Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Un
ધર્મ...કૌશલ્ય
רב תכתב
( ૧૩ )
ક્ષમા-Forbearance
કાબૂ રાખી શકે છે અને એ વાતની ટેવ પડયા અશક્ત માણસનું બળ ક્ષમા છે. શકિત-પછી તેા ગમે તેવા ઉત્તેજક પ્રસ`ગા આવે ત્યારે પણ એ પેાતાની જાત પર અંકુશ મૂકી શકે છે. ગજસુકુમાળના માથા પર ખેરના અગારા એના સગે સાસરે મૂકે ત્યારે પણ ક્ષમા રાખે તે તેા અતિ ઉચ્ચ કક્ષાના દાખલે ગણાય, પણ દરરાજના પ્રસંગેામાં સામા ધુમધમાટ કરતા આવે ત્યારે મગજને કાબૂ ન ગુમાવનાર તેા ઘણા જોઇએ છીએ અને તેમાં એની નિ`ળતા કે અશકિત ગણાતા નથી. એની શકિત સામા પર અને જોનાર પર જરૂર
છાપ પાડે છે અને તેટલા માટે ક્ષમાને મહાદુર માણસનુ ભૂષણ ગણવામાં આવી છે.
શાળી માણસનુ ભૂષણ ક્ષમા છે, ક્ષમા લેાકમાં વશીકરણ છે. ક્ષમાથી શુ' સાધી શકાતું નથી ?
સજ્જનપણાનું, ગૃહસ્થાઇનું બીજું લક્ષણ ક્ષમા છે. એટલે કે જે પ્રાણીને પાતાની ગણના ગૃહસ્થમાં કરાવવી હાય અથવા જેની ભાવના કે જેના આદર્શ ગૃહસ્થ (gentleman) થવાના કે રહેવાને હાય તેણે ક્ષમા રાખી જીવનના આખા ઝાક ઘડવા જોઇએ. જે માણુસ જરા પેાતાની ઇચ્છા વિરુદ્ધ કાઇ ન કરે, ફાઈ જરા પેાતાનાં અવણુ વાદ ખાલે, જરા ઘસાતુ એલે, જરા વેપારમાં નુકશાન કરે કે તેના ઉપર ગુસ્સે થઈ જાય તે માણસ ફાવે નહિ, તે માણસમાં ચારિત્ર રમણ કરે નહિ, તે માણસ પ્રગતિ માર્ગમાં આગળ પગલાં ભરી શકે નહિ, તેનું પ્રયાણ સાધ્યને માર્ગે આગળ પે નહિં.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સામેા ઘા કરે, તમે ગુસ્સે ન થાએ, સામાને ઘા ખાલી જાય અને તમે મ્હાં મગાડવા કે
દાંતિયાં કાઢવાને ખદલે હસી પડા કે ઉપેક્ષા કરા ત્યારે તેની અસર સામા ઉપર વશીકરણુ જેવી થાય છે અને તે જો જરા પણ વિચારક કે કુશળ માણસ હાય તેા તમને નમી પડે છે, તમારાં ચરણને ભેટી પડે અને તમારે અને એનેા સંબંધ જીવતા થઇ જાય છે, જામી જાય છે, તમારા જીવનના ભાગ ખની જાય છે; માટે આવા વશીકરણને યાદ રાખજો, એને પેાતાનું અનાવજો, એનાથી રાચજો અને એના પડખાં સેવવામાં તમારા અહીં અને સર્વત્ર વિજય છે, તમને એમાં અખૂટ આનંદ છે અને તમારી સાચી શકિતનાં એમાં મૂલ્ય છે એમ સમજો. ક્ષમાથી સંબંધ મળે છે, ક્ષમાથી ગયેલ સંપત્તિ મળે છે, ક્ષમાથી ચારિત્રનુ સામ્રાજ્ય મળે છે અને ક્ષમાથી સ મળે છે; માટે એ મહાદેવીને પોતાની અનાવશે તે સિદ્ધિ લક્ષ્મી ઘેર ચાલી આવશે.
ક્ષમા વહેમરાહેાનાં, રાત્તાનાં મૂળ ક્ષમા ! ક્ષમા વણીતિ રે, ક્ષમા 6 7 શિધ્રુર્થાત ! સુભાષિત.
માનસવિદ્યાની નજરે જોઇએ તા ક્ષમા મન ઉપર ભારે અકુશ ખતાવે છે, માવિ કાર પર વિજય સૂચવે છે અને અશકતને પણ બળ આપે છે. એક વાત ખબ ચેાવટથી સમજવા જેવી છે. નબળા કાચાપોચા માણસા ક્ષમાવાન હાતા નથી, થઇ શકતા નથી અને ઢોંગ કર્ચ ક્ષમા પેાતાને વરી શકતી નથી. અશકિતમાન સાધુપણાના સ્વાંગ ધારી લે તેા થાડા વખતમાં એ અણીને ટાંકણે પોતાના મૂળ સ્વરૂપમાં પ્રકટ થયા વગર રહી શકતા નથી. ખરો સશક્ત માણસ હાય તે જ ગમે તેવા સાદા કે આકરા પ્રસંગમાં પાતાના મન પર
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531518 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 42 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 5 MB |