૮) આપણા હૃદયને જે કાય શુદ્ધ લાગતુ હાય તે ન કરવાને માટે કોઇની સીફા રસ માનવી નહીં.
(૪૯ ) જે પરમેશ્વરનું નામ આપણે લઇએ છીએ તે એક દિવસે આપણી જેવા હતા, તા આપણે તેમના જેવા શું કામ ન થઇ શકીએ ?
(૫૦) શાસ્ત્રો વાંચવાં કે સાંભળવાં, તેમાં આપણે આપણને જેટલુ અનુકૂળ હાય તેટલું ગ્રહણ કરી લેવું.
( ૧૧ ) પાપનું કામ જાણ્યા પછી જો આપણે કરીએ તેા વધારે નિર્દયતા ગણાય.
( ૧૨ ) પુન્ય અંધ કરતાં કર્મ ક્ષયને વધારે ઇચ્છવેા.
( ૫૩ ) એક આંખમાં પ્રીતિ અને એક આંખમાં ભીતિ, એક આંખમાં અમી અને એક આંખમાં ઉગ્રતા, ધી પાસે ધીને જતાં આન દ થાય, પણ ધર્મ ના વિરોધીને તા પેાતાનાં ધર્મ વિશેષરૂપ પાપના ભય રહેવા જ જોઇએ.
( ૧૪ ) વિષયવિકાર, એ એવી લેાભાવનારી વસ્તુ છે કે જેમ બને તેમ વિષય વૃત્તિને તાજી કરનારાં નિમિત્તોથી પણ માણુસે દૂર રહેવાના જ પ્રયત્નમાં રહેવું જોઇએ.

Page #27

.......વર્તમાન સમાચાર...... ગુજરાંવાલા (પંજાબ)
અને અધ્યક્ષ-મહાશયનાં સુંદર પ્રસંગચિત વિવેકાર્તિકી પુનમ શ્રી સિદ્ધાચળના પટ્ટો દર્શન અને થયા હતા. મહત્સવ કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીની
સીઆલકેટમાં પ્રતિષ્ઠા અને દીક્ષા. જન્મજયંતિ.
પંજાબના પ્રસિદ્ધ ઔદ્યોગિક નગર સીઆલપૂજ્યપાદ આચાર્યશ્રીમદ વિજયવલ્લભસુરીશ્વરજી ફટમાં પૂજ્યપાદ આચાર્ય શ્રીમદ્વિજયવલ્લભસૂરીશ્રી સંધની સાથે કો આમાનંદ જૈન ભુવનમાં શ્વરજી મહારાજનું સં. ૧૯૯૭ નું એક ઐતિહાસિક શ્રી સિદ્ધાચલજી તીર્થનાં પદ દર્શનાર્થે પધાર્યા ચોમાસું થએલ કે જેમાં આચાર્ય મહારાજના સદુહતા અને વંદના વિધિવિધાનપૂર્વક કરી હતી. પદેશથી ૨ સિવાય અનેક જૈનેતર ભાઈએ પણ
શ્રી આત્માનંદ જૈન ગુરૂકુળ( પંજાબ નાં જૈનધર્મના પરમ અનુરાગી થયાં. આવા મેટા શહેપ્રીન્સીપાલ પંડિત રામરૂપામલજીની અધ્યક્ષતામાં રમાં શ્રાવકો માટે પ્રભુપૂજનનું કાંઈ પણ સાધન નહીં કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય ભગવાનની જન્મ- હોવાથી આચાર્યદેવના સદુપદેશથી શ્રીજિનમંદિરની જયંતિ સમારોહપૂર્વક ઉજવવામાં આવી હતી. નીંવ નાંખવામાં આવી અને પાંચ છ વર્ષ માં સકલ- આચાર્યશ્રીજી અને પન્યાસ શ્રી વિકાસ વિજય- શ્રીસંઘના સહકારથી બે માળનું ગગનચુખી એક જીએ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય અને પરમહંત મહારાજા ચોમુખ ભવ્ય દેરાસર તૈયાર થયું, જે જમીનની કુમારપાળનાં વિષયમાં સુંદર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેથી શિખર સુધી ૧૦૨ ફીટ ઊંચું છે. તેની પ્રતિષ્ઠા
પંન્યાસ સમુદ્રવિજયજીએ આજકાલની પરિસ્થિતિ આચાર્યશ્રીજીના વરદ હસ્તે વિ. સં. ૨૦૦૩ ના વિષે વિવેચન કરતાં જણાવ્યું હતું કે શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય માગસર સુદિ ૫ શુક્રવાર તા. ર૯-૧૧-૪૬ ના રોજ ભગવાન જેવા ગુરૂદેવ અને પરમાહંત મહારાજા છાયા લનના શભ મદમાં મોટા સમારેહપૂર્વક કમારપાળ જેવા રાજી હાત તે આજે જે પરિસ્થિતિ કરવામાં આવી છે. પહેલા મંજીલમાં ચાર શાશ્વતી બંગાલાદિની થઈ રહી છે તે કદાપિ ન થાત. જે જિનપ્રતિમાએ ઋષભ, ચદ્રાનન, વારણ અને આવા ભયંકર સંકટમાં સપડાઈ ગયા છે તેવાઓને વર્ધમાનસ્વામી ભગવાનની અને બીજા મંજીલમાં તન, મન, ધનથી મદદ આપી ઉગારી લેવાનું દરેકે શ્રી શાંતિનાથામિની ચ મુખી પ્રતિમા તખ્તનશીન દરેક મનુષ્યનું કર્તવ્ય છે.
કરવામાં આવી છે. તેમજ પુજ્યપાદ બુરાયજી જે જે જ્ઞાતિનાં હિન્દુઓને બળાત્કારે મુસલમાન મહારાજ તથા શ્રી મૂલચંદજી મહારાજ અને શ્રી બનાવવામાં આવ્યા છે તે તે જ્ઞાતિનાં આગેવાને, આત્મારામજી મહારાજની ધાતુમયી પ્રતિમાઓ બિરાનેતાઓ અને ગુરૂઓને તેમજ લાગતાવળગતાઓને જમાન કરવામાં આવે છે. મારી ભારપૂર્વક જબરદસ્ત ભલામણ છે કે તેઓને જો કે આજકાલની આવી કટોકટીની પરિસ્થિ. સમાધી, મદદ આપી પાછા પોતપોતાની રાતિમાં તિમાં વધેડો કાઢવામાં અનેક વિધ ઉપરિત ભેળવી લેવા જોઇએ. જો આમ કરવામાં તેઓ પાછા થયા હતા, પરંતુ પૂજ્ય આચાર્યદેવના પ્રતાપથી તથા પડશે તે પાછળથી પરતાશે કેમકે જેઓ ગાય રક્ષક અત્રેના હિન્દુ તેમજ મુસલમાન ભાઈઓ અને ખાસ હતા તેઓ ગાયભક્ષક અને હિંદુત્વના નાશક બનશે. કરીને ખત્રી મદનલાલજીના પરિશ્રમથી એવં રા.રા.
પંડિત રામલાલાજી અને ગુરુકુળના વિદ્યાર્થીઓ અંગ્રેજ બહાર પોલિસ કપ્તાન સાહેબ અને શ્રીમાન

Page #28

૧૦૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
પિલિસ સુપ્રિટેન્ડન્ટ સાહેબની મહેરબાનીથી પ્રભુને મહત્સવની પૂર્ણાહૂતિમાં જીવદયા ખાતે રે. ચાંદીના રથમાં બિરાજમાન કરી શ્રજિનમંદિરથી ૧૭૦૦) થયો જેમાંથી અત્રેની શૈશાળામાં આપવામાં બપોરના બાર વાગે રથયાત્રાને શાનદાર વર આવેલ છે અને દીનદુખીઓને મદદ આપવામાં આવેલ ચઢાવવામાં આવ્યો હતો.
(મળેલું ) ચોમુખ બજારમાં અત્રેના રહીશ રાવસાહેબ
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા તરફથી પૂજ્ય મહાલાલા કરમચંદ અગ્રવાલ ઍનરરી મેજીટેટ તરફથી
ભાશ્રી મૂળચંદજી મહારાજની સ્વર્ગવાસ તિથિ અંગે સહને ચાપાર્ટી અને પંચમેવાની પ્રભાવના આ૫- માગશર વદ ના રે જ દાદા સાહેબ જીનાલયમાં સવારે વામાં આવી હતી.
પૂજા ભણાવી જયતિ અને યોગ્ય પ્રવચને શ્રીયુત છઠ્ઠના રોજ શાંતિસ્નાત્ર પૂજા અને સાતમના
વલભદાસભાઈ ત્રીભવનદાસ ગાંધી વિગેરેના થયા બહદુસ્નાત્ર પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. પ્રતિદિની હતા. રાત્રિના આંગી રચના કરાવવામાં આવેલ. સર્વ ક્રિયા શેઠ કુલચંદભાઈ વળાદવાળાએ કરાવી હતી. જયંતિ ઉજવવા તળાજા જવાનો ઠરાવ છે. પરંતુ
આ પ્રસંગે દેશદેશાંતરથી હજારો ભાઈ બહેનો મેઘવારી તેમજ કેટલાક કારણોસર આ વર્ષે તળાજા આવ્યા હતા. આ મંદિરના નિર્માણમાં અને પ્રતિષ્ઠાના જવાનું બંધ રાખવામાં આવ્યું હતું. કાર્યમાં સ્થાનિક શ્રીસંઘને ગુજરાંવાલા નિવાસી લાલા કપૂરચંદજીએ બહુ પરિશ્રમ વેઠી અપૂર્વ સેવા આપી
સાભાર સ્વીકાર. છે તેમજ અત્રેના હિન્દુ અને મુસલમાનભાઇઓએ
૧ શ્રી સ્તવન સઝઝાય સંગ્રહઃ મૂલ્ય પણ બહુ સહકાર આપ્યો છે. અને પ્રતિષ્ઠાના દિવ, ૧-૨-૬ સ ગ્રાહક, શ્રી મદ્ વિજય લલિતસૂરિજી મહાસામાં સર્વ વ્યવસ્થા ગુજરવાળાના શ્રી સંઘે જાળવી
રાજ તરફથી ભેટ મળેલ છે. હતી. તે બદલ તેઓ સહુ ધન્યવાદને પાત્ર છે.
૨ શ્રી સુભાષચન્દ્ર બેઝઃ કી. રૂ. ૨-૯•
૩ ઝાંસીની રાણું ઝીન્દાબાદ દીક્ષા મહોત્સવ.
કી. રૂા. ૨-૮- સુધીઆનાનિવાસી મહૂમ લાલા પન્નાલાલજીના
૪ પારકા ઘરની લક્ષ્મી: કી. રૂા. ૩-૮-૧
ઉપરના ૨ થી ૪ ત્રણ પુસ્તકો પ્રકાશક શ્રી ગૂર્જર ધર્મપત્ની અને ગુજરાંવાલાનિવાસી લાલા મોતી. લાલજીની સુપુત્રી પ્રકાશવંતી બહેનને મોટા સમારોહ
ગ્રંથ રત્ન કાર્યાલય, અમદાવાદ, તરફથી ભેટ મળ્યાં છે.
ગ્રંથે પઠન પાઠન કરવા લાયક છે. પૂર્વક પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવના વરદ હસ્તે સદિ ૭ રવિવારના રોજ દીક્ષા આપવામાં આવી છે. સાથી ૫ રન યાતિ : લેખક અને પ્રકાશક, પ્રભશ્રી દમયંતીશ્રીજીની શિષ્યા કરવામાં આવેલ છે અને દાસ બેચરદાસ પારેખ. કિમત અમૂલ્ય. નામ પ્રકાશભાજી રાખવામાં આવેલ છે, દીક્ષા લેનાર .
૬ જૈન શાસ્ત્રોં કી અસંગત બાતેં લેખક હેને પોતાના દાગીના જે લગભગ આઠ દસ ૬
વછરાજ સિંધી પ્રકાશક બાલચન્દ નાહટા, કલકત્તા હજારની કિંમતના હતા તેમાંથી અડધી રકમ પોતાના કમિત ૧-૪-૦ પ્રકાશક તરફથી ભેટ મળી છે. સંસારી જેઠને આપેલ અને અડધી રકમ જુદા જુદા
૭ આળાં હૈયાં: પ્રકાશક, હરગોવનદાસ રામજી ધાર્મિક ખાતાઓમાં વાપરી છે. માં વાપરી છે
તરફથી ભેટ મળી છે. પ્રતિષ્ઠાના રોજ મુંબઈનિવાસી શેઠ ચંદ ૮-૧૦ અચલગઢ, હમ્મીરગઢ, રાજા શ્રીપાળ શામજી તરફથી અને દીક્ષાના રાજ દીક્ષા લેનાર કીંમત ૧-૪-૦, ૦-૬-૦ અને ૦-૮-૦ બાઈ તરફથી તેમજ બાકીના દિવસોમાં રથાનિક શ્રી યશોવિજયજી જેન પ્રન્થમાળા તરફથી ભેટ સંઘ તરફથી સ્વધર્મીભક્તિ કરવામાં આવી હતી. મળી છે.

Page #29

સન્માન સમારંભ.
સન્માન સમારંભ
અમારી સભાના પેટ્રન સાહેબ અમદાવાદ નિવાસી (હાલ મુંબઈ ) શેઠશ્રી બબલચંદ કેશવલાલ " મોદી અને પધારતા તેમને માનપત્ર આપવાનો મેળાવડે માગશર વદિ )) ના રોજ બપોરના ચાર કલાકે શ્રી. ભોગીલાલ લેકચર હૈલમાં શેઠશ્રી ભોગીલાલભાઈ મગનલાલના પ્રમુખપણું નીચે યોજવામાં આવ્યો હતો. જે સમયે સભાના સભાસદ ઉપરાંત આમંત્રિત ગૃહસ્થો સારા પ્રમાણમાં હાજર રહ્યા હતા.
શરૂઆતમાં સભાના સેક્રેટરી શ્રી જાદવજીભાઈ ઝવેરભાઈએ આમંત્રણ પત્રિકા વાંચ્યા બાદ સભાના પ્રમુખ શ્રી. ગુલાબચંદભાઈ આણંદજીએ શેઠશ્રી ભોગીલાલભાઈને ટૂંક પરિચય આપી પ્રમુખ તરીકેની દરખાસ્ત મૂકી હતી જેને સભાન ટ્રેઝરર શેઠ અમૃતલાલભાઈ છગનલાલે ટેકો આપ્યો હતે.
ત્યારબાદ સભાના સેક્રેટરી શ્રી. વલ્લભદાસભાઇ ત્રિભુવનદાસ ગાંધીએ જણાવ્યું કે મેળાવડાના પ્રમુખ શેઠશ્રી ભોગીલાલભાઈને પરિચય આપવો તે સોનાને ઢાળ ચઢાવવા જેવું છે, કારણકે તેઓશ્રી ગુજરાતના વતની હોવા છતાં આપણામાં એવા ઓતપ્રોત થઈ ગયા છે કે તેઓ જાણે કે ભાવનગરી જેવાજ થઈ ગયા છે. તેમની ઉદારતા સંબંધી વિવેચન કરતાં જણાવ્યું કે તેઓએ પ્રજાહિતનાં અનેક કાર્યો કરવા ઉપરાંત રાજયનો પણ તેટલેજ ચાહ મેળવ્યા છે. ભાવનગરની કોઈ પણ જાહેર સંસ્થા તેમના સહકાર વગરની નહિ હેય. આ રીતે આજના મેળાવડાના આપણને એગ્ય પ્રમુખ બન્યા છે તે સુયોગ્ય જ થયું છે.
ત્યારપછી તેઓએ શેઠ શ્રી બબલચંદભાઈને પરિચય આપતાં જણાવ્યું કે તેઓ કૃષિકાર, ઉદ્યોગપતિ અને સાક્ષર પણ છે. તેમના પિતા અમદાવાદના બાહોશ ધારાશાસ્ત્રી હતા અને પવિત્ર તીર્થ શ્રી સમેતશિખરજીની લડત માટે વિલાયત પણ ગયા હતા જેમાં તેમણે સફળતા મેળવી હતી. આ રીતે બહેશ ધારાશાસ્ત્રીને તેઓ એક વાણિજ્યશાસ્ત્રી પુત્ર છે. શ્રી બબલચંદભાઈએ માત્ર વીશ વર્ષની વયે “તરંગવતી” જેવા ગ્રંથનું સંપાદન કાર્ય કરેલ, જે તેમની સાહિત્યભક્તિ અને વિદ્વતા સાબિત કરે છે. માત્ર તેઓ એક કુશળ વેપારી છે એટલું જ નહિ પણ રાષ્ટ્રિય હિત તથા હરિજન પ્રવૃત્તિમાં ૫ણું સારો રસ ધરાવે છે. તે ઉપરાંત સભાના સાહિત્ય પ્રકાશન સંબંધી વિસ્તારથી સુંદર ભાષામાં પરિચય આપ્યો હતો.
ત્યારબાદ સેક્રેટરી શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહે માનપત્ર વાંચી સંભળાવ્યું હતું. જે શ્રી. ભોગીલાલભાઈના મુબારક હસ્તે શેઠશ્રી બબલચંદભાઇને ચાંદીના કાસ્કેટમાં એનાયત કરવામાં આવ્યું હતું. બાદ શ્રી ભોગીલાલભાઇએ પિતાનું પ્રમુખ તરીકેનું વક્તવ્ય રજૂ કર્યું હતું. જેમાં તેઓશ્રીએ જણાવ્યું હતું કે લાયક ગૃહસ્થને લાયક માન અપાય તે ઉચિત જ છે. શ્રી. બબલચંદભાઈમાં વિદ્વત્તા તથા સંપત્તિને સુગ છે અને તેઓશ્રી અનેક સંસ્થાઓમાં હે ધરાવી સેવા આપી રહ્યા છે.
બાદ શ્રી. બબલચંદભાઈએ જવાબમાં જણાવ્યું કે
મેં ઘણું ગૃહસ્થને માનપત્રો આપ્યા છે, માનપત્ર લેવાને મારા જીવનમાં આ પહેલો જ પ્રસંગ છે. માનપત્ર સ્વીકારવું એ ઘણી જ જવાબદારીનું કાર્ય છે. જેને કાર્ય કરવું છે, મૂકભાવે સેવા જ કરવી છે,

Page #30

૧૦૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
અને પ્રગતિના પંથે આગેકૂચ કરવી છે તેને માટે માનપત્ર એક આડખીલીરૂપ છે, તેનાથી તેને વિકાસ રૂંધાય છે. પ્રશંસાને પચાવવી એ ખરેખર દુષ્કર છે. હું તે અહિં આપ સર્વેની સમક્ષ એ માટે ઊભો થયો છું કે મેં હિંદુસ્તાનમાં પરિભ્રમણ કર્યું છે તેના અનુભવોના વિચારોની આપ સજજનેની સમક્ષ આપલે કરેં.
સભાનું કાર્ય સારું છે, પ્રશંસનીય છે, પણ હું એક દિશાસૂચન કર્યા વગર નહિ રહી શકું. ફક્ત સારાં પ્રકાશને કરવાથી સંતોષ ન માનશે. પ્રાચીન પુસ્તકે મોટા પ્રમાણમાં પ્રકાશમાં આવ્યા છે અને આવી રહ્યા છે, પરંતુ ૧૩૦૦ થી ૧૭૦૦ ના ગાળાના પુસ્તકો પિતાને ઉદ્ધાર માગી રહ્યા છે. તેને પ્રકાશમાં લાવવા સૂચન કર્યું હતું.
વસુદેવ હિંડી ” એક એવો અપૂર્વ ગ્રંથ છે કે જેનાં વર્ણન માટે મારી પાસે શબ્દો નથી. તે એક એવી ઉચ્ચ કોટિનો ગ્રંથ છે કે જેને ફકત જૈન સમાજ જ નહિ, પણ ઇતર સમાજ પણ પિતાના તરીકે અપનાવી શકે. આ યુગમાં પુસ્તકને પ્રકાશમાં લાવવા તે ઉચિત તો છે જ. પણ આપણે પિત આપણી જાતને પણ પ્રકાશમાં લાવવાની ખરી અગત્ય છે. છેલ્લા સેન્સસ રિપોર્ટમાં પાંત્રીસ હજારની જેન વસ્તીવાળું ફક્ત એકજ શહેર છે, એક હજારની સંખ્યાવાળા ફક્ત ચાદજ શહેર છે, જ્યારે બાકીના શહેરો તેનાથી ઓછી વસ્તીવાળા છે. અને આપણી સંખ્યા ફકત પંદર લાખની છે. આ સ્થિતિ કેઈપણ રીતે નભી શકે તેવી નથી.
કોઈપણ કાર્ય પૈસા વગર અટકતું નથી ને પૈસા મેળવવા માત્રથી પૂરું થતું નથી. કેઈપણ સંસ્થાના કાર્યને દીપાવવા માટે ઉત્સાહી કાર્યકરોની જ જરૂર છે. એક ગૃહસ્થ પાસે પચાશ લાખ રૂપિઆ હેય તે એક મીલ કરી શકશે, પણ ચલાવી નહિ શકે. કારણ કે જો તે તેનો આત્મા બનશે એટલે કે કાર્યકર બનશે તો જ મીલનું ભૂંગળું વાગી શકશે.
દુનિયાભરના કોઇપણ ધર્મ કરતાં જૈન ધર્મ વિશિષ્ટ છે, કારણ કે તે બુદ્ધિમાા છે. બુદ્ધિના પાયા પર તેની રચના થઈ છે. બાળજીવ ૫ણું સમજી શકે તેવી ભાષામાં તેના આગમોની રચના થઇ છે તેમાં આપણને એમ ફરમાવવામાં નથી આવ્યું કે ભગવંતએ કહ્યું છે માટે સ્વીકારી , ગણધરોએ પ્રરૂયું છે માટે માથે ચઢાવી . પૂર્વ પુરુષોએ તે શંકાઓનું સમાધાન કર્યું છે અને એ રીતે બુદ્ધિની એરણ પર કસાઈને જેનધર્મ શુદ્ધ કાંચનસમ બનેલો છે. આવા ધર્મના અનુયાયી હેવું એ ખરેખર જીવનને અમૂલ્ય લહાવો છે.
છેવટે પરસ્પર આભાર માની હારતોરા એનાયત થયા પછી દુગ્ધપાનને ઇન્સાફ આપી મેળાવડે વિસર્જન થયો હતો.
આ પ્રસંગે અ.સૌ. ચંચળબેન ભોગીલાલભાઈ, અ. સૌ. વસુમતી બબલચંદભાઈ તથા અ. સૌ. મધુમતી રમણીકલાલભાઈના નામો સભાના પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા.

Page #31

જ
નમ ૦૦૦૦૦
oppo.......... sooooooo,..
/ શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથાય નમઃ | શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા–ભાવનગરનો
૫૦મા વર્ષને
રિપોર્ટ.
છે.
૬
( સંવત ૨૦૦૨ ના કારતક સુદ ૧ થી આ
વદિ ૦)) સુધી.
સુઝા બંધુઓ અને બહેન !
આ સભાને આ ૫૦ પચાસમા વર્ષને રિપિટ, આવક જાવક, હિસાબ સર્વ કાર્યવાહી સાથે આપની સમક્ષ રજુ કરતાં અમો સેક્રેટરીઓને આનંદ થાય છે. ગુરૂદેવની કૃપા, અનેક બંધુઓના સહકાર અને સહાય વડે દિવસાનદિવસ દરેક કાર્યમાં આ સભા પ્રગતિ કરી રહી છે. આ સંસ્થાથી વય વધતા તેનું ગૌરવ, પ્રતિષ્ઠા વધતી જાય છે, તેમ તેમ સાહિત્ય, દેવગુરૂભક્તિ, બંને પ્રકારથી કેળવણીને ઉત્તેજન વગેરે આત્મ કલ્યાણના કાર્યો અને તેમને માટે નવા નવા મનોરથો પણ વધતા અને તે પુર્ણ થતાં જાય છે. હવે તે એકાવનમા વર્ષમાં પ્રવેશ કરી ચૂકી છે, વગેરે હકીકતે આપ સમક્ષ નિવેદન રજુ કરતાં હર્ષ પામીએ છીએ.
સ્થાપના –સં. ૧૯૫૨ નાં દ્વિતીય જેઠ સુદી 2 ના રોજ પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી આત્મારામજી મહારાજની ગુરૂભક્તિ અને સ્મરણ નિમિત્તે (ગુરૂદેવના સ્વર્ગવાસ પછી પચ્ચીશમે દિવસે) આ સભાનું સ્થાપન કરવામાં આવ્યું છે.
ઉદ્દેશ-જૈન બંધુઓ અને બહેનો ધર્મ સંબંધી ઉચ્ચજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે તેવા ઉપાયો થોજવા, બંને પ્રકારની કેળવણીની વૃદ્ધિને માટે સ્કોલરશીપ વગેરેથી યથાશક્તિ સહાય કરવા, પૂર્વાચાર્ય મહારાજકત પ્રાકત, સંસ્કૃત અને ગુજરાતી ભાષામાં ઉચ્ચ કક્ષાના સાહિત્ય પ્રકાશન અને બને તેટલી ઉદારતાથી તેનો બહોળો પ્રચાર કરવા અને ભેટ આપવા, વિવિધ સાહિત્યના ગ્રંથને સંગ્રહ કરી એક જ્ઞાનમંદિર કરવા અને કી લાયબ્રેરી મફત વાંચન પૂરું પાડવા, પુણ્ય પ્રભાવક. દાનવીર, વગેરે જૈન બંધુઓનો ગ્ય સત્કાર કરવા, વગેરેથી સ્વ પર આત્મકલ્યાણ કરવાના છે.
બંધારણ–૧ પેટ્રન સાહેબ, ૨-૩-પહેલા અને બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર અને ૪ વાર્ષિક સભાસદો મળી ચાર પ્રકારે છે.

Page #32

ર
ગયા વર્ષની આખર સુધીમાં ૨૭ પેટ્રન સાહેબા થયેલા છે તેઓશ્રીની નામાવળી.
૧ રોડ સાહેબ ચન્દુલાલ સારાભાઇ મેાદી ૧૪ શેઠ શ્રી જાદવજી નરસીદાસ
શ્રી ત્રિભુવનદાસ દુલ ભદાસ
શ્રી ચંદુલાલ ટી. શાહ
બી. એ. ૧૫ ૬ રાવસાહેબ શેઠશ્રી કાન્તીલાલ ઇશ્વરલાલ ૧૬
""
જે. પી.
૧૯
૩ શેઠ સાહેબ માણેકચંદ જેચંદભાઇ
૪
નાગરદાસ પુરૂષોત્તમદાસ તિલાલ વાડીલાલ
i
1
*
૧૩
,,
""
""
'
७
""
૮ રાવબહાદુર શેઠશ્રી નાનજીભાઇ લધાભાઇ - શેઠ સાહેષ્ઠ ભાગલાલભાઇ મગનલાલ
માણેકલાલ ચુનીલાલ જે. પી. કાન્તીલાલ કાદાસ
શ્રી રતિલાલભાઈ વમાન
શ્રી પદમશીભાઇ પ્રેમજી
શ્રી રમણિકલાલ ભોગીલાલભાઇ શ્રી માહનલાલ તારાચંદ
૫
"2
૨૬
,,
૧ ૧૧
૧૯ ૧
२० શ્રી ખાંતિલાલ અમરચંદુભાઇ
૨૧ રાવબહાદુર શ્રી જવતલાલભાઇ પ્રતાપસી ૨૨ શેઠ સાહેબ શ્રી અમૃતલાલભાઇ કાલીદાસ ૨૩૬, શ્રી ખુશાલભાઇ ખેગારભાઇ
૨૪ શ્રી કાન્તીલાલ જેશીંગલાલ
',
39
શેઠ સાહેબ શ્રી રમણિકલાલ નાનચંદ શ્રી દુર્લભદાસ ઝવેરચંદ
શ્રી દલીચંદ્ર પુરૂષાત્તમદાસ
શ્રી ખમલચંદ્રભાઇ કેશવલાલ માદી. શ્રી ચંદ્રકાન્તભાઈ ઉજમસી
૨૭ શ્રી પુંજાભાઇ દીપચંદ
,,
૧ પેટ્રન સાહેબે- આ સભાની ઉત્તમ અને પ્રમાણિક કાર્યવાહીની તેાંધ, વહીવટ વગેરે દર વર્ષેજ રિપોર્ટ દ્વારા સવ' પ્રગટ કરવામાં આવ્વું હાવાથી, ભડાળ નાણાં જામીનગીરીમાં રહેતાં હાવાથી, જૈન શ્રીમંત અને વિદ્વાન બધુ, ધ'વીરા, જૈન નરરત્ના, પ્રતિષ્ઠિત પુણ્ય પ્રભાવક પુરૂષા, આ સભાનું પેટ્રન મુરબ્બી પદ) હાંશે હાંશે સ્વીકારે છે, તેએશ્રીને કેટલાક આગલા ગ્રંથા સિલીકમાં હૈય તેં પણ્ ભેટ અપાય છે. અને તેમાત્રને હવે પછી પ્રકટ થતાં નવા સાહિત્યના ઉંચા પ્રકારનાં અનેક ગ્રંથે ભેટ પણ સભા આપે છે. આત્માનંદ પ્રકાશમાં ફોટા સાથે જીવનવૃત્તાંત તે જ વખતે આપવામાં આવે છે. ધારા પ્રમાણે એઇલ પેઇન્ટીંગ ફોટા સભાના વિશાળ મકાનમાં સ્થાપિત કરવામાં આવે છે. વગેરે કારણેાથી આ બે વર્ષમાં પેટ્રન સાહેાની સખ્યામાં વૃદ્ધિ થઇ છે.
૨ પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બરો ૧૯૯-અને બીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરે ૩૩૦ છે. અને આ બે વર્ગના સભ્યને ઉદારતાથી પ્રકાશન પ્રથા ભેટ ખીજા આત્મિક લાભ સાથે પણ આર્થિક લાભ સુંદર વાંચન સાથે આપવામાં આવે છે. તે સમજ, નણી, વાંચી દર વર્ષે અનેક જૈન બંધુએની તે બને વર્ગમાં વૃદ્ધિ થતી જાય છે. અત્યારે છાપકામના તમામ સાધનાની મેધવારી વધતી જતી હાવા છતાં હૅટા ખ* થતાં નીચે જણાવ્યા પ્રમાણે તેમાં જતી ખેાટને લઇને અત્યારે મુશ્કેલી હાવા છતાં તે બંને પ્રકારના સભાસદોને ધારા પ્રમાણે આગલી છપાયેલ કેટલીક અને સભાસદ થયાં પછીના સર્વે નવા નવા સુંદર પ્રથા ભેટ અપાયે જાય છે.લાક્ મેમ્બરાના આ બે વર્ગ ભેટના ધારવા પ્રમાણે ખીજા કાઇ સથમાં નથી તેમ તે તે વર્ગોના સભાસદોને ભેટા આ સભાની જેમ કાઇ આપી શકતું નથી.
હકીકત એ છે કે પ્રથમ વર્ગના લાઇક્ મેમ્બરાનુ (રૂા. ૧૦૧) તું વ્યાજ વર્ષે એજ રૂપીયા

Page #33

૩
આવતુ. હાવા છતાં હાલ વિશેષ માંધવારી છાપવાનાં કામમાં વધેલી હાવાથી સભા તરફથી પાતાં સીરીઝનાં ગ્રંથાની લડાઇ પહેલાં અને દરમ્યાન લેવાયેલી એક હજારની રકમના હાલ ત્રણ હજાર, બે હજારની રકમનાં છ હજાર, ત્રણ હજારની લેવાયેલ રકમનાં નવ હજાર તે તે પ્રથામાં ખ ચતા હૈાવાથી ( વિશેષ રકમ સભાને ઉમેરવી પડે છે છતાં ) ધારા પ્રમાણે પ્રથમ વર્ગનાં લાઇ મેમ્બરેશને ગમે તેટલી કિંમતના ગ્રંથા ફ્રી અને ખીજા વર્ગના લાઈફ્ મેમ્બરને એ રૂપીયા સુધીના કોઇપણ ગ્રંથ ભેટ અને વધારાની કિ ંમતના ગ્રંથની કિ'મતમાંથી એ રૂપીયા ભેટના બાદ કરી બાકીની કિંમત લઇ ભેટ અપાય છે. વાંચકા જોઇ શકશે તેવી ઉદારતા ( મુશ્કેલી હાવા છતાં ભેટના ગ્રંથે। માટે આ સભા ધરાવે છે. હાલમાં થેાડા વખતમાં પ્રસિદ્ધ થતાં શ્રી વીર પ્રભુના સમયની મહાદેવી, શ્રી સધપતિ ચરિત્ર સુમારે તેની કિંમત રૂા. હા)ના ધારામુજબના ગ્રંથે ભેટ સભાસદે ને મળશે. આ સભામાં લાઇફ મેમ્બરોની જે વૃદ્ધિ થઇ રહી છે તે તેના કારણે ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણે ભેટના સારા લાભ મળે છે તે પણ છે.
*ત્રીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરશા વર્ગ ધણા વર્ષો પહેલાં હતા તે કમી કરવામાં આવેલ છે, તેમાં સાત સભ્ય છે.
૪ વાર્ષિક સભ્યા, ૪૦ ચાલીશ છે. તેમને આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક તેના અંગેની ભેટની મુક સાથે અપાય છે અને આત્માનદ પ્રકાશ સર્વે સભાસદેને પણ ભેટ અપાય છે. જેથી ગયા વર્ષોં સુધી ઉપરના સવર્ડ્સમાં મળી કુલ ૫૪૭ સભ્યા, અત્રે તેમજ બહાર ગામના જૈન બંધુએ જૈન સધા, સંસ્થા, લાઇબ્રેરીઓ, અને જૈન હેંને મળીને છે. ઉત્તરેત્તર વૃદ્ધિ થતી જાય છે. અત્યાર સુધીમાં થયેલા સભ્યા ભેટના ગ્રંથેની એક સારી લાઈબ્રેરી કરી શકયા છે. નવા થતાં સભાસદેાના નામે તે વખતે જ માસિકમાં પ્રગટ કરવામાં આવે છે.
વગ ૧ લા વગ ૧ લા
વર્ગ ૨ જો
વર્ગ ૩ જો
શ્રી આત્મારામજી જૈન ક્રી લાયબ્રેરી—જેમાં આખર સાલ સુધીમાં નવ વર્ગોમાં તેની સંખ્યા અને કિંમત સાથે નીચે મુજબ આપવામાં આવેલ છે. નવા મથે ખરીદી લાબ્રેરીમાં દાખલ કરવામાં આવે છે. પેપરા કુલ ૫૦ નીયમિત આવે છે. જૈન જૈનેતર બંધુ ફ્રી લાભ સારી સંખ્યામાં લે છે.
વર્ગ ૪ થા
વર્ગ ૫ મે
વગ ૬ ઠ્ઠો
વગ ૭ મે
વ ૮ મા વર્ગ ૯ મા
જૈન ધર્મના છાપેલા ગ્રંથા
પ્રતાકારે
આગમ
'
39
હસ્તલિખિત પ્રતા
સંસ્કૃત ગ્રંથા
નીતિ તાવેલ વિવિધ સાહિત્યનાં ગ્રંથા
અંગ્રેજી મુકા માસિકની ફાઇલે વગેરે હિં'દી સાહિત્યના ગ્રંથ બાળ વિભાગ ગ્ન થા
૨૦૧૧ કિ.
g}
૨૯૦
૧૭૩૬
૪૭૬
૩૬૩૫
૨૧૬
૨
૩૧૯
૨૯૮
કુલ પ્રથા ૧૧૧૨૦
""
"
د.
21
93
'
રૂ. ૩૭૮૮)
૧૧૯૭)
૧૬૩૬llæ
રૂા. સુમારે પચાસ હુન્નર
ઉપરાંતની કિ ંમતનાં
૧પરા
૫૫૪૪ાદ
૬૧૪lle
૨૨૮૮
૬૬ર)
૧૬ ૩૨।।
શ. ૧૭૪રાત્ર

Page #34

*
હસ્તલિખિત પ્રતેની કિંમત સુમારે રૂપિયા પચાસ દ્ગાર
વેશ ઉપરમાં થતા નથી.
ઉપરાંતની છે, તેની કિંમતને સમા
શ્રી આત્માનંદ પ્રકારશઃ- સુમાલીશ વર્ષથી પ્રગટ થાય છે. તેની હાર ઉપરાંત કોપી છપાય છે. લડાઇ દરમ્યાન અને પછી વધતી જતી છાપકામની તમામ પ્રકારની સખ્ત મેધવારીને લઇને માસિકના ખાર અકના શુભારે ત્રણ રૂપીયા ખર્ચ આવે છે. વાર્ષિક લવાજમ વધારેલ ન હોવાથી શુમારે એક અંકના બાર માસના રૂ ૧-૪-૦ તે તેાટા પડે છે, છતાં તે માંધવારી પહેલાના ૩૮ વર્ષ દરમ્યાન તેટલુંજ લવાજમ માસિકનું હતુ, તેમાં સહજ નફા રહેતા તે આવકના હિસાબ ગણી હાલમાં માસિક ખાતે થતી મેટી ખેાટની મુંઝવણને ઊકેલ તે અને બીજી રીતે કરી, આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક માટે ક્રૂડ, ઉધરાણ કરી સન્મ્યા કે ગ્રાહકા પાસે મદદ માટે યાચના કરી નથી, કારણ કે ધારવા પ્રમાણે આવી સખ્ત માંધવારી પણ બે ત્રણ વર્ષથી વધારે રહેવા સભવ નથી. તેમ માની તે માટેની ભેટની મુક પશુ મુદ્દતસર જુદી જુદી સાહિત્યની આપવાના ક્રમ ચાલુ જ રાખ્યા છે તેથી જ આત્માનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકો નવા નવા વધતાં જાય છે.
જ્ઞાનમદિર—ઉદ્દેશ પ્રમાણે જ્ઞાનમંદિશ્તી કરવાની તૈયારી ચાલે છે. હસ્તલિખિત પ્રતે તથા છાપેલી પ્રતા મળી કુલ ૨૦૩૩ ની સખ્યા સભા પાસે છે. તે માટે જુદું સભાના મકાનની પડખે લેવાયેલ મકાનને તે જ્ઞાનમંદિરનુ` સંરક્ષણ થાય તે રીતે તૈયાર કરવાનુ` ચાલુ છે. પ્રાતઃસ્મરણીય પ્રવ કજી કાન્તિવિજયજી મહારાજશ્રીને પરમ-મહદ્ ઉપકાર આ સભા ઉપર તે, જેથી તેએ સાહેબના સ્મરણાથે તે મહાપુરૂષનું નામ જોડવાને આ સભાએ ઠરાવ કરેલે છે. તે જ્ઞાનમદિરના સુંદર મકાનના ખર્ચ માટે કાઇ ઉદારદીલ, દાનવીર જૈન બંધુ ઉદારતા બતાવે તે તે જ્ઞાનમંદિરના મકાનને તેમનુ' આરસની તકતી વડે નામ જોડવાને સભા વિચાર કરે છે, તેમજ તૈયાર થયે તેની મગળમય ઊદ્ઘાટન ક્રિયા પણ કા પુણ્યપ્રભાવ, જ્ઞાન, ગુરૂભક્તિના ઉપાસક જૈનબંધુના મુખારક હસ્તે કરાવવા પણ સભા છા ધરાવે છે.
૧ અમારૂં સાહિત્ય પ્રકાશન, પ્રચાર અને તેનુ ઉદારતાપૂર્વક ભેટ ખાતું—અત્યાર સુધીમાં વિવિધ સાહિત્યાના ( પુર્વાચાર્ય કૃત ) જેવાકે આગમા, મહાપુરુષોના સુંદર ચરિત્ર, તત્વજ્ઞાન, ગણીત, નાટકા, ઐતિહાસિક, કાન્યા, સસ્મરણેા વગેરેના મૂળ અને કેટલાકના અનુવાદ પ્રથા મળી કુલ પ્રથા ખસે'ની સખ્યામાં પ્રગટ થયા છે જેનુ લીસ્ટ પાછળ આપવામાં આવ્યું છે. તે સભાની માલેકના શ્રી આત્માનંદ જૈન ગ્રંથમાળા, શ્રી આત્માનંદ સસ્કૃત ગ્રંથમાળા, શ્રી આત્માનંદ શતાબ્દિ જૈન સીરીઝ, પ્રવક∞ શ્રી કાન્તિવિજય ઐતિહાસિક ગ્રંથમાળા, અને જુદા જુદા જૈન બંધુઓની ગુજરાતી ( સીરીઝ ) જેમાં કેટલાક ગ્રંથમાળાના ખાતા ) વહીવટ કરવાના પણ ઉપર બતાવેલ સાથે છે.
આ સવ' પ્રકાશને માટે વિદ્વાન મુનિરાજો, જૈન અને જૈનેતર સાક્ષરા, સાહિત્યકારો, પરદેશી દર્શનશાસ્ત્રીઓએ ઉચ્ચ સાહિત્યના માટે મુલાકાત લઇ તપાસી આનંદ વ્યકત કર્યો છે અને કરે છે. વળી પરમ ઉપકારી મુનિમહારાજો તથા જૈન જૈનેતર વિદ્વાનાને ઉદારતાપૂર્વક ગયા વર્ષ સુધીમાં શ ૨૫૭૫૭) ના મૂળ તથા અનુવાદોના ગ્રંથે! ( વગર મૂલ્યે ભેટ આપ્યા છે. જે આવુ. ઉચ્ચ કાટીનું સુંદર સાહિત્ય પ્રકાશન અને આટલી મ્હોટી રકમની ભેટ જે ઉદારતાપૂર્વક આ સભા કરી

Page #35

મ
રહેલ તેવી કાઈ સસ્થા કરી શકેલ નથી તે માટે સભા ગૌરવ લે છે અને તેથીસભાની પ્રતિષ્ઠામાં ઔર વધારે થયેલા છે, અને તે સુંદર પ્રકાશતા માટે જૈન જૈનેતર વિદ્વાનેાના સુંદર અભિપ્રાયા મળેલા છે.
પ્રથમથી અત્યાર સુધીમાં થયેલ પેટ્રન અને લાઇક્ મેમ્બરેશને ધારા પ્રમાણે આપેલા ભેટના ગ્રંથૈાની કિંમત પણ હજારે। રૂપીયાની થાય છે તે રકમ ઉપરની ભેટની રકમથી જુદી છે.
આ વર્ષ'માં શ્રી મહાવીરસ્વામીના યુગની મહાદેવીએ સચિત્ર રૂા. ૩-૮-૦ તથા સધતિ ચરિત્ર રૂા. ૬-૦-૦ શુમારે ૯-૮-૦ ની કિંમતના એ એ ગ્રંથો એકાદ મહિના પછી અને શ્રી વસુદેવ હિંદી ગુજરાતી ભાષાંતર તૈયાર થયેથી તે પણ તેએ સાહેબને ભેટ અપાશે.
છપાતાં અનુવાદે। શ્રીપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર, શ્રીશાંતિનાથ ચરિત્ર ( સચિત્ર ) અને કથારનકાષ જે દરેકની કિમત સુમારે રૂ।. ૫) કે વધારે ( સખ્ત માંધવારીને લને એછી નહિ તે) સર્વ ગ્રંથ તૈયાર થયે અમારા સભાસદોને ધારા પ્રમાણે ભેટ અપાશે માટે કાઇ પણ જૈન બંધુઓએ આ સભામાં પેટ્રન અને લાઇફ મેમ્બર થઇ વેળાસર લાભ લેવા જેવુ છે.
શ્રી નેમનાથ ચરિત્ર, શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર અનુવાદ તૈયાર કરી આર્થિક સહાય માટે છપાવવા વિચાર સભા ધરાવે છે. અમારા સાહિત્ય પ્રકાશન માટે કાઇ પણ ખંધુ હૅન ધારા પ્રમાણે એક સારી રકમ આપેથી તેમના નામથી ગ્રંથમાળા પ્રગટ કરવામાં આવે છે ને જ્ઞાનકિત થવા સાથે નામ અમર રહી જાય તેવુ છે. જ્ઞાન- સાહિત્ય ઉદ્દાર માટેના અમારા પ્રકાશનમાં સુકૃતની મળેલ લક્ષ્મીના આ રીતે જ્ઞાનભક્તિ કેટલાક શ્રીમત બંધુઓએ લાભ લીધેા છે જેના નામે પાબ્લ આપવામાં આવ્યા છે. આ લાભ અન્ય શ્રીમંત જૈન મધુએ અને અેનાએ ખાસ લેવા જેવુ છે.
મૂળ સંસ્કૃત ગ્રંથમાં શ્રી ત્રિશલાકા પુરૂષ ચરિત્ર છપાય છે અને અન્ય ગ્ર ંથેનુ સાધન કાર્યો ચાલે છે શ્રી બૃહતકલ્પ છઠ્ઠો ભાગ ( મૂળ ) હવે પછી પ્રગટ થશે.
પ્રાતઃસ્મરણીય પ્રવ`કજી મહારાજશ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજ તથા સાહિત્યરસિક સદ્ગત મુનિરાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજશ્રીને તે માટે સભા ઉપકાર અનહદ ઉપકાર હતા, અને હાલમાં વિદ્યમાન સાક્ષરવર્ય, સાહિત્યરસિક મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ પણ આ સભા ઉપરની પૂર્ણ કૃપાને લને પ્રાચીન સાહિત્યના નવા નવા ચથેની ચૈાજના તથા સંશોધન કાર્યાં અતિ પરિશ્રમપૂર્વક કરી જૈન સમાજ અને આ સભા ઉપર ખાસ ઉપકાર કરી રહ્યા છે, જેથી તેએ સાહેબને આ સભા અંતઃકરણપૂર્વક આભાર માને છે. અને તેએકૃપાળુશ્રીની આવી કૃપાવડેજ આવા સુંદર પ્રકાશાના આ સભા પ્રચાર કરી રહેલ છે.
આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયવલ્લભસુરીશ્વરજી મહારાજની પણ આ સભા ઉપર કૃપા છે.
મળેલા ફડા-શ્રી મૂળચંદભાઇ સ્મારક કેળવણી કુંડ, ખાણ્યુ પ્રતાપચદજી ગુલાબચ’જી કેળવણી ક્રૂડ, અને આ સભાએ સભાસદે વગેરે વડે કરેલું પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજના સ્મારક કેળવણી ફંડ ( જેમાં હજી કેટલાક સભ્યાની રકમ ભરાવવાની છે) તેમાંથી બંને પ્રકારની કેળવણીના ઉત્તેજન અચે તેના વ્યાજમાંથી સ્કાલરશીપા, બુઢ્ઢા, જૈન વિદ્યાર્થીઓને રૂા ૧૫) શ્રી વૃદ્ધિચ'દ સામાયક શાળાને રૂા. ૨૦) અને ઉજમબાઇ જૈન કન્યાશાળા જે તેને વહીવટ કરવા સાથે રૂા. ૧૨૫) મળી રૂા. ત્રણસો ઉત્તેજન અથે" અપાય છે. ખેાડીદાસ નિરાશ્રિત કુંડા ઠરાવ મુજબ જૈન ભાઇઓને રાહત અપાય છે.

Page #36

મહેન્સ–સભાની વર્ષગાંઠ જેઠ શ્રદ ૭ ના રોજ દેવભક્તિ-પૂજા આંગી વગેરેથી કરવામાં આવે છે. શેઠ હઠીસીંગભાઈ ઝવેરચ દના તરફથી સભાને તેઓશ્રીએ પિતાની હયાતીમાં એક રકમ આપેલી છે તેના વ્યાજમાંથી, તેમજ વધારાના રૂ. ૧૫૦૦ આપવા કહેલ તે રકમનું વ્યાજ રૂ. ૬૦), તેઓશ્રીના ધર્મપત્ની શ્રીમતી હેમકુંવર બહેન તરફથી આવતું હોવાથી તેનાથી પ્રીતિભોજન પણ સાથે દરવર્ષે કરવામાં આવે છે. કારતક સુદ પાંચમના રોજ જ્ઞાન પધરાવી પૂજન કરી ભક્તિ કરવામાં આવે છે.
અનદ મેળાપ- દર બેસતું વર્ષે આ સભાના પ્રમુખ શેઠ શ્રી ગુલાબચંદ આણંદજીએ આપેલી રકમના વ્યાજમાંથી સભાસદોને દુધપાટ અપાય છે અને મેમ્બર તરફથી પ્રથમ જ્ઞાનપૂજન પણ થાય છે.
દેવભક્તિ અને ગુરૂજયંતિ–પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી આત્મારામજી મહારાજની જન્મ તિથિ ચૈત્ર સુદ ૧ ના રોજ લેવાથી શ્રી ગુરૂદેવની યતિ દર વર્ષે સભાસદે શ્રી પવિત્ર શત્રુજ્ય તીર્થે જઈ વિવિધ પૂજા તથા શ્રી આદિનાથ પ્રભુ શ્રી પુંડરીકછ તથા ગુરૂશ્રીની આંગી રચવા સાથે સભાસદનું સ્વામીવાત્સલ્ય દર વર્ષે ત્યાં કરવામાં આવે છે. સભા માટે આ એક અપૂર્વ ભક્તિદિન છે અને સર્વ સભાસદોને યાત્રાના લાભ મળે જાય છે. આ ગુરૂભક્તિના ઉત્તમ કાર્ય માટે ગુરૂભકત ઉદારદિલ શેઠ સાકરચંદભાઈ મોતીલાલ મૂળજીએ એક રકમ સભાને સુપ્રત કરી છે, જેના વ્યાજમાંથી ખર્ચ થાય છે.
દર વર્ષે માગશર વદ ૬ ના રોજ પ્રાતઃસ્મરણીય મૂળચંદજી મહારાજની શ્રીતાલધ્વજગિરિ તળે ઉજવવાનો ઠરાવ થયેલ છે તેથી દરવર્ષે હવેથી ત્યાં આ શુદિ ૧૦ના રોજ તેઓશ્રીના સુશિષ્ય શાંતમૂર્તિ પરમકૃપાળુ શ્રી વિજયકમળસૂરીશ્વરજી મહારાજની જયંતિઓ માટે થયેલા ફેડના વ્યાજમાંથી ઉપરોકત રીતે દેવગુરૂભક્તિ વગેરેથી અત્રે જય તિ ઉજવાય છે. આ સભાનું ધન્ય ભાગ્ય છે કે ગુરૂભકિતના આવા પ્રસંગો સાંપડ્યો છે,
ઉપરોકત કાર્યવાહી જઇ જાણી સભાના કોઈપણ કાર્યમાં-જ્ઞાને દ્ધાર- સાહિત્ય પ્રકાશન, પ્રચાર, ગુરૂભકિત-કેળવણી ઉત્તેજન તેવા સઘળા કાર્યોમાં આર્થિક સહાય આપનાર તેમજ આ સભાના સભ્યો અને હવે પછી થનારા પેટ્રન સાહેબ તથા સભાસદબંધુઓ પણ આવા આત્મકલ્યાણ સાધવામાં ઉત્તમ કાના ભાગીદાર બને છે. આ ઉપરથી આ સભા વ્યાપારી રીતને બદલે ઉદારતાપૂર્વક સભાની સર્વ કાર્યવાહી જ્ઞાનભક્તિ વગેરે કરે છે તે સહજ સમજી શકાય તેવું છે
મીટિંગને અહેવાલ.”
(સં. ૨૦૦૨) મેનેજીંગ કમિટી (૧) ૨૦૦૨ ના કારતક સુદ ૧૩ શનિવાર તા. ૧૭-૧૧-૪૫.
(૧) ૨૦૦૧ સરવૈયુ પસાર અને બઝેટ મંજુર તથા પસાર કરવામાં આવ્યું (૨) જ્યુબીલી કમીટીને રીપોર્ટ મંજુર કર્યો અને કામ આગળ વધારવા સેંપવામાં આવ્યું. (૩) જયતીના ખાતાએનું વ્યાજ ટકા ; લેખે હવેથી આપવું. (૪) જૂના ઠરાવ મુજબ જેને તેવા ખાતાનું વ્યાજ અપાય છે તે કાયમ રાખવું (૫) જે સંસ્થાએ પ્રકાશન બંધ કર્યું હોય તેને આપણે હવે થી સિદ્ધ થતાં પુસ્તકે ભેટ ન આપવા.

Page #37

૭.
નાકરના પગારનો પ્રશ્ન આવતી મીટીંગ ઉપર મુલતવી રાખવામાં આવ્યું. (૨) ૨૦૦૨ના પિસ વદ ૯ તા. ૨૭-૨-૧૯૪૬ રવિવાર.
(૧) બેન્કના ખાતા પ્રમુખ સેક્રેટરી ટ્રેઝરરના નામથી ખેલવા. (૨) વાર્ષિક મેમ્બરની નવી અરજી પસાર કરવામાં આવી. (૩) નગીનદાસ હરજીવનદાસ લાઈબ્રેરીયન હતા તેનું રાજીનામું આવવાથી મંજુર કર્યું. (૪) સવાઈલાલ અમૃતલાલને લાયબ્રેરીયન નીમવામાં આવ્યા. (૫) ટ્રસ્ટડીડ માટે મીટીંગ હવે પછી બે લાવવી. (૬) જયુબીલી કમીટીમાં
વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહને ઉમેર્યા. (૩) સં ૨૦૦૨ પાસ વદ ૩૦ તા. ૨–૨-૪૬ દીને મેનેજીંગ કમીટી મુલતવી રહી.
(૪) સં. ૨૦૦૨ ના ચૈત્ર વદ ૪ તા. ૨૦-૪-૪૬ શનિવાર નોકર કમી થતાં મી. જેચંદભાઈ ધ્રુવને રાખવામાં આવ્યા.
(૫) સં. ૨૦૦૨ ના ભાદરવા વદ ૯ મંગળ તા. ૧૯-૯-૪૬ ગુરૂવાર માસ્તર મોતીચંદ ઝવેરચંદના સ્વર્ગવાસની નોંધ લેવા ઠરાવ્યું. જનરલ મીટીંગ (૧) સં. ૨૦૦૨ ના કારતક વદી ૧૦ ગુરૂવાર તા. ૨૦-૧૧-૪૫
(૧) પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી મૂળચંદજી મહારાજની માગશર વદી ૬ ની જયંતી આવતા વર્ષથી
દરવર્ષે તાલધ્વજ ગિરિએ ઉજવવી. (૨) ૨૦૦૧ નું સરવૈયું પસાર કર્યું અને આવતા વર્ષનું બજેટ મંજુર કરવામાં આવ્યું
(૩) રિપોર્ટ છપાવવાની સેક્રેટરીઓને મંજુરી આપવામાં આવી. (૨) સં. ૨૦૦૨ ના શ્રાવણ સુદ ૧૩ તા. ૧૦-૮-૪૬ શનીવાર. (૧) ઉપ પ્રમુખને ખાલી પડેલી જગ્યાએ નવા શેઠ ફતેહચંદ ઝવેરચંદ તથા શાહખીમચંદ
ચાંપશીભાઈ શાહ એમ. એ. પ્રોફેસર શામળદાસ કોલેજને ઉપપ્રમુખ નિમવામાં આવ્યા. (૨) સેક્રેટરી ડે. જસવંતરાય મૂળચંદ શાહનું રાજીનામું મંજુર કરવામાં આવ્યું અને તે
જગ્યાએ શેઠ જાદવજી ઝવેરભાઈને સેક્રેટરી નીમવામાં આવ્યા. (૩) સવાઈલાલ અમૃતલાલ લાઈબ્રેરીયનને મેનેજીંગ કમીટીમાં લેવામાં આવ્યા.
આભાર–આ વર્ષમાં સભાના ચાલતા કોઈપણ કાર્યમાં આર્થિક તેમજ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિકને માટે લેખ વગેરેથી સહાય આપનાર મુનિ મહારાજાએ તથા જૈન બંધુઓનો આભાર માનવામાં આવે છે અને કૃપા કરી તેજ સહકાર ચાલુ રાખવા નમ્ર વિનતિ કરીયે છીયે. આ સભાના અનેક ઊત્તમ ભાવિ મનોરથ ગુરૂકૃપાથી શ્રી અધિષ્ઠાયક દેવે સફળ બનાવે તેવી પરમાત્માની પ્રાર્થના કરી આ રિપોર્ટ પૂર્ણ કરીયે છીયે.
છેવટે પરમકૃપાળુ પરમાત્મા અને ગુરૂદેવની પ્રાર્થના કરીએ છીએ કે, દિવસનુદિવસ દેવ, ગુરુ, ધર્મ, જ્ઞાન વગેરેની સેવા વિશેષ વિશેષ થતી જાય અને આ સભાના સર્વ સર્ષે તે રીતે આત્મકલ્યાણ સાધે અને શાંતિ, આબાદિ દીર્ધાયુ થઈ ભગવે, તેમ પરમાત્માની પ્રાર્થના કરી આ રિપોર્ટ પૂર્ણ કરવામાં આવે છે.

Page #38

જ
૧૫૦૮ના જ્ઞાન ખાતે દેવા
સંવત ૨૦૦૧ ના આસેા વિદ ૦)) સુધીનું સરવૈયું.
જ્ઞાન ખાતે વેચાણુના તથા સીરીઝના પુસ્તકા તથા અન્ય પુસ્તકા છપાય છે તે ખાતે તથા લાઇબ્રેરી. ના પુસ્તકા તથા ડેડસ્ટાફ વગેરે ખાતાના ખાતાના
છાપખાના તથા બુકસેલા વગેરે ખાતા આત્માનંદ ભવન ( મકાન ) તથા ખીનું ઉતરાદું મકાન જે પ્રવત કશ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજના નામનુ જ્ઞાનમ ́દિર બનાવવાનું છેતે એ મકાન ખાતે લેણુ.
શરાષ્ટ્રી તથા બેન્કો વિગેરેમાં લેણા છે તે બેન્ડ વિગેરે. ૯૪૯)ના મેમ્બરે। પાસે ઉઘરાણી. ૨૧૫)પરાંત ૨૦૦૨ આસે। વદ ૩૦
૧૨૯૭૦૯ાના
૨૬૯૫૨)
૨૯૦૦ના
૫૭૬૪૦)
૧૯૩૪)ll
૭૦૧ાાન
છપાતી મુઢ્ઢા તથા છપાવવાને
આવેલી મદદના
ગુજરાતી સીરીઝની મર્દાના આવ્યા તે છાખાના વિગેરેના દેવા
પેટ્રન તથા લાઇક્ મેમ્બરના રી તથા સભા નીભાવ કુંડ વિગેરે સાધારણ ખાતાના
જયન્તી, કૈાલરશીપ વગેરે વ્યાજી ખાતાના દેવા
શરાપી દેવુ તથા ઉબળેક દેવુ તથા લાઇબ્રેરીના ડીપોઝીટ ખાતે ખાતે વિગેરેના દેવા ૧૨૯૭૦૯૫
૩૦૫૦૩મા
૭૯૬૧)૩૧૯૫૪।। ૢ
૫૮૩૨માન

Page #39

તમારું નામ અમર કરવું હોય તે નીચેનું નિવેદન વાંચી નિર્ણય કરે.
સિરીઝ–ગ્રંથમાળાના નિયમે.
આ જગત માં જન્મ ને મરણ પ્રત્યેક પ્રાણુને માટે સર્જાયેલ છે, જેથી મનુષ્ય જ્ઞાન અને જ્ઞાન દાનવડે પોતાના આત્મકલ્યાણનો માર્ગ સાધી શકે છે. જેથી તમારે આ જીવનમાં તમારું UR નામ અમર રાખવું હોય, જ્ઞાનભક્તિ કરવી હોય, જૈન સાહિત્યસેવા કરી જ્ઞાન ઉપાર્જન કરવું હોય, તો તે આત્મકલ્યાણ માટે નીચેની યોજના વાંચી-વિચારી આજે જ આપ નિર્ણય કરે અને આપના નામની ગ્રંથમાલા પ્રસિદ્ધ કરાવી અમૂલ્ય લાભ મેળવો.
જના– B ૧. જે ગૃહસ્થ ઓછામાં ઓછી રૂ. ૨૦૦૦) ૫. તે સિરીઝનાં ગ્રંથમાં ઓછામાં ઓછા SF 0 હજાર અથવા જે ગ્રંથ તેમના તરફથી છપાય અડધા ગ્રંથ ખપી ગયા હોય તેની ઉપજેલી કિંમત- નો
તેના ખર્ચના પૂરતાં નાણું આ સભાને આપે તેના થી જ બીજો ગ્રંથ છપાવી શકાશે, પરંતુ કોઈ ને નામથી ગ્રંથમાળા (સિરિઝના ગ્રંથો) આ સભાએ સંયોગમાં ગ્રંથમાળાના તે તે ધણીના છપાતાં પ * દરેક વખતે નીચેની શરતે પ્રકટ કરવા. ગ્રંથમાં અસાધારણ પ્રસંગે તેમની આવેલી ધારા જ ૭ ૨. સિરિઝનો પ્રથમ ગ્રંથ છપાવવાને માટે પ્રમાણેની રકમ કરતાં ગ્રંથ સુંદર બનાવતાં વધારે , UÉ જે બંધુએ જેટલા રૂપિયા આપ્યા હોય તે પૈસા સભાને ખરચવા પડ્યા હોય, તેવા કોઈ પણ [ પ્રમાણેની રકમને પ્રથમ ગ્રંથ માટે ખર્ચ કરે. પ્રસંગે, પ્રથમ સભાએ ખરચેલા વધારેના નાણા પ્રક Cણે ૩. જાહેર લાઇબ્રેરી કે ભંડાર તેમજ સાધુ
વેચાણમાંથી પ્રથમ વસુલ કરી, ધારા પ્રમાણે
પછીના ગ્રંથો છપાશે. તે સમયે ઉપજેલી તે ૨ સાધ્વી મહારાજ વગેરેને ધારા પ્રમાણે અમુક સંખ્યામાં ગ્રથો સિરિઝના નિયમ મુજબ જે જે
મના પ્રમાણમાં તે ગૃહસ્થના નામથી બીજે ગ્રંથ a સાથે ભેટ અપાય તે તે “સિરિઝવાળાની વતી સભા (
. (સિરિઝન) સભા છપાવે શરૂ કરશે. મારફત ભેટ મોકલવામાં આવશે.
૬. ગ્રંથમાળાના પ્રથમના એક જ ગ્રંથમાં પર ૪. સિરિઝની છપાતી દરેક બુકની પચ્ચીશ સિરિઝવાળા ગૃહસ્થનું જીવનચરિત્ર, અને ફેટમાફ SH 2 કેપી જે ગૃહસ્થના તરફથી તે મંથમાળા છપાશે તેમની ઈચ્છાનુસાર આપવામાં આવશે. UR તેમને ભેટ આપવામાં આવશે.
ઉપરની યોજનાનુસાર અનેક જુદા જુદા ગૃહસ્થ અને બહેને એ આર્થિક સહાય આપી પિતાની અને પોતાના વડીલેના નામથી સિરિઝનાં પુસ્તકે સભા તરફથી પ્રગટ કરાવેલ છે, તેના નામનું લીસ્ટ પાછળ પરિશિષ્ટમાં આપવામાં આવેલ છે. ને અમારા માનવતા સભ્ય તે માટે સંતોષ જાહેર કર્યો છે જેથી આપ પણ આ યોજનાનો લાભ લેશે એવી આશા રાખીએ છીએ. અમારા તરફથી છપાતા ગ્રંથમાળાના સુંદર પ્રથા જૈન સમાજમાં પ્રતિષ્ઠા પામેલ છે. ગ્રંથમાળાના ધારાધોરણમાં ફેરફાર કરવાને સભાને હક રહેશે.
* લખ–શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા–ભાવનગર. ફી ETSTSTSSFSFURTHERSFSFTISHTRUSSESSEFUSEFUSES;

Page #40

परिशिष्ट ख. જે જે સીરીઝના ગ્રંથમાં જે જે બંધુઓએ સહાય આપેલી છે તેઓશ્રીના
તરફથી જે જે ગ્રંથ પ્રસિદ્ધ થયા છે તેનું લીસ્ટ.
પાસે
૧ વોરા હઠીસંગભાઈ ઝવેરચંદ
શ્રાદ્ધગુવિવરણ
શ્રી નેમિનાથ ચરિત્ર ૨ શેઠ આણંદજી પુરૂષોત્તમ
૧ તપાવલી ૨ શ્રી શત્રુંજય સ્તવનાવલીની
[, (આવૃતિ બે) ૩ વકીલ હરીચંદ નથુભાઈ.
•
દાનપ્રદીપ ગ્રંથ. ૪ શેઠ નાગરદાસ પુરૂષોત્તમદાસ ... ...
• કુમારપાળ પ્રતિબંધ ૫ શ્રી સુખસાગરજી મહારાજ તથા આચાર્ય બુદ્ધિસાગરજીની સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાગ ૧ લે
ભાગ ૨ જો
(કાવ્ય સુધાકર) ૬ શેઠ ઝવેરભાઈ ભાઈચંદ
શ્રી નવ પદ પૂજા (સાથે) આત્મવિશુદ્ધિ
વીશસ્થાનક પૂજા (સાથે) ૭ શેઠ મગનલાલ ઓધવજી
...ધમંબિન્દુ ૮ શેઠ દીપચંદ ગાંડાભાઈ...
..૧ નરરત્ન ભામાશાહ
૨ શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચરિત્ર ૯ શેઠ અમરચંદ હરજીવન તથા કસ્તુરબહેન ....
શ્રી વિમળનાથ ચરિત્ર
સતી સુરસુંદરી ચરિત્ર ૧૦ સલત ફુલચંદ ત્રીકમજી • • • ...પંચ પ્રતિક્રમણુસૂત્ર (સાર્થ) ૧૧ વારૈયા ધરમશી હરજીભાઈ ... ... ... ...શ્રીપાળ રાસ ૧૨ શેઠ માણેકચંદ જેચંદભાઈ (જાપાન) •
...શ્રી મહાવીર ચરિત્ર ૧૩ શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ તથા કમળાબેન...
..શ્રી વાસુપૂજય ચરિત્ર ૧૪ રાવસાહેબ શેઠ કાન્તિલાલ ઈશ્વરલાલ તથા શકુન્તલા બેન ... શ્રી આદિનાથ ચરિત્ર ૧૫ રાવબહાદૂર જવતલાલ પ્રતાપસી ... ... ..સંધપતિ ચરિત્ર (છપાય છે) ૧૬ શેઠ ત્રિભોવનદાસ મંગળજીભાઈ હ. ચંદુલાલભાઈ . શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ( છપાય છે.)

Page #41

હાલ પણ આમાનંદ પ્રકાશનાં લવાજમ ( પ્રથ મની જેટલુજ રાખતાં ) રૂ ૧-૧૨-૦ ના હિસાબે બાર અંકના સવા રૂપી એ હોલ ખાટ આવે છે–તેટો પડે છે જેથી તે ખોટ અમુક અંશે હાલ મુંઝવી રહેલ છે; છતાં સાત વર્ષ પહેલાનાં આમાનંદ પ્રકાશ માસિકના ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે અમુક અંશે ના રહેતા હતા અને હવે અત્યારે આ મેટી ખોટનો સવાલ છે. આવી સમ્ર માંધવારી ઉત્તરોત્તર દર વર્ષ વધતી આવે છે. અને લડાઈની હવે માંધવારીના આ પ્રસંગ માત્ર અસાધારણ અને ધારવા પ્રમાણે અમુક વર્ષ. એ ત્રણ વર્ષ રહે તેવા સંભવ લાગે છે અને બે ત્રણ વર્ષ પછી અસલ થિતિ સાંધવારીની આવી જશે એમ જાણી આમાન દ પ્રકાશનું લવાજમ ચાલતી માંધવારી છતાં જેમ વધાયુ' નથી, તેમ કંડ કે ઉધરાણમાં પણ અમારા સભાસદે અને ગ્રાહકે પાસે આમાનંદ પ્રકાશ માટે તે આવતી ખાટ માટે વિનતિ આપની પાસે કરી નથી. વળી હકીકત એવી છે કે આમાનદ પ્રકાશમાં માટી ખાટ ચાલી આવતી હાવા છતાં ( જે સરથાને ધરનું મકાનું હોય, ભાડુ' પણ મકાનનું સારૂં' આવતુ' હાય, પુસ્તકોનું વેચાણ થતું હોય, દર મહિને કે વષે આખરે અનેક નવા સભાસદે અને પેટ્રન નવા વધતાં તેનું લવાજમ તમામ આવતું હોય, તેથી તે વધતી નવી આવક હોવાથી તેવી સંસ્થાએ સભાના આવા કોઈ અંગને (માસિક કે બીજા કોઈ ખાતાની ખોટ આવતી હોય તે ) આવા અસાધારણ પ્રસંગે અમુક ગયાગાંઠયા વર્ષોમાં કદાચ બેટ આવે, તો પડે તો ચાલતી માસિકની મુંઝવણનો ઉકેલ ઉપરોક્ત જણાવ્યા પ્રમાણે નવી બીજી થતી આવકથી તેવી ખાટને ગૌણ કરવી જોઈએ અને તેવી મુ ઝવણના તે આવકમાં સમાવેશ કરી લેવા જોઈએ, ઉધરાણ, કુડું ન કરવું જોઈએ. તેવી બીજી સંસ્થાઓની જેમ આવી કેટલીક લગભગ સ્થિતિ આ સભાની હોવાથી પણ અન્ય માસિકોની જેમ લવાજમ વધાયું નથી તેમ જતી ખાટ માટે અમારા સભાસદે કે અમપ્રકાશના ગ્રાહકો પાસે ફંડનું ઉધરાણ' ન જ કરવું, તેમ ધારી સભાએ તે મુ ઝવણની ઉકેલના તેમાં થતી નવી આવકમાં સમાવી માસિકદ્વારા અપાતું વાંચન અને ભેટની બુક સભ્યો અને તેના ગ્રાહકોને સતત રીતે કાંઈ પણ ફંડ ઉઘરાણું નહિં કરતાં સભા આપી રહેલ છે. | ૨. વળી આ સભા પ્રાચીન પૂવોચારચિત સુંદર પ્રાકૃત, સંસ્કૃત ( મૂળ ) અને તેવા ગ્રંથાના અનુવાદ આર્ટની દૃષ્ટિએ તેનું સુંદર પ્રકાશન પ્રચાર ઉદારતાથી કરી સભાસદ વગેરેને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપી રહેલ છે. આજ સુધીમાં પચારા વર્ષોમાં હાલ ચાલતી સખ્ત મોંધવારી છતાં સાધુમુનિરાજો, જ્ઞાનભંડારા, અને જૈન જૈનેતર સાક્ષરે લાયબ્રેરીયા વગેરેને રૂા. રપ૭૫૭) ના ગ્રંથા હાલ સુધીમાં ભેટ આપેલા છે. હાલમાં એક માસ પછી તેમ જ હાટા બે ગ્રંથે ભેટ આપવાના છીયે અને આ સભાનાં અમારા પેટ્રન સાહેબ, લાઈફ મેમ્બરને હજારોની સંખ્યામાં ભેટ આપેલાં છે ને અપાશે તે ગ્ર'થેની કિંમતનો તેમાં સમાવેશ થતો નથી તે રકમ જુદી છે. આ પ્રણાલિકા હજી ચાલુ હોવા છતાં લડાઈના આ સાત વર્ષના સખ્ત મોંઘવારીના પ્રસંગે છપાતાં સાહિત્ય ગ્રંથોમાં સભાને વિશેષ ઉમેરવી પડતી રકમનો સરવાળા બહુ મહાટ હોવાથી તે પ્રશ્ન પણ મુંઝવી રહેલ છે. દાખલા તરીકે એક ગ્રંથ છપાતાં બે ત્રણ વર્ષ થાય તેથી લડાઈ પહેલાં સીરીઝ માટે લીધેલાં એક હજાર રૂપિયાનાં મોંઘવારીનાં કારણે ત્રણ હજાર રૂપીઆ, બે હજારનાં પાંચ કે છ હજાર રૂપિીઆ, ત્રણ હજાર લીધેલા હોય ( ગ્રંથ માટે હાય ) તો આઠ કે નવ હજાર રૂપીઆ ખર્ચ થાય છે, છતાં સીરીઝની જે જે બંધુ એ રકમ આપેલ છે, તેમને પણ વધારે મહેાટી રકમનો ખર્ચ થતાં હોવા છતાં, તે માટે સીરીઝના ગ્રંથેવાળા બંધુઓ પાસેથી ખર્ચની વધારે રકમની પણ માગણી કરી નથી અને સભાસદોના ભેટના ધારામાં પણ ફેરફાર કર્યો નથી. લાઈફ મેમ્બરોને જે ધારણે ભેટ અપાય તે પ્રમાણે અપાય છે કારણ કે સભા ધારા પ્રમાણે તેમની સીરીઝ પ્રકટ કરે છે અને ધારા મુજબ ભેટ આપ્યું જાય છે.
દો. પા. ૪

Page #42
| મામાનદ સભા-ભાવનગર, | Reg. No. B. 481 | હકીકત એ છે કે રૂા. 101) પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બરનું' વા. રા. 2) વાર્ષિક આવે છે, તેઓને ગમે તે હેાટી ભારે કિ મતના ગ્રંથ ભેટ અપાય છે. બીજા વર્ગના વાઈફ મેમ્બરનાં રૂા. 51) નું વ્યાજ એક રૂપીએ આવે અને તેઓ શ્રીને મૂળ કિંમતમાંથી બે રૂપીયા કાપીને, કોઈ પણ વ્હાટી કિંમતના ગ્રંથ ભેટ અપાય છે. અને આમાનદ પ્રકાશ માસિક પણ સવને ભેટ અપાય છે. એટલે વ્યાજની ગણત્રીએ માસિકમાં પણ ગ્રથાની જેમ ઉમેરેવું પડે છે, છતાં વળી આમાનંદ પ્રકાશનાં ગ્રાહકોને ધારા પ્રમાણે નવા ગ્રં ય (એક વખત આયા હૈાય તે નહિં) ભેટ આપતાં બી આપતાં છપાવતાં તેના ખચ અહિં' જણાવવામાં આવતા નથી તે પણ ઉપરાંતના ખર્ચ થાય છે. આ એક પ્રકારની ઉદારતા અને પ્રભાવના છે, તેમ માની સભા આમિક આનંદ અનુભવે છે, કારણ ચાલતા થાડા વષો કસાટીના છે એમ જાણી ભેટ માટે જે ઉદારતા રાખી હતી વધારેચતા હોવાથી ખર્ચથી તેના પ્રમાણિકપણે થોડા સ’કેચ કરવો પડ્યો છે અને વર્ષ પછી સાંધવારી થતાં મોટી રકમ ઉમેરવી પડે છે કે તે સ્થિતિ દૂર થતાં પ્રચાર અને ઉદાર ભાવના હતી તેવી જ રહેશે. સભાને મેટી રકમ સીરીઝમાં ઉમેરવી પડતી હોવાથી માત્ર તેની માંધવારીનાં જ હિસાએ કિંમત વધારવી પડેલ છે. તેમ વહીવટને અંગે જરૂર પણ હોય છે. | આ સભાના હિસાબ, નામુ ચા પડા હમેશાં તૈયાર છેષ્ઠ છે. વર્ષ પૂરૂ' થતાં દર વર્ષે સરવૈયા નીકળી હિસાબ તૈયાર થતાં, સભા પાસે પસાર, કરાવી દર વર્ષે જ સમાજની જાણ માટે રિપેટ પણ પ્રગટ થાય છે. સભાનું તમામ નાણ' નમીનગિરિમાં રહે છે. આવી હકીકત હોવાથી આ સભાની પ્રગતિ વિશેષ વિશેષ થતી રહી છે. કાર્યવાહ કે પોતાની ફરજ, જવાબદારી સમજી પ્રમાણિકપણે કાર્ય વાહી ચલાવે છે. પ્રેમ, સ’ગટ્ટન, મિત્રભાવ ચાલુ છે. જે કોઈપણ સંસ્થાનાં કાર્યવાહકે થઈ આમ કલ્યાણ સાધવું હોય તેમણે તેના ઉદેશાને અનુભવ લઈ સેવા આપનાર સભ્ય કત ડ્યુજ અને જવાબદારી બરાબર સંભાળી શકે છે. અને તે સંસ્થાની પ્રગતિ પણ કરી શકે છે. (તેના આત્મા અને તે જ થાય) બાકીના ઉદ્દેશાના અનુભવ, સેવા ભાવના, ફરજનું ભાન અને જવાબદારી માટી સંસ્થાની સંભળાવી તેને આ જમાનામાં ઘણુ' કઠીન કાયર હોવાં છતાં તેની સાચી સેવા બજાવનાર આત્મકલ્યાણ સાધી જાય છે. આ માસમાં નવા થયેલા માનવતા સભાસદો. 1 શેઠ શ્રી લક્ષ્મીચંદ દુલભદાસ "પેટનું 2 શાહ દુલભદાસ જગજીવનદાસ | ( 1) લાઇફ મેમ્બર 3 શેઠ મનુભાઈ લલ્લુભાઈ ઘડીયાળી (1) લાઈકૅ મેમ્બર 4 શાહ પાનાચંદ લલ્લુભાઈ (1) લાઈફ મેમ્બર 5 શાહ પ્રેમચંદ રાયચંદ સુરકાવાળા (1) લાઇફ મેમ્બર 6 હેતા જેઠાલાલ સેારારજી (2) લાઇફ મેમ્બર 7 શાહે દેવચંદ દુર્લભજી ( 2 ) લાઇફ મેમ્બર મુંબઈ ભાવનગર અમદાવાદ ભાવનગર ભાવનગર ભાવગર મુદ્રક * શાહ ગુલાબચંદ લ૯લુભાઈ : શ્રી મહાદય પ્રિન્ટિગ પ્રશ્ન : દાણાપીઠ -ભાવનગર. For Private And Personal Use Only