Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાચી ઓળખાણું ?
તેનાથી મન ઉપર રાગ અથવા તો પ્રેષની અસર પછી તેની ઓળખાણ કોઈ પણ રાખતું નથી. થવી તે ઓળખવું કહેવાય છે. સામાન્ય જાણુ- કદાચ તે ધનહીન દશામાં ઓળખાણના અંગે વામાં ઉપેક્ષા થાય છે, પણ વિશેષ જાણવા રૂપ કેઈપણ પ્રકારની સહાયતા માંગે તો જાણે ઓળખવામાં પ્રાય: ઉપેક્ષા હોતી નથી. એટલા તેને ઓળખતા જ ન હોય તેમ તેની સાથે માટે જ ઓળખાણની વિસ્મૃતિ નથી અને તે વર્તવા તૈયાર થઈ જાય છે. કેઈનું સુંદર રૂપ જીવન પર્યત પણ રહેવાવાળી હોય છે. આળ- તથા આકૃતિને ઉપયોગ કરવાને ઓળખાણ ખાણુથી જીવન ઉપયોગી સાધન અલય પ્રયાસ કરાય છે અને ઈચ્છા પ્રમાણે વર્તાય છે, પણ મેળવી શકાય છે; લાગણું અને સ્નેહ જનમે જ્યારે રૂપ તથા આકૃતિમાં પરિવર્તન થવાથી છે તથા પ્રીતિ અને મૈત્રી વધે છે. કેવળ અણગમતાં થાય છે ત્યારે ઉપેક્ષા કરાય છે, જાણવા માત્રમાં આવી વિશિષ્ટતા હોતી નથી. આવી જ રીતે તાત્વિક વસ્તુથી અજ્ઞાત જગત જાણેલું ભૂલાય છે પણ ઓળખેલું ભૂલાતું વૈષયક વૃત્તિપોષક ઓળખાણને લઈને સંસારનથી. જાણવાને ઘણી વખત અનિચ્છા દેખાડ- ચક્રમાં ભ્રમણ કરી રહ્યું છે તે અંતષ્ટિથી વામાં આવે છે; પણ ઓળખાણ માટે તો વસ્તુને ઓળખ્યા સિવાય સુખ-શાંતિની દરિદ્રતા ઉત્સુકતા અને રુચિ જણાવાય છે. સ્વાર્થ સાધવા દૂર કરી શકશે નહિં. માટે તો ઓળખાણને અત્યંત આવકાર અપાય જ્ઞાન-ચક્ષહીન અજ્ઞાની છ ક્ષણિક માટે છે, અને જનતામાં ખાસ કરીને માણસની
જ કૃત્રિમ વસ્તુઓને ઓળખતા આવ્યા છે, ઓળખાણ તો અત્યંત ઉપયોગી મનાય છે. અને તેથી પિતાની સર્વ સિદ્ધિ માની બેઠા છે.
આ પ્રમાણે મેહની શિખવણીથી દેહા- એટલે જ સાચી વસ્તુ મેળવી શક્યા નથી. ધ્યાસી માનવી સ્વાર્થ માટે એટલે કે જીવન અને આત્માને શાશ્વતી સુખસંપત્તિવાળો બનાવી નિર્વાહના સાધન મેળવવાને અથવા તો વૈષયિક શક્યા નથી. માનવીને પ્રથમ તો પિતાની તૃષ્ણા શાંત કરવાને સચેતન તથા અચેતન જ ઓળખાણ નથી. જે પિતાને સાચી રીતે વસ્તુઓની ઓળખાણ કરે છે. આખોય સંસાર ઓળખે છે તે જગતને સાચી રીતે ઓળખે ચર્મચક્ષુની ઓળખાણના પ્રવાહમાં તણાઈ છે અને જે જગતને સાચી રીતે ઓળખે છે રહ્યો છે, વૈષયિક વાસનાના દઢ સંસ્કારને લઈને તે જ પોતાને સાચી રીતે ઓળખી શકે છે; કેવળ વાસના પોષક જ વસ્તુઓને ઓળખવા માટે જ સમ્યગજ્ઞાની પુરુષો સ્વ–પરના પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. જે ઓળખાણ વાસના આત્માને વિકાસ કરી શાશ્વત સુખ-શાંતિ શાંત કરવા પૂરતી કરવામાં આવે છે, તે વાસ તથા આનંદના ઉત્પાદક હોય છે. વીતરાગ, નાની ક્ષણિક શાંતિ થયા પછી ભૂંસાઈ જાય સર્વજ્ઞ દેવના સિદ્ધાંતોની દિશામાં નિરંતર છે, કારણ કે જગત પરિવર્તનશીલ છે. જે ક્ષુદ્ર ગમન કર્યા વગર પિતાને તથા જગતને સારી વાસના પિષવાને જેની ઓળખાણ કરવામાં રીતે ઓળખી શકાય નહીં. ક્ષણિક જગતની આવી હોય તેમાં પરિવર્તન થવાથી તે વાસના વૈભાવિક વસ્તુને પ્રધાનતા આપી પ્રકૃતિ સ્વરૂપ પોષવામાં અસમર્થ થઈ જાય છે એટલે માનવી સાચી સ્વાભાવિક વસ્તુને ઓળખી આદર ન તેની ઓળખાણ રાખતા નથી જેમકે ધનની કરનાર વીતરાગના સિદ્ધાંતની દિશાથી વિમુખ વાસનાથી ધનવાનની ઓળખાણ કરવામાં આવે હોય છે માટે તેવાની વાચાળતાથી કઈ પણ છે અને તેના ધનથી પિતાની વાસનાઓ પિષે આત્માનું હિત થઈ શકતું નથી. પાંચે ઈદ્વિછે; પણ તે ધનવાન ધનહીન થઈ જાય તે ના વિષયમાં આસક્ત રહીને આડકતરી રીતે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531518 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 42 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 5 MB |