Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH AgamasaTIkaanuvAda 40/1 naMdIsUtra -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-ga-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa rArela jhahera Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. zrI pArzva21 S{s{EkAra bara 2066 kA.su.pa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga -40 mAM che... 0 naMdI - cUlikAmUka-1 - - - saMpUrNa naMdIu - sAnuvAda - savivecana - - - x -x -- >> -- >> -- >> -- * TAIpa seTIMga zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. III (M) 9824419736 ka -: mudraka - navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Ta. 079-25508531
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. 3
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamaNa saTIka anuvAda ISFSFSFSFSFESSES fosse TALASALASIRALALALALALA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [40] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA zatAvadhAnI cALIzrI amitaguNAzrIjI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra kacolIyA jaina je. mahAjana peDhI kacelIyA, surata ichI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sAdhvIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta AdevazrI bhaktisUrIzvarajI maLyA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvebhUpU. saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI mAthI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA 5.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI manA zrutAnurAgI ziSyA sAzrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI zrI AdinAtha jaina zve saMgha," bhopAla. 66 (4) paramapUjyA vardhamAnatapasAdhikA, zatAvadhAnI sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI,' karacelIyA, surata.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono eka-301 1- AgamasuttANi-mUlaM 49 prakAzano EUR A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 2 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, ApanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 40 prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 44-naMdI-cUlikANa sAnuvAda - vivecana ja0-86) 0 bhUmikA 0 0 naMdIga viSayavastu - A naMdIsUtramAM AraMbhe maMgalika svarUpe paramAtmA RSabhadeva bhagavaMta ane bhagavaMta mahAvIranI stuti karI che. tyArapachI nagaranI rathanI, cakanI ItyAdi upamAo vaDe saMghanI mahattA pragaTa karAyelI che. ATha upamAo vaDe saMghanI vaMdanA karIne anutara jJAnanA dAraka covIze jinavaronI vaMdanA karI che. tyArapachI bhagavaMta mahAvIranA gaNadharone dvAdazAMgInA dhAraka hovAthI nAmoccArapUrvaka jaNAvI zAsanano mahimA gAIne sudhamasvAmIthI AraMbhIne potAnA gurava evA dUSyagaNIne A sUtranA kata zrI devavAcaka kSamAzramaNe guNastuti saha praNamyA che. o A bhAgamAM ame "naMdIsUtra" nAmaka Agamane samAvela che. A Agamane saMskRta ke prAkRta baMne bhASAmAM nevIsUtra ja kahe che. vyavahAramAM te 'naMdI' nAmathI prasiddha ja che. naMdIsUtramAM paNa ukAlika sUkonI gaNanAmAM teno ullekha ' nAmathI ja thayelo che. juo sUjha-137] A sUtrano mukhya viSaya "jJAna" che. temAM jJAnanA bhedotpaTAbhedo, dvAdazAMgano vizALa parIcaya tathA AraMbhamAM maMgalastuti ane saMghanI oLakha ApIne gaNadhara bhagavaMta tathA anuyoganA dhAka sthavironI vaMdanAvalI che, pachI zrotA ane pariSadanI sadaSTAMta samajutI che. naMdIsaNa upara koI niryukti ke bhASya racAyAno ullekha amone prApta thayela nathI. 300 zloka pramANavALA A Agama upara cUrNi, be (vyAkhyA) vRtio, viSamapada paryAya ane avacUrI upalabdha che. jemAM jinadAsagaNi kRtu cUrNi, tenI sAthe sAmyatA dharAvatI chatAM vizeSatAne pragaTa karatI zrI haribhadrasUrijInI vRtti che. ati abhUta, ghaNI vizALa, vAda ane prativAdothI yukta, padArthonuM suMdara spaSTIkaraNa ApatI, 999ra-zloka pramANa evI zrI malayagirikRta vRtti tathA teno saMpa hoya tevI lAgatI avayUrI to hAla paNa mudrita svarUpe upalabdha che. A sUtrane 'cUlikAga' rUpe gaNavAmAM Ave che. be cUlikA sUtromAM eka naMdI ane bIjuM anuyogadvAra che. jemAM ahIM naMdI cUlikA sUtra lIdheluM che, paNa amoe amArI "anuvAda paddhati"mAM ahIM pheraphAra karela che. atyAra sudhI 43-AgamomAM "saTIka anuvAda''ne sthAna Apela hatuM. paNa ahIM ame "sAnuvAda vivecana' zabda dvArA A parivartanane dazarvila che. kemake A sUtramAM sAme mULa nadIsUnA sUtrono bhAvArtha ane kaMIka spaSTIkaraNa karatAM vivecanane amArI bhASAmAM goThavela che. koI eka TIkA, cUrNi ke niyuktino sIdho anuvAda karelo nathI. to paNa ame abhyAsuone zrI malayagirikata vRtti jarUcI vAcavA bhalAmaNa karIe chIe. hRdaya pulakIta thaI jAya tevI e vRtti che. [40/2] e pramANe anuttarajJAnI, zrutakevalI, jJAnasthavira ane zrutanA vAcanA dAtA garavayane vAMdhA ke avyA pachI jemane A suganI ati AgamanI vANInI vAcanA ApavAnI che, tenA zravaNakartA arthAt zrotA kevA hovA joIe ? tene cauda dRSTAMto vaDe pragaTa karI zrotAnA svarUpanI sadaSTAMta chaNAvaTa karAI che. tyArapachI zrotAnA samUharUpa evI parSadA arthAt zrotAparSadAnuM svarUpa batAvela che. e pramANe zrutadAtA mahApuruSo ane zravaNakata zrotAnuM darzana karAvyA pachI sUnakAra maharSi mokSamArganA abhinna aMga evA samyaka jJAnanI prarUpaNA kare che jemAM mukhyatve Abhinibodhika Adi pAMca jJAnone tenA peTa bhedo sahita ghaNAM ja vistArathI A sUtranA mukhya viSayavastu svarUpe rajU kare che. tanmathe matijJAna aMtargata buddhinA svarUpane pragaTa karatI vakhate karI prayura deTAMto ke kathAnakano AdhAra laIne kalArasika zrotAone paNa sUjha vAcanAmAM AkarSita karelA che. zrutajJAnanA viSayane ati vistArIne Agama zAo, tenA vibhAgo, gapaviSTa ane aMga bAla sUtronA nAmo ItyAdi vaDe zrotAne samyagRjJAna prati vizeSa abhimukha karIne dvAdazAMgIno vistRta parIcaya Apela che. je Agama zAstro keTalA vizALa, gahana, vaijJAnika kramabaddha, vividha viSayone sAMkaLI lenArA hatA tenuM darzana karAvI jAya che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA 20 o zrI malayagirikRta TIkAnuM AraMbhika viSayavastu - - ame karelA saTIka anuvAdamAM aMgasUtro hoya, upAMga sUko hoya ke mUla sUjha hoya, badhAmAM ame abhyAsIta karyuM che ke AraMbhamAM pratyeka vRtikAra maharSie maMgalika rUpa juti karIne je - te saMbaMdhita sUmonI vyutpatti ke nAmAdi anuyoga vagerene batAvIne pachI ja mULa Agama sUtranI vyAkhyA karela hoya, kemake A ja Arya paddhati che, pratyeka zAstra ke graMthonI vAyaRI ke vyAkhyA A paddhatithI vaDe ja thatI hoya che. paraMtu AgamamAM ame "saTIka anuvAda''ne sthAne "sAnuvAda viveya''nI paddhati svIkArela hovAthI, vRttikAranI vRttinA anuvAdane badale bALabhogya jIvo mATe sIdho ja sUtrArtha ane viveyana gujarAtI bhASAmAM lakhela che. tethI "naMdI" sUmanI AraMbhika anuyoga paddhati saha TIkAmAM samAvI zakelA nathI. te hetuthI kaMIka paNa konuM anusaraNa 1 karavAne mATe ane zrI malayagirijI TIkAmAMthI udbhUta vastune prasatAvArUpe noMdhI rahail chIe.. "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vyatirikta dravyanaMdI kahevAya - jemake, kriyA AviSTa bAra bhede vAjiMtra samudAya. bhAvanaMdi - te be bhede che - (1) AgamathI, (2) noAgamathI temAM (1) AgamathI te * naMdI padArthanA jJAtA hoya ane temAM upayogavaMta paNa hoya. (2) noAgamacI - pAMca prakArano jJAnasamudaya athavA pAMca prakAranA jJAna svarUpamAga pratipAdaka adhyayana vizeSa te bhAvanaMdi. A pramANe 'naMdI' zabdano nAmAdi cAra nipAthI sAthe karIne zrI malayagirijI mahArAjA pharamAve che ke - A sarva zrataskaMdha AraMbhamAM tatvavedIo vaDe AdimAM maMgalane mATe stavanA karAyela che. pUrvanA AcAryo ziNomAM sukAryanA gauravanA utpAdanane mATe tathA avicchedane arthe tIrthakara AdinI AvalikA kahe che, AcArya devavAcaka paNa pAMca jJAnanI vyAkhyA karatA, pahelA AvalikAkathana mATe, tathA vinarahitapaNe adhyApaka, zrAvaka, pAThaka ane ciMtakonA abhilaSita arthanI siddhine mATe A tIrthakaro anAdivALA che, tema jaNAvavAne mATe bhagavaMta tIrthaMkaranI stutine jaNAvatA have naMdisUtrano AraMbha kare che. - o * o - bIjA Agama zAstramAM paNa A sthAne AvuM kathana jovA maLe che ke - "nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUgAnugamamAM sUtra uccAraNa karavuM joIe. te sUpNa A pramANe che' - AvA kathana pachI mULa sUtra ane tenI vyAkhyAno AraMbha thAya che. - X - X - X - X - X - X - X - o naMdI zabdano artha zo che ? naMdana te naMdi arthAta pramoda ke harSa naMdIno hetu hovAthI A pAMca jJAnane jaNAvatuM adhyayana paNa "naMdi" ja che. AnA vaDe ke AmAM prANIne - jIvone AnaMdita kare che - harSita kare che, tethI A prastuta adhyayana ja "naMdi" che. adhyayanamAM paNa pravartamAna 'naMdi' zabdane peliMgamAM vyAkaraNa niyamathI "naMdI' kahe che. 'naMdi' cAra bhede che - nAma naMdi, sthApanA naMdi, dravya naMdi ane bhAva naMdi. temAM (1) nAma naMdi - koI jIva, ajIva ke ubhayanuM 'naMdi' evuM nAma hoya, 'naMdi' zabdanA artha hitanuM 'naMdi' nAma karAya te nAma vaDe naMdi hovAthI 'nAmanaMdi' kahevAya che. athavA nAma ane nAmavALAnA abheda upacArathI nAma evuM A naMdi te nAma naMdi. (2) sthApanA naMdi - sadbhAvane AzrIne leyakarma AdimAM je sabhAva, tene AzrIne akSa, varATaka AdimAM bhAvanaMdimAnuM sAdhu AdinI je sthApanA te sthApanA naMdi athavA bAra prakAranA vArirUpa dravyanaMdinI sthApanA, tene sthApanA naMdi kahe che. (3) dravyanaMdi - te be bhede che, AgamathI ane noAgamathI. temAM (1) AgamathI naMdi padArthamAM jJAtA paNa temAM anupayukta hoya che. (2) noAgama thakI dravyanaMdinA traNa bhedo che. jJazarIra, bhathazarIra, tavyatirikta temAM (1) jJazarIra dravyanaMdi - je naMdipadArtha jJAtAnuM mRtyu thAya, tenuM siddhazilAditala gata zarIra hoya te bhUtakAlIna bhAvathI jJazarIra dravyanaMdi (2) je bALaka atyAre 'naMdi' zabdano artha jANato nathI, paNa AgAmI kALe avazya jANavAno che, tenuM je zarIra te bhAvibhAvanA nibaMdhanapaNAthI bhavya zarIra dravya naMdi kahevAya che. (3) je A jJazarIra ane bhavya zarIra sivAyanuM che te jJazarIbhavya zarIra
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-1 21 -sUtra-1 - dharmAstikAya Adi cha dravya rUpa saMsAranA tathA jIvonI utpatti sthAnanA tA, jagadguru (sanmArgadAtA), bhavya jIvone AnaMda denArA, sthAvara ane jaMgama prANIonA nAtha, vizvabaMdhu, dharmanA utpAdaka hovAthI dareka jIvonA dharmapitAmaha samAna arihaMta RSabhadeva bhagavAnano sadA jaya hoya, sadA jaya ho. vivecana-1 : A gAthAmAM stuti kartAe maMgalAcaraNanI sAthe sarva prathama zAsana nAyaka Adha tIrthaMkara pitAmaha AdinAtha bhagavAnanI stuti karI che. bhagavAna upasarga, parISaha, viSaya, kaSAya tathA ghAtikarmanA vijetA che, teozrIe arihaMta padane prApta karyu che. A avasarpiNI kALamAM dharmanI Adi karanArA che, mATe kharekhara te jinendra bhagavAna sarvaprathama stuti karavA lAyaka ane vaMdanIya che. HT 3- jeNe bhUtakALamAM eka paryAyathI bIjI paryAyane prApta karI hatI, vartamAnamAM prApta kare che ane bhaviSyamAM prApta karaze tene jagata kahevAya che. jagata paMca astikAyarUpa che athavA cha dravyAtmaka che. nIva :- jIva zabdathI trasa ane sthAvara rUpa samasta saMsArI prANIo samajavAnA che. lokamAM te anaMta che ane traNe ya kALamAM tenuM astitva che ja. khoLI :- karmanA baMdhanathI mukta jIvonuM utpatti sthAna. yoninA sthAna corAzI lAkha che. apekSAe yoninA cAra prakArathI traNa traNa bheda prajJApanA sUtramAM kahela che - (1) sacittAdi (2) saMvRttAdi (3) zItauSNAdi (4) kUrmAMnnatA Adi. viyALo :- A padathI arihaMta prabhunI sarvajJatA sUcita karavAmAM Avela che. sarvajJatAne kAraNe ja teozrI samasta carAcara prANI samudAya ane loka tathA alokanA bhAvo ane tenI paryAyone jANe che. nAguru :- bhagavAna jIva ane jagatanuM rahasya potAnA ziSya samudAyane ane samasta prANIone samajAve che. "tu' no artha aMdhakAra che ane "OM" no artha aMdhakArane naSTa karanAra che. Ama je ziSyanA ane jagata jIvonA aMtaramAM rahelA aMdhakArane naSTa karIne jJAna rUpa prakAza pAthare che, tene khapuruM kahevAya che. nazALavI :- bhagavAna jagatanA jIvone AnaMda denAra che. 'jagata' zabdathI ahIM mukhyatve saMjJI paMcendriya jIvo samajavA joIe kAraNa ke saMDvI jIvo bhagavAnanA darzana tathA dezanAnuM zravaNa maLavAthI AnaMda vibhora banI jAya che. apekSAthI saMsAranA samasta jIvonI rakSAno upadeza denAra hovAthI prabhu sarva jIvone AnaMdakArI thAya che mATe jagatanA AnaMdadAyaka che. naLAo :- prabhu samasta jIvonA yoga ane kSemakArI che. aprApta vastunI prAptine yoga kahevAya che ane prApta vastunI surakSAne kSema kahevAya che. bhagavAna aprApta evA samyagdarzana ane saMyamanI prApti karAvanAra che mATe tene jagatanA nAtha kahevAya che. duHkhathI rakSA karAvanAra ane zAzvata mokSa sukhone prApta karAvanAra 22 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana hovAthI prabhu jagatanA nAtha che. nabaMdhU :- samasta trasa ane sthAvara jIvonA rakSaka hovAthI arihaMta deva jagatanA baMdhu che. eTale samasta trasa ane sthAvara jIvonA baMdhu kahevAya che. nAppiyAmo :- AdinAtha bhagavAna jagatanA pitAmaha (pUrvaja) che. bhagavAna dharmanA AdhAvartaka hovAthI dharma jagatanA pitAmaha tulya che. bhavavuM :- A vizeSaNa bhagavAnanA atizayonuM sUcana kare che. "bhaga'' zabdamAM cha artha rahela che - (1) samagra aizvarya (2) trilokAtizAyIrUpa (3) trilokamAM vyApta yaza (4) traNa lokane camatkRta karanArI lakSmI aSTa prAtihArya rUpazrI tathA anaMta Atmika samRddhi (5) akhaMDa dharma (6) pUrNa puruSArtha. A cha upara jeno pUrNa adhikAra hoya tene bhagavAna kahevAya che. navajJa :- A kriyApada be gAthAmAM be vAra Avela che. (1) kheMcatu zabdathI vibhakti vyatyaya thaIne navad zabda thayela che. baMne jagyAe vyAkhyAkAre judA judA artha karyA che - (1) viSaya kaSAyane jItanArA (2) jayavaMta thAo. sAmAnya rIte be vAra bhagavAna pratye maMgalakAmanA sUcita karela che ke bhagavAna AdinAtha jayavaMta hoya, enuM zAsana jayavaMta thAo. (3) hRdayanI bhaktine pragaTa karanAro maMgalakArI A zabda che. * sUtra-2 : samagra zrutajJAnanA udgamarUpa mULastrota (mahAvIra svAmI) jayavaMta thAo. vartamAna avasarpiNI kALanA covIsa tIrthaMkara paikI aMtima tIrthaMkara jayavaMta thAo. jagadguru, mahAtmA mahAvIra sadA yavaMta ho. * vivecana-2 : padmavo :- prabhava eTale udgama, udbhava, mUla, utpAdaka, mUlasrota. prastuta gAthAmAM bhagavAna mahAvIra svAmIne zrutajJAnanA mUlasrota kahIne stuti karela che. kAraNa ke zrutajJAna tIrthaMkarothI gaNadharone prApta thAya che ane pachI te paraMparAmAM pravAhita thAya che. mATe dareka tIrthaMkara zrutajJAnanA mULasrota hoya che. teonAM dareka vacana paNa zrotAone zrutajJAnarUpe pariNata thAya che. bhagavAna mahAvIra prabhu A avasarpiNI kAlanA covIsamAM eTale aMtima tIrthaMkara hatA. teone stutikAre lokaguru ane mahAtmA jevA zabdo vaDe gAthAnA aMtima caraNamAM sammAnita karyA che. * sUtra-3 vizvamAM jJAnano udhota karanArA, prabhunuM kalyANa thAo, rAgadveSa rUpa zatruonA vijetA jinezvaranuM kalyANa thAo. devo ane dAnavo dvArA vaMdita prabhunuM kalyANa thAo ane karmarUpa rajathI vimukta evA bhagavAna mahAvIra svAmInuM sadA kalyANa thAo. * vivecana-3 : prastuta gAthAmAM bhagavAna mahAvIranA cAra vizeSaNa batAvyAM che tathA gAthAnAM
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-3 cAre ya caraNamAM ''ma' zabdano prayoga thayo che. jJAnAtizaya yukta, kaSAya vijayI, surAsuro dvArA vaMdita ane karmarUpa jayI vimukta hovAnA kAraNe teozrI kalyANarUpa che. ahIM stuti katae bhaktimAM ota-prota thaI bhagavAnanA kalyANanI maMgala kAmanA karela che. vAstavamAM to bhagavAnanuM saMpUrNa rIte kalyANa thaI gayuM che. bhagavAna to kRtakRtya thaI cUkyA che mATe A stuti karanAranuM ja kalyANa kare che. * sUga-4 : guNa rUpI bhavya bhavanothI yukta, zruta jJAnarUpa ranothI paripUrNa, vizuddha sava rUpa zerIothI saMyukata, aticAra rahita akhaMDa cA>>irUpa killAthI surakSita che evA he saMghanagara ! ApanuM sadA kalyANa thAo. * vivecana-4 : prakAre prastuta gAyAmAM saMghane nagaranI upamA ApI che. uttara guNane nagaranAM bhavano kahela che. zruta zAstrajJAnane ranamaya vaibhava kahela che, samyagradarzanane vizuddha mArga kahela che ane akhaMDa-zreSTha cAstrine pakoTA kahela che. tAtparya e che ke mULaguNa, uttaguNa tathA zrutajJAnane dhAraNa karanAra sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka zrAvikArUpa saMghane nagaranI upamAthI upamita karela che. A rIte saMgha rUpa nagaranA kalyANamaya vikAsanI kAmanA karela che tethI jANavA maLe che ke saMgha prati stutikAranA hadayamAM ajoDa sahAnubhUti, vAtsalya, zraddhA ane bhakti hatI. * sutra-pa : sattara prakArano saMyama e saMgha rUpa cakranI nAbhi che. cha prakAranuM bAhya tapa ane cha kAranuM AtyaMtara tapa rUpa saMghacakranA bAra ArA che. saMgha rUpa cakano gherAvo athati paridhi samyaktva che. eka cakranI upamA yukata saMghane namaskAra ho. je praticakathI rahita che eTale-advitIya-atulanIya che evA cakrarUpa saMghano saEA jaya ho. * vivecana-5 - AdikALathI aneka prakAranA zastromAM cakanI mukhyatA prasiddha che. prAcIna yugamAM zatruono nAza karanAra sarva zreSTha zA cakra hatuM. caka zarA vAsudeva ane cakravartInI pAse hoya che. caka zastrathI ja vAsudeva prativAsudevane haNI zake che. A cakramAM vividha prakAranI zaktio hoya che. cakravartIne digvijaya vakhate A cakra mArgadarzaka bane che. cakvatna dvArA saMpUrNa cha khaMDanI sAdhanA karyA sivAya A cakraratna AyudhazALAmAM praveza karatuM nathI kemake e caka devAdhiSThita hoya che, evA cakraranathI ahIM saMghane upamita karela che. te saMghayaka paNa alaukika AdhyAtmika gaNothI saMpanna hoya che. A saMgharano koI pratidvaddhI nathI, temaja teno koI vikatA paNa nathI. * sUtra-6 - saMgha pa thanI upara aDhAra hajAra zIla guNarUpa UMcI davAo pharake "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana che, temAM tapa ane saMyama rUpa azva jemAM joDAyelA che; vAcanA, pRcchanA, parAvatanA, anapekSA ane dharmakathArUpa pAMca prakAranA svAdhyAyano maMgalamaya madhura davani jemAM nIkaLI rahyo che, evA te stharUpa saMgha bhagavAnanuM sadA kalyANa thAo. * vivecana-6 : prastuta gAthAmAM zrI saMghane rathanI upamA ApI che. ratha upara dadjA pharake to te suzobhita lAge, ema saMgharatha zIla rU5 UMcI dhvajAothI suzobhita che. eTale ke sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA zIla guNonA bhaMDAra hoya che. sthamAM suMdara be ghoDA joDAyelA hoya che ema saMgha rUpa mAM paNa tapa ane saMyamarUpa be azva joDAyelA che, rasthamAM jema ghUgharIno raNakAra hoya che ema saMgha rU5 rathamAM pAMca prakAranA svAdhyAyarUpa ghUgharInAM maMgala NakAra saMbhaLAya che.. tvA, anna ane naMdIghoSa e traNeyane kramazaH zIla, tapa-niyama ane svAdhyAyathI upamita karela che. jema stha supatha gAmI hoya che tema saMgharatha paNa mokSApatyano gAmI che. evA saMgharUpa rathanA lyANanI maMgala kAmanA A gALAmAM karela che. * sUtra-7,8 - karma raja rUpa kAdava ane jaLAzayanA jaLathI upara UThela athata alipta, zrata ratnarUpa dIdha nALayukta pAMca mahAvata rUpa surdaDha karNikA yukata, uttarguNa-- @AmA, mArdava, Arjava, saMtoSa Adi guNa rUpa parAgathI yukata, bhAvika zrAvakagaNa pa bhamarAothI gherAyela, tIra bhagavAnarUpa sUryanA kevaLajJAnarUpa tejathI vikasita, zramaNa gaNa rUpa hAro pAMkhaDIovALA, evA pAkamaLarUpa saMghanuM sadA kalyANa thAo. * vivecana-7,8 : A be gAyAmAM zrI saMghane pAkamaLanI upamAthI alaMkRta karela che. jema kamaLothI sarovaranI zobhA vadhe che ema zrI saMghathI jinazAsananI ane manuSyalokanI zobhA vadhe che. pAkamaLane dIrdha nAla hoya che ema zrI saMghane paNa zrata ratanarUpa majabUta nAla (DAMDI) che. pAkamaLane sthira kaNikA hoya che ema sAdhu sAdhvInI pramukhatAvALA zrI saMghane paNa pAMca mahAvrata rUpa sthira karNikA che. jema kamaLasaurabha ane pItavarNI parAganI sugaMdhanA kAraNe bhramara ane bhamarIonA samUhathI gherAyeluM hoya che ema maLa gaNa rU5 saurabhathI ane uttara guNarUpa pItavarmI parAga vaDe tathA AdhyAtmika rasa pUrNanigraMtha pravacanathI temaja AnaMdarUpa makaraMdathI yukta zrI saMgha paNa zrAvakagaNa 5 bhamarothI parivRtta rahe che. pAkamaLa sUryodaya thatAM vikasita thAya che ema zrI saMgha rUpa padAkamaLa, tIrthakara rUpa sUryanA kevaLajJAnanA teja vaDe vikasita thAya che. pAkamaLa jaLa ane kAdavathI alipta rahe che ema zrI saMgharUpa pAkamaLa karma rUpa ja ane Azrava rUpa pANIthI alipta rahe che, pAkamaLa hajAro pAMkhaDIothI suzobhita hoya che ema zrI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-7,8 saMgharUpa pAkamaLa paNa zramaNa gaNa rU5 hajAro pAMkhaDIothI suzobhita rahe che. A rIte aneka samAnatAo vaDe saMghane kamaLanI upamA ApI che. * sUga-9 : tapa pradhAna saMyamarUpa mRgacihna aMkita, akiyAvAda Adi vividha matamatAMtararUpa rAhu pramukha rAhothI grasita na thanAra, sadA nirAbhAi, danimohamaLathI rahita, svaccha, nimaLa, niraticAra, samyakravarUpa cAMdanIthI suzobhita che, evA caMdrarUpI saMghano saMgha jaya thAo. * vivecana-9 : A gALAmAM zrI saMghane caMdranI upamAthI alaMkRta karela che. jema caMdra mRgacithI aMkita, saumyakAMtithI yukata temaja graha, nakSatra ane tArAothI gherAyelo hoya che. tema caturvidha zrI saMgha paNa tapa, saMyamathI yukta che. mithyAdeSTi, nAstikothI ajeya hoya che arthAtu potAnA astitvamAM sthira rahe che. jema caMdranI suMdara jyotsanA prakAzaka hoya che tema A dharmasaMghamAM sabhyazraddhAna ane samyajJAnarUpa prakAza phelAyelo rahe che ati jJAna ane zraddhAnamAM sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA sadA joDAyelA rahe che. * sUtra-10 - anya matamatAMtara rUpa graha vagerenI prabhAne nisteja karanAra, potAnI tapa saMyamanA tejathI dedIpyamAna kAMtivALA, jJAnarUpa prakAzane phelAvanAra ane jJAna aMdhakArane dUra karanAra, viSaya kaSAyarUpa avaguNone dUra karanAra evA upazama pradhAna sUryarUpI saMghanuM sadA kalyANa thAo. * vivecana-10 : prastuta gAthAmAM zrI saMghane sUryanI upamA ApI che. jema sUryodaya thatAM ja sarva graho nisteja thAya che. tema saMgha rUpa sUryathI ekAMtavAdI durnayano Azraya lenAra pasvAdIonI prabhA nisteja thAya che. sUrya jema dedIpyamAna che ema caturvidha saMgha paNa tapa rUpa tejathI sadA dedIpyamAna che. jema sUryaprakAza ApanAra che, ema saMgha paNa jJAnarUpa prakAza ApanAra che. jema sUrya aMdhakArano vinAza kare che tema sAdhu-sAdhavI pramukha saMgha paNa ajJAna ane avaguNono nAza kare che. * sUga-11 - je dhRti yathati mULa guNa ane uttara guNathI vRddhi pAmatAM tmika pariNAma rUpa jaLa rAzinI velAthI parivyApta che, svAdhyAya ane zubha yogarUpa magaramacchathI yukta che, parISaha ane upasarga AvavA chatAM kSubdha na thatAM nikaMpa ane nizcala rahe che ane je kamavidAraNamAM mahAzaktizALI che. evA aizvaryayukata vizALa samudrarUpI saMgha bhagavAnanuM sadA kalyANa thAo. * vivecana-11 ; prastuta gAthAmAM zrI saMghane samudranI upamAthI upamita karela che. pravAhanI vRddhi thavAthI jema samudramAM bharatI Ave che tema zrI saMgharUpa samudramAM paNa kSama, zraddhA, 26 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana bhakti, saMvega, nirveda Adi aneka saNonI bharatI Ave che. jema magaramaccha Adi jaLacara jIvo samudramAM Ama tema phare che, tema saMgha-samudramAM svAdhyAya vaDe karmano saMhAra thAya che. jema samudra potAnI maryAdAmAM sadA sthira rahe che, aneka nadIo temAM bhaLe che to paNa te khaLabhaLato nathI, tema parISaha ane upasargonA pahADo naDe che to paNa saMgha nizcala rahe che arthAt parISaha ane upasargane paNa parAjita kare che. jema samudramAM asaMkhya ratnarAzi hoya che tema zrI saMghamAM aneka sadgaNa rU5 rana vidhamAna che, zrI saMgha Atmika guNothI suzobhita che. samudra jema caMdra tarapha jAya che ema zrI saMgha mokSa tarapha jAya che. samudra jema gaMbhIra che ema zrI saMgha anaMta guNo prApta thavAthI gaMbhIra che. evA saMghane A gAthAmAM bhagavAna zabdathI sanmAnita karIne stuti karela che. * saba-12 thI 17 : saMgharUpa sumerumAM sakhyadarzana rUpI zreSTha vajamaya, nikaMpa, citkAlIna majabUta ane UMDI AdhArazilA che. te zrata dharmarUpI zreSTha ranothI suzobhita che ane cAstri dharmarUpI sonAnI tenI mekhalA che athati bhUmino madhyabhAga che. saMgharSa sumerune vividha yamaniyamarUpI sonAnuM zilAtaLa che jethI ujavaLa camakatAM udAtta ciMtana zubha dhyavasAyarUpa, aneka phUTothI yukta che ane tyAM zIlakSI saurabhatI mahekatuM manohara naMdanavana che. saMghara sumerumAM jIvadayArUpa suMdara guphAo che. te guphAo kamarUpa zatruono parAjaya karanAra, paravAdIrUpa mRgapara vijaya prApta karavAmAM zreSTha evA tejasvI munigaNa rUpa siMhaNI, kIrNa che ane jyAM seMkaDo heturUpa sonA cAMdI vagere dhAtuo nispaMdamAna che, vahI rahI che, jJAna, darzana, ca>>irUpa vividha dedIpyamAna ranothI ane AmaSadhi Adi 28 labdhiorUpa rahasyamaya jaDIbuTTIothI saMgha sumeru zobhAyamAna che. saMdharUpa sumeru saMvararUpa zreSTha jaLanA satata pravAharaNa jharaNAothI hIrAnA hAnI jema zobhAyamAna che. temaja zrAvakagaNarUpa mayUro dharmasthAna myapadezomAM AnaMdavibhora thaI svAdhyAya stutirUpa pracura vani karI rahyA che. saMgharSa sumerupara vinaya guNathI vinma uttama munigaNa rUpa hurAyamAna vidhutathI camakatA zikhara suzobhita che. jyAM vividha saMyama guNothI saMpanna munivara ja kalpavRkSa che. jeo dharmarUpa phaLa ane vividha rihitarUpa phUlothI yukata che. govA munivarothI gaccharUpa vana parivyApta che. saMgharUpa sumeru para sakhyaNuM jJAnarUpI zreSTha ranothI dedIpyamAna manojJa nirmaLa vaiDUmathI cUlikA che evA te mahAmaMdara parvatarAja pa saMghane huM vinayapUrvaka namatA sAthe vaMdana karuM chuM. * vivecana-12 thI 17 :prastuta gAthAmAM stutikAre zrI saMghane meru parvatanI upamAthI alaMkRta karela
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-12 thI 14 che. dareka sAhityakAre sumeru parvatanuM mahAbhya batAvyuM che. meru parvata jaMbUdvIpanA madhyabhAgamAM sthita che. je eka hajAra jojana pRthvImAM UMDo che ane navANuM hajAra mjana UMco che. mULamAM tenI jADAI dasa hajAra jojana che. tenA para cAra vana che. - (1) bhadrazAlavana (2) somanasavana (3) naMdanavana (4) paMDagavana. tene traNa kAMDa che - rajatamaya, suvarNamaya ane vividharanamaya. tene cAlIza jojananI cUlikA che. A parvata vizvanA sarva parvatothI UMco che. meruparvatane vajamaya pIThikA, suvarNamaya mekhalA ane kanakamaya aneka zilAo che. tene dedIpyamAna UMcA aneka phUTa che. vanomAM naMdanavana savizeSa ramaNIya che. jemAM aneka kaMdarAo, gaphAo che. tenI aMdara aneka prakAranI dhAtuo che. A rIte meru parvata viziSTa ratnonuM udbhavasthAna che. te aneka prakAranI auSadhiothI parivyApta che. tenI guphAomAM aneka pakSIono samUha AnaMdavibhora banIne kalarava kare che, temaja mayuro nRtya kare che. tenA UMcA UMcA zikharo vidhutanI prabhAnI jema camakI rahyA che. tenA vanavibhAgo kalAvRkSothI suzobhita che. te kalAvRkSo sugaMdhita kulo ane phaLothI yukta che. AvI aneka prakAranI vizeSatAothI te mahAgirirAja zobhAyamAna che, jenI tulanA thaI zake ema nathI. evA zreSTha parvatarAjanI upamAthI caturvidha zrI saMghane upamita karela che. meranI bhUpIThikA vajamayI che. ema saMgharUpa mecanI bhUpIThikA zreSTha samyagadarzana che. jema mene ujjavaLa sonAnI AdhArazilA che ema saMghamerune samyagadarzanarUpa sudRDha AdhArazilA che. te AdhArazilA zaMkA, kaMkhA Adi dUSaNarUpa vivarothI rahita che, jema ke zAzvata che, ciraMtana che ema saMghame paNa pratipaLe vizuddha adhyavasAyathI ciraMtana che. jema meru gahana che ema saMghamene tIvra tad viSayaka abhiruci hovAnA kAraNe te nakkara che arthAt samyak bodha hovAnA kAraNe temaja jIvAdi nava tava ane paTa dravyomAM nimagna hovAnA kAraNe te nakkara che. jema meru rananI zRMkhalAthI alaMkRta che ema saMghame uttara guNarUpa ratna ane mULa guNa rUpa sonAnI mekhalAthI alaMkRta che. A rIte badhI upamAo ane tenA vizeSaNo ghaTita karI levA joIe. saMghamerunI pIThikA samyagadarzana che. vividha dharmarUpa suvarNa mekhalA ane ranothI te suzobhita che. temAM yama ane niyama ane parUpa suvarNanI zilAo che. ane pavitra adhyavasAya dedIpyamAna UMcA kUTa che. AgamonuM adhyayana, zIla, saMtoSa Adi advitIya guNorUpa naMdanavanathI zrI saMgha meru parivRta che. manuSya tathA devone te AnaMdita kare che, saMghamerunA guNorUpa naMdanavanamAM AvIne devo paNa prasannatAno anubhava kare che. saMghame prativAdIonA kutarkamaya ekAMtavAdanuM nirAkaraNa rUpa vividha prakAranI dhAtuothI suzobhita che, zrutajJAnarUpa ratnothI prakAzamAna che ane AmarSa Adi 28 labdhiorUpa auSadhiothI parivyApta che. "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana saMghamamAM saMvararUpa vizuddha jharaNAo vahI rahyAM che. e jharaNAo saMghamenA gaLAno jANe hAra hoya, evA zobhI rahyA che. saMghamerunI pravacana zALAo jinavANInA gaMbhIra avAjathI guMjI rahI che. je vANI sAMbhaLIne zrAvakagaNarUpa mayuro prasanna thaIne nAcI UThe che arthAt AnaMdavibhora banI jAya che. saMghameru vinayadharma ane anya guNa samUharUpa vidhutathI camakI rahyo che. pralayakALanA pavanathI paNa meru parvata kyAre ya vicalita thato nathI. e ja rIte saMghameru paNa ajJAnI jIvo dvArA ApavAmAM AvatAM parISaha ane upasargathI vicalita thato nathI. saMghame atyaMta manohara ane nayanaramya che ane te alaukika lakSmIjI zobhAyamAna che. evA mahAmaMdara parvatarAja rUpa saMghanI stuti ane vinayapUrvaka vaMdana karatAM prakAra bhakti rasamAM lIna banyA che. * sUtra-18,19 : (1) RSabhadeva () ajitanAtha () saMbhavanAtha (4) abhinaMdana (5) sumatinAtha (6) pApabha (supabha) (3) supAzvanAtha (8) caMdraprabha (zazI) () suvidhinAtha (puSpadaMta) (10) zItalanAtha (11) zreyAMsanAtha (1) vAsupUjya (13) vimalanAtha (14) anaMtanAtha (15) dharmanAtha (16) zAMtinAtha (17) kuMthunAtha (18) aranAtha (19) mallinAtha (20) munisuvrata (ra1) naminAtha (2) neminAtha (3) pAnAtha (24) vardhamAna-zramaNa bhagavAna mahAvIrasavAmIne huM vaMdana karuM chuM. * vivecana-18,19 : prastuta be gAthAmAM vartamAna avasarpiNIkALanA covIza tIrthakaronI stuti karela che. pAMca bharata ane pAMca airavata, e daza kSetromAM anAdikALathI utsarpiNI avasarpiNI rUpamAM kALa svabhAvanuM parAvartana thayA kare che. te banne maLIne eka kALa caka thAya che. eka kALa cakramAM bAra Arasa hoya che, temAM cha ArA avasarpiNInA ane cha ArA utsarpiNInA hoya che. pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNImAM covIsa tIrthakara, bAra cakavartI, nava baLadeva, nava vAsudeva, nava prativAsudeva ema tresaTha zlAghanIya puruSo thAya che. RSabhadeva bhagavAna ane tenA moTA putra bharata cakravartI avasarpiNI kALanA trIjA ArAmAM thayAM. zeSa 61 mahApuruSa cothA ArAmAM thayA. vartamAnamAM avasarpiNI kALano pAMcamo Aro cAle che.. avasarpiNIthI ulaTA kramathI utsarpiNI kALanA trIjA ArAmAM trevIsa tIrthakara, 11 cakravartI vagere 61 mahApuruSo thAya, tenA cothA ArAmAM covIsamAM tIrthakara ane bAramAM cakravartI thAya. A niyama anAdino che. tIrthakaranuM pada vizvamAM sarvottama gaNAya che. tIrthakadaiva dharmanItinA mahAna pravartaka hoya che. bhagavAna mahAvIra svAmI covIsamAM tIrthakara thayA. dareka tIrthakara sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikArUpa tIrthanI sthApanA kare che. teo traNa lokanA pUjya ane vaMdanIya hovAthI, teonA koI guru
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-18,19 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana hotA nathI. kAraNa ke te svayaM buddha hoya che. teonI sAdhanAmAM koI sahAyaka hotA nathI. teone janmatAM ja traNa jJAna hoya che. teo dIkSita thAya ke tarata ja teone vipulamati mana:paryavajJAna thAya che. vAtikarmano sarvathA nAza thatAM teone kevaLajJAnA thAya che. tyArabAda teo dharmatIryanI sthApanA kare che tethI temane tIrthakara kahevAya che. sUtra-20,21 : bhagavAna mahAvIranA agiyAra gaNadharo hatA. te A pramANe che - (1) IndrabhUti (2) anibhUti (3) vAyubhUti (4) vyakata (5) sudhamasviAmI (6) maMDitayuga () mauryaputra (8) arthApita (6) acalabhatA (10) metArya (11) prabhAsa. * vivecana-20,21 : zramaNa bhagavAna mahAvIranA nava gaNonA vyavasthApaka agiyAra gaNadhara hatA. agiyAra paikI IndrabhUti, agnibhUti ane vAyubhUti e traNe ya sahodara bhAIo hatA. bhagavAna mahAvIrane vaizAkha suda dasamanA divase kevaLajJAnanI prApti thaI hatI. te samaye apApA nagarImAM somila nAmanA brAhmaNe potAnA yajJa samArohamAM e agiyAre ya mahAmahopAdhyAyone tenA ziSya samudAya sAthe AmaMtrita karyA hatA. e ja apApA nagarInI bahAra mahAsena nAmanA udhAnamAM bhagavAna mahAvIranuM padArpaNa thayuM. devakRta samavasaraNa ane janasamahanA meLAne joIne sapiyama mahopAdhyAya IndrabhUti ane tenI pAchaLa vArApharatI anya sarva mahopAdhyAya potapotAnA ziSya samudAya sahita bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM pahoMcyA. teo darekanA manamAM judI judI ekeka zaMkA hatI. potAnI zaMkA teo koIne kahetA na hatAM. topaNa sarvajJa deva prabhu mahAvIre potAnA jJAna vaDe temanI zaMkAo batAvIne samAdhAna karyuM. tethI prabhAvita thaIne dareka brAhmaNo thaIne kula 44,000nA samudAya sAthe prabhu mahAvIra svAmInA ziSyo banI gayA. teoe gaNanI sthApanA karI. te gaNone dhAraNa karanAra thayA tethI teone gaNadhara kahevAya che. gaNa-gacchanuM dareka kArya gaNadharonI javAbadArI para hoya che. te agiyAra upAdhyAyone gaNadhapada para sthApita karavAmAM AvyA. sUbAnusAra gaNadharo kevaLajJAnI tIrthakara bhagavAnanI prathama dezanAmAM dIkSita thaI jAya che ane dIkSita thatAM teone cha jIvanIkAya ane mahAvratonuM vistRta svarUpa bhagavAna pAse sAMbhaLatAM samajatAM gaNadhara labdhinA kAraNe zrutajJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thatAM dvAdazAMgInuM jJAna upalabdha thaI jAya che. tethI tenuM zrutajJAna AtmAgama kahevAya che. Abhagama jJAna paNa koIne koI nimitathI thaI jAya che. gaNadharone paNa tIrthakaronI pAse bodha pAmatAM ane dIkSita thatAM dvAdazAMgInuM jJAna AtmAgama thAya che. Torg vana forpha vA dhurU vA :- jagatanA pratyeka padArtha paryAya dRSTithI utpanna thAya che ane naSTa thAya che paraMtu dravya daiSTithI dareka padArtha dhruva-nitya che. pratyeka tIrthakaro prathama dezanAmAM dIkSita ziSyone saMkSepamAM A traNa dvanI vyAkhyA samajAve che. tenA nimittathI, potAnI bIja buddhi vaDe, zrutajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI ane gaNadhara labdhinA puNya prabhAvathI dvAdazAMgInuM jJAna viziSTa ziSyone te ja samaye upalabdha thaI jAya che. evA ziSyo tIrthaMkara prabhunI zramaNa saMpadAnA gaNone dhAraNa kare che. tethI teo gaNadhara kahevAya che ane te gaNadhara deva sUtrarUpe dvAdazAMgI zrutanI racanA kare che. A pramANe jinazAsanamAM gaNadharono parama upakAra hoya che. * sUtra-22 : samyagraMdana, jJAna ane sAtrirUpa athavA pApanI nivRttirUpa nivaNipathanA pradarzaka, jIvAdi sarve padArthonA parUpaka Athati savabhAvonA prarUpaka ane kudarzanIonA ahaMkAranA nAzaka, jinendra bhagavAna mahAvIranuM zAsana sadAsarvadA jayavaMta thAo. * vivecana-22 : tIrthakara ane gaNadharonI stuti pachI A gALAmAM jina pravacana tathA jina zAsananI stuti karavAmAM AvI che. jemake - (1) A zAsanamAM sAcA mokSamArganI nivRttipradhAna AcAra sAdhanA dazavila che. (2) heya, Droya, upAdeya jIvAdi tatvonuM svarUpa prarUpela che ane vividha matamatAMtaranA kusiddhAMtonA madane tarkapUrNa samAdhAnothI dUra karavAmAM Ave che. jema sUryanA prakAzathI aMdhakAra naSTa thaI jAya che tema jinazAsana kulita mAnyatAonuM nAzaka che ane A zAsana prANImAtranuM hitaiSI hovAthI sadaiva upAdeya che temaja mumukSa dvArA grAhya che. A kAraNe jinazAsana sarvotkRSTa che. mATe naya kriyApada Apela che. A zAsana saMpUrNa vizvamAM sarvopari atizayavAna hovAthI teno sadA jaya thAo evI zubhakAmanA sAthe stuti karela che. * sUtra-23 : bhagavAna mahAvIra svAmInA paMcama gaNadhara anivezyAyana gotrI zrI sudAmasivAmI hatA. tenA ziSya kAyaya gomIya bhUiAmI thayA. tenA ziSya kAtyAyana gotrIya prabhavavAmI thayA ane tenA ziSya vatsagotrIya zrI zayyabhava svAmI thayA. te dareka yugapadhAna AcArya pavarone huM (delavAcaka) vaMdana karuM chuM. * vivecana-23 : A gALAmAM devavAcaka gaNizrIe bhagavAna mahAvIra nirvANapada pAmyA pachInA gaNAdhipati sadhamasviAmI Adi keTalAka paghara AcAryonuM abhivAdana karela che. kAlikakRta ane tenA anuyogadharanI stuti sudharmA svAmathI prAraMbha thAya che. kAraNa ke temanA sivAya zeSa gaNadharonI ziSya paraMparA cAlI nathI. (1) sudhamasviAmI 50 varSa gRhasthAvasthAmAM rahyA, trIsa varSa paryata gaNadharapadavIe rahA, bAra varSa sudhI AcArya pade rahyA ane ATha varSa sudhI kevaLI paryAyamAM rahyA. A rIte 100 varSanuM AyuSya pUrNa karIne nirvANa pAmyA.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUjha-23 32 (2) sudhamasviAmInA paTTadhara ziSya zrI jaMbusvAmI hatA. teo rAjagRhanagaranA nivAsI zeTha RSabhadata ane dhAriNI zeThANInA putra hatA. 99 karoDa suvarNamudrA tathA devAMganA jevI ATha strIonAM moha mamatvane choDIne temaNe 16 varSanI uMmare dIkSA lIdhI, 12 varSa gurunI sevAmAM rahIne zAstrIya jJAna prApta karyuM, 8 varSa AcAryapaNe vicaryA, 44 varSa kevaLI paryAyamAM vicaryA. jaMbUsvAmI bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANi pachI 64 varSe mokSa padhAryA. jaMbUsvAmInuM AyuSya 80 varSanuM hatuM. (3) jaMbusvAmInA paTTadhara ziSya prabhavavAmI hatA. te 5oo coranA uparI hatA. eka rAtrie teo potAnA 500 sAthIone laIne jaMbUkumAranI saMpatti lUMTavA mATe gayA. e samaye jaMbukamAranI saMpattine temanA prabhAve teo laI na zakyA. jaMbUkumAre vaDe teo pratibodhita thayA. je svayaM vairAgyanA raMgathI anuraMjita hoya che, te bIjAne potAnA jevA banAvI zake che. prabhava svAmI ane tenA sAthIo jaMbUvAmInA upadezathI jaMbUsvAmInI sAthe ja dIkSita thayA. prabhavasvAmI 30 varSa gRhavAsamAM rahyA, 45 varSa dIkSita jIvanamAM rahA. 11 varSa AcAryapaNe vicArIne bhagavAna mahAvIranA nirvANathI 75 varSa pachI 86 varSanI uMmare svarge padhAryA. (4) zrI prabhavasvAmInA paTTadhara ziSya zrI zayyabhavasvAmI hatA. teo 28 varSa gRhavAsamAM rahyA, 11 varSa sAmAnya sAdhu-paryAyamAM rahyA, 23 varSa AcAryapaNe rahyA, bAsaTha varSanuM AyuSya pUrNa karIne bhagavAna mahAvIranA nivaNi pachI 98 varSa pachI svarge padhAryA. * sUtra-24 : tagika gaumIya yazobhadrane, mADhara gaumIya saMbhUtivijayane, prAcIna gosIya bhadrabAhunAmIne ane gautamagomIya sthUlibhadrasvAmIne huM vaMdana karuM chuM. - vivecana-24 : (1) yazobhadra svAmI AcArya zrI zayyabhava svAmInA paTTadhara ziSya hatA. teo 22 varSa gRhavAsamAM rahyA, 14 varSa saMyama paryAyamAM rahyA, 50 varSa AcArya pade rahyA. A rIte 86 varSanuM AyuSya pUrNa karIne svargavAsI thayA. vIra nivaNa pachI 148 varSe teo svarge sidhAvyA. (2) saMbhUtivijaya ane bhadrabAhu banne yazobhadra svAmInA ziSya hatA. saMbhUtivijaya 4ra varSa gRhavAsamAM rahyA, 40 varSa zrata, saMyama ane tapanI ArAdhanAmAM vyatIta karyA, 8 varSa yugapravartaka AcAryapaNe rahyAM. 90 varSanuM AyuSya pUrNa karI vIra nirvANa pachI 156 varSe teo svargavAsI thayA. (3) saMbhUti vijayanA gurubhAI bhadrabAhu 45 varSa gRhavAsamAM rahyA, 17 varSa saMyama payayinuM pAlana karyuM 14 varSa yugapradhAna AcAryapaNe vicaryA. teozrIe zrutajJAnano atyaMta pracAra karyo. teonuM AyuSya 36 varSanuM hatuM. vIra nirvANa pachI 130 varSa bAda teozrI devaloka padhAryA. naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana (4) sthUlabhadrajI yugapaghAna AcArya hatA. teozrI 10 varSa sudhI gRhavAsamAM rahyA, 24 varSa sAdhanAmAM rahyA, 45 varSa AcAryapaNe vicaryA. teozrIe pUrvonuM jJAna AcAryazrI bhadrabAhusvAmI pAsethI prApta karyuM. teozrI 99 varSanuM AyuSya pUrNa karIne vIra saMvata 215 varSa bAda svargavAsI banyA. teozrIne yuganA kAmavijetA kahevAtA hatA. AcArya prabhava, zayyabhava, yazobhadra, saMbhUtivijaya, bhadrabAhu ane sthUlabhadrasvAmI, e cha AcArya 14 pUrvonA jJAtA hatA. * sUjha-25 - elApatya gotrIya AcArya mahAgiri ane AcArya suhatI, tyAra pachI kauzika gotrIya bahula ane bahissahane huM vaMdana karuM chuM.. * vivecana-5 - A gALAmAM pahelAM kAmavijetA syulIbhadranA pramukha be ziSya mahAgiri ane sahastIne vaMdana karela che. tyAra pachI mahAgirinA be ziSyone vaMdana karela che, je banne sagA bhAI hatA, baMne bahuzruta anuyogadhara thayA. * sUtra-26 - hAritagotrI AcArya svAti ane zyAmAyane huM vaMdana karuM chuM. tyAra pachI kauzika gojhIya zAMDilya ane Arya atadharane huM vaMdana karuM chuM. * vivecana-26 - svAti, zyAma, zAMDilya ane jItadhara ema judA judA kRtadharone vaMdana karela che. Ama A gALAmAM cAra anuyogadharone vaMdana karavAmAM Avela che. nIta zabdano artha che zAstrIya maryAdA, jene kalA paNa kahevAya. e maryAdAne dhAraNa karanArane Arya jItaghara kahevAya che. zAMDila AcAryanA Arya jIddhara ziSya hatA ane te paNa yuga pradhAna AcArya hatA. * sUtra-27 : pUta, dakSiNa ane pazcima traNe dizAomAM rahela lavaNa samudranA traNa bhAgomAM khyAti prApta tethI vividha dvIpa ane samudromAM pradhAnatA prApta, kyAre ya paNa suodha na thatAM samudranI samAna gaMbhIra Arya samudrane huM vaMdana karuM chuM. * vivecana-27 : A gAthAmAM AcArya zAMDilyanA uttaravartI Aryasamudra nAmA AcAryane vaMdana karela che ane tenI sAthe te AcAryanI mahattA ane vidvatAno paNa pazciya Apela che. pUrva, dakSiNa ane pazcima dizAnA lavaNa samudrane mAthAmAM trisamudra kahevAyela che. AryasamudranI kIrti lavaNa samudra paryata vyApta hatI. kema ke A bharatakSetranI sImAM traNa dizAonA samadra paryata che ane uttara dizAmAM vaitADhaya ane himavAna parvata sudhI che. potAnI zubha kIrti dvArA te AcArya saMpUrNa bharatakSetramAM prasiddha hatA nAma pramANe tenI gaMbhIratA samudra jevI hatI.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUjha-28 34 * sUtra-28 : kAlika sUpanI pratidina svAdhyAya karanAra, zAanusAra kiyA kalApa karanAra, dharma dhyAnamAM saMlagna, jJAna, darzana ane cAstri Adi ranamayanA guNone dIpAvanAra ane zruta sAgaranA pAragAmI temaja dhIratA Adi guNonI khANa, AcAryazrI amiMgu mahArAjane huM namaskAra karuM chuM. vivecana-28 : A gALAmAM sUtrakAre Arya samudra pachI zrI Arya maMgujIsvAmInA guNonuM digdarzana karAvyuM che ane teozrIne bhAvabhInI vaMdanA karela che. * sUtra-29 : Arya dharma mahArAjane, tyArabAda AcAryazrI bhadragupta mahArAjane huM vaMdana karuM chuM. tyArabAda tapa, niyama-saMyama Adi guNothI saMpanna vajasamAna a AcAryazrI Arya vajasvAmIne huM vaMdana karuM chuM. * vivecana-29 : A gALAmAM yugapradhAna traNa AcAryono kramazaH paricaya Apela che. (1) Aryadharma (2) bhadragupta (3) AryavejasvAmI. A traNe ya AcArya tapa, niyama ane guNothI samRddha hatA. AcAryo mArga pradarzaka ane zrI saMghanA rakSaka hoya che. Arya dharma deDhadharmI hatA. zrI bhadragupta gukhendriya hatA. Arya vajasvAmI tapa ane sAtri Adi guNomAM vajasamAna deDha hatA. Arya vajaravAmI vIra nirvANanI chaThThI zatAbdImAM devagati pAmyA che. * sUjha-30 - jeone dareka saMyamI munionI ane potAnA astrinI rakSA karI tathA jeoe ronI peTI samAna anuyoganI rakSA karI te tapasvIrAja AcArya zrI Arya rakSitane huM vaMdanA karuM chuM. * vivecana-3o : A gALAmAM AcArya rakSitane vaMdanA karela che. AryarakSita tapasvI hovA chatAM vidvatAmAM bahu AgaLa hatA. teozrInI buddhi svaccha ane nirmaLa hatI tethI teoe nava pUrvanuM jJAna prApta karyuM hatuM. teonA dIkSA guru tosalI AcArya hatA. Arya rakSitanuM jIvana vizuddha cAstriI ujjavaLa hatuM. jema gRhastho ranonA DabbAnI rakSA sAvadhAnIpUrvaka kare che, temaja teoe anuyoganI paNa rakSA karI hatI. Arya rakSite cAre anuyogane pRthaka karelA tathA zabdonA anuyoga-suMdara rIte artha karavAnI gaMbhIra vidhinuM saMkalana karela che. tethI sUrakAre zraddhApUrvaka teone anuyogarakSaka kahIne vaMdana karyA che. * sUtra-31 - jJAna, darzana tapa ane vinayAdi guNomAM sadA uMghamavata ane rAga-dveSa [40/3] naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana rahita prasamanA Adi aneka guNothI saMpanna, Arya maMdila kSamAmaNane huM mastaka namAvIne vaMdana karuM chuM. * vivecana-31 : A gAvAmAM Arya naMdila kSamAzramaNa viSe varNana karyuM che. Arya naMdila phAmAzramaNa sadA jJAna, darzana, tapa, vinaya ane cA>>i pAlanamAM prayatnazIla rahetA hatA. jenuM mana sadA prasanna rahetuM hatuM. je munidharmamAM nitya udhamazIla rahe tenuM mana sadA prasanna rahe che. jema traNa lokamAM sudurlabha ciMtAmaNi rana koIne maLI jAya to te ati prasanna thaI jAya che ema ja bhAgyavAna vyaktine cArirUpa ciMtAmaNi navaratna maLI jAya to te ati prasanna thaI jAya che. mATe dareka munioe cAda rAkhavAnuM che ke cittanI prasannatA ane apamatabhAvathI jJAna, darzana, tapa ane vinayamAM udhama, e banne AtmavikAsa mATe parama Avazyaka che. * sUtra-3ra : je pranonA uttara pradAna karavAmAM nipuNa, bhAMgA banAvavAnI paddhatinA viziSTa jJAtA temaja kamaprakRti-kamasiddhAMtamAM athati tenI vizeSa prakAre prarUpaNA karavAmAM pradhAna, evA AcArya naMdila kSamAzramaNanA paTTadhara ziSya AcAryazrI AyanAmahastIno vAcakadza yazovaMzanI mAphaka abhivRddhi pAme. vivecana-3ra : A gALAmAM Arya nAmahastIjIno jIvana paricaya maLe che. Arya nAgahastIjI te yuganA anuyogadharomAM dhuraMdhara vidvAna hatA. teno yazasvI vAcakavaMza vRddhine prApta thAo, evuM kahIne devavAcakajIe potAnI maMgala kAmanA vyakata karI che. je ziSyone zAadhyayana karAve tene vAcaka kahevAya che. vAcaka upAdhyAya padanA pratIka hoya che. 'navaMza vaka'' A padathI ema sUcita thAya che ke - je vaMza ujjavaLa yazapradhAna hoya te vaMzanI ja vRddhi thAya che. gAthAnA uttarArdhamAM temanI vidvatAno paricaya Apyo che. temaja vyAkaraNa zaGdathI teone praznonA uttara ApavAmAM nipuNa batAvela che tathA vAcaka nAgaharatIjI saptabhaMgI, pramANabhaMgI, nayabhaMgI, gAMgeya aNagAranA bhaMga tathA anya jeTalA prakAranA bhaMga che te darekanA jANakAra hatA. aMtamAM teone karma prakRti saMbaMdhIjJAnamAM paNa niSNAta hovAnuM batAvela che. * sUtra-33 - uttama jAtinI aMjana vAta tulya kAMtivAna ane pAkelI drAkSa temaja nIlakamaLa athavA nIlamaNi samAna kAMtivAna, Arya revatinAmano vAcakavaMza vRddhi pAmo. * vivecana-33 - A gAthAmAM nAgahatinA ziSya AcArya revatinamano ullekha karyo che. AcArya ravatinA jAti saMpanna hovA chatAM tenA zarIranI kAMti janaghAtuM sauMza
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUjha-33 36 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana hatI. jana AMkhomAM ThaMDaka pedA kare che ane tethI cakSaroga zAMta thAya che. ema te AcAryanA darzanathI paNa bhavyajIvonA negomAM zItaLatA prApta thatI hatI. mATe stutikAre tenA zarIranI kAMti viSe lakhyuM che. paripakva drAkSanA phaLa ane nIlotpala kamaLanA varNa jevI tenA dehanI kAMti hatI. kuvalaya zabdano artha maNivizeSa yA nIlakamaLa che. temanI dIkSA samaye akucAvIsa nakSatro paikI ravatinano saMyoga hato tethI temanuM nAma revatinadhya rAkhyuM. sUtra-34 : je ayalapuramAM dIkSita thayA hatA ane kAlika zrutanI vyAkhyA karavAmAM nipuNa hatA tathA zairyavAna hatA temaja jeNe uttama vAcaka padane prApta karyuM hatuM evA brAhIpika zAkhAthI upalakSita zrI siMha AcAryane huM vaMdana karuM chuM. * vivecana-34 - A gAthAthI traNa viSaya pragaTa thAya che, jemake - (1) kAlikazrutAnuyoga (2) brahmaplIpika zAkhA (3) uttama vAcakapadanI prApti. kAlika zrutAnuyogathI teonI vidvattA siddha karI che. brAhIpikazAkhAthI ema jANI zakAya che ke te samaye keTalAka AcAryo te zAkhAthI prasiddha hatA. vAyakapadanI sAthe uttama pada lagAvavAthI ema siddha thAya che ke te samaye aneka AcAryo hovA chatAM dareka vAcakomAM teo pradhAna vAyaka hatA. * sUtra-35 - jeno A anuyoga eTale sukAInI vAvanA Aje paNa (stuti karanAra devavAcakanA samayamAM) dakSiNauddha bharatakSetramAM pracalita che temaja ghaNAM nagaromAM teno yaza phelAyelo che, te kaMdila AcAryane huM vaMdana karuM chuM. * vivecana-35 - A gAvAmAM mahAmanISI, bahuzruta, yugapradhAna, anuyoga pracAraka eTale pradhAnapaNe sUtrArthanI vAsanA pradAtA zrI skaMdila AcAryane vaMdana karela che. vartamAmAM je ardhabharata kSetramAM anuyoga - sUtrArtha paraMparA pracalita che te teozrInA parizramanuM ja madhura phaLa che. tAtparya e che ke teozrI potAnA yuganA pradhAna suSArtha vAcanA dAtA hatA. * sUtra-36 : zrI kaMdila AcArya pachI himAlaya samAna vistRta chetaramAM vicaraNa karanAra athavA mahAna vikamazALI, asIma vaiyaviAna ane parAkramI, suvizALa svAdhyAyanA dhAka, AcArya zrI skaMdilanA suziSya AcAryazrI himavAnane huM mastaka namAvIne vaMdana karuM chuM. * vivecana-36 : A gAvAmAM mahAmanA pratibhAzALI dharmanAyaka pravacana prabhAvaka himavarSanA nAmanA AcAryane vaMdana karela che ane sAtho sAtha nimAlikhita vizeSaNa paNa Apela che. jema ke- himavAna parvatanI jema bahotra vyApI vihAra karanArA hatA. aneka dezamAM vicaraNa karIne, upadeza dvArA aneka bhavya jIvone sanmArge laI jatA hatA. e rIte jinamArgane dipAvatA hatA. aparimita vairya ane parAkramathI karmazatruone sApha karI rahyA hatA. AcAryamAM arthAt zramaNomAM anaMta baLa hovuM joIe, to ja te potAno dhyeya pUro karI zake che. ahIM anaMta zabda aparimitaasIma zabdano dhotaka che. svAdhyAyamAM anaMta zabda paNa temanA svAdhyAyanI vizALatAnI pratIti karAvanAro che athavA sUtra anaMta arthavALA hoya che, ema darzAvanAra che. dravya anaMta payayAtmaka hoya che tethI svAdhyAyane anaMta zabdathI varNavI zakAya che, e vAta svayaM siddha thAya che. * sUtra-3 : kAliko saMbaMdhI anuyoganA dhAka, utpAda Adi pUnA jJAtA, himavata parvata sadaza mahAna kSamAzramaNa, viziSTa jJAnI nAgArjunAcAryane huM bhAvathI vaMdana karuM chuM.. * vivecana-39 : A gALAmAM AcAryavayaM himavAnanA ziSyaratna, pUrvadhara zrIsaMghanA netA AcArya nAgArjunanI stuti sAthe vaMdanA karela che. AcArya nAgArjuna svayaM kAlika zruta eTale aMga sUtronA anuyoganA dhAraka hatA ane utpAda Adi keTalAka pUrvonA paNa dhAraka hatA. te himavaMta arthAt parvata tulya kSamAvAna zramaNa hatA. * sUtra-38 : mRdu, komaLa, Arjava vagere guNothI saMpanna, dIkSA pasacinA kamathI athavA sUtra adhyayananA kamathI vAcakadane prApta thayela, odha zrata ati utsarga vidhinuM samyapha prakAre AcaraNa karanAra evA viziSTa guNasaMpanna zrInAgArjuna vAcakane huM namaskAra karuM chuM. * vivecana-38 : A gAthAmAM adhyApanakaLAmAM nipuNa, zAMtisarovara, vAyaka padathI vibhUSita zrInAgArjunano ullekha maLe che. teo sakala bhavya jIvone priya lAgatA hatA, mArdava zabdathI teozrIne mAdeva, Arjava, zAMti, saMtoSa Adi guNothI saMpanna batAvyA che. nAgArjune anukrame vaya paryAyathI ane zruta paryAyathI vAcakava prApta karyuM hatuM. vAcaka nAgArjuna utsarga mArga tathA apavAda mArga bannenA jANakAra hatA. pahelAMnI gAthAmAM AcArya nAgArjunanI stuti karyA pachI A gALAmAM vAcaka-upAdhyAya nAgArjunanI stuti che. A baMne judI judI vyakti che. kAraNa ke judA judA vaMdana karavAmAM AvyAM che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-39 thI 41 39 * sUtra-39 thI 41 3 (39) jenA zarIrano varNa tapAvela uttama sonA jevo, sonA jevA varNavALo caMpaka puSpa jevo athavA khilelA uttama kamaLanI parAga jevo pIta varNa hato. je bhavya prANIonA hradayamAM vasI gayA hatA. je janasamUhamAM dayAno guNa utpanna karAvavAmAM vizArada, dhairyaguNayukta hatA. (40) dakSiNAddha bharatakSetranA yugapradhAna, vividha prakAranA svAdhyAyanA parama vijJAtA, suyogya sAdhuone yathocita svAdhyAya, dhyAna ane vaiyAvRtya Adi zubhakAryomAM niyukta karanArA ane nAgendra kuLanI paraMparAne vadhAranArA hatA. (41) dareka prANIne upadeza ApavAmAM nipuNa, bhavarUpa bhItine naSTa karanArA arthAt zIghra muktigAmI AcAryazrI nAgArjuna RSinA ziSya bhUtadinna AcAryane huM vaMdana karuM chuM. * vivecana-39 thI 41 : uparyukta traNa gAthAomAMthI zarIranA guNonuM, lokapriyatAnuM, gurunuM, kuLanuM ane vaMzanuM varNana karyuM che. tethI ema pratIta thAya che ke devavAcakajI temanA pratye parama zraddhAvAna ane atyaMta najIkanA paricita hatA. teozrI parISaha ane upasarga sahana karavAmAM dhairyavAna hatA, teoe ahiMsAno pracAra kevaLa zabdothI nahIM paNa bhavya jIvonA hRdaya sudhI pahoMcADyo hato. teozrI aMgazAstra ane aMgabAhya zAstranI svAdhyAya karavAmAM agragaNya yugapravartaka AcArya hatA. teozrInI AjJAne caturvidha zrI saMgha ziromAnya karato hato. teozrI nAgendra kuLavaMzIya hatA. teozrIe sarvaprakAranA bhayanI uccheda karyo hato. teozrI hitopadeza ApavAmAM pUrNa samartha hatA. * sUtra-42 - nitya ane anityarUpathI vastutatvane samyak rIte jANanArA arthAt nyAya zAstranA gaNamAnya paMDita, suvijJAta sUtrArthane dhAraNa karanArA ane bhagavat prarUpita sadbhAvone yathAtathya prakAzanArA evA zrI lohitya nAmanA AcAryane huM praNAma karuM chuM. * vivecana-42 : prastuta gAthAmAM lohitya nAmanA AcAryano paricaya ApI temane vaMdanA karela che. mahAna AcArya lohityamAM traNa guNa viziSTa kahela che, jemake - (1) teo padArthanA svarUpane sArI rIte jANatA hatA. sarva padArtho dravyathI nitya che ane paryAyathI anitya che. jainadarzana koI paNa padArthane ekAMta nitya mAnatuM nathI ane ekAMta anitya paNa na mAnatuM nathI. (2) teozrI sUtra arthanA vizeSajJa hatA. (3) teozrI padArthonA cayAvasthita prakAzana, prarUpaNa karavAmAM pUrNa dakSa hatA. te vyAkhyA avisaMvAdI, satya ane samyak 38 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana hovAthI sarva mAnya hatI. * sUtra-43,44 : zAstronA artha ane mahAarthanI khANa samAna arthAt anuyoga paddhati dvArA AgamanI vyAkhyA karavAmAM kuzaLa, susAdhuone zAstranI vAcanA, jJAnadAna devAmAM ane ziSyo dvArA pUchAyelA viSayonuM samAdhAna zAMtithI karavAmAM dakSa ane prakRtithI madhurabhASI evA dRSyagaNI AcAryane huM sanmAnapUrvaka praNAma karuM chuM. seMkaDo AgaMtuka jijJAsu zramaNo dvArA namaskRta-sevita, zubha cihnothI aMkita tathA sukumAra ane sukomaLa che caraNa taLa jenA evA pravacana prabhAvaka AcArya deva dUSyagaNinA zrI caraNomAM huM praNAma karuM chuM. * vivecana-43,44 -- AcArya lohityanI vizeSatAnuM digdarzana karAvIne tyArabAda ukta gAthAomAM zrI dRSyagaNIjInI stuti karI che. sUtranI vyAkhyAno artha ane tenI vibhASA, vArtika, anuyoga, naya temaja saptabhaMgI Adi vaDe viziSTa artha dekhADavAnI zaktine mahAna artha kahevAya che. haMmezAM sUtra alpa akSarayukta hoya che ane tenA artha vizALa hoya che. jema khANamAMthI khanija pAdartho nIkaLe che, te kyAre ya kSINa thatAM nathI. temaja dUSyagaNIjI paNa sUtranA artha dekhADavAmAM khANa samAna hatA. teozrI mULaguNa ane uttaraguNa saMpanna munivarone sUtranI vyAkhyA apUrva zailIthI samajAvatA hatA. dharmopadeza karavAmAM dakSa hatA, zrutajJAna viSayaka prazna pUchavA para tenuM samAdhAna mIThI madhurI bhASAmAM karatA hatA. koI ziSya pramAdanA kAraNe lakSyabiMduthI skhalita thAya to tenuM anuzAsana ane prazikSaNa zAMta bhAve karatA, jethI te ziSya pharIthI bhUla karatA na hatA. A gAthAomAM dUSyagaNIjInA asAdhAraNa guNonuM digdarzana karAvyuM che. asAdhAraNa guNonI stuti ja vastutaH stuti kahevAya che. mukhyatve jJAna ane cAstrinI siddhi karI che. zrutajJAnamAM anuyoga pada ane cAstramAM ukta gAthAnA traNa padomAM varNita guNomAM teozrI saMlagna rahetA hatA. A gAthA pratyeka AcArya mATe mananIya temaja anukaraNIya che. dRSyagaNInA viziSTa guNo sAthe temano pAdapaDAno ullekha karela che. jenA caraNomAM kamaLa, zaMkha, cakra, aMkuza Adi zubha lakSaNo hoya, te lakSaNa saMpanna kahevAya che. teozrInA caraNanA taLIyA lakSaNa saMpanna ane kamaLa jevA sukomaLa tathA suMdara hatA. seMkaDo pratIcchako dvArA tenA caraNakamaLa sevita ane vaMdanIya hatA. je munivara zruta abhyAsa mATe potapotAnA AcAryanI AjJA meLavIne anya gaNathI viziSTa vAcanA mATe AvatA hatA tevA prAtIcchaka ziSyone jeo rahasyabharI vAtonuM vistRta varNana karatA hatA evA AcArya zrI dRSyagaNInA caraNomAM A gAthA dvArA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra43,44 stuti sAthe vaMdana karavAmAM Avela che. dUSyagaNIjI najIkanA upakArI guru hovAthI devavAcake teonI adhika bhAvabhInI vaMdanA ane stuti karI che. vAstavamAM dUSyagaNInI vANImAM mAdhurya, manamAM svacchatA ane buddhimAM kuraNA hatI. teozrI pravacana prabhAvanAmAM advitIya ane cAstrimAM ujjavaLa hatA. * sUtra-45 - pahelAMnI gAthAomAM stuti karela sugapradhAna AcAryA sivAyanA je koI kAlikasUtronA jJAtA ane tenA anuyogane dhAraNa karanAra dhIragaMbhIra jJAta ajJAta AcArya bhagavaMta thayA che, te badhAne praNAma karIne huM (devavAcaka). jJAnanI karapA karIza. * vivecana-45 - A pacAsamI gAthAmAM devarAyajIe kAlika zrutAnuyoganA dhartA prAcIna temaja tadyugIna anya AcAryo ke jeono nAmollekha nathI karyo, teone paNa savinaya zraddhApUrvaka vaMdana karIne jJAnanI prarUpaNA karavAnI pratijJA lIdhI. tenAthI ema siddha thAya che ke - A pahelAMnI gAthAomAM je AcAryonI stuti karavAmAM AvI che te paNa kAlikakRta anuyoganA dhAraNakatAM hatA. eTale ke AvA viziSTa cAnuyogaghara AcAryonI ahIM stuti karavAmAM AvI che. temAM keTalAka samakAlIna paNa che ane keTalAya pATAnupATavALA paNa che. A badhA AcAryo aMgakRta ane kAlikazruta ghata udbhaTa vidvAna hatA. viziSTa buddhi vaDe suzobhita hatA. jeo zrataratna rAzithI paripUrNa hatA, samagra aizvarya AdithI saMpanna hatA, evA kAlika zrutAnuyogI darekane namaskAra karyA che. - sUga-46 : (1) cIkaNo goLa patthara ane puSakarAvImA (2) mATIno ghaDo (3) cAlaNI (4) garaNI (5) haMsapakSI (6) bheMsa (0) bakarI (8) mazaka (6) jaLo (10) bilADI (11) uMdara (12) gAya (13) bherI (14) AhIrapatI. A cauda prakAranA zrotAjano hoya che. * vivecana-46 : zAstranA zubha AraMbhamAM, vipnane dUra karavA mATe maMgala-ravarUpa ahaM AdinuM kIrtana karIne pachI jJAnanA prakaraNamAM AgamajJAnanI pramukhatAe tene zravaNa karavAno adhikAra kone kone che ? ane kayA prakAranA zrotA adhikArI hoya che ? e spaSTa karavA mATe A cauda TAMto ApIne zrotAonuM varNana karela che. uttama vastu meLavavAno adhikAra suyogya vyaktine ja hoya che. je jitendriya hoya, vizaddha cAritravAna hoya, je aticArI ane anAyArI na hoya, kSamAzIla hoya, sadAcArI temaja satyapriya hoya evA guNothI yukta vyakti ja zrutajJAnano lAbha meLavavAno adhikArI hoya che. te ja supAtra che. AvI yogyatAomAM jo thoDI nyUnatA hoya to te paNa paNa che. "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana A guNothI viparIta je duSTa, mUDha ane hAThAgrahI hoya teo kupama che. tevA loko zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. teo zrutajJAnathI bIjAonuM ja nahi potAnuM paNa ahita kare che. ahIM sUtrakAre zrotAonI cauda upamAo ApI che teno bhAva A pramANe che - (1) zaila-dhana :- ahIM zailano abhiprAya goLa maga jevaDo cIkaNo pathara che. ghana e pukarAvate meghano sUcaka che. maga jevA goLa ane cIkaNA patthara para sAta ahorAtra paryata niraMtara mUzaLadhAra varasAda varasato rahe to paNa te pathara aMdarathI bhIMjAto nathI e ja rIte zailaghana jevA zrotAo tIrthakara ane zrutakevaLI AdinA upadezathI paNa sanmArga para AvI zakatA nathI, to pachI AcArya ane munionA upadezano tenA para zuM prabhAva paDe ? (2) kuDaga :- kuDakano artha che ghaDo. ghaDA be prakAranA hoya che. kAcA ane pAkA. agnithI jene pakAvelA nathI evA kAcA ghaDAmAM pANI TakI zakatuM nathI. e ja rIte abudha ziSyanA hRdayamAM zrutajJAna TakI zakatuM nathI. pAkA ghaDA paNa be prakAranA hoya che. navA ane jUnA (purANA). emAM navA ghaDA zreSTha che. navA ghaDAmAM nAkheluM garama pANI paNa thoDA samayamAM ThaMDu banI jAya che, temaja koI vastu jaldI bagaDatI nathI, e ja rIte laghuvayamAM dIkSita thayela muninA hRdayamAM sIMcela saMskAra suMdara pariNAma lAve che. - janA ghaDA paNa be prakAranA che, eka ghaDo pANIthI bharelo che te bIje ghaDo koro che, ghaDAmAM pratidina pANI bharavAthI te jUno ata rIDho thaI jAya che. ema keTalAka zrotA yuvAvasthAthI ja mithyAtvanI kAlimAMthI mukta banI jAya che. tene upadezanI koI asara thatI ja nathI, paNa korA ghaDA jevA zrotAnuM hRdaya upadeza rUpa pANIthI bhIMjAya che. gaMdhayukta ghaDA be prakAranA che. eka sugaMdhita padArthothI vAsita ane bIjo gadhita padArthothI vAsita. e ja rIte zrotA paNa be prakAranA che. pahelA prakAranA zrotA samyagujJAnAdi guNothI yukta hoya che ane bIjA prakAranA zrotA krodhAdi kaSAyothI yukta hoya che. ati je zrotAo mithyAva, viSaya, kaSAya vagere kusaMskArone choDI de che. te zrutajJAnanA adhikArI bane che ane je kusaMskArane choDatA nathI, te zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (3) cAlaNI :- cAlaNImAM pANI bharAIne takALa nIkaLI jAya che, evI ja rIte je zrotA upadeza ane jJAnane sAMbhaLIne turata ja bhUlI jAya che te cAlaNI jevA zrotA che. (4) paripUrNaka - sugharIno mALo athavA garaNI. jenA vaDe dUdha ane pANI gALavAmAM Ave to te sArane choDIne kacarA vagerene potAnAmAM sarve che. e ja rIte keTalAka zrotA sAspadAne choDIne asArane grahaNa kare che. evA zrotA zrutajJAnanA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-46 adhikArI banI zakatA nathI. (5) haMsa:- pakSIomAM haMsane zreSTha kahela che. haMsa prAyaH mAnasarovara athavA gaMgA Adi nadInA kinArA para rahe che. haMsanI eka vizeSatA che ke te dUdha mizrita pANImAMthI dUdhanA aMzane ja grahaNa kare che, ema keTalAka zrotA haMsa samAna guNagrAhI hoya che. te zrutajJAnanA adhikArI banI zake che. (6) meSa :- bakarI AgaLanA banne goThaNane jamIna para TekAvIne svaccha pANI pIe che. te pANIne gaMdu karatI nathI e ja rIte je zrotA ekAgracite zAstra zravaNa karI gurune prasanna kare che ane vAtAvaraNane svaccha rAkhe che, tevA zrotA zAstra zramaNanA adhikArI ane supAtra kahevAya che. (9) mahiSa :- bheMsa jaLAzayamAM paDIne svaccha pANI gaMdu banAvI de che temaja jaLamAM maLa-mUtra paNa kare che. te svayaM svaccha pANI pIe nahIM ane sAthIone svaccha pANI pIvA paNa na de. e ja rIte avinIta zrotA bheMsa jevA che. jyAre AcArya bhagavAna zAstra vAcanA daI rahyA hoya te samaye na to svayaM ekAgracite te sAMbhaLe ane na bIjAne sAMbhaLavA de. teo hAMsI-mazkarI, tophAna, kutarka ane vitaMDAvAdamAM paDIne amUlya samaya naSTa kare che. evA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (8) mazaka :- DAMsa-maccharono svabhAva madhura rAga(gaNagaNATa) saMbhaLAvIne zarIra para DaMkha mAravAno che. e ja rIte je zratA gurunI niMdA karIne tene kaSTa pahoMcADe che, tevA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (9) jalIkA - jaLo manuSyanA zarIramAM gUmaDAM Adi kharAba bhAga para mUkavAthI te saDelA bhAgamAMthI kharAba lohIne ja pIe che. zuddha lohIne te pIve nahi athavA ItaDI gAyanA AMcaLamAM rahe che te gAyanuM lohI pIe che paNa dUdha pItI nathI. e ja rIte keTalAka zrotA AcArya AdinA sadguNo arthAt AgamajJAnane choDIne durguNone grahaNa kare che. evA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (10) bilADI - bilADIno svabhAva dahIM-dUdha Adi padArthothI bharelA vAsaNane nIce pachADIne pachI cATavAno che arthAta dhULayukta padArthono AhAra kare che. e ja rIte keTalAka zrotA guru pAsethI pratyakSa jJAna letA nathI paraMtu bIjA trIjA AgaLathI sAMbhaLIne arthAt satyAsatyano bheda samajyA vagara ja grahaNa kare che. evA bilADI jevA zrotA zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. (11) jAhaga - jAhaga uMdara jevuM eka pazuM che, dha, dahIM Adi khAdha padArtha jyAM hoya che tyAM jaIne thoDuM thoDuM khAya che, khAtAM khAtAM vacce AjubAjumAM cATIne sApha karI de che. e ja rIte je ziSya pUrve grahaNa karela sUkAIne pAkA rAkhe che ane vacce vacce navIna sUkAIne grahaNa kare che. evA zrotA jAhaganI samAna AgamajJAnanA adhikArI bane che. nAma = noLiyo jema noLiyo prathama potAnI mAtAnuM dUdha thoDuM thoDuM pIe 42. "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana ane te pAcana thayA pachI punaH thoDuM pIe ema potAnA zarIrane puSTa kare, pachI moTA bhujaMganA mAna mardana kare tema ekeka zrotA AcAryAdika pAsethI potAnI buddhi pramANe kALa kALe abhyAsa kare, abhyAsa karatAM gurnAdikane atyaMta saMtoSa upajAve. te kramathI bahathrata thaI jAya che. evA zrotA AgamanA adhikArI hoya che. (12) gau - gAyanuM udAharaNa A rIte che - koI yajamAne cAra brAhmaNone eka dajhaNI gAya dAnamAM ApI. e cAre ya brAhmaNoe gAyane kyAre ya ghAsa ke pANI ApyuM nahIM. teo ema samajatA hatA ke A gAya mArA ekalAnI to nathI, cAreyanI che. teo dohavAnA samaye moTuM vAsaNa laIne AMcaLa dhamadhamAvIne dUgha laI letA hatA. Akhara bhUkhI gAya kyAM sudhI dUdha Ape ? kyAM sudhI jIvita rahe ? pariNAme bhUkhI tarasI gAye eka divasa prANa choDI dIdhA. e ja rIte keTalAka zrotA vicAre che ke gurujI mArA ekalAnA to nathI ne ? pachI zA mATe mAruM tenI sevA karavI joIe ? evuM vicArIne te gurujInI sevA karatA nathI paNa upadeza sAMbhaLavA mATe ane jJAnarUpa dUdhane prApta karavA mATe jaldI doDIne pahoMcI jAya che. evA zrotA zrutajJAnane grahaNa karI zakatA nathI. bIju eka dRSTAMta A pramANe che - eka zeThe cAra brAhmaNane eka gAya dAnamAM ApI. teoe premathI te gAyane ghAsacAro, pANI vagere ApyuM, tenI khUba sArI sevA karI. tethI gAyanuM dUdha pramANamAM vadhI gayuM. teone vadhAre dUdha maLavAthI teo prasanna thayA. e ja rIte vinIta zrotA gurunI sevA karIne mIThA, zabdathI gurune prasanna karIne, tenI pAsethI jJAnarUpa dUdha grahaNa kare che. evA zrotAo jJAnanA adhikArI bane che ane raktamayanI ArAdhanA karIne ajara-amara banI zake che. (13) bherI - bherI eka viziSTa prakAranuM vAjiMtra che. eka vakhata dvArikA nagarInA adhipati zrIkRSNane koI eka deve prasanna thaIne divya bherInI bheTa ApI ane kahyuM ke A bherIne cha mahinA bAda vagADavAnI jethI meghadhvani jevo mITho avAja nIkaLaze. A bherIno avAja sAMbhaLavAthI cha mahinA sudhI koI paNa prakArano roga utpanna thaze nahIM ane pahelAno utpanna thayelo roga naSTa thaI jaze. A bherIno avAja bAra jojana sudhI saMbhaLAze. ema kahIne deva potAnA sthAnake cAlyo gayo. thoDA samaya pachI dvArikAmAM koI roga phelAyo. bherI vagADavAno samaya thaI gayo hato tethI bherI vagADaQAmAM AvI. jyAM sudhI teno avAja pahoMcyo tyAM sudhInA lokono roga naSTa thaI gayo arthAt rogI svastha banI gayA. zrIkRSNa te bherI potAnA eka vizvAsu sevakane saMbhALIne rAkhavA mATe ApI ane tene badhI vidhi samajAvI dIdhI. ekavAra eka dhanADhaya zeTha bhayaMkara rogathI pIDita hato. te kRSNajIvI bherIno prabhAva sAMbhaLIne dvArikA Avyo. tenA durbhAgyathI te dvArikA pahoMcyA pahelA eka divasa agAu bherIne vagADavAmAM AvI gaI.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-46 zeTha vicAramagna banI gayo. have mAruM zuM thaze ? A bherI pharI cha mahinA pachI vagADaze tyAM sudhImAM to mAruM prANa paMkheruM UDI jaze. ciMtana karatAM karatAM tene vicAra Avyo ke jo bherIno avAja sAMbhaLavAthI roga naSTa thaI zake che to pachI teno eka TukaDo ghasIne pIvAthI paNa roga naSTa thaI jaze. chevaTe teNe bherI vagADanArane sArI evI skama ApIne bherIno eka TukaDo meLavI lIdho. ghare jaIne teNe TukaDAne ghasIne pIdho to teno bhayaMkara roga naSTa thaI gayo. paraMtu bherI vagADanArane lAMca levAnI Adata paDI gaI. pachI to te ghaNA lokone bherInA TukaDA karIne devA lAgyo. bherImAM bIjA evA aneka TukaDAo joDI dIdhA. pariNAma e AvyuM ke te divya bherImAMthI avAja nIkaLavAno baMdha thaI gayo ane rogIonA roga naSTa thavAnuM sAmarthya paNa naSTa thaI gayuM. bAra jojana sadhI saMpUrNa dvArikAmAM saMbhaLAtI bherInI dhvani paNa naSTa thaI gaI. 43 zrI kRSNane jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre bherI vagADanArane daMDita karyo ane lokonA hita khAtara temaNe aTThama tapa karIne pharI deva pAsethI bherI prApta karI. pachI temaNe potAnA vizvAsu sevakane bherI saMbhALavA ApI. barAbara cha mahinA pachI bherIno avAja sAMbhaLavAthI janatA lAbhane meLavavA lAgI ane bherIvAdake paNa pAritoSika melavyuM. A dRSTAMtano bhAvArtha A pramANe che - ahIM AryakSetra rUpa dvArikAnagarI che. tIrthaMkararUpa kRSNa vAsudeva che. puNyarUpa deva che. bherI samAna jinavANI che. bherI vagADanAra samAna sAdhuo che ane karmarUpa roga che. e ja rIte je ziSya AcArya dvArA prApta sUtrAne chupAve che athavA tenA bhAvane badalI nAMkhe che, mithyA prarUpaNA kare che, te anaMta saMsArI bane che. paraMtu je jinavacana anusAra AcaraNa kare che, te mokSanA anaMta sukhanA adhikArI bane che. jema kRSNanA vizvAsu sevake pAritoSika prApta karyu e ja rIte vizvAsu sevaka jevA zrotAo zAstranA jJAnane meLavI zake che. (14) AhIradaMpati :- eka vakhata AhIra daMpatI baLadagADImAM ghInA ghaDA bharIne ghI vecavA mATe zaheramAM gayA. ghInA vyApArI pAse pahoMcIne AhIra gADImAMthI ghInA ghaDA nIce utArIne AhIrANIne devA lAgyA. bannemAMthI koI ekanI asAvadhAnInA kAraNe ghIno eka ghaDo hAthamAMthI paDI gayo. badhuM ghI jamIna para DhoLAI gayuM, mATI mizrita banI gayuM. banne mANasa arasaparasa jhaghaDo karavA lAgyA. vAda-vivAda khUba ja vadhI gayo. ghI badhuM agrAhya banI gayuM. keTaluMka ghI kUtarA vagere prANIo cATI gayA. je ghaDA bacyA hatA tene vecavAmAM bahu moDu thaI gayuM tethI teo bacelA ghInA ghaDAne gADImAM pharI nAMkhIne duHkhita hRdaye ghara tarapha ravAnA thayA paraMtu mArgamAM coroe tene lUMTI lIdhA. teo muzkelIthI potAnA jAna bacAvIne ghare pahoMcyA. jhaghaDo karyo tethI te duHkhI duHkhI thaI gayA. tenAthi viparIta bIjA AhIra daMpatI ghInA ghaDA gADAmAM bharIne zaheramAM "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vecavA mATe gayA. tene paNa asAvadhAnInA kAraNe ghaDo hAthamAMthI chaTakI gayo paraMtu baMne potapotAnI bhUla svIkArIne nIce paDelA ghIne upara uparathI jhaDapabhera vAsaNamAM bharI lIdhuM jethI ghI mATIvALuM na thayuM. pachI badhA ghInA ghaDA tathA baceluM ghI badhuM vecIne paisA prApta karIne sAMja pahelAM ja potAnA ghare sakuzaLa pahoMcI gayA. uparanAM banne dRSTAMto ayogya ane yogya zrotAo para ghaTAvela che. keTalAka zrotAo AcAryanA kathana para jhaghaDo karIne zrutajJAna rUpa ghIne khoI bese che. evA zrotAo zrutajJAnanA adhikArI banI zakatA nathI. keTalAka zrotAo AcArya pAsethI jJAna prApta karatI vakhate bhUla thavA para vilaMba karyA vagara bhUlano svIkAra karIne kSamAyAcanA karI le che. kSamAyAcanA karyA bAda sUtrArtha grahaNa kare che. evA zrotAo zrutajJAnanA adhikArI banI zakhe che. * sUtra-47 thI 52 - 44 (47) te zrotAonI pariSada traNa prakAranI che, jemake - (1) jANanAra pariSada (2) ajANa pariSada (3) durvedajJa pariSada. tenuM lakSaNa A pramANe che. (48) jema uttama jAtino rAjahaMsa pANIne choDIne dUdhanuM pAna kare che ema guNasaMpanna zrotAo durguNone choDIne guNone grahaNa kare che. evA zrotAonI pariSadane jANanAra pariSada (samaju pariSada) samajavI joIe. (49) ajANa pariSadanuM svarUpa A pramANe che (50) je zrotAo haraNanA, siMhanA ane kUkaDAnA baccAonI jema vabhAvathI ja madhura, saraLahRdayI ane bhoLA hoya che. tene jevI zikSA devAmAM Ave evI grahaNa karI le che. teo khANamAMthI nIkaLelA ratnonI jema saMskArahIna hoya che. ratnone IcchA - mujaba ghaDI zakAya che e ja rIte anabhijJa zrotAomAM IcchA mujaba saMskAranuM siMcana karI zakAya che. evA abudhajanonA samUhane ajANa pariSada kahevAya che. (51) durvedajJa pariSadanuM lakSaNa A pramANe che - (52) je ajJa paMDita jJAnamAM apUrNa hoya che paraMtu apamAnanA bhayathI te koI paNa vidvAna pAse potAnI zaMkAnuM samAdhAna karatA nathI, evA paMDito potAnI prazaMsA sAMbhaLIne mithyAbhimAnathI havA bharela mazakanI jema phUlyA kare che. evA prakAranA lokane durvedajJa pariSada (sabhA) kahevAya che. * vivecana-47 thI 52 - AgamanuM pratipAdana karatI vakhate sau prathama pariSadanuM jJAna hovuM joIe. kAraNa ke zrotAo judA judA svabhAvanA hoya che. tene ahIM traNa prakAranI pariSadanA rUpamAM batAvela che. (1) je pariSadamAM tattva jijJAsu, guNajJa, buddhimAna, samyagdaSTi, vivekavAna, vinIta, zAMta, suzikSita, AsthAvAna, AtmAnveSI Adi guNasaMpanna zrotAo hoya tene vijJa-jJAta pariSada kahevAya che. vijJa pariSadane sarvazreSTha pariSada kahevAya che. (2) je zrotAo pazu-pakSIonA abudha baccAonI jema saraLahRdayI ane
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-40 thI para 45 mata-matAMtaronI kaluSita bhAvanAothI rahita hoya che, teone AsAnIthI sanmArgagAmI saMyamI, vidvAna temaja sadguNa saMpanna banAvI zakAya che. kema ke temanAmAM kusaMskAra hotA nathI. evA sarahadayI zrotAonI pariSadane avijJa-ajJAta paripada kahevAya che. (3) je abhimAnI, avinIta, durAgrahI ane vAstavamAM mUrkha hoya to paNa potAnI jAtane paMDita samaje che ane loko pAsethI potAnI prazaMsA sAMbhaLIne vAyaparita mazakanI jema kulI UThe che evA zrotAonA samUhane mithyAbhimAnI pariSada kahevAya che. ahIM viyana zabdano artha paMDita che, te vid = jANavuM dhAtuthI banela che ane sAthe su' upasarga lAgavAthI khoTA paMDita ke kharAba paMDita artha thAya che teno sAra e che ke aAjJa che chatAM paMDita tarIke potAne samajatA mithyAbhimAnI loko 'sutrayajJa' durvedajJa pariSadamAM gaNAya che. uparanI traNe ya pariSadamAM vijJapariSada sUjhajJAna prApta karavA mATe sarva prakAre pAtra che, bIjI pariSada paNa saMskAra devAthI zAstrajJAnane prApta karI zake che paraMtu bIjI durvedajJa pariSada zAstrajJAnane mATe ayogya che arthAt apAtra che. * sUtra-pa3 - jJAna pAMca prakAranA pratipAdita karela che, jemake -(1) AbhinibhodhikAna (matijJAna) (ra) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAni. * vivecana-53 - jJAna :- jJAna mokSanuM mukhya aMga che. jJAna ane darzana e AtmAnA tiguNa che ati asAdhAraNa guNa che. vizuddha dazAmAM AtmA paripUrNa jJAtA daSTA hoya che. jJAnanA pUrNa vikAsane mokSa kahe che. mATe jJAnanuM ahIM pratipAdana karela che. jJAna zabdano artha :- jenA dvArA tattvanuM yathArtha svarUpa jaNAya te jJAna kahevAya. je zeyane jANe che te jJAna kahevAya athavA jANavuM tene jJAna kahevAya che. anuyogadvAra sUtramAM jJAna zabdanI vyutpatti sAthe arya karela che. naMdIsUtranA vRttikAre jijJAsu AtmAone sugamatAthI bodhanI prApti thAya eTalA mATe jJAna zabdano artha A pramANe karela che - "jJAtina'' athavA gAyane ffchantte parasthaneti jJAnam arthAt jANavuM te jJAna che athavA jenA dvArA vastu tatva jaNAya che te jJAna che. sArAMza e che ke AtmAne jJAnAvaraNIya karmanA kSaya ane AyopazamathI je tatvano bodha thAya te jJAna che. jJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSayathI utpanna thanAra jJAnane kevaLajJAna kahevAya che, te kSAyika che ane kSayopazamathI thanArA jJAna cAra che, tene kSayopathamika jJAna kahevAya che. A rIte jJAnanA kula pAMca bheda che. TUtta (prApta) :- kahIne zAstrakAre batAvyuM che ke A kathana huM mArI buddhithI athavA kAnANI karato nathI. tIrthakara bhagavAne ja pratipAdana karyuM che. (1) AbhinibodhikajJAna :- AtmA dvArA pratyakSa arthAt sAme Avela padArthane jANanAra jJAnane abhinibodhika jJAna kahevAya che athavA je jJAna pAMca 46 naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana Indriya ane chaThThA mana dvArA utpanna thAya tene AbhinibodhikajJAna-matijJAna kahevAya che. (2) zrutajJAna - koI paNa zabdanuM zravaNa karavAthI vAcya-vAyakabhAva saMbaMdhanA AdhAra vaDe arthanI je upalabdhi thAya che tene zrutajJAna kahevAya che. tenI utpattimAM IndriyonI apekSAe mananI mukhyatA hoya che. (3) avadhijJAna :- A jJAna Indriya ane mananI sahAyatA vinA kevala AtmA dvArA ja rUpI mRtaM padArthano sAkSAtkAra karI le che. A jJAna phakta rUpI padArthone pratyakSa karavAnI kSamatA dharAve che, apIne nahIM. A tenI avadhi-maryAdA che. "ava'no artha che nIce nIce, "dhi"no artha che jANavuM. je jJAna anya dizAonI apekSAe adhodizAmAM adhika jANe che tene avadhijJAna kahevAya che. bIjA zabdomAM kahIe to A jJAna dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI apekSAe mUrta dravyone amuka maryAdAmAM pratyakSa karavAnI zakti dharAve che. (4) manaparyavajJAna - samanaska saMjJI jIvonA mananA paryAyone je jJAAna dvArA jANI zakAya tene mana:paryavajJAna kahevayA che. prazna e thAya che ke mananA paryAya kone kahevAya ? uttara- jayAre bhAva mana koI paNa vastunuM ciMtana kare tyAre tene ciMtanIya vastu anusAra ciMtanakAryamAM saMlagna dravya mana paNa bhinna-bhinna prakAmbI AkRtio dhAraNa kare che, te AkRtine mananI paryAya kahevAya che. mana:paryavajJAna mana ane tenI paryAyane jJAna dvArA sAkSAt karI le che paraMtu ciMtanIya padArthane te anumAna dvArA ja jANe che, pratyakSa nahIM. (5) kevaLajJAna :- "kevala" zabdanA vividha artha A pramANe che - eka, asahAya, vizuddha, pratipUrNa, anaMta ane nirAvaraNa. tenI vyAkhyA A pramANe che eka :- je jJAna utpanna thatAM pahelAMnA kSayopazamajanya jJAna te ekamAM vilIna thaI jAya ane kevala eka ja zeSa bace tene kevaLajJAna kahevAya che. asahAya :- je jJAna mana, Indriya, deha athavA koI anyanI sahAyatA vinA rUpI-rUpI, mUrta-amUrta saikAlika sarva jJeya padArthane hAthamAM rAkhela AMbaLAnI jema jANavAnI kSamatA dharAve che, tene kevaLajJAna kahe che. vizuddha :- cAra kSayopathamika jJAna zuddha banI zake che paraMtu vizuddha banI zake nahIM. vizuddha eka kevaLajJAna ja hoya che. kemake te zuddha AtmAnuM svarUpa che. patipUrNa :- kSayopathamika jJAna koI paNa padArthanI sarva paryAyone jANI zake nahIM. je jJAna sarva dravyanI samasta payayane jANe tene pratipUrNa jJAna kahevAya che. anaMta :- je jJAna anya dareka jJAna karatA zreSThatama, anaMtAnaMta padArthane jANavAnI zakti dharAve che ane utpanna thayA pachI kyAreya je jJAna naSTa thatuM nathI, tene anaMta kahevAya che. nisavaraNa :- A jJAna ghAtikarmonA saMpUrNa kSayathI utpanna thAya che mATe te nirAvaraNa che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-pa3 43 kSayopathamika jJAnamAM rAga, dveSa, krodha, lobha temaja moha Adino aMza vidhamAna rahe che paraMtu kevaLajJAna e sarvathI sarvathA hita che atha pUrNa vizuddha che. uparanA pAMca prakAranA jJAnamAM pahelA be prakAranA jJAna parokSa che ane aMtima traNa jJAna pratyakSa che. zrutajJAnanA be prakAra che - (1) arthazruta (2) sUrazruta. arihaMta kevaLajJAnIo dvArA arthazratanI prarUpaNA thAya che ane arihaMtanA ziSya gaNadhara deva mULasUtranI racanA kare che te sUtrarUpa Agama ke sUtra kahevAya che. zAsananA hita mATe tatvonuM artharUpe pratipAdana arihaMta deva kare che ane temanA gaNadharo, nipuNa ziSyo sUtranuM gUMthana kare che, sUganI racanA kare che. A prakAre sUganuM pravartana thayA che. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI ke- gaNadharadeva eka vAra maulika rUpe AgamanuM gUMthana, saMpAdananuM kArya zAsananA prAraMbhamAM ja kare ane tyArathI ja ziNonA adhyayananuM kArya cAlu thaI jAya che. gaNadhara deva sUtronuM gUMthana kare che te ja sUtra ziSya paraMparAmAM cAle che ane tenA AdhAracI jinazAsana cAlu rahe che. tIrthakara bhagavaMta jIvana paryata arca, paramArtha, vyAkhyAna ane praznotaronuM kathana ane prarUpaNA samaye samaye kare che. * sUtra-54 - jJAna pAMca prakAranA hovA chatAM saMkSiptamAM tenA be prakAra che (1) pratyakSa ane parokSa.. * vivecana-54 : 'akSa prativartata tat pratyakSa' - jIva athavA AtmAne akSa kahevAya che. je jJAna AtmAnA prati sAkSAt hoya arthAt sAkSAt AtmAthI utpanna thAya, jene koI Indriya Adi mAdhyamanI apekSA na hoya, tene 'pratyakSa jJAna' kahevAya che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAna e banne jJAna deza apUrNa pratyakSa kahevAya che. kevaLajJAna sarva pratyakSa kahevAya che. kemake sarva rUpI ane arUpI padArtha teno viSaya che. je jJAna Indriya ane mananI sahAyatAthI prApta thAya tene "parokSajJAna' kahevAya che. - jJAnanI krama vyavasthA:- pAMca jJAnamAM sarva prathama matijJAna ane zrutajJAnano nirdeza karela che. tenuM kAraNa e che ke - (1) e banne jJAna samyaka ane mithyArUpe jUnAdhika mAtrAmAM samasta saMsArI jIvone sadaiva hoya che (2) sarvathI adhika avikasita nigodanA jIvone paNa A rUpe baMne jJAna asakhyarUpe hoya che (3) te sivAya A badhe jJAnanI upasthitimAM ja zeSa jJAna utpanna thAya che paraMtu kevaLajJAna utpanna thatAM ja A baMne jJAna lupta thaI jAya che, temAM ja samAI jAya che. kAraNa ke kevaLajJAna eka ja rahe che. te pote paripUrNa jJAna che. tenI sAthe bIjA koI jJAnanI AvazyakatA hotI ja nathI. A banne jJAnamAM pahelA matijJAnano ullekha karavAnuM kAraNa e che zrutajJAna 48 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana matijJAnapUrvaka ja hoya che. matijJAna ane zrutajJAna pachI avadhijJAnano nirdeza karavAnuM kAraNa e che ke A banne jJAnanI sAthe avadhijJAnanI ghaNI samAnatA che, jemake- (1) mithyAtvanA udayathI matijJAna ane zrutajJAna jema mithyArUpe pariNata hoya che, tema avadhijJAna paNa misyArUpe pariNata thAya che. (2) te sivAya jyAre koI vibhaMgAnI samyagurdaSTi thAya che tyAre traNe ya jJAna ekI sAthe ja samyarUpe pariNata thaI jAya che. (3) matijJAna ane zrutajJAnanI utkRSTa sthiti chAMsaTha sAgaropamathI kaMIka adhika hoya che, avadhijJAnanI paNa utkRSTa sthiti teTalI ja hoya che. A samAnatA hovAthI mati ane zrutajJAna pachI avadhijJAnano nirdeza karela che. avadhijJAna pachI manaparyavajJAnano nirdeza karavAnuM kAraNa e che ke bAremAM pratyakSavanI samAnatA che, jema avadhijJAna pAramArthika pratyakSa che, vikala (apUrNa) ane kSAropazamajanya che tema mana:paryavajJAna paNa pAramArthika pratyakSa, vikala ane kSAyopazamajanya che. kevaLajJAna sauthI chelle prApta thAya che mATe teno nirdeza aMtamAM karela che. * sUtra-papa - dhana :- pratyakSa jJAnanA keTalA prakAra che. uttara :- pratyakSa jJAnanA be prakAra che - (1) Indriya pratyakSa ane (2) noIndriya pratyakSa. * vivecana-pa5 : Indriyo AtmAnI vaibhAvika pariNati che. IndriyanA paNa be bheda che - (1) drabhendriya (2) bhAvendriya. dravyendriyanA paNa be prakAra che - (1) nivRtti dravyendriya (2) upakaraNa dravyandriya. nivRttino artha che - canA. te bAhya ane AtyaMtaranA bhedathI be prakAranI che. bAhya nivRti IndriyanA AkAramAM pudgalonI racanA che ane AtyaMtara nivRtithI IndriyonA AkAramAM AtmapradezonuM saMsthAna che. upakaraNano artha che - sahAyaka athavA sAdhana. bAhya ane AtyaMtara nivRtinI zakti-vizeSane upakaraNendriya kahevAya che. sArAMza e che ke IndriyanI AkRti nivRtti che. tenI viziSTa paudgalika zaktine upakaraNa kahevayA che. sarva jIvonI dravyendriyanI bAhya AkRtimAM bhinnatA jovA maLe che paraMtu AtyaMtara nivRtti Indriya dareka jIvonI samAna hoya che. prajJApanA sUganA paMdaramAM padamAM kahyuM che - zrobendriyanuM saMsthAna kadaMba puSa jevuM che, cArindriyanuM saMsthAna masura ane caMdranI jema goLa che, prANendriyano AkAra atimuktaka jevo che, sendriyano AkAra khupA jevo che ane sparzendriyano AkAra vividha prakArano hoya che. mATe AvyaMtara nivRtti darekanI samAna che. AtyaMtara nivRtithI upakaraNendriyanI zakti viziSTa hoya che. bhAvendriyanA be prakAra che - labdhi ane upayoga. mati jJAnAvaraNIya karmanA phAyopazamathI thanArI zakitanI upalabdhi te labdhi kahevAya che tathA zabda, rUpa Adi
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-papa 49 viSayono sAmAnya tathA vizeSa prakAre je bodha thAya che te bodharUpa vyApArane upayoga-Indriya kahevAya che. Indriya pratyakSamAM dravya ane bhAva banne prakAranI Indriya grahaNa thAya che. ekano paNa abhAva hoya to Indriya pratyakSanI utpatti thatI nathI. nI pabrevara :- A padamAM 'nA' zabda sarva niSedhavAyaka che. noIndriya e mananuM nAma che paNa ahIM AtmA mATe 'vi' zabdano prayoga che. Indriya, mana Adi bAhya sAdhanonI apekSA na rAkhatA jeno sAkSAt saMbaMdha AtmAthI hoya tene noIndriya pratyakSa kahevAya che. R :- A nipAta zabda magadhadezIya che. jeno artha ''aA'' thAya che. Indriya pratyakSa jJAnanuM kathana laukika vyavahAranI apekSAe karela che, paramArthanI apekSAe nahIM. kemake lokamAM evuM kahevAnI prathA che ke meM AMkhothI pratyakSa joyuM che. tene sAMvyavahArika pratyakSa kahevAya che. * sUtra-pa6 : prathana - Indriya pratyakSa jJAna keTalA prakAranuM che ? utta--Indriya pratyakSa jJAna pAMca prakAranuM kahela che - (1) zrojhendriya pratyakSa (kAnathI thAya che.) (2) cakSurindriya pratyakSa (AMkhathI thAya che.) (3) ghANendriya pratyakSa (nAkathI thAya che.) (4) jindriya pratyakSa (jIbhathI thAya che.) (5) sparzendriya pratyakSa (vAthI thAya che.) A pramANe Indriya pratyakSanuM varNana gaNavuM. * vivecana-56 : zrobendriyano viSaya zabda che. zabda be prakAranA hoya che - (1) vanyAtmaka (2) varNAtmaka. A bothI jJAna utpanna thAya che. cakSano viSaya 5 che. dhrANendriyano viSaya gaMdha che. rasendriyano viSaya rasa che ane sparzendriyano viSaya sparza che. ahIM eka zaMkA utpanna thAya che - sparzana, rasanA, ghANa, cA ane zrotra A kramane choDIne zromendriya, cakSurindriya, dhrANendriya ItyAdi kramacI Indriyono nirdeza kema karyo che ? uttara - emAM be kAraNa che. eka kAraNa che pUrvAnupUrvI ane pazcAdanupUrvI dekhADavAne mATe sUtrakAre utkramanI paddhati apanAvI che. bIjuM kAraNa e che ke je jIvamAM kSayopazama adhika hoya te paMcendriya bane che, tenAthI nyUna hoya te caurendriya bane che. A rIte kSayopazama nyuna thavAthI teIndriya, beIndriya ane ekendriya bane che. jyAre jAtinI apekSAe gaNanA karAya che tyAre pahelA sparzana, sanA Adi kramathI sUraNakAra batAve che. pAMce ya Indriya ane chaThuM mana e zrutajJAAnamAM nimitta che paraMtu zrutajJAnanuM mukhya kAraNa zomendriya che mATe sarva prathama zroendriyano nirdeza karela che. * sUtra-pa3 - dhana :- Indriya ane mananI sahAyatA vinA sAkSAt AtmAthI thanAra noIndriya pratyakSa jJAna keTalA prakAranuM che ? [40/4] naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana uttara :- noIdriya pratyakSa jJAna traNa prakAranuM che - (1) avadhijJAna pratyakSa (ra) mana:paryavajJAna pratyakSa (3) kevaLajJAna pratyakSa. * vivecana-pa7 :sUtra spaSTa che. avadhijJAnAdi bheda AgaLa kahevAze - * sUtra-58 thI 60 :(58) prathama + avadhijJAna pratyakSanA keTalA prakAra che ? uttara + avadhijJAna pratyakSanA be bheda kahyA che - (1) bhavapatyacika ane (2) kSAyopazamika. (59) prazna - bhava pratyAyika avadhijJAna kone hoya che ? uttara * bhavapatyAyika avadhijJAna ne gativALA jIvone hoya che, jemake - devone ane nArakone. bhavanA prabhAve je avadhijJAna thAya tene bhavapatyacika kahevAya che. (60) prazna :- kSAyopathamika avadhijJAna kone hoya che ? uttara : * #Ayopathamika avadhijJAna manuSya ane niyaci paMcendriyane hoya che. pharI ghana - bhagavana ! aAyopazamika avadhijJAnanI utpattinuM kAraNa zuM che ? uttara - je karma avadhijJAnanI utpatimAM rUkAvaTa kare che temAMthI udayamAM AvelA kamano kSaya ane anudita karmano upazama thavAthI je jJAna utpanna thAya tene kSayopazamika avadhijJAna kahevAya che. * vivecana-58 thI 60 : mana ane IndriyanI sahAyatA vinA utpanna thanAra noIndriya pratyakSajJAnanI traNa bheda che - avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. avadhijJAnanA be prakAra che - mavapatyayika ane kSAyopathamika. bhavapratyayika avadhijJAna bhavanA prabhAvathI janma letI vakhate ja utpanna thAya che. tene prApta karavA mATe saMyama, tapa ane anaThAnAdinI AvazyakatA rahetI nathI. kSAyopathamika avadhijJAnanI prApti mATe uparanA kAraNonI sahAyatA rahe che. avadhijJAnanA svAmI cAre ya gatinA jIvo hoya che. bhavapatyayika avadhijJAna devo ane nArakone hoya che. kSAyopathamika avadhijJAna manuSya ane tiryaMca paMcendriyane hoya che. tene "guNapatyaya avadhijJAna" paNa kahevAya che. zaMkA- avadhijJAna kSAyopathamika bhAvamAM ja pagiNita thAya che, to pachI nAko ane devone bhavanA kAraNathI zA mATe kahela che ? samAdhAna - vastutaH avadhijJAna kSAyopathamika bhAvamAM ja che. nAsko ane devone paNa phAyopazamathI ja avadhijJAna hoya che paraMtu te kSayopazamamAM nAkabhava ane devabhava pradhAna kAraNa hoya che arthAta e bhavonA nimittathI nAko ane devone avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thaI ja jAya che mATe tenA avadhijJAnane bhavapratyaya kahevAya che. jemake pakSIone paNa uDavAnI zakti kSayopazamabhAvamAM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-61 pare hovA chatAM bhavapatyayika ja hoya che. * sUjha-61 - jJAna, darzana ane sAtrirUpa guNa saMpanna munine je kSAyopathamika avadhijJAna unna thAya che te saMkSepamAM cha prakAre che, jemake - (1) AnugAmikaje jJAna vyaktinI sAthe jAya che (2) anAnugAmika - je jJAna sAthe na jAya 3) vamiAna- je jJAna vRddhi pAmatuM jAya (4) hIyamAna - je jJAna paNa thatuM jAya (5) pratitika - je jJAna ekAeka lupta thaI jAya che (6) ApatipAtika - je jJAna lupta thatuM ja nathI. * vivecana-61 - ahIM mULaguNa ane uttaguNathI saMpanna aNagArane guNapatipatra kahyA che athavA jJAna darzana cAritra saMpanna aNagArane guNa pratipa kahyA che. (1) AnagAmika :- jema cAlatA puruSanI sAthe , sUryanI sAthe Atapa ane caMdranI sAthe cAMdanI kAyamI rahe che e ja rIte AnugAmika avadhijJAna paNa jyAM avadhijJAnI jAya che tyAM tenI sAthe ja jAya che. A jJAna koI eka kSetrane saMbaddha rahetuM nathI paraMtu avadhijJAnI vyaktithI saMbaddha rahe che. (2) anAnugAmika :- je jJAna jJAtAnA sthAnAMtara sAthe na jAya tene anAnugAmika avadhijJAna kahe che. arthAta je jJAna amuka kSetrathI saMbaMdhita hoya tene nAnugAmika kahe che. jema ke dIpakano prakAza maryAdita kSetramAM hoya che. photranI maryAdAmAM rahelA padArthone ja te prakAza prakAzita kare che. te kSetra mayadAthI bahAra rahelA padArthone te prakAza prakAzita karI zakato nathI. jyAre te phoga maryAdAmAM vyakti praveza kare tyAre ja padArthane jANI zake che. te ja rIte anAnugAmika avadhijJAna paNa kSetrathI saMbaddha che. (3) vardhamAnaka - jema jema agnimAM kASTha nAMkhIe tema tema te adhikAdhika vRddhi pAme che, temaja teno prakAza paNa vadhato jAya che. e ja rIte jema jema pariNAmamAM vizuddhi vadhatI jAya che tema tema avadhijJAna paNa vRddhi pAmatuM jAya che, tene vardhamAna avadhijJAna kahevAya che. (4) hIyamAna - jema agnimAM kASTha ochA nAkhavAthI agni pratikSaNa maMda thatI jAya che teja rIte vizuddha pariNAmo ochA thavAthI avadhijJAna paNa hIna, hInatara ane hInatama thatuM jAya che tene hIyamAna avadhijJAna kahevAya che. (5) pratipAtika :- jema dIpakamAM tela na rahevAthI dIpaka prakAza daIne tarata ja bujhAI jAya che. tema pratipAtika avadhijJAna paNa kyAreka naSTa thaI jAya che. (6) patipAtika :- je avadhijJAna kevaLajJAna prApta karAve athavA AkhA bhavamAM patanazIla na hoya tene apratipAtika avadhijJAna kahevAya che. * sUtra-62/1 - prathana :- anugAmika avadhijJAnanA keTalA prakAra che ? uttara : anugAmika "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana avadhijJAnanA be prakAra che - (1) aMtagata (2) madayagata. prazna :- aMtagata avadhijJAna kone kahevAya ? athaC/i te keTalA prakAranuM che ? uttara :- tagata avadhijJAnanA traNa prakAre che - (1) yurata: aMtagata-AgaLathI aMtagata (2) mAta aMtagata-pAchaLathI aMtargata (3) pArzataH aMtagata-bA paDakhethI aMtagata. prazna :- AgaLathI aMtagata avadhijJAna kone kahevAya? keTalA prakAranuM che ? uttara :- AgaLathI aMtagata avadhijJAna A pramANe che. jema koI vyakti dIvaDI, ghAsano pULo athavA baLatuM lAkaDuM maNi, pradIpa athavA koI vAsaNamAM prajavalita ani rAkhIne hAtha vaDe athavA daMDa vaDe tene saMbhALIne AgaLa rAkhatAM cAle che tyAre ukta padArthonA prakAza vaDe mArgamAM rahela AgaLanI vastuo dekhAtI jAya che, e ja rIte je avadhijJAna paNa AgaLanA pradezamAM prakAza karatAM karatAM sAthe cAle che tene purataH aMtagata avadhijJAna kahevAya che. prazna : mArzataH aMtagata avadhijJAna kone kahevAya? uttara : mAgataH aMtagata avadhijJAna A pramANe che. jema koI mANasa dIvaDI, ghAsano pULo, baLatuM kASTa, maNi, pradIpa athavA koI vAsaNamAM saLagatI anine rAkhIne hAtha vaDe athavA daMDa vaDe ke daMDa De ukata padArthone pAchaLanA bhAgamAM saMbhALIne cAle to tenA prakAzamAM pAchaLa rahela padArthone jotAM jotAM cAlyo jAya che, e ja rIte je jJAna pAchaLanA padArthone prakAzita kare che tene mati aMtagata avadhijJAna kahevAya che. pana :- pANI-aMtagata vivijJAna kone kahevAya che ? uttara :- pawtaH aMtagata avadhijJAna A pramANe che - jema koI puruSa dIpikA ghAsano pULo, baLatuM kASTa, maNi, pradIpa athavA koI paNa vAsaNamAM prajavalita anine rAkhIne hAtha vaDe ke daMDa vaDe ukata padArthone bAjumAM rAkhatA cAle tyAre ukata padArthonA prakAza vaDe bAjumAM rahela vastuo dekhAtI jAya che tema je avadhijJAna pAva padArthonuM jJAna karAvatAM karAvatAM AtmAnI sAthe cAle che tene pAzcata- avavijJAna kahevAya che. koI koI avadhijJAna kSayopazamanI viuitAthI eka bAjumAM ja padArthone prakAzita kare che to koI koI bAjunA padArthone prakAzita kare che. prazna : madhyagata avadhijJAna kone kahevAya ? uttara :- mayagata avadhijJAna A pramANe che. jema koI puruSa ulkA, mazAla, ghAsano pULo, agrabhAgathI baLatuM lAkaDuM, maNi, pradIpa athavA kUDA AdimAM rAkhela anine mastaka para rAkhIne cAle che tyAre tene upayukta prakAza dvArA mArgamAM sarva dizAmAM rahelA padArtho dekhAI jAya che tema sarva dizAmAM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-62 rahelA padArthonuM jJAna karAvatAM karAvatAM je jJAna jJAtAnI sAthe cAle che tene madhyagata avadhijJAna kahevAya che. * vivecana-621 : ahIM sUtrakAre AnugAmika avadhijJAna ane tenA bhedonuM varNana karela che. AtmAne je sthAne ane je bhavamAM avadhijJAna utpanna thayuM hoya te puruSa sthaLAMtara kare athavA to bIjA bhavamAM jAya to paNa je jJAna AtmAnI sAthe jAya tene AnugAmika avadhijJAna kahevAya che. tenA be prakAra che - aMtagata ane madhyagata. ahIM "saMta" zabda paryata vAcaka che. je avadhijJAnanuM kSetra banne bAju kinArAvALuM hoya, cotarapha vartuLAkAra na hoya tene aMtagata avadhijJAna kahevAya che. jemake gavAkSa-bArI Adi koI paNa chidra dvArA pradIpa Adino prakAza bahAranI vastune prakAzita kare che. te prakAza banne bAju kinArAvALo hoya tema A aMtagata avadhijJAnane samajavuM. jema koI jALImAMthI bahAra nIkaLato dIpakano prakAza aneka vibhAgomAM TukaDAomAM vibhakta hoya che tema A avadhijJAna dvArA jovAtA kSetra aneka khaMDamAM vibhakta paNa hoI zake che. saMkhyAta asaMkhyAta paNa thaI zake che. karmanA kSayopazamanI vicikatAthI govA aneka vibhAgavALuM aMtagata avadhijJAna manuSya ticine thaI zake che. * sUtra-62/ra :prazna : AMtagata ane madayagata avadhijJAnamAM zuM aMtara che ? uttara :- yurataH aMtagata avadhijJAnI AgaLa saMkhyAd athavA asaMgata yojanamAM rahelA dravyone jANe che ane dekhe che athavA sAmAnya rUpe jue che ane vizeSarUpamAM jANe che. pAchaLanA aMtagata avadhijJAna dvArA pAchaLa rahelA saMkhyAta athavA saMkhyAta yojanamAM sthita dravyone vizeSarUpe jANe che ane sAmAnyarUpe dekhe che. pAzvataH aMtagata avadhijJAnathI eka yA baMne bAjumAM rahela dravyone saMkhyAta athavA asaMkhyAta jojana sudhI vizeSarUpe jANe che ane sAmAnyarUpe dekhe che. A rIte anugAmika avadhijJAnanuM varNana che. madhyagata avadhijJAnI potAnI cArebAju sarva dizAomAM ane vidizAomAM saMkhyAta athavA asaMkhyAta jojana sudhI sthita dravyone vizeSarUpe jANe che ane sAmAnyarUpe dekhe che. * vivecana-62era : A sUtramAM aMtagata ane madhyagata avadhijJAnamAM rahela aMtarane batAvela che. avadhijJAnano viSayarUpI padArtha che. A avadhijJAnanA bhedo khAsa karIne phonane Azrita che. jemake eka dizA, aneka dizA, AgaLa, pAchaLa, baMne bAju, cotarapha, sarva dizAo, vidizAo ane upara nIce vagere, vagere. madhyagata avadhijJAna devo, nAsko ane tIrthakarone nizcita hoya ja che. 54 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana tiryaMcone phakata aMtagata avadhijJAna hoya che. paraMtu manuSyane aMtagata tathA madhyagata bo prakAranuM AnugAmika avadhijJAna thaI zake che. prajJApanA sUtranA tejhIsamAM padamAM batAvyuM che ke nArakI, bhavanapati, vANavyaMtara, jayotika ane vaimAnika devone sarvataH avadhijJAna hoya che, paMcendriya tiryaMcone dezataH hoya che ane manuSyane dezataH tathA sarvataH banne prakArUM avadhijJAna thaI zake che. sUtramAM saMkhyAta ane asaMkhyAta jojananuM pramANa batAvela che tenAthI e spaSTa thAya che ke avadhijJAnanA asaMkhya bheda che. ratnaprabhAnA nAkone jaghanya sADA traNa gAu ane utkRSTa cAra gAu, zarkarA prabhAnA nArakone jaghanyatraNa gAu ane utkRSTa sADA traNa gAuM, vAlukA prabhAnA nArakone jaghanya aDhI gAu ane utkRSTa traNa gAuM, paMkaprabhAmAM nAskone jaghanya be gAu ane utkRSTa aDhI gAu, dhUmapabhAnA nAkone jaghanya doDha gAuM ane utkRSTa be gAuM, tamApabAnA nArakone jaghanya eka gAu ane utkRSTa doDha gAu ane sAtamI tamatamAM pRthvInA nArakone jaghanya artho gAu ane utkRSTa eka gAu jeTaluM avadhijJAna hoya che. asurakumAro jaghanya ra5 jojana, utkRSTa asaMkhyAta dvIpa samudrone jANe che. nAgakumArothI laIne nitakumAro sudhI temaja vANavyaMtara devo jaghanya 25 jojana, utkRSTa saMkhyAta dvIpa samudrane jANe che. jyotiSa devo jaghanya ane utkRSTa saMkhyAta jojana sudhI jANe che. saudharmakAnA devo jaghanya AMgulano asaMkhyAtamo bhAga phonane, utkRSTa ane ratnaprabhAnA nIce caramAMtane jANe che, viSNulokamAM asaMkhyAta dvIpa samudrone ane UMcI dizAmAM potAnA devalokanA vimAnanI prajA sudhI jANe che. avadhijJAnanI sAthe avadhidarzana hoya ja che mATe ahIM 'nArU pAsarU' no matalaba avadhijJAnathI jANe ane avadhidarzanathI jue che, ema samajavuM joIe. * sUtra-63 :prazna :- anAnugAmika avadhijJAna kone kahevAya? uttara :- jema koI paNa nAmavALI vyakti eka bahu moTo agni kuMDa banAvIne temAM agnine prajavalita karIne cAre bAju dareka dizA ane vidizAomAM te prakAzamAM cAlatAM cAlatAM te jyotithI prakAzita kSetrane dekhe che, paraMtu prakAzita kSetranI anyatra cAlyo jAya to tyAMnA te padArthone dekhe nahIM. e ja rIte anAnugAmika avadhijJAna je kSetramAM utpanna thAya te ja kSetramAM rahIne te vyakita saMkhyAta tathA asaMkhyAta jojana sudhI jANe, dekhe che, te phogamAM paNa aMtara aMtarathI paNa jANe ane niraMtara paNa saMkhyAta asaMkhyAta jana sudhI jANe che, dekhe che. anyatra cAlyo jAya to jANe, dekhe nahIM, tene anAnugAmika avadhijJAna kahevAya che. * vivecana-63 - A sUtramAM sthira agnikuMDanA prakAranI upamAthI nAnugAmika avadhijJAnanuM
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUma-63 pa6 svarUpa batAvela che. jema agnikuMDanuM prakAza kSetra eka sthAna para sthira rahe che tema A avadhijJAnanuM jJAnotra tyAM ja sthira rahe che. jema te agnikuMDamAM prakAzita kSetramAM rahIne athavA tyAM AvIne vyakti tyAM rahelA prakAzita padArthone dekhI zake che tema anAnugAmika avadhijJAna dvArA prakAzita te sthira kSetramAM rahIne ke AvIne te AtmA tyAM rahelA padArthone jANI zake che, joI zake che. saMvadvAna yA maryavAna vA :- jema jALImAMthI prakAza bahAra paDe te prakAzanI vacce vacce aMdhakAra hoya che tema avadhijJAnathI prakAzita thanAra kSetra paNa jaLI rUpe aMtarALavALuM thaI zake che ane vagara aMtarALavALuM paNa thaI zake che. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanI vicitratAthI ema thaI zake che. saMlagna hoya tene saMbaddha kahevAya che ane asaMlagna hoya tene asaMbaddha kahevAya che. ene vyavadhAnavALuM ane avyavadhAnavALuM avadhijJAna paNa kahI zakAya che. * sUtra-64 - prazna :- vardhamAna avadhijJAnanuM svarUpa kevuM che? uttara :- prazasta adhyavasAyasthAno Athati vicAromAM rahenAra ane saMyamabhAvamAM rahenAra AtmAnA adhyavasAyonI vizuddhi thatAM ane cA>>i pariNAmonI paNa vizuddhi thatAM tenA avadhijJAnanI sarva dizAomAM, cAre bAju vRddhi thAya che. * vivecana-64 : je avadhijJAnInA Atma-pariNAma vizuddhathI vizuddhatara thatA jAya tenuM avadhijJAna paNa uttarottara vRddhi pAmatuM jAya che. vardhamAna avadhijJAna samyagurdaSTi dezavirati ane sarvaviratine hoya che. paraMtu ahIM sUkAre sarvaviratinI ja pramukhatAe grahaNa karela che kAraNa ke pariNAmonI tathA cAritranI vizuddhi A jJAnamAM anivArya che. mULapAThamAM pahelAM be zabdomAM prazasta adhyavasAyo ane cAritranI upasthiti AvazyakarUpe svIkAra karela che. pachInA be zabdomAM te adhyavasAyo ane cAritra pariNAmonI vizeSa vizuddha svIkArelI che. A cAra vizeSaNothI saMpanna vyakitane cotarapha avadhijJAnanI vRddhi thaI zake che. sUga-65 - sUma nigodamAM janma grahaNa karyAni traNa samaya thayA hoya ane je jIva AhAraka banI gayA hoya evA samaye te jIvanI jeTalI ochAmAM ochI avagAhanA hoya che, (zarIranI laMbAI hoya) teTalA pramANamAM jaghanya avadhijJAnanuM kSetra hoya che. * vivecana-65 : AgamamAM 'pA'' zabda lIlaphUga (nigoda) mATe Avela che. tenuM zarIra saMsAranA samasta jIvo karatA nAnuM hoya che. te sUTama panaka jIvanuM zarIra trIjA samaye AhAra lIdhA pachI jeTaluM kSetra avagADha kare che eTaluM nAnuM jaghanya avadhijJAnanuM "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana kSetra hoya che. nigodanA be prakAra che - (1) sUDhama (2) bAdara, prastuta sUtramAM "sUmanigoda"ne grahaNa karela che. eka zarIramAM anaMta jIvo hoya tene sUkSma nigoda kahevAya che. sUma nigodanA jIvo carmacakSuthI dekhAtA nathI. koInA mAravAthI te maratA nathI. sUma nigodanA eka zarIramAM rahetA anaMta jIvo eka aMtamuhUrtathI vaghAre AyuSya bhogavI zakatA nathI, koI koI to apati avasthAmAM ja marI jAya che, to koI paryApta avasthAmAM mare che. eka AvalikA asaMkhyAta samayanI hoya che. baso chapana AvalikAno eka sahuthI nAno bhava thAya che. jo nigodanA jIvo apayapti avasthAmAM sahuthI nAno bhava pUro karI niraMtara kALa karatA rahe to eka muhUrtamAM 65,536 vAra janma maraNa kare che, avasthAmAM tene tyAM asaMkhyAta kALa vItI jAya che. kalAnA karavAthI jANI zakAya che ke nigodanA anaMta jIva pahelA samayamAM ja sUkSma zarIrane yogya pudgalane grahaNa karI sarva baMdha kare, bIjA samayamAM dezabaMdha kare, trIjA samayamAM zarIra pramANe kSetrane roke che. te trIjA samaye zarIranI je avagAhanA hoya che. eTaluM ja jaghanya avadhijJAnanuM viSayoga hoya che. cothA samayamAM te zarIra apekSAkRta pUla banI jAya che mATe sUpkAre bIjA samayanA AhAka nigodanA zarIrano ja ullekha karela che. AtmA asaMkhyAta pradeza che. te pradezono saMkoca ane vistAra kArpaNa kAyayogathI thAya che. e pradezo eTalA badhA saMkucita thaI jAya che ke te sUkSma nigoda jIvanA zarIramAM paNa rahI zake che ane jyAre e vistArane pAme che tyAre pUrA lokAkAzane vyApta karI zake che. jyAre AtmA kAmaNa zarIrane choDIne siddhatvane prApta kare che tyAre te pradezomAM saMkoca tathA vistAra thato nathI kema ke kAmaNa zarIranA abhAvamAM kArpaNa yoga hoI zake nahIM. Ama pradezono saMkoca ane vistAra zarIradhArI jIvomAM thAya che, badhAthI adhika saMkoca sUkSma zarIrI panaka jIvomAM hoya che ane sahuthI adhika vistAra kevaLajJAnIne kevaLa samudyAtanA samaye hoya che. * sUjha-66 - anikAyanA sUma, bhAdara, pati ane apati samasta uckRSTasavadhika jIva sarva dizAomAM niraMtara bharavAthI jeTaluM kSetra paripUrNa kare che teTaluM kSetra paramAvadhijJAnanuM batAvela che. * vivecana-66 :- ukta gAyAmAM sUtrakAre avadhijJAnano utkRSTa viSaya batAvela che. pAMca sthAvaramAM badhAthI ochA jIvo teukAyanA che kema ke agnikAyanA jIva sImita kSetramAM ja hoya che. sUkSama agnikAya saMpUrNa lokamAM che ane bAdara agnikAya aDhI dvIpamAM hoya che. teukAyanA jIvo cAra prakAranA che - (1) aparyApta sUkSma (2) pati sUma
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU-66 (3) aparyApta bAdara (4) paryApta bAdara. A jIvonI utkRSTa saMkhyA je hoya te jIvomAMthI pratyeka jIvane tenI avagAhanA anusAra AkAzapradezo para lagAtAra eka paMktimAM rAkhIne tenI zreNI banAvavAmAM Ave to te zreNI bAju ghumAvavAmAM Ave to tenI paridhimAM jeTalo lokAkAza ane lokAkAzano samAveza thaze. teTalo viSaya parama avadhijJAnano che. jo ke samasta agnikAyanA jIvonI zreNI-sUci kyAre ya koIe banAvI nathI ane banI zake tema paNa nathI. A to asalkAnAthI samajAvavAnI rIta mAtra che. saMkhyAtIta dravya, kSetra, kALane samajAvavA mATe evI asakathanAnA daSTAMto zArAmAM ghaNI jagyAe che. alokAkAzamAM koI mUrta padArtha paNa nathI ke jene avadhijJAnI jANI zake paraMtu paramAvadhijJAnanuM sAmarthya pradarzita karavA mATe teno A utkRSTa viSaya batAvela che. prazna :- loka jeTaluM phoga dekhanAra ane aloka jeTaluM photra dekhavAnI kSamatAvALA avadhijJAnIomAM paraspara zuM vizeSatA hoya che ? uttara :- loka jeTaluM kSetra dekhanAra avadhijJAnI karatAM aloka jeTaluM phona dekhavAnI kSamatAvALA avadhijJAnInuM jJAna viziSTa ke viziSTatara hoya che. te vadhAre sUkSama, sUkSmatama tatvone jANI zake che. bhUta bhaviSyakALanI apekSAo paNa vadhAre jANe ane padArthonA paryAyo paNa vadhAre jANe che. Ama tenI bahu vizeSatAo che. kSayopazama paNa teno vadhAre hoya che. * sUtra-67 thI 3 - (67) je avadhijJAna kSetrathI AMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya te kALathI AvalikAnA asaMkhyAtamAM pramANa hoya che. je strathI amulanA saMkhyAtamAM bhAga pramANa hoya te kALathI AvalikAnA saMkhyAmAM bhAga pramANa hoya che. je kSetrathI gula pramANa hoya te kALathI AvalikAthI kaMIka jUna hoya che ane je kALathI saMpUrNa AvalikA pramANe hoya te kSetrathI aneka AMgula pramANa hoya che. (68) je avadhijJAna kSetrathI eka hAtha pramANa hoya te kALathI eka muhUrtathI kaMIka nyUna hoya che. je kSetrathI eka gAu hoya che, te kALathI kaMIka jUna eka divasa hoya che. je kSetrathI jojana pramANe hoya te kALathI aneka divasa hoya che. je grAthI paccIsa yojana pacata hoya che te kALathI kiMcita jUna pakSa sudhI hoya che.. " (69) je avadhijJAna kSetrathI saMpUrNa bharatakSetra pramANa hoya te kALathI aImAsa pramANa hoya che. je kSetrathI jaMbUdvIpa pramANa hoya te kALathI eka mArAthI kaMIka adhika hoya che. je kSetrathI manuSyaloka pramANa hoya te kALathI eka varSa paryata hoya che. je kSetrathI myaka kSetra paryata hoya te kALathI aneka varSa hoya che. "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana (90) je avadhijJAna kALathI saMkhyAta kALanuM hoya te kSetrathI saMkhyAta hISa samudra patinuM hoya che. je avadhijJAna kALathI asaMkhyAta kALa pramANa hoya te kSetrathI saMkhyAta ke asaMkhyAta dvIpa ane samudranI bhajanAvALuM hoya che. athati dvIpasamudra kyAreka saMkhyAta paNa hoya kyAreka asaMkhyAta paNa hoya che. (1) avadhijJAnInA kALanI vRddhi thavA para dravya, kSetra, kALa ane bhAva cAreyanI Avazya vRddhi thAya che. kSetranI vRddhi thavA para kALanI bhajanI hoya che athati kALanI vRddhi thAya athavA na paNa thAya. dravya ane paryAyinI vRddhi thavA para kSetra ane kALanI vRddhi thAya ke na paNa thAya. (kALa sUma che paraMtu kSetra, kALathI sUkSmatara che kema ke eka gula pramANa zreNIrUpa kSetramAM AkAzanA pradezo asaMkhyAta avasarpiNInA samaya jeTalA hoya che athati asaMkhyAta kALa cakra tenI gaNatarImAM thAya che. (3) A rIte vardhamAna avadhijJAnanuM varNana che. * vivecana-67 thI 3 : gAthArtha sugama che, vizeSa e ke - kSetra ane kALamAM koNa konAthI sUkSma che e vAta sUtrakAra ahIM batAve che. kALa sUkSma che paNa te kSetranI apekSAe skUla che. phona kALanI apekSAe sUma che. kemake aMgula pramANa AkAza zreNImAM AkAza pradeza eTalA che ke jo te pradezonuM pratisamaya apaharaNa karavAmAM atha kADhavAmAM Ave to nirlepa thavAmAM asaMkhyAta avasarpiNI ane utsarpiNI kALa vyatIta thaI jAya che. tenAthI dravya sUkSmatama che kAraNa ke jhanA dareka AkAza pradeza para anaMtapadezI anaMtaskaMdha avasthita che. dravyanI apekSAe bhAva sUkSma che, kemake tenA skaMdhomAM anaMta paramANuo che ane te pratyeka paramANu varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe anaMta paryAyathI yukta hoya che. A rIte kALa, kSetra, dravya ane bhAva kramazaH sUkSma ane sUkSmatara che. avadhijJAnI rUpI dravyone ja jANI zake che, arUpIne te na jANI zake, mATe mULa pAThamAM jyAM kSetra ane kALane jANavAnuM kahela che tyAM eTalA kSetra ane kALamAM avasthita rUpI dravyo samajavAnA che, kAraNa ke kSetra ane kALa arUpI che. paramAvadhijJAna paramANune paNa jANI zake che. te kevaLajJAna thavAnA aMtamuhad pahelAM utpana thAya che. A rIte utkRSTa avadhijJAnanA viSayanuM zotra kALanA mAdhyamathI varNana karela che. * sUtra-34 :prathana - hIyamAna (hAsamAna) avadhijJAna kevA prakAranuM che ? uttara :- apazad vicAromAM vartatAM avirati samyagRESTi jIva tathA Apazasta adhyavasAyamAM vartamAna dezavirati zrAvaka ane sarvavirati cAritryavAna sAdhu jyAre zubha vicAro vaDe saMkalezane prApta thAya che ane tenA cAstrimAM paNa saMkleza prApta thAya che tyAre cAre bAjuthI ane dareka prakAre tenA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-74 avadhijJAnanI pUrva avasthA kSINa thatI jAya che. A rIte hAnine prApta thanAra avadhijJAnane hIyamAna (DrAmAna) avadhijJAna kahevAya che. * vivecana-74 : jyAre sAdhakane cAstri mohanIya karmano udaya thAya che tyAre AtmAmAM ChE azubha vicAro Ave che. jyAre sarvavirati, dezavirati ane avirata-samyagdaSTi saMkliSTa pariNAmI banI jAya che ke tenA cAritramAM hAni thaI jAya che tyAre tene prApta thayela avadhijJAna kSINa thatuM jAya che. sArAMza e che ke aprazasta AcAra ane saMkliSTa pariNAma A banne avadhijJAnanA virodhI che athavA bAdhaka che arthAt avadhijJAnanA naTa-kSINa thavAmAM mukhya kAraNa che. * sUtra-75 H prazna :- pratipAti avadhijJAnanuM svarUpa kevuM che ? uttara H- pratipAti avadhijJAnanuM svarUpa A pramANe che je avadhijJAna jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga athavA saMkhyAtamAM bhAga bAlAg2a parimANa athavA aneka bAlAglR parimANa, lIkha athavA aneka lIkha parimANa, jU athavA aneka jU parimANa, java athavA aneka java parimANa, aMgula athavA aneka gula parimANa, paga athavA aneka paga parimANa, zveta athavA aneka veMta parimANa, hAtha athavA aneka hAtha parimANa, kukSi athavA aneka kukSi pariNAma, nukU athavA aneka dhanuSa, gAu athavA aneka gAuM, yojana athavA aneka yojana, zatayojana athavA aneka zatayojana, eka hajAra yojana athavA aneka sahasra yojana, lAkha yojana athavA aneka lAkha yojana, eka karoDa yojana athavA aneka karoDa yojana, koTAkoTi yojana athavA aneka koTAkoTi yojana utkRSTathI saMpUrNa lokane joIne paNa naSTa thaI jAya che tene pratipAti avadhijJAna kahevAya che. * vivecana-75 : pratipAtino artha che paDavuM. patana traNa prakAre thAya che - samyaktvathI, cAstrithI ane utpanna thayela jJAnathI. pratipAti avadhijJAna jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane ane utkRSTa loka nADIne joIne naSTa thaI jAya che. zeSa madhyama pratipAtinA aneka bheda che, je rIte - eka dIpaka jhagamagI rahyo che. e dIpaka tela ane vATa banne hovA chatAM vAyuno jhapATo lAgavAthI ekAeka bujhAI jAya che. e ja rIte pratipAti avadhijJAna paNa AcAra ane vicAranA vikRta thavA para kyAreka naSTa thaI jAyache. A jJAna jIvananI koI paNa kSaNamAM utpanna thAya che ane koI paNa kSaNamAM naSTa thaI jAya che. ahIM avadhijJAnathI patita thavAnuM prakaraNa che. sUtramAM vistArathI karela varNanano Azaya A pramANe che ke jaghanay aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI laIne utkRSTa AkhA loka jeTaluM moTuM avadhijJAna thaI jAya to paNa te pratipAti avadhijJAna che 60 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana arthAt te avadhijJAna koIpaNa nimittathI naSTa thaI zake che. te bhavanI saMpUrNa uMmara sudhI rahevuM jarUrI nathI. puvrutta :- ahIM 'pukhta' zabda 'aneka'nA arthamAM Avela che. be thI navano niyama ahIM lAgu paDato nathI. kAraNa ke 1969 dhanuSa paNa dhaLu puvrutta mAM samAviSTa che. A sUtrathI spaSTa thAya che ke puSutta zabda vaDe zAstrakArano Azaya 'aneka'thI che. emAM be thI navano ekAMtika Agraha karavo yogya nathI. tAtparya e che ke jyAM zAstrakArane nizcita saMkhyA kahevAnI na hoya, saMkhyAnuM spaSTIkaraNa karavAnuM na hoya tyAre punnutta zabdano prayoga karAya che. - sUtra-6 : prazna :- ApatipAti avadhijJAnanuM svarUpa kevuM che ? uttara :- apratipAti avadhijJAnanuM svarUpa A pramANe che - je avadhijJAna vaDe AtmA alokakAzamAM eka AkAza pradezane paNa jANe ane dekhe che tene patipAti avadhijJAna kahevAya che. * vivecana-76 : apratipAtinuM tAtparya e che ke AkhA bhava sudhI rahenAra jJAna. devatA nAskonuM avadhijJAna paNa apratipAti che. manuSyamAM pratipAti apratipAti baMne prakAranuM avadhijJAna hoya che. je avadhijJAnanI kSetra vRddhi thatAM lokane pAra karI jAya pachI te AkhA bhavamAM naSTa thAya nahi, vardhamAna ke avasthita rahe. vardhamAna rahe to alokamAM asaMkhya loka jeTalI kSetra sImAnI vRddhi thAya pachI te paramAvadhi jJAna kahevAya che. apaDivAI avadhijJAna je manuSyane thAya te kevaLajJAna prApta kare. athavA pUrA bhava sudhI je jJAna TakI rahe te apaDivAI jJAna kahevAya che. A rIte avadhijJAnanA cha bhedonuM varNana pUruM thayuM. * sUtra-77 : avadhijJAna saMkSiptamAM cAra prakAre pratipAdita karela che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI - avadhijJAnI jaghanya-ochAmAM ochuM anaMtarUpI dravyone jANe che ane dekhe che, utkRSTathI sarva rUpI dravyone jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI - avadhijJAnI jaghanyataH gulano asaMkhyAtamo bhAga jANe che ane dekhe che, utkRSTathI alokamAM loka parimita saMkhyAta khaMDone jANe ane dekhe che. (3) kALathI - avadhijJAnI jaghanya AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANe kALane jANe che ane dekhe che, utkRSTathI atIta ane anAgata asaMkhyAta utsarpiNI ane avasarpiNI pramANa kALane jANe ane dekhe che. (4) bhAvathI - avadhijJAnI jaghanyataH anaMtabhAvone jANe che ane dekhe che, utkRSTathI paNa anaMta bhAvone jANe che ane dekhe che paraMtu sarva bhAvonA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-77 anaMtamAM bhAgane ja jANe ane dekhe che. * vivecana-77 : bhAvathI jaghanya ane utkRSTa anaMta bhAvone jANe ane dekhe che ema je kahyuM emAM utkRSTa padamAM jaghanyanI apekSAe anaMtaguNI paryAyone jANe ane dekhe che ema samajavAnuM che. tAtparya e che ke avadhijJAnI pudgalanI anaMta paryAyone jANe paraMtu sarva paryAyone na jANe. kAraNa ke sarva paryAyo anaMtakALanI apekSA rAkhe che paraMtu avadhijJAnIno viSaya asaMkhya kALano ja che. ema chatAM te avadhijJAnI utkRSTanI apekSAe sarva dravyone jANI zake che che. dareka padArthanI sarva paryAyono kALa anaMta hoya che. jyAre avadhijJAnano kALa saMbaMdhI viSaya asaMkhya utsarpiNI ane asaMkhya avasarpiNIno ja hoya che. mATe sUtramAM jaghanya utkRSTa anaMta bhAvo ja kahyA che, sarva bhAvo kA nathI. 61 * sUtra-78 thI 80 H [8] A avadhijJAna bhavapatyayika ane guNapatyayika be prakAre kahela che ane tenA paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvarUpe ghaNA bheda prabhedathI varNana karAyela che. [9] nAka, deva ane tIrthaMkara avadhijJAnathI abAhya hoya che eTale avadhijJAnanA viSayakSetranA vaccamAM ja rahe che ane teo sarva dizA ane vidizAomAM dekhe che. zeSa arthAt manuSya ane tiryaMca dezathI eTale ke eka dizAmAM paNa dekhe che ane aneka dizAmAM paNa dekhe che. [80] A rIte pratyakSa avadhijJAnanuM varNana che. * vivecana-78 thI 80 H vairayika, deva ane tIrthaMkarane nizcayathI avadhijJAna hoya che. e traNeyanuM avadhijJAna sarva dizA ane vidizAo viSayaka hoya che. zeSa manuSya ane tiryaMcane eka dizA viSayaka avadhijJAna hoya che ane aneka dizAnuM paNa avadhijJAna hoya che. tAtparya e che ke nairayika Adi traNeyane madhyagata avadhijJAna hoya che ane te niyamA (nizcita rUpathI) cha dizAomAM joI zake che. tiryaMcane eka be traNa dizAmAM dekhAya che ane manuSyane avadhijJAnathI eka, be ke traNa yAvat chae ca dizAomAM dekhAI zake che. * sUtra-81/1 prazna :- mana:paryavajJAna keTalA prakAranuM che ? zuM mana:paryavajJAna manuSyane utpanna thAya ? ke amanuSyone (daivane, nAskane ke tiryaMcane) utpanna thAya? uttara :- manaHpavijJAna manuSyone ja utpanna thAya che, amanuSyane nahIM arthAt deva, nAskI ane tiryaMcane utpanna na thAya. * vivecana-81/1 : sUtrakAra avadhijJAna pachI manaHparyavajJAnanA adhikArI koNa thaI zake tenuM "naMdI" cUlikAsUtra sAnuvAda vivecana 62 vivecana prazna ane uttara dvArA batAve che. ahIM prazna e thAya che ke dvAdazAMgadhara gautamasvAmIne A zaMkA zA mATe utpanna thaI haze ? -- uttara :- zaMkA aneka kAraNothI utpanna thAya che. jema ke jijJAsu ziSyonI zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe, vivAda karavA mATe, jJAnIjanonI parIkSA karavA mATe athavA potAnI vidvattA siddha karavA mATe. paraMtu gautamasvAmI mATe upara batAvelA paikI koI paNa kAraNo saMbhavI zake ema nathI. teo cAra jJAnanA dhAraka, nirabhimAnI ane vinIta hatA. eTale prazna pUchavAnuM kAraNa nIce mujaba hovuM joIe. potAno avagata viSaya spaSTa karavA mATe, anya lokonI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe, upasthita ziSyone navuM jJAna prApta karAvavA mATe, jenA mastikamAM jJAnanI sUjhabUjha na hoya tene paNa anAyAsa jJAnaguNanI prApti thAya temaja jJAna pratye abhiruci thAya, e dRSTikoNane lakSyamAM rAkhIne gautamasvAmIe bhagavAna mahAvIra svAmIne prazno karyA hoya ema jaNAya che. se ki tuM maLapagavALuM :- A naMdI sUtranI racanA paddhati anusAra avadhijJAna, kevaLajJAna, matijJAna ane zrutajJAnanAM prakaraNomAM paNa A ja prazna prAraMbhamAM karela che ane teno uttara paNa te cAre ya prakaraNamAM tenA mukhya bheda darzAvatAM Apela che. A vAta dareka prakaraNanA prAraMbhamAM ApaNe joI zakIe chIe. prastuta manaHparyava jJAnanA prakaraNamAM A praznano uttapATha nathI paraMtu te praznanA uttara vinA ja navo prazna ane uttara bhagavAna ane gautamanA nAme zarU karela che. te prathama praznano uttara naMdI sUtranA bIjA prakaraNonI samAna hovo joIe te pATha pAchaLa upasaMhAra pAThanI sAthe Avela che. dareka jJAnanA prakaraNamAM upasaMhAra rUpamAM aMtimapATha te samAso naLiA pAtta tenA - A pATha che. paraMtu ahIM manaHparyava jJAnanA prakaraNamAM te upasaMhAra pAThanI sAthe A prathama praznano uttara joDAI gayela che. * sUtra-81/2 : mana:paryavajJAna jo manuSyane utpanna thAya che to zuM samuEima manuSyane utpanna thAya ke garbhaja manuSyane ? uttara H- samUchima manuSyane utpanna na thAya paNa garbhaja manuSyane utpanna thAya che. * vivecana-81/2 1 je mAtApitAnA saMyogathI utpanna thAya che tene garbhaja manuSya kahevAya che ane je garbhaja manuSyanAM maLamUtra Adi azuci sthAnomAM utpanna thAya tene samUchima kahevAya che. tenuM varNana prajJApanA sUtranA pahelA padamAM batAvyuM che. samucchima manuSyanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. tevA manuSya mana rahita, mithyArdaSTi, ajJAnI ane aparyApta hoya che. tenuM AyuSya phakta aMtamuhUrtanuM ja hoya che tethI teo cAstri grahaNa karI na zake ane je cAstri grahaNa na kare tene mana:paryavajJAna utpanna thAya nahIM.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-81 * sUga-81/3 : prazna :- je mana:paryavajJAna garbhaja manuSyane utpanna thAya che to zuM karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya ke akarmabhUminA gabhaja manuSyane utpanna thAya ke aMtaradvIpanA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ? uttara : * karmabhUminA gabhaja manuSyane ja utpanna thAya che. paraMtu kamabhUminA garbhaja manuSyane tathA aMtaradvIpanA garbhaja manuSyane mana:paryavijJAna utpanna na thAya. * vivecana-81/3 : karmabhUmi kSetramAM utpanna thanArA garbhaja manuSyane ja manaparyavajJAna utpanna thAya che. te sivAya bIjA koIpaNa kSetramAM utpanna thanArA manuSyane mana:paryavajJAna utpanna thatuM nathI. karmabhUmi - jyAM asi, maNi, kRSi, vANijya, zilA Adi hoya, puruSonI 2 ane strIonI 64 kaLA hoya ane rAjanIti vidhamAna hoya temaja sAdhu sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikA cAre tIrtha potapotAnuM kartavya pAlana karavAmAM pravRta hoya, tene karmabhUmi kahevAya che. te karmabhUminA 15 kSetro che. akarmabhUmi - jyAM rAjanIti, dharmanIti, kRSi, vANijya vagere na hoya tevI bhUmine akarmabhUmi phoga kahevAya che. akarmabhUmi manuSyonAM jIvana nirvAha kalpavRkSo para nirbhara hoya che, 30 cAkarmabhUmi ane 56 aMtaradvIpanA manuSya akarmabhUminI athavA bhogabhUminA kahevAya che. tenuM vistRta varNana jIvAbhigama sUtramAM batAvelA che. A rIte lokamAM manuSyonA 15 + 10 + 56 = 101 phojha che, tyAM ja manuSyo utpanna thAya che. paMdara karmabhUmi ane trIsa akarmabhUmi aDhI dvIpamAM che ane 56 aMtaradvIpa lavaNa samudramAM AvelA che. * sUtra-81/4 : prathana * je karmabhUminA gabhaja manuSyane mana:paryavAna utpanna thAya che to zuM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA kamabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ? uttara * saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane mana:paryavajJAna utpanna thAya che paNa asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna na thAya. * vivecana-81/4 : garbhaja manuSyanA be prakAra hoya che - eka saMkhyAta varSanA AyuSyavALA ane bIjA asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA. mana:paryavajJAna saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che paNa asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya nahIM. ahIM saMkhyAta varSanA AyuSyavAnanI je vAta karI che tenuM tAtparya e che ke jenuM AyuSya jaghanya 9 varSanuM ane utkRSTa karoDa pUrvanuM hoya "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana te manuSyane ja mana:paryavajJAna thAya che. * sUga-81/N : dhana :- je mana:paryavajJAna saMkhyAta varSanA AyuSyavALA kamabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che to zuM pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA kamabhUminA garbhaja manuSyane thAya ke aparyApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ? uttara :- paryApta saMsAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane mana:paryava jJAna utpanna thAya che paNa apatine utpanna na thAya. * vivecana-81/- saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSya be prakAranA - paryApta ane aparyApta. payatane mana:paryavajJAnanI prApti thaI zake. paryApta ane apati :- (1) je manuSya svayogya payaktine pUrNa kare tene pati kahevAya che. (2) je manuSya svayogya patine pUrNa na kare tene apayapti kahevAya che.. jIvanI zakti vizeSanI pUrNatAne payapti kahevAya che. paryApti cha prakAranI che - (1) AhAra paryApti (2) zarIraparyApti (3) Indriyapati (4) zvAsocchavAsapati (5) bhASApati (6) manaHpayati. (1) AhArapayati : je zaktithI jIva AhAra yogya bAhya pugalone grahaNa karIne rasa rUpe pariNamana karI zake tenI pUrNatAne AhArapayakti kahevAya che. (2) zarIrapayati :- je zakti dvArA rasa rUpamAM pariNata AhArane arica, mAMsa, majjA, zuka, zoNita Adi dhAtuomAM pariNata kare che tenI pUrNatAne zarI5ryApti kahevAya che. (3) Indriya pati - pAMce IndriyonA yogya pudgalone grahaNa karIne tene Indriya rUpamAM pariNata karavAnI zaktinI pUrNatAne IndriyaparyApti kahevAya che. (4) zvAsocchavAsapati :- ucchavAsane yogya pagalo je zakti dvArA grahaNa karIne choDavAmAM Ave che tenI pUrNatAne zvAsozvAsapati kahevAya che. (5) bhASApati :- je zakti dvArA AtmA bhASAvargaNAnA pudgalone grahaNa karIne bhASAnA rUpamAM pariNata kare che ane choDe che tenI pUrNatAne bhASAparyApti kahevAya che. () mana:paryApti - je zakti dvArA manovaMNAnA pudgalone grahaNa karIne tene mana rUpe pariNata kare che ane choDe che tenI pUrNatAne mana:paryApti kahe che. manovaNAnA pudgalonuM avalaMbana laIne ja jIva manana, saMkalpa, vikalpa karI zake che. AhApati eka samayamAM ja pUrNa thaI jAya che. ekendriyamAM prathamanI cAra patio hoya che, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriyamAM pAMca payaktio hoya che
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-81 paNa mana payati na hoya. saMjJI, tiryaMca ane manuSya vagere paMcendriyamAM cha pati hoya che. je jIvane jeTalI paryAti prApta thavAnI hoya che teTalI tene maLI jAya tene pati kahevAya che. jyAM sudhI tenAthI nyUna hoya tyAM sudhI e piyapti kahevAya che. pahelI AhAraparyAtine choDIne zeSa pationI prApti aMtarmuhUrtamAM thAya che. je paryApta hoya che te ja manuSya mana:paryavajJAnane prApta karI zake che. * sUtra-816 - prathama ka o mana:paryavajJAna saMkhyAta varganA karmabhUminA garbhaja manuSyane utAkta thAya che, to zuM samyagraESTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA kamabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ke mithyArdaSTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ke mizra daSTi pati saMkhyAta vayuika karmabhUmija garbhaja manuSyane utpanna thAya che ? uttara - samyagRSTi paryApta saMkhyAta vaSaNuka karmabhUminA garbhaja manuSyane unna thAya che paNa mithyAESTi ane mizradaiSTi payata saMkhyAta vaSayuika karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna na thAya. * vivecana-816 - A sUtramAM dRSTinI apekSAe mana:paryavajJAnanA adhikArInuM kathana karela che. dRSTi traNa prakAranI che - samyagRSTi, mithyArdaSTi ane mizrardaSTi. (1) samyagRSTi :- jenI dRSTi AtmAbhimukha, satyAbhimukha ane jinezvara prarUpita tatvanI abhimukha (samukha) hoya arthAt jene jinezvara kathita samasta tavo para samyam zraddhA hoya, tene samyagdaSTi kahevAya che. (2) mithyArdaSTi :- jenI dRSTi samyagudaSTinA lakSaNothI viparIta hoya arthAt jinezvara kathita tavo para jene zraddhA na hoya tene mithyASTi kahevAya che. (3) mizradaSTi :- mizra mohanIya karmanA udayathI jenI dRSTi koI padArthano yathArtha nirNaya karavAmAM samartha na hoya, je satyane paNa pUrNa grahaNa na karI zake ane asatyano bhAga paNa na karI zake, jenI dRSTimAM satya ane asatya banne samAna hoya tene mizradRSTi kahevAya che. jema mUDha mAnava sonuM ane pItaLane pArakhI zakato nathI tethI bannene samAna samaje che, ema ajJAnI mokSanA amogha upAya ane baMdhanI hetuone samajato nathI tethI bannene samAna samaje che. evI mizrita zraddhAne dhAraNa karanAra jIvane mizradaSTi kahevAya che. manaparyavajJAna samyagurdaSTi garbhaja manuSyane thAya che paNa mithyASTi athavA mizradaiSTine prApta thAya nahIM. * sUtra-815) : je mana:paryavajJAna samyaguESTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA kamabhUminA garbhaja manuSyane thAya che to zuM saMyata samyagraSTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALa karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ke asaMyata samyagraESTi [40/5]. "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya ke saMyatAsaMgata (jAvaka) samyaESTi paryApta sAta varSanA AyuSTAvALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ? uttara : saMyata samyagRSTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che paNa asaMyata ke saMyatAsaMyata samyagRSTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALa karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya nahIM * vivecana-81/ka : A sUtramAM samyagdaSTi saMyata, asaMyatanI apekSAe mana:paryavajJAnanA adhikArI kahyA che. samyagurdaSTi manuSya praNa prakAranA che - saMyad, saMyata ane saMyatAsaMyad. (1) saMyata :- je sarva prakArathI virala che tathA cAtri mohanIya karmanA kSaya athavA kSayopazamathI jene sarva virati cAstrinI prApti thaI che je sAdhubhAvamAM, munibhAvamAM che, tene saMyata kahevAya che. (2) asaMyata :- jene koI niyama pratyAkhyAna nathI, je avatI che, caturtha guNasthAnamAM avasthita che, jene apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI dezavirati cAtri paNa nathI, je mahAvrata ke aNuvrata kaMI paNa dhAraNa karatA nathI tene saMyata kahevAya che. (3) saMyatAsaMyata :- saMyatAsaMyata samyagraSTi manuSya zrAvaka hoya che. tene prANAtipAta Adi pAMca Azravano aMzarUpasI bhAga hoya che. te aNuvrata dhAraNa karanAra zramaNopAsaka hoya che. A traNeyane kramazaH virata, avirata ane viratAvita kahevAya che athavA paccakhANI, apaccakhANI ane paccakhANApaccakhANI paNa kahevAya che. A traNeyamAMthI saMyata, sarvavirati manuSyane arthAt zramaNane ja mana:paryavajJAna utpanna thaI zake che. zrAvaka ke avaMtIne mana:paryavajJAna thatuM nathI. tAtparya e che ke koI paNa gRhasthane mana:paryava jJAna utpanna thAya nahi, A enI vizeSatA che. kevaLajJAna sahita bIjA cAra jJAna gRhasthane thaI zake che paraMtu mana:paryava jJAna dIkSita zramaNone ja cAstri, tapa ane bhAvavizuddhi AdithI utpanna thAya che. * sUtra-818 - dhana :- je mana:paryavajJAna saMyatasamyagRSTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALa karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che to pramausaMyata samyagdaSTi yati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA gabhaja manuSyane utpanna thAya che ke apramatta saMyata sabhyazreSTi paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA kamabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ? uttara :- pamata saMyata samyagRSTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che, pramatta saMvatane na thAya.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-81 67 * vivecana-81/8 : pramatta saMcata H- chaTThA guNasthAnavartI zramaNa pramatta saMyata kahevAya che. zramaNa zarIranA lakSyamAM ke upakaraNonAM lakSyamAM pravRtta hoya athavA jyAre sAmAnya 'zAMta' saMyama bhAvomAM hoya tyAre tene chaThThuM guNasthAna hoya che. te zramaNa-zramaNI pramata saMyata kahevAya che. apramatta saMcata :- sAtamA guNasthAnavartI zramaNa-zramaNIne apramatta saMcata kahevAya che. jyAre zramaNa vairAgyabhAvamAM DUbI jAya che, pariNAmonI dhArA dehAtIta varte che, dharmadhyAnanA koIpaNa viSayamAM tallIna thaI jAya che, bIjuM koI lakSya ke ciMtana tene sparze nahIM tyAre te zramaNa-zramaNI apramatta saMyata kahevAya che. AvI apramatta avasthA jyAre hoya tyAre ja te sAtamA guNasthAnavALA zramaNa zramaNIne mana:paryavajJAna thaI zake che. A prakAre vistRta rIte sUtramAM manaH paryavajJAnanA adhikArInuM kathana karavAmAM AvyuM che. teno saMkSepamAM sAra e che ke apramatta zramaNa-zramaNIne eTale ke sAtamA guNasthAnavALA sAdhu-sAdhvIne ja A manaHparyavajJAna utpanna thaI zake che. * sUtra-81/9 : prazna :- jo manaHpavijJAna matta saMyata sabhyadRSTi pApti saMkhyAta varSAyuddha karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che to zuM labdhidhArI apramattasaMyata, samyagdaSTi pati saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane thAya che ke labdhirahita apramatta saMyata samyagdaSTi prapti saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya che ? uttara :- labdhidhArI apramattasaMyata samyagdaSTi prApti saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUmija garbhaja manuSyane manaHvijJAna utpanna thAya che. paNa Rddhirahita pramatta saMyata samyagdaSTi yapti saMkhyAta varSanA AyuSyavALA kamabhUminA garbhaja manuSyane utpanna thAya nahIM. * vivecana-81/9 : RddhiprApta :- je apramata AtmArthI munivarane avadhijJAna, pUrvagatajJAna, AhArakalabdhi, vaikriyalabdhi, tejolezyA, vidhAcaraNa, jaMghAcaraNa Adi labdhio paikI koI paNa labdhi hoya tene RddhiprApta kahevAya che. evI viziSTa labdhio saMyama temaja taparUpI kaSTa sAdhya sAdhanAthI prApta thAya che. viziSTa labdhi prApta temaja RddhisaMpanna munine ja manaHparyavajJAna utpanna thAya che. avRddhiprApta - apramatta hovA chatAM paNa je saMyamIne koIpaNa prakAranI viziSTa labdhio prApta na hoya tene avRddhiprApta pramatta saMyata kahevAya che arthAt labdhirahita apramatta saMyata kahevAya che. tene manaH paryavajJAna utpanna thAya nahIM. * sUtra-82 : te manaHvajJAna be prakAre utpanna thAya che, jemake - Rjumati ane 6 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vipulamati. A mana:paryavajJAnanA svarUpane saMkSepamAM cAra prakArathI kahI zakAya che. jemake dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI - Rjumati anaMta, anaMta pradezika skaMdhone vizeSa tathA sAmAnyarUpathI jANe ane dekhe che. vipulamati e ja skaMdhone kaMIka adhika vipula, vizuddha ane timira rahita, nirmaLarUpe jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI - Rjumati jaghanya AMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kSetrane tathA utkRSTa ratnaprabhA pRthvInA nIce kSullaka pratarane ane UMce jyotiSayakanA uparitala paryaMta ane tichaliokamAM manuSya kSetranI aMdara aDhIdvIpa samudra paryaMta paMdara karmabhUmi, trIsa akarmabhUmi ane chappana aMtaradvIpamAM vartamAna saMjJI paMcendriya paryApta jIvonA manogata bhAvone jANe che ane dekhe che ane e ja bhAvone vipulamati aDhI AMgula adhika, vipula kSetrane vizuddha ane nimaLatara timira rahita jANe che ane dekhe che. P - (3) kALathI Rjumati jAnya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga bhUta, bhaviSya ane vartamAnane jANe che ane dekhe che. kALanI apekSAe vipulamati tenAthI kaMIka adhika, vipula, vizuddha ane suspaSTa jANe che ane dekhe che. (4) bhAvathI - bhAvanI apekSAe Rjumati anaMtabhAvone jANe che ane dekhe che paraMtu sarva bhAvonA anaMtamAM bhAgane jANe che ane dekhe che. e ja bhAvone vipulamati kaMIka adhika vipula, vizuddha ane suspaSTa jANe che ane dekhe che. * vivecana-82 : manaHparyavajJAna koIthI zIkhaDAvavAmAM AvatuM jJAna nathI paNa viziSTa sAdhanA dvArA svataH utpanna thAya che. A jJAna guNa pratyayika che. avadhijJAnanI jema bhavapratyayika nathI. (1) Rjumati :- potAnA viSayane sAmAnyarUpe jANe ane dekhe tene Rjumati kahevAya che. (2) vipulamati :- potAnA viSayane vizeSarUpe jANe ane dekhe tene vipulamati kahevAya che. bALaS pAr3a :- pAMca jJAnamAMthI be jJAna sAthe ja tenuM darzana hoya che. chatAM pAMce ya jJAnanAM varNanamAM dravya, kSetra, kALa bhAvanI apekSAe jANavAnuM ane dekhavAnuM kayana zAstramAM Ave che. tenuM tAtparya e che ke jJAnathI jANe ane cakSuacakSu darzanathI dekhe che athavA pAsa thI sAmAnyarUpe jANe ane nALapha thI vizeSarUpe jANe, ema samajI levuM joIe. vizeSa Avazyaka bhASyamAM A viSayanI vistArapUrvaka vicAraNA karela che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-82 69 prastuta sUtramAM TIkAkAra AcArya malayagirie lakhyuM che ke manaHparyavajJAna manarUpa pariNata pudgala skaMdhone pratyakSa jANe che ane mana dvArA ciMtita bAhya padArthone athavA manana karanArane anumAnathI 'pAsarU'" dekhe che. bhASyakAra ane cUrNikArano paNa mata che ke A ''pAsa$'' zabdano prayoga A apekSAthI karela che. TIkAkAre bIjI rIte paNa samAdhAna karyuM che - viziSTatara manodravyonI paryAyone jANavAnI apekSAe '' nALapha'' zabdano prayoga karela che ane sAmAnya manodravyone jANavAnI apekSAe ''pAsaS'' zabdano prayoga karela che. manaH paryavajJAnano viSaya dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe samajAvavAmAM Avyo che. (1) dravyathI :- mana:paryavajJAnI manovargaNAnA anaMtapradezI saMdhothI nirmita (banela) saMjJI jIvonA mananI paryAyone ane tenA dvArA ciMtanIya dravya arthAt vastune spaSTarUpe jANe che ane dekhe che. te cAhe manuSya, tiryaMca ke deva hoya. teonA mananI zuM zuM paryAya che ? koNa kaI kaI vastuonuM ciMtana kare che? ItyAdi upayogapUrvaka te sarvane jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI :- lokanA madhyabhAgamAM avasthita AkAzanA ATha rUcaka pradeza che. jyAMthI cha dizA ane cAra vidizA pravRtta thAya che, jemake - pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, upara ane nIce e cha dizA kahevAya che. Agneya, naiRtya, vAyavya ane IzAna e cAra vidizA kahevAya che. mAnuSottara parvata kuMDalAkAre che tenI aMtargata aDhIdvIpa ane be samudra che, tene samayakSetra paNa kahevAya che. tenI laMbAI pahoLAI 45 lAkha jojananI che. manaHparyavajJAnI samayakSetramAM rahenAra samanaska jIvonA mananI paryAyone jANe che ane dekhe che. temaja UMcI dizAmAM sUrya, caMdra, graha, nakSatrAdimAM rahenArA devonAM ane bhadrazAlavanamAM rahenArA saMjJI jIvonAM mananI paryAyone paNa pratyakSa jANe ane dekhe che, nIce pukalAvatI vijayanA aMtargata gAma nagaromAM rahenArA saMjJI manuSyo ane tiryaMconA manogata bhAvone paNa sArI rIte jANe che. mananI paryAya ja manaH paryavajJAnano viSaya che. (3) kALathI :- mana:paryavajJAnI kevaLa vartamAnane jANe ema nahIM paraMtu atItakALamAM palyopamanA asaMkhyAtamAM kALaparyaMta jANe, eTaluM ja nahIM bhaviSyakALane paNa jANe arthAt mananI je je paryAyone thayA palyopamano asaMkhyAtamo bhAga thaI gayo che ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALa sudhI je mananI bhaviSyakALanI paryAyo thaze tene paNa mana:paryava jJAnI sArI rIte jANe che ane dekhe che. (4) bhAvathI :- mana:paryavajJAnanuM jeTaluM kSetra batAvyuM che tenI aMtargata je samanaska jIva che, te saMkhyAta ja che. paryAyone manaHparyavajJAnI ja pratyakSa rUpe jANe che ane dekhe che. paraMtu manamAM je vastunuM ciMtana thaI rahyuM hoya temAM rahela varNa, gaMdha, rasa ane sArtha temaja te vastunI laMbAI, pahoLAI, goLAkAra, trikoNa Adi koI paNa prakAranA saMsthAnane jANe tene bhAva kahevAya che. je vyaktinuM mana audayikabhAva, "naMdI" cUlikAsUma - sAnuvAda vivecana vaibhAvikabhAva ane vaikAskibhAvathI vividha prakAranA AkAra, prakAra, vividha raMga viraMga dhAraNa kare che te darekane mananI paryAya kahevAya che te anaMta hoya che. tene mana:paryavajJAnI spaSTa rUpe jANe ane dekhe che. ahIM eka zaMkA utpanna thAya che ke avadhijJAnano viSaya rUpI che. ema mana:paryavajJAnano viSaya paNa rUpI che to pachI avadhijJAnI, manaHpavijJAnanI jema manane tathA mananI paryAyone kema jANI zakatA nathI ? 90 samAdhAna - avadhijJAnI manane ane mananI paryAyone jANI zake che paraMtu temAM rahela dravya, kSetra, kALa ane bhAvane jANI zakatA nathI. je manovaijJAnika anumAnathI bIjAnA manogata bhAvone jANe che e matijJAna ane zrutajJAnano viSaya che, manaHparyavajJAnano nahIM. manovaijJAnika sAme rahela vyaktinA hAva bhAva uparathI tenA mananI vAta jANe che paNa manaHparyavajJAnI dUra dezamAM rahela, parvata para ke nikaTa divAlanI aMdara game te sthaLe saMjJI jIvo hoya tenA mananI paryAyone jANI zake che. Rjumati ane vipulamatimAM aMtara H RjumatI karatA vipulamati manaHparyavajJAnInuM jJAna vipula ane vizuddhatara hoya che. bIjuM vipulamatI manaHparyavajJAna pratipAtI che arthAt AvyA pachI pUrA bhava sudhI rahe che. jyAre Rjumati kyAreka naSTa paNa thaI zake che ane te jIva koI paNa gatimAM cAlyo jAya che, anaMta bhavabhramaNa karI zake che. vipulamatI niyamA ArAdhaka hoya che. vaimAnika devagatimAM ja jAya che. apratipAtIno matalaba che AkhA bhavamAM sthira rahenAra jJAna. jema ke devatA, nAkImAM apratipAtI avadhijJAna hoya che. mana:paryavajJAnI jyAre upayoga lagAve che tyAre sAkAra upayoga ja hoya che anAkAra nahIM. te sAkAra upayoganA be prakAra batAvyA che. sAmAnya ane vizeSa. A banne bheda Rjumati ane vipulamatimAM paNa hoya che. ahIM sAmAnyano artha viziSTa che ane vizeSano artha viziSTatara che. manaHparyavajJAnamAM jANavAnI ane jovAnI banne kriyA hoya che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAnamAM aMtara : (1) avadhijJAnanI apekSA mana:paryavajJAna adhika vizuddha hoya che. (2) avadhijJAnanuM viSaya kSetra traNe ya loka che tyAre manaH paryavajJAnanuM viSaya kSetra kevaLa aDhIdvIpa ja che. (3) avadhijJAnanA svAmI cAre gatinA jIvo hoya che tyAre manaHparyavajJAnanA svAmI labdhisaMpanna saMyamI ja hoI zake che. (4) avadhijJAnano viSaya amuka paryAya sahita samasta rUpI dravya che tyAre mana:paryavajJAnano viSaya paryApta saMjJI jIvonA mAnasika saMkalpa vikalpa ja che. je avadhijJAnanI apekSAe anaMtamo bhAga che. (5) avadhijJAna mithyAtvanA udayathI vibhaMgajJAnanA rUpe paNa pariNata thaI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-82 zake che tyAre manaHparyavajJAnamAM mithyAtvano udaya hoto ja nathI arthAt manaH paryavajJAnanuM vipakSI koI ajJAna nathI. 31 (6) avadhijJAna AgAmI bhavamAM paNa sAthe jaI zake che tyAre manaHparyavajJAna A bhava sudhI ja rahe che jema ke saMyama ane tapa. * sUtra-83,84 H A mana pavijJAna mAtra manuSya kSetramAM rahela prANIonA manamAM pariciMtita arthane pragaTa karanAra che ane zAMti, saMyama Adi guNa A jJAnanI prAptinuM kAraNa che ane A jJAna cAstri yukta apramatta saMyatane ja thAya che. A rIte A deza pratyakSa manaHpavijJAnano viSaya thayo. (84) manaHvijJAnanuM vivaraNa samApta thayuM. * vivecana-83,84 : prastuta sUtramAM "jana" zabdano prayoga karela che jemAM manuSya, tiryaMca ane devo paNa grahaNa thaI jAya che. tethI maryAdita kSetramAM je je saMjJI paMcendriya manuSya, tiryaMca ane deva rahe che, te darekanA manamAM je sAmAnya ane vizeSa saMkalpa ane vikalpa uThe che te sarvane mana:paryavajJAnI jANI zake che. A gAthAmAM muLapajhjhADyuM ane ttavo A be pada mahatvapUrNa che. avadhijJAna bhava pratyayika ane guNa pratyayika be prakAre thAya che ema manaHparyavajJAna bhavapratyayika nathI paNa guNapratyayika ja che. avadhijJAna zrAvaka ane saMyamIne tathA asaMyamIne paNa thAya che paraMtu manaHparyavajJAna cAstrivAna sAdhakane ja thAya che. * sUtra-85 - prazna :- kevaLajJAnanA keTalA prakAra che ? uttara :- kevaLajJAna be prakAranuM che, jemake - (1) bhavasthakevaLajJAna (2) siddhakevaLajJAna. prazna :- te bhavastha kevaLajJAna keTalA prakAranuM che ? uttara H- te bhavastha kevaLajJAna be prakAranuM che, jemake - (1) sayogIbhavastha kevaLajJAna (2) ayogIbhavastha kevaLajJAna. prazna :- te sayogI bhavastha kevaLajJAna keTalA prakAranuM che ? uttara Hte sayogI bhavastha kevaLajJAna be prakAranuM che, jemake - ma samayavartI sayogI bhavastha kevaLajJAna jene utpanna thayA prathama samaya ja thayo hoya (2) pathama samaya sayogI bhavasya kevaLa jJAna jene utpanna thayA aneka samaya thayA hoya athavA bIjI rIte paNa be bheda che, jemake - (1) carama samaya sayogI bhavastha kevaLajJAna-sayogI avasthAmAM jaino aMtima samaya zeSa bAkI rahe te (2) acarama samaya sayogI bhavastha kevaLajJAna-sayogI avasthAmAM aneka samaya zeSa (bAkI) rahe te. A pramANe sayogI bhavastha kevaLajJAna saMpUrNa. - - "naMdI" cUlikAsUma - sAnuvAda vivecana paztra :- te ayogI bhavastha kevaLajJAna keTalA prakAranuM che ? uttara :- yogI bhavastha kevaLajJAnanA be prakAra che, jemake (1) samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna (2) apathama samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna athavA carama samayavartI ayogI bhavaraNa kevaLajJAna, acarama samayavartI ayogI bhavatha kevaLajJAna. A rIte ayogI bhavastha kevaLajJAnanuM varNana che. * vivecana-85 : A sUtramAM rAkala pratyakSanuM varNana karela che. arihaMta bhagavAna ane siddha bhagavAna baMnenuM kevaLajJAna samAna hovA chatAM bAhya avasthAnI apekSAe ahIM tenA be bheda batAvela che (1) bhavastha kevaLajJAna (2) siddha kevaLajJAna, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya A cAra ghAtIkarmano sarvathA kSaya thavAthI kevaLajJAna utpanna thAya che. A jJAna AvaraNathI sarvathA rahita hoya che temaja pUrNa hoya che. jema ravimaMDaLamAM je prakAza che te aMdhakArathI mizrita nathI. sarva rIte prakAza 32 - ja hoya ema kevaLajJAna paNa ekAMta vizuddha ja hoya che ane ekvAra udaya thayA pachI kyAre ya asta thAya nahIM. A jJAna Indriya mana ane bAhya koI sahAyatAnI apekSA rAkhatuM nathI. A jJAna sAdi anaMta che temaja sadA eka sarakhuM ja rahe che. A jJAna manuSyabhavamAM ja utpanna thAya che anya koI bhavamAM utpanna thAya nahIM, tenI avasthiti sadeha ane videha banne avasthAmAM hoya che mATe sUtrakAre bhavasya temaja siddha kevaLajJAnanA be prakAra batAvela che. manuSya zarIramAM avasthita teramA, caudamA, guNasthAnavartI prabhunA kevaLajJAnane bhavastha kevaLajJAna kahevAya che ane deharahita muktAtmAne siddha kahevAya che tenA kevaLajJAnane siddha kevaLajJAna kahevAya che. sayogI :- bhavastha kevaLajJAnanA be bheda kahela che (1) sayogIbhavastha kevaLajJAna (2) ayogIbhavastha kevaLajJAna. vIryAtmA eTale Atmika zaktithI Atma pradezomAM parispaMdana thAya che. tenAthI mana, vacana ane kAyAmAM je vyApAra thAya che tene yoga kahevAya che. te yoga pahelA guNasthAnathI laIne teramAM guNasthAna sudhI hoya che. caudamA guNasthAnamAM yogonuM nirUMdhana thavAthI jIva ayogI kahevAya che. AdhyAtmika vikAsanA cauda sthAna che, tene guNasthAna kahevAya che. bAramA guNasthAmAM vItarAga dazA utpanna thaI jAya che to paNa temAM kevaLajJAna utpanna thatuM nathI. kevaLajJAna teramAM guNasthAnamAM pravezanA prathama samaye ja utpanna thAya che mATe tene prathama samayavartI sayogI bhavastha kevaLajJAna kahevAya che. jene teramA guNasthAnamAM rahetA aneka samaya thaI gayA hoya tene aprathama samayavartI sayogI bhavasya kevaLajJAna kahevAya che. teramAM guNasthAnamAM aMtima samaya sudhI pahoMcI gayA hoya tene carama samayavartI sayogI bhavasya kevaLajJAna kahevAya che. je teramA guNasthAnanA carama samaya sudhI pahoMcyA na hoya tene acarama samayavartI sayogI bhavasya kevaLajJAna kahevAya che. ayogI :- yoga nirUMdhana karyA pachI ayogI AtmAne caudamA guNasthAnanI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU85 prApti thAya che. kevaLajJAna prApta thayela AtmAne caudamAM guNasthAnamAM praveza karyAno pahelo ja samaya thayo hoya tenA jJAnane prathama samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna kahevAya che ane jene caudamAM guNasthAnamAM praveza karyA aneka samaya pasAra thaI gayA hoya tene prathama samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna kahevAya che. jene siddha thavAmAM eka samaya ja zeSa rahapta che tenA jJAnane carama samayavartI bhavastha ayogI. kevaLajJAna kahevAya che. jene siddha banavAmAM aneka samaya zeSa che evA caudamA guNasthAnanA svAmIne ayama samayavartI ayogI bhavastha kevaLajJAna kahevAya che. caudamA guNasthAnanI sthiti e, I, 6, 8, 9 A pAMca akSaronA uccAraNamAM jeTalo samaya lAge eTalI ja sthiti caeNdamAM guNasthAnanI che.. je ATha karmothI sarvacA vimukta thaI jAya tene siddha kahevAya che. ajara, amara, avinAzI, parabrAhma, paramAtmA ane siddha evA paryAyivAcI tenA aneka nAmo che. te siddharAzi rUpe sarve eka che ane saMkhyAmAM anaMta che, tenA kevaLajJAnane siddha kevaLajJAna kahevAya che. siddha zabdanI vyutpatti A pramANe che - yo yena juna niSThito, punaH sAdhanIyaH sa siddha ucyate athavA sitaM-baddhaM dhmAtaM bhasmIkRtamaSTaprakAraM karma yena sa siddha-, sakalakarmavinirmukto muktAvasthAmupagata ityarthaH - A vyutpatino bhAva e che ke je AtmAoe ATha karmone naSTa-bhasmIbhUta karI dIdhA che athavA je sakala karmothI vimukta thaI gayA hoya tene siddha kahevAya che. jo ke siddha aneka prakAranA thaI zake che, jemake - karmasiddha, zilyasiddha, vighAsiddha, maMtrasiddha, yogasiddha, Agamasiddha, arthasiddha, yAmAsiddha, tapaHsiddha, karmAyasiddha Adi. paraMtu ahIM karmakSayasiddhano ja adhikAra che. siddha kevaLajJAnanuM varNana A pramANe che - * sUpl-86 - prazna :- siddha kevaLajJAna keTalA prakAranuM che ? uttara siddha kevaLajJAna be prakAranA che, jemake - (1) anaMtarasiddha kevaLajJAna (2) paraMparasiddha kevaLajJAna. * vivecana-86 : jainadarzana pramANe zarIrathI AtmA sarvayA mukta arthAtu pRcaka banI jAya tene mokSa kahevAya che. siddha bhagavAna eka jIvanI apekSAe sAdi anaMta che, aneka jIvonI apekSAe anAdi anaMta che. prastuta sUmamAM siddha kevaLajJAnanA be bheda batAvela che - (1) anaMtarasiddha kevaLajJAna - jene siddha thayA eka ja samaya thayo hoya tenA jJAnane anaMtarasiddha kevaLajJAna kahevAya che. (2) paraMparasiddha kevaLajJAnajene siddha thayA ekasamayathI adhika samaya thayo hoya tenA jJAnane paraMparasiddha kevaLajJAna kahevAya che. vRttikAre jijJAsuonI jANakArI mATe siddha prAkRta graMthanA AdhAre ATha "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana dvArothI siddha svarUpanuM varNana karela che. (1) Astika dvAra - siddhanuM astitava vicAra, (2) dravyadvAra - jIva dravyanuM pramANa te eka samayamAM keTalA siddha thaI zake che ? (3) kSetradvAra - siddha kayA kSetramAM virAjamAna che tenuM vizeSa varNana. (4) sparzadvAra - siddha keTalA photranI sparzanA kare tenuM vivecana. (5) kALadvAra - jIva keTalA kALa sudhI niraMtara siddha thAya ? (6) aMtaradvAra - siddhono virahakALa keTalo che ? (3) bhAvadvAra - siddhomAM keTalA bhAva hoya che ? (8) aA bahaQdvAra - siddhanA jIvo konAthI jUnAdhika che ? A ATha dvAra che. pratyeka dvAra para paMdara upadvAra ghaTAvela che, jemake - (1) kSetra (2) kALa (3) gati (4) veda (5) tIrtha (6) liMga (0) cAtri (8) buddha (9) jJAna (10) avagAhanA (11) utkRSTa (12) aMtara (13) anusamaya (14) saMkhyA (15) alabahud. (1) satpada prarUpaNA (Astika dvAra) : (1) kSetradvAra :- aDhI hIranI aMtargata 15 karmabhUmithI siddha thAya che. saMharaNanI apekSAe be samudra, akarmabhUmi, aMtaradvIpa, uMdizAmAM paDakavana, adhodizAmAM adhogAminI salilAvatI vijayathI paNa jIva siddha thAya che. (2) kALadvAra :- avasarpiNI kALanA trIjA ArasanA utaratA samaye eka hajAra varSa kama, eka lAkha pUrva ane traNa varSa ane sADA ATha mAsa zeSa rahevA para saMpUrNa cothA ArAmAM ane pAMcamAM ArAmAM 64 varSa sudhI siddha thAya che. utsarpiNI kALanA trIjA ane cothA ArAmAM amuka samaya sudhI siddha thAya che. (3) gatidvAra - kevaLa manuSyagatithI ja siddha thaI zake che, anya gatithI nahIM. pahelI cAra narakathI, pRthvI, pANI, bAdara vanaspati, saMjJI tiryaMca paMcendriya, manuSya, bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika A cAra prakAranA devatAo ATalI gatiothI nIkaLelA jIvo manuSya gatimAM AvIne ja siddha thAya che. (4) vedadvAra :- vartamAnakALanI apekSAo apagata-vedI (vedarahita) ja siddha thAya che. kevaLa jJAna thayA pahelAnI avasthAmAM teNe strIveda, puruSaveda athavA napuMsaka vedamAMthI koI paNa vedano anubhava karela hoya che. (5) tIrthadvAra :- tIrthakaranA zAsanakALamAM ja adhika siddha thAya che. koI koI jIva atIrthamAM paNa siddha thAya che. (6) liMgadvAra - dravyathI svaliMgI, anyaliMgI ane gRhaliMgI siddha thAya che paraMtu bhAvathI svaliMgI ja siddha thAya che. () cA>>idvAra :- yAtri pAMca che. koI jIva sAmAyika, sUkSmasaMparAya ane cayAkhyAtathI eTale A traNa cAstrine sparzIne, koI sAmAyika chedoSasthAnIya, sUmasaparAya ane yathAvAtacI, to koI pAMce ya cAtrithI siddha thAya che. cayAkhyAta cAmine prApta karyA vinA koI AtmA siddha thaI zake nahIM. te cAstri ja siddhinuM sAkSAt kAraNa che. (8) buddhahAra - pratyekabuddha, svayaMbuddha ane buddhabodhita A traNe ya buddha
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ a6 sUtra-86 siddha thaI zake che. (9) jJAnadvAra :- vartamAnanI apekSAe phakta kevaLajJAnathI ja siddha thAya che. paraMtu pUrvAvasthAnI apekSA (1) koI mati, zrata, kevaLajJAnathI ema traNa jJAna sparzIne, (2) koI mati zrata avadhi ane kevaLajJAnathI eTale A cAra jJAna sparzIne, (3) koI mati, kRta, mana:paryava ane kevaLajJAnathI, (4) koI mati, dhRta, avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAnathI siddha thAya che. (10) avagAhanAdvAra :- jaghanya be hAtha, madhyama sAta hAtha ane utkRSTa pano dhanuSyanI avagAhanAvALA jIvo siddha thAya che. (11) utkRdhdhAra :- koI samyakatva prApta thayA pachI pratiti thaIne utkRSTa dezona ardhapudgala parAvartanakALa vyatIta thavA para siddha thAya che. koI anaMtakALa pachI siddha thAya che ane koI saMkhyAtakALa temaja koI saMkhyAtakALa pachI siddha thAya che. (12) aMtaradvAra :- lokamAM siddha thavAno virakALa jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa che. utkRSTa cha mAsa pachI avazya koIne koI siddha thAya ja che. (3) anusamayadvAra :- niraMtara siddha thavAno samaya jaghanya be samaya sudhI ane utkRSTa ATha samaya sudhIno che. be samaya ke ATha samaya sudhI lagAtAra siddha thatA ja rahe che, ATha samaya pachI avazya aMtara paDe che. (14) saMkhyadvAra - jaghanya eka samayamAM coka ane utkRSTa ekasone ATha siddha thAya che tenAthI adhika siddha eka samayamAM thAya nahIM. (15) alAbahaddvAra :- eka samayamAM be, traNa sAdi siddha thanArA svaya jIva hoya che. eka eka siddha thanArA tenAthI saMkhyAlagaNA adhika che. (2) dravyadvAra : (1) kSetradvAra :- urvalokamAM utkRSTa eka samayamAM cAra siddha thAya che. niSadhaparvata mera AdinA zikhara ane naMdanavanamAMthI cAra, nadInALAmAMthI praNa, samudramAM be, paMDakavanamAM be, trIsa akarmabhUminA kSetromAMthI pratyekamAM dasa-dasa (saMharaNanI apekSAe) siddha thAya. pratyeka vijayamAM utkRSTa 20, paMdara karmabhUminA phokomAM eka samayamAM utkRSTa 108 siddha thaI zake che. uparyukta dareka kSetromAM jaghanya eka siddha thAya che. (2) kALadvAra - avasarpiNI kALanA trIjA ane cothA ArAmAM eka samayamAM alaga alaga utkRSTa 108, pAMcamA ArAmAM 20 siddha thAya che, tenAthI adhika nahIM. utsarpiNIkALanA trIjA ane cothA ArAmAM paNa 108 siddha thAya che. zeSa sAta ArAmAM saMharaNanI apekSAe eka samayamAM dasa-dasa siddha thAya che. (3) gatidvAra :- ratnaprabhA, zarkaraprabhA ane vAlukApabhA. A traNa naraka bhUmimAMthI nIkaLela eka samayamAM dasa, paMkaprabhAvI nIkaLelA cAra, sAmAnya rUpe tiryacathI nIkaLelA dasa, vizeSarUpe pRthvIkAya ane apakAyathI cAra-cAra ane "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vanaspatikAyathI nIkaLelA cha siddha thAya che. vikalendriya ane asaMjJI tiryaMca paMcendriyathI nIkaLelA mana:paryavajJAna prApta karI zake che paraMtu siddha thAya nahIM. sannI tiryaMca tiryaMcANImAMthI nIkaLela daza siddha thAya. sAmAnyataH manuSyagatithI Avela vIsa, temAM paNa pulligathI nIkaLela dasa, AliMgathI nIkaLela vIsa, devagatithI nIkaLela 108 siddha thAya che. temAM paNa bhavanapatithI nIkaLela dasa, tenI devIthI nIkaLela pAMca, vANathaMtasthI nIkaLela dasa, tenI devIthI nIkaLela pAMya, jyotiSI devathI nIkaLela dasa, tenI devIthI nIkaLela vIsa, vaimAnika devothI nIkaLela 108 ane tenI devIothI nIkaLela eka samayamAM vIsa siddha thAya che. (4) vedadvAra :- eka samayamAM strIvedI 20, puruSavedI 108 ane napuMsakavedI 10 siddha thAya che. puruSa marIne pharI puruSa bane to 108 siddha thAya che. eTale ke deva puruSathI AvelA puruSa siddha thAya to 108 siddha thAya che. (5) tIrthaMkaradvAra - puruSa tIrthakara eka samayamAM cAra, strI tIrthakara eka samayamAM be siddha thAya che. (6) buddhadvAra - eka samayamAM pratyeka buddha 10, svayaMbhuddha 4, buddhabodhita 108 siddha thAya che. () liMgadvAra: eka samayamAM gRhaliMgI 4, anyaliMgI 10, svaliMgI 108 siddha thAya che. | (8) cAridvAra - sAmAyika cAstrinI sAthe sUkSma saMparAya tathA cayAkhyAta cAritranuM pAlana karanAra eka samayamAM 108, chedoSasthAnIya sAthe cAra cAstrinuM pAlana karanAra paNa 108 ane pAMce cAstrinuM pAlana karanArA eka samayamAM 10 siddha thAya che. (9) jJAnadvAra - pUrvabhAvanI apekSAe mati ane zrutajJAnI utkRSTa cAra, mati, zrata ane mana:paryavajJAnI dasa, mati, zruta ane avadhijJAna tathA cAra jJAnanI svAmI kevaLajJAnane prApta karanArA 108 siddha thAya che. (10) avagAhanAdvAra - eka samayamAM jaghanya avagAhanA dhAraNa karanAra utkRSTa 4, madhyama avagAhanAdhArI utkRSTathI 108 ane utkRSTa avagAhanAdhArI be siddha thAya che. (11) utkRSTadvAra - anaMtakALanA pratipAti jo pharI sabhyatva prApta kare to eka samayamAM ekaso ATha, asaMkhyAtakALa ane saMkhyAtakALanA pratipAti eka samayamAM dasa-dasa siddha thAya. apratipAti samyavI cAra siddha thAya che. (12) aMtaradvAra :- eka samayanuM aMtara pAmIne athavA be samaya, traNa samaya ane cAra samayanuM aMtara pAmIne siddha thAya che. A krama pramANe AgaLa paNa samajavAnuM. (13) anusamayadvAra :- jo ATha samaya sudhI niraMtara siddha thatAM ja rahe
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-86 to pahelA samayamAM jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa batrIsa, A ja kramathI bIjA, bIja, cothA, pAMcamA, chaTTA, sAtamA ane AThamAM samayamAM samajavAnuM. pachI navamAM samayamAM avazya aMtara paDe. je 33thI laIne 48 paryata niraMtara siddha thAya to sAta samaya paryata ja siddha thAya, AThamA samayamAM avazya aMtara paDe ja. jo 49 thI laIne 60 paryata niraMtara siddha thAya to cha samaya sadhI siddha thAya che. sAtamA samayamAMaMtara paDe che. jo 61 thI laIne kara paryata niraMtara siddha thAya to utkRSTa pAMca samaya sudhI ja siddha thAya che, pachI avazya viraha paDe che. jo 9thI laIne 84 paryata siddha thAya to cAra samaya sudhI siddha thaI zake che, pAMcamA samayamAM avazya aMtara paDe. jo 85thI laIne 96 sudhI siddha thAya to traNa samaya paryata thAya che pachI avazya aMtara paDe. je 97thI laIne 102 siddha thAya to be samaya sudhI thAya che pachI avazya aMtara paDe che. je pahelA samayamAM ja 103 thI 108 siddha thAya to bIjA samayamAM avazya aMtara paDe che. (14) saMgAdvAra - eka samayamAM jaghanya eka ane utkRSTa 108 siddha thAya che. (15) abhabahuddvAra :- pUrvokta pramANe jANavo. (3) kSetradvAra : mAnuSottara parvata je kuMDalAkAre che tenI aMtargata aDhIdvIpa, lavaNa ane kAlodadhi samudra che, koI paNa jIva siddha thAya che te uparyukta dvIpa ane samudrathI ja thAya che. aDhIdvIpanI bahAra jaMghAvaraNa ane vidhAcaraNa labdhithI jaI zakAya che paraMtu tyAM rahenAra jIva kSapakazreNImAM ArUDha thaI zakatA nathI. jyakakSeNI vinA kevaLajJAna thaI zake nahIM ane kevaLajJAna vinA siddhagati prApta thAya nahIM. ahIM paNa paMdara upadvAra pahelAnI jema samajavA. (4) sparzanAdvAra : je koI siddha thayA che, thaI rahyA che ane bhaviSyamAM thaze te dareka AtmapadezothI paraspara maLelA che, jyAM eka che tyAM anaMta che, pradezothI te ekabIjA sAthe rahe che. jema hajAro ane lAkho dIvAno prakAza ekIbhUta hovAthI ekabIjAne bAdhArUpa thato nathI e ja rIte siddhonA viSayamAM paNa samajavuM. ahIM paNa paMdara upadvAra pahelAMnI jema samajavA. (5) kAladvAra : je konothI eka samayamAM 108 siddha thAya che tyAM aMtara hita ATha samaya sudhI siddha thAya che. je kSetramAM 10 athavA 20 siddha thAya che tyAM cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. je kSetramAM 2, 3, 4 siddha thAya che tyAM be samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. gAdi upahAsya varNana A pramANe che. (1) kSetradvAra - eka samayamAM 15 karmabhUmimAM 108 utkRSTa siddha thaI zake che. tyAM aMtara hita ATha samaya sudhI siddha thAya che. karmabhUmi tathA apolokamAM "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana cAra samaya sadhI, naMdanavana, paMDakavana ane lavaNa samudramAM niraMtara be samaya sudhI ane urvalokamAM niraMtara cAra samaya sudhI siddha thaI zake che. (2) kALadvAra - pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNInA trIjA ane cothA ArAmAM niraMtara ATha samaya sudhI ane zeSa ArAmAM cAra-cAra samaya sudhI niraMtara siddha thaI zake che. (3) gatidvAra :- devagatithI Avela utkRSTa ATha samaya sudhI zeSa traNa gatimAMthI Avela cAra-cAra samaya sudhI niraMtara siddha thaI zake che. (4) vedadvAra :- je pUrva janmamAM puruSa hatA ane A janmamAM paNa puruSa hoya te utkRSTa ATha samaya sudhI ane zeSa bhAMgAvALA cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. (5) tIrthadvAra :- koI paNa tIrthaMkaranA zAsanamAM utkRSTa ATha samaya sudhI ane puruSa tIrthakara tathA strI tIrthakara niraMtara be samaya sudhI siddha thaI zake che, adhika nahIM (6) liMgadvAra :- svaliMgamAM ATha samaya sudhI, anya liMgamAM cAra samaya sudhI, gRhaliMgamAM niraMtara be samaya sudhI siddha thAya che. (9) cAstridvAra :- jeoe kramazaH pAMce yAtrinuM pAlana karyuM hoya teo cAra samaya sudhI, zeSa gaNa athavA cAra cAstridhArI utkRSTa ATha samaya sudhI lagAtAra siddha thaI zake che. (8) buddhadvAra :- buddhabodhita ATha samaya sudhI, svayaMbhuddha be samaya sudhI, sAmAnya sAdhu athavA sAdhvI dvArA pratibaddha thayela cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. (9) jJAnadvAra :- prathama be jJAnathI (mati-zrata) kevaLI thayela be samaya sudhI, mati, zruta ne mana paryavajJAnacI kevaLI thayela cAra samaya sudhI tathA mati, zruta, avadhijJAnI ane cAre jJAnapUrvaka kevaLI thayela ATha samaya sudhI siddha thAya che. (10) avagAhanA dvAra :- utkRSTa avagAhanAvALA be samaya sudhI, madhyama avagAhanAvALA niraMtara ATha samaya sudhI, jaghanya avagAhanAvALA be samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. (11) utkRSTadvAra : apatipAti samayavI be samaya sudhI, saMkhyAta ane asaMkhyAta kALa sudhInA pratipAti utkRSTa cAra samaya sudhI, anaMtakALa pratipAti samyakatvI utkRSTa ATha samaya sudhI siddha thaI zake che. noMdha - zeSa cAra upahAra ghaTita thatA nathI. (6) aMtaradvAra : jeTalA samaya sudhI eka paNa jIva siddha na thAya eTale samayanA aMtarAla kALane virahakALa kahevAya che. e virahakALa ahIM vibhinna dvArothI batAvela che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-86 (1) kSetradvAra :- samucya aDhIdvIpamAM jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa sudhI viraha paDe che. jaMbudvIpanA mahAvideha ane dhAtakIkhaMDanA mahAvidehamAM utkRSTa pRtha aneka varSano, puSkarAddha dvIpamAM eka varSathI kaMIka adhika kALa sudhIno viraha paDe che. 39 (2) kALadvAra :- janmanI apekSAe pAMca bharata pAMca airAvatamAM 18 kroDAkoDI sAgaropamathI kaMIka nyUna samayanuM aMtara paDe che kemake utsarpiNI kALano cotho Aro be kroDAkoDI sAgaropama, pAMcamo Aro traNa kroDAkroDI sAgaropama, chaThTho Aro cAra kroDAkroDI sAgaropamano hoya che. avasarpiNI kALano pahelo Aro cAra kroDAkroDI sAgaropama, bIjo Aro traNa ane trIjo Aro be kroDakroDI sAgaropamano hoya che. A rIte badhA maLIne 18 kroDAkoDI sAgaropama thAya che. emAM utsarpiNI kALanA cothA ArAnI AdimAM 24mA tIrthaMkaranuM zAsana saMkhyAta kALa sudhI cAle che tyArapachI viccheda jAya che. avasarpiNIkALanA trIjA ArAnA aMtima bhAgamAM pahelA tIrthaMkarano janma thAya che. tenuM zAsana trIjA ArAmAM eka lAkha pUrva sudhI cAle che. A rIte aDhAra kroDAkroDIthI kaMIka nyUna kahela che. te zAsanamAMthI siddha thaI zake che. teno vyavaccheda thavA para te kSetramAM jeno janma thayo hoya te paNa siddha thaI na zake. saMharaNanI apekSAe badhA kSetramAM utkRSTa aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM kahela che. (3) gatidvAra :- narakathI nIkaLelA siddha thayA hoya tenuM utkRSTa aMtara aneka hajAra varSa, tiryaMcathI nIkaLelA siddha thayA hoya tenuM utkRSTa aMtara aneka 100 varSanuM, tiryaMcANI ane saudharma IzAna devalokanA devo choDIne zeSa sarva devothI ane devI, manuSya, manuSyANI, tiryaMcANIthI Avela siddhonuM aMtara utkRSTa 1 varSathI kaMIka adhika hoya che. pRthvI, pANI, vanaspati, saudharma-IzAna devalokanA deva ane bIjI nabhUmimAMthI nIkaLelA siddhonuM utkRSTa aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM hoya che. jaghanya sarva sthAnomAM eka samayanuM aMtara jANavuM joIe. (4) vedadvAra H- puruSavedIthI avedI thaIne siddha colano utkRSTa viraha eka varSathI kaMIka adhika, strIvedI ane napuMsakavedIthI avedI thaIne siddha thanAno utkRSTa viraha saMkhyAta hajAra varSano che. puruSa marIne pharI puruSa bane tene siddhi prAptino utkRSTa aMtara eka varSathI kaMIka adhika che. zeSa ATha bhaMgonA pratyeka bhaMgamAM saMkhyAta hajAra varSanuM aMtara che. pratyeka buddhanuM paNa eTaluM ja aMtara hoya che. jaghanya aMtara sarva sthAnomAM eka samayanuM che. (5) tIrthaMkaradvAra :- tIrthaMkaranuM muktiprAptinuM utkRSTa aMtara aneka hajAra pUrva ane strI tIrthaMkaranuM utkRSTa aMtara anaMtakALa, atIrthaMkarono utkRSTa viraha eka varSathI kaMIka adhika, notIyasiddho (pratyeka buddho)nuM aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM ane jaghanya darekano eka samaya viraha paDe che. (6) liMgadvAra :- svaliMgI siddha thanAranuM jaghanya aMtara eka samaya, utkRSTa eka varSathI kaMIka adhika, anyaliMgI ane gRhaliMgInuM utkRSTa saMkhyAta hajAra varSanuM "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana aMtara paDe che. (7) cAstridvAra :- pUrvabhAvanI apekSAthI sAmAyika, sUkSma saMparAya ane yayAkhyAta cAstrinuM pAlana karIne siddha thanAranuM aMtara paDe to eka varSathI kaMIka adhika kALanuM. chedopasthApanIya ane parihAra vizuddha cAritranuM aMtara 18 kroDAkoDI sAgaropamathI kaMIka adhika aMtara paDe che. A banne cAstri bharata ane airAvata kSetramAM pahelA ane aMtima tIrthaMkaranA samayamAM hoya che. (8) buddhadvAra :- buddhabodhita thayela siddhonuM aMtara utkRSTa eka varSathI kaMIka adhika aMtara paDe che. pratyeka buddha tathA sAdhvIthI pratibodhita thayela siddhonuM aMtara saMkhyAta hajAra varSanuM ane svayaMbuddhanuM aneka hajAra pUrvanuM aMtara hoya che. (9) jJAnadvAra :- mati-zruta jJAnapUrvaka kevaLajJAna prApta karIne siddha thanAranuM aMtara palyopamanAM asaMkhyAtamAM bhAga pramANanuM che. mati, zruta ane avadhijJAnathI kevaLajJAna prApta karIne siddha thanArAnuM aMtara varSathI kaMIka adhika hoya che. mati, zruta manaHparyava jJAnathI kevaLajJAna prApta karIne siddha thayelAnuM utkRSTa aMtara saMkhyAtA (hajAro) varSanuM jANavuM. 80 (10) avagAhanAdvAra :- 14 rAjalokane ghana banAvavAmAM Ave to 7 rAjaloka bane che temAMthI eka pradezanI zreNI sAta rAju lAMbI che. tenA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza che temAMthI eka eka samayamAM eka eka AkAza pradezanuM apaharaNa kare to tene jeTalo kALa lAge eTaluM utkRSTa avagAhanAvALAnuM utkRSTa aMtara hoya che. madhyama avagAhanAvALAnuM utkRSTa aMtara eka varSathI kaMIka adhika che. jaghanya aMtara sarvasthAnomAM eka samayanuM che. (11) utkRSTadvAra :- apratipAti siddhonuM aMtara sAgaropamano asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAta kALa ane asaMkhyAtakALanA pratipAti thayelA siddhonuM aMtara utkRSTa saMkhyAta hajAra varSanuM tathA anaMtakALanA pratipAti thayelA siddhonuM aMtara 1 varSathI kaMIka adhika che. jaghanya aMtara sarva sthAnomAM eka samayanuM che. (12) anusamayadvAra :- be samayathI laIne ATha samaya sudhI niraMtara siddha thAya che. (13) gaNanAdvAra :- eka athavA aneka siddhonuM aMtara utkRSTa saMkhyAta hajAra varSanuM che. (14) alpabahuvadvAra :- pUrvavat jANavo. (7) bhAvadvAra - bhAva cha che. audayika, aupazamika, kSAyopazamika, jJAyika, pAriNAmika ane sannipAtika. kSAyikabhAvathI ja sarve jIvo siddha thAya che. A dvAramAM 15 upadvAronuM vivaraNa pUrvavat jANavuM. (8) alpabahuvadvAra : urdhvalokathI sarvathI thoDA 4 siddha thAya che. akarmabhUminA kSetromAM 10 siddha
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-86 thAya che, mATe te tenAthI saMkhyAta guNA che. strI AdithI (pRthaka pRthaka vijayomAM ane adholokamAM) 20 siddha thAya che mATe te tenAthI saMkhyAtaguNA che. tenAthI 108 siddha thanArA saMkhyAtaguNA adhika che. * sUtra-83 - prazna :- anaMtara siddha kevaLajJAnanA keTalA bheda che ? uttara :- anaMtara siddha kevaLajJAnanA paMdara bheda che, jemake - (1) tIrthasiddha () atIsiddha (3) tIrthaMkarasiddha (4) atIkarasiddha (5) svayaMbhUddhasiddha (6) pratyekabuddhasiddha (5) buddhabodhitasiddha (8) AliMgasiddha (9) puruSaliMgasiddha (10) napuMsakaliMgasiddha (11) valiMgasiddha (1ra) anyaliMgasiddha (13) gRhasthaliMgasiddha (14) ekasiddha (15) anekasiddha. rIte anaMtarasiddha kevaLajJAnanA paMdara prakAra che. * vivecana-83 - je AtmAone siddha thayAne eka ja samaya thayo hoya tene anaMtara siddha kahevAya che - anaMtarasiddha kevaLajJAnI bhavopAdhi (bhava saMbaMdhI) bhedathI paMdara prakAre kahela che. (1) tIrthasiddha :- jenA dvArA saMsAra tarI zakAya tene tIrtha kahevAya che. caturvidha zrI saMghanuM nAma tIrtha che. tIrthanI sthApanA thayA pachI je siddha thAya che, tene tIrthasiddha kahevAya che. tIrthanI sthApanA tIrthakara kare che. (2) atIrthasiddha - tIrthanI sthApanA thayA pahelAM athavA tIrtha vyavaccheda thayA bAda, je siddha gati prApta kare che tene atIrtha siddha kahevuAya che. jemake - mAtA marudevIe tIrthanI sthApanA thayA pahelAM siddhagati prApta karI hatI. bhagavAna suvidhinAthathI laIne zAMtinAtha bhagavAnanA zAsana sudhI vaccenA ATha tIrthakaro sudhI sAta aMtaromAM tIrthano vyavaccheda thayo hato. te samaye jAti maraNa Adi jJAnathI je aMtakRtakevaLI thaIne siddha thayela tene paNa atIrtha siddha kahevAya che. (3) tIrthakarasiddha :- vizvamAM laukika tathA lokottara padamAM tIrthakara pada sarvopari che. je tIrthakara pada prApta karIne siddha thAya che tene tIrthakara siddha kahevAya che. (4) atIrthaMkarasiddha :- tIrthakara sivAya anya jeTalA laukika padavIdhara, cakavartI, baLadeva, mAMDalika, samAsa ane lokottara AcArya, upAdhyAya, gaNaghara, aMtakRta kevaLI ane sAmAnya kevaLI thaIne je je siddha thayA che tene atIrthakara siddha kahoya che. (5) svayaMbhuddhasiddha :- je bAhya nimitta vinA, koIno upadeza athavA pravayanA sAMbhaLyA vinA ja jAtismaraNajJAna, avadhijJAna dvArA svayaM viSaya kapAyathI virakta thaI jAya, tene ravayaMbaddha kahevAya che arthAta je svayaM bodha prApta kare che tene svayaMbuddha kahevAya che. je svayaMbhuddha thaIne siddha thAya te svayaMbaddha siddha kahevAya che. (6) pratyekabuddhasiddha - je upadeza sAMbhaLyA vinA, bAhya koI paNa nimitathI [40/6] "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana bodha prApta karIne siddha thAya tene pratyeka buddha kahevAya che, jemake - karaThaMDa, namirAjarSi vagere. AvA pratyeka buddha thaIne siddha thAya te pratyekabuddha siddha kahevAya che. (7) buddhabodhitasiddha :- AcArya Adi dvArA pratibodhita thaIne siddha thAya tene buddhabodhita siddha kahevAya che, jemake - caMdanabALA, jaMbUkumAra temaja atimuktakumAra vagere. (8) strIliMgasiddha :- ahIM strIliMga zabda strItvanuM sUcana kare che. tenA traNa bheda che - (1) veda (2) nivRtti (3) veza. vedanA udayathI ane vezathI mokSa saMbhava nathI. kevaLa zarIra nivRttithI ja siddha thaI zake che je strI zarIrathI mukata bane che tene AliMga siddha kahevAya che. (9) puruSaliMgasiddha = puruSanI AkRtimAM rahetAM mokSanI prApti kare tene puruSaliMgasiddha kahevAya che. (10) napuMsakaliMgasiddha :- napuMsaka be prakAranA che. strI napuMsaka ane puruSa napuMsaka. emAM puruSa napuMsaka siddha thAya che tene napuMsakaliMga siddha kahevAya che. (11) svaliMgasiddha - sAdhunI mukhavaTikA, joharaNa Adi je zramaNa nirNayono veSa hoya tene liMga kahevAya che. je svaliMgathI siddha thAya tene svaliMgasiddha kahevAya che. (12) anyaliMgasiddha - jeno bAhya veSa parivrAjakano hoya paraMtu Agama anusAra kriyA karIne je siddha bane tene anyaliMgasiddha kahevAya che. (13) gRhasthaliMgasiddha :- gRhastha veSathI mokSa prApta karanArane gRhasthaliMgasiddha kahevAya che, jemake - marudevI mAtA. (14) ekasiddha - eka samayamAM eka-eka siddha thAya tene ekasiddha kahevAya che. (15) anekasiddha - eka samayamAM be thI laIne utkRSTa 108 siddha thanArane anekasiddha kahevAya che. * sUtra-88 - prazna :- te paraMparasiddha kevaLajJAnanA keTalA prakAra che ? uttara :- paraMparasiddha kevaLajJAnanA aneka prakAra che, jemake - Apathamasamayasiddha, athad pahelA samayane choDI zeSa badhA samayanA siddha, dvisamarasiddha athavuM jeno siddha thayAno bIjo samaya che. basamayasiddha, cArasamayasiddha, AgaLa vadhatAM yAvatu dasamayasiddha, saMkhyAta samaya siddha, asaMkhyAtasamayasiddha ane anaMtasamayasiddha. A pramANe paraMparasiddha kevaLajJAnanuM varNana che. tAtparya e che ke paraMparisaddhonA sUtrokta bhedonA anurUpa ja kevaLajJAnanA bhedo thAya che. A prakAre siddha kevaLajJAnanuM varNana che. * vivecana-88 - kevaLajJAna ane siddhonA svarUpamAM koI paNa prakAranI bhinnatA che nahIM.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU88 siddhomAM je bhedo batAvela che te pUrvopAdhi ane kALanI apekSAe che. kevaLajJAnamAM mAtra svAmInI apekSAe bheda batAvela che arthAta anaMtara siddhamAM pUrva avasthAnI apekSAe ane paraMparasiddhamAM samayanI apekSAe bhedo kahela che. * sUtra-89 :saMkSepamAM tenA cAra prakAra che, dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI kevaLajJAnI saIdravyone jANe che ane dekhe che. (2) kSetrathI kevaLajJAnI sarva lokAloka kSetrane jANe che ane dekhe che. (3) kALathI kevaLajJAnI bhUta, vartamAna ane bhaviSya e traNe ya kALane jANe che ane dekhe che. () bhAvathI kevaLajJAnI sarva dravyonA savabhAvo . pacayione jANe che ane dekhe che. vivecana-89 - A sUtranuM tAtparya mULa pATha ane bhAvArthathI ja spaSTa che ke kevaLajJAnI sarva dravya, kSetra, kALa ane bhAvane spaSTarUpe jANe ane jue che. jainadarzane pAMca jJAna, traNa jJAna ane cAra darzana A rIte upayoganA bAra prakAra batAvela che. A bAra paikI koI ekamAM thoDA samaya sudhI sthira thaI teno upayoga mukavo, te jJAnathI kaMIka jANavuM tene upayoga kahevAya che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana sivAyanA 10 upayoga chadmastha jIvone hoya che. mithyASTimAM traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che ane chaThAsya samyagudaSTimAM cAra jJAna ane traNa darzana hoya zake che ema sAta upayoga hoya zake che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana e be upayoga anAvRtta kahevAya che. tene karmakSayajanya upayoga paNa kahevAya che. zeSa dasa upayoga kSAyopathamika chAsthika AvRtInIvRta saMDrAka che. emAM hAsa, vikAsa ane gunAdhikatA hoya che paraMtu kevaLajJAna ane kevaLadarzanamAM hAsa-vikAsa ane nyUnAdhikatA na hoya, te pragaTa thayA pachI asta thAya nahIM mATe tene sAdi anaMta kahevAya che. dareka jIvano upayoga kramabhAvI che arthAta eka samayamAM eka ja upayoga hoya che, eka samayamAM be upayoga hotA nathI, be upayoga hovAnuM mAnavuM mithyA che. bhagavatI sUtramAM Avo spaSTa ullekha maLe che. eka samayamAM eka upayoga mATe Agamika samAdhAna : (1) kevaLajJAna ane kevaLadarzana e banne sAdi anaMta che. emAM lezamAtra saMdeha nathI. A kathana labdhinI apekSA che. upayoganI apekSAe nahIM. mati, zrata ane avadhijJAnano labdhikALa 66 sAgaropamathI kaMIka adhika che. jo ke upayoga aMtarmuhUrtathI adhika raheto nathI. (2) nirAvaraNa jJAna-darzanano yugapatu upayoga na mAnavAthI AvaraNa kSaya mithyA siddha thaze, A kathana paNa barAbara nathI. koI koI virbhAgajJAnanI samyakatva 84 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana utpanna thatAM ja mati, zruta ane avadhi e traNe jJAna eka sAthe utpanna thAya che ema AgamanuM kathana che paraMtu upayoga sarvamAM yugapatuM ja hoya evo koI niyama nathI. jema cAra jJAnanA dhAraka caturdAnI kahevAya che to paNa teno upayoga eka samayamAM eka sAthe cAro ya jJAnamAM hoto nathI, koI paNa ekamAM ja hoya che. mATe jANavuM ane dekhavuM e banne eka samayamAM na hoya paNa bhinna bhinna samayamAM hoya che. A vAta prajJApanA sUtra pada 30 ane bhagavatI sUga zataka 5 mAM batAvela che. (3) ekAMtara upayoga mAnavAthI itaretarAvaraNatA doSa batAvavo te paNa ucita nathI. kemake kevaLajJAna ane kevaLadarzana sadA nirAvaraNa rahe che. tene kSAyika labdhi paNa kahevAya che. jJAna athavA darzana koI cokamAM cetanAnuM pravAhita thaI javuM tene upayoga kahevAya che. upayoga e jIvano sAdhAraNa gaNa che. e koI karmanuM phaLa nathI. chAsthane jJAna ane darzanamAM upayoga eka aMtarmuhUrtathI adhika na rahe. kevaLIne jJAna ane darzanano upayoga eka eka samayathI badalAto rahe che. A rIte teono upayoga sAdi sAta ja che. te kyAreka jJAnamAM ane kyAreka darzanamAM parivartita thayA kare che, mATe ItaretarAvaraNatA doSa mAnavo te anucita che. jJAna ane darzana to aparivartita rahe ja che, te sAdi anaMta che. bhagavatI sUTamAM ATha AtmAnA adhikAramAM jJAna, darzana ane upayoga traNe ya AbhA bhinna bhinna kahela che. mATe kevaLa jJAna kevaLa darzana sAdi sAMta hovAmAM kaMI paNa doSa nathI. (4) anAvaraNa thatAM ja jJAna ane darzanano pUrNa vikAsa thAya che. to pachI nikAraNa AvaraNa hoya evo prazna ja thavo na joIe. kemake AvaraNano hetu ane AvaraNa baneno abhAva thavA para ja kevaLI bane che paraMtu upayogano svabhAva ja evo che ke te bannemAMthI eka samayamAM koI eka tarapha ja pravAhita thAya che. bo tarapha pravAhita thAya nahIM, A jIva svabhAva ja che. (5) kevaLI je samaye jANe che te samaye dekhatAM nathI tethI asarvadaziva ane je samaye dekhe che te samaye jANatA nathI tethI sarvajJatva siddha thAya che. A kathanano uttara e che ke AgamamAM kevaLIne sarvajJa-sarvadarzI paNa labdhinI apekSAthI kahela che, upayoganI apekSAe nahIM. mATe ekAMtara upayoga mAnavo nirdoSa che. (6) jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karma yugapatu ja kSINa thAya che paraMtu upayoga yugapatu na ja hoya. kahyuM paNa che - gumAve che dha marry be upayoga sAthe na hoya. jema chAsyane eka sAthe cAra jJAna thaI zake che paraMtu upayoga koI eka jJAnamAM hoya che, cAre ya jJAnamAM eka sAthe upayoga hoya nahIM, tema dareka jIvomAM jJAna ane darzana banne hoya che paNa jIvano upayoga jJAna athavA darzana koI ekamAM ja hoya che. chAsyano te upayoga dareka aMtarmuhartamAM badale che. tyAre kevaLIno upayoga ekeka samaye badale che. bannemAM A ja aMtara che. uparyukta kevaLajJAna ane kevaLadarzananA viSayamAM vistRta carcA naMdI sUtranI cUrNi, malayagiri kRta naMdIvRtti ane haribhadrakRta naMdIvRttimAM maLe che ane jinabhadragaNI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-89 kSamAzramaNa kRta vizeSAvazyaka bhASyamAM paNa A viSaya para carcA karela che. * sUtra-90 : A kevaLajJAna saMpUrNa dravyapariNAmanuM audayika Adi sarva bhAvonuM athavA varNa, gaMdha, rasa Adi sarva guNonuM jJAna karAvanAra che, ta rahita che, zAzvata-sadAkALa sthAyI che ane patipAtI che. evuM A kevaLajJAna eka prakAranuM che. 85 * vivecana-90 : 4 :- (1) A zabdano anaMtara arthamAM prayoga thAya che. ahIM manaH paryavajJAnanA anaMtara kevaLajJAnanuM nirUpaNa karela che. (2) A zabdano prayoga gAthAmAM zabdonI pUrti mATe ke vAkyAlaMkAra mATe paNa thAya che. (3) A gAthAmAM kevaLajJAnanA viSayano upasaMhAra karela che. sAthe kevaLajJAnanuM AMtaski svarUpa paNa batAvela che. sUtrakAre kevaLajJAnane pAMca vizeSaNo ApIne A viSayane spaSTa karela che. (1) savvalantra-parima-mAvittijAraLa :- sarva dravya ane tenA sarva paryAyone temaja audayika Adi bhAvone jANanAra, - (2) anaMta :- te anaMta che kema ke oya anaMta che ane kevaLajJAna te sarvane viSayabhUta kare che tethI tene anaMta kahela che. (3) sAmartha :- kALanI apekSAe sAdi anaMta hovAthI kevaLajJAna zAzvata che. (4) maDivArpha :- A jJAna kyAre ya paNa pratipAti thAya nahIM arthAt jenI mahAjyota koI paNa kSetra ane kALamAM bujhAtI nathI. ahIM zaMkA utpanna thAya che ke jo zAzvata kahevAthI kevaLajJAnanI nityatA thatI hoya to pachI apratipAti vizeSaNa pRthak zA mATe Apela che ? samAdhAna :- je jJAna zAzvata hoya te apratipAti hoya ja paraMtu je apratipAti hoya che te zAzvata hoya athavA na hoya mATe apratipAti vizaSaNa Apela che. (5) vira :- je jJAna bheda prabhedathI rahita che, sarva prakAranI taratamatA ane visazatAthI rahita che temaja sadAkALa ane sarvadezamAM eka sarakhuM ja rahe che. mATe te kevaLajJAna eka prakAranuM ja hoya che. - sUtra-91,92 - [1] kevaLajJAna dvArA sarva padArthone jANIne temAM je padArtha varNana karavA yogya hoya tene tIrthaMkara deva potAnA pravacanomAM pratipAdana kare che. tIrthaMkara devano te saMpUrNa vacanayoga zruta kahevAya che arthAt kevaLajJAnathI jANIne kahevAyela vacano sAMbhaLanAra mATe zrutajJAnarUpa thaI jAya che. [2] A rIte kevaLajJAnanuM varNana pUrNa thayuM. temaja noIndriyapatyakSajJAnanuM prakaraNa pUrNa thayuM. * vivecana-91, 92 1 A gAthAmAM sUtrakAre spaSTa kahyuM che ke tIrthaMkara bhagavAna kevaLajJAna dvArA 6 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana jeTalA padArthone jANe che temAM paNa jeTaluM kathanIya che e ja kahe che. dareka padArthonuM ke sarva paryAyanaka che, AyuSya parimita che, padArtho anaMta che, tenA guNa, dharma, paryAya anaMtAnaMta che, mATe tIrthaMkara prabhu padArthonI anaMtamo bhAga ja batAvI zake che. tenAthI atirikta artha vANIthI avarNanIya che. kevaLajJAnI je pravacana kare che te vacana yogathI kare che paNa zrutajJAnathI nahIM arthAt bhASA paryApti nAmakarmanA udayathI kare che. teozrInA pravacanane sAMbhaLanAra mATe te pravacana zrutanuM kAraNa bane che. tethI ema siddha thAya che ke tIrthaMkara bhagavAnano vacanayoga zrutajJAnanuM nimitta hovAne kAraNe dravyazruta che. te kevaLajJAnapUrvaka vacana prayoga che. vartamAna kALamAM je AgamajJAna karAya che te bhAvazruta che ane pustakomAM lipibaddha je hoya te paNa bhAvadyutanuM nimitta kAraNa hovAthI dravyazruta che. gaNadharone je zrutajJAna thAya che te bhagavAnanA vacanayoga rUpa dravyazrutathI hoya che. kAraNa ke teone zrutajJAna utpanna thavAnuM nimitta bhagavAnanA mukhya vacano ja hoya che. kevaLajJAnathI jANIne tIrthaMkara prabhu je prajJApanA yogya hoya tenI prarUpaNA kare che. teozrIno amAM - samasta saMpUrNa vacanayoga zrotAone mATe zrutarUpa thaI jAya che. * sUtra-93 : panna :- parokSajJAna keTalA prakAranuM che ? uttara H- parokSajJAna be prakAranuM che, jemake - (1) Abhinibodhika jJAna parokSa (matijJAna) (2) zrutajJAna parokSa. jyAM Abhinibodhika jJAna hoya tyAM zrutajJAna paNa hoya che ane jyAM zrutajJAna hoya tyAM Abhinibaudhika jJAna hoya, e banne jJAna sAthe ja rahenArA che, anyonya anugata che to paNa e bannemAM tIrthaMkaroe A pramANe vizeSatA pharamAvela che - (1) sanmukha AvelA padArthone je pramANapUrvaka abhigata kare, jANe tene Abhinibodhika jJAna kahevAya, sAMbhaLavAmAM Ave tene zrutajJAna kahevAya arthAt zrutajJAna e zravaNano viSaya che. (2) zrutajJAna matijJAnapUrvaka ja hoya che paraMtu matijJAna zrutapUrvaka ja hoya evo niyama nathI. * vivecana-93 : A sUtramAM parokSajJAna viSe pRcchA karela che. (1) Abhinibodhika jJAna parokSa ane (2) zrutajJAna parokSa. ema be bheda che. jyAM Abhinibodhika jJAna hoya tyAM zrutajJAna paNa hoya che. A banne jJAna eka bIjAnI sAthe rahe che. A banne jJAna anyonya anugata (sAthe ja rahenArA) che. chatAM A bannemAM svarUpanI apekSAe bhinnatA che. pAMca Indriya ane chaThThuM mana, enA mAdhyamathI thanAra jJAnane parokSajJAna kahevAya che. A jJAnanA be bheda che - AbhinibodhikajJAna ane zrutajJAna. mati zabdano prayoga AgamamAM jJAna ane ajJAna banne mATe karela che paraMtu
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-93 Abhinibodhika zabdano prayoga phakta jJAna mATe ja karela che. zabda sAMbhaLIne vAcya padArthanuM je jJAna thAya che tene zrutajJAna kahevAya che. A banneno paraspara avinAbhAva saMbaMdha che arthAt e banne ekabIjA vagara rahI zakatA nathI. jemake taijasa ane kArpaNa zarIra sadA sAthe ja rahe che. zrutajJAna matipUrvaka hoya che paraMtu zrutapUrvaka mati hotI nathI. jema vastramAM tANA ane vANA sAthe ja hoya che to paNa tANAne pahelA goThavAya che. tANA vyavasthita thAya pachI ja vANA kAma lAge che. vastramAM jyAM tANA hoya che tyAM vANA paNa hoya che ane jyAM vANA hoya che tyAM tANA paNa hoya ja che. tAtparya e che ke labdhirUpe mati ane zruta banne sahacara che. upayogarUpe prathama matipUrvaka ja zrutano vyApAra thAya che. tAtparya e che ke zrutajJAnanI prAptimAM ke upayogamAM matinI AvazyakatA hoya che arthAt matijJAnanI sahAyatA jarUrI che, jyAre matijJAnanA upayogamAM zrutajJAnanI sahAyakatA hovI jarUrI nathI. kyAreka matiprayogamAM ke upalabdhimAM zrutanI sahAyatAnI jarUra paDe ne kyAreka na paNa paDe. 8. * sUtra-94 : vizeSatA rahita sAmAnya rUpe mati-matijJAna ane matiajJAna banne prakAre che paraMtu vizeSarUpe samyagdaSTinI mati te matijJAna ane mithyAdRSTinI mati te mati ajJAna che. e ja rIte vizeSatA rahita zruta-zrutajJAna ane zrutaajJAna banne prakAre che. vizeSatA prApta samyagdaSTinuM zruta e zrutajJAna che ane mithyASTinuM zruta e zrutajJAna che. vivecana-94 H A sUtramAM sUtrakAre sAmAnya, vizeSa, jJAna, ajJAna ane samyagdaSTi temaja mithyASTi viSe ullekha karela che, jemake - sAmAnya rUpe mati zabdano jJAna ane ajJAna bannemAM prayoga karela che. sAmAnyanuM A lakSaNa che - jemake koIe phaLa zabda kahyo, phaLamAM dareka phaLono samAveza thAya che. koIe dravya zabda kahyo to dravyamAM dareka dravyano samAveza thAya che. koIe manuSya zabda kahyo to manuSyamAM dareka manuSyano samAveza thAya che paraMtu AmaphaLa, jIvadravya, munivara ema kahevAthI vizeSanuM grahaNa thAya che. e ja rIte svAmI vinA mati zabda jJAna ane ajJAna banne mATe prayukta thAya che paraMtu jyAre vizeSarUpe grahaNa karAya che tyAre samyagdRSTinI matine matijJAna kahevAya che. mithyAdaeNSTinI matine mati ajJAna kahevAya che. kema ke samyagdaSTi syAdvAda, anekAMtavAda, pramANa ane nayanI apekSAe pratyeka padArthanA svarUpanuM nirIkSaNa karIne satyAMzane grahaNa kare che ane asatyAMzano parityAga kare che. samyagdaSTinI mati AtmotthAna ane paropakAra tarapha pravRtta hoya che tyAre mithyArdaSTinI mati anaMtadharmAtmaka vastumAM eka dharmanA astitvano svIkAra kare che, zeSano niSedha kare che athavA koIno svIkAra kare, koIno niSedha kare. sAmAnyatayA zruta paNa jJAna ane ajJAna banne prakAranuM hoya che. vizeSarUpe "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana jo zrutanA svAmI samyagdaSTi hoya to tenuM zruta, zrutajJAna kahevAya che ane jo zrutanA svAmI mithyAdRSTi hoya to tenuM zruta, zruta ajJAna kahevAya che. samyagdRSTinuM zruta AtmakalyANa ane paronnatimAM pravRtta hoya che. mithyArdaSTinuM zruta Atmapatana ane parAvanatimAM pravRtta hoya che. samyagdaSTi potAnA zrutajJAna dvArA mithyAzrutane paNa sabhyazruta rUpe pariNata karI de che ane mithyArdaSTi sabhyazrutane paNa mithyAzruta rUpe pariNata karI de che. te mithyAzruta dvArA saMsAra cakramAM paribhramaNa karAvanArI sAmagrIne ekaThI kare che. sArAMza e che ke jJAnanuM phaLa ajJAnanI nivRtti che. samyagdaSTi AdhyAtmika AnaMdanI anubhUti temaja nirvANa padanI prApti karI zake che. samyagdaSTi jIvanI buddhi ane tenuM zabdajJAna banne mArgadarzaka hoya che tyAre mithyAdaeNSTinI mati ane tenuM zabdajJAna banne vivAda, vikA, jIvanabhraSTa, pathabhraSTa temaja patananuM kAraNa bane che temaja sva ane para bannenuM te ahita kare che. prazna :- jo matijJAna ane matiajJAna banne jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI utpanna thAya che to bannemAM samyak ane mithyAno bheda kayA kAraNathI kahela che ? uttara H- jJAnAvaraNanA kSayopazamathI utpanna thayela jJAna mithyAtvamohanIyanA udayathI mithyA banI jAya che. - sUtra-95,96 H [5] Abhinibodhika jJAnanA keTalA prakAra che ? uttara :- Abhinibodhika jJAnanA be prakAra che, jemake - (1) zrutanizcita (ra) azrutanizrita. prazna - adbhuta nizritanA keTalA prakAra che ? uttara :- azruta nizritanA cAra prakAra che, jemake - [9] (1) autpAtikI (2) vainayikI (3) karmajA (4) pariNAmikI. A cAra prakAranI buddhi zAstrakAroe batAvI che. pAMcamo bheda upalabdha nathI eTale hoto ja nathI. * vivecana-95,96 H A sUtramAM Abhinibodhika jJAnane be hissAmAM vibhakta karela che. eka zrutanizcita ane bIjuM azrutanizrita. je zrutajJAnathI saMbaMdhita matijJAna che tene zrutanizrita matijJAna kahevAya che ane je tathAvidha kSayopazama bhAvathI utpanna thAya che tene azrutanizrita matijJAna kahevAya che. A viSayamAM bhASyakAra lakhe che ke pahelA zrutanizrita matijJAnanuM varNana karavuM joIe to paNa sUcIkaTaka nyAyathI azrutanizrita matijJAnanuM varNana pahelA prakAre karela che arthAt te alpatara che mATe tene prathama kahela che. tenA cAra bheda che - (1) autpAtikI :- kSayopazama bhAvanA kAraNe zAstra abhyAsa vinA sahasA jenI utpatti thAya, jenAthI eTalI suMdara yukti sUjhe ke tenA samAdhAnathI praznakAne
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 sUtra-95,96 saMtoSa thaI jAya, suMdara prabhAva paDe, rAjyamAM sanmAna maLe ane buddhimAnonA pUjya banI jAya, evI buddhine autpAtikI buddhi kahevAya che. (2) vainayikI :- mAtApitA, guru, AcArya AdinI vinaya bhakti karavAthI, utpanna thanAra buddhine vainAyikI buddhi kahevAya che. (3) karmajA :- zilpa, hunnara, kalA, niraMtara abhyAsa ane vividha prakAranAM kAryo karavAthI je buddhi utpanna thAya te karmajA buddhi kahevAya che. (4) pAriNAmikI :- ciskALa sudhI pUrvApara paryAlocanathI paripakva uMmaranA anubhavathI je buddhi utpanna thAya tene pANiAmikI buddhi kahevAya che. zAstrakAroe azrunizrita matijJAnanuM ukta cAra prakAranI buddhi dvArA varNana karela che, buddhi A cAra prakAranI ja hoya che. pAMcamo bheda hoto nathI. * sUtra-97 thI 100 : [9] je buddhi vaDe pUrve nahi sAMbhaLela, nahi dekhela ane nahi jANela padArthanA ke tattvanA viSayamAM tatkALa vizuddha bhAvane grahaNa karanArI ane bAdhArahita suMdara pariNAmavALI buddhi autpAtikI buddhi kahevAya che. [8] (1) bharata (ra) zilA (3) gheTuM (4) kUkaDo (5) tala (6) retI (7) hAthI (8) kUvo (9) vanakhaMDa (10) khIra (11) atiga (12) pAMdaDA (13) khisakolI (14) pAMca pitA. [] (1) bharatazila (2) kAkaDI (pratijJA, zarata) (3) vRkSa (4) vIMTI (5) vastra (6) kAkIDo (7) kAgaDA (8) zauca (malaparIkSA) (9) hAthI (10) bhAMDa (11) goLI (12) thAMbhalo (13) parivrAjaka (14) mArga (15) strI (16) pati (17) putra [100] (18) madhuchatra (19) mudrAo (20) vAMsaLI (21) paisAnI thelI (22) bhikSu (23) ceTakanidhAna (24) zikSA-dhanurveda (25) arthazAsTa"nItizAstra (26) Icchamujaba (27) zatasahasra (lAkha). A autpAtikI buddhinA dRSTAMto che. * vivecana-97 thI 100 ahIM traNa gAthAno saMbaMdha sAthe che. pahelI gAthAmAM bharataputra rohakanI buddhinI cauda kathAo che. pachInI be gAthAomAM te caudane eka 'bharaha-sila' zabdathI kahIne bIjI chavvIsa kathAonuM saMketanAma kahela che. Ama kula 40 dRSTAMto thAya che. je vyakti koI paNa mUMjhavaNano ukela ane gaMbhIra praznanuM samAdhAna tatkALa karI de che, te vyakti autpAtikI buddhivALo kahevAya che. A buddhizALI vyakti kyAre ya nahi jANela, kyAre ya nahi joyela nahi sAMbhaLela ane kyAre ya na vicArela viSayamAM paNa tatkALa ukela kADhI, samAdhAna ApI zake che. A buddhithI azakya ke duHzakya lAgatAM kAryo paNa bahu jhaDapathI saphaLa thaI jAya che. ekAryaka sarIkhA lAgatA A zabdonA bhAvamAM kaMIka aMtara hoya che ane "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vyavahAramAM A zabdo paryAyavAcI zabdanA rUpamAM vaparAtA jovAya che. vartamAnamAM AvA aneka dRSTAMto jovA maLe che, je autpAtikI, vainacikI, karmajA ane pAriNAmikI buddhithI saMbaMdhita hoya che paraMtu ahIM sUtragata dRSTAMtono ja ullekha karavAmAM Ave che. gAthAomAM te dRSTAMtonA saMketarUpe mAtra nAma ja kahela che. tene ja vyAkhyAmAM spaSTa karela che. te A pramANe che - EO (1) bharata - ujjayinI nagarInI nikksa eka naTalokonuM gAma hatuM. temAM bharata nAmano eka naTa raheto hato. tenI dharmapatnInuM koI asAdhya rogathI mRtyu thayuM. tene eka rohaka nAmano dIkaro hato. te bahu ja nAno hato. tethI bharatanaTe potAnI ane rohakanI saMbhALa mATe bIjuM lagna karyuM. rohaka nAno hovA chatAM kudaratI rIte buddhimAna tathA puNyavAna hato. rohakanI vimAtA duSTa svabhAvanI hatI. te ohaka para pyAra rAkhatI na hatI. vAraMvAra ciDAyA karatI hatI. eka divasa rohake tenI vimAtAne kahyuM - mAtAjI ! Apa mArI sAthe premathI vAta kema karatA nathI ? rohakanA e zabdo sAMbhaLIne vimAtA saLagI uThI ane krodhAvezamAM AvIne bolI - duSTa ! nAnA moDhe moTI vAta kare che ? jA, tArAthI thAya e karI le, mAre tArI koI jarUra nathI. ema kahIne vimAtA potAnA kAryamAM lAgI gaI. rohake vimAtAnA kaDavA zabdo sAMbhalIne teno badalo levAno nirNaya karyo ane samayanI rAha jovA lAgyo. thoDA divasa bAda rohaka potAnA pitA pAse rAtre sUto hato. ardhI rAtanA acAnaka tenI nidrA UDI gaI. jAgIne te kahevA lAgyo - pitAjI ! pitAjI ! ahIMthI koI anya puruSa doDIne jaI rahyo che. bALakanI A vAta sAMbhaLIne bhastanaTe vicAryuM ke mArI A patnI sadAcAriNI lAgatI nathI. pariNAme e AvyuM ke bharatanaTa potAnI patnIthI viruddha thaI gayo. tenI sAthe vArtAlApa paNa baMdha karyo ane rAtre rohakane laIne bIjA rUmamAM sUvAnuM teNe zarU karyuM. patinI rItabhAta joIne rohakanI vimAtA samajI gaI ke koI paNa kAraNe rohake potAnA pitAne mArI viruddha kAna bhaMbheraNI karI che. have rohakane anukULa thayA vagara mArA patideva saMtuSTa nahIM thAya, pati ruSTa rahevAthI mAruM jIvana nirasa banI jaze. ema vicArIne teNIe rohakane premathI bolAvyo ane kahyuM - beTA ! mArI bhUla thaI gaI. huM AjathI bhaviSyamAM kyAre ya paNa tArI sAthe kharAba vyavahAra nahIM karuM. haMmezAM huM tArI sAthe premathI vAta karIza. ema vizvAsa pamADatAM rohaka saMtuSTa thaI gayo. rohakano krodha zAMta thaI gayo. te potAnA pitAno bhrama dUra karavA mATe avasaranI rAha jovA lAgyo. eka vakhata cAMdanI rAta hatI. ardhI rAtanA te potAnA pitAne potAnI AMgaLIno paDachAyo dekhADIne kahevA lAgyo, pitAjI ! juo te puruSa bhAgI rahyo che. bharatanaTe vicAryuM je puruSa mArA gharamAM Ave che te jaI rahyo lAge che ema vicArIne teNe myAnamAMthI talavAra kADhI ane kahyuM - rohaka kyAM che
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-67 thI 100 2 te laMpaTa puruSa ! hamaNAM ja huM tenI jIvanalIlAne khatama karIza. rohake potAnI AMgaLIno paDachAyo dekhADIne kahyuM - pitAjI ! A ja pahelo puruSa che, te mArI AMgaLInuM klanacalana thavAthI bhAgI jAya che. bALakanI bAlaceTAthI bharata naTa lajjita thaIne vicAravA lAgyo ke meM bALakanI vAta sAMbhaLIne mArI patnI sAthe durvyavahAra karyo, meM tene durAcAriNI samajIne choDI dIdhI, e meM bhayaMkara bhUla karI che. pachI te potAnI patnI sAthe sAro vyavahAra karavA lAgyo. buddhimAne rohake vicAra karyo ke mArA dvArA pitAe vimAtA sAthe durvyavahAra karyo tethI te aprasanna rahI, have prasanna che chatAM vimAtA to vimAtA ja hoya, kyAreka te mane viSa khavaDAvIne mArI nAMkhaze. mATe AjathI kyAre ya ekalA bhojana karavuM nahIM. dararoja te pitAnI sAthe ja bhojana karato. dareka kArya te pitAnI sAthe karavA lAgyo. pitAthI alaga te kyAre ya thato nahIM. eka divasa koI kAma mATe bharata naTane ujjayinI javAnuM thayuM. rohaka paNa pitAnI sAthe ujjayinI gayo. te nagarI vaibhavathI samRddha ane sauMdaryapUrNa hatI. tene joIne sehaka temAM mugdha banI gayo. nagarInI cAre tarapha pharIne potAnA manamAM teNe nagarInA nakazo utArI lIdho. thoDA samaya bAda pitAnI sAthe te potAnA gAma tarapha ravAnA thayo. ujjayinI nagarInI bahAra nIkaLatI vakhate bharatane eka bhUlAI gayelI cIja yAda AvI tethI rohakane kSiprA nadInA kinAre besADIne te ekalo pharI ujjayinI gayo. ahIM ohaka nadInA kinArA para besIne retIthI ramato hato. ekAeka tene retImAM ujjayinI nagarIno nakazo banAvavAnuM mana thayuM. alpa samayamAM teNe sapheda retI para ujjayinI nagarIno Abehaba nakazo taiyAra karyo. rAjamahela, nagarInI pharato killo, koThA, kAMgarA, rAjadhAnI vagere dareka dezya bahu suMdara citaryuM. saMyogavaza te nagarInA rAjA te samaye nadI kinAre AvyA. cAlatAM cAlatAM te sehake banAvelA nagarInA nakazA pAse AvyA ane tenA para cAlavA lAgyA te ja kSaNe rohake tene rokI dIdhA ane kahyuM - mahAzaya! Apa A mArgathI na jAo. A zabda sAMbhaLatA ja Azcaryacakita thaIne rAjAe kahyuM - zuM vAta che beTA! rohake kahyuM - A rAjabhavana che, emAM koI AjJA vagara praveza karI na zake. sajAe zabda sAMbhaLatA ja kutuhalapUrvaka rAhake banAvela potAnI nagarIno nakazo nIrakhIne joyo. teo manomana vicAravA lAgyA - A nAno bALaka keTalo buddhimAna che. jeNe eka ja vAra nagarImAM pharIne keTalo suMdara ane Abehuba sAco nakazo banAvI lIdho. te ja kSaNe rAjAnA manamAM eka vicAra Avyo ke mArA rAjyamAM cAra so navvANu (499) maMtrI che enI upara A bALaka jevo ati kuzAgra buddhimAna koI mahAmaMtrI hoya to mAruM rAjya keTaluM suMdara DhaMgathI cAle ! anya baLa nyUna hoya to paNa tenI buddhi dvArA huM nikaMTaka rAjya calAvI zakIza ane bu "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana rAja para vijaya meLavI zakIza. paraMtu e pahelA bALakanI parIkSA karavI joIe. ema vicArIne rAjAe te bALakanuM nAma ane gAma pUchayuM. bALake kahyuM - mAruM nAma rohaka che huM A nagarInI najIka naTonA gAmamAM rahuM chuM. rAjAe pUchayuM - tArA pitAnuM nAma zuM che ? rohake kahyuM - bharata naTa. eTalI vAta thaI tyAM rohakanA pitA AvI gayA. tethI rohaka tenI sAthe potAnA gAma tarapha ravAnA thayo. rAjA paNa potAnI nagarI tarapha ravAnA thayA. rAjA potAnA rAjyamAM gayA paNa rohaka tenI najaramAM vasI gayo. thoDA samayabAda rAjAe rohakanI parIkSA levA mATe zarUAta karI. (2) zilA :- rAjAe sarva prathama rohakanA grAmavAsIone bolAvIne kahyuM - tame badhA loko maLIne eka evo suMdara maMDapa banAvo, je rAjAne yogya hoya. tamArA gAmanI bahAra je mahAzilA che tene tyAMthI khaseDyA vinA ane AghIpAchI. karyA vinA e ja zilA maMDapanI chata banI javI joIe. rAjAnI AjJA sAMbhaLIne grAmavAsI nA loko bahu ciMtAmAM paDI gayA. teo badhA paMcAyata gharamA ekatrita thayA rohakanA pitA bharata paNa tenI sAthe hatI. sarve maLIne paraspara vicAravimarza karavA lAgyA. have ApaNe zuM karavuM ? rAjAnI AjJAnuM pAlana paNa karavuM joIe. jo ApaNe sajAnA AdezanuM pAlana nahIM karIe to rAjA avazya daMDa karaze. A rIte vicAraNA karatAM karatAM madhyAhna samaya thaI gayo. bIjI bAju rohaka tenA pitA vagara bhojana karato na hato temaja pANI paNa pIto na hato. moDuM thavAthI tene bahu ja bhUkha lAgI tethI rohaka bhUkhathI vyAkULa banIne paMcAyata sabhAmAM pitAnI pAse AvIne bolyo - pitAjI mane bahu ja bhUkha lAgI che mATe jadI ghare cAlo. pitAe kahyuM - beTAdhIraja rAkha, grAmavAsIo para bahu kaSTa AvI paDyuM che. e vAta tuM jANato nathI. rohake kahyuM - pitAjI ! grAmavAsIo para zuM kaTa AvyuM che ? bharata naTe rAjAnI AjJA viSenI muzkelI batAvI. pitAnI vAta sAMbhaLIne sehake mita, karatAM kahyuM - A kAmamAM zuM saMkaTa che ? A kaTane huM hamaNA ja dUra karI daIza. AmAM ciMtA karavA jevI koI vAta nathI. nAnA evA rohakanI vAta para lokone vizvAsa zI rIte Ave ? rohake kahyuM - Apa loko maMDapa banAvavA mATe e mahAzilAnI cAre tarapha jamIna khodo. pachI tenI cAre ya bAju jyAM jayAM jarUra paDe tyAM tyAM thAMbhalAo lagAvI do. pachI madhyabhAganI jamInane khodo. tyArabAda cAre ya bAju suMdara majAnI kotaraNI yukta divAlo banAvI do. A rIte karavAthI ati suMdara maMDapa banI jaze. A che rAjAnI AjJA pAlanano zreSTha upAya. maMDapa banAvavAno sahaja upAya rohake batAvyo. te badhA lokone gamI gayo. upAya maLI gayA pachI bharata, rohaka temaja grAmavAsIo badhA potapotAnA ghare gayAM. bhojana karyA bAda loko gAmanI bahAra jayAM mahAzilA hatI tyAM AvyA ane cAre bAju khodakAma zarU karIne thAMbhalAo mUkI dIdhA pachI vaccenI jamIna khodIne
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 sApha karI. pachI mahAzilAnI cAre bAju divAlo caNI dIdhI. Ama karavAthI mahAzilA te maMDapanI chata banI gaI.. tyArabAda grAmINa loko rAjAnI pAse gayA ane nivedana karyuM - mahArAja ! ApazrIe amone AjJA karI hatI te pramANe ame mahAzilAne tyAMthI haTAvyA vagara ja maMDapa taiyAra karela che, to pachI ApazrI kRpA karIne tenuM nirIkSaNa karavA mATe padhAro. sajAe svayaM AvIne maMDapane joyo ke tarata ja tenuM mana khuza thaI gayuM. pachI rAjAe teone pUchayuM. A rIte maMDapa banAvavAno upAya tamane koNe banAvyo ? grAmINa lokoe ekI avAje kahyuM - mahArAjAdhirAja ! A upAya amane bharatanaTanA nAnakaDA bALaka rohake batAvyo. tenI buddhino A camatkAra che. tenI buddhithI ame ApanI AjJAnuM pAlana karI zakyA chIe. rohakanI hAjara javAbI buddhi temaja tenI sUjhabUjha yukta mati joIne rAjA ati saMtuSTa thayA. rohaka rAjAnI eka parIkSAmAM utIrNa thaI gayo. rAjA prasanna thatAM thatAM potAnA gAma tarapha ravAnA thayA. (3) gheTu :- sajAe bIjIvAra rohakanI parIkSA karavA mATe te grAmINa lokonI pAse eka gheTuM mokalyuM ane sAthe kahevaDAvyuM ke paMdara divasa pachI A gheTAne sajA pAse mokalI dejo. paNa hA, rAjAnI eka zarata che, A gheTAnuM atyAre jeTaluM vajana che eTaluM ja rahevuM joIe, eka pakhavADIyAmAM vadhavuM paNa na joIe ane ghaTatuM paNa na joIe. jema che ema ja pAchuM soMpI dejo. rAjAnI uparyukta AjJA maLatA grAmINa loko ciMtAtura banI gayA. lokoe vicAryuM ke jo ene sAruM khavaDAvazuM to paMdara divasamAM A gheTAnuM vajana vadhI jaze ane jo ene bhUkhyuM rAkhazuM to eka pakSamAM tenuM vajana ghaTI jaze. A vikaTa samasyAne ukelavA mATe teoe bharatanA putra rohakane bolAvyo ane rAjAnI gheTA viSenI je AjJA hatI te rohakane teoe atha thI Iti sudhI kahI saMbhaLAvI. rohake potAnI tIkSNa buddhithI evo mArga kADhyo ke eka pakSamAM to zuM ? aneka pakSa sudhI rAjA A gheTAne ahIM rAkhe to paNa vajana vadhe paNa nahIM ane ghaTe paNa nahIM. atyAre tenuM vajana jeTaluM che eTaluM ja raheze. rohake grAmINa lokone kahyuM - A rAjAnuM gheTuM che mATe pratidina tene sAruM sAruM khavaDAvo ane tenI sAme ja baMdha pAMjarAmAM eka vAghane rAkho. sAruM sAruM khAvAthI gheTAnuM vajana vadhI jaze paNa vAghanA bhayathI pharI tenuM vajana ghaTI jaze ane jema che tema ja raheze. grAmINa loko rohakanA kahevA mujaba gheTAne sAruM sAruM khavaDAvavA lAgyA ane teoe tenI sAme eka vAgha pUrela baMdha pAMjaru rAkhI dIdhuM. bhojananI paryApta mAtrAthI tathA vAghanA bhayathI gheTAnuM vajana vadhyuM paNa nahIM ane ghaNuM paNa nahIM. eka pakSa vyatIta thayA bAda grAmINa lokoe pelA gheTAne sajAne soMpI dIdho. rAjAe e gheTAnuM vajana karAvyuM to jeTaluM hatuM eTaluM ja thayuM. rAjA A vakhate paNa rohakanI caturAI joIne bahu khuza thayA. "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana (4) kUkaDo - thoDA divasa pachI rAjAe rohakanI autpAtika buddhinI parIkSA karavA mATe te grAmINa lokonI pAse eka nAnAkaDA kUkaDAne mokalyo ane sAthe kahevaDAvyuM ke A kUkaDAne bIjA kUkaDAnI sAthe nahIM paNa ekalo ja rAkhIne laDI sake evo laDAyaka banAvIne pachI ahIM mokalI dejo. - rAjAnI A AjJA sAMbhaLIne grAmINa loko mUMjhAyA ane teo rohakanI pAse gayA ane rAjAnI AjJA viSenI vAta kahI saMbhaLAvI. grAmINa lokoe kahyuM - mehaka, ekalo kUkaDo koI divasa laDatA zIkhe nahIM. have karavuM zuM ? rohake kahyuM tame koI mUMjhAzo nahIM, eno upAya huM hamaNAM ja batAvuM chuM. ema kahIne teNe grAmINajanone kahyuM ke tame eka moTo ane majabUta arIso maMgAvIne, A kUkaDAne te arIsAnI sAme sakho eTale te dhIre dhIre laDatA zIkhI jaze. grAmINavAsIoe rohakanA kahevA mujaba divasamAM cAra pAMca vAra kUkaDAne pratidina arIsAnI sAme rAkhatA. kUkaDo potAnuM pratibiMba joIne tene potAno pratibaMdhI samajIne dhIre dhIre tenI sAthe laDavA mATe prayatna karavA lAgyo. thoDA divasomAM kUkaDo potAnA pratibiMbanI sAthe laDAI karatA zIkhI gayo. thoDA divaso bAda grAmINa lokoe te kUkaDAne rAjAne soMpI dIdho ane A kUkaDo ekalo laDI zake che tenI vigata batAvI. rAjA ekalA kUkaDAne arIsA sAthe laDato joI khUba ja khuza thayA ane rohakanI buddhi para ati prasanna thayA. (5) tala :- anya keTalAka divaso pachI pharI sajAne rohakanI buddhinI parIkSA karavAnuM mana thayuM. rohakanA gAmanA lokone rAjAe potAnA darabAramAM bolAvyA ane kahyuM - tamArI sAme ja talano Dhagalo che tene gaNyA vagara batAvo ke A DhagalAmAM keTalA tala che ? ane saMkhyA batAvavAmAM bahu vilaMba nahIM karavAno. rAjAnI vAta sAMbhaLIne grAmINa loko kiMkartavyamUDha banIne rohakanI pAse AvyA ane rAjAnI AjJA viSeno sarva vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. rohake kahyuM - tame rAjAnI pAse jaIne kaho - rAja ! ame gaNita zAstrI to nathI chatAM ApanI AjJA ziromAnya karIne A mahArAzimAM talanI saMkhyA keTalI che te ame Apane upamA dvArA batAvIzuM. A ujjayinI nagarInI upara AkAzamAM jeTalA tArA che eTalI ja saMkhyA A DhagalAmAM talonI che. grAmINajano harSAvita thaIne rAjAnI pAse gayA ane tyAM jaIne rohakanA kahevA mujaba tala viSe badhI vAta kahI saMbhaLAvI. rAjAjI sehakanI buddhi joIne manamAM ati khuza thayA. (6) vAlukA - koI eka divasa rAjAe pharI rohakanI parIkSA karavA mATe grAmINa lokone Adeza Apyo ke tamArA gAmanI AsapAsa bahu kiMmatI retI che tenuM eka doraDuM banAvIne mokalo. bicArA naTa loko gabharAyA ke retInuM doraDuM vaNI kema zakAya ? teo rohakanI pAse gayA ane rAjAno Adeza kahI saMbhaLAvyo. rohake grAmINavAsIone
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 kahyuM - tame rAjAnI pAse jaIne kaho ame sarva naTa chIe tevI nRtya kaLA tathA vAMsa para nAcavAnuM jANIe chIe. doraDuM banAvavAno dhaMdho amAro nathI to paNa ApazrIno Adeza che, tenuM pAlana karavuM e amAruM kartavya che. amArI Apane eka nama prArthanA che. jo ApanA bhaMDAramAMthI athavA ajAyaba gharamAMthI namUnArUpe jUnuM retInuM doraDuM hoya to te Apo. ame e namUno joIne retInuM doraDuM banAvIzuM ane ApanI sevAmAM mokalI ApIzuM. grAmINa loko rAjAnI pAse gayA. tyAM jaIne namatApUrvaka rohaka jema kahyuM hatuM ema ja kahyuM arthAt retInA doraDAno koI namUno hoya to ApavAnI mAgaNI karI. rohakanI camakAyukta buddhi joIne rAjA niruttara banI gayA. (9) hastI :- koI eka divase rAjAe pharI rohakanI parIkSA mATe grAmINa loko pAse eka vRddha maraNAsanna hAthI mokalyo ane kahevaDAvyuM ke A hAthInI barAbara sevA karo ane pratidina tenA samAcAra mane mokalatA raho paNa jyAre ya evuM kahevaDAvazo nahIM ke hAthI marI gayo. jo evo saMdezo tame kahevaDAvazo to tamane daMDa devAmAM Avaze. - A pramANe samAcAra AvavAthI grAmINaloko mUMjhAyA, teo tarata ja sehakanI pAse gayA ane rAjAnI AjJA kahI saMbhaLAvI, rohake zIgha teno upAya batAvyo - A hAthIne sAro sAro khorAka khavaDAvo pachI je kAMI thaze te huM saMbhALI laIza. grAmINa lokoe rohakanA kahevA mujaba hAthIne anukULa Ave evo sAro khorAka Apyo paraMtu hAthI te ja saginA marI gayo. grAmINaloko gabharAyA ke rAjAne have zuM javAba ApIzuM ? paraMtu rohake temane zIkhaDAvyuM e ja rIte grAmINavAsIoe rAjAne kahyuM - he naradeva ! Aja hAthI UThato nathI, besato nathI, khAto nathI, pIto nathI, zvAsa leto nathI. koIpaNa prakAranI ceSTA paNa karato nathI. ardha satathI ekadama niSkriya paDyo che. - rAjAe kupita thaIne kahyuM - to zuM hAthI marI gayo ? grAmINa lokoe kahyuM - prabhu ema ame zI rIte kahI zakIe ? evuM to Apa ja kahI zako cho. rAjA rohakanI caturAI para bahu ja khuza thayA. grAmavAsIo potAnA jAna bacAvIne saharSa pota potAnA ghare gayA. dhanya che ehakanI aupAtika buddhine ! (8) gaDakvA - ekavAra rAjAe rohakanI parIkSA karavA mATe grAmINa lokone eka saMdezo mokalyo ke tamArA gAmamAM susvAdu-zItala, pathya jaLatI pUrNa bharela kUvo che tene jema bane tema jaldIthI jaldI amAre tyAM mokalI do, nahI mokalo to temane daMDa devAmAM Avaze. sajAno A Adeza sAMbhaLIne loko ciMtAgrasta banIne rohakanI pAse gayA ane teno upAya pUchayo. bIjuM to ThIka kUvo koI divasa cAlIne bIje gAma jato. haze ? he buddhimAna ! Ano upAya Apa ja batAvI zakazo. 96 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana rohake kahyuM - rAjAnI pAse jaIne ema kaho ke amAro gAmaDAno kUvo svabhAvathI ja Daspoka che. e ekalo kyAM ya jato nathI. koInA para tene vizvAsa Avato nathI. mATe Apa tyAMnA eka kUvAne mokalo, jethI tenI sAthe amAro kUvo tyAM AvI jaze. rohakanA kahevA mujaba grAmINa lokoe rAjAne jaIne vAta karI ke amAro kavo ekko nahIM Ave, tyAMthI tamArA eka kUvAne mokalo to tenI sAthe amAro kUvo AvI jaze. rohakanI buddhi para rAjA prasanna thaI gayA. (9) vana-khaMDa :- thoDA divaso vyatIta thayA pachI rAjAe grAmINa lokone saMdezo kahevaDAvyo ke tamArA gAmamAM pUrva dizAmAM je vanakhaMDa che tene pazcima dizAmAM karI do. grAmINa loko ciMtAmagna banIne rohakanI pAse gayA ane rAjAnA AdezanI vAta karI. rohake aupAtika buddhi vaDe kahyuM - mahArAjane jaIne kaho ke Apa A gAmane ja pUrva dizAmAM vasAvI do eTale amAruM vanakhaMDa ApoApa pazcima dizAmAM AvI jaze.. grAmINa lokoe rohakanA kahevA mujaba mahArAjAne kahyuM - Apa A nagarane pUrva dizAmAM vasAvI do eTale amAruM vanakhaMDa svayaM pazcima dizAmAM AvI jaze. rAjAe kahyuM - A konI buddhino camakAra che ? grAmavAsIoe kahyuM - rohakanI buddhino camakAra che. rAjana rohakanI buddhi para atyaMta khuza thayA. (10) pArasa :- eka divasa rAjAe acAnaka naTa lokone AjJA karI ke tame loko agni vinA khIra pakAvIne ahIM mokalI do. naTa loko pharI herAna thaI gayA. sajA je je AjJA kare che te vAta ApaNI buddhimAM AvatI nathI. teo tarata ja rohaka pAse gayA. rohake potAnI pAtika buddhi dvArA tarata ja upAya batAvyo ke tame pahelA cokhAne pANImAM palALI do. ekadama narama thaI jAya pachI e cokhAne dUdhathI bharelI degaDImAM nAkhI do. emAM thoDIka sAkara nAMkhI do, pachI e degaDIne cUnAnA DhagalA para rAkhI do. cUnAnA DhagalAmAM thoDuMka pANI nAMkhI do jethI cUno garama thaI jaze. cUnAnI tIvra garamIthI khIra pAkI jaze, pachI rAjAne jaIne daI Avajo. grAmINa lokoe rohakanA kahevA mujaba khIra pakAvIne te degaDI rAjAne pahoMcADI dIdhI ane agni vagara khIra kevI rIte taiyAra karI te vAta rAjAne kahI saMbhaLAvI. sajA rohakanI alaukika buddhino camakAra sAMbhaLIne AnaMda vibhora banI gayA. (11) atiga - thoDA divasa pachI rAjAe rohakane potAnI pAse bolAvavA mATe mANasone mokalyA ane tenI zartA kahevaDAvI. zehaka jyAre mArI pAse Ave tyAre zukla pakSamAM na Ave, kRSNapakSamAM na Ave, divasanA nA Ave, saginA ne Ave, chAyAmAM na Ave, taDakAmAM na Ave, AkAzamArgathI na Ave, bhUmi para
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 3 cAlIne paNa na Ave, mArgathI na Ave, unmArgathI na Ave, snAna karIne na Ave, snAna karyA vagara paNa na Ave paraMtu rohakane rAjA pAse avazya AvavAnuM che. rAjAnI evI nirAlI AjJA sAMbhaLIne rohakanI pAse UbhelA mANasonA zvAsa addhara caDI gayA. sau vicAramAM paDI gayA ke AvI kaThina zarto zI rIte pUrI thaze ? paraMtu rohaka kAMI hAre ema na hato. rohake rAjadarabAramAM javAnI taiyArI karI. suavasara joIne rohake gaLA sudhI snAna karyuM, amAvasyA ane ekamanI saMdhimAM saMdhyA samaye, zira para cAraNInuM chatra dhAraNa karIne, bakarI para besIne gADInA paiDAnA cilAno rasto choDIne vacalA rastethI rAjAnI pAse gayo. rAjadarzana, devadarzana ane gurudarzane khAlI hAthe na javAya e nIti vacanane dhyAnamAM rAkhIne rohake hAthamAM eka mATInuM Dheku sAthe lIdhuM hatuM. rAjAnI sevAmAM pahoMcIne rohake yogya rIte vinayapUrvaka namaskAra karyA. pachI mATInuM Dheku rAjAnI samakSa rAkhI dIdhuM. rAjAe Azcaryacakita thaIne pUchayuM - A zuM che ? rohake namrabhAve uttara Apyo, deva ! Apa pRthvIpati cho eTale huM ApanA caraNe dharavA mATe pRthvI lAvyo chuM. prathama darzana ja evA prakAranuM mAMgalika vAna sAMbhaLIne rAjA ati pramudita thayA. rohakanI sAthe AvanAra grAmINa lokonI romarAya harSathI UbhI thaI gaI. rohake AjJAnuM pAlana karyuM tethI rAjAe grAmINa lokone mokalI dIdhA paNa rohakane potAnI pAse rAkhI lIdho. rAtre rAjAe rohakane potAnI pAse sUvaDAvyo. rAtrinA bIjA pahore rAjAe rohakane saMbodhana karIne kahyuM - rohaka ! tuM jAge che ke UMghe che ? roke javAba Apyo - jAguM chuM mahArAja. rAjAe pUchayuM - jAgIne tuM zuM vicAre che ? rohake kahyuM - huM vicAruM chuM ke bakarInA peTamAM goLa goLa lIMDIo kema banatI haze ? rohakanI Azcaryacakita vAta sAMbhaLIne rAjA paNa vicAramAM paDI gayA paNa rAjAne uttara sUjhyo nahIM. teNe pharI rohakane pUchayuM - jo tuM e javAba jANato ho to mane batAva. rohake kahyuM - deva ! bakarInA peTamAM saMvartaka nAmano vAyu vizeSa hoya che, tethI tenI lIMDIo goLa goLa banIne bahAra Ave che. ema kahIne thoDI vAramAM ja rohaka UMghI gayo. (12) patra :- rAtrinA trIjA pahore rAjAe kahyuM - rohaka ! jAge che ke UMghe che? rohake zIghra javAba Apyo - jAguM chuM svAmI ! rAjAe pharI kahyuM - rohaka ! tuM zuM vicAre che ? rohake kahyuM - huM ema vicAruM chuM ke pipaLAnA pAMdaDAnI DAMDalI moTI hoya ke tenI zikhA ? A vAta sAMbhaLIne rAjA saMzayamAM paDI gayA. pachI teNe rohakane pUchayuM - beTA tuM A viSe zuM jANe che ? rohake kahyuM - deva ! jyAM lagI zikhAno agrabhAga sUkAya na jAya tyAM sudhI banne tulya hoya che. pachI rAjA UMghI gayA ane rohaka paNa UMghI gayo. rAjAe koI anubhavIne pUchayuM - tyAre teNe kahyuM ke rohakanI vAta 40/7 hRda "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana sAcI che. (13) khisakolI :- rAtrino cotho prahara cAlato hato. te samaye acAnaka rAjAe rohakane pUchayuM - tuM jAge che ke UMghe che ? rohake kahyuM - jAguM chuM svAmI ! rAjAe kahyuM - tuM zuM vicAre che ! rohake kahyuM - huM vicAruM chuM ke khisakolInI pUMchaDI enA zarIrathI moTI haze ke nAnI ? rohakanI vAta sAMbhalIne rAjA khuda vicAramagna banI gayA. jyAre te koI nirNaya na karI zakyA tyAre teNe rohakane pUchayuM - beTA ! tuM A viSe zuM jANe che ? rohake kahyuM - deva khisakolInuM zarIra ane pUMcha banne barAbara hoya che. ema kahIne rohaka pharI UMghI gayo. (14) paMcapiyaro (pAMca pitA) :- rAtri vyatIta thaI gaI. sUryodayathI pahelA jyAre maMgala vAjiMtro vagADavAmAM AvyA tyAre rAjA jAgyA paraMtu rohaka gADha nidrAmAM sUto hato. rAjAe rohakane avAja dIdho paraMtu rohaka jAgyo nahIM. tethI rAjAe potAnI chaDI jarAka rohakanA zarIrane aDADI, tethI rohaka tarata ja jAgI gayo. rAjAe kutUhalapUrvaka pUchayuM - rohaka tuM zuM vicAra karato hato ? rohake kahyuM - huM vicArato hato ke Apane pitA keTalA che ? rohakanI vAta sAMbhaLIne rAjA cakkaramAM paDI gayA paraMtu tenI buddhi prabaLa hovAnA kAraNe krodhane zAMta karIne kahyuM - beTA ! tuM ja batAva ke huM keTalA pitAno putra chuM ? rohake kahyuM - mahArAja ! Apa pAMca pitAthI utpanna thayA cho. eka to vaizramaNathI kema ke Apa kubera samAna udAra cho. bIjA cAMDAlathI kema ke duzmano mATe Apa cAMDAla samAna krUra cho. trIjA dhobIthI, dhobI jema bhInA kapaDAne khUbha nIcovIne badhuM pANI temAMthI kADhI nAMkhe che e ja rIte Apa paNa dezadrohI ane rAjadrohInuM sarvasva lUMTI lo cho. cothA viMchIthI, jema viMchI DaMkha mArIne bIjAne pIDA pahoMcADe che e ja rIte mArA jevA nidrAdhIna bALakane chaDInA agrabhAgathI jagADIne viMchInI jema kaSTa pahoMcADyuM che. pAMcamA ApanA pitAzrI kema ke Apa ApanA pitA samAna nyAyapUrvaka prajAnuM pAlana karo cho. rohakanI uparyukta vAta sAMbhaLIne rAjA avAk banI gayA. prAtaHkALe zauyasnAnAdithI nivRtta thaIne rAjA potAnI mAtAne praNAma karavA mATe gayA. praNAma karIne rohake batAvelI pAMca pitAnI vAta teNe mAtAne kahI saMbhaLAvI ane pachI kahyuM - mAtAjI ! A vAta keTalI satya che ? rAjamAtAe kahyuM - putra ! vikArI IcchAthI jovuM e ja jo tArA saMskAranuM kAraNa hoya to evuM avazya banyuM che. jyAre tuM garbhamAM hato tyAre huM eka divasa kuberanI pUjA karavA mATe gaI hatI. kuberanI suMdara mUrtine joIne mArI bhAvanA vikRta thaI hatI, pAchA pharatI vakhate eka dhobI ane eka cAMDAla yuvakane joIne mArI bhAvanA vikRta thaI hatI. tyAra bAda ghara tarapha AvatI vakhate eka viMchI yugalane
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-67 thI 100 ti-kIDA karatAM joIne mArA manamAM paNa kaMIka vikArI bhAvanA utpanna thaI hatI. vastutaH to tArA janaka jagatu prasiddha eka ja pitA che. mAtA pAsethI sarva vAta jANIne, rohakanI autpAtika alaukika buddhino camakAra joIne, rAjA Azcaryacakita banI gayA. mAtAne praNAma karIne rAjA potAnI mahelamAM gayA ane rAjadarabArano samaya thavA para rAjA rAja siMhAsana para virAjita thayA. pachI prajAjanonI samakSa rohakane mukhyamaMtrInA pada para niyukta karI dIdho. A cauda udAharaNa rohakanI autpAtika buddhinA che. 0 have pachI zAstrakAra judI judI vyaktinA 27 udAharaNa autpAtika buddhinA Ape che. (1) bharatazilA :- pahelI gAcArI kahela bharata naTaputra rohakanI buddhinI parIkSAnA cauda deTAMto A 'bara sina' zabdamAM punaH saMkalana karI tene eka ja gaNela che. pachI bIjA chavvIsa dAMta navA kahyA che. (2) pratijJA/zad :- koI eka bhoLo gAmaDAno kheDUta potAnA gAmathI kAkaDInI gADI bharIne zaheramAM vecavA mATe gayo. nagaranA daravAjA pAse pahoMcatAM ja tene eka dhUta maLI gayo. teNe kheDUtane kahyuM - huM tamArI A badhI kAkaDI khAI jAuM to tuM mane zuM Ape ? kheDUte kahyuM - to huM tene eka evo moTo lADavo ApuM ke je daravAjAnI bahAra na jaI zake. bannenI zarta nakkI thaI gaI. pAse UbhelA lokone teNe sAkSImAM rAkhI lIdhA. dhUrta nAgarike pahelAM kheDUtanI dareka kAkaDI thoDI thoDI khAI lIdhI, kAkaDIne eThI karI nAMkhI pachI kahe, "lo bhAI meM tamArI badhI kAkaDI khAI lIdhI che." kheDUte kahyuM ema na cAle. tyAre nAgarika grAhakone bolAvI lAvyo. grAhakoe kahyuM badhI kAkaDI khAdhelI che mATe ame nahIM laIe. nAgarike kheDUtane kahyuM - mArI zarta pramANe tame mane lADu ApI do. pahelAe kahyuM - tane huM eka be, traNa, cAra, pAMca rUpiyA ApuM chevaTe vadhatAM vadhatAM so rUpiyA ApuM ema kahyuM paNa dhUrta nAgarika mAnyo nahIM, teNe kahyuM mane zad pramANe lADu ja joIe. kheDUte kahyuM - traNa divasamAM huM tamArI zarta pUrNa karIza. - traNa divasamAM kheDUte eka bIjA dhUtane zodhI lIdho. tenA kahevA mujaba kheDUte gAmamAMthI eka nAnakaDA lADavAnI kharIdI karI, pachI e lADavAne teNe nagaranA daravAjA pAse rAkhIne kahyuM - lADu! tuM daravAjAnI bahAra cAlyo jA. paNa lADavo tyAMthI khasyo nahIM. - kheDUte pUrva nAgarikane kahyuM - meM tamane daravAjAnI bahAra na jaI zake evo lADavo ApI dIdho che. sAkSImAM rahelA lokoe kahyuM - barAbara che. bannenI zata pUrNa thaI gaI. ahIM dhUrtanI aupAtika buddhithI kArya pUrNa thayuM. (3) vRkSa :- koI eka samaye thoDAka yAtriko eka sthAnathI bIjA sthAne jatAM rastAmAM eka saghana AMbAnA vRkSa nIce visAmo levA beThA. AMbAmAM pAkelI 100 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana kerIo joIne teonA moDhAmAM pANI AvI gayuM. teo kevI levAno upAya zodhavA lAgyA. AMbAnA vRkSa para vAMdarAo beThA hatA. tethI vRkSa para caDIne kerI levI muzkela hatI. AkharamAM eka autpAtika buddhimAne kahyuM - paththara laIne vAMdarAo tarapha pheMko. vAMdarAo caMcaLa ane nakala karanArA hoya che. tethI te paththaranA badale kerIo pheMkaze. tenI salAha pramANe karatAM vAMdarAo paththarone badale pAkI kerIo toDI toDIne teonI tarapha pheMkavA lAgyA. parikone to kerI ja joItI hatI. teoe peTa bharIne kerI khAdhI. pachI tyAMthI ravAnA thaI gayA. (4) khaDaga (vITI) :- rAjagRhanagaramAM prasenajita rAjAe potAnI nyAyapriyatA ane buddhibaLathI samasta zatruo para vijaya prApta karyo hato. te nikaMTaka rAjya karI rahyA hatA. te pratApI rAjAne ghaNA putro hatA. temAM eka zreNika nAmano rAjakumAra samasta rAjya guNothI yukta hato ane te rAjAno prema pAma hato. sajA pragaTa rUpe tenA para potAno prema pradarzita karatA na hatA. rAjAne Dara hato ke pitAno prema pAtra jANIne tenA bIjA bhAIo ISyavaza zreNikane mArI na nAMkhe tenI khamI zuM ? paraMtu zreNika buddhimAna hovA chatAM pitAno prema nahi maLavAthI manomana du:khI ane krodhita thaIne teNe ghara choDavAno nizcaya karyo. eka divasa te potAnI yojanA pramANe capacApa mahelathI nIkaLIne anya dezamAM javA mATe ravAnA thayo. cAlatAM cAlatAM benAtaTa nAmanA nagaramAM pahoMcyo ane koI vyApArInI dukAne visAmo levA beTho. te vyApArIne potAnA durbhAgyathI dhaMdho dareka prakAre baMdha thaI gayo hato paraMtu zreNika enI dukAne beTho ke tarata ja teno saMcita karelo mAla bahu UMcA bhAvathI vecAI gayo. videzathI vyApArIo rasto lAvyA hatA, te tene ala macamAM maLI gayA. evo aciMtya lAbha maLavAthI vyApArIe vicAryuM - Aje mane je lAbha maLyo che te A puNyavAna vyaktinA bhAgyathI maLyo che. e mArI dukAne AvIne beTho ke tarata ja mane lAbha maLI gayo. koI mahAna AtmA lAge che. vaLI te keTalo suMdara ane tejasvI dekhAya che ? AgalI rAtrinA zeThane svapna AvyuM hatuM ke potAnI putrInA lagna eka ratnAkara"nI sAthe thaI rahyA che. te ja divase zreNika tenI dukAna para jaIne beTho ane divasabhara zeThane puSkaLa lAbha thayo tethI zeThane lAgyuM ke A ja 'ranAkara' haze. manomana pramudita thaIne vyApArIe zreNikane pUchyuM - Apa ahIM konA gharamAM atithi banIne AvyA cho ? zreNike vinamabhAve mIThI bhASAmAM kahyuM - zrImAnuM ! huM Apano ja atithi che. evo mITho ane AtmIyatApUrNa uttara sAMbhalIne zeThanuM hRdaya prakRlita thaI gayuM. te bahu ja premathI zreNikane potAnA ghare laI gayo ane uttamottama vastra temaja bhojana AdithI teno satkAra karyo. teNe potAnA ghare ja rahevAnuM zreNikane kahyuM. zreNikane to tyAM ja rahevAnuM hatuM eTale te AnaMdapUrvaka rahevA lAgyo. zreNikanA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 101 puNathI zeThanI saMpattimAM dina pratidina vRddhi thavA lAgI tethI zeThanI pratiSThA vadhI gaI. A rIte keTalAka divaso vyatIta thaI gayA. zeThe dhIre dhIre vAtacIta karIne potAnI putrI naMdAnA lagna zubhadivase ane zubhadivase ane zubha muhUrte zreNikanI sAthe karI ApyA. zreNika svayugRhe potAnI panInI sAthe rahevA lAgyA. thoDA samaya bAda naMdAdevI garbhavatI banI ane yathAvidhi garbhanuM pAlana karavA lAgI. bIjI bAju rAjakumAra zreNika kahyA vagara cAlyA gayA hovAthI sajA prasenajita bahu ciMtAgrasta banI gayA. teNe cAre dizAmAM zreNikanI zodha karavA mATe mANasone mokalyA. thoDA divasa bAda zodha karatAM karatAM thoDAka mANaso benAtaTa AvyA. tyAM pahoMcatA teone zreNikanI khabara maLI jatAM teo zreNika pAse pahoMcI gayA ane zreNikane prArthanA karI ke mahArAjA ApanA viyogathI bahu ja duHkhI che, kRpA karIne Apa zIgha rAjagRha padhAro. zreNike rAjapuruSonI prArthanAno svIkAra karyo ane rAjagRha javA mATe nizcaya karyo. potAnI patnI naMdAne vAkepha karI. tenI saMmati laIne potAno vistRta pazciya lakhIne Apyo, pachI temaNe rAjagRha tarapha prasthAnA karyuM. rAjagRha pahoMcatA prasenajita rAjAe zreNikane rAjayapada ApyuM. A bAju naMdAnA garbhamAM devalokacI vIne AvelA jIvanA pucaprabhAvathI naMdA devIne eka dohada utpanna thayo. huM eka moTA hAthI para ArUDha thaIne dhanadAna tathA abhayadAna ApuM. evA tenA manamAM vicAro AvyA. pachI teNIe potAnA pitAne potAnI IcchA pUrNa karavA mATe prArthanA karI. pitAe saharSa potAnI putrIno dohada pUrNa karyo. samaya vItatAM savA nava mAse putraratnano janma thayo. pitAyo prAtaHkAlIna surya samAna tejasvI ane daze dizAone prakAzita karanAra bALakano janma mahotsava manAvyo. pachI dohadAnusAra tenuM nAma "abhayakumAra" rAkhyuM. te sukumAra bALaka dina pratidina vRddhi pAmavA lAgyo. samaya pasAra thavA para tene zALAe mokalyo. prAraMbhika jJAnathI laIne aneka zAstrano abhyAsa karIne 2 kaLAomAM te pravINa thayo. eka divasa akasmAta abhayakumAre tenI mAtAne pUchayuM - mA, mArA pitAjI koNa che ane te kyAM rahe che ? putranA A praznathI mAtAe tenA pitA viSenI sarva vAta karI ane zreNike lakhela vigatano patra paNa vaMcAvyo. mAtAnI vAta sAMbhaLIne temaja potAnA pitAe lakhelo paricaya ba vAMcIne teNe jANyuM ke mArA pitA rAjagRhanA rAjA che. te jANIne abhayakumArane ati prasannatA thaI. pachI teNe potAnI mAtAne kahyuM - mAtAjI ! Apa AjJA Apo to huM sAthIdArone laIne rAjagRha jAuM ? mAtAe kahyuM - jo tuM kahe to huM paNa tArI sAthe AvuM. abhayakumAre hA pADI tethI mAtA ane putra temaja sAthIdAro badhAM rAjagRha tarapha ravAnAM thayAM. cAlatAM cAlatAM teo rAgRha nagaranI bahAra pahocyA. potAnI mAtAne sAthIdAronI pAse eka suMdara sthAna para rAkhIne abhayakumAra nagaramAM gayo. tyAMnuM 102 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vAtAvaraNa kevuM haze ? rAjAjInA mane darzana kevI rIte thaze ? vagere vicAra karato karato te cAlyo jato hato. tyAM nagaranI aMdara eka jaLarahita kUvAnI AsapAsa mANasonI bhIDa dekhI. abhayakumAre koI eka vyakitane pUchayuM - badhA kUvAnA kAMThe zA mATe bhegA thayA cho ? teNe kahyuM pANI vagaranA A sUkA kUvAmAM amArA rAjAnI suvarNa mudrikA (vIMTI) paDI gaI che. rAjAe ghoSaNA karI che je koI mANasa kUvAmAM UtaryA vagara ane kuvAnA kAMThe ja UbhA rahIne potAnA hAthathI vIMTI kADhI Apaze tene mahArAja bahu suMdara pAritoSika Apaze paraMtu ahIM UbhelAomAMthI koIne paNa vIMTI kADhavAno upAya sUjhato nathI. abhayakumAre te ja kSaNe - jo tame mane anumati Apo to huM vIMTI kADhI ApuM. A vAta jANIne sajanA karmacArIoe abhayakumArane vIMTI kADhI ApavAno anurodha karyo. abhayakumAre sarvaprathama kUvAnA kAMThA para rahIne ekavAra vIMTIne barAbara joI lIdhI. tyArabbAda thoDeka dUra rahelA chANane te laI Avyo pachI kUvAmAM paDelI vIMTI para te chANa teNe nAMkhI dIdhuM. vIMTI chANamAM coMTI gaI. be cAra kalAka pachI chANa sukAI gayA bAda teNe kUvAmAM pANI bharAvyuM. kUvo pANIthI chalochala bharAI javAthI peluM sukAI gayeluM chANa upara AvatAM kUvAnA kAMThe UbhA rahIne teNe hAtha vaDe laI lIdhuM, pachI temAMthI sonAnI vIMTI kADhI lIdhI. tyAM UbhelA loko A yuvakanI kaLA joIne Azcaryacakita banI gayA. vIMTI bahAra nIkaLI gayAnA samAcAra rAjA sudhI pahoMcI gayA. rAjAe abhayakumArane rAjamahelamAM bolAvyo ane pUchayuM - beTA ! tuM koNa cho ? abhayakumAre rAjAnA hAthamAM vIMTI ApIne kahyuM - huM Apano putra chuM. rAjAe pUchyuM - kevI rIte ? tyAre abhayakumAre badho vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. e sAMbhaLIne sajA atyaMta khuza thayA. tarata ja teNe potAnA putrane vAtsalya ApIne mastaka para hAtha pheravyo ane pUchyuM - beTA ! tArI mAtA kyAM che ? puNe kahyuM te nagaranI bahAra mArA sAthIo sAthe che. abhayakumAranI vAta sAMbhaLIne rAjA khuda potAnA parijanonI sAthe saNI naMdAne levA mATe gayA. rAjA pahoMce tenI pahelA abhayakumAre saMpUrNa vRtAMta mAtAne kahI saMbhaLAvyo ane ema paNa kahyuM - rAjAjI khuda Apane rAjamahelamAM levA mATe paghAre che. e samAcAra sAMbhaLIne rANI naMdA khUba ja harSaghelI banI gaI. eTalAmAM mahArAjA zreNika tyAM AvI pahoMcyA. samagra janatA saNInA darzana karIne harSavibhora banI gaI. rAjAjI gaNIne utsAha ane samAroha pUrvaka atha vAjate gAjate rAjamahelamAM laI gayA. rAjAe autpAtika buddhinA dhaNI potAnA putra abhayakumArane maMtrIpade sthApita karyo. pacI loko AnaMda pUrvaka divaso vyatIta karavA lAgyA. (5) paTa :- eka samayanI vAta che. be vyakti koI sthaLe jaI rahI hatI. rastAmAM eka suMdara moTuM sarovara AvyuM. tenuM ThaMDu pANI joIne teone sarovaramAM snAna karavAnuM mana thayuM. baroe potapotAnAM vastro utArIne sarovaranA kAMThe rAkhI dIdhA. pachI snAna karavA mATe sarovaramAM gayA. sarovaramAM snAna karIne eka mANasa
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 jaldI bahAra AvI gayo. te potAnA sAthInI unanI kAMbaLI oDhIne cAlato thayo. jyAre bIjA mANase A dRzya joyuM tyAre teNe jorathI kahyuM - are ! tuM mArI kAMbaLI laIne kema bhAge che ? teNe bahu zora macAvyo paNa pelAe kAMI javAba na Apyo. kAMbaLIno mAlika sarovaranI bahAra nIkaLIne jaldI tenI pAchaLa doDyo 103 ane kahyuM - bhAI ! mArI kAMbaLI tuM mane ApI de paNa pelAe kAMbaLI ApI nahIM tethI paraspara jhagaDo vadhI gayo. aMte te jhagaDo nyAyAlayamAM gayo. bannee potapotAnI kAMbaLI mATenI vAta karI. kAMbaLI para koInuM nAma na hatuM temaja koI sAkSI na hovAthI nyAyAdhIzanI samajamAM AvyuM nahIM ke A kAMbaLI konI che. thoDIvAra vicArIne autpAtika buddhinA dhAraka evA nyAyAdhIze be kAMsakI maMgAvI. pachI bannenA mAthAnA vALa mANaso dvArA oLAvyA. ekanA mAthAmAMthI unanA rUMchaDA nIkaLyA. bIjAnA mastakamAMthI sUtaranA taMtu nIkaLyA. nyAyAdhIze jenA mastakamAMthI unanA rUMchaDA nIkaLyA tene unanI kAMbaLI ApI dIdhI ane je mANasa unanI kAMbaLI laI gayo hato tene daMDa Apyo. (6) saraTa (kAkIDo) :- ekavAra eka mANasa jaMgalamAM jaI rahyo hato. rastAmAM tene zauca javAnI hAjata thaI. te utAvaLamAM koI eka bilanA mukha para besI gayo. akasmAta tyAM eka kAkIDo Avyo, teNe potAnI pUMchaDI vaDe pelA mANasanA gudAnA bhAgano sparza karyo, pachI tarata ja te bilamAM ghUsI gayo. zauca beThelA mANasanA manamAM evo vahema paDyo ke kAkIDo adhomArgathI mArA zarIramAM praveza karI gayo che. e ciMtAmAM te dina-pratidina dUbaLo thavA lAgyo. teNe bahu ja upacAro karAvyA paNa badhA niSphaLa gayA. eka divasa te koI vaidhanI pAse gayo ane kahyuM - mAruM svAsthya dinapratidina bagaDI rahyuM che. Apa eno upAya batAvo jethI huM svastha banI jAuM vaidarAje tenI nADI tapAsI, dareka rIte tenA zarIrane tapAsyuM paraMtu koI bImArI pratIta na thaI. pachI vaidarAje pelA mANasane pUchyuM - tamane A bImArI kyAthI lAgu paDI che? teNe pahelethI chelle sudhI badhI vAta karI. vaidarAje jANI lIdhuM ke A mANasanI bImArInuM kAraNa bhrama che. chatAM vaidarAje rogIne kahyuM - tamArI bimArInuM kAraNa huM samajI gayo chuM. vaidarAjanI buddhi autpAtika hatI tethI teNe te vyaktinA rogano IlAja tarata ja zodhI kADhyo. vaidarAje kyAMkathI eka kAkIDo maMgAvyo. tene lAkSArasathI avalita karIne eka mATInA vAsaNamAM nAkhI dIdho. tyAra bAda rogIne virecanI auSadhi ApI. pachI teNe rogIne kahyuM - tamAre A mATInA vAsaNamAM zauca javAnuM che. pelA mANase temaja karyuM. vaidarAja te mATInA vAsaNane prakAzamAM lAvyA pachI teNe kahyuM - "juo bhAI ! tamArA peTamAMthI A kAkIDo nIkaLI gayo. pelA mANasane saMtoSa thaI gayo ke mArA peTamAM kAkIDo praveza karI gayo hato eTale ja huM bImAra raheto hato paNa vaidarAja hoMziyAra che. teNe kAkIDo kADhI Apyo. have AjathI mArI "naMdI" cUlikAsUtra sAnuvAda vivecana bImArI gaI. pachI te zIghra svastha ane nIrogI banI gayo. (7) kAka :- benAtaTa nagaramAM bhikSA levA mATe nIkaLelA jainamunino bauddha bhikSue upahAsa karatA kahyuM - munirAja ! tamArA arihaMta sarvajJa che ane tame enA saMtAna cho to batAvo A nagaramAM kAgaDA keTalA che ? 104 jaina muni bauddha bhikSunI dhUrtatA samajI gayA. tene zikSA devA mATe potAnI autpAtika buddhino prayoga karatA kahyuM - bhikSurAja ! A nagaramAM sATha hajAra kAgaDAo che. tame gaNI lo. jo ochA hoya to samajjo ke teo bahAragAma mahemAna thaIne gayA che ane jo adhika hoya to samajajo ke bahAragAmathI mahemAna thaIne ahIM AvyA che. jaina muninI buddhimattA joIne bauddha bhikSu zaramAIne tyAMthI cAlyA gayA. (8) uccAra-mala parIkSA :- eka vAra eka mANasa potAnI navaparaNetara suMdara patnInI sAthe koI sthaLe jaI rahyo hato. rastAmAM tene eka dhUrta maLyo. tenI sAthe vArtAlApa karatAM karatAM navavadhU te dhUrta para Asakta thaI gaI ane tenI sAthe javA mATe taiyAra thaI gaI. dhUrta kahevA lAgyo ke A mArI strI che. pachI baMneno jhagaDo zarU thaI gayo. aMtamAM vivAda karatAM karatAM teo nyAyAlayamAM pahoMcI gayA. nyAyAdhIzanI pAse jaIne jenI patnI hatI teNe kahyuM ke A mArI strI che. pelA dhUrte kahyuM ke A mArI strI che. banne jaNA pelI strI para potAno adhikAra batAvI rahyA hatA. bannenI vAta sAMbhaLIne nyAyAdhIze sau prathama traNeyane alaga alaga rAkhI dIdhA. tyArabAda jenI strI hatI tene nyAyAdhIze pUchyuM - kAle tame zuM khAdhuM hatuM ? pelI strInA patie kahyuM - kAle meM ane mArI patnI bannee talano lADavo khAdho hato. pachI nyAyAdhIze dhUrtane pUchyuM - kAle teM zuM khAdhuM hatuM ? teNe kahyuM - kAle meM judI judI vAnagI tala vagere khAdhI hatI. nyAyAdhIze pahelI strI ane dhUrta bannene virecana ApyuM pachI tapAsa karAvI to strInA maLamAM talanA dANA dekhAyA paraMtu dhUrtanA maLamAM tala dekhAyA nahIM. autpAtika buddhinA dhAska nyAyAdhIze nyAya karI Apyo ke A strI pelA puruSanI ja che. tethI tene tenI patnI soMpI dIdhI ane dhUrtane yogya daMDa Apyo. (9) gaja :- eka samayanI vAta che. koI eka rAjAne eka buddhimAna maMtrInI jarUra hatI. tethI te atizaya medhAvI tathA autpAtika buddhinA dhAka evI vyaktinI khoja karI rahyo hato. parIkSA karavA mATe rAjAe eka baLavAna hAthIne cAra rastA para bAMdhI dIdho. pachI ghoSaNA karAvI - je vyakti A hAthInuM vagara tole vajana karI deze, tene rAjA bahu moTuM InAma Apaze. A ghoSaNAne sAMbhaLIne koI eka mANase eka nAvane pANImAM taratI mUkI, pachI e nAva para pelA hAthIne caDAvI dIdho. pachI nAva pANImAM keTalI DUbI e tapAsa karIne teNe nAva para eka cihna karI lIdhuM. tyArabAda hAthIne nAvathI utArIne
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 105 106 "naMdI" cUlikAsUga * sAnuvAda vivecana teNe e nAvamAM paththara bharI dIdhA. cihna sudhI pANI AvI gayuM eTale eNe nAvamAMthI paththara kADhIne tenuM vajana karIne rAjAne batAvyuM ke hAthInuM vajana amuka pala parimANanuM che. rAjAe pUchayuM - tame kevI rIte jANuM ? pelA mANase hAthInuM vajana vagara tolAe je rIte karyuM te prakriyA rAjAne batAvI dIdhI. rAjA tenI prakriyA sAMbhaLIne khUba ja prasanna thayA ane te mANasane mukhyamaMtrInuM pada ApyuM. A te puruSanI autpAtika buddhinuM udAharaNa che. (10) ghayaNa-bhAMDa - koI eka rAjAnA darabAramAM eka mAMDa raheto hato. rAja tenA para bahu prema rAkhatA hatA. tethI te bahu moDhe caDI gayo hato. rAjA te moDhe caDAvelA bhAMDanI samakSa potAnI mahArANInI sadaiva prazaMsA karyA karatA ane kahetA ke mArI saNI bahu AjJAkArI che paraMtu bhAMDa rAjAne kaheto ke ApanI rANI svArthane khAtara ApazrInI AjJAnuM pAlana kare che. jo Apane vizvAsa na hoya to parIkSA karI lejo. sajAe bhAMDanA kahevA mujaba eka divasa gaNIne kahyuM - devI ! mArI IcchA bIjA lagna karavAnI che ane tenAthI jeNa thAya teno rAjyAbhiSeka karIza. rAjAnI vAta sAMbhaLIne gaNIe kahyuM - mahArAja Apa bhale bIjIvAra lagna karo paraMtu rAjyano adhikAra paraMparAgata pahelA ja rAjakumArane ApI zakAze. rAjAne bhAMDanI vAta yAda AvI tethI saNInI sAme smita karyuM. rANIe hAsyanuM kAraNa pUchayuM to rAjA jorathI hasyA. rANIe bIjIvAra, bIjIvAra rAjAne hasavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre rAjAe bhAMDe kahelI vAta karI batAvI. e sAMbhaLIne rANI krodhathI dhamadhamI UThI ane rAjAne kahyuM - bhAMDane deza parityAga karavAnI AjJA Apo. rAjAe rANInA kahevA mujaba bhAMDane deza parityAganI AjJA ApI. e vAta sAMbhaLIne bhAMDe ghaNA baghA jatA (joDA) bhegA karIne eka moTI gAMsaDI vALI. e gAMsaDI zira para laIne bhAMDa gaNInA bhavanamAM gayo. paheragIranI AjJA mAMgIne te saNInA darzanArya gayo. rANIe pUchayuM - A zira para gAMsaDImAM zuM lIdhuM che ? bhAMDe kahyuM - mAtAjI ! A gAMsaDImAM ghaNA jUtA lIdhA che. A jUtAne paherIne huM jeTalA dezamAM jaIza te dareka sthaLe huM Apano apayaza gAIza. mAMDanA mukhethI rANIe potAnA apayazanI vAta sAMbhaLIne bhAMDane deza parityAganI je AjJA ApI hatI te pAchI kheMcAvI lIdhI. pachI mAMDa pahelAnI jema rAjAnI sAthe AnaMdathI rahevA lAgyo. A bhAMDanI autpAtika buddhinuM udAharaNa che. (11) golaka-lAkhanI goLI - ekavAra koI eka bALake ramatAM ramatAM kutUhalavaza eka lAkhanI goLI nAkamAM nAkhI dIdhI. e goLI aMdara jaIne zvAsanADImAM phasAI gaI tethI te bALakane zvAsa levAmAM bahu takalIpha thavA lAgI. A rdazya joIne pelA bALakanA mAtA-pitA gabharAI gayA. teo banne doDIne eka sonIne bolAvI lAvyA. sonIe potAnI buddhithI eka bArIka loDhAnI saLInA agrabhAgane garama karIne sAvadhAnIpUrvaka bALakanA nAkamAM nAMkhI. garama saLInI sAthe te lAkhanI goLI coMTI gaI pachI teNe kheMcIne goLI bahAra kADhI. A suvarNakAranI autpAtika buddhinuM udAharaNa che. (12) khaMbha-thAMbhalo :- koI eka rAjAne buddhimAna maMtrInI jarUra hatI. buddhimAnanI parIkSA karavA mATe eka vizALa ane UMDA taLAvamAM eka UMco thAMbhalo khoDI dIdho. tyArapachI ghoSaNA karAvI ke je mANasa pANImAM UtaryA vagara kinArA para UbhA rahIne ja A thAMbhalAne rassIthI bAMdhI deze tene eka lAkha rUpiyA InAma ApavAmAM Avaze. A ghoSaNA sAMbhaLIne eka mANasa tyAM Avyo. teNe bIDuM jhaDapyuM ke huM kinArA para rahIne thAMbhalAne dorIthI bAMdhI daIza. pachI teNe kinArA para eka UMDI thAMbhalo khoDyo, tenA para dorIno eka cheDo majabUta bAMdhyo. pachI bIjo cheDo laIne taLAvanI cAre bAju pharato gayo. jema jema pharato gayo tema tema taLAvamAM rahelo thAMbhalo baMdhAto gayo. A samAcAra rAjapuruSoe rAjAne ApyA. rAjA tenI buddhi para khuza thayA. rAjAe tene eka lAkha rUpiyA InAma ApIne maMtrI pada para sthApita karyo. A te vyaktinI autpAtika buddhinuM udAharaNa che. (13) zullaka * ghaNA varSo pahelAnI eka vAta che. koI eka gAmamAM eka saMnyAsiNI rahetI hatI. tene potAnA AcAra vicArano bahu garva hato. eka vAra rAjasabhAmAM jaIne teNIe kahyuM - mahArAja ! A nagaramAM koI evo mANasa che ke mane parAsta karI zake ? saMnyAsiNInI abhimAna yukta vAta sAMbhaLIne rAjAe tarata ja nagaramAM ghoSaNA karAvI dIdhI ke je koI A saMnyAsiNIne parAsta karaze tene rAjA sAruM pAritoSika Apaze. ghoSaNA sAMbhaLIne nagaranA koI loko na AvyA paraMtu eka kSullaka sabhAmAM Avyo. teNe kahyuM - mahArAja ! huM e saMnyAsiNIne parAsta karI daIza. rAjAe kSullakane AjJA ApI. saMnyAsiNI kSullakane joIne hasI paDI ane bolI A muMDita mArI sAthe zuM mukAbalo karI zakaze ? kSullaka gaMbhIra hato. te saMnyAsiNInI dhUrtatAne samajI gayo tethI kSullake parivrAjikAne kahyuM - huM jema karuM tema tamAre karavAnuM. jo ema nahIM karo to tame parAsta banI jazo. parivrAjikAe kahyuM - e vAta mane maMjura che. samAjano samakSa kSallake potAnA kapaDAM utArIne pasviAjiAne oDhADI dIdhA pachI kahyuM - have tame paNa tamArA kapaDA utArIne mArI para pheMkI do. padmiAjikA sabhA samakSa kapaDAM utArI na zakI tethI te parAsta thaIne tyAMthI cAlI gaI. A kSullakanI aupAtika buddhinuM udAharaNa che. (14) mArga : eka puruSa potAnI patnInI sAthe rathamAM besIne bIje gAma jaI rahyo hato. rastAmAM eka jagyAe stha Ubho khAvIne tenI patnI laghuzaMkA nivAraNa mATe koI jhADanI pAchaLa gaI. pelo puruSa jyAM hato tyAM eka vRkSa para koI vyaMtarI rahetI hatI. te vaMtarI pelA puruSa para mohita thaI gaI. teNe tarata ja pelI strInuM rUpa dhAraNa karyuM ane rathamAM AvIne besI gaI. pachI teNIe ratha cAlu
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-67 thI 100 103 karavAnuM kahyuM. ratha ravAnA thayo tyArapachI pelI strI laghuzaMkA tivArIne AvI to stha cAlato thaI gayo hato. paraMtu pelI strI tIvra gatie cAlIne ratha pAse pahoMcI gaI, tene joIne rathamAM beThelI pelI strIe kahyuM - je bAI cAlI AvI che e vyaMtarI che, teNe mArA jevuM rUpa dhAraNa karyuM che mATe tame stha zIgha calAvo. pelA puruSe rathanI gati vadhArI to paNa pelI strI ratha pAse doDatI doDatI AvI ane raDatI raDatI kahevA lAgI, he svAmI ! tame racate roko ApanI pAse je strI beThI che te yaMtarI che. enI vAta sAMbhaLIne pelo puruSa eka najare jovA lAgyo. te samajI na zakyo ke AmAM mArI patnI koNa che. paNa teNe rathanI gati dhImI karI nAkhI. eTalAmAM gAma AvyuM banne strIono jhagaDo grAmapaMcAyatamAM pahoMcyo. nyAyAdhIza bannenI vAta sAMbhaLIne potAnI buddhithI banne strIone tenA patithI dUra dUra ekane DAbI bAju ane bIjIne jamaNI bAju UbhI rAkhI dIdhI pachI kahyuM - je strI pahelAM A puruSane aDaze tene e puruSanI patnI mAnavAmAM Avaze. nyAyAdhIzanI vAta sAMbhaLIne asalI strI doDIne patine aDavA jAya tenI pahelA vaMtarIe vaikriya zakita dvArA potAnA sthAnethI lAMbA hAtha banAvIne pelA puruSane aDI gaI. nyAyAdhIza teNInA lAMbA hAtha joIne samajI gayo ke A strI ja vyaMtarI che. pachI teNe asalI strI tenA patine soMpI dIdhI ane vyaMtarIne bhagADI mUkI. A che nyAyAdhIzanI autpAtika buddhinuM udAharaNa. (15) strI :- eka vakhata mULadeva ane puMDarIka banne mitro anya sthaLe jaI rahyA hatAM. e ja mArgamAM koI bIjo puruSa potAnI patnInI sAthe jaI rahyo hato. paMDarIka te strIne joIne tenA para mohita thaI gayo. pachI potAnA mitra mULadevane teNe kahyuM - jo A strI mane maLaze to ja huM jIvita rahIza anyathA mAruM mRtyu nizcita che, tyAre kAmAsakta puMDarIkane mULadeve kahyuM - tuM Atura na bana. huM eka evo upAya karIza jethI te strI tane maLI jaze. mULadeve puMDarIkane eka vanakuMjamAM besADI dIdho. pachI te peluM yugala cAlyuM jatuM hatuM tyAM gayo. tyAM jaIne mULadeve pelA puruSane kahyuM - atyAre huM eka musIbatamAM AvI gayo chuM. A bAjunI jhADImAM mArI patnIe bALakane janma Apyo che tene jovA mATe ApanI strIne thoDIvAra mokalo. pelA puruSe dayA lAvIne potAnI patnIne thoDIvAra mATe mULadevanI sAthe mokalI. mULadeve kahyuM - A vanakuMjamAM mArI patnI che tyAM tuM jA. pelI patnI vanakuMjamAM gaI to teNIe puMDarIkane joyo tethI teNI tarata ja tyAMthI pAchI pharI ane mULadevane hasatA hasatA kahetI gaI "Apane vadhAI, bahu suMdara bALakano janma thayo che ho" A kaTAkSa sAMbhaLIne mULadeva zaramAI gayo. pelI strI tenA pati pAse cAlI gaI ane mULadeva tyAMthI bhAgI gayo. A che mULadeva ane pelI strInI aupAtika buddhinuM udAharaNa. (16) patiH- koI eka gAmamAM be bhAIo rahetA hatA. te bonI patnI eka 108 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana ja hatI. tenI patnI bahu catura hatI. e kyAre ya koIne khabara paDavA detI na hatI ke bo patimAMthI eka para tene adhika anurAga che. loko vAraMvAra tenI prazaMsA karatA hatA. dhIre dhIre A vAta rAjAnA kAna sudhI pahoMcI gaI. rAjAe vismita thaIne maMtrIne kahyuM - A vAta sAcI che? maMtrIe kahyuM - mahArAja! evuM banI zake nahIM. e strIne be mAMthI eka para vadhAre anurAga haze ja. rAjAe kahyuM - e kema jANI zakAya? maMtrIe kahyuM - huM teno upAya karIza, jethI jANavA maLI jaze. eka divasa maMtrIe pelI strI para eka saMdeza lakhIne mokalyo - tuM tArA bo patine judA judA gAma mokalI de. ekane pUrvadizAmAM ane bIjAne pazcima dizAmAM mokalaje paNa sAMje banne ghare AvI javA joIe. pelI patnIe jenA para ocho anarAga hato tene pUrva dizAmAM mokalyo ane jenA para adhika paNa hato tene pazcima dizAmAM mokalyo. jene pUrva dizAmAM mokalyo hato tene jatAM ane AvatAM bo vakhata sUryano tApa sAme raho jethI tene kaSTa paDyuM. jene pazcimadizAmAM mokalyo hato tene jatAM ane AvatAM sUrya pITha pAchaLa rahyo tethI jarAya kaSTa na paDyuM. sAMje teo banne ghare AvI gayA. maMtrIe rAjAne kahyuM - pelI strIne pazcima tarapha janAra pati para adhika prema che. rAjAne kahyuM - e vAta mane mAnavAmAM AvatI nathI. ApaNe ja ekane pUrva tarapha ane bIjAne pazcima tarapha javAnuM kahyuM hatuM. A vAta barAbara nathI. maMtrIe bIjo upAya zodhyo. eka divasa pharI maMtrIe pelI patnI para saMdezo mokalyo ke tuM tArA banne patine Aje eka ja samaye pUrva ane pazcima dizAmAM mokalaje. patnIe pUrvavata karyuM. thoDIvAra pachI maMtrIe pelI patnI pAse be mANaso mokalyA. teoe AvIne kahyuM - tamArA banne patinA zarIramAM koI vyAdhi thayo che mATe tame prathama parvadizAmAM jAo. pelI patnIe kahyuM - pUrva dizAmAM janAra mArA pati sadAya bImAra ja hoya che, enI pAse javA karatA ane pazcima dizAmAM gayelA mArA pati pAse javA do. teNI pazcima dizAmAM ja gaI. pachI maMtrIe rAjAne sarva vAta karIne nivedana karyuM. rAjA maMtrInI vAta sAMbhaLIne atyaMta khuza thayA. maMtrInI otpAtika buddhinuM A udAharaNa che. (13) :- koI eka nagaramAM eka vyApArI raheto hato. tene be panI hatI. eka strIne eka putra hato. bIjI strI vaMdhyA hatI paraMtu te paNa bALaka para atyaMta prema rAkhatI hatI. tethI bALakane khabara na paDI ke mArI asalI mAtA koNa che. eka vAra vyApArI bArI patnI tathA bALakane laIne paradeza javA nIkaLyo. rastAmAM tenuM mRtyu thaI gayuM. tyArabAda banne strIo putra mATe vivAda karavA lAgI. eka kahe ke A dIkaro mAro che tethI gharanI sarva saMpattinI huM mAlika thaIza. bIjI kahe dIkaro mAro che tethI patinI sarva saMpatti para mAro hakka raheze. vAta vAtamAM jhagaDo baha vadhI gayo. chevaTe banne strIo nyAyAlayamAM pahoMcI gaI. teoe nyAyAdhIzane potAnI vAta karI. nyAyAdhIza ciMtAmAM paDI gayA ke A bALakanI asalI mAtA koNa haze ?
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-67 thI 100 109 nyAyAdhIze prathama karmacArIone kahyuM - tame A banne strIonA ghare jaIne tenI saMpattino sarakho bhAga pADI do pachI A bALakane charIthI kApIne bannene arpo adha ApI do. nyAyAdhIzano A Adeza sAMbhaLIne eka strI mauna rahI paraMtu bIjI strInuM hRdaya viMdhAI gayuM. teNIe kakaLatA hRdaye kahyuM - sAheba A bALaka pelI strIno che tene ApI do mArA dhaNInI badhI saMpatti paNa tene ApI do. huM daddhi rahIza paNa A bALakane jIvita joIne AnaMdapUrvaka divaso vyatIta karIza. nyAyAdhIze pelI strInuM duHkhita hRdaya joIne jANI lIdhuM ke bALakanI asalI mAtA A ja che, mATe te dhanasaMpatti jatI karIne paNa potAnA bALakane jIvita rAkhavA Icche che. pachI nyAyAdhIza dIkaro tathA vyApArInI saMpatti badhI asalI mAtAne suprata karI ane vaMdhyA strIne tenI dhUrtatA mATe kAMI ApyuM nahIM. A che nyAyAdhIzanI tpAtika buddhinuM udAharaNa. (18) madhapUDo - eka gAmamAM eka vaNakara raheto hato. tenI patnInuM AyaraNa sAruM na hatuM. eka vakhata vaNakara koI anya gAma gayo, pAchaLathI tenI patnIe koI anya puruSanI sAthe khoTo saMbaMdha bAMdhI dIdho. panI anya puruSanI sAthe jyAM gaI hatI tyAM teNe jALa bichAvelA vRkSanI madhyamAM eka madhapUDo joyo paraMtu tenA tarapha teNIe bahu dhyAna ApyuM nahIM ane te potAnA ghare cAlI gaI. teno pati paNa bahAragAmathI ghare AvI gayo hato. ekavAra vaNakara madha levA mATe bajAramAM jato hato paNa tenI patnIe kahyuM - tame madha levA bajAramAM zA mATe jAo cho ? meM A bAjumAM rahelI vRkSanI saghanA jhADImAM eka moTo madhapUDo joyo che, cAlo tamane batAvuM. ema kahIne teNI potAnA patine pelA jALa bichAvelA vRkSanI pAse laI gaI paNa tyAM tene madhapUDo dekhAyo nahIM tethI te saghana vRkSanI jhADImAM tenA patine laI gaI, AgalA divase jayAM teNIe anAcAranuM sevana karyuM hatuM tyAM moTo madhapUDo hato. patie tenI aupAtika buddhithI jANI lIdhuM ke mArI patnI A sthAna para nirarthaka ahIM AvI na zake nizcaya te koI anya puruSa sAthe durAcAnuM sevana karatI haze. ' (19) mudrAo :- koI eka nagaramAM eka brAhmaNa raheto hato. te satyavAdI hato. janatAmAM evI chApa hatI ke A purohitane tyAM thApaNa rAkhavAmAM Ave to te game teTalo samaya vyatIta thaI gayo hoya to paNa pAchI Ape che. A vAta sAMbhaLIne eka garIba bhIkhArI potAnI hajAra sonAmahora eka vAMsaLImAM bharIne purohitanA ghare Avyo ane teNe purohitane potAnI thApaNa sAcavavAnuM kahyuM. purohite te vAMsaLIne sAcavIne mUkI dIdhI. bhIkhArI tyAMthI dezAMtara cAlyo gayo. ghaNo samaya vyatIta thavA para te garIba bhikhArI potAnA svaghare Avyo ane purohita pAse potAnI thApaNa levA gayo. paraMtu purohite kahyuM - huM tArI vAMsaLI viSe kaMI jANato nathI. tuM koNa che ? kyAMthI Avyo che ? tArI thApaNa mAre tyAM che ja nahIM, ema kahIne bhIkhArIne tyAMthI teNe 110 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana svAnA karyo. bhikhArIne potAnI saMpatti na maLavAthI te pAgala banI gayo. gAmamAM te cAre bAju pharatAM pharatAM bolyA karato hato ke "hajAra sonAmahoranI vAMsaLI." vAraMvAra A zabdano ja uccAra karato hato. eka divasa te garIbe maMtrIne rastAmAM jatAM joyA ane kahyuM - purohitajI mArI hajAra rUpiyAnI vAMsaLI tamAre tyAM thApaNa rUpe rAkhI che te pAchI Apone ? A vAta sAMbhaLIne maMtrIne dayA AvI, teNe pelA bhikhArInI vAta rAjAne karI. rAjAe purohitane bolAvIne kahyuM - pelA bhikhArInI thApaNa tuM pAchI ApI de. purohite kahyuM - mArA ghare bhikhArInI thApaNa che ja nahIM. ema kahIne te tyAMthI cAlyo gayo. pachI rAjAe bhikhArIne ekAMtamAM bolAvyo ane kahyuM - teM thApaNa kharekhara purohitane tyAM rAkhI che ? bhikhArIe divasa, tithi, muhUrta, coghaDIyuM temaja sAthIdAronI hAjarI vagere batAvyuM. eka divase rAjAe pharI purohitane bolAvyo. rAjA tenI sAthe ramata gamatamAM magna banI gayA pachI ramatAM ramatAM eka bIjAe vIMTI badalAvI lIdhI. pachI potAnA guptacarane rAjAe kahyuM - tame A vIMTI laIne purohitanA ghera jAo ane tenI patnIne purohitanI vIMTI batAvIne kaho ke purohita mane pelA bhikhArInI eka hajAra sonAmahoranI vAMsaLI ApavAnuM kahyuM che. vIMTInI sAkSI joIne purohitanI patnIe pelA bhikhArInI thApaNa rAjAnA karmacArIone ApI dIdhI. karmacArIoe rAjAne bhikhArInI vAMsaLI ApIne sarva vRttAMta kahyo. rAjAe ghaNI vAMsaLInI vacce pelA bhikhArInI vAMsaLI paNa rAkhI dIdhI. rAjAe purohita tathA bhikhArI bone potAnI beThakamAM besADyA. bhikhArI vAMsaLInA DhagalAmAM potAnI vAMsaLIne joIne atyaMta khuza thayo. pachI rAjAne teNe kahyuM - mahArAja ! A AkRtivALI mArI vAMsaLI che. rAjAe premathI tenI vAMsaLI tene ApI dIdhI. vAMsaLI maLI javAthI bhikhArInuM pAgalapaNuM cAlyuM gayuM. rAjAe potAnI pAtika buddhi vaDe purohita pAsethI thApaNa meLavIne purohitane yathA yogya daMDa Apyo. (20) aMka - eka vakhata koI mANase eka zAhukAne eka hajAra rUpiyAnI vAMsaLI thApaNa rUpe ApI. pachI te dezAMtara pharavA gayo. tenA gayA pachI zAhukAre vAMsaLI nIce eka kANuM karIne hajAra rUpiyA kADhI lIdhA temAM khoTA rUpiyA bharIne teNe vAMsaLInI silAI karI lIdhI. thoDA samaya pachI vAMsaLIno mAlika potAnA ghare AvIne zAhukAra pAse vAMsaLI levA gayo. zAhakAre tenI vAMsaLI ApI dIdhI. te laIne vAMsaLIno mAlika potAnA ghare gayo. tyAM jaIne joyuM to vAMsaLImAMthI khoTA rUpiyA nIkaLyAM. jo joIne pelo mANasa gabharAyo. pachI te nyAyAdhIza pAse gayo ane vAMsaLI mAMhenA khoTA rUpiyA viSenI vAta karI. - nyAyAdhIze tene pUchayuM- tArI vAMsaLImAM keTalA rUpiyA hatA. teNe kahyuM eka hajAra hatAM. nyAyAdhIze khoTA rUpiyA temAMthI kADhIne sAcA rUpiyA bhaya paNa pAMca
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 111 11. dasa rUpiyA vAMsaLImAM samAyA nahIM kemake vAMsaLIne kApIne silAI karI hatI. te joIne nyAyAdhIze anumAna karyuM ke kharekhara zAhUkAre A vAMsaLI kApIne sAcA rUpiyA laIne khoTA bharI dIdhA che. pachI nyAyAdhIze zAhukArane bolAvIne kahyuM - A mANasanA teM hajAra rUpiyA laI lIdhA che te pAchA daI de nahIMtara tane daMDe devAmAM Avaze. zAhukAre daMDathI DarIne eka hajAra rUpiyA vAMsaLInA mAlikane ApI dIdhA. A che nyAyAdhIzanI autpAtika buddhinuM udAharaNa. (ra1) nANaka - eka mANase eka zeThane tyAM eka hajAra suvarNamahoronI bharelI thelI aMkita karIne thApaNa rUpe rAkhIne te dezAMtara gayo. thoDo samaya vItyA bAda zeThe te thelImAMthI sonAnI mahoro kADhI lIdhI ane temAM nakalI mahoro bharIne thelIne sIvI lIdhI. keTalAka varSo pachI thelIno mAlika zeThanI pAse Avyo. teNe potAnI thelI mAMgI. zeThe tenA nAmavALI thelI tene ApI. te potAnI thelI laIne ghera gayo. ghera jaIne mahoronI tapAsa karI to asalI mahorone badale nakalI mahoro nIkaLI. tarata ja te zeThanI pAse gayo ane kahyuM - zeThajI ! A thelImAM mArI asalI mahorone badale nakalI mahoro che. zeThe kahyuM - huM asalI nakalI kaMI jANato nathI. meM to tamArI thelI jevI hatI evI pAchI ApI che. tenI asalI sonAmahora nahIM maLatA te nyAyAlayamAM gayo. nyAyAdhIzane teNe potAnI thelI viSe vAta karI. nyAyAdhIze zeThane tathA thelInA mAlikane bolAvyA. vyAyAdhIze thelInA mAlikane pUchayuM - tame keTalA varSa pahelA zeThane tyAM thelI sakhI hatI ? teNe potAnAM varSa ane divaso batAvI dIdhA. mahoronI tapAsa karatAM khyAla Avyo ke te mahoro to navI tAjetaramAM banI hatI. nyAyAdhIze samajI lIdhuM ke mahoro badalAI gayela che. teoe zeThane bolAvIne kahyuM - zeThajI ! A mahoro kharekhara tamAre tyAM badalAI gaI che mATe sAcI mahoro tene ApI do, nahIMtara tamane daMDa devAmAM Avaze. zeThe pelA mANasanI sAcI mahora pAchI ApI dIdhI. A che nyAyAdhIzanI autpAtika buddhinuM udAharaNa. (22) sonAmahora - koI eka mANasa roka saMnyAsIne tyAM eka hajAra sonAmahoranI thApaNa rAkhIne videza gayo. thoDA samaya bAda potAnA ghare AvIne pachI te saMnyAsI pAse potAnI thApaNa levA gayo. pelo saMnyAsI Aje daIza, kAle daIza ema kaheto, paNa tenI thApaNa Apato nahIM. pelo mANasa ciMtAmAM raheto ke A saMnyAsI pAsethI mArI thApaNa kevI rIte kaDhAvavI. saMyogavaza eka divasa tene eka jugArI maLyo. vAtacIta karatAM karatAM teNe potAnI sonAmahora viSe vAta karI. gArIe kahyuM - huM tamArI sonAmahora tenI pAsethI kaDhAvI ApIza. pachI te kaMIka saMketa karIne cAlyo gayo. bIjA divase jugArI gerU raMganA kapaDA paherIne saMnyAsIno veza dhAraNa karIne pelA bhikSunI pAse gayo. tyAM jaIne teNe bhikSane kahyuM - mArI pAse thoDIka sonAnI khIMTIo che te Apa mArI thApaNa rUpe rAkho. huM videzathI AvIne pAchI laI jaIza. Apa satyavAdI naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana mahAtmA cho eTale huM ApanI pAse mArI A thApaNa rAkhavA IcchuM chuM. evI vAta karatA hatA tyAM pelA mANase gArInA saMketAnusAra saMnyAsI pAse AvIne kahyuM - mahAtmAjI mArI hajAra sonAmahoranI thelI mane Apo mAre Aje joIe che. bhikSa raeNlI sonAnI khIMTIonA lobha ane saMnyAsI pAse apayaza na kelAyA ATalA khAtara gharamAM jaIne hajAra sonAmahoranI thelI laI Avyo ane thelInA mAlikane teNe ApI dIdhI. tyArabAda vezadhArI saMnyAsIe pelA bhikSane kahyuM - thoDIvAra khamo, mAre eka jarUrI kAma mATe atyAre javuM paDaze. huM mAruM kAma karIne pachI A sonAnI khIMTIo Apane tyAM mukavA AvIza. ema kahIne vepadhArI saMnyAsI tyAMthI cAlyo gayo. veSadhArI saMnyAsI jugArInI aupAtika buddhinA kAraNe pelAnI hajAra sonAmahora maLI gaI. (23) ceTakanidhAna :- eka gAmamAM be mitro rahetA hatA. paraspara banneno gADha prema hato. eka vAra bo mitro gAmanI bahAra jaMgalamAM gayA. tyAM eka jhADa nIce beThA hatA. ociMtAnI teonI najara eka khADA para paDI. tyAM teoe suvarNathI bharela eka caru joyo. bannee khADo khodIne caru bahAra kADhayo. teo bo kahevA lAgyA ke ApaNe kevA bhAgyazALI chIe ke ApaNane acAnaka puSkaLa ghana maLI gayuM. paNa eka mAyAvI mitre kahyuM - ApaNe A dhanane Aje ahIM ja dATI daIe. kAle zubha divasa ane zubha nakSatra che mATe ApaNe banne kAle ahIM AvIne A dhana laI jaIzuM. pelo mitra saraLa hato. teNe kahyuM- bhale. pachI banne mitro dhana dATIne potAnA ghare gayA. mAyAvI mitra te ja rAtanA jaMgalamAM jyAM dhana doryuM hatuM tyAM gayo. teNe khADo khodIne badhuM ghana kADhI lIdhuM ane caTamAM kolasA bharIne pharI tyAM dATI dIdho. badhuM dhana laIne potAnA gharamAM mUkI dIdhuM. bIjA divase banne mitro maLIne jaMgalamAM dhana levA gayA, khADo khodIne ya kADhayo to aMdarathI kolasA nIkaLyAM. kapaTI mitra kolasAne joIne chAtIphATa rudana karavA lAgyo ane bolavA lAgyo ApaNe kevA kamanasIba ? deve ApaNane dravya ApyuM ane pAchuM chInavI lIdhuM. ema vAraMvAra kaheto kaheto jINI najare te saraLa mitra sAmu joto hato. saraLa mitre kahyuM - Ama rovAthI dhana nahIM maLe. saraLa mitra samajI gayo hato ke A kapaTIe ja dhana kADhIne emAM kolasA bharI dIdhA che. chatAM tene samajAvIne banne potapotAnA ghare gayA. thoDA divasa pachI saraLa mitre kapaTI mitranI eka mUrti banAvI. pachI e mUrti potAnA ghare rAkhI. tyArabAda teNe be vAMdarA pALyA. pachI e vAMdarAone khAvA yogya padArthonI thelI mUrtinA mastaka para, khaMbhA para, hAtha para, paga para rAkhI deto hato. vAMdarAo mUrti parathI potAno khorAka khAIne te pratimA para nAca-kUda vagere kriyA karatA hatA. e pratimAnI sakalathI banne vAMdarAo jANItA thaI gayA. eka divasa tahevAranA divase saraLa mie kapaTI milana no dIkarAne jamavAnuM kahyuM. kapaTI mie tenuM AmaMtraNa svIkArIne banne dIkarAone tenA ghare jamavA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 113 mokalyA. saraLa mitre bannene khUba premathI jamADyA pachI anya sthAna para sukhapUrvaka saMtADI dIdhA. sAMjano samaya thatAM kapaTI mitra potAnA banne bALakone levA mATe Avyo, tene Avato joIne bhoLA mitre je jagyAe pelAnI mUrti rAkhI hatI e tyAMthI laI lIdhI ane e ja jagyAe zesaMjI pAtharIne tene tyAM besADyo. pachI gharamAM jaIne bo vAMdarAone teNe chUTA karyA. banne vAMdarAo sIdhA kapaTI mitranA mastaka para, hAtha para, pITha para, paga para caDIne mastI karavA lAgyA. kapaTI mitre kahyuM - A vAMdarAo mArA para atyaMta prema kema kare che ? saraLa mitre kahyuM - e bo ApanA puNo che. mArA ghera AvIne jamyA pachI e banne vAMdarAo banI gayA che. e ApanA putro hovAthI paricita che mATe ApanA zarIra para nAca-kUda kare che. mAyAvIe kahyuM - zuM manuSya paNa vAMdasa banI zake ? bhoLA mitre kahyuM - je suvarNa kolasA banI zake to mANasa paNa vAMdarA banI zake che. | mAyAvIe vicAryuM ke mArA A bhoLA mitrane mArI cAlanI khabara paDI gaI che. jo huM zora macAvIza to te rAjAne kahI deze. rAjA mane pakaDI leze, daMDa karaze, badhuM dhana laI jaze ane mArA dIkarAo paNa pharI manuSya nahIM thAya. ema vicArIne teNe potAnA mitrane badhI satya vAta karI dIdhI ane dhanano ardho bhAga paNa tene ApI dIdho. saraLa mitre banne vAMdarAone gharamAM jaIne bAMdhI dIdhA ane je sthaLe kapaTI mitranA be putro rAkhyA hatA tyAMthI lAvIne tene soMpI dIdhA. A saraLa mitranI tpAtika buddhinuM udAharaNa che. (24) zikSA-dhanurveda - koI eka gAmamAM eka mANasa dhanuSya vidhAmAM bahu nipuNa hato. eka vakhata cAlatAM cAlatAM te koI eka zaheramAM pahoMcyo. tyAMnA lokone tenI kaLA tathA hoMziyArInI khabara paDI eTale ghaNA zrImaMta lokonA dIkarAo tenI pAse dhanurvidyA zIkhavA mATe AvyAM. kalAcArye te badhAMne premapUrvaka dhanurvidyA zIkhaDAvI. vidyA zIkhI lIdhA pachI badhA dhanika putroe kalAcAryane ghaNuM dhana dakSiNAmAM ApyuM. vidhArthIonA pArivArikajanone A vAtanI jANa thatAM, teone krodha Avyo. teoe maLIne nakkI karyuM ke kalAcArya jyAre ahIMthI tenA ghare javA mATe nIkaLe tyAre ApaNe tene mAra mArIne badhuM dhana laI levuM A vAtanI koIpaNa prakAre dhanurvidhAnA dhAraka kalAcAryane khabara paDI gaI. pachI teNe eka yojanA banAvI. prathama temaNe potAnA gAmamAM rahenAra baMdhuone samAcAra mokalyA ke huM amuka divase athavA amuka saginA thoDAka chANanA goLa goLa piMDAo nadImAM ravAnA karIza. ene tame kADhIne gharamAM rAkhI dejo. tyArabAda temaNe potAnuM saghaLuM dravya chANamAM nAkhIne thoDAka piMDo banAvyA. pachI tene sUkavIne rAkhI dIdhA. eka divasa teNe vidhArthIone bolAvIne kahyuM- amArA kuLanI evI paraMparA che ke jyAre zikSA samApta thaI jAya tyAre koI parvanA zubha divase snAna karIne [40/8] 114 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana maMtra uccAraNa karatAM karatAM chANanA sUkA piMDane nadImAM pravAhita karavAmAM Ave che mATe amuka saginA A kArya karavAmAM Avaze. nizcita karelI samie kalAcAryo ane sarve vidhArthIoe maMtroccAraNa karatAM karatAM sUkA chANanA piMDone nadImAM ravAnA karI dIdhA. e piMDAo nizcita sthAna para pahoMcyA eTale kalAcAryanA baMdhujanoe tene surakSita rIte kADhIne potAnA gharamAM rAkhI dIdhA. thoDo samaya vyatIta thayA bAda eka divasa kalAcArye vidhArthIone tathA tenA saMbaMdhIone kahyuM - Aje huM mArA ghare javA mATe svAnA thAuM chuM. kalAcAryanA zarIra para phakta eka ja vara joIne vidhArthIonA abhibhAvakoe vicAryuM ke temanI pAse kAMI che nahIM mATe tene lUMTavA ke mAravA jevuM kAMI che nahIM. kalAcArya potAnI tpAtika buddhinA prabhAve sakuzaLa potAnA ghare pahoMcI gayA. temaNe ghera jaIne pelA chANanA piMDono bhUko karIne joyuM to potAnuM ghana barAbara nIkaLyuM. (25) arthazAstra nItizAstra - eka vaNikane be panI hatI. ekane eka putra hato ane bIjI strI vaMdhyA hatI. banne mAtAo putranuM pAlana poSaNa barAbara karatI hatI. tethI bALakane khabara na hatI ke mArI sagI mAtA koNa che? ekavAra vaNika potAnI banne patnI tathA bALakane laIne bhagavAna sumatinAthanA nagaramAM gayA. paraMtu tyAM gayA pachI vaNikanuM mRtyu thaI gayuM. tethI banne panIomAM saMpUrNa dhana vaibhava tathA putra mATe vivAda thavA lAgyo. kemake jeno putra hato e ja mAtAno saMpUrNa vaibhava tathA bALaka para adhikAra hato paNa vaMdhyA tene devA IcchatI na hatI. teo banne strIono vivAda AgaLa vadhatAM vadhatAM rAja darabAramAM pahoMcyo paNa kAMI pheMsalo na thayo. paraMtu e vivAda mahArANI sumaMgalAe sAMbhaLyo. e samaye te garbhavatI hatI. teNIe banne vaNika panIone potAnI pAse bolAvIne kahyuM - thoDA samaya bAda mArA udaramAMthI puno janma thaze te amuka azoka vRkSanI nIce besIne tamAro vivAda dUra karaze. tyAM sudhI tame banne AnaMdapUrvaka ahIM raho. bhagavAna sumatinAthanI mAtA sumaMgalAnI vAta sAMbhaLIne vaNikanI vaMdhyA e vicAryuM ke "haju to mahArANIe putrano janma paNa nathI Apyo, putra janma thaze pachI e moTo thaze. tyAM sudhI to ahIM AnaMdathI rahI zakAze. pachI je thaze te joIzuM." Ama vicArIne teNIe tarata ja sumaMgalAnI vAtano svIkAra karI lIdho. tenI mukhAkRti joIne mahArANI sumaMgalAe jANI lIdhuM ke bALakanI mAtA A nathI. pachI te vaMdhyA strIne tiraskRta karIne tyAMthI kADhI mUkI ane bALaka asalI mAtAne soMpI, teNIne gRhasvAminI banAvI dIdhI. A udAharaNa mAtA sumaMgalAdevInI arthazAstra viSayaka autpAtika buddhinuM che. (26) IcchAyamahaM :- koI eka nagaramAM eka zeTha rahetA hatA. ociMtAnuM tenuM mRtyu thayuM. tethI zeThANI bahu parezAna thaI gaI. kemake zeTha dvArA vyAje ApelI kama te vasula karI zakatI na hatI. ekavAra teNIe zeThanA mitrane bolAvIne kahyuM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-97 thI 100 115 - mahAnubhAva!kRpA karIne Apa zeThe ApelI vyAja AdinI skama mane vasula karI Apo. zeThano mitra bahu svArthI hato. teNe kahyuM - huM zeThanuM dhana vasula karI dauM to tame mane keTaluM dhana Apazo? zeThANIe kahyuM - tame je Iccho te mane Apajo. tyArabAda zeThanA mitre zeThanA rUpiyA vagere badhI kama vasUla karI lIdhI. paraMtu te zeThANIne ochuM devA cAhato hato, potAne vadhAre rakama joItI hatI. A vAtanI zeThANIne khabara paDI eTale banne vacce vivAda zarU thayo. chevaTe nyAyAlayamAM e vivAda pahoMcyo. nyAyAdhIze bannenI vAta sAMbhaLIne zeThanA mitrane hukama karyo ke tame badhu dhana ahIM laI Avo. pachI nyAyAdhIze tenA be DhagalA taiyAra karAvyA. eka Dhagalo moTo banAvyo ane bIjo Dhagalo nAno banAvyo. tyArabAda nyAyAdhIze zeThanA mitrane pUchayuM - A be DhagalAmAMthI tame kayo Dhagalo levA Iccho cho ? mitra zeThe turata javAba Ayo - huM moTo bhAga (Dhagalo) levA IcchuM chuM. nyAyAdhIze zeThanA mitranI vAtane pakaDI lIdhI ane kahyuM - zeThANIe tamane zuM kahyuM hatuM ? tame je cAho te mane Apajo. zeThANInA zabdo pramANe tame moTA DhagalAne cAho cho e rakama zeThANIne ApavAmAM Ave che ane nAno Dhagalo tamAre levAno che. zeThano mitra mAthuM kUTato nAno Dhagalo laIne cupacApa cAlyo gayo. nyAyAdhIzanI autpAtika buddhinuM A udAharaNa che. | (27) satasahasa :- eka gAmamAM eka pavriAjaka raheto hato. tenI pAse eka moTuM cAMdInuM vAsaNa hatuM. e vAsaNanuM nAma teNe "khoka' rAkhyuM. e parivrAjaka bahu buddhimAna hato. te je koI vAta ekavAra sAMbhaLe te potAnI kuzAgra buddhithI akSarazaH yAda rAkhato hato. potAnI prajJAnA abhimAnathI teNe saIjanonI samakSa pratijJA karI ke je vyakti mane azrutapUrva arthAtu pahelAM nahi sAMbhaLelI vAta saMbhaLAvaze to, tene huM mAruM A cAMdInuM vAsaNa ApI daIza. parivrAjakanI A pratijJA sAMbhaLIne cAMdInA vAsaNanA lobhe ghaNA mANaso tenI pAse AvyA. te dareke navI navI vAto saMbhaLAvI paraMtu AgaMtuka je vAta saMbhaLAve te parivrAjaka aArazaH anuvAda karIne te ja samaye saMbhaLAvI deto ane kaheto ke A vAta meM sAMbhaLI che. jo meM sAMbhaLI na hoya to huM tamane akSarazaH kevI rIta batAvI zakuM ? lokomAM prasiddhi thaI ke AvI kuzAgra buddhi ame koInAmAM joI nathI. parivrAjakanI buddhinI cAre bAju prazaMsA thavA lAgI. A vAta eka siddhapuge sAMbhaLI. teNe kahyuM - huM parivrAjakane eka vAta evI kahIza je vAta teNe kyAre ya paNa sAMbhaLI nahIM hoya. siddhaputranI vAta sAMbhaLIne rAjAe potAnA darabAramAM sabhAjanone bolAvyA. parivrAjakane paNa tyAM bolAvyo. parivrAjakanI sAme siddhapuge vAta karavAnI zarUAta karI. tamArA pitAne mArA pitAe pUrA eka lAkha rUpiyA ApyA hatA. jo A vAta tame pahelA sAMbhaLI hoya to tamArA pitAnuM eka lAkha rUpiyAnuM karaja cUkavI do ane jo vAta na sAMbhaLI hoya to ApanI pratijJA anusAra cAMdInuM vAsaNa khoraka) mane 116 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana ApI do. bicAro parivrAjaka potAnI phelAvelI jALamAM pote ja phasAI gayo. te ema kahe ke meM A vAta pahelAM sAMbhaLI che to tene lAkha rUpiyA ApavA paDe. tene lAkha rUpiyA to ApavA na hatA tethI teNe potAno parAjaya svIkArI lIdho ane cAMdInuM vAsaNa siddhaputrane ApI dIdhuM. A siddhaputranI aupAtika buddhinuM udAharaNa. tpAtika buddhinA A 23 deTAMto mULa pATha pramANe purA thayA. * sUtra-101 thI 103 - [11] vinayathI utpanna thayelI buddhi kAryabhAranA niraNa pathati vahana karavAmAM samartha hoya che. trivarga eTale dharma, artha, kAmanuM pratipAdana kanara tathA ani grahaNa karavAmAM pradhAna-kuzaLa temaja A loka ane paralokamAM suMdara phaLa denArI cainacikI buddhi hoya che. [10] (1) nimitta (2) arthazAstra (3) lekha (4) gaNita (5) kUvo (6) Azva (2) gadheDo (8) lakSaNa (6) graMthi (10) agaDa, kUvo (11) rathika (1) gaNikA [1] (13) zItAgATI-bhInuM dhotiyuM (14) nIvodaka (15) baLadonI corI, nuM maraNa, vRkSathI paDatuM, e vainAzikI buddhinA udAharaNa che. * vivecana-101 thI 103 : (1) nimitta :- koI eka nagaramAM eka siddha puruSa rahetA hatA. tene be ziSyo hatA. siddha puruSe te bannene eka sarakho nimita zAstrano abhyAsa karAvyo. be ziyamAMthI eka ziSya bahu vinayavAna hato. guru je AjJA kare tenuM te yathAvat pAlana karato hato. temaja guru je kAMI zIkhavADe tenA para te niraMtara ciMtana manana karato hato. ciMtana karatAM karatAM tene je viSayamAM zaMkA utpanna thatI tene samajavA mATe potAnA gurunI samakSa upasthita thato ane vinayapUrvaka vaMdana namaskAra karIne zaMkAnuM samAdhAna karato hato. paraMtu bIjo ziSya avinIta hato. te vAraMvAra gurune pracavAmAM paNa potAnuM apamAna samajato hato. pramAdanA kAraNe te bhaNela viSayanuM ciMtana paNa karato nahIM. tethI teno abhyAsa apUrNa ane doSapUrNa rahI gayo jyAre vinIta ziSya sarvagaNa saMpa temaja timita zAstramAM pAraMgata thaI gayo. eka vAra gurunI AjJAthI banne ziSyo koI eka gAmamAM jaI rahyA hatA. mArgamAM teoe moTA moTA paganA cihno joyA. avinIta ziSya potAnA gurubhAIne kahyuM - lAge che ke A paganA cihna koI hAthInA hoya. uttara detA bIjo ziya bolyo - nA, e paganA cihna hAthaNInA che. e hAthaNI DAbI AMkhe kANI haze eTaluM ja nahIM e hAthaNI para koI saNI savArI karatI haze. e rANI saubhAgyavatI haze temaja garbhavatI haze. e saNI eka be divasamAM ja putrane janma Apaze. phakta pagano AkAra joIne ATalI badhI vAta kahI zake ? avinIta ziSyanI AMkho kapALa para caDhI gaI. temaNe vinIta ziSyane pUchyuM - ATalI badhI vAto tame zenA AghAre kahI zako cho? vinIta ziSya kahyuM - bhAI ! thoDuM AgaLa
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-101 thI 103 113 cAlavAthI tane spaSTa samajAya jaze. e sAMbhaLIne avinIta ziSya cUpa thaI gayo. bo cAlatAM cAlatAM thoDA samayamAM nirNaya karelA gAma sudhI pahoMcI gayA. tyAM teoe joyuM to gAmanI bahAra eka vizALa sarovaranA kAMThA para sukhI saMpanna vyaktino paDAva paDyo hato. taMbUonI eka bIjI DAbI AMkhathI kANI eka hAthaNI bAMdhelI hatI. e ja vakhate banne ziSyoe e paNa joyuM ke eka dAsI taMbamAMthI bahAra nIkaLI, teNe eka prabhAvazALI vyakitane kahyuM - maMtrIvara ! mahArAjAne jaIne vadhAI Apo ke gaNIe rAjakumArane janma Apyo che. A badhuM joIne vinIta ziSya kahyuM - joyuM ne ? DAbI AMkhe kANI hAthaNI ahIM bAMdhI che. saubhAgyavatI ane garbhavatI rANIe rAjakumArane janma Apyo che. e ja saNI A hAthamI para savAra banI hatI ane teNI jamIna para hAthano Teko daIne UbhI thaI hatI. avinIta ziSya vyaMgamAM vinItane kahyuM - hA, tAruM jJAna sAcuM che. tyArabAda banne jaNA taLAvamAM hAtha paga dhoIne eka vaDalAnA jhADa nIce visAmo levA beThA. e ja vakhate eka vRddhA mastaka para pANIno ghaDo rAkhIne teonI sAme UbhI rahI. tyAM UbhIne vRddhA vicAre che - A banne vidvAna hoya evuM lAge che. mATe huM mArA putra viSe A paMDitone prazna pUchIza. ema vicArIne vRddhAe prazna pUchayo ke mAro putra videza gayo che te kyAre Avaze ? prazna pUchayo ke tarata ja vRddhAnA zira para rahelo pANIno ghaDo nIce paDI gayo. ghaDo jamIna para paDyo ke tarata ja ghaDAnA TukaDe TukaDA thaI gayA ane pANI mATImAM maLI gayuM. e ja vakhate avinIta zive kahyuM - buDhiyA ! tAro putra ghaDAnI jema mRtyu pAmyo che. e sAMbhaLIne vRddhAno jIva addhara paDI gayo. tyAre vinIta ziSya kahyuM - mAjI ! tame ciMtA na karo. tamAro putra ghare AvI gayo che, e tamArI rAha jue che, mATe tame zIgha ghare jAo. vinIta ziyanI vAta sAMbhaLIne mAjInA zarIramAM prANa AvyA. te tarata ja ghare gayA. tyAM teno dIkaro kharekhara saha joto hato. putrae mAtAnA caraNamAM namaskAra karyo. mAtA putrane bheTI paDI. pachI teNIe vinIta ziSya batAvelI vAta karI. tyAmbAda mAtA putrane laIne vinIta ziSyanI pAse gaI ane tenA caraNamAM amuka rUpiyA tathA vAyugala bheTa rUpe arpaNa karyA ane zatazaH AzIrvAda ApyA. avinIta ziSya potAnA gurubhAInI vAta sAcI paDI, tethI krodhita thayo ane manamAM vicAravA lAgyo. A badhuM gurujInA pakSapAtanuM kAraNa che. gurujIe mane dila daIne jJAna ApyuM nathI. pachI je kAma mATe gurujIe teone mokalyA hatA e kAma pUrNa thatAM teo banne pharI gurujInI pAse AvyA. tyAM jaIne vinIta ziSya AnaMdAzru vahAvato gadgad bhAvathI gurunA caraNomAM jhukI gayo paraMtu avinIta ziSya dhUMThAnI jema Ubho rahyo. e joIne gurudeve tenA sAmuM joIne pUchavuM - tane zuM thayuM che ? avinIta ziSya kahyuM - Ape mane barAbara bhaNAvyo nathI eTale mArI vAta khoTI paDe che ane Ane tame dila daIne bhaNAvyo che eTale tenI vAta sAcI paDe che. Ape pakSapAta karyo che. 118 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana gurujI tenI vAta sAMbhaLIne cakita thaI gayA paNa kAMI samaja na paDavAthI teNe vinIta ziSyane pUchayuM - vatsa! zuM vAta che ? kaI ghaTanAthI tArA gurubhAInA manamAM Avo vicAra Avyo che ? vinIta ziSya mArgamAM je je ghaTanA banI te kahI saMbhaLAvI. gurue vinIta ziSyane pUchyuM - e banne vAtanI jANakArI tane kevI rIte thaI ? ziSya kahyuM - gurudeva ApanA caraNanI kRpAthI ja meM vAta batAvI hatI. rastAmAM e prANIe pezAba karyo hato tenI AkRtithI meM jANyuM ke hAthI nahIM paNa hAthaNI haze, mArgamAM jamaNI bAju ghAsa patrAdi khAdhelAM hatAM, DAbI bAju khAdhelAM na hatAM. tethI meM kahyuM e hAthaNI DAbI bAju kANI haze. ghaNA janasamUhanI sAthe ArUDha thaIne janAra vyakti rAjakIya ja hoya zake. e jANyA pachI hAthI parathI utarIne laghuzaMkA janAra vyaktinA paganA cihna joIne meM vicAryuM ke rANI haze temaja jamaNo hAtha bhUmi para TekAvIne e UbhI thaI haze tethI meM jANyuM e garbhavatI haze. tyAMnA jhADanI DALI para rezamI lAla taMtu phasAI gayelA joIne meM vicAryuM e saubhAgyavatI haze. tenA jamaNA paganI AkRti thoDIka vajanayukta joIne meM kahyuM - te rANI TUMka samayamAM ja putrano janma Apaze. ame thoDeka dUra gayA tyAM eka hAthaNI bAMdhelI hatI. te DAbI AMkhe kANI hatI. taMbUmAMthI eka dAsI maMtrIne samAcAra ApatI hatI ke rAjAjIne vadhAI Apo ke caNIbAe putrano janma Apyo che. A rIte ApazrInA AzIrvAdathI mArI dareka vAta sAcI paDe che. bIjI vAta eka vRddhA strInI hatI. te vRddhA e amane prazna karyo ke mAro paradeza gayelo dIkaro pharI kyAre Avaze ? e ja samaye tenA mastaka parathI pANIno bharelo ghaDo bhUmi para paDI gayo. ghaDAnA seMkaDo TukaDA thaI gayA ane pANI badhuM e mATImAM samAI gayuM. tethI meM vicAryuM ke mATIthI mATalI banI hatI ane mATImAM pharI maLI gaI tethI meM jANyuM ke je mAtAe putrane janma Apyo hato te mAtAne putra maLI jaze. mAjI ghare gayA to kharekhara teno putra tenI rAha joto hato. ApanI kRpAthI A vAta paNa mArI sAcI paDI. ziSyanI vAta sAMbhaLIne gurujI atyaMta khuza thayAM ane tenI prazaMsA karI ke A vinIta ziSya jJAnane pacAvyuM che. avinIta ziSyane gurue kahyuM - tuM mArI AjJAnuM pAlana karato nathI temaja zIkhela adhyayana viSe ciMtana-manana paNa karato nathI, pachI tane samyagajJAna kevI rIte prApta thAya ? huM to tamo bone sadA sAthe besIne ja zIkhaDAvuM chuM mArI koI kacAza nathI paNa vidyA vinayathI zobhe che vinayathI pANatA, suyogyatA vagere guNo prApta thAya che. tArAmAM vinayano abhAva che eTale tAruM jJAna khoTuM paDe che. gurunI hita zikSA sAMbhaLIne avinIta ziSya lajjita thaIne mauna rahyo. A vainAyikI buddhinuM udAharaNa vinIta ziSyanuM che. (2) atyasatha :- arthazAstra para kalAka maMtrInuM udAharaNa che. TIkAkAre phakta tenuM nAma ja Apela che. tethI tenuM vivaraNa upalabdha nathI. (3) lekha :- lipinuM jJAna paNa vinayavAna zive ja hoya che. A paNa
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-101 thI 103 vainayikI buddhinuM udAharaNa che paNa tenuM dRSTAMta zAstrakAre lakhela nathI. (4) gaNita H- gaNitamAM pravINatA e paNa vainacikI buddhino camatkAra che. (5) kUpa :- eka bhUvetA potAnA gurujInI pAse jamIna saMbaMdhI adhyayana karato hato. teNe gurujInI pratyeka AjJAne temaja tenA zikSaNane vinayapUrvaka svIkAryAM hatAM. te potAnA viSayamAM pUrNa pAraMgata thayo. tyArabAda potAnI vainayikI buddhi vaDe pratyeka kAryamAM saphaLatA prApta karato hato. 119 eka vAra koI kheDUtane tene pUchyuM - mAre mArA khetaramAM kUvo banAvavo che to keTaluM UMDuM khodavAthI pANI nIkaLaze ? bhUvettAe tenuM mApa batAvyuM. kheDUte te pramANe jamIna khodIne kUvo banAvyo. paraMtu pANI nIkaLyuM nahIM. kisAne pharI bhUvettAnI pAse jaIne kahyuM - ApanA nirdezAnusAra meM kUvo khodho paNa pANI nIkaLyuM nahIM. bhUmi parIkSake kUvAnI pAse jaI bArIkAIthI nirIkSaNa karyuM tyArabAda kisAnane teNe kahyuM - tame jyAM khodhuM che tenI bAjunA bhAgamAM tamArI eDIthI prahAra karo eTale pANI nIkaLaze. kisAne ema karyuM. eDIno sparza thayo ke tarata ja puSkaLa pANI nIkaLyuM. kisAne bhUvettAnI vainayikI buddhino camatkAra joIne, tenI khUba ja prazaMsA karI ane sArI evI rakama teNe bhavettAne ApI. (6) azva :- eka vAra ghaNA vyApArIo dvArakA nagarImAM potAnA ghoDA veMcavA mATe gayA. keTalAka rAjakumAroe moTA moTA bharAvadAra ghoDAnI kharIdI karI paraMtu ghoDAnI parIkSAmAM pravINa evA vAsudeva nAmanA eka yuvake dubaLA-pAtaLA ghoDAnI kharIdI karI. AzcaryanI vAta e hatI ke jyAre ghoDAnI doDa hoya tyAre vAsudevano ja ghoDo badhAthI AgaLa rahIne pAritoSika prApta karato hato. bAkInA badhA moTA moTA alamastAna ghoDAo pAchaLa rahI jatAM hatAM. vAsudeve azva parIkSakanI vidhA tenA kalAcArya pAsethI vinayapUrvaka zIkhI hatI. vinayathI buddhi tIkSNa bane che ane vinayathI zIkheluM jJAna pUrNatAne prApta kare che. A udAharaNa vainayikI buddhinuM che. (7) gardabha H- koI eka nagaramAM eka yuvAna rAjA rAjya karatA hatA. tenA manamAM eka vAta ThasAI gaI hatI ke yuvAvasthA ja zreSTha che. yuvaka adhika parizrama karI zake che. ema vicArIne teNe potAnI senAnA dareka anubhavI temaja vRddha yoddhAone haTAvIne taruNa yuvakone potAnI senAmAM dAkhala karyA. ekavAra te rAjA potAnI juvAna senAnI sAthe koI eka rAjya para AkramaNa karavA mATe jaI rahyAM hatAM. cAlatAM cAlatAM teo mArga bhUlI gayA, eka bihAmaNA jaMgalamAM phasAI gayA. ghaNI tapAsa karI paNa temane kyAMya rasto maLyo nahIM. sainikone khUba ja tRSA lAgavAthI jamIna para ALoTavA lAgyAM. pANI temane kyAMyathI maLyuM nahIM. tyAre koI eka vyaktie rAjAne prArthanA karI - mahArAja amane A vipattimAMthI ugaravAno koI mArga sUjhato nathI. koI anubhavI ke vayovRddha hoya to A saMkaTamAMthI bacAvI zake. tenI vAta sAMbhalIne rAjAe e ja vakhate ghoSaNA "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana karAvI - A sainyamAM koI anubhavI vyakti hoya to te amArI samakSa AvIne amane salAha pradAna kare. saubhAgyavaza senAmAM eka vayovRddha yoddho chUpAvezamAM Avyo hato. tene teno pitRbhakta putra sainika lAvyo hato. te rAjAnI pAse Avyo. rAjAe tene pUchyuM - mahAnubhAva ! mArI senAne jaLa prApta thAya evo upAya batAvo. vRddha puruSe thoDIvAra vicArIne kahyuM - mahArAja ! gadheDAne chUTA karo. teo jyAM paNa bhUmine sUMghe e bhUmimAMthI pANI nIkaLaze. rAjAe anubhavInA kahevA pramANe karyuM. gadheDAe bhUmine je jagyAe sUMghI, tyAM rAjAe tarata ja khodAvyuM to puSkaLa pANI nIkaLyuM. sainikoe tyAM jaIne pANI pIdhuM ke tarata ja zarIramAM cetanA AvI gaI. rAjA anubhavInI vainayikI buddhi para khuza thayAM. (8) lakSaNa :- eka vyApArIe potAnA ghoDAonI rakSA mATe eka vyaktine rAkhela ane tene kahyuM - tuM mArA ghoDAnI rakSA karIza to huM tane tArA vetanamAM be ghoDA ApIza. pelAe kabUla karyuM. pratidina te ghoDAonI sAra-saMbhALa leto hato. thoDo samaya vyatIta thayA bAda tene vyApArInI dIkarI sAthe sneha-saMbaMdha joDAI 120 gayo. sevaka catura hato tethI teNe kanyAne pUchI lIdhuM ke A badhA ghoDAmAM kayA kayA zreSTha che ? kanyAe kahyuM - A badhA ghoDA uttama jAtinA che paraMtu paththarothI bharela kUpIone vRkSa parathI nIce pheMkavAmAM Ave ane teno avAja sAMbhaLIne je ghoDA bhayabhIta na thAya te zreSTha lakSaNavAna hoya che. evA ghoDA bhAgye ja jovA maLe che. kanyAnA kahevA mujaba / sevake ukta vidhi pramANe dareka ghoDAonI parIkSA karI to temAMthI be ghoDA evA zreSTha nIkaLyAM. sevake e banne ghoDAnI nizAnI yAda rAkhI lIdhI. jyAre vetana levAno samaya Avyo tyAre sevake te vyApArI pAse pelA be ghoDAnI mAMgaNI karI. ghoDAono mAlika sevakanI vAta sAMbhaLIne manamAM mUMjhAvA lAgyo. A sevaka mArA sarva zreSTha lakSaNayukta ghoDAone laI jaze. teNe kahyuM - bhAI A ghoDA karatA bIjA ruSTa puSTa ane adhika suMdara ghoDA che te tuM laI jA. paNa sevaka mAnyo nahIM tyAre gRhasvAmIe patnIne vAta karI. "devI ! A sevaka to bahu catura nIkaLyo. na jANe tene kevI rIte ApaNA be pANIdAra ghoDAne oLakhI lIdhA ! ene vetanamAM meM be ghoDA ApavAnuM kahyuM che eTale mArAthI nA paNa nahIM kahevAya. jo tuM hA pADe to ApaNe ene gharajamAI banAvI laIe.' potAnA svAmInI e vAta sAMbhaLIne strI nArAja thaIne kahevA lAgI. zuM tamAru mAthuM to nathI pharI gayuM ne? nokarane jamAI banAvavAnI vAta karo cho? tyAre vepArIe potAnI patnIne samajAvI. jo A sArvalakSaNa saMpanna banne ghoDA cAlyA jaze to ApaNane dareka prakAre nukazAnI thaze. ApaNe paNa sevaka banavAno vakhata Avaze. paraMtu tene jamAI banAvI laIe to e baMne ghoDA ahIM ja raheze ane te potAnI kaLAthI bIjA ghoDAone paNa guNayukta banAvaze. A rIte ApaNane dareka prakAre lAbha thaze. bIjI vAta e che - A azvarakSaka yuvaka suMdara ane guNavAna
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-101 thI 103 121 122 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana to che ja. vyApArInI patnI potAnA patinI vAta sAMbhaLIne sahamata thaI gaI. azanA svAmIe gharamAMthI bahAra AvIne sevakane kahyuM- huM tArI buddhi para prasanna thaIne mArI dIkarI sAthe tArA lagna karavA IcchuM chuM. sevakane joItuM hatuM te maLI gayuM. vyApArInI kanyA sAthe tenA lagna thaI gayA. vyApArIe tene gharajamAI rAkhI lIdho. jethI zreSTha ghoDAo paNa rahyA ane catura sevaka paNa rahyo. A udAharaNa vyApArInI vainacikI buddhinuM che. (9) granthi - eka vakhata pATaliputra nagaramAM musaMDa nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. koI eka divase anya rAjAe tenA rAjayamAM traNa vicitra vastuo mokalI. eka sUtara mokalyuM paNa eno cheDo na hato. bIjI evI lAkaDI mokalI ke jemAM gAMTha na hatI. bIjo evo Dabbo mokalyo jemAM DhAMkaNuM na hatuM. A traNe ya cIja para lAkha evI rIte lagADAyela hatI ke koIne khabara na paDe. rAjAe rAjasabhAne traNe ya vastu dekhADI paNa koIne samaja na paDI. rAjAe pAdalipta AcAryane sabhAmAM bolAvyA ane tene pUchayuM - bhagavanuM ! Apa A traNa vastunuM svarUpa batAvI Apazo ? AcArye kahyuM - hA. ema svIkRti ApIne AcArye sabhA samakSa garama pANI maMgAvyuM temAM temaNe sUtane DUbADI dIdhuM tethI sUtara para rahelI lAkha ogaLI gaI ane sUtarano cheDo dekhAvA lAgyo. bIjIvAra AcArye garama pANImAM lAkaDI nAMkhI eTale gAMThavALo bhAga pANImAM DUbI gayo ane tenA para rahelI lAkha ogaLI gaI. bIjIvAra garama pANImAM AcArye Dabbo nAMkhyo eTale lAkha ogaLI jatAM DabAnuM DhAMkaNa dekhAvA lAgyuM. sabhAjanoe ekI avAje AcAryanI prazaMsA karI. tyArabAda rAjA muDha pAdalipta AcAryane prArthanA karI - Apa paNa AvI kautukapUrNa vastu taiyAra karo, tene huM jyAMthI A traNa cIja AvI che tenAM rAjyamAM mokalI zakuM. AcArye coka tuMbaDAne bahu sAvadhAnIpUrvaka kApyuM ane tenI aMdara rana bharIne tene evI kaLAthI sAMdhI lIdhuM ke koIne khabara ja na paDe. AcArye A tuMbaDuM taiyAra karIne rAjAne ApyuM. rAjAe bIjA dezathI AvelA mANasone kahyuM - A tuMbaDAne toDyA vagara tenI aMdarathI ratna kADhavAnA che. AvelA mANaso pelA tuMbaDAne tenA rAjyamAM laI gayA paraMtu tyAMnA loko tuMbaDAne toDyA vagara ratnane kADhI na zakyA pharI tuMbaDuM teone pAchuM mokalyuM. rAjAe pharI sabhA bharIne sabhA samakSa AcAryanI vaiyikI buddhinA vakhANa karyA. (10) agada - eka nagaranA rAjAnI pAse sainyadaLa bahu ochuM hatuM. eka vakhata surAjAe tenA rAjyane cAre bAjuthI gherI lIdhuM. rAjAe nagarajanone kahyuM - jenI pAse viSa hoya te laI Avo. ghaNA mANaso rAjAnI AjJA anusAra viSa laI AvyA. rAjAe nagaranI bahAra rahelA kUvAnA pANImAM e viSa naMkhAvI dIdhuM jethI e kUvAnuM badhuM pANI viSayukta thaI gayuM. e kUvAnuM pANI zagunA sainyadaLane maLatuM hatuM. A gAmamAM eka vaidarAja rahetA hatA te bahu alpa mAtrAmAM viSa laIne rAjanI pAse AvyA. rAjA ati alpa mAtrAmAM viSa lAvanAra vaidarAja para bahu ja gusse thayA paraMtu vaidarAje kahyuM - mahArAja ! Apa krodha na karo, A sahasavedhI viSa che. atyAra sudhI jeTalA mANaso viSa lAvyAM tenAthI jeTalA loko maraze tenA karatA adhika mANaso A alA viSathI maraze. rAjAe AzcaryathI pUchayuM - ema kema banI zake ? zuM Apa enuM pramANa batAvI zako cho ? vaidarAje e ja vakhate eka vRddha hAthIne maMgAvyo ane tenI pUMchaDIno eka vALa kADhIne e ja jagyAe soyanI aNIthI viSa lagAvyuM. jema jema viSa zarIramAM AgaLa vadhatuM gayuM tema tema hAthI viSayukta banato gayo eTale vaidarAje kahyuM - mahArAja juo A hAthI viSamaya banI gayo. ene je koI khAze te viSamaya banI jaze. mATe A viSane sahayavedhI viSa kahevAya che. rAjAne vaidanI vAta para vizvAsa besI gayo paraMtu hAthInI hAlata maraNa jevI joIne rAjAe kahyuM - vaidarAja ! zuM A hAthI pharI svastha nahIM thaI zake ? vaidarAje kahyuM - jarUra svastha thaI zakaze. vaidarAje paMchanA je bhAgamAMthI eka vALa kADhayo hato e ja jagyA para anya koI auSadhi lagADI ke hAthI tarata ja sacetana banI gayo. vaidarAjanI vainAyikI buddhino camatkAra joIne rAjA khUba khuza thayA ane vaidarAjane sAro evo puraskAra Apyo. (11) rathika ane (12) gaNikA :- rathika arthAta ratha calAvanAranuM udAharaNa tathA gaNikA- vezyAnuM udAharaNa syulIbhadranI kathAmAM Ave che. A bo dRSTAMta vainacikI buddhinA che. (13) zATikA tRNa tathA krauMca : tRNa tathA UMca - koI eka nagaramAM atyaMta lobhI rAjA rAjya karatA hatA. tenA rAjakumAro eka vidvAna AcArya pAse zikSA prApta karatA hatA. dareka rAjakumAra potAnA pitA karatA udAra ane vinayavAna hatA. tethI AcArye e badhA ziSyone khUba ja khaMtathI abhyAsa karAvyo. zikSA samApta thavA para rAjakumAroe potAnA zikSAgurune pracuradhana gurudakSiNArUpe ApyuM. rAjAne jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre kalAcAryane mAra mArIne badhuM dhana tenI pAsethI paDAvI levAno teNe vicAra karyo. rAjakumArone koI paNa hisAbe potAnA pitAnA vicAronI khabara paDI gaI. potAnA zikSAguru pratye rAjakumArone atyaMta prema tathA zraddhA hatI. mATe teoe potAnA zikSAgurunA prANa bacAvavAno nirNaya karyo. rAjakumAro AcAryanI pAse gayA. te vakhate zikSAguru bhojananI pahelA snAna karavAnI taiyArImAM hatA. rAjakumAro pAse gurue paheravA mATe sUkAya gayeluM dhotiyuM mAMgyuM paNa rAjakumAroe kahyuM - zATikA bhInI che eTaluM ja nahIM teo hAthamAM vRNa laIne bolyA - tRNa lAMbA che. temaja teoe kahyuM - pahelA UMca pakSI sadA pradakSiNA karatAM hatAM. have te jamaNI bAju AMTA mAre che. kalAcArya rAjakumAronI aTapaTI vAto sAMbhaLIne sAvadhAna thayA, te samajI gayA ke mAruM dhana
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-101 thI 103 joIne koI mAro duzmana banyo hoya evuM lAge che. mArA priya ziSyo mane zATikAnA bahAne cetavaNI ApI rahyA lAge che. evuM jJAna thatAM temaNe je tithi prasthAna mATe nakkI karI hatI tenAthI pahelA cupacApa potAnA ghara tarapha svAnA thaI gayA. A rAjakumAro tathA kalAcAryanI vainayikI buddhinuM uttama udAharaNa che. (14) nIvrodaka :- koI eka vyApArI ghaNA varSothI paradeza raheto hato. tenI patnIe potAnI kAmavAsanAne tRpta karavA mATe potAnI nokarANI pAse koI eka puruSane bolAvyo. e puruSa Avyo. pachI eka vANaMdane bolAvyo. tenI pAse AgaMtuka puruSanA nakha ane keza kapAvyA. pachI snAnAdi karAvIne sArA vastra paherAvyA. divasabhara tenI sevA karI rAtrinA tene zeThANI pAse mokalyo. e rAtrimAM 123 muzaLadhAra varasAda varasato hato. AgaMtukane khUba ja tarasa lAgavAthI chAjA parathI nIce paDatuM pANI teNe khobAthI pI lIdhuM. paNa banyuM evuM ke chAjAnA uparanA bhAgamAM eka marelA sarpanuM klevara paDyuM hatuM. tenA parathI thaIne AvatuM pANI viSe mizrita thaI gayuM hatuM. evuM pANI pItA ja te durAcArI puruSanuM tyAM ja mRtyu thayuM. pelA puruSanuM mRtyu joIne vaNikanI patnI gabharAI gaI. teNIe sevako dvArA te ja samaye mRta mANasane zUnya devakulikAmAM pheMkAvI dIdho. prAtaHkALa thatAM lokone marelA mANasanI khabara paDI. e vAta rAjadarabAramAM gaI. rAjAnA mANasoe tenuM mRtyu kema thayuM haze ? enuM kAraNa zodhavAnI zarUAta karI. mRtakane nirakhIne joyo to tenA nakha ane keza TUMka samayamAM kApyA hoya evuM lAgyuM. nakha ane keza kApanAra to hajAma ja hoya evuM vicArIne rAjAnA sevakoe zaheramAM rahelA dareka hajAmane bolAvyAM. bolAvIne darekane alaga alaga pUchyuM - A vyaktinA nakha ane keza koNe kApyA che ? emAMthI eka hajAme kahyuM - amuka vaNika patnInI dAsI mane bolAvavA AvI hatI. teNInA kahevAthI meM enA nakha ane keza gaI rAtrinA kApI ApyA hatA. rAjapuruSoe tarata ja dAsIne pakaDI lIdhI. gabharAI gayelI dAsIe bhayabhIta thaIne zeThanI patnInI saMpUrNa vAta batAvI dIdhI. A udAharaNa rAjAnA karmacArIonI vainayikI buddhinuM che. (15) baLadonI corI (ghoDAnuM mRtyu ane vRkSathI paDavuM) :- eka gAmamAM eka vyakti atyaMta puNyahIna hatI. e je kAMI kare emAM ene saMkaTa AvyA vagara rahetuM ja nahIM. ekavAra teNe potAnA mitra pAse haLa calAvavA mATe baLado mAMgyA. mitre ApyAM. tenuM kArya samApta thatAM e baLadone pAchA mitranA vADAmAM mUkI Avyo. e samaye teno mitra bhojana karato hato. tethI te tenI pAse na gayo paNa tenA mitranI sAme ja e baLadone vADAmAM mUkIne gayo. durbhAgyavaza baLado koI paNa prakAre vADAnI bahAra nIkaLI gayAM ane cora loko baLadonI corI karI gayA. baLadano mAlika vADAmAM potAnA baLadone na jovAthI te puNyahInanI pAse AvIne bolyo - mArA baLado mane ApI de. pelo bicAro kyAMthI de? tenA para teno mitra krodhita thaIne, tene pakaDIne rAjA pAse laI 124 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana javA lAgyo. mArgamAM eka ghoDesvAra sAmethI AvI rahyo hato. teno ghoDo bhaDakIne savArane nIce pachADIne bhAgI gayo. teno savAra tADukIne bolyo - are ! bhAI A ghoDAne daMDo mArIne roko. puNyahIna vyaktinA hAthamAM eka lAkaDI hatI. ghoDesavArane sahAyatA karavA mATe teNe sAmethI doDI AvatA ghoDAne eka lAkaDI mArI. paraMtu tenA durbhAgyane kAraNe lAkaDI ghoDAne tenA marmasthAna para lAgI ane ghoDo tyAM ja marI gayo. ghoDAno svAmI ghoDAne marI gayelo joIne bahu krodhita thayo ane tene rAjA pAse daMDa ApavA mATe laI javA lAgyo. A rIte aparAdhI eka ane sajA apAvanAra be, ema traNe ya jaNA rAjadarabAra tarapha cAlyA javA lAgyA. cAlatAM cAlatAM rAta thaI gaI ane nagaranA daravAjA baMdha thaI gayA tethI teo nagaranI bahAra ja eka saghana vRkSanI nIce sUI gayA. temaNe vicAryuM ke savAre daravAjo khUlaze tyAre praveza karazuM. paraMtu puNyahIna aparAdhIne nidrA na AvI. temaNe vicAryuM ke huM game teTaluM sAruM kAma karavA jAuM chuM to paNa sArAne badale kharAba ja thAya che, kharekhara mAruM bhAgya mane sAtha ApatuM nathI. AvA jIvanathI mane zuM lAbha che ? mATe marI javuM joIe. jo huM marI jaIza to dareka vipattiothI chUTI jaIza, anyathA na jANe kayA kayA kaSTa mAre bhogavavA paDaze ? evo vicAra karIne teNe maravAno nizvaya karyo. teNe potAnA dupaTTAno eka cheDo DALI para bAMdhI dIdho ane bIjA cheDAno gALIyo banAvIne potAnA gaLAmAM nAMkhIne laTakI gayo. paraMtu durbhAgyavaza mRtyue paNa tene sAtha na Apyo. dupaTTo jIrNa hovAnA kAraNe tenA bhAra jhIlI na zakyo. dupaTTo phATI gayo ane te dhaDa karato nIce paDyo. e vRkSanI nIce naTa lokono agraNI saradAra sUto hato. tena upara paDavAthI naTa lokono saradAra marI gayo. naTa lokomAM hAhAkAra macI gayo. saradAranA motanuM kAraNa pelo puNyahIna che evuM jANIne, tenA para gusse thaIne savAra thatAM e loko paNa tene rAjadarabAramAM laI javA lAgyA. rAjadarabAramAM jyAre A kAphalo pahoMcyo tyAre badhA mANaso cakita thaIne tene jovA lAgyA. rAjAe teone AvavAnuM kAraNa pUchyuM. dareke puNyahIna mANasanI bhUla batAvI. e traNeyanI vAta sAMbhaLIne rAjAe puNyahInane te aMge pUchyuM. teNe nirAzApUrvaka dareka ghaTanA batAvatAM kahyuM - mahArAja ! meM jANIbUjhIne koI aparAdha karyo nathI, mAruM durbhAgya ja prabaLa che. dareka kArya huM sAruM karavA jAuM chuM to paNa te ulaTuM ja thAya che. huM daMDa bhogavavA mATe taiyAra chuM. rAjA bahu ja vicArazIla hatA. darekanI vAta sAMbhaLIne teNe vicAryuM - A bicArAe koI aparAdha jANI joIne karyo nathI. tene dayA AvI eTale caturAIthI pheMsalo karavAno nirNaya karyo. sarvaprathama baLadanA mAlikane bolAvyo. tene rAjAe kahyuM - bhAI ! tamAre jo baLado joItA hoya to pahelA tamArI AMkho kADhIne puNyahInane ApI do kema ke teNe tamArA vADAmAM baLado mUkyAM e tame tamArI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-101 thI 103 15 AMkhothI joyA hatA. - tyArabAda rAjAe ghoDesavArane bolAvIne kahyuM - jo tamAre ghoDo joIto hoya to pahelA tamArI jIbha kApIne gunhegArane ApI do kemake tamArI jIbha doSita che. tamArI jIbhe ja ghoDAne lAkaDInA prahAra karavAnuM gunhegArane kahyuM hatuM. Ane daMDa maLe ane tamArI jIbha bacI jAya e nyAyasaMgata nathI. mATe tame paNa pahelA tamArI jIbha ene ApI do pachI tenI pAsethI huM ghoDo apAvIza. tyArabAda naTa lokone bolAvyAM. rAjAe kahyuM - A dIna vyakti pAse che. zuM ke huM tamane apAvuM? jo tamAre badalo levo ja hoya to A gunhegArane e vRkSanI nIce suvaDAvI do ane tamArA navA banelA saradArane kaho ke te paNa A mANasanI jema gaLAmAM phAMso nAMkhIne te DALI para laTakI jAya ane A mANasanI upara paDI jAya. rAjAno pheMsalo sAMbhaLIne traNe ya phariyAdI mauna rahIne tyAMthI cAlatA thaI gayA. rAjAnI vainAyikI buddhie te abhAgI vyaktinA prANa bacAvI lIdhA. A prakAre A paMdara dRSTAMto vainAyikI buddhi mATe varNavela che. * sUtra-104,105 - 104] upayogathI jeno sAra-paramArtha jANI zakAya che, abhyAsa ane vicAcchI je vistRta bane che ane jenAthI zreSTha pariNAma prApta thAya che athavA prazaMw prApta thAya che te kamaLa buddhi kahevAya che. kArya karatAM karatAM utpanna thayelI buddhinA udAharaNa A prakAre che. [195] (1) suvarNakAra (2) kisAna (3) vaNakara (4) dafkAra (5) motI (6) thI (1) naTa (8) darajI (1) suthAra (10) kaMdoI (11) ghaDo (12) zikAra A bAra karmA buddhinA TAMto che. * vivecana-104,105 - (1) suvarNakAra :- hairaNyaka - suvarNakAra evo kuzaLa kalAkAra hato ke potAnA kAryanA jJAnathI ghora aMdhakAramAM paNa hAthanA sparzathI ja sonuM ane cAMdInI parIkSA bahu ja sarasa rIte karI zakato hato. (2) kaIka :- kheData. eka cora koI vaNikanA ghara corI kasvA gayo. tyAM teNe dIvAlamAM eka bAkoruM pADyuM. temAM kamaLanI AkRti banI gaI. prAtaHkALe jyAre lokoe te bAkorAnI kaLAkRti joI tyAre corI keTalI thaI e vAta bhUlIne teo coranI kaLAkRtinI prazaMsA karavA lAgyAM. e janasamUhamAM cora paNa vRkSA veSamAM hato. te potAnI caturAInI prazaMsA sAMbhaLIne khuza thaI rahyo hato. eka kheDUta paNa tyAM hato. teNe prazaMsA karavAne badale kahyuM - bhAIo! enI ATalI prazaMsA ? ane emAM acaMbAnI zuM vAta che ? potAnA kAmamAM dareka vyakti kuzaLa hoya che. kheDUtanI vAta sAMbhaLIne corane bahu krodha Avyo. eka divasa te charI laIne kheDUtane mAsvA mATe tenA khetaramAM gayo. jyAre charI laIne kheDUtanI tarapha gayo tyAre 126 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana pAchaLa pAchaLa haTatA kheDUte kahyuM - tame koNa cho ? mane zA mATe mAravA Iccho cho ? core kahyuM - teM te divase meM banAvelA bAkorAnI prazaMsA kema nahotI karI ? kheDUta samajI gayo ke A te ja cora che. kheDUte kahyuM meM tamArI bUrAI to nathI karIne ? ema ja kahyuM hatuMne ke je mANasa je kArya karato hoya, temAM potAnA abhyAsanA kAraNe kuzaLa ja hoya che ? jo tamane vizvAsa na hoya to huM tane mArI kaLA dekhADIne vizvasta banAvI dauM. juo mArA hAthamAM maganA A dANA che. tame kaho to huM A badhAne eka sAthe adhomukha, urdhvamukha athavA paDakhe pheMkI zakuM chuM. cora tenI vAta sAMbhaLIne cakita thaI gayo. tene kisAnanI vAta para vizvAsa na Avyo. to paNa kheDUtanI cAlAkI jovA mATe core kahyuM - tuM A badhA maganA dANAne uMdhA pADIne mane batAva. kheDUte te ja vakhate pRthvI para eka cAdara bichAvI dIdhI ane maganA badhA dANAne evI cAlAkIthI e cAdara para pheMkyA ke badhA dANA adhomukha eTale uMdhA ja paDyAM. core dhyAna daIne dareka dANAnI tapAsa karI to kharekhara badhA dANAM uMdhA ja paDyA hatA. e joIne core kahyuM - bhAI ! tuM tArA kAryamAM mArAthI paNa kuzaLa cho. ema kahIne vAraMvAra tenI prazaMsA karI. cora jatAM jatAM eTaluM kaheto gayo ke je tArA maNa uMdhA na paDyA hota to huM tane cokkasa mArI nAkhata. A kaIka ane taskara bannenI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (3) kailika :- eka gAmamAM eka vaNakara raheto hato. te potAnA hAthamAM sUtaranA dorAone laIne cokasAIpUrvaka batAvI zakato hato ke ATalI saMkhyAnA sUtaranA phALakAthI A vastra taiyAra thaI jaze. A vaNakaranI kamajA buddhinuM udAharaNa che. (4) DovaH- kaDachI - eka suthAra anumAnathI ja kahI deto ke A kaDachImAM ATalI mAtrAmAM vastu samAya zakaze. tene karmajA buddhi prApta thaI hatI. (5) motI - siddhahasta maNikAra motIone evI rIte cattApUrvaka uchALato ke nIce rAkhelA sUvaranA vALamAM jaIne parovAI jatA. A siddhahasta maNikAranI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (6) vRta :- koI koI ghInA vyApArI paNa eTalA kuzaLa hoya che ke teo gADAmAM athavA sthamAM beThA beThA ja nIce rahela kuMDImAM eka TIpuM paNa DhoLAyA vagarathI bharI zake che. A tenI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (7) naTa :- naTa lokonI caturAI jaga prasiddha che. teo dorI para addhara caDIne aneka prakAranA khela kare che, topaNa nIce paDatA nathI. loko dAMtanI nIce potAnI AMgaLIo dabAvIne jue eTalA Azcaryacakita thaI jAya che. e naTa lokonI kamajA buddhinI caturAI che. (8) tuNaka (darajI) :- kuzaLa dajI kapaDAnI evI saphAIthI silAI kare che ke teNe kaI jagyAe silAI karI che e paNa dekhAvA na de. A darajInI kamajA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-104,105 buddhinI caturAI che. (9) vadhui :- suthAra lAkaDA para suMdara kotaraNI karI zake che, temaja tenI upara bhinna bhinna prakAranI suMdara AkRti banAvI zake che. jANe ke te sajIva AkRti na hoya ? tevI lAge che. teo potAnI kaLAmAM evA pravINa hoya che. amuka makAna, ratha, AdimAM keTaluM lAkaDuM joIze te gaNatarI karyA vagara batAvI zake che. e tenI karmajA buddhinI kaLA che. (10) AvRSika - catura kaMdoI vividha prakAranI mIThAIo banAve che. tene mApyA vinA ja keTalI cIja keTalA vajananI joIe tenuM anumAna karI le che. koI koI puruSa potAnI kaLAmAM eTalA prasiddha thaI jAya che ke dUra-dUranA dezo sudhI tenI kIrti phelAya jAya che. e tenI karmajA buddhinI kaLA che. (11) ghaTa H- kuMbhakAro ghaDo banAvavAmAM eTalA catura hoya che ke cAlatA cAkaDA para jaldI jaldI rAkhavA mATe mATIno piMDa eTalo ja le che ke jenAthI ghaDo 123 barAbara banI jAya che. A tenI karmajA buddhinI kaLA che. -- (12) citrakAra H- kuzaLa citrakAra potAnI kaLAthI phUla, pAMdaDA, jhADa, nadI, jharaNA, mUrti AdinA evA citro banAvI Ape che ke temAM asalI, nakalIno bheda karavo kaThina thaI paDe che. te pazu, pakSI, deva athavA mAnavanA citromAM paNa prANa reDI de che ane krodha, bhaya, hAsya tathA dhRNA AdinA bhAvo tenA caherA para evA aMkita kare che ke jonAra thaMbhI jAya che. uparanA bAre udAharaNa kArya karatAM, tenA abhyAsathI utpanna thayela karmajA buddhinA che. AvI buddhi mAnavane potAnA vyavasAya kAryamAM dakSa banAve che. - sUtra-106 thI 109 : [16] anumAna, hetu ane TAMtathI kAryane siddha karanArI, uMmara paripakava thavA para prApta thanArI AtmahitakArI tathA mokSa phaLane pradAna karanArI buddhi pAriNAmikI buddhi kahevAya che. [107 thI 110] (1) abhayakumAra (ra) zeTha (3) kumAra (4) devI (5) uditodaya rAjA (6) sAdhu ane naMdiSaNa (7) dhanadatta (8) zrAvaka (9) amAtya (10) kSapaka (11) mAtmaputra (12) cANakya (13) sthUlibhadra (14) nAsikanA suMdarInaMda (15) vajasvAmI (16) caraNAhata (17) AMbaLA (18) maNi (19) sarpa (20) peMDA (21) stUpa-bhedana. ItyAdi pArriNAmikI buddhinA udAharaNa che. [117] A rIte azrutanizcita matijJAnanuM varNana pUrNa thayuM. * vivecana-106 thI 110 : (1) abhayakumAra :- mAlavadezamAM ujjayinI nAmanI nagarI hatI. tyAM caMdrapradhotana rAjA rAjya karatA hatA. eka vAra teNe rAjagRhanA rAjA zreNikane dU dvArA kahevaDAvyuM ke - jo tame tamAruM ane tamArA rAjyanuM bhaluM cAhatA ho to anupama vaMkacUDa hAra, secanaka hAthI, abhayakumAra putra ane rANI celaNAne vilaMba - 128 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana karyA vagara mArI pAse mokalI do. dUta dvArA caMdrapradhotanano A saMdeza sAMbhaLIne zreNika rAjA krodhathI dhamadhamAyamAna banyA. temaNe dUtane kahyuM - dUta avadhya hoya che mATe tamane huM choDI dauM chuM. tame tamArA rAjAne jaIne kahI dejo - jo tame tamArI kuzalatA cAhatA ho to agnistha, anilagiri hastI, vajaMgha dUta ane zivAdevI rANI e cAreyane mArI pAse zIghrAtizIghra mokalI do. mahArAjA zreNikanI AjJA dUte caMdrapadhotana rAjAne kahI saMbhaLAvI. tenI vAta sAMbhaLIne rAjAne badhu krodha Avyo ane potAnA apamAnano badalo levA mATe rAjagRha para moTI senA laIne caDAI karI ane rAjagRhane cAre bAjuthI gherI lIdhuM. zreNika rAjAe paNa yuddha karavAnI taiyArI karI lIdhI hatI. senA susajjita thaI gaI. yuddhanI taiyArI joIne teno putra abhayakumAra pitAjI pAse Avyo ane kahyuM - mahArAja ! hamaNA Apa yuddha karavAnI AjJA na detA. huM kaMIka evo upAya karIza ke caMdrapradhotana svayaM bhAgI jaze ane ApaNI senA paNa naSTa nahIM thAya. rAjA zreNikane vizvAsa hato tethI temaNe abhayakumAranI vAta mAnya rAkhI. A bAju rAtrinA ja abhayakumAra puSkaLa dhana laIne nagaramAMthI bahAra gayo ane caMdrapradhotane jyAM paDAva nAMkhyo hato tenI pAchaLanI bhUmimAM eka UMDo khADo khodIne temAM badhuM dhana dATI dIdhuM. tyArapachI te rAjA caMdrapradhotananI pAse gayo. tyAM jaIne teNe kahyuM - huM ApanA hitanI eka vAta karavA IcchuM chuM. Apa dhokhAmAM rahI jAva, evuM huM Icchato nathI. rAjA caMdrapadhotane utsukatAthI pUchyuM - vatsa ! mane koNa dhokhAmAM nAkhaze? tuM zIghra batAva. abhayakumAre kahyuM - mArA pitAjIe ApanA zreSTha senAdhipatio ane adhikArIone lAMca-rUzvata ApI potAnA vazamAM karI lIdhA che. teo prAtaHkALa thatAM ja Apane baMdI banAvIne pitAjInI pAse laI jaze. jo Apane vizvAsa na Ave to teonI pAse AveluM dhana ApanA paDAvanI bAjunA bhAgamAM ja dATeluM che. jo Apane jovuM hoya to dekhADuM? Ama kahIne abhayakumAra caMdrapradhotanane potAnI sAthe laI gayo ane pote dATeluM dhana khodIne tene dekhADyuM. e joIne rAjAne vizvAsa AvI gayo ane te zIghratAthI rAtorAta ghoDA para besIne ujjayinI tarapha pAcho pharyo. prAtaHkALa thatAM ja jyAre senAdhipatine A vAtanI jANa thaI ke rAjA bhAgIne tyAMthI ujjayinI cAlyA gayA tyAre teone Azcarya thayuM ke rAjA zA mATe cAlyA gayA haze ? teo paNa badhuM sameTIne ujjayinI AvI gayA. tyAM AvyA pachI teo jyAre rAjAne maLavA gayAM tyAre rAjAe kahyuM - mane dhokhAmAM nAkhanAra e badhAne huM maLavA mAMgato nathI. bahu ja prArthanA karavA para ane dayanIyatA pradarzita karavA para rAjA teone maLyAM. tame tenI lAlacamAM zA mATe lapeTAyA? rAjAe teone khUba ja Thapako dIdho. bicArA padAdhikArIo AzcaryamAM paDI gayA. lAMca kevI ne vAta kevI. ApaNe kAMI jANatA nathI. aMtamAM vinamrabhAve eka sevake
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 129 kahyuM - deva ! varSothI ame ApanuM namaka khAIe chIe. bhalA, ame ApanI sAthe AvI jAtanuM chaLa karI zakIe kharA ? A cAlabAjI abhayakumAranI ja che. teNe ja ApaNane dhokho Apyo che ane rAjyanuM rakSaNa karyuM che. caMdrapradhAMtananA gaLe A vAta UtarI gaI. tene abhayakumAra para bahu krodha Avyo. teNe nagaramAM DhaMDhero piTAvyo ke je koI mANasa abhayakumArane pakaDIne mArI pAse laI Avaze tene bahumUlya puraskAra ApavAmAM Avaze. nagaramAM ghoSaNA to thaI. rAjAnA maMtrIo, senApatio AdithI laIne sAdhAraNa vyakti sudhI darekane A vAta pahoMcADI paNa koInI hiMmata cAlI nahIM. AkharamAM eka vezyAe A kArya karavAnI hAma bharI. te rAjagRha gaI. tyAM jaIne Adarza grAvikA jevI dharma karaNI karavA lAgI. kyAreka kyAreka te abhayakumAne paNa maLatI. thoDo samaya vItyA bAda te pAkhaMDI zrAvikAe eka divasa abhayakumArane potAne tyAM bhojana karavA nimaMtraNa moDyuM. zrAvikA samajIne abhayakumAre notaru svIkArI lIdhuM. vezyAe khAvAlAyaka dareka vastuomAM nazo caDe evo padArtha nAMkhyo hato. te vastune ArogatAM ArogatAM ja abhayakumAra mUcchita thaI gayo. gaNikA A paLanI ja rAha joI rahI hatI. teNIe vilaMba karyA vagara abhayakumArane potAnA rathamAM nAMkhIne, ujjayinI jaIne caMdrapradhAna rAjAne soMpI dIdho. abhayakumArane joIne rAjA harSita thayo. abhayakumAra jyAre hoMzamAM Avyo tyAre rAjAe kahyuM - kevI caturAI karIne meM tane ahIM pakaDIne maMgAvyo ? abhayakumAre nirbhayatApUrvaka kahyuM - Ape to mane behozImAM rathamAM nAMkhIne ahIM maMgAvyo che paraMtu huM to Apane hozapUrvaka sthamAM besADIne jUtAno mAra mArato mArato rAgRhamAM laI jaIza. sajAe abhayakumAranI vAtane upahAsa samajIne TALI nAMkhI ane abhayakumArane tyAM ja rAkhI lIdho. paraMtu abhayakumAre badalo levAno nirNaya karyo hato. te mokAnI rAha joto hato. thoDA divasa vyatIta thavA para abhayakumAre eka yojanA banAvI. yojanA anusAra eka evI vyaktinI khoja karI ke jeno avAja bilakula caMdrapadhotana rAjA jevo ja hato. evI garIba vyaktine bahu moTA InAmanI lAlaca ApIne potAnI pAse rAkhI lIdho ane potAnI yojanA te mANasane abhayakumAre samajAvI dIdhI. eka divasa e garIba mANasane abhayakumAre rathamAM besADyo ane nagaranA madhyabhAgamAM tenAM mastaka para javAno mAra mArato mArato abhayakumAra nIkaLyo. jatAno mAra khAnAra bUmAbUma karato hato ke abhayakumAra mane jUtAthI mAre che mATe mane bacAvo..bacAvo.. potAnA rAjA jevo avAja sAMbhaLIne loko doDIne pelA mANasane choDAvavA mATe tyAM AvyA. teone joIne jUtA mAranAra ane jUtA khAnAra banne khaDakhaDATa hasI paDyA. abhayakumArano khela joIne loko cUpacApa tyAMthI cAlyA gayA. abhayakumAre niraMtara pAMca divasa sudhI A prakriyA karI, tethI tyAra pachI bajAranA loko kumAranI A krIDA samajIne hasatA hatA paraMtu koI paNa mANasa tene 40/9] 130 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana choDAvavA mATe jatA nahIM. chaThThA divase moko joIne abhayakumAre rAjA caMdrapradhAMtanane bAMdhI lIdhA ane baLapUrvaka rathamAM besADIne tenA sira para jUtA mArato mArato te madhya bajArathI nIkaLyo. rAjA bUmAbUma kare che - "are ! doDo! doDo!pakaDo ! abhayakumAra mane jUtA mArato mArato laI jAya che." lokoe joyuM paNa pratidinanI jema abhayakumAranuM manoraMjana samajIne hasatA hatA. koI paNa rAjAne choDAvavA na gayA. e rIte nagaranI bahAra nIkaLIne abhayakumAre pavanavege rathane doDAvyo. rAjagRha AvIne ja dama lIdho. yathAsamaye te potAnA pitAnI samakSa caMdrapadhotanane upasthita karyo. caMdrAdhotara abhayakumAranA cAturyathI mAra khAIne atyaMta lajjita thayo. lakSita vadane te zreNikarAjAnA pagamAM paDyo ane pote karelA aparAdhanI teNe kSamA mAgI. rAjA zreNike te ja kSaNe caMdrapradhotanane kSamA ApI, pachI rAjasI sanmAna pradAna karIne pharI ujjayinImAM pahoMcADI dIdho. A abhayakumAranI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (2) zeTha :- eka zeThanI patnI durAcArINI hatI. patnInA anAcArathI du:khita thaIne teNe pravajyA grahaNa karavAnI bhAvanA pragaTa karI. potAnA putrane kuTuMbano bhAra soMpIne zeTha dIkSita banI gayA. saMyama grahaNa karIne muni tyAMthI vihAra karI gayA. tyArabAda janatAe zeThanA pagane te nagano sA banAvI dIdho. te barAbara rAjyanuM pAlana karato hato. keTalAka samaya pachI muni vihAra karatAM karatAM e ja nagaramAM AvyA. rAjAnI prArthanA tathA vinaMtIne mAna ApIne munie tyAM cAtumati karyuM. muninA upadezathI janatA bahu ja prabhAvita thaI. zAsananI rUDI prabhAvanA zAsana virodhIo sahana karI zakyA nahIM. teoe eka payaMganI racanA karI. jyAre cAturmAsa kALa samApta thayo tyAre munie vihAra karavAnI taiyArI karI. tyAre virodhIo dvArA zikhaDAvavAmAM AvelI eka garbhavatI dAsI, muninI pAse AvIne kahevA lAgI - munirAja ! Apa vihAra karIne kyAM jazo ? huM nikaTanA bhaviSyamAM tamArA bALakanI mA banavAnI chuM ane tame mane choDIne anyatra jaI rahyo cho to pAchaLathI mAruM zuM thaze ? muni vicAravA lAgyA - huM sarvathA nikalaMka chuM paNa A samayamAM jo huM vihAra karIne jaIza to zAsananI apakIrti thaze ane dharmanI hAni thaze. muni eka zakti saMpanna sAdhaka hatA. dAsInI khoTI vAta sAMbhaLIne tenuM nivAraNa karavA mATe manie tarata ja kahyuM - je A garbha mAro haze to prasava svAbhAvika thaze, anyathA te tAruM peTa phADIne nIkaLaze. dAsI Asanna-prasavA hatI paraMtu muni para jUThuM kalaMka lagADavAthI prasava thato na hato. asahya vedanA thavA lAgI. pachI tene muninI samakSa laI gayA. tyAM jaIne dAsIe kahyuM - mahArAja ! mane bacAvo. ApanA virodhIonA kahevAthI meM tamArA para jUhuM kalaMka caDAvyuM hatuM. sabhA samakSa dAsIe kahyuM - mahArAja ! kRpA karIne
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 131 mane A saMkaTathI mukta kare. muninA hRdayamAM kapAya leza mAtra na hato. te kSamAnA sAgara hatA. tarata ja temaNe dAsIne kSamA ApI. dAsIno prasava kuzaLatApUrvaka thaI gayo. virodhIo munino prabhAva joIne bolatA baMdha thaI gayAM. munirAjano yaza cAre ya bAju phelAI gayo. A munirAjanI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (3) kumAra - eka rAjakumAra hato. tene bAlyakALathI ja lADu bahu priya hatA. uMmaralAyaka thatAM lagna thayA. eka vakhata koI utsavano prasaMga Avyo. utsavanA divase rAjakumAre svAdiSTa miSTAna, pakavAna, lADu Adi uttama prakAranA miTAno karAvyA. potAnA sAthIo sAthe AnaMdamAM AvIne rAjakumAre khUba ja khAdhuM. tenuM pariNAma kharAba AvyuM. ajIrNanA kAraNe tenA zarIramAMthI durgadha AvavA lAgI tethI te bahu duHkhI thaI gayo. rAjakumAra vicAravA lAgyo - aho ! ATalA suMdara ane svAdiSTa bhakSya padArtha zarIranA saMsarga mAtrathI durgaMdhamaya banI jAya ? kharekhara A zarIra azuddhi padArthothI banela che. tenA saMsargamAM AvanAra pratyeka padArtha kharAba thaI jAya che. mATe dhikkAra che A zarIrane, jenA mATe manuSya pApanuM AcaraNa kare che. A rIte azuci bhAvanAnuM anusaraNa karatAM karatAM tenA adhyavasAyo uttarottara zubha, zubhatara thatA gayA ane eka aMtarmuhUrtamAM tene kevaLajJAna utpanna thaI gayuM. A rAjakumAranI pariNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (4) devatA :- ghaNAM varSo pahelAnI eka vAta che. e samaye pUrNabhadra nAmanuM eka nagara hatuM. tyAM puSaketu nAmanA rAjA rAjaya karatA hatA. tene puSpAvatI nAmanI saNI hatI. rAjAne eka dIkaro ane eka dIkarI hatA. dIkarAnuM nAma puSpacUla hatuM ane dIkarInuM nAma pupacalA hatuM. bhAI bahenano paraspara atyaMta neha hato. banne yuvAna thayAM tyAre tenI mAtAno svargavAsa thayo. devalokamAM teNI devatArUpe utpanna thaI. - puSpavatIe devatAnA bhavamAM avadhijJAnathI potAno pUrvabhava joyo. potAnA pasviArane paNa joyo. tenA manamAM vicAra Avyo ke mArI strI puSpacUlA AtmakalyANanA pathane bhUlI na jAya te mATe tene pratibodha devo joIe. ema vicArIne puSpavatIe potAnI pUrvabhavanI putrI puNAcUlAne rAtrimAM naraka ane svarganuM svapna dekhADyuM. svapna joIne pupacUlAne vairAgya utpanna thayo. saMsArI jhaMjhaTane choDIne teNe saMyama grahaNa karyo. tapa, saMyama, svAdhyAya, dhyAna AdinI sAthe te anya sAdhavIonI vaiyAvaccamAM paNa rasa letI hatI. AtmabhAvamAM rahetAM rahetAM ghAtI karmano kSaya karIne teNe kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApta karyuM. te sAdhvIe ghaNA varSa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karIne nirvANa pada prApta karyuM. puSpacUlAne pratibodha pamADavo e puSpavatI devInI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (5) uditodaya :- purimatAla puramAM uditodaya nAmanA rAjA rAjya karatA 132 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana hatA. zrI kAMtA nAmanI tene rUpa cauvana saMpanna saNI hatI. banne dharmiSTha hatA eTale boe zrAvaka-zrAvikAnA vrata dhAraNa karyA hatA. A rIte teo sukhapUrvaka dharmamaya jIvana vyatIta karI rahyA hatA. ekavAra aMtaHpuramAM eka parivrAjikA AvI. teNe rANIne zuci dharmano upadeza Apyo. paraMtu rANIe tenA tarapha dhyAna na ApyuM. parivAjikA potAno anAdara samajIne tyAMthI kupita thaIne cAlI gaI. rANI dvArA potAnA apamAnano badalo levA mATe teNIe vArANasInA rAjA dharmarUcinI pAse zrIkAMtA rANInA rUpa ane anupama yauvananI prazaMsA karI. zrIkAMtAnA rUpanI vAta sAMbhaLIne dharmaruci sAe purimatAlapura para caDhAI karI ane temanI cAre tarapha ghero ghAlyo. satrinA samaye uditodaya rAjAe vicAryuM - jo huM yuddha karIza to saMkhyAbaMdha mANasono saMhAra thaze. mATe bIjo koI upAya karavo joIe. janasaMhAra aTakAvavA mATe rAjAe vaizramaNa devanI ArAdhanA karavA mATe aThamatapa karyo. trIjA divase deva pragaTa thayo. rAjAe devane potAnI IcchA batAvI. deve kahyuM- tathAstu. vaizramaNa deve rAtorAta potAnI vaikriya zaktithI saMpUrNa nagarane anya sthAna para saMharaNa karI dIdhuM. vArANasInA rAjAe bIjA divase tyAM joyuM to namaste badale sApha medAna dekhAyuM. e joIne te potAnA nagara tarapha pAcho gayo. rAjA udivodaye potAnI pAriNAmiDI buddhithI potAnI ane janatAnI rakSA karI. (6) sAdhu ane naMdipeNa - naMdipeNa rAjagRhanA rAjA zreNikano putra hato. te yuvAna thayo eTale rAjAe aneka rAjakumArIo sAthe tenuM pANigrahaNa karAvyuM. e navoDhAo potAnA rUpa ane yauvanathI apsarAone paNa parAjita karatI hatI. naMdipeNa tenI sAthe sAMsArika sukha bhogavatAM samaya vyatIta karatA hatA. te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI rAjagRha nagaramAM padhAryA. mahAvIra prabhunA padhAravAnA samAcAra zreNika mahArAjAne maLyA. tyAmbAda te aMtaHpura sahita bhagavAnanA darzana mATe gayA. naMdipeNa paNa e samAcAra sAMbhaLIne potAnI patnIo sAthe darzanArthe gayo. upasthita janatAne bhagavAne upadeza Apyo. upadeza sAMbhaLIne naMdipeNane vairAgya utpanna thayo. tyAMthI te rAjabhavanamAM gayo. tyAM jaIne mAtApitA tathA dareka patnInI anumati meLavIne teNe saMyama aMgIkAra karyo. saMyamI banyA pachI jJAna abhyAsamAM tallIna banI gayA. atyaMta tIvra buddhinA kAraNe teNe atAkALamAM ja zAstrono abhyAsa pUrNa karyo. naMdipeNa muninA upadezathI aneka bhavyAtmAo pratibodhita thaIne saMyama aMgIkAra karatA hatA. bhagavAna mahAvIranI AjJA laIne potAnA ziSya parivAra sahita naMdipeNa munie rAjagRhathI anyatra vihAra zarU karyo. ghaNo samaya vyatIta thayA bAda grAmAnugAma vihAra karatA karatA ekavAra naMdipeNa munine jJAnamAM jANavA maLyuM ke mAro eka ziSya saMyama pratye aruci rAkhe che ane pharI sAMsArika sukha bhogavavAnI IcchA rAkhe che. tene saMyamamAM sthira karavA mATe naMdipeNa munie pharI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 133 rAgRha tarapha vihAra karyo. saMdipeNa muni sajagRha padhAravAnA samAcAra sAMbhaLIne mahArAjA zreNika potAnA aMtaHpura sahita temaja naMdiveNa kumAranI patnIone sAthe laIne darzanArthe gayAM. rAjA zreNikane, tenI saNIone tathA potAnA guru naMdipeNanI anupama rUpavatI patnIone joIne munipaNAmAM zithila thaI gayela sAdhue vicAryuM ke - are ! mArA gurue to apsarAne zaramAve evI rUpavatI strIono tyAga karIne saMyama grahaNa karela che ane mana, vacana, kAyAthI sArI rIte saMyamanuM pAlana kare che ane huM vamana karelA viSaya bhogonuM pharI sevana karavA IcchuM chuM. dhikkAra che mane ! evo vicAra karIne te punaH saMyamI jIvanamAM dRDha banI gayA ane Atma kalyANanA mArgamAM adhika tanmayatAthI pravRta thayA. naMdipeNa muninI pAriNAminI buddhithI zithila muni saMyamamAM sthira thayA. (9) dhanadatta :- dhanadattanuM udAharaNa zrI jJAtAdharmakathA sUtranA aDhAramAM adhyayanamAM vistArapUrvaka varNana karela che mATe tyAMthI jANI levuM. (8) zrAvaka - eka gAmamAM eka gRhasthe potAnA guru pAse zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. svadAsa saMtoSa vratanuM barAbara pAlana karatA hatA. ghaNA varSo sudhI potAnA vratonuM pAlana karatA rahyAM. paraMtu karmanA udayathI eka vAra teNe potAnI patnInI sakhIne dekhI. dekhatA ja temAM te Asakta thayAM. AsaktinA kAraNe prati samaya te ciMtita rahevA lAgyAM. lajjAvaza te potAnI bhAvanA koI paNa prakAre pragaTa karI zakatA na hatAM. ciMtAnA kAraNe te dubaLA thavA lAgyAM tyAre tenI patnIe AgrahapUrvaka pUchayuM - nAtha ! tamane zuM thayuM che ? tamAruM zarIra kema ghasAtuM jAya che ? panIe pUchayuM eTale patie potAnI IcchA pragaTa karI dIdhI. vratadhArI potAnA patinI vAta sAMbhaLIne tenI strIe vicAryuM- teNe svadArA saMtoSa vrata grahaNa karyuM che chatAM mohanA kAraNe evI durbhAvanA utpanna thayela che. jo A rIte kaluSita vicAromAM temanuM mRtyu thaze to avazya tenI durgati thaze. mATe patinA kuvicAra haTI jAya ane vrata paNa na bhAMge evo koI upAya zodhuM. vicArIne teNIe tenA patine kahyuM - svAmI ! Apa nizcita raho. huM ApanI bhAvanAne pUrNa karI daIza. e to mArI sakhI che. mArI vAtane te TALI nahi zake. e Aje ja ApanI sevAmAM upasthita thaze. ema kahIne teNI potAnI sahelI pAse gaI. - sakhInI sAthe vArtAlApa karIne teNIe kahyuM - tArA dAgInA ane vastra mane Apa mAre paheravA che. tenI sakhIe vastra tathA AbhUSaNo ApyAM. te laIne potAnA ghare AvI. saginA te zrAvakanI patnIe e ja AbhUSaNo ane e ja vastro paheryA. taiyAra thaIne te potAnA pati pAse gaI ane tenI IcchA pUrNa karI. bIjA divase tenA patie kahyuM - meM bahu anartha karI nAMkhyo. mArA vratano meM bhaMga karyo. te bahu ja pazcAtApa karavA lAgyA. tyAre tenI patnIe dareka vAta spaSTa karIne kahyuM. zrAvaka A vAta sAMbhaLIne bahu khuza thayA. pachI potAnA dharmagurunI pAse jaIne AlocanA karI 134 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana prAyazcita karIne zuddhikaraNa karyuM. tenI strIe potAnA patinA vratanI rakSA karI, A te zrAvikAnI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (9) amAtya :- kAMpilapura nagaramAM brahma nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. tenI rANInuM nAma calaNI hatuM. eka vAra sukhe zayyAmAM poDhelI rANIe cakavartInA janma sucaka evA cauda svapnA joyAM. tyArabAda samaya thavA para gaNIe eka parama pratApI sukumAra putrane janma Apyo. tenuM nAma brahmadatta rAkhyuM. brAdatanA pitA brAhmano dehAMta thayo tyAre brahmadattano haju bAlyakALa ja hato. tethI brahmadad uMmaralAyaka thAya tyAM sudhI rajAno mitra dIrdhapRSThane rAjagAdI para besADyo. dIrdhapRSTha cauihIna hato. te vAraMvAra aMtaHpuramAM Ava-jA karato hato. jenA pariNAme rANInI sAthe teno anucita saMbaMdha thaI gayo. teo banne vaiSayika sukha bhogavavA lAgyAM. rAja brahmanA maMtrInuM nAma dhanu hatuM. te rAjAno hitaiSI hato. rAjAnA mRtyu bAda maMtrI rAjakumAranI sarva prakAre sAra-saMbhALa rAkhato hato. brahmadad yuvAna thayo tyAre maMtrIe dIdhapRSTha ane saNInA anucita saMbaMdha viSe batAvI dIdhuM. yuvA rAjakumArane mAtAnA anAcAra pratye bahu krodha Avyo. rAjakumAre mAtAne samajAvavA mATe eka upAya zodhyo. eka vAra te eka kAgaDAne ane eka koyalane laI Avyo. eka divasa te aMtaHpuramAM jaIne kahevA lAgyo - A pakSIonI jema je varNazaMkarapaNu karaze tene huM cokkasa daMDa ApIza. rANI puganI vAta sAMbhaLIne gabharAI gaI paNa dIdhapRSTha teNIne samajAvI dIdhI ke e to bALaka che tenI vAta para dhyAna devuM nahIM. ekavAra rAjakumAre zreSTha hAthaNInI sAthe nikRSTa hAthIne joyo, joIne teNe saNI ane dIrdhayTane caMgabhASAmAM dhamakI ApI. bIjIvAra eka haMsI ane eka bagalAne laI Avyo ane tapuramAM jaIne tene moTA avAje kahyuM - A rAjyamAM je koI AnI jema maNa karaze tene huM mRtyuno daMDa ApIza. traNavAra A rIte rAjakumAranI dhamakI sAMbhaLIne dIrdhapRSThanA kAna UbhA thaI gayA. teNe rANIne kahyuM - A kumAra je kahI rahyo che te pramANe avazya daMDita karaze. rANIe kahyuM - evo upAya karavAno ke ApaNuM kArya siddha thaI jAya ane lokomAM niMdA paNa na thAya. A mATe temaNe eka yojanA banAvI ke sau prathama rAjakamAranA lagna karAvI daIe. kumArane rahevA mATe eka lAkSAgRha banAvavuM. lAkSAgRhamAM kumAra tenI patnI sAthe AnaMda vinoda karato hoya te samaye lAkSAgRhamAM Aga lagADI devI. "kAmAMdha mANasa zuM na karI zake ?" rANI mAtA hovA chatAM potAnA putranI hatyA karavA mATe taiyAra thaI gaI. rAjakumAranA lagna rAjA puSpamUlanI kanyA sAthe dhAmadhUmathI karyA. bIjI bAju suMdara lAkSAgRha paNa banI gayuM. maMtrI dhanune dIrdhapRSTha tathA saNInA parthamanI khabara paDI gaI hatI. eka divasa te dIrdhapRSThanI pAse gayo. tyAM jaIne teNe kahyuM -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 135 mahArAja ! have huM vRddha thaI gayo chuM. have kAma karavAnI zakti paNa rahI nathI. mATe zeSa jIvana huM dharmadhyAnamAM vyatIta karavA IcchuM chuM. mAro putra vadhatu uMmaralAyaka tathA buddhimAna banI gayo che. mATe rAjayanI sevA have e karaze." A pramANe dIrdhapRSThanI AjJA laIne maMtrI dhatu tyAMthI svAnA thaIne gaMgAnadInA kinAre eka dAnazALA kholIne dAna devA lAgyAM. paNa A kArya karatAM karatAM teNe ati zIghatAthI eka suraMga khodAvI. gaMgAnadIthI e suraMga TheTha lAkSAgRha sudhI, taiyAra karAvI. rAjakumAranA vivAha ane lAkSAgRhanuM nimaNi banne taiyAra thaI gayA. tenI sAthe suraMga paNa taiyAra thaI gaI hatI. lagna bAda zahAdattakumAra tathA navavadhUne varadhanunI sAthe lAkSAgRhamAM mokalyAM. paraMtu ardhI rAtrinA acAnaka Aga lAgI ane lAkSAgRha pIgaLavA lAgyo. e joIne kumAre gabharAIne varadhanune pUchayuM - mitra! A zuM thaI rahyuM che ? Aga kevI rIte lAgI gaI? tyAre varaghanue dIrdhapRSTha ane saNInA paDyAnI vAta saMkSepamAM batAvI dIdhI. mAtAe ApanI hatyAno A upAya zodhyo che, paNa Apa gabharAtA nahIM. mArA pitAjIe A lAkSAgRhathI gaMgA nadInA kinArA sudhI suraMga banAvIne rAkhI che ane tyAM ApanA mATe ghoDo paNa taiyAra rAkhela che. te Apane Icchita sthAna para pahoMcADI deze. zIdhra cAlo. Apa bannene suraMga dvArA ahIMthI bahAra kADhIne huM gaMgA nadInA kinArA sudhI pahoMcADI dauM chuM. e pramANe kumAra gaMgA nadInA kinAre pahoMcI gayA. tyArabAda gaMgA nadInA kinArA parathI aneka dezamAM pharIne brahmadattakumAre aneka kanyAo sAthe pANigrahaNa karIne cha khaMDanI sAdhanA karI. A rIte amAtya dhanunI pAriNAmiDI buddhi vaDe suraMgathI rAjakumAra bAdad sakuzaLa motanA moDhAmAMthI bacI gayo ane kAlAMtare potAnI buddhi ane baLathI cha khaMDane jItIne cakravartI samrATa banI gayo. (10) kSapaka :- eka vAra tapasvI muni gocarI mATe potAnA ziSyanI sAthe gayA. pAchA vaLatI vakhate tapasvI muninA paganI nIce eka deDakI dabAI gaI. ziSya A dRzya joyuM eTale teNe gurune prAyazcita karavA mATe kahyuM. paNa ziSyanI vAta para tapasvI munie dhyAna na ApyuM. sAyaMkAla pratikramaNa karatI vakhate pharI ziSya deDakI marI gayAnI vAta yAda karAvI dIdhI ane gurune vinayapUrvaka kahyuM - Apa deDakInuM prAyazcita laI lo. paraMtu tapasvI muni krodhathI dhamadhamAyamAna banIne ziSyane mAravA mATe doDyA. aMdhakAra hovAnA kAraNe eka thAMbhalA sAthe bhaTakAyA tethI tenuM mAthuM kuTI gayuM ane tarata ja tenuM mRtyuM thayuM. marIne te jayotiSI deva thayA. tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne dRSTi viSa sarpanI yonimAM utpanna thayA. tyAM tene jAtismaraNa jJAna thavAthI potAno pUrvabhava joyo ane bhayaMkara pazcAtApa karavA lAgyA. pachI te bilamAM ja rahevA lAgyA. teNe vicAryuM ke mArI daSTinA viSathI have koI paNa prANInI ghAta thavI joIe nahIM. e assAmAM eka rAjAnA rAjakumArane sarpa karaDyo ane rAjakumAra marI 136 naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana gayo. rAjAne atyaMta duHkha thayuM ane krodhe bharAIne gAmogAmanA gADIone bolAvyAM. kahyuM - dareka gAmanA sarpone pakaDIne mArI nAMkho. gADI loko gAmogAmanA sarpone mAravA lAgyAM. eka gAruDI te dRSTiviSa sarpanA bila pAse pahoMcyo. teNe sani bilanI bahAra kADhavA mATe bila para jherI davA chaMTAvI. davAnA prabhAve te sarSa bahAra AvavA lAgyo. teNe vicAryuM ke mArI dRSTithI mane mAranAranuM mRtyu na thavuM joIe. evA uddezathI sarSe pahelA potAnI pUMchaDI daranI bahAra kADhI. jema jema te bahAra nIkaLato gayo tema tema gADI tenA zarIranA TukaDA karato gayo. to paNa sarve samabhAva rAkhyo, mAranAra pratye lezamAtra paNa krodha na karyo. maratI vakhate tenA pariNAmo zuddha hatAM. zreSTha pariNAmanA kAraNe te marIne tyAMnA rAjAnA ghare putra rUpe utpanna thayA. tyAM tenuM nAma "nAgadad" rAkhavAmAM AvyuM. nAgadatane bAcakALamAM ja pUrvabhavanA saMskAranAM kAraNe vairAgya utapanna thayo ane saMyama dhAraNa karyo. vinaya, saraLatA, kSamA Adi asAdhAraNa guNonAM kAraNe te muni devothI paNa vaMdanIya banI gayA. pUrvabhavamAM te tiryaMca hatAM tethI bhUkhano parISaha tene bahu parezAna karato hato. tethI te tapasyA bilakula karI zakatA na hatAM. tenA gacchamAM ekathI eka caDe evA cAra tapasvI munio hatA. nAgadattamuni te tapasvIonI prikaraNathI sevA-bhakti, vaiyAvacca vagere karatA hatA. eka vAra nAgadatta munine vaMdana karavA mATe eka deva Avyo. tapasvI munio A joIne nAgadatta muninI IrSyA karavA lAgyA. eka divasa nAgadata muni potAnA mATe gocarI laIne AvyA. teNe vinayapUrvaka tapasvI munione AhAra dekhADyo. paraMtu IrSAnA kAraNe teoe kahyuM - are bhUkhamarA ! ema kahIne tiraskAra karatAM eka muni tenA AhAramAM cUMkyA. e joIne nAgadatta munie kSamA ghAraNa karI lIdhI. tenA manamAM jarA paNa roSa na Avyo. te potAnI niMdA ane cAre ya tapasvI muninI prazaMsA karavA lAgyA. upazAMta vRtti ane pariNAmonI vizuddhatAnA kAraNe nAgadatta munine te ja kSaNe kevaLajJAna utpanna thayuM. devo kevaLa mahotsava manAvavA mATe AvyA. e joIne cAre ya tAravI munio potAnA pApakRtya para pazcAttApa karavA lAgyA. pazcAtApathI teono AtmA nirmaLa banyo. tethI teone paNa kevaLajJAna utpanna thayuM. nAgadamunie viparIta paristhitimAM paNa samatA dhAraNa karI tethI temane kevaLajJAna utpanna thayuM. A nAgadattamuninI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (11) amAtyaputra:- kAMpilapura nagaranA rAjA brahma hatAM. tenA maMtrInuM nAma dhanu hatuM. rAjakumAranuM nAma brahamadatta hatuM. maMtrInA putranuM nAma varadhanu hatuM. bahArAjAnA mRtyu bAda tenuM rAjya tenA mitra dIrdhapRSThane ApyuM. rANI cUlaNI sAthe teno anucita saMbaMdha hato. rAjakumAra brahmadattane jyAre e vAtanI khabara paDI tyAre teNe potAnI mAtA tathA dIrdhapRSThane mAvAnI dhamakI ApI. tethI teoe potAnA mArgamAM kaMTaka samAna samajIne brahmadattanA lagna karyA. lagna bAda putra ane putravadhUne lAkSAgRhamAM mokalyAM ane pachI lAkSagRhamAM Aga lagADI dIdhI. paraMtu brahmadattakumArano vaphAdAra
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 133 maMtrI dhana temaja teno dIkaro varadhanu, A bannenI sahAyatAthI teo lAkSAgRhamAMthI nIkaLI gayA. ATaluM vRtAMta pahelAM AvI gayuM che. tyAmbAda jyAre teo jaMgalamAM jaI rahyA hatAM tyAre bAdatane khUba ja tarasa lAgI. varAnu rAjakumArane eka vRkSa nIce besADIne pANI levA mATe gayo. A bAju dIpRSThane khabara paDI ke rAjakumAra lAkSAgRhathI nIkaLI gayo che. tethI teNe rAjakumAra brahmadatta ane tenA mitra varadhanune zodhavA mATe cAre ya bAju nokarone doDAvyAM. anucaro zodhatAM zodhatAM e ja jaMgalanA sarovarane kAMThe pahoMcyA. tyAM varaghanuM rAjakumAra mATe pANI bharI rahyo hato. sevakoe varadhanune pakaDI lIdho. e ja samaye varadhanue evo joradAra avAja karyo ke zahAdattakumAra tenA saMketane samajIne te ja kSaNe ghoDA upara caDIne bhAgI gayo. sevakoe varadhanune rAjakumAra viSe pUchyuM paNa teNe kAMI batAvyuM nahIM. tethI rAjAnA mANaso tene mAravA-pITavA lAgyA. catura vadhanu vizeSTa thaIne nIce paDI gayo. anucaroe tene marelo samajIne choDI dIdho. tyAMthI teo rAjakumArane zodhavA mATe gayA. pachI varaghana UThayo ane rAjakumArane zodhavA lAgyo paNa teno kyAMyA pato lAgyo nahIM. tethI te potAnA saMbaMdhIone maLavA mATe potAnA ghara tarapha ravAnA thayo. mArgamAM tene saMjIvana ane nirjIvana nAmanI be auSadhi maLI. te laIne kaMpilapuranagaranI pAse pahoMcyo. tyAM tene eka cAMDAla maLyo. teNe varadhanune kahyuM - tamArA parivAranA dareka mANasone rAjAe baMdI banAvela che. rAjAnI vAta sAMbhaLIne varadhanue muMjhAyA vinA cAMDAlane lAlaca ApIne potAnA vazamAM karI lIdho ane tene nirjIvana auSadhi ApI ane teno saMketa samajAvI dIdho. varadhanunA Adeza anusAra cAMDAle nirjIvana auSadhi tenA kuTuMbanA mukhya mANasane ApI. teNe kuTuMbanI dareka vyaktinI AMkhamAM e auSadhi AMjI dIdhI. tethI te takALa nirjIva sadaMza banI gayA. rAjasevakoe rAjAne khabara ApyA ke baMdI karelA dareka mANaso marI gayA che. rAjAe cAMDAlane bolAvIne e badhAne zmazAnamAM laI javAnI AjJA ApI. cAMDAle vadhatunA saMketa anusAra eka jagyAe teone mUkI dIdhA. varadhanue tyAM AvIne te darekanI AMkhomAM saMjIvanI auSadhi hajI to takALa dareka sabhya svastha banI gayA ane varadhanune potAnI pAse Ubhelo joIne harSita thayA. tyArabAda varadhanu potAnA parivArane koI saMbaMdhIne tyAM sakuzaLa rAkhIne pote rAjakumAra brAhmadattanI zodha karavA nIkaLI gayo. dUra dUra jaMgalamAM tene rAjakumAra maLI gayo. banne mitro tyAMthI cAlatA thayA, rastAmAM aneka rAjAonI sAthe yuddha karIne teone jItI lIdhA. aneka kanyAo sAthe brahmadattanA lagna thayA. dhIre dhIre cha khaMDane jItIne brahmadatta cakravartI kaMpilapura nagaramAM AvyA. tyAM AvIne dIrdhapRSThane mArIne cakravartInI Rddhino upabhoga karatAM sukhapUrvaka jIvana vyatIta karavA lAgyA. A rIte maMtrI putra varadhanue potAnA kuTuMbanI ane brahmadattanI rakSA karI 138 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana temaja brAdatane cakravartI banAvavAmAM aneka prakAre sahAyatA ApI. A tenI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (12) cANakya :- pATaliputranA rAjA naMde kupita thaIne eka vAra cANakya nAmanA brAhmaNane potAnA nagarathI bahAra nIkaLI javAnI AjJA ApI. cANakya saMnyAsIno veSa dhAraNa karIne tyAMthI ravAnA thayo. pharatAM pharatAM te maurya dezamAM pahoMcyo. tyAM eka gAmamAM koI eka kSatriyANIne caMdrapAna karavAno dohada utpanna thayo. dohada pUrNa na thavAthI kSatriyANI dina pratidina dUbaLI thavA lAgI. tenA patie patnIne pUchayuM - tuM dUbaLI kema dekhAya che ? kAMI darda thayuM hoya to vAta kara. patnIe dohadanI vAta karI. teNInI vAta sAMbhaLIne teno pati paNa ciMtAmAM paDI gayo. te vicAra kare che ke jo A strIno dohada pUrNa nahi thAya to te marI jaze. A arasAmAM saMnyAsI cANakya pharato pharato e gAmamAM Avyo. te samaye kSatriya gharanI bahAra udAsa beTho hato. cANakya tenI udAsInuM kAraNa pUchayuM. kSatriye tenI patnInA dohadanI vAta batAvI. e vAta sAMbhaLIne cANakya kahyuM - huM teNInI IcchA pUrNa karI daIza. cANakya te strInI IcchA pUrNa karavA mATe nagaranI bahAra eka taMbu banAvyo. tenI upara eka caMdrAkAra chidra banAvyuM ane pUrNimAnI rAtrie chidranI nIce eka thALImAM peya padArtha rAkhI dIdho. te divase tyAM eka mahotsava rAkhela hato, emAM kSatriya ane kSatriyANIne paNa bolAvyA. jyAre caMdra te chidranI upara Avyo tyAre tenuM pratibiMba thALImAM paDyuM. te ja samaye cANakya kahyuM - bahena ! A thALImAM caMdra che tenuM pAna karI lo. kSatriyANIe e peya padArthanuM prasannatApUrvaka pAna karyuM. je kSaNe teNIe caMdra pIdho te ja kSaNe cANakya chidra upara eka kapaDuM DhAMkI dIdhuM. jethI caMdrano prakAza Avavo baMdha thaI gayo. kSatriyANI caMdranuM pAna karIne khuza thaI gaI. teNInI IcchA pUrNa thavAthI te zIdhra svastha banI gaI ane sukhapUrvaka garbhanuM pAlana karavA lAgI, samaya thavA para caMdra samAna tejasvI putrane janma Apyo. bALaka garbhamAM Avyo tyAre mAtAne caMdrano dohada utpanna thayo hato. tethI tenuM nAma caMdragupta" rAkhyuM. caMdragupta jyAre juvAna thayo tyAre cANakyanI sahAyatAthI rAjA naMdane mArIne pATaliputrano jAna banI gayo ane cANakayane potAno maMtrI banAvyo. A cANakyanI pAriNAmiDI buddhinuM udAharaNa che. (13) sthUlabhadra :- pATalipuramAM naMda nAnA ane rAjya karatA hatA. tenA maMtrInuM nAma zakapAla hatuM. te bahu catura hato. tene sthUlabhadra ane zriyaka nAmanA be dIkarA hatA. temaja yakSA, cakSAdattA, bhUtA, bhUtadatA, seNA, veNA ane reraNA nAmanI sAta putrIo hatI. te kanyAonI smaraNazakti ajaba gajabanI hatI. sarvathI moTI dIkarI cakSAnI smaraNa zakti bahu tIvra hatI. je vAta te ekavAra sAMbhaLatI tene akSarazaH yAda rAkhatI. yakSadarA be vAra sAMbhaLIne yAda rAkhatI. bhUtA traNavAra, bhUtadattA sAravAra, roNA pAMcavAra, veNA cha vAra ane reNA sAtavAra sAMbhaLe
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 to koI paNa vAta kyAre ya bhUlatI nahIM. game tyAre game tene e vAta saMbhaLAvI zake evI tenI smaraNazakti hatI. 139 e ja nagaramAM eka varuci nAmano brAhmaNa raheto hato. te bahu vidvAna hato. te pratidina 108 zlokanI racanA karIne rAjasabhAmAM rAjA naMdanI stuti karato. rAjA nitya navA navA 108 zloka vaDe karAtI potAnI stuti sAMbhaLatA ane sAMbhaLIne maMtrInA sAme jotA. teno abhiprAya evo hato ke maMtrI tenI prazaMsA kare to tene kaMIka puraskAra ApI zakAya. paraMtu zakaDAla maMtrI kAMI paNa bolyA vagara cupacApa sAMbhaLatA tethI rAjA tene kAMI paNa puraskAra ApatA na hatA. vararuci pratidina rAjasabhAmAMthI khAlI hAthe ghera jato. varucinI patnI tene upAlaMbha ApatI ke tame kAMIpaNa kamAIne kema laI AvatA nathI ? A rIte ApaNuM ghara zI rIte cAlaze ! 5tnInI vAta sAMbhaLIne vararucie vicAryuM - jyAM sudhI maMtrI rAjAne kAMI kaheze nahIM tyAM sudhI rAjA mane kAMI paNa Apaze nahIM. eka vAra te zakaDAla maMtrInA ghera gayo ane tenI strInI prazaMsA karavA lAgyo. tenI strIe pUchyuM - paMDitarAja ! Apa Aje ahIM kayA prayojanathI AvyA cho ? vararucie teNIne sarva vRttAMta saMbhaLAvI dIdho zakaDAlanI patnIe kahyuM - bhale ! Aje huM maMtrIne vAta karIza. zakaDAlanI patnI buddhimatI ane dayALu hatI. teNIe rAtre potAnA patine kahyuM - svAmin ! vararuci pratidina eka so ATha navA navA zlokanI racanA karIne rAjAnI stuti kare che. zuM e zloka Apane sArA nathI lAgatA ? tenA patie kahyuM mane sArA lAge che. to pachI Apa paMDitajInI prazaMsA kema nathI karatA ? maMtrIe kahyuM - te mithyAtvI che mATe huM tenI prazaMsA karato nathI. patnIe pharI vinayapUrvaka kahyuM - nAtha ! jo ApanA kahevAthI e bicArAnuM bhaluM thatuM hoya to Apane emAM zuM nukazAnI che ? maMtrIe kahyuM - bhale, kAle huM e bAbata vicAra karIza. bIjA divase maMtrI jyAre darabAramAM gayo tyAre varucie potAnA banAvelA navA 108 zlokathI rAjAnI stuti karI. rAjAe maMtrInA sAmuM joyuM. maMtrIe kahyuM "subhASita" che. eTaluM kahevA para ja rAjAe paMDitajIne eka so ATha suvarNamudrAo ApI. vararuci harSita thaIne potAnA ghare gayo. varuci gayA pachI maMtrIe rAjAne pUchyuM mahArAja ! Ape tene suvarNamudrA zA mATe ApI ? rAjAe kahyuM - te pratidina navA navA 108 zlokathI stuti kare che ane Aje tame paNa tenI prazaMsA karI eTale meM tene pAritoSika rUpe suvarNamudrAo ApI. maMtrIe kahyuM - mahArAja ! te to jagatamAM pracalita jUnA zloko ja Apane saMbhaLAve che. rAjAe AzcaryathI pUchyuM - tenuM pramANa zuM che ? maMtrIe kahyuM - huM satya kahuM chuM. je zloka vararuci Apane saMbhaLAve che e to mArI dIkarIone paNa AvaDe che. jo Apane vizvAsa na Ave to kAle varuci je zloka Apane saMbhaLAvaze e -- ja zloko mArI suputrIo Apane saMbhaLAvaze. rAjAe kahyuM bhale. bIjA divase cAlAka maMtrI potAnI sAte ya kanyAne rAjadarabAramAM laI Avyo ane te darekane "naMdI" cUlikAsUma - sAnuvAda vivecana paDadAnI pAchaLa besADI dIdhI. niyata samaya para varuci sabhAmAM Avyo. teNe potAnA banAvelA zlokathI rAjAnI stuti karI paraMtu zakaDAla maMtrIe potAnI moTI dIkarI sakSAne bolAvI. rAjAnI samakSa AvIne varucio saMbhaLAvelA 108 zloko 140 teNe paNa saMbhaLAvI dIdhA. yakSA ekavAra je sAMbhaLe te tene yAda rahI jatuM. varucinA bolelA samasta zloko sAMbhaLI rAjAne saMbhaLAvyA tyAre rAjA vararuci para krodhita thayAM ane kahyuM, "tuM kahe che ne ke huM dararoja navA zloka saMbhaLAvuM chuM, ATaluM khoTuM bole che ?'' AjathI tAre rAjasabhAmAM AvavAnuM nathI. rAjAe karelA apamAnathI vararuci bahu duHkhI thayo ane zakaDAlano badalo levAno nirNaya karyo. teNe eka lAMbA lAkaDAno trApo banAvyo. pachI e trApo laIne te gaMgA nadInA kinAre gayo. ardho trApo teNe pANImAM rAkhyo, tenI upara sonAmahoranI celI rAkhI, ardho trApo je pANIthI bahAra hato tenA para besIne te gaMgAnI stuti karavA lAgyo. stuti pUrNa thayA bAda teNe trApAne dabAvyo eTale sonAmahoranI thelI sahita te bhAga upara Avyo. thelIne joIne vararucie lokone kahyuM - rAjA mane InAma na Ape to temAM muMjhAvAnuM zuM ? gaMgA to prasanna thaIne mane pratidina suvarNanI eka thelI Ape che. ema kahIne te potAnA ghare cAlyo gayo. gaMgA mAtAnI vararuci para kRpA utarI che, e vAta AkhA ya nagaramAM phelAI gaI. rAjAnA kAna sudhI e vAta pahoMcI gaI. rAjAe zakaDAlane varucinI vAta viSe pUchyuM. maMtrIe kahyuM - "mahArAja ! sAMbhaLelI vAto para vizvAsa na karatAM prAtaHkALa ApaNe tyAM jaIne jovuM joIe." rAjAe tenI vAta mAnya rAkhI. ghare jaIne zakaDAle potAnA eka vizvAsu sevakane Adeza Apyo ke tuM rAtanA gaMgAnA kinArA para chupAIne besI jaje. jyAre varuci sonAmahoranI thelI pANImAM chupAvIne cAlyo jAya tyAre tAre e thelI laIne mArI pAse AvavuM. sevake maMtrInA kahevA mujaba kArya karyuM. te gaMgAnA kinArA para chupAIne besI gayo. ardhI rAta vararuci tyAM Avyo ane pANImAM sonAmahoranI thelI chupAvIne cAlyo gayo. tenA gayA pachI sevake tyAMtI pelI thelI laIne maMtrIne soMpI dIdhI. bIjA divase savAre varuci gaMgAkinAre Avyo ane trApA para besIne gaMgAnI stuti karavA lAgyo. e ja samaye rAjA ane maMtrI paNa tyAM AvyA. stuti saMpUrNa thayA bAda vararucie trApAne dabAvyo paNa celI upara AvI nahIM. be traNavAra teNe mahenata karI paNa sonAmahoranI thelI dekhANI nahIM, tyAre zakaDAle kahyuM - paMDitarAja ! pANImAM zuM juo cho ? rAtanA chupAvelI ApanI thelI to mArI pAse che. ema kahIne teNe tyAM beThelA lokone thelI batAvIne varucinI pola khullI karI. loko mAyAvI, kapaTI ema kahIne paMDitajInI niMdA karavA lAgyA. paNa maMtrI sAthe verano badalo levA mATe varuci tenA chidro zodhavA lAgyo. ghaNo samaya vyatIta thayA bAda zakaDAla potAnA putra zriyakanA lagnanI taiyArImAM paDI gayo. maMtrIe vivAhanI khuzAlImAM rAjAne bheTa ApavA mATe uttama
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 146 prakAranAM zo ane astro banAvavAno Adeza Apyo. varasacine A vAtanI jANa thaI. tene badalo levAno moko maLyo. teNe amuka ziSyone nimnalikhita zloka yAda karAvIne nagaramAM pracAra karAvI dIdho. loko jANatA nathI ke zakapAla maMtrI zuM karaze ? te rAjA naMdane mArIne potAnA putra zriyakane sajasiMhAsana para besADI deze. rAjAe paNa e vAta sAMbhaLI. teNe zakapAlanA payaMtranI vAtane sAcI mAnI lIdhI. savAre maMtrI sajadambAramAM Avyo ane rAjAne praNAma karyA paNa sajAe kupita thaIne moDhuM pheravI lIdhuM. rAjAno evo vyavahAra joIne maMtrI bhayabhIta banI gayo. teNe ghera AvIne A vAta potAnA putra zriyakane karI. beTA ! rAjAno bhayaMkara kopa saMpUrNa vaMzano paNa nAza karI zake che mATe kAle jyAre huM rAjasabhAmAM jaIne rAjAne namaskAra karuM e samaye jo rAjA moTuM pheravI le to te samaye tuM mArA gaLA para talavAra pheravI deje. putre kahyuM - pitAjI huM evuM ghAtaka ane loka niMdanIya kArya zI rIte karI zakuM ? maMtrIe kahyuM - beTA! huM e samaye tAlapuTa nAmanuM viSa mArA moDhAmAM rAkhI daIza eTale mAruM mRtyu e viSathI thaze. jethI tane pitR hatyAnuM pApa nahIM lAge. paraMtu mane talavAra mAravAthI rAjAno kopa tamArA upara nahIM Utare ane ApaNA vaMzanI rakSA thaze. zriyake vaMzanI rakSA mATe vivaza thaIne pitAnI AjJA mAnya rAkhI. bIjA divase maMtrI potAnA putra zriyakanI sAthe rAjadarabAramAM gayo. jyAre teNe rAjAne praNAma karyA tyAre rAjAe moTuM pheravI lIdhuM. praNAma karavA mATe maMtrIe mAthuM namAvyuM ke tarata ja zriyake talavAra pitAnA gardana para mArI dIdhI jethI dhaDa ane mAthuM alaga thaI gayAM. A dezaya joIne rAjAe cakita thaIne kahyuM - zriyaka ! teM A zuM karyuM? zriyake kahyuM - deva je vyakti Apane ISTa na lAge te amane kema ITa lAge ? zakapAlanA mRtyuthI sajA du:khI thayA paraMtu zriyakanI vaphAdArI joIne sajA prasanna thayA. rAjAe kahyuM - zriyaka ! tArA pitAnA maMtrIpadane have tuM saMbhALa. tyAre zriyake vinayapUrvaka kahyuM - prabho ! huM maMtrI padano svIkAra nahIM karI zakuM. mArA moTA bhAI thUlabhadra bAra varSathI kozA gaNikAne tyAM rahe che. pitAjInI gerahAjarI bAda maMtrIpadano adhikArI mArA bhAI ja thaI zake. zriyakanI e vAta sAMbhaLIne rAjAe potAnA karmacArIone kahyuM- tame kozA vezyAne tyAM jAo ane sthUlabhadrane kozAne tyAMtI sanmAnapUrvaka ahIM laI Avo. tene maMtrIpada ApavAnuM che. sajAnA karmacArIo kozA vezyAnA nivAse gayAM. tyAM jaIne sthUlabhadrane badhuM vRtAMta saMbhaLAvyuM. pitAjInA mRtyunA samAcAra sAMbhaLIne sthUlibhadrane atyaMta du:kha thayuM. rAjapuruSoe sthUlabhadrane vinayapUrvaka prArthanA karIne kahyuM "hai mahAbhAgyazALI ! Apa rAjasabhAmAM padhAro. mahArAja Apane sanmAnapUrvaka bolAve che." karmacArIonI vAta sAMbhaLIne cUlabhadra rAjadarabAramAM AvyA. rAjAe tene sanmAnapUrvaka Asana para besADyA. besADIne kahyuM - tamArA pitAjInuM mRtyu thayuM 142 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana che mATe have tame maMtrIpadano svIkAra karo. sthUlabhadre vicAryuM - je maMtrIpada mArA pitAjInA mRtyunuM kAraNa banyuM te pada mArA mATe zI rIte hitakara thaze ? rAjAno koI bharoso na karAya. Aje teozrI mane maMtrIpada saharSa pradAna kare che ane kAle te nAkhuza thaIne chInavI paNa zake che. mATe evuM pada ane dhana prApta karavAthI lAbha zuM ? A rIte vicAra karatAM karatAM sthUlabhadrane vairAgya utpanna thayo. teo rAja darabAthI pAchA pharIne AcAryazrI saMbhUti vijayanI pAse gayA ane dIkSA aMgIkAra karI. sthUlabhadra muni banI gayA. eTale rAjAe zriyakane maMtrIpada ApyuM. sthUlabhadra muni potAnA gurunI sAthe prAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM jJAna dhyAnamAM magna rahevA lAgyA. ekavAra vihAra karIne teo pATaliputra zaheranI najIka pahoMcyA. gurue varSAkALa najIka hovAthI tyAM ja vaSakALa rahevAno nizcaya karyo. teozrIne sthUlabhadra vagere cAra ziSyo hatA. cAre ya munie judA judA sthaLe varSAkALa vyatIta karavAnI guru pAse AjJA mAMgI. gurue AjJA ApI. eka siMhanI guphAmAM, bIjA bhayAnaka sapanA dara pAse, bIjA kUvAnA kAMThA para ane cothA sthUlabhadra muni kozA vezyAne ghera, vakiALa mATe gayA. kozA vezyA sthUlabhadra munine joIne atyaMta prasanna thaI. teNe vicAryuM ke pahelAnI jema bhoga vilAsamAM samaya vyatIta thaze. sthUlabhadra muninI IcchAnusAra kozAe potAnI citrazALAmAM rahevAnI AjJA ApI. vezyA pratidina pahelAMnI mAphaka nitya navA navA zRMgAra sajIne potAnA hAvabhAva pradarzita karavA lAgI. sthUlabhadra haste pahelAM jevA sthUlabhadra na hatAM ke je teNInA zRMgAramaya kAmuka pradarzanathI vicalita thAya. teNe kAmabhogane kiMpAka phaLa jevA samajIne choDI dIdhA hatA. teo vairAgyanA raMge raMjita hatA. tethI te potAnA AtmAne patanI khAImAM pADe ema na hatA. kozAe lAkho prayatna karyA paNa sthUlabhadra muninuM mana vicalita na thayuM. pUrNa nirvikAra bhAve te tenI sAdhanAmAM masta rahetA hatA. jema ani para zItaLa jaLa paDavAthI te zAMta thaI jAya che tema sthUlabhadra muninuM zAMta ane vikAra rahita mukhamaMDala joIne vezyA, vilAsI hRdaya zAMta banI gayuM. pachI sthUlabhadra munie kozAne upadeza Apyo. e upadeza sAMbhaLIne teNIe bAra vrata dhAraNa karI lIdhAM. cAturmAsanI samApti thavA para cAre ya ziSyo gurunI sevAmAM pahoMcI gayA. siMhaguphA, sapanuM dara ane kUvAnA kinArA para cAtumasa karanAra munioe AvIne gurunA caraNomAM namaskAra karyA tyAre gurue teonI prazaMsA karatAM kahyuM - he munio ! tame dukara kArya karyuM che. paraMtu jyAre sthUlabhadra munie potAnuM mastaka gurunA caraNamAM jhukAvyuM tyAre gurue kahyuM - he muni! tame atiduSkara kArya karyuM che. sthUlabhadrane gurue jyAre ati dukara kArya mATe zAbAzI ApI tyAre traNe ya munionAM hRdayamAM ISyabhAva utpanna thayo.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 143 jyAre bIjuM cAtumasa AvyuM tyAre siMhaguphAmAM varSAvAsa karanAra muniyo guru pAse kozA vezyAnA ghare cAturmAsa kaQAnI AjJA mAMgI. paraMtu gurue tene AjJA na ApI. gurunI AjJA vinA te muni kozA vezyAnA ghare cAturmAsa karavA mATe gayA. kozAe potAnI citrazALAmAM te munine cAtumasa karavAnI anumati ApI. paraMtu vezyAnA rUpa ane lAvaNyane joIne muni potAnI tapasyA ane sAdhanA bhUlI gayA. te vezyAnA prati prema nivedana karavA lAgyA. e jANIne vezyAne bahu du:kha thayuM. dharma pAmelI vezyAe munine sanmArga para lAvavAno upAya zodhI kADhayo. teNIe munine kahyuM - munirAja ! pahelAM mane eka lAkha sonAmahora Apo. munie kahyuM - huM bhikSu chuM. mArI pAse dhana kayAMthI hoya ? vezyAe kahyuM - to tame nepAla jAo. nepAlanA nareza dareka bhikSane eka eka ratnakaMbala pradAna kare che tenuM mUlya eka lAkha sonAmahoranuM che. mATe tame tyAM jaIne mane e ratnakaMbala lAvI Apo. kAmarAgamAM Asakta thayela vyakti zuM na kare ? muni paNa ratnakAMbaLI levA mATe svAnA thayAM. mArgamAM aneka kaSTo sahana karatAM karatAM mahAmusIbate te nepAla pahoMcyA. tyAMnA rAjA pAsethI eka ratnakAMbaLI meLavI. pachI teNe vAMsaLImAM e rAkAMbaLIne chupAvI dIdhI rastAmAM cAlatAM cAlatAM pharI cora maLyA. teoe dhamaDI ApI. munie kahyuM - huM bhikSu chuM, mArI pAse dhana kayAMthI hoya ? vAMsaLImAM chUpAvela ratnakAMbaLIne cora loko joI zakyA nahIM tethI cAlyA gayAM. tyArabAda muni bhUkha, tarasa vagere aneka zArIrika kaSTo sahana karIne chevaTe pATalipura pahoMcyA ane kozA vezyAne teNe ratnakAMbaLI ApI. paraMtu kozAe te bahumUlyavAna ratnakAMbaLIne muni jue e rIte durgadhamaya azuci sthAna para pheMkI dIdhI. e joIne dakhita hadaye munie kahyuM - tame A zuM karo cho ? huM aneka kaSTo sahana karIne A ratnakAMbaLI laI Avyo chuM ane tame Ama ekAeka pheMkI kema dIdhI? vezyAe kahyuM - munirAja ! meM tamArI pAse ratnakAMbaLI maMgAvI ane pachI gaMdakImAM pheMkI dIdhI, A badhuM tamane samajAvavA mATe karyuM. jevI rIte azucimAM paDavAthI ratnakAMbaLI dUSita thaI gaI, e ja rIte kAmabhogamAM paDavAthI tamAro AtmA paNa malina thaI jaze. ratnakAMbaLInI kiMmata sImita che, tyAre tamAro saMyamanI kiMmata aNamola che. AkhA saMsArano vaibhava paNa AnI tulanAmAM nagaNya che. evA saMyamarUpI dhanane tame kAmabhoga rUpI kIcaDamAM phasAIne malita karavA mAMgo cho ? jarAka vicAra to karo. viSayone tame viSa samAna samajIne choDI dIdhA che, zuM Apa vamana karelA bhogone pharI grahaNa karavA Iccho cho ? kozAnI vAta sAMbhaLIne munine pArAvAra pazcAtApa thayo. jema hAthI aMkuzathI ThekANe AvI jAya ema vezyAnA hita zabdo rUpI aMkuzathI muni pharI saMyamamAM sthira banyA ane bolyA - kharekhara saMpUrNa sAdhuomAM sthUlabhadra muni ja duSkaramAM duSkara kArya karanAra advitIya che. je bAra varSa sudhI vezyAnI vigazALAmAM kAmabhogamAM Asakata hatA. 144 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana paraMtu saMyama grahaNa karyA bAda vezyAnI kAmuka prArthanAmAM lepAyA nahIM, meru parvata samAna deDha rahyA. mATe gurudeve tene prazasyA te yathArtha che. A rIte vicAra karatAM karatAM te muni potAnA gurunI pAse gayA ane potAnA patana viSe pazcAttApa karI guru pAse prAyazcita laIne AtmAnI zuddhi karI. vAraMvAra sthUlibhadra muninI prazaMsA karatAM te kahevA lAgyA - prema karanArI tathA temAM anurakta vezyA, parasa bhojana, manohara mahela, suMdara zarIra, taruNa avasthA ane varSAkALa e badhI anukULatA hovA chatAM jeoe kAmadevane jItI lIdho temaja vezyAne pratibodha pamADIne dharmanA mArge lAvyA jovA zrI sthUlabhadra munine huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. naMdarAjAe sthalabhadrane maMtrI pada ApavA mATe ghaNA prayatno karyA paraMtu bhogavilAsa ane saMsAranA saMbaMdhone du:khanuM kAraNa jANIne teoe maMtrIpadane Thokara mArIne saMyamano svIkAra karyo. sAdhanA ane ArAdhanA karI AtmakalyANa karyuM. A sthUlabhadrajInI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (14) suMdarInaMda - nAsikapuramAM eka zeTha rahetA hatA. tenuM nAma naMda hatuM. tenI patnInuM nAma suMdarI hatuM. nAma pramANe te bahu suMdara hatI. naMda zeTha tenA para bahu prema rAkhatA hatA. tene te ati vallabha ane priya hatI. zeTha te strImAM eTalA anukta hatA ke eka kSaNa mATe paNa teno viyoga sahana karI zakatA na hatA. e kAraNe loko tene suMdarInaMdanA nAmathI bolAvatA hatA. suMdarInaMdane eka nAno bhAI hato. jeNe dIkSA dhAraNa karI hatI. jyAre munine khabara paDI ke mAro moTo bhAI suMdarImAM atyaMta Asakta che tyAre muni tene pratibodha devA mATe nAsikapuramAM padhAryA. loko muninA AgamananA samAcAra jANIne dharma upadeza sAMbhaLavA mATe muninI pAse gayA. paraMtu suMdarInaMda muni pAse na gayAM. munirAja AhAranI gaveSaNA karatAM suMdarInaMdanA ghare gayA. potAnA bhAInI sthiti joIne maninA manamAM vicAra Avyo ke jyAM sudhI tene vadhu pramANamAM pralobhana nahIM ApavAmAM Ave tyAM sudhI te patnI pratyenI Asakti nahIM choDe. munie potAnI vaikriya labdhi vaDe eka suMdara vAMdarI banAvI. pachI teNe naMdane pUchayuM "zuM A vAMdarI suMdarI jevI suMdara che ? zeThe kahyuM - suMdarIthI aDadhI suMdara che. bIjIvAra munie pharI potAnI labdhithI eka vidhAdharI banAvI. pachI zeThane pUchayuM - A kevI che ? zeThe kahyuM "A strI suMdarI jevI ja che." bIjIvAra munie karI potAnI labdhithI eka devInI vikrvaNA karI, pachI teNe bhAIne pUchayuM - A strI kevI che ? zeThe kahyuM - A strI suMdarIthI paNa adhika suMdara che. munie kahyuM - jo tame thoDuM paNa dharmanuM AcaraNa karazo to AvI aneka suMdarIo prApta thaze. muninA evA pratibodhaparNa vayanone sAMbhaLIne suMdarInaMdane potAnI strI pratyeno rAga ocho thayo. thoDo samaya vyatIta thayA bAda teNe paNa dIkSA aMgIkAra karI ane saMyamanI sAdhanA karIne AtmakalyANa karyuM. potAnA bhAIne pratibodhita karavA mATe
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 munie je kArya karyuM te pAriNAmikI buddhinuM dRSTAMta che. (15) vajrasvAmI :- avaMti dezamAM tuMbavana nAmano eka sanniveza hato. tyAM eka zeTha rahetA hatA. tenA putranuM nAma dhanagiri hatuM. dhanagirinA vivAha dhanapAla zeThanI putrI sunaMdAnI sAthe thayA. thoDo samaya vyatIta thayA bAda dhanagirine saMyama grahaNa karavAnI IcchA thaI. paraMtu sunaMdAe koI paNa prakAre rokI dIdhAM. amuka samaya pachI devalokathI cavIne eka puNyavAna jIva sunaMdAnA garbhamAM Avyo tyAre dhanagirie kahyuM - "bhAvi putra tamArI jIvanayAtrAmAM sahAyaka banaze. huM to dIkSA grahaNa karIza.'' patinI utkRSTa IcchAnA kAraNe sunaMdAe dIkSAnI AjJA ApI. dhanagirie AcArya siMhagirinI pAse jaIne pravrajyA grahaNa karI. e ja AcAryanI pAse sunaMdAnA bhAI Aryasamite paNa dIkSA lIdhI hatI. bIjI bAju nava mAsa pUrNa thayA pachI sunaMdAe eka puNyavAna putrano janma Apyo. je samaye putrano janma mahotsava manAvavA jaI rahyA hatA tyAre koI eka strIe kahyuM - jo A bALakanA pitAe dIkSA na lIdhI hota ane Aje ahIM hota to keTaluM sAruM lAgata ! bALaka bahu ja medhAvI hato. teNe pelI strInA zabdo sAMbhaLIne vicAra karyo - mArA pitAjIe to dIkSA laI lIdhI che. mAre have zuM karavuM ? A viSaya para ciMtana manana karatAM karatAM tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. te vicAravA lAgyo ke mArA pitAjIe to muktino mArga apanAvI lIdho che. have mAre paNa kaMIka upAya karavo joIe jethI huM paNa saMsArathI vikta thaI zakuM ema vicArIne A bALake rAta ane divasa raDavAnuM zarU karI dIdhuM. mAtAe tathA sagA saMbaMdhIoe e bALakanuM raDavuM baMdha thAya e mATe aneka prayatno karyA paNa saphaLatA na maLI. mAtA bahu ja parezAna thavA lAgI, bIjI bAju grAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM AcArya siMhagiri potAnA ziSyo sahita pharI tuMbavana nagaramAM padhAryA. AhAranA samaye muni Aryasamita tathA dhanagiri gurunI AjJA laIne gocarI mATe nagaramAM javA lAgyA. tyAre zubha zakuno jotAM AcArye teone kahyuM - Aje tamane mahAlAbhanI prApti thaze. mATe saceta acetta je kAMI gocarImAM maLe te laI lejo. gurunI AjJA svIkArIne banne muni zahera tarapha cAlyA gayA. 145 je samaye muni sunaMdAnA ghera gocarI gayA te samaye sunaMdA potAnA rotA bALakane zAMta karavA mATe prayatna karI rahI hatI. munine joIne sunaMdAe dhanagirine kahyuM - munivara ! Aja sudhI A bALakanI rakSA meM khUba ja karI paNa koI hisAbe te raDato baMdha thato nathI. mATe have Apa saMbhALo ane enI rakSA karo. sunaMdAnI vAta sAMbhaLIne munie jhoLI phelAvI ke tarata ja sunaMdAe e pAtramAM bALakane vahorAvI dIdho. zrAvaka-zrAvikAnI upasthitimAM munie bALakane grahaNa karI lIdhuM. e ja samaye bALake rovAnuM baMdha karI dIdhuM. AcArya siMhagiri pAro jyAre teo jaI rahyA hatA tyAre vajanadAra jhoLIne 40/10 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana joIne dUrathI ja AcAryazrIe kahyuM "A vajra jevI bhArI vastu zuM laI AvyA cho ?'' dhanagirie bALaka gurunI pase rAkhI dIdhuM. tejasvI bALakane joIne gurudeva Azcaryacakita thayA ane harSita paNa thayA. teozrIe kahyuM - A bALaka bhaviSyamAM zAsanano AdhArastaMbha banaze. gurue bALakanuM nAma 'vajra" rAkhI dIdhuM. bALaka bahu ja nAno hato. tethI AcAryazrIe tenA pAlananI javAbadArI saMghane soMpI dIdhI. zizu vajra caMdranI kaLA samAna tejomaya banato dina-pratidina moTo thavA lAgyo. thoDo samaya vyatIta thayA bAda sunaMdAe potAno putra saMgha pAsethI pAcho mAMgyo. paraMtu AcAryazrIe kahyuM - A bALakane tame vahorAvela che, mATe have ame ApIzuM nahIM. sunaMdA duHkhita hradaye tyAMthI pAchI AvIne rAjA pAse gaI. rAjA pAse teNIe potAnA bALaka viSenI vAta karI. rAjAe te strInI vAta sAMbhaLI, pachI vicArIne kahyuM - eka bAju bALakanI mAtAne besADavAmAM Avaze ane bIjI bAju muni banelA tenA pitAne besADavAmAM Avaze. bALakane huM kahIza ke tAre jenI pAse javuM hoya tenI pAse jA. pachI bALaka jenI pAse jAya tenI pAse raheze. mAtA samajI hatI ke bALaka mArI pAse ja Avaze. 146 bIjA divase rAjasabhA bharANI. rAjAe pahelA mAtAne kahyuM - tame bALakane tamArI pAse bolAvo. vajranI mAtA bALakane lobhAvanAra AkarSaka ramakaDA tathA khAvApIvAnI aneka vastuo laIne eka bAju beThI hatI. te rAjasabhAnA madhyabhAgamAM beThelA potAnA putrane potAnI tarapha AvavA mATe saMketa karavA lAgI. paraMtu bALake vicAryuM, "jo huM mAtA pAse jaIza nahi to ja te mohane choDIne Atma kalyANamAM joDAze. e rIte amo bannenuM kalyANa thaze.'' ema vicArIne bALake mAtAe rAkhela kiMmatI padArtho para najara paNa na karI ane tyAMthI eka DagaluM paNa khasyo nahIM. tyArabAda tenA pitA muni dhanagirine rAjAe kahyuM - have tame bALakane bolAvo. munie bALakane saMbodhita karIne kahyuM - he vajra ! jo teM dIkSA levAno nizcaya karI lIdho hoya to dharmAcaraNanA cibhUta ane karmarUpI rajane pramArjita karanAra rajoharaNane grahaNa karI le. e zabda sAMbhaLatAM ja bALake tarata ja pitA gurunI pAse jaIne rajoharaNa grahaNa karI lIdho. bALakanI dIkSA joIne sunaMdAe vicAryuM - mArA patideva, putra ane bhAI badhA sAMsArika baMdhanone choDIne dIkSita thaI gayA. have huM ekalI gharamAM rahIne zuM karIza ? basa, sunaMdA paNa saMyama levA mATe taiyAra thaI gaI ane Atma kalyANanA mArga para agresara thaI. AcArya siMhagirie tyAMthI anyatra vihAra karyo. bALaka vajramuni bahu ja buddhimAna hatA. jyAre AcAryazrI bIjA munione vAcanA detA tyAre te citta daIne sAMbhaLatA. mAtra sAMbhaLIne ja temaNe agiyAra aMganuM jJAna prApta karI lIdhuM ane kramazaH pUrvenuM jJAna paNa prApta karyuM.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 143 eka vAra AcAryazrI upAzrayathI bahAra gayA hatA. anya munio gocarInI gaveSaNA karavA mATe gayA hatA. e samaye bALaka vajamunie ramata gamata rUpe saMtonA vao ane pAtrone paMkitabaMdha rAkhIne pote e badhAnI vacamAM besIne vastro ane pAtrone potAnA ziSyo rUpe kathita karIne vAcanA ApavAno prAraMbha karI dIdho. jyAre AcArya bahArathI upAzraya AvatA hatA tyAre temaNe vAyanAnI dhvani sAMbhaLI. teozrI tyAM ja rokAIne sAMbhaLavA lAgyA ke A avAja kono che ? thoDIvAramAM AcAryazrIe bALaka vajamunino avAja oLakhI lIdho. tenI vAcanA ApavAnI zailI ane tenI jJAna pratibhA paNa AcAryazrIe jANI lIdhI. bIjA munio tenI vAyanAnI chaTA joIne AzcaryamAM paDI gayA ! ATalA nAnakaDA bALamunine ATaluM badhuM jJAna kyAMthI prApta thaI gayuM ? tenI pratibhAnI prazaMsA karatAM karatAM teoe upAzrayamAM praveza karyo. AcAryazrIne joIne vajamuni tyAMthI UbhA thaIne gurudevanA caraNomAM vinayapUrvaka namaskAra karIne dareka upakaraNone yathAsthAne rAkhI dIdhAM. eTalI vAramAM gocarI golA munio paNa AvI gayA. dake AhAra pANI grahaNa karyA. AcAryazrIe vicAryuM - A vajamuni zratadhara che paNa tene nAnA samajIne anya munio tenI avajJA na kare eTalA mATe thoDA divasa mATe ahIMthI vihAra karIne bahAra vicaraNa karavuM joIe. pachI teozrI vAcanA ApavAnuM kArya vajamunine soMpIne vihAra karI gayAM. bALaka vajamuni AgamanA sUmathI sUma rahasyane eTalI saraLatAthI samajAvatA hatA ke maMda buddhivAna muni paNa tene hRdayaMgama karavA lAgyA. munionA hRdayamAM pUrva prApta jJAnamAM je je zaMkAo hatI tenuM vajamuninI zAstrokta vistRta vAyanA vaDe samAdhAna thaI gayuM. dareka sAdhuonAM hRdayamAM vajamuni para asIma zraddhA utpanna thaI gaI ane teo vinayapUrvaka vajamuni pAse vAyanA letA rahyA. AcAryazrI vicaraNa karatAM karatAM pharI tuMbavana nagaramAM padhAryA. dareka munione AcAryazrIe vajamuninI vAcanA viSe pUchyuM tyAre munioe pUrNa saMtoSa vyakata karIne kahyuM - gurudeva ! vajamuni amane sArI rIte vAcanA ApI rahyA che. kRpA karIne Apa haMmezane mATe vAyanAnuM kArya vajamunine soMpI do. AcAryazrI A vAta sAMbhaLIne atyaMta saMtuSTa temaja prasanna thaIne bolyA - vajamuni pratye tamo darekano sneha ane sadbhAva joIne mane khUba ja saMtoSa thayo che. meM paNa tenI yogyatA ane kuzalatAno paricaya karAvavA mATe ja teone A kArya soMpIne vihAra karyo hato. vajamuninuM A samagra zrutajJAna guru pAsethI prApta thayela na hatuM paNa sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM tene A jJAna prApta thayuM hatuM. tethI AcAryazrIe vajamunine samasta sUtronI vAcanA ApI. prAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM eka vAra AcAryazrI potAnA ziSya samudAya sahita dazapura nagaramAM padhAryA. te samaye AcArya bhadragupta vRddhAvasthAnA kAraNe avaMti nagarImAM sthiravAsa karyo hato. AcAryazrIne A samAcAra maLatAM potAnA be ziSyonI sAthe vajamunine temanI sevAmAM mokalyAM. vajamunie AcArya bhadraguptanI, 148 naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana sevA karatAM karatAM daza pUrvanuM jJAna prApta karyuM. tyArabAda AcAryazrI siMhagirie vajanine AcAryapada pradAna karI pote anazanauta dhAraNa karyuM ane svarga sidhAvI gayA. vajasvAmI grAmAnugrAma dharmopadeza vaDe sva-parakalyANamAM saMlagna banI gayA. suMdara tejasvIrUpa, zAstrIyajJAna, vividha prakAranI labdhio ane AcAryazrInI aneka vizeSatAothI temano prabhAva digiAMtaromAM phelAI gayo. cirakALa sudI vajamunie saMyamanI sAdhanA karI, aMtima samaye anazanavrata dhAraNa karIne AyuSya karma samApta thatAM devalokamAM padhAryA. vajamunie bacapaNathI ja mAtAnA premanI upekSA karI ane zrI saMghanuM bahumAna karyuM. evI rIte karavAthI mAtAno moha paNa dUra thayo, svayaM saMyama grahaNa karI, mAtAne paNa saMyama apAvI, zAsananI prabhAvanAmAM savizeSa vRddhi karI. A che vajamuninI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa. (16) caraNAhata :- koI eka nagaramAM eka yuvAna rAjA rAjya karatA hatA. tenI aparipakva uMmarano lAbha uThAvavA mATe amuka yuvakoe AvIne rAjAne salAha ApI. "mahArAja ! Apa taruNa vayanA cho tethI ApanA kArya saMcAlanamAM paNa taruNa vyakitao ja hovI joIe. evI vyaktio potAnI zakti tathA yogyatAthI kuzaLatApUrvaka rAjyanuM kArya karaze. vRddho azakta hovAnA kAraNe koIpaNa kArya sArI rIte na karI zake." rAjA atyaMta buddhimAna hatA. teoe te navayuvakonI parIkSA karavA mATe kahyuM - jo koI mArA mastaka para potAnA paga vaDe prahAra kare to tene kevA prakArano daMDa karavo joIe ? yuvakoe kahyuM - mahArAja ! evI vyaktinA tala tala jeTalA TukaDA karIne mArI nAMkhavI joIe. rAjAe e ja prazna darabAramAM anubhavI vRddhone paNa karyo. teoe vicArIne kahyuM - mahArAja ! je vyakti ApanA mastaka para caraNothI prahAra kare tenA para pyAra karavo joIe ane amUlya vastrAbhUSaNanI tene bheTa ApavI joIe. te uttara sAMbhaLI sajA atyaMta khuza thayA. vRddhajanono uttara sAMbhaLIne navayuvako gusse thayA. paraMtu rAjAe teone zAMta karyA ane vRddhajanone potAnI vAta spaSTa karavA mATe kahyuM. eTale eka vRddha darabArIe uttara dIdho - "mahArAja ! ApanA mastaka para caraNono prahAra to ApanA zizu rAjakumAra ja karI zake, te sivAya anya koNa evuM sAhasa karI zake ? ane zizu rAjakumArane kevI rIte daMDa devAya ?" darabArIno uttara sAMbhalIne navayuvako potAnI ajJAnatA para lajjita thaIne tyAMthI cAlyA gayA. rAjAe prasanna thaIne vayovRddha darabArIonuM sanmAna karyuM ane teone ja potAnAM kAryomAM niyukta karyA. A udAharaNa vRddhajano tathA sajAnI pAriNAmikI buddhinuM che. (1) AMbaLA:- koI eka gAmamAM eka kumAre koI eka vyakitane mUkha
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 149 banAvavA mATe pILI mATInA kRtrima AMbaLA banAvIne tene ApyA. teno rUpa-raMga, AkAra-prakAra ane vajana barAbara AMbaLA samAna ja hatA. AMbaLA hAthamAM laIne pelo mANasa vicAravA lAgyo - A AkRtimAM to AMbaLA jevA ja che paraMtu A bahu ja kaThaNa che ane atyAre Rtu paNa AMbaLAnI nathI. A rIte kRtrima AMbaLAne teNe potAnI pAriNAmikI buddhi vaDe jANI lIdhAM. (18) maNi :- koI eka jaMgalamAM eka moTo sarpa raheto hato. tenA mastaka para maNi hato. te sarpa saginA vRkSa para caDIne pakSIonA baccAMne khAI jato hato. eka vAra te potAnA vajanadAra zarIrane saMbhALI na zakyo eTale vRkSa parathI nIce paDI gayo ane paDatI vakhate tenA mastakano maNi te vRkSanI DALImAM phasAI gayo. te vRkSanI nIce eka kUvo hato. upara rahela maNino prakAza temAM paDavAthI te kUvAnuM pANI lAla raMganuM dekhAvA lAgyuM. prAta:kALe eka bALaka ramato ramato kUvAnA kAMThA para Avyo. kUvAnuM lAla raMga jevuM camakatuM pANI joIne doDato doDato te potAnA ghare gayo. tyAM jaIne te potAnA pitAne bolAvI lAvyo. tenA vRddha pitA tyAM AvyA. teNe kUvAnuM pANI joyuM to kharekhara Azcarya thayuM. je sthAnethI pANImAM pratibiMba paDatuM hatuM te sthAna teNe zodhI kADhyuM ane vRkSanI DALI para caDIne teNe maNine gotI lIdho. maNi meLavIne atyaMta prasanna thatAM thatAM pitA ane putra potAnA ghare cAlyA gayA. bALakanA pitAnI pariNAmikI buddhinuM A udAharaNa che. (19) sarpa - bhagavAna mahAvIre dIkSA laIne prathama cAtumati asthi gAmamAM karyuM. cAturmAsa bAda vihAra karIne bhagavAna zvetAMbikA nagarI tarapha jaI rahyAM hatAM. thoDAka dUra gayA tyAM teozrIne govALIyAe prArthanA karI, "bhagavanuM ! zvetAMbikA nagara javA mATe kharekhara A sto TUMko thAya paraMtu A mArgamAM eka daiSTiviSa sarpa rahe che. te badhAne parezAna kare che. jethI A mArga para koI paNa prANIo jatAM nathI. prabhu ! Apa paNa zvetAMbikA nagara javA mATe bIjo mArga grahaNa karo." bhagavAne govALiyAnI vAta sAMbhaLI lIdhI paNa te sapane pratibodha devAnI bhAvanAthI prabhu e ja mArga para AgaLa vadhyA. cAlatAM cAlatAM teozrI viSadhara sarpanA rADA sudhI pahoMcI gayA ane tyAM ja kAyotsargamAM sthira banI gayAM. thoDI kSaNomAM ja nAma bahAra Avyo ane potAnA saDAnI samIpa ja eka vyaktine UbhelI joIne te krodhita thayo. teNe potAnI viSamaya dRSTi bhagavAna para pheMkI. paraMtu temanA zarIra para koI asara na thaI. e joIne sarve krodhanuM ugra svarUpa dhAraNa karyuM. sUryanI sAme joIne bIjIvAra viSamaya daSTi bhagavAna para pheMkI, tenI paNa bhagavAna para kAMI asara na thaI. eTale te doDato doDato bhagavAnanI pAse gayo ane temanA jamaNA paganA aMgUThAmAM jorathI Desa dIdho. to paNa bhagavAna potAnA dhyAnamAM tallIna rahya, lezamAtra paNa Dagyo nahIM. dhyAna pUrNa karIne prabhue atyaMta snehapUrNa dRSTithI tene saMbodhita karIne kahyuM 15o "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana - "he caMDakauzika ! bu bujja, bodhane prApta kara ane tArA pUrvabhavanuM smaraNa kara, pUrvabhavamAM tuM sAdhu hato. eka vakhata tame banne guru ane ziSya gocarI gayA hatA. AhAra laIne vaLatI vakhate tArA paga nIce eka deDakI kacaDAIne marI gaI. te samaye tArA ziSya tane AlocanA karavA mATe kahyuM paraMtu teM tenA para dhyAna na ApyuM. ziSya vicAryuM guru mahArAja tapasvI che eTale sAyaMkALe AlocanA karI leze. saMdhyA samaye pratikramaNa bAda paNa teM e pApanI AlocanA na karI. ziSya vicAryuM - saMbhava che ke guru mahArAja AlocanA karavAnuM bhUlI gayA haze. evI saLa buddhithI ziSya tane pharI AlocanA karavA mATe bAda karAvyuM. ziSyanAM vacana sAMbhaLatAM ja tane atyaMta krodha Avyo. krodhathI dhamadhamAyamAna banIne te ziSyane mAsvA doDyo paNa vacce rahelA thAMbhalA sAthe tAruM mastaka jorathI bhaTakAyuM. mastakanI nasa phATI jatAM tAruM tyAM ja mRtyu thayuM. he caMDakauzika ! bhayaMkara krodhamAM tAruM mRtyu thavAthI tene A sarpanI yoni maLI che ane pharI paNa tuM krodhane AdhIna thaIne, tAro janma bagADI rahyo che. have pratiboghane prApta kara. bhagavAnanA upadezathI te ja samaye jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI caMDakauzika sapane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. teNe potAnA jJAnamAM pUrvabhava joyo ane pote karelA aparAdha ane krodha mATe te pazcAtApa karavA lAgyo. e ja samaye teNe bhagavAna mahAvIra svAmIne vinayapUrvaka vaMdanA karI ane kahyuM - je krodhathI mane saniI yoni maLI tenA para vijaya prApta karavA mATe temaja mArI A dRSTithI koI paNa prANIne kaSTa na pahoMce enA mATe cAvajIvana anazanauta laIne te sarve potAnuM mukha rAphaDAmAM rAkhyuM ane paMchano bhAga bahAra rAkhyo. thoDo samaya vyatIta thayA pachI govALa bhagavAna mahAvIranI tapAsa karavA tyAM Avyo. bhagavAna mahAvIrane saMkuzaLa tyAMthI pAchA pharatAM joine tenA AzcaryanI koI sImA na rahI. govALe tyAM sarpanuM moTuM bilamAM joyuM ane zarIrano bhAga bahAra joyo. e joIne tenA para teNe paththara pheMkyA. e rIte ghaNA loko sapane lAkaDIno prahAra karavA lAgyA. caMDakauzika badhA prahArone samabhAvathI sahana karato hato. paNa teNe rAphaDAmAMthI potAnuM moTuM bahAra kADhayuM nahIM. jyAre AsapAsanA lokone A vatanI khabara paDI tyAre ToLe ToLA maLIne sarpanA darzana karavA AvavAM lAgyAM ane sapanI ghI, dUdha, sAkara vagerethI pUjA karavAM lAgyAM. ghI AdinI sugaMdhathI lAkho kIDIo AvI. teNe sarpanA zarIrane caTakA bharIne cALaNI jevuM banAvI dIdhuM. e badhA kaSTone sarSe, potAnA pUrvabhavamAM karelAM karmonuM phaLa samajIne samabhAvapUrvaka sahana karyA. paMdara divasa sudhI caMDakauzika sarSe sarva prakAranI yAtanatAone zAMtipUrvaka sahana karI. potAnA zarIrane paNa halAvyuM nahIM. teNe vicAryuM - jo huM paDakhuM pharIza to kIDI, makoDAM vagere jhINA jhINA aneka jIvo mArA zarIra nIce dabAIne marI jaze eTale teNe bIjA jIvonI rakSA karIne potAnA karmo khapAvyA. paMdara divasanuM anazanauta pUrNa karIne, AyuSya pUrNa thatAM te sahasAra nAmanA AThamA devalokamAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 151 utpanna thayo. A udAharaNa caMDakauzika sarpanI pAriNAmikI buddhinuM che. (20) geMDo - eka gAmamAM eka mANase yuvAvasthAmAM zrAvakanA vratone dhAraNa karyA paraMtu te samyak prakAre vratonuM pAlana na karI zakyo. amuka samaya bAda te rogagrasta banI gayo. bhayaMkara bImArInA kAraNe bhaMga karelA vratonI te AlocanA na karI zakyo. e ja dardamAM tenuM mRtyu thayuM. dharmathI patita thavAnA kAraNe eka jaMgalamAM te geMDA rUpe utpanna thayo. potAnA kara pariNAmanA kAraNe te jaMgalI janAvarone ane AvatAM jAtAM manuSyane paNa mArI nAMkhato hato. eka vAra jaina munio e galamAMthI vihAra karIne jaI rahyA hatA. guMDAe jevA e munine dekhyA ke tarata ja krodhathI dhamadhamAyamAna thaIne munione mAravA mATe doDyo. paraMtu munionA tapa, vrata ane ahiMsA Adi dharmanA prabhAve geMDo tyAM sudhI pahoMcI zakyo nahIM ane potAnA kAryamAM te saphaLa rahyo. geMDo vicAravA lAgyo - Aja sudhImAM huM dareka kAryamAM saphaLa ja thayo chuM. Aje huM zA mATe asaphaLa thayo ? tenuM kAraNa te zodhavA lAgyo. dhIre dhIre teno krodha zAMta paDyo ane tene jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. jJAnanA prabhAve teNe potAno pUrvabhava joyo. pote karelA vratono bhaMga jANIne teNe khUba ja pazcAtApa karyo ane e ja samaye teNe anazanautano svIkAra karyo. AyuSya pUrNa karIne te devalokamAM utpanna thayo. A tenI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. | (21) sUpa-bhedana :- rAjA kuNika ane vihallakumAra banne rAjA zreNikanA ja putro hatA. zreNike potAnA jIvanakALamAM ja seyanaka hAthI ane hAra bo vihalakumArane ApI dIdhA hatA ane kuNika rAjA banI gayo hato. vihallakumAra pratidina potAnI rANIonI sAthe hAthI para besIne jaLakrIDA karavA mATe gaMgAnadInA kinArA para jatA hatA. hAthI rANIone potAnI sUMDha vaDe upADIne vividha prakAre tene manoraMjana karAvato hato. vihallakumAra tathA tenI rANIonI manoraMjaka krIDAo joIne nagarajano tenI khUba prazaMsA karatA hatA ane kahetA hatA ke rAjya lakSmIno sAco upabhoga to vikallakumAra ja kare che. rAjA kaNikanI rANI padamAvatInA manamAM A badhI vAto sAMbhaLIne IrSyA thatI hatI. te vicAratI hatI ke mahArANI huM chuM chatAM mArA karatA savizeSa sukha vihalakumAranI rANIo bhogave che. eka divasa padmAvatIe potAnA patideva rAjA kaNikane kahyuM, jo secanaka hAthI ane hAra mArI pAse na hoya to huM mahArANI kevI rIte kahevaDAvI zakuM ? mAre e banne vastu joIe che." kuNike pahelA to paDAvatInI vAta para dhyAna ApyuM nahIM. paraMtu rANInA ati AgrahathI kuNike vihallakumArane kahyuM - tuM mane hAthI ane hAra ApI de. vihallakumAre kahyuM - "jo Apa hAthI ane hAra levA IcchatA ho to mArA bhAgano rAjyano hisso mane ApI do." kaNika e bAbate taiyAra na thayo paNa hAthI ane hAra vihalakumAra pAsethI paraNe laI levAno teNe nizcaya karyo. vihallakumArane jANavA maLyuM ke kuSikarAja mArI 15ra "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana pAsethI hAthI ane hAra paDAvI leze, mATe mAre ahIM rahevuM nathI. ema vicArIne te potAnI rANIo sAthe hAthI ane hAra laIne potAnA nAnA (dAdA) ceDA rAjAnI pAse vizAlA nagarImAM cAlyo gayo. rAjA kuNikane A vAtanI khabara paDI. tethI tene khUba ja krodha Avyo ane ceDA rAjAne teNe eka dUta dvArA saMdezo mokalyo - rAjyanI zreSTha vastuo rAjAnI ja hoya che. mATe hAthI ane hAra sAthe vihallakumArane Apa ahIM mokalI Apo nahitara yuddha mATe taiyAra thaI jAo. kuNikano saMdezo ceDA rAjAne dUta dvArA maLyo. teno javAba ceDA rAjAe AvanAra dUta dvArA kahevaDAvyo - jevI rIte rAjA zreNika ane celaNAno putra kuNika mAro dohitra che. evI ja rIte vihallakumAra paNa mAro dohitra che. vihalakumArane zreNika rAjAe potAnI hayAtImAM ja potAnA hAthe e be cIja Apela che mATe e be cIjano adhikAra eno che. to paNa kuNika A be cIja vihallakumAra pAsethI paDAvI levA mAMgato hoya to tuM tArA rAjAne kaheje- pahelA e vihallakumArane adhu rAjya ApI de athavA yuddha karavA mATe huM paNa taiyAra chuM. ceDA rAjAno saMdezo dUte tyAM jaIne kuNika rAjAne atha thI Iti sudhI saMbhaLAvI dIdho. saMdeza sAMbhaLIne kuNikane bahu krodha Avyo. teNe yuddha karavAno nizcaya karI lIdho. potAnA anya bhAIonI sAthe vizALa sainyadaLa laIne te vizAlA nagarI para caDAI karavA mATe svAnA thayo. ceDA rAjAe paNa keTalAka anya gaNa-rAjAone sAthe laIne kuNikano sAmano karavA mATe yuddhanA medAna tarapha prayANa karyuM. bo pakSo vacce bhISaNa yuddha thayuM ane lAkho mANasono saMhAra thayo. e yuddhamAM ceDA rAjA parAjita thayA. te pAchA pharIne vizAlA nagarImAM AvI gayA. e nagarInI cAre tarapha vizALa killAnI saMga hatI. temAM jeTalA daravAjA hatA te badhA baMdha karAvI dIdhA. kuNike killAne cAre bAjuthI toDavAnI koziSa karI paNa saphaLatA na maLI. eTalAmAM AkAzavANI thaI, "jo kULavAlaka sAdhu mAgadhikA vezyAnI sAthe ramaNa karaze to kuNika vizAlA nagarIno koTa toDIne tenA para potAno adhikAra jamAvI zakaze." kuNika AkAzavANI sAMbhaLIne Azcaryacakita banI gayo. tene AkAzavANI para vizvAsa besI gayo. teNe e ja samaye mAgadhikA gaNikAne potAnI pAse laI AvavA mATe rAjasevakone doDAvyA. teo mAnadhikA vezyA pAse gayA ane kahyuM - mahArAja Apane bolAve che, mAgadhikA vezyA tarata ja rAjA pAse AvI gaI. rAjAe mAgadhikAne kahyuM - tAre eka kAma karavAnuM che. kULavAlaka sAdhune tAre calita karIne mArI pAse laI AvavA. mAgadhikAe rAjAnI AjJA zirodhArya karI ane tyAMthI teNI kULavAlaka muninI zodhamAM nIkaLI gaI. kULavAlaka eka mahAkrodhI ane duSTa sAdhu hato. jyAre te potAnA gurunI sAthe raheto hato tyAre gurunI hitakArI zikSAno paNa ulaTo sAthe karIne tenA para
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-106 thI 110 153 paNa krodha karato hato. eka vAra te potAnA gurunI sAthe koI pahADI mArga para jaI rahyo hato. rastAmAM cAlatAM cAlatAM tene koI eka kAraNe krodha Avyo. krodha Avyo ke tarata ja teNe potAnA gurune mArI nAMkhavA mATe eka vajanadAra moTo patthara guru para gabaDAvI dIdho. potAnI tarapha AvatA paththarane joIne AzcaryazrI eka bAju UbhA rahI gayA tethI te bacI gayA. paraMtu pAse UbhelA eka ziSyathI A sahana na thayuM. teNe krodhita thaIne kULavAlaka sAdhune kahyuM "duSTa ! koIne mArI nAMkhavA mATe tuM acakAto nathI paNa gurudevane mArI nAMkhavA jevuM nIca karma paNa tuM karI zake che ? jA tAruM patana paNa koI strI vaDe ja thaze." kULavAlaka sadA gurunI AjJAthI viparIta ja kArya karato hato. potAnA gurubhAInA vAtane asatya karavA mATe te koI eka nirjana pradezamAM cAlyo gayo. tyAM koI strI to zuM ? koI puruSo paNa rahetA na hatA. evA sthaLe nadInA kinArA para te dhyAnastha banIne tapasyA karavA lAgyo. AhAra mATe paNa te kyAre ya gAmamAM jato nahIM. saMyogavazAtu kyAreka koI yAtrika tyAMthI nIkaLe to kaMIka AhAra prApta karIne te zarIrane TakAvato hato. eka vAra nadImAM ghoDApura AvyuM. emAM e taNAI jAta paraMtu tenI ghora tapasyAnA kAraNe nadInuM vaheNa bIjI bAju cAlyuM gayuM. evI Azcaryajanaka ghaTanA joIne lokoe tenuM nAma "kULavAlaka muni" rAkhI dIdhuM. bIjI bAju kuNikarAjAe mAgadhikA vezyAne kULavAlaka munine zodhI lAvavA mATe mokalI. mAgadhikAe ghaNA gAmo joyA paNa kULavAlaka muni tene kyAMya maLatA na hatA. chevaTe teNI pelA nirjana pradezamAM pahoMcI gaI. tyAM nadI kinAre dhyAnAvasthAmAM teNIe kULavAlakamutine joyA. pachI mAgadhikA svayaM DhoMgI zrAvikA banIne nadIkinArAnI samIpe ja rahevA lAgI ane matinI atyaMta sevA bhakti vagere karavA lAgI. dhIre dhIre teNIe kULavAlaka munine AkarSita karI lIdhA temaja AhAra mATe munine potAnI jhuMpaDIe vAraMvAra laI jatI. ekavAra te strIe khAvAnI dareka cIjomAM virecaka auSadhi mizrita karIne munine te AhAra vahorAvI dIdho. evo AhAra khAvAthI kULavAlaka munine atisAra nAmano roga lAgu paDI gayo. bImArInA kAraNe vezyA muninI sevA-zuzruSA karavA lAgI. kapaTI vezyAnA sparzathI muninuM manA vicalita thaI gayuM ane te cAtrithI bhraSTa thaI gayA. sAdhunI zithilatA vezyAne anukULa thaI gaI. dhIre dhIre mAgadhikAe munine potAnA banAvIne eka divasa tene kuNika rAjAnI pAse laI gaI. kuNikAna kuLavAlaka munine joIne atyaMta khuza thayo. vAtacIta karatAM karatAM teNe munine pUchayuM - vizAlA nagarInA A khUba ja moTA ane majabUta koTane kevI rIte toDI zakAya ? kULavAlaka muni potAnA sAdhutvathI bhraSTa to thaI ja gayA hatA. teNe naimittikano veSa dhAraNa karyo. pachI teNe rAjAne kahyuM- mahArAja atyAre huM A nagarImAM jAuM chuM paNa jyAre huM sapheda vasTA hAthamAM laIne cAre ya bAju pheravIne Apane saMketa karuM te vakhate Apa yuddhamedAnamAMthI senAne laIne thoDAka pAchA 154 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana khasI jo. jemAM ApanuM zreya che. kULavAlake naimittikanuM rUpa dhAraNa karavAthI tene nagaramAM praveza karavAnI koIe nA na pADI. nagaravAsIoe naimittikane pUchayuM "mahArAja ! rAjA kuNike amArI nagarIne cAre ya bAjuthI gherI lIdhI che. A saMkaTathI amane kyAre chuTakAro maLI zakaze ? kULavAlaka naimittike potAnA jJAnAbhyAsa dvArA jANI lIdhuM ke A nagarImAM je stupa banAvelo che, teno prabhAva jayAM sudhI raheze tyAM sudhI kaNika vijaya prApta nahIM karI zake. tethI teNe kapaTa karIne e ja nagaravAsIo vaDe ja tene paDAvI nAMkhavAno upAya vicArI lIdho. pachI teNe kahyuM - "bhAIo ! tamArI nagarImAM amuka sthAna para je stUpa Ubho che, e stupa jyAM sudhI naSTa nahIM thAya tyAM sudhI tame A saMkaTathI mukata thazo nahIM. mATe e tUpane tame toDAvI nAMkho. jevo e stUpa tUTaze ke tarata ja kuNika pAcho haTI jaze." | bhoLA nAgarikoe naimittikanI vAta para vizvAsa karIne stUpane toDavAno prAraMbha karI dIdho. e ja samaye kapaTI naimittike sapheda vastra hAthamAM laIne cAre ya bAju pheravavAnuM zarU karyuM. potAnI yojanAnusAre kuNikane senA sahita pAchaLa haTavAno saMketa karyo. je samaye tene saMketa maLyo te ja samaye kuNika senAne laIne pAchaLa haTI gayo. nAgarikoe joyuM ke thoDoka stUpa toDyo tyAM ja kuNikanI senA pAchaLa haTavA lAgI. e dRzya joIne nAgarikoe bahu utsAhapUrvaka stUpane jaDa mULathI ukheDI nAMkhavAno prayatna karyo. thoDA ja samayamAM stUpa dharAzAyI banI gayo. paNa banyuM evuM ke jevo e tUpa tUTyo ke tarata ja te majabUta koTano prabhAva samApta thaI gayo ane kuNike AgaLa vadhIne koTane toDIne vizAlA nagarI para potAno adhikAra jamAvI dIdho. kuLavAlaka sAdhune potAnA vazamAM karI levAnI pAriNAmiDI buddhi vezyAnI hatI ane stUpane toDAvIne kuNikane vijaya prApta karAvanArI pariNAmiDI buddhi kULavAlaka muninI hatI. A kathA sAthe pAriNAmikI buddhinI kathAo samApta temaja azrutanizcita eTale zrutanI apekSA nahi rAkhanAra matijJAnanuM varNana paNa samApta thayuM. A cAre ya buddhinA kAryomAM zrutanI apekSA hotI nathI. matijJAnanA phAyopazamanI pramukhatAthI ja amRtanizrita matijJAnanuM eTale buddhinuM pravartana thAya che. * sUma-111 - prazna : he bhagavAna kRtanizcita matijJAnanA keTalA prakAra che ? uttara :- kRtanizcita matijJAnanA cAra prakAra che - (1) AvAha (2). Iu (3) avAya (4) dhAraNA. * vivecana-111 - prastuta sUtramAM kRtanizrita matijJAnanuM varNana karela che. kyAreka matijJAna svataMtra kArya kare che ane kyAreka zrutajJAnanA sahayogathI kare che. jyAre matijJAna zrutajJAnanA pUrva kAlIna saMskAronA nimittathI utpanna thAya tyAre tenA kramazaH cAra
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-111 bheda thAya che. avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA. te A pramANe (1) savA H- je jJAna nAma, jAti, vizeSya, vizeSaNa Adi vizeSatAthI rahita hoya, mAtra sAmAnyane ja jANe tene avagraha kahevAya che. koIpaNa Indriya ke manano saMbaMdha potAnA viSayabUta padArtha sAthe thavA para "mAtra kaMIka che evo astitva rUpa bodha thavo te avagraha che. avagraha thayA pachI IhA vagere thAya che. jaina AgamamAM be upayoga batAvela che - (1) sAkAra upayoga (2) anAkAra upayoga. bIjA zabdomAM ene jJAnopayoga ane darzanopayoga paNa kahevAya che. ahIM jJAnopayoganuM varNana karela che tethI tenA pUrvabhAvI darzanopayogano paNa ullekha karela che. jJAnanI A dhArA uttarottara vizeSa tarapha jhukatI rahe che. (2) dna :- pramANanaya tatvalokamAM kahyuM - avagrahathI jANela padArthane vizeSa jANavAnI jijJAsAne IhA kahevAya che. bhASyakAre IhAnI paribhASA karatA samaye kahyuM che - avagrahamAM sat ane asat bannethI atIta sAmAnya mAtrane grahaNa karAya che paraMtu sadbhUta arthanI paryAlocanArUpa roSTAne 'IhA' kahevAya che. (3) avAya :- nizcayAtmaka athavA nirNayAtmaka jJAnane avAya kahevAya che. pramANanaya tatvalokamAM avAyanI vyAkhyA karela che - "kRtivizeSanirNayoDavAva:'' IhA dvArA jANela padArthano vizeSa rUpe nirNaya karavAmAM Ave tene avAya kahevAya che. avAya, nizcaya ane nirNaya e badhA tenA paryAyavAcI nAma che. avAyane 'apAya' paNa kahevAya che. 155 (4) dhArA :- nirNita arthane dhAraNa karavo tene ja dhAraNA kahevAya che. pramANanaya tattvalokamAM kahyuM che - avAya jJAna jyAre atyaMta dRDha thaI jAya che tyAre tene dhAraNA kahevAya che. nizvaya thoDA kALa sudhI sthira rahe che. pachI viSayAMtaramAM upayoga cAlyo javAthI te lupta thaI jAya che. paraMtu tenAthI evA saMskAra paDI jAya che ke jenA kAraNe bhaviSyamAM kadAca koI yogya nimitta maLI javA para nizcita karela te viSayanuM smaraNa thaI jAya che. tene paNa dhAraNA kahevayA che. dhAraNA traNa prakAranI che - (1) avicyuti - avAyamAM lAgela upayogathI cuta na thAya tene avicyuti kahevAya che. te avicyuti dhAraNAno kALa vadhAremAM vadhAre eka aMtarmuhUrtano hoya che. chAsthano koI paNa upayoga aMtarmuhUrtatI adhika samaya sudhI sthira raheto nathI. (2) avicyutithI utpanna thayela saMskArane vAsanA kahevAya che. e saMskAra saMkhyAta varSanA AyuSyavAnane saMkhyAtakALa sudhI TakI rahe che ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavAnane asaMkhyAta kALa sudhI TakI rahe che. (3) smRti - kAlAMtaramAM koI padArthane jovAthI athavA koI anya nimitta vaDe saMskAra jAgRta thavAthI je jJAna utpanna thAya tene smRti kahevAya che. zrutanizrita matijJAnanA e cAra prakAra kramathI ja hoya che. avagraha vinA IhA na thAya, IhA vinA avAya na thAya ane avAyanA abhAvamAM dhAraNA na thaI zake. 156 "naMdI" cUlikAsUma - sAnuvAda vivecana sthUla dRSTie avagraha IhAnI pravRtti na paNa thAya tata ja avAya thaI jAya che. jemake haMmezanI abhyasta ane paricita vastuone jotA ja nirNaya thaI jAya che ke A amuka vastu che. abhyasta ane pratyakSa rahelI vastuomAM pUrvadhAraNAnA AdhAre zarUthI avAya thaI jAya kAraNa ke tenI pahelAM dhAraNA thaI gayela che. sUkSma dRSTithI to avagraha, IhA, avAya, dhAraNA e cAre ya kramapUrvaka thAya che. paraMtu abhyastane jaldI thaI jAya che evI dhAraNA che. TIkAkAre paNa e ja dhAraNAne puSTa karela che. - sUtra-112 H prazna :- avagraha keTalA prakArano che ? uttara :- avagraha be prakArano che - (1) athavigraha (2) vyaMjanAvagraha. * vivecana-112 : arthAvagraha - vastune artha kahevAya che. vastu ane dravya e banne paryAyavAcI zabda che. jemAM sAmAnya ane vizeSa banne dharma rahe tene dravya kahevAya che. avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA, e cAra saMpUrNa dravya grAhI thatAM nathI. e prAyaH paryAyone ja grahaNa kare che. paryAyathI anaMta dharmAtmaka vastunuM grahaNa svataH thaI jAya che. dravyanA eka aMzane paryAya kahevAmAM Ave che. jyAM sudhI AtmA karmothI AvRta che tyAM sudhI tene Indriya ane mananA mAdhyamathI bAhya padArthonuM jJAna thAya che. audAki, vaikriya ane AhAska zarIranA aMgopAMga nAmakarmanA udayathI dravya Indriyo prApta thAya che temaja jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmonA kSayopazamathI bhAvendriya prApta thAya che. dravyendriya vinA bhAvendriya akiMcitkara che ane bhAvendriya vinA dravyendriya paNa akiMcitkara che eTale kaMI karavA samartha na thAya. mATe je je jIvone jeTalI jeTalI Indriyo maLI che te tenA dvArA teTaluM teTaluM ja jJAna prApta karI zake che. jemake - ekendriya jIvane kevaLa sparzendriya dvArA arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha thAya che. arthAvagraha 5TukramI hoya che ane vyaMjanAvagraha maMdakramI hoya che. arthAvagraha abhyAsathI ane vizeSa kSayopazamathI hoya che ane vyaMjanAvagraha abhyAsa vinA kSayopazamanI maMdatAmAM hoya che. arthAvagraha vaDe ati alpa samayamAM ja vastunI paryAyane grahaNa karI zakAya che paraMtu vyaMjanAvagrahamAM "A kaMIka che" eTaluM ja jJAna thAya che. jo ke sUtramAM prathama avigraha ane pachI vyaMjanAvagrahano nirdeza karela che paraMtu tenI utpattino krama tenAthI viparIta che arthAt pahelA vyaMjanAvagrahane pachI arthAvagraha utpanna thAya che. "vyanyate aneneti vyaMgana'' athavA ''vyanyate kRti Zkhanam'' jenA dvArA vyakta karI zakAya arthAt je vyakta che tene vyaMjana kahevAya che. A vyutpattinA anusAra vyaMjananA traNa artha phalita thAya che - (1) upakaraNendriya (2) upakaraNendriya ane teno potAnA grAhya viSayanI sAthe saMyoga (3) vyakta thanArA zabdAdi viSaya. sarvaprathama darzanopayoga thAya che tyArabAda vyaMjanAvagraha thAya che. teno kALa
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-112 15 158 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana asaMkhyAta samayano che. vyaMjanAvagrahanA aMtamAM arthAvagraha thAya che. teno kALa eka ja samayano che. arthAvagraha dvArA sAmAnyano bodha thAya che. jo ke vyaMjanAvagraha dvArA jJAna nathI thatuM to paNa tenA aMtamAM thanAra arthAvagraha jJAnanuM kAraNa hovAthI vyaMjanAvagrahane paNa upacArathI jJAna mAnela che. temaja vyaMjanAvagrahamAM paNa ati ala avyakta jJAnanI thoDIka mAtrA hoya che. jo ke asaMkhyAta samayamAM leza mAtra jJAna paNa na hoya to tenAM tamAM arthAvagrahamAM ekAeka jJAna kevI rIte AvI jAya? mATe anumAna karavAmAM Ave che ke vyaMjanAvagrahamAM paNa avyakta jJAnano aMza hoya che paraMtu ati aA rUpe hovAthI te ApaNane pratIta thatuM nathI. darzanopayoga mahAsAmAnya sattA mAtrane grahaNa kare che jyAre avagrahamAM apara sAmAnya manuSyatva Adino bodha thAya che. * sUtra-113 :prazna :- te vyaMjanAvagraha keTalA prakArano che ? uttara :- vyaMjanAvagraha cAra prakArano che - (1) brondriyavyaMjanAvagraha (2) dhANendriyavyaMjanAvagraha (3) jitendriyavyaMjanAvagraha (4) parzendriyavyaMjanAvagraha. A prakAre vyaMjanAvagrahanuM varNana che. * vivecana-113 : A sUtramAM vyaMjanAvagrahanuM nirUpaNa karela che. cakSu ane mana sivAya zeSa cAra Indriyo prApyakArI che. zromendriya potAnA viSayane kevaLa pRSTa thavA mAtrathI ja grahaNa kare che. sparzana, rasana ane dhrANendriya e traNe ya potAnA viSayane baddha thavA para grahaNa kare che. jemake - rasanendriyane jyAM sudhI rasa sAthe saMbaMdha na thAya tyAM sudhI sendriyano avagraha thato nathI. e ja rIte sparza ane dhANanA viSe paNa samajavAnuM che, paraMtu cA ane mana e potAnA viSayane na to spaSTathI ke na to baddha chUTathI paraMtu e banne dUrathI ja viSayane grahaNa kare che, nebamAM AMjela aMjanane athavA AMkhamAM paDela jakaNane netra svayaM joI na zake. e ja rIte mana paNa dUra rahela vastunuM ciMtana karI zake che. A vizeSatA cakSu ane mana e bemAM ja che, anya IndriyomAM nathI. mATe cakSu ane mana A be ne apAyakArI kahelA che. tenA para viSayakRta anugraha ane upaghAta paNa thato nathI. jyAre anya cAre. ya IndriyomAM thAya che. * sUtra-114 - prazna :- Athavigraha keTalA prakArano che ? uttara :agavigraha cha prakArano che - (1) zroendriyathivigraha (2) cakSurindriyathavigraha (3) ghANendriyathAvagraha (4) jihavendriyathavigraha () pazendriyaathavigraha (6) noIndriyaathavagraha. A prakAre athavigrahanuM varNana che. * vivecana-114 :arthAvagraha thavAnA sAdhana cha hoya che tethI ahIM tenA cha bheda karela che. je pAdinA arthane sAmAnya rUpe ja grahaNa kare tene athavigraha kahevAya che paraMtu e ja sAmAnya jJAna uttarottara vRddhi pAmatAM IhA, avAya ane dhAraNAthI spaSTa temaja paripakva bane che. jemake - eka nAnI sarakhI dIvAsaLIthI virATa prakAzapuMja banI zake che, e ja rIte arthano sAmAnya bodha thavA para vicAra, vimarza, ciMtana, manana temaja apekSA Adi vaDe tene vizALa banAvI zakAya che. eka nAnAmAM nAnA cimathI moTuM citra banAvI zakAya che. mATe vastunI nAnAmAM nAnI jhalakano anubhava thavo tene athavigraha kahevAya che. enA vagara IhA, avAya ane ghAraNAnuM jJAna utpanna thatuM nathI. bIjA zabdomAM kahIe to IhAnuM mULa ja athavigraha che. sUmakAre "novitthanAda' A pada Apela che. teno artha mana thAya che. kAyayogathI lokamAM rahelA manovaMNAnA 5galone grahaNa karIne mana:paryAtinAmakarma vaDe prApta zakti dvArA manana karAya te mana kahevAya che. zAstrakAre mananA koI paNa bheda prabheda karela nathI. chaThAsthane jJAnanI alpatAne kAraNe e mananamAM cala vicalatA ochI vadhAre thatI rahe che. te badhI manoyoganI ja pravRtti che. zAstramAM manane mAtra rUpI ja kahevAmAM Avela che. eTale ke ciMtana, manana vagere manovaMNAnA pudgalo grahaNa karavAthI ja thAya che ane te pudgalarUpI che. mATe mana, manoyoga, ciMtana, vagere rUpI ja che. jene mana:paryava jJAnI potAnA jJAna vaDe joI zake che. jyAre IndriyonI apekSA vinA kevaLa manathI ja avagraha thAya che tyAre tene noIdriya arthAvagraha kahevAya che. te sivayA mana sadAya IndriyonuM sahayogI banIne rahe che. jyAre te manananI abhimukha thaIne pAdi ane pahelI ja vAra sAmAnya mAtrathI avabodha kare che tene noIndriya arthAvagraha kahevAya che. * sUga-115 - athavagrahanA eka arthavALA udAtta Adi vividha prakAranA ghoSayukata ane "ka" Adi vividha prakAranA vyaMjana yukta pAMca paryAyi nAma che - (1) avagrahaNatA () upadhAraNatA (3) zravaNatA (4) avalaMbanatA (5) medhA. e rIte avagrahanuM varNana che. * vivecana-115 - A sUtramAM arthAvagrahanA paryAyAntara nAmo ApelA che. prathama samayamAM Avela zabda, rU5 Adi pada galonuM sAmAnya rUpe grahaNa karavuM tene avagraha kahevAya che. tenA be prakAra che - (1) vyaMjanAvagraha (2) sAmAnya arthAvagraha. (1) avagrahaNatA - vyaMjanAvagrahano kALa aMtamuhartAno che. tenA pahelAM samayamAM yugalone grahaNa karavA 5 pariNAmane avagrahaNatA kahevAya che. (2) upadhAraNatA :- vyaMjanAvagrahanA prathama samaya pachInA zeSa samayomAM navA navA pagalone pratisamaye grahaNa karavA ane pUrvanA samayamAM grahaNa karelAne dhAraNa karavA tene upadhAraNatA kahevAya che. 3) zravaNatA :- je avagraha zrobendriya vaDe thAya che tene zravaNatA kahevayA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra115 159 che ati eka samayamAM sAmAnyArthAvagrahanA bodha rUpa pariNAne zravaNatA kahevAyA che. (4) avalaMbanatA :- arthane grahaNa kare tene avalaMbanatA kahevAya che. je sAmAjJAnathI vizeSa tarapha agrasara thAya temaja uttaravartI IhA, avAya ane dhAraNA sudhI pahoMce tene avalaMbanatA kahevAyA che. (5) medhA :- medhA sAmAnya ane vizeSa bannene grahaNa kare che. 'kriA* e pAMca nAma zabdanayanI dRSTithI eka ja arthavALA pAMca paryAya nAma samajavAnA che. samabhirUDhanaya tathA evaMbhUtanayanI dRSTie pAMceyano artha sUkSmatAe judo judo che. * sUtra-116 - prazna :- IhAnA keTalA prakAra che ? uttara :- IhAnA cha prakAra che - (1) zroendriya Iha (2) cakSurindriya IhA (3) ghANendriya IhA (4) jindriya IhA (5) pazendriya IhA ane (6) noIndriya IhA. dhAnA ekAIka vividha prakAranA ghoSa ane vivida prakAranA vyaMjanayukta pAMca nAma che te A pramANe che - (1) AbhogaNatA (2) mAgaNatA (3) gaveSaNatA (4) ciMtA (5) vimarza. A rIte IhAnuM varNana che. * vivecana-116 - nAnApanA :- vAhanA je pAMca paryAyAMtara batAvyA che te zabdonuM uccAraNa bhinna bhinna che. nAnA nAT :- avagrahanA ukta pAMca nAmo kahyA che emAM svara ane vyaMjana bhinna bhinna che. svara ane vyaMjanathI zabda zAstra bane che. khojAnatA :- arthAvagrahanA anaMtara sabUta artha vizeSatA abhimukha paryAlocanane AbhogaNatA kahevAya che. TIkAkAra kahe che - jafuntA - anvaya ane vyatireka dharmo dvArA padArthonuM anveSaNa karavAne mArgaNA kahevAya che. javAtA :- vyatireka dharmano tyAga karIne anvaya dharmanI sAthe padArthonuM paryAlocana kriyAne gaveSaNA kahevAya che. fdhatA :- punaH punaH viziSTa prakAranA kSayopazamathI svadharma anugata sabhUtAnA vizeSa ciMtanane ciMtA kahevAya che. fail :- kSayopazama vizeSathI spaSTatara sadabhUtAInA abhimukha vyatireka dharmano tyAga karIne, avaya dharmano svIkAra karIne, spaSTapaNe vicAra karavo, tene vimarza kahevAya che. * sUtra-113 - prazna :- avAya matijJAnanA keTalA prakAra che? uttara : avAyanA cha prakAra che, jemake - (1) brondriyaAvAya 160 naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana (2) cArindriyavAya (3) dhANendriyavAya (4) rasanendriyavAya (5) azendriyavAya (6) noIndriyaavAya. vAyanA ekAIka vividha prakAranA ghoSa ane vividha prakAranA vyaMjanavALA pAMca nAma che - (1) vanitA () pratyAvartanatA (3) avAya (4) buddhi (5) vijJAna. A rIte avAranuM varNana thayuM. * vivecana-113 : sUtrakAre A satramAM avAya ane tenA bheda, paryAyAMtara nAma Apela che, kemake IhA pachI viziSTa bodhano nirNaya karAvanAra avAya che. tenA paNa pahelAnI jema che. bheda batAvyA che. tyArabAda tenA ekAIka zabdo kahela che. mAvartanata :- IhA pachI nizcaya-abhimukha bodharUpa pariNAmathI padArthonuM viziSTa jJAna prApta karAve tene AvartanatA kahevAya che. pratyAvartanatA :- AvartanA pachI nizcayanI sabrikaTa pahoMcADanAra upayogane pratyAvartanatA kehavayA che. avAva :- padArthanA pUrNa nizcayane avAya kahevAya che. ddhi :- nizcayAtmaka jJAnane kSayopazama vizeSathI spaSTatara jANe tene buddhi kahevAya che. vina - viziSTatara nizcaya karela jJAna je tIvra dhAraNAnuM kAraNa bane che tene vijJAna kahevAya che. buddhi ane vijJAnathI ja padArthano samyak prakAre nizcaya thaI zake che. * sUtra-118 :prazna :- dhArA keTalA prakAranI che ? uttara :- dhAraNA cha prakAranI che -(1) zroendriya dhAraNA () cakSurindriya dhAraNA (3) dhANendriya dhAraNA (4) rasanendriya dhAraNA (5) sparzendriya dhAraNA (6) noIndriya dhAraNA. dhAraNAnA eka avALA vividha prakAranA ghoSa ane vividha prakAranA vyaMjana yukta pAMca payaya nAma che - (1) dhAraNA (2) sAdhAraNA (3) sthApanA (4) pratiSThA (5) koTha. A rIte dhAraNA matijJAnanuM varNana che. * vivecana-118 : dhAraNA:- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta kALa vyatIta thavA para paNa yogya nimitta maLavAthI je smRti jAgI UThe, tene dhAraNA kahevAya che. sAdhAraNA :- jANela arthane avismRti smaraNapUrvaka tamuhUrta sudhI dhAraNa karIne rAkhe, tene sAdhAraNA kahevAya che. sthApanA :- nizcaya karela ane hRdayamAM dhAraNa kIrane rAkhavo atha sthApanA karIne rAkhavo, tene sthApanA kahevAya che. koI koI tene vAsanA kahe che. pratiSThA :- avAya dvArA nirNata karela arthanA bheda ane prabhedane hadayamAM
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-118 sthApana karIne rAkhavA tene pratiSThA kahevAya che. koSTha :- koThImAM rAkhela surakSita dhAnya naSTa thatuM nathI, e ja rIte hRdayamAM sUtra ane tenA arthane surakSita koThInI jema dhAraNa karIne rAkhe, tene koSTha kahevAya che. jo ke sAmAnya rIte eno eka ja artha pratIta thayA che, to paNa A jJAnanI uttarottara viziSTha avasthAne pradarzita karavA mATe paryAyavAcI nAmonuM kathana karela che. je kramathI jJAna uttarottara vikasita thAya che e ja krama pramANe sUtrakAre avagraha, IhA, avAya ane dhAraNAno nirdeza karela che. avagraha vinA IhA na thAya, IhA vinA avAya na thAya ane avAya vinA dhAraNA na thAya. ekabIjA kramathI teo saMkaLAyelA 161 che. pUrvamAM dhAraNa karela padArthone viSayabhUta thatAM avagraha IhA hovAnuM jarUrI nathI. sUtra-119 7 (1) avagraha jJAnano kALa eka samayano che. (ra) IhAno kALa aMtarmuhUrtano che. (3) avAyano kALa paNa aMtarmuhUrtano che. (4) dhAraNAno kALa saMkhyAta athavA asaMkhyAta kALa che. * vivecana-119 : A sUtramAM ukta cAreyanA kALanuM pramANa batAvela che. arthAvagrahano kALa eka samayano che. IhA ane avAyano kALa aMtarmuhUrtano che. dhAraNAno kALa aMtarmuhUrvathI laIne saMkhyAta ane asaMkhyAta varSano che. tenuM kAraNa e che ke jo koI saMjJI prANInuM AyuSya saMkhyAta varSanuM hoya to enI dhAraNAno kALa saMkhyAta varSa sudhIno hoya che ane nArakI, devatA ke jugaliyA vagerenuM AyuSya asaMkhyAta varSanuM hoya to tenI dhAraNA paNa asaMkhyAta kALa paryaMta rahI zake che. dhAraNAnI prabaLatAthI koIne pratyabhijJAna tathA jAtismaraNa jJAna paNa utpanna thAya che. avAya thaI gayA pachI paNa jo upayoga temAM lAgelo ja rahe to tene avAya nahIM paNa avicyuti dhAraNA kahevAya che. avicyuti dhAraNA ja vAsanAne dRDha kare che. vAsanA jo dRDha haze to te nimitta maLavA para smRtine udbaddha karavAmAM kAraNa bane che. * sUtra-120/1 : cAra prakAranA vyaMjanAvagraha, cha prakArano athavigraha, cha prakAranI IhA, cha prakArano avAya ane cha prakAranI dhAraNA. A pramANe aDhayAvIsa Abhinibaudhika matijJAnanA vyaMjanAvagrahanI pratibodhaka ane mallaka be udAharaNa vaDe prarUpaNA karIza. prazna :- pratibodhaka udAharaNathI vyaMjanAvagrahanuM nirUpaNa kevA prakAranuM che ? uttara :- pratibodhaka daSTAMta A pramANe che - koI vyakti koI sUtelA puruSane kahe "he bhAI ! he bhAI !'' ema kahIne jagADe. ziSya pharI A viSayamAM pUche - he bhagavan ! zuM evuM saMbodhana karavAthI te puruSanA kAnamAM eka samayamAM praveza karelA pudgalo grahaNa karavAmAM Ave 40/11 162 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana che ke je samayamAM athavA dA samayamAM, saMkhyAta samayamA ke asaMkhyAta samayamAM praviSTa pudgalo te sUtelA puruSa dvArA grahaNa karavAmAM Ave che ? tyAre uttara detAM guru kahe che ke eka samayamAM praviSTa thayelA pudgalo grahaNa karavAmAM AvatA nathI. be samaya yAvat dA samayamA ke saMkhyAta samayamAM grahaNa thatA nathI paNa asaMkhyAta samayamAM praviSTa thayelA zabda pudgalo grahaNa karavAmAM Ave che. A pramANe pratibodhakanA dAMtathI vyaMjanAvagrahanuM svarUpa kahyuM che. * vivecana-120/1 : A sUtramAM vyaMjanAvagrahane samajAvavA mATe sUtrakAre pratibodhakanuM dRSTAMta ApIne viSayane spaSTa karela che. jemake koI mANasa gADha nidrAmAM sUto hoya tyAre anya koI puruSa AvIne vizeSa kAraNathI tenuM nAma laIne jagADe arthAt o devadatta ! o devadatta ! ema kahIne sUtelA mANasane jagADavA mATe anekavAra saMbodhita kare e prasaMgane lakSyamAM rAkhIne ahIM ziSya gurunA praznottaranI kalpanA dvArA samajAvyuM che ke zrotrendriyamAM niraMtara asaMkhya samaya sudhI zabdayudgalo praveza kare tyAre te vyaktinA zravaNano viSaya thAya che. eka be ke saMkhyAta te zabdapudgala zromendriyanA viSaya rUpa thatA nathI arthAt dareka IndriyonA viSayano upayoga thavAmAM asaMkhya sUkSma samaya thaI jAya che. koI vyaktinI Indriyo game teTalI paNa potAnA viSayamAM paTu hoya to paNa tenA upayogano samaya eTalo to thaI ja jAya che. vyavahAramAM ApaNane ema lAge ke A Indriya viSayanuM eTale zravaNanuM ke rUpanuM tatkSaNa grahaNa thaI gayuM, to paNa tatkSaNa lAganAra te samaya jJAnIonI dRSTithI asaMkhya samaya thaI jAya che kAraNa ke AMkhonI palaka mAtramAM paNa asaMkhyAta samaya lAgI jAya che. hA, A vAta avazya dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke pahelA samayathI laIne saMkhyAta samaya paryaMta zrotramAM je zabdapudgala praviSTa thAya che te dareka paNa atyaMta avyakta rUpathI jJAnanA paricAyaka che. vyaMjanAvagrahanA kALanuM mApa jaghanya AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga mAtra hoya che ane utkRSTa saMkhyAta AvalikA pramANa hoya che. joke pRthak zvAsocchvAsa arthAt aneka zvAsocchvAsa pramANe jANI levuM. A sUtramAM jijJAsu ziSya mATe "coyaga" zabdano prayoga karela che, kemake te potAnA karela praznanA uttara mATe preka che ane samAdhAna karanAra guru mATe prajJApaka padano prayoga karela che kAraNa ke te arthanA pratipAdaka che. * sUtra-120/2 : prazna - malakanA daSTAMtathI vyaMjanAvagrahanuM svarUpa kevA prakAranuM che? uttara :- jema koI vyakti kuMbhAranA nibhADAmAMthI eka zakoruM grahaNa karI temAM pANInuM eka TIpuM nAMkhe to te naSTa thaI jAya. pachI bIjIvAra, trIjIvAra e rIte keTalAka TIpAMo nAMkhe to paNa naSTa thaI jAya. ema niraMtara emAM pANInA TIpAM nAMkhatA ja rahe to pANInuM koIka TIpuM te zakorAne bhInuM
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-120 163 karaze. tyArabAda keTalAMka TIpAMo e zakorAmAM ekaThA thaze ane dhIre dhIre te pANInAM TIpAo e zakorAne pANIthI bharI deze. pachI keTalAMka TIpAMo zakorAnI bahAra nIkaLI jaze. e ja rIte vyaMjana paNa anaMta yugalothI kramazaH pUrAI jAya che Athati jyAre zabdanA pudgala dravya zokamAM jaI pariNata thaI jAya che tyAre te puruSa huM" evuM bole che. paraMtu e nathI jANato ke A kaI vyaktino zabda che ? tyArabAda te IhAmAM praveza kare che tyAre te jANe che ke A amuka vyakitano zabda hovo joIe ? tyArabAda AvAyamAM praveza kare che tyAre tene zabdanuM jJAna (nirNaya) thAya che ke A amuka vyaktino ja zabda che. tyArabAda te dhAraNAmAM praveza kare che ane saMkhyAta athavA asaMkhyAta kALa sudhI tene dhAraNa karIne rAkhe che. * vivecana-120/2 - A sUtramAM pUrvokta pratibodhaka dRSTAMtamAM kahela viSayanI puSTi mATe jagata prasiddha eka vyavahArika deTAMta ApIne viSayane spaSTa karela che. koI puruSe kuMbhAranA nibhADAmAM zuddha mATI vaDe pakAvela eka korA zakorAne lIdhuM. pachI teNe potAnA nivAsa sthAnamAM AvIne te zakorAmAM pANInuM eka TIpuM nAMkhyuM ke tarata ja temAM samAI gayuM. bIjIvAra, bIjIvAra ema anekavAra pANInA TIpAM nAMkhyA te paNa lupta thaI gayA. e ja kramathI pANInAM TIpAM nAMkhatA nAMkhatA te zakosaM samayAMtaramAM suMsuM evo avyakta zabda kare che. jema jema te bhInuM thatuM jAya tema tema prakSipta TIpAo temAM jamA thavA lAge che. dhIre dhIre zakorUM pANIthI bharAI jAya che. tyArabAda pANInAM TIpAo zakorAnI bahAra paDI jAya che. A udAharaNathI vyaMjanAvagrahanuM svarUpa samajAvavAmAM Ave che. koI eka suSupta vyaktinI zromendriyamAM kSayopazamanI maMdatA athavA anurata dazAmAM ke anupayukta avasthAmAM samaye samaye jyAre zabda-pudgalo TakarAya che. tyAre asaMkhyAta samayamAM tene sUkSma (thoDuMka) avyakta jJAna thAya che. tene ja vyaMjanAvagraha kahevAya che. tAtparya e che - jyAre zromendriya zabda pudgalothI parivyApta thaI jAya che tyAre te sUtelI vyakti "huM" zabdanuM uccAraNa kare che. e samaye te sUtelI vyakti jAti, svarUpa, dravya, guNa ItyAdi vizeSa kalAnAthI rahita sAmAnya mAtrane ja grahaNa kare che. huM zabdanuM uccAraNa kare tenI pahelA avyakta je jJAna thAya tene vyaMjanAvagraha kahevAya che. huMkAra paNa zabda pudgalo athaDAyA vinA nIkaLato nathI ane kyAreka to huMkAra karavA chatAM tene bhAna nathI hotuM ke meM hoMkAro Apyo che. paraMtu vAraMvAra vyaktine saMbodhita karavAthI tenI nidrAmAM kaMIka bhaMga thAya ane aMga maraDato hoya te samaye paNa zabda pulo athaDAya tyAM sudhI avagraha ja kahevAya che. tyArabAda te mANasa vicAre che ke A zabda kono haze ? mane koNe bolAvyo. 164 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana haze ? mane koNe jagADyo haze ? tyAM sudhI pahoMce tene IhA kahevAya che. sAMbhaLela zabdane cokkasa karavA mATe nizcayanI koTI sudhI pahoMcI jAya ke mane amuke arthAt devadate ja jagADyo che, evo nirNaya thaI jAya tene avAya kahevAya che. te prasaMgane ke zabdone saMgIta ane asaMkhyAta kALa sudhI smRtimAM rAkhe tene dhAraNA kahevAya che. pratibodhaka ane malaka e banne dRSTAMtathI viSayane spaSTa karIne zAstrakAra pAMce ya Indriya ane mananA viSayane spaSTa rUpe kahe che. * sUga-12|3 : jema koI puruSe avyakta zaGda sAMbhaLyo ke - koI zabda che evo tene avagraha thAya che, paraMtu te ema na jANe ke A zabda kono che ? A zabda amukano hovo joIe ema vicAraNA kare tyAre te IhAmAM [ciMtanamAM praveza kare che. jyAre e jANe ke A amukano ja zabda che tyAre te avAyamAM [nirNayamAM praveza kare che. tyArabAda te nizcita karela avAyane hRdayamAM dhAraNa karIne rAkhe che eTale smRtimAM rAkhe che, tene dhAraNA kahevAya che. pachI te saMkhyAtakALa ane asaMkhyAtakALa paryata dhAraNa karIne rAkhe che. - jema koI vyakti Avyakata athavA apaSTa rUpane dekhe tyAre te je che ke koI rU5 che. evuM aspaSTa rUpa jANavuM te avagraha che. paraMtu te ema na jANe ke A konuM rUpa che ? A amuka hovuM joIe ema vicAre tyAre te IhAmAM praveza kare che. tyArabAda te nizcaya kare che ke A amuka ja rUpa che. tyAre te avAyamAM praveza kare che. tyArabAda te dharaNAmAM praveza karI te nizcaya karelAne saMkhyAtakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che. jema koI vyakti avyakta gaMdhane suMghe che tyAre A koI gaMdha che ema jJAna thAya te avagraha che paraMtu te oma na jANe ke A kevA prakAranI gaMdha che ? tyArabAda te A viSayamAM vicAra kare che ke kaI vastunI gaMdha che tyAre te IhAmAM praveza kare che. tyArabAda te jANe che ke A amuka prakAranI ke amuka vastunI ja gaMdha che tyAre te avAyamAM praveza kare che. pachI te e jANelI gaMdhane saMkhyAtakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che, te dhAraNA kahevAya che. jema koI vyakti avyakta rasano AsvAda kare tyAre A koI svAda che, evuM jANe te avagraha che paraMtu e jANato nathI ke A zeno rasa che ? tyArabAda te IhAmAM praveza karIne, samIkSA karIne jANe che ke A amuka prakArano rasa hovo joIe. tyArabAda anAyamAM praveza karIne te nizcaya kare che ke A amukano ja rasa che, tyArabAda te sanA svAdane saMgItakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che, te dharaNA kahevAya che. jema koI puruSa avyakata parano anubhava kare che tyAre tene A sparza che ema avagraha thAya che, paNa A kono sparza che te jANato nathI. pachI te
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-120 165 IhAmAM praveza karIne samIkSA kare che ke A amukano sparza hovo joIe. tyArabAda avAyamAM praveza karIne te nirNaya kare che ke A amukano ja sparza che. pachI e jJAnane saMkhyAtakALa ane asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che, te dhAraNo che. jema koI puruSa avyakta vanane jue che tyAre te A svapna che ema jANe che te avagraha che. paNa A konuM svapna che te jANato nathI. pachI te IhAmAM praveza karIne samIkSA kare che ke A amuka prakAranuM svapna hovuM joIe. tyArabAda te avAyamAM praveza karIne nirNaya kare che ke A amuka prakAranuM ja svapna che. tyArabAda te dhAraNAmAM praveza karIne tene saMkhyAtakALa athavA asaMkhyAtakALa sudhI dhAraNa karIne rAkhe che. te dhAraNA che. * vivecana-120/3 : sUtrakAre A sUtramAM avagraha, IhA, avAya ane dhAraNAnA tAtparyArthane spaSTa karela che. avagraha matijJAnamAM jIvane khabara nathI paDatI ke A zabda kono che ? jIvano che ke ajIvano ? athavA A zabda kaI vyaktino che ? IhA matijJAna e samIkSA karavAnA samaye hoya che. koI eka nirmaya para AvavuM, samIkSita te viSayano nirmaya thavo te avAya matijJAna che. te avAyane ja lAMbA ke TUMkA samaya sudhI smRtimAM rAkhavuM te dhAraNA che. A ja vAta pAMca Indriya ane mananA viSayane laIne A sUtramAM spaSTa karela che. mananA viSayanI spaSTatA karavA mATe sUtrakAre svapnanuM udAharaNa ApyuM che. svapnamAM dravyendriya kAma kare nahIM. bhAvendriya ane mana be ja kAma kare che. vyakti svapnamAM je sAMbhaLe, dekhe, sUMghe, cAkhe, cAle, sparza kare temaja ciMtana ane manana kare emAM mukhyatA mananI ja che. jAgRta thavA para dekhela svapnanA dRzyane, kahelI vAtane athavA sAMbhaLelI vAtane avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA sudhI laI jAya che. koI jJAna avagraha sudhI, koI IhA sudhI to koI avAya sudhI ja pahoMce che. evo koI niyama nathI ke pratyeka avagraha dhAraNAnI koTI sudhI pahoMce ja. koI pahoMce ane koI na pahoMce. A rIte pratibodhaka ane malakanA dRSTAMtathI vyaMjanAvagrahanuM varNana karatAM karatAM prasaMgopAta sUtrakAre matijJAnanA 28 bhedonuM varNana vistArapUrvaka batAvI dIdhuM che. prastuta sUtramAM vRtikAre kahyuM che ke matijJAnanA avagraha Adi je aTThayAvIsa bheda che. te pratyeka bhedane bAra prakAre guNAkAra karavAthI traNasone chatrIza bheda thAya che. pAMca Indriya ane chaThThuM mana A cha nA nimittathI thanArA matijJAnanA avagraha, IhA, avAya ane dhAraNAnA bhedathI covIsa bheda thayA che. e badhA viSayonI vividhatA ane kSayopazamatAthI bAra bAra prakAra thAya che. (1) bahu :- teno artha aneka che. e saMkhyA ane parimANa (mApa) bannenI apekSAo thaI zake che. vastunA aneka paryAyane tathA ghaNA parimANavALA dravyane 166 "naMdI" cUlikAsUma - sAnuvAda vivecana jANe athavA bahu moTA parimANavALA viSayane paNa jANe tene bahu kahevAya. (2) alpa :- koI eka ja viSayane athavA eka ja paryAyane svalpamAtrAmAM jANe tene alpa kahevAya. (3) bahuvidha koI eka ja dravyane, koI eka ja vastune athavA eka ja viSayane ghaNA prakAre jANe, jema ke - vastuno AkAra, prakAra, raMga, rUpa, laMbAI, pahoLAI, jADAI temaja tenI avadhi ItyAdi aneka prakAre jANe te bahuvidha. (4) alpavidha :- koI paNa vastunI paryAyane jAti athavA saMkhyA Adine alpa prakArathI jANe paNa bheda prabheda vagere na jANe tene alpavidha kahevAya. (5) pi H- koI vaktA athavA lekhakanA bhAvone zIghra ja koI paNa Indriya athavA mana vaDe jANI le, sparzendriya dvArA aMdhakAramAM paNa koI vyakti athavA vastune oLakhI le tene kSipa kahevAya. (6) akSipa :- kSayopazamanI maMdatAne kAraNe athavA vikSipta upayogane kAraNe koI paNa Indriya athavA mananA viSayane anabhyasta avasthAmAM thoDA samaya bAda jANe tene akSipa kahevAya. (7) anizrita :- koI paNa hetu vinA athavA koI paNa nimitta vinA vastunI paryAya ane tenA guNane jANe. vyaktinA magajamAM ekAeka sUjha utpanna thAya ane e ja vAta koI zAstra athavA pustakamAM lakhelI jovA maLI jAya evI buddhine anizrita kahevAya. (8) nizrita H- koI hetu, yukti, nimitta, liMga Adi vaDe jANe, jemake - koI eka vyaktie zuklapakSanI ekamanA upayoganI ekAgratAthI acAnaka A caMdradarzana karI lIdhA ane bIjI vyaktie koInA kahevAthI athavA bAhya nimittathI caMdradarzana karyA. A be mAM pahelI vyakti pahelA prakAranI koTImAM gaNAya che ane bIjI vyakti bIjA prakAranI koTImAM gaNAya che arthAt koI paNa kAraNe jJAna utpanna thAya tene nizrita kahevAya. (9) asaMdigdha :- koI vyaktine dravya athavA paryAyanuM je kAMI jJAna thAya te saMdeha rahita jANe, jemake - je vyakti AvI rahI che te mAro bhAI che. evuM cokkasa samAdhAna yukta jJAna thAya tene asaMdigdha kahevAya. (10) saMdigdha :- jijJAsAo ane zaMkAothI yukta paripUrNa saMtoSa rahita saMdeha yukta jJAna thAya tene saMdigdha kahevAya. (11) dhruva :- Indriya ane manane sAcuM nimitta maLavAthI viSayane barAbara jANe ane temAM ja kAyama rahe che, TakI rahe che. tene dhruva kahe che. (12) adhuva :- thayela jJAna palaTAtuM rahe evA asthiratAvALAM jJAnane adhruva kahevAya. bahu, bahuvidha, kSipa, anizrita, asaMdigdha ane dhruva emAM vizeSa prakArano kSayopazama, upayoganI ekAgratA temaja abhyastatA kAraNa bane che ane alpa,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-120 163 alpavidha, akSipa, nizrita, saMdigdha ane adhuva jJAnamAM kSayopazamanI maMdadi, upayoganI vikSiptatA, anavyastatA Adi kAraNa bane che. koIne cArindriyanI prabaLatA hoya che. te koI paNa vastune athavA zatru mitrAdine dUrathI ja spaSTa joI le che. koIne zrobendriyanI prabaLatA hoya to te ekadama dhIrA avAjane paNa sahelAIthI sAMbhaLI zake che. jenI dhrANendriya tIvra hoya te parokSamAM rahelI gaMdhanA sahAre vastune oLakhI le che. kIDI Adi aneka teIndriya jIvo potAnI tIvra dhANendriya dvArA dUra rahelA khAdyapadArthane zodhI le che. suMdhIne ja asalI nakalI padArthonI oLakhANa thaI zakhe che. mANasa jIbha vaDe cAkhIne khAdyapadArthonuM mUlya karI zake che temaja temAM rahelA guNa-doSone oLakhI le che. netrahIna vyakti lakhelA akSarone potAnI tIvra sparzendriya vaDe sparza karIne vAMcI saMbhaLAve che. evI ja rIte noIndriya arthAt mananI tIvra zakti vaDe koI vyakti bhaviSyamAM thanArI ghaTanA ane tenA zubhAzubha pariNAmane batAvI zake che. A badhuM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA viziSTa kSayopazamanuM adbhuta phaLa che. matijJAna pAMca Indriya ane chaThThA mananA mAdhyamathI utpanna thAya che. A che bhedane arthAvagraha, IhA, avAya ane dhAraNAnI sAthe joDavAthI covIsa bheda thAya che. cahna ane manane choDIne cAra Indriyo dvArA vyaMjanAvagraha thAya che. upara batAvela covIsa bhedamAM A cAra bheda meLavavAthI aThThayAvIsa bheda thAya che ane e aDhayAvIsane bAra bAra bhedathI guNAkAra kasyAthI traNasone chamIsa bheda thAya che. matijJAnanA A traNasone chatrIsa bheda paNa sthala dRSTithI samajavAnA che. jo sUmardaSTithI samajIe to matijJAnanA anaMta bheda bane che. * sUtra-121 - te abhinibodhika-matijJAna saMkSepathI cAra prakAre kahyuM che. jemake - dravyathI, phogathI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI matijJAnI sAmAnya rUpe sarva dravyone jANe che paNa dekhe nahIM. () kSetrathI matijJAnI sAmAnya rUpe sarva kSetrane bhaNe che paNa dekhe nahIM. (3) kALathI matijJAnI sAmAnya rUpe traNe kALane jANe che paNa dekhe nahIM. (4) bhAvathI matijJAnI sAmAnya rUpe sarva bhAvone jANe che paNa dekhe nahIM. * vivecana-121 : A sUtramAM lokamAM rahela samasta jIvonI apekSAe matijJAnanA dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI jAnyatama ane utkRSTa viSaya batAvyo che. je sUjhathI ja spaSTa che. dravyathI Abhinibodhika jJAnI sAmAnya rUpe sarva dravyane jANe paraMtu dekhato nathI. - umA :- ahIM Adeza zabdano artha che prakAra. cUrNimAM kahyuM che ke mAsI tti para A zabdaprayoga aneka sUtronA judA judA prasaMgothI thayela che. badhI jagyAe Ano bhAvArtha e ja che ke eka prakArathI, eka apekSAthI athavA sAmAnyarUpathI ahIM e ja bhAvArtha apekSita che. mATe matijJAAnI sAmAnya prakAre 168 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana dhamastikAya Adi sarva dravyane jANe che ane kaMIka vizeSa rUpe paNa jANe che ema samajavuM paraMtu avadhijJAnI ke kevaLajJAnInI jema pratyakSa ke sarva rIte ane sarva apekSA matijJAnI jANe nahi te mATe sUtramAM ApaNe je zabdano prayoga karela che. Adezano eka artha zrata paNa thAya che. jo teno artha gruta karIe to ahIM zaMkA thAya che ke zrutanA AdezathI dravyanuM je jJAna utpanna thAya te zrutajJAna thayuM paraMtu ahIM matijJAnanuM prakaraNa che A zaMkAnuM samAdhAna e che - dhRtanizrita mahine paNa matijJAna batAvela che. A viSayamAM bhASyakAra batAve che - - zrutajJAna dvArA jANela padArthomAM tatkALa zrutanuM anusaraNa karyA vinA, kevaLa tenI vAsanAthI matijJAna hoya che mATe tene matijJAna ja jANavuM, zrutajJAna nahIM. A prakAre dravya, homa, kALa ane bhAvathI matijJAnI apekSAe sarva dravyone jANe che. * sUtra-122 thI 128 : [1] Abhinibhodhika matijJAnanA saMkSepamAM avagraha, IhA, vAya ane dhAraNA e caR bheda kramathI batAvyA che. [13] Indriya viSayone grahaNa karavAmAM avagraha matijJAna thAya che. te grahaNa karela viSayamAM samIkSA karavAthI IhA matijJAna thAya che. te viSayamAM nirNaya thavo te avAya matijJAna che ane te nirNayarUpa avAya matijJAnane mRtinA rUpamAM dhAraNa karavuM, te dhAraNA kahevAya che. [124] avagraha jJAnanuM kALa parimANa eka samayanuM che. IhA ane vAya jJAnanuM kALapariNAma aMtamuhUrta che tathA dhAraNAnuM kALa parimANa saMkhyAta kALa athavA asaMkhyAta kALa pati che ema jANavuM Athati dhAraNAno uckRSTa kALa asaMkhya vano che. [15] endriyanI sAthe sRSTa thavA para ja zabda sAMbhaLI zakAya che paraMtu netra rUpane RSTa karyA vagara ja dekhe che. kAraNa ke cakSurindriya apAyakArI che. ghANa, rasana ane spazana Indriyo dvArA baddha ane dhRSTa thayelA gaMdha, rasa ane sparzanA yugalo ja jANavAmAM Ave che. ema kahevuM joIe. [1ra6) vaktA dvArA tAyela bhASA rUma pudgala-samUhanI samazreNimAM sthita zrotA je zabda sAMbhaLe che te niyamathI anya zabda dravyothI mizrita ja sAMbhaLe che. vizreNimAM sthita zrotA niyamathI parAghAta thayela zabadane ja sAMbhaLe che. [1] (1) dhA-sadarza payalocanarUpa (2) Apoha-nizcayAtmaka jJAnasamIu (3) vimaza-vicAraNA (4) mANA-avayadharma vidhAnarUpa vicAraNA (5) gaveSaNA-vyatireka dharmanirAkaraNarUpa vicAraNA (6) saMjJA () smRti (8) mati (9) prajJA e dareka Abhinibodhika matijJAnanA pAyayivAcI nAma che. [1ra8] abhinibodhika jJAnarUpa parokSajJAnanuM varNana pUrNa thayuM. A rIte matijJAnanuM varNana saMpUrNa thayuM.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-122 thI 28 169 130 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana * vivecana-122 thI 128 : vakatA kAyayogathI bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karIne tene vacanayogathI bhASArUpamAM pariNamAve che, tyArabAda kAyayogathI choDe che. prathama samayamAM gRhIta pudgalone bIjA samayamAM ane bIjA samayamAM gRhIta pudgalone bIjA samayamAM choDe che. vaktA dvArA choDelA zabdo dareka dizAomAM vidhamAna zreNio (AkAzanA pradezonI paMktiomAM agresara thAya che. kemake zreNinA pramANe ja tenI gati thAya che, vizreNimAM gati thatI nathI. vaktA jyAre bole che tyAre samazreNimAM gamana karatAM karatAM tenA dvArA choDAyelA zabdo te ja zreNimAM pahelethI vidhamAna bhASA vargaNAnA dravyane potAnA rUpamAM (zabda rUpamAM) pariNata karI le che. A rIte te banne prakAranA zabdo (mULazabdo ane vANitazabdo)ne samazreNImAM sthita zrotAjana grahaNa kare che. mATe nizrita zabdonuM grahaNa karavAnuM kahela che. A vAta samazreNimAM sthita zrotAjanonI thaI paraMtu vizreNimAM sthita arthAt vaktA dvArA joDAyelA zabda dravya je zreNimAM gamana karI rahela hoya tenAthI bhinna zreNimAM sthita zrotA kevA prakAranA zabdone sAMbhaLe che ? kema ke vakatA dvArA choDAyelA zabda vizreNimAM jaI zakatA nathI pachI e sAMbhaLe kevI rIte ? A zaMkAnuM samAdhAna gAyAnA uttarArdhamAM karela che. te A pramANe che - vizreNimAM sthita zrotA na to vaktA dvArA niHsRSTa zabdane sAMbhaLe ke na to mizrita zabdone sAMbhaLe, te vAsita zabdone ja sAMbhaLe che. kemake vakatA dvArA niHsRSTa zabda bIjI bhASA dravyane zabda rUpamAM vAsita kare che ane e vAsita zabda vibhinna samazreNimAM jaIne zrotAnA viSayabhUta bane che, sAMbhaLavAmAM Ave che. matijJAnanA sAdhanabhUta pAMca IndriyonI utkRSTa zakti A pramANe che - zrobendriyanI utkRSTa zakti bAra jojanathI Avela zabdane sAMbhaLavAnI che. gaMdha, rasa ane sparzanA padagalone grahaNa karavAnI utkRSTa zakita prANendriya, sanendriya ane sparzendriyanI nava jojananI che. cakSurindriyanI zakita lAkha jojanathI adhika rUpane grahaNa karavAnI che. A kathana abhAsvara (prakAzaka) dravyanI apekSAe che paraMtu prakAzaka dravyanI apekSAe lAkho jojana dUrathI dekhI zake che. jaghanya cAMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa dareka Indriyo potapotAnA viSayane grahaNa kare che. matijJAnanA paryAyavAcI zabdo nIce pramANe che - (1) IhA - paryAlocana, anuprekSaNa. (2) apoha - nizcaya karavo, samIkSA, ciMtana. (3) vimarza - IhA ane avAyanA mAdhyamathI thanArI vicAradhArA, vicAraNA. (4) mArgaNA - anvaya dharma anurUpa anveSaNa karavuM, vicAra karavo. (5) gaveSaNA - vyatireka dharmathI vyAvRtti rUpa vicAravuM. (6) saMjJA - pahelA anubhava karela ane vartamAnamAM anubhava karAtI vastunI ekatAnuM anusaMdhAna jJAna. (3) smRti - atItamAM anubhavela vastunuM smaraNa karavuM. (8) mati - je jJAna vartamAnanA viSayane grahaNa kare che. (9) prajJA - viziSTa prakAranA kSayopazamathI utpanna buddhi. A dareka tava nAma Abhinibodhika jJAnamAM samAviSTa thaI jAya che. jAtismaraNa jJAna paNa matijJAnano ja eka paryAya che. jAtismaraNa jJAnI utkRSTathI saMjJIpaNe karelA potAnA navaso bhavone jANI zake che. * sUga-129 :pIna :- zrutajJAnarUpa parokSajJAna keTalA prakAranuM che ? uttara - sutajJAnarUpa parokSajJAna cauda prakAranuM che. jemake - (1) akSara suta (ra) anakSara kRta (3) saMjJIzruta (4) saMjJIzruta (5) samyapha cuta (6) miyAgruta () sAdikRta (8) anAdikRta (9) saparyAvasitakRta (10) aravisitayuta (11) gamikakRta(12) agamikathuta (3) gapaviSTadyuta (14) anaMgapaviSTadyuta * vivecana-129 : zrutajJAna paNa matijJAnanI jema parokSajJAna che. zrutajJAna matipUrvaka hoya che arthAt zrutajJAnamAM matino sahakAra avazya hoya, mATe sUmakAre matijJAna pachI zrutajJAnanuM varNana karela che. A sUtramAM zrutanA cauda bhedonA je nAma Apela che, te dareka bhedonI vyAkhyA mULa pAThamAM kramazaH AgaLa batAvavAmAM Avaze. vAstavamAM A cauda bheda nathI paraMtu A cauda prakArathI vistArapUrvaka zrutanuM varNana karavAmAM Avela che. saMkSepamAM A caudamAMthI dareka be bhedamAM saMpUrNa zrutajJAnano samAveza thaI jAya che. chatAM zrutajJAna saMbaMdhI vividha prakAranI jANakArI mATe ahIM sAta prakArathI zrutanA be-be bheda karavAmAM AvyAM che. kemake akSaradbhuta ane anArakRta A be bhedamAM uparyukta bAra bhedonuM svarUpa spaSTa thaI zake nahIM. te badhA gahana viSayonuM jJAna prApta thaI zake te mATe A bAra bhedono ullekha paNa bahu ja upayogI che, A zrutajJAna kevaLa vidvAnone ja prApta thAya ema nahIM paraMtu sarvasAdhAraNa vyaktio paNa A zrutajJAnanA adhikArI hoya che. mATe vividha apekSAothI vividha bhedonuM varNana karavAmAM AvyuM che. * sUtra-130/1 :dhana :- akSaradyutanA keTalA prakAra che ? uttara + akSarakRtanA traNa prakAra che, jemake - (1) saMjJA akSara () jana akSara (3) labdhi akSara saMjJA akSara kone kahevAya che ? akSaranuM saMsthAna athavA AkRti Adi, je bhinna bhinna lipiomAM bhinna bhinna rIte lakhAya che tene saMjJAakSara kahevAya che. jana akSara kone kahevAya che ? aDhAra lajiadhArI jIvane lajihkSara
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha-130 11 utpanna thAya che athati bhAvarUpa zrutajJAna utpanna thAya che. jemake - zrondriya labdhi akSara, carindriya labdhi akSara, dhANendriya labdhi akSara, rasanendriya labdhi akSara, sparzendriya labdhi akSara, noIndriya labdhi akSara. A pramANe labdhi akSara che ane pramANe akSara yutanuM varNana thayuM. * vivecana-130/1 - akSaradyuta - "kSara, saMcalane" dhAtuthI akSara zabda bane che. jemake - 1 kSati na snata pratyakSad aa a akSarano artha "jJAna" che. jJAna jIvano svabhAva che. jJAna AtmAthI kyAre ya paNa juduM thatuM nathI. suSupta avasthAmAM paNa jIvano svabhAva hovAthI jJAna TakIne rahe ja che. ahIM bhAvAkSaranuM kAraNa hovAthI lekhita temaja uccArita "cAkAra" dine paNa upayArathI akSara kahela che. akSaragruta bhAvazrutanuM kAraNa che. bhAvakRtane labdhiakSara kahevAya che. saMjJAAra ane vyaMjanAkSara e bo dravyakRtamAM sAMtanihita che mATe akSarakRtanA traNa bheda kahela che. saMjJAkSara, vyaMjanAkSara ane labayAra, (1) saMjJAkSara :- akSaranI AkRti, banAvaTa arthAt saMsthAnane saMjJAkSara kahevAya che. udAharaNa rUpe - a, A, i, I, u, U, ItyAdi A vizvamAM jeTalI lipi prasiddha che e dareka lipinA akSarane saMjJA akSara kahevAya che. (2) vyaMjanAkSara :- jenAthI AkAra Adi akSaranA arthano spaSTa bodha thAya arthAta akAra, IkAra Adi akSara bolavAmAM Ave che, temaja A vizvamAM jeTalI bhASA bolavAmAM vaparAya che tenA uccAraNanA akSarane vyaMjanAkSara kahevAya che, jemake - dIpaka dvArA pratyeka vastu prakAzita thAya che, joI zakAya che. evI ja rIte vyaMjanAkSara vaDe pratyeka vastuno artha samajI zakAya che. je je akSaranI je je saMjJA bane che tenuM uccAraNa tadanukULa bane tyAre te dravyAkSara bhAvakRtanuM kAraNa bane che. akSaronA yacArya meLavI zabda bane che. temaja zabdonA yathArtha meLavI pada ane vAkya paNa bane che. tenA yogya uccAraNathI vaktAnA Azayano bodha thAya che. A prakAre lakhavAnI vividha rIta te 'saMjJAkSara' kahevayA che ane uccAraNa karavAnI vividha rIta te 'yaMjanAkSara' kahevAya che. A baMnenA mAdhyamathI jIvane je akSarAtmaka jJAna thAya che te ladhyakSara zruta kahevAya che. (3) ladhyakSara :- labdhi upayoganuM nAma che. zabdane sAMbhaLIne arcanA anubhAvapUrvaka pAyalocana kare tene labdhi akSara kahevAya. tene bhAvakRta paNa kahevAya che, kemake akSaranA uccAraNathI enA arthano je bodha thAya tenAthI ja bhAvayuta utpanna thAya che. kahyuM che - ati zabda grahaNa karyA bAda Indriya ane mananA nimitathI je zabdArtha paryAlocanAnusArI jJAna utpanna thAya tene labdhi akSara kahevAya che. ahIM prazna thAya che ke uparyukta lakSaNa saMjJI jIvomAM ghaTita thAya che paraMtu vikalendriya temaja asaMjJI jIvomAM akAra Adi vaNane sAMbhaLavAnI tathA uccAraNa 1ra "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana karavAnI zaktino abhAva hoya che, to pachI e jIvone labdhi akSara kevI rIte saMbhavI zake ? uttara :- zrotrejiyano abhAva hovA chatAM tevA prakArano kSayopazama te jIvomAM hoya ja che. mATe tene avyakata bhAvakRta prApta thAya che. te jIvomAM AhArasaMt, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA hoya che. tIvra abhilASAne saMjJA kahevAya che. amuka cIja mane prApta thaI jAya, evA prakAranI IcchA akSarAnusArI hovAthI tene paNa labdhi akSara hoya che. te labdhi akSara zrata cha prakAranuM che - - (1) jIvazabda, ajIvazada athavA mizrazabda sAMbhaLIne kahenAranA bhAvane samajI levo te zromendriya ladhyakSara che athavA garjanArI, haNahaNATathI, bhUMkavAthI, kAgaDA vagerenA zabda sAMbhaLIne tiryaca jIvonA bhAvane samajI levA tene zrobendriya laKyakSara zrata kahevAya. (2) patra, patrikA ane pustaka Adi vAMcIne athavA bIjAnA saMketa tathA IzAro vagere joIne tenA abhiprAyane jANI levA tene cakSurindriya ladhyAra zrata kahevAya. kemake saMketa vagere joIne teno javAba devA mATe tathA tenI prApti mATe athavA tene dUra karavA mATe je bhAva utpanna thAya te akSara rUpa ja hoya che. (3) bhinna bhinna jAtinA phaLo tathA phUlonI sugaMdha, pazu pakSInI gaMdha, amuka strI puruSanI gaMdha, amuka bhakSya tathA abhakSyanI gaMdhane sUMghIne jANI le ke A amukanI ja gaMdha che tene dhrANendriya labdhi akSara zruta kahevAya che. (4) koI paNa khAdhapadArtha cAkhIne tenA khATA, mIThA, tIkhA, kaDavA, tUrA Adi rasathI padArthanuM jJAna karI levuM tene jIlaeNndriya ladhyakSara zruta kahevAya che. (5) zIta, uSNa, haLavo, bhAre, kaThora athavA komaLa sparza dvArA vastune oLakhI levI tathA prajJAcakSu hovA chatAM sparza mAtrathI akSarane oLakhIne tenA bhAvane samajI levA tene sparzendriya ladhyakSara zruta kahevAya che. (6) jIva je vastunuM ciMtana kare che, tenI akSara rUpe zabdAvali athavA vAkyAvali banI jAya che. jema ke - amuka vastu mane maLI jAya athavA mAro mitra mane maLI jAya to huM mArI jAtane dhanya athavA puNyazALI samajIza. evI vicAradhArAne noIndriya athavA manojanya lankSara zruta kahevAya che. ahIM prazna thAya che ke pAMca Indriya ane mana e cha nA nimittathI matijJAna paNa utpanna thAya che ane zrutajJAna paNa utpanna thAya che to A cha nA nimittathI athavA koI paNa nimitathI jJAna utpanna thAya tene matijJAna kahevAya ? ke zrutajJAna kahevAya ? uttara :- jyAre jJAna akSararUpe bane tyAre tene zruta kahevAya ati matijJAna kAraNa che ane zrutajJAna tenuM kArya che. matijJAna sAmAnya che ane zrutajJAna vizeSa che. matijJAna mUMgu che ane zrutajJAna mukhara che. matijJAna anAra che ane zrutajJAna aAraspariNata che. jyAre Indriya ane manathI anubhUti rUpa jJAna thAya tyAre tene
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-130 13 matijJAna kahevAya paNa jyAre te akSara rUpe ravayaM anubhava kare athavA potAno abhiprAya bIjAne koI paNa prakAranI ceSTAthI batAvI de tyAre te anubhavane athavA ceSTA Adine zrutajJAna kahevAya che. A banne jJAna sahacArI che. jIvano svabhAva evo che ke teno upayoga eka samayamAM eka tarapha ja hoya che. * sUtra-13/2 thI 132 - [130/2] pana :- anaara zrutanA keTalA prakAra che ? uttara : anAra kRtanA aneka prakAra kahyA che, jemake - [131] zAsa levo, zvAsa mUkavo, cUMkavuM, udharasa khAvI, chIMka khAvI, nAka sApha karavuM temaja bIjI anusvarAyukata ceSTA karavI. [13] e dareka avAja anAra zrata che. * vivecana-13/2 thI 132 - anakSakRta :- je zabda varNAtmaka na hoya, kevaLa dhvanirUpa ja hoya tene nakSaragruta kahevAya che. koI vyakti potAnI vizeSa vAta bIjAne samajAvavA mATe IcchApUrvaka saMketayukta anakSara dhvani kare tene anarazruta kahevAya che. jemake - lAMbo lAMbo zvAsa le athavA zvAsa choDe, chIMka khAya, khAMsI khAya, ghUMke, nAsikAmAMthI avAja kADhe, haMkArA kare, bIjAne sUcita karavA mATe, hita ahita batAvavA mATe, sAvadhAna karavA mATe, prema, dveSa athavA bhaya pradarzita karavA mATe, svayaM AvavA javAnI sUcanA devA mATe, pharaja para pahoMcavA mATe, mArgadarzana mATe je kaMI dhvani athavA saMketa karavAmAM Ave te darekane anakSaragruta kahevAya. ukta dhvanio bhAvazrutanuM kAraNa hovAthI tene dravyazruta kahevAya che. * sUtra-133 prazna :- saMjJI zrata keTalA prakAranuM che ? uttara * saMzI cuta traNa prakAranuM che, jemake - (1) kAlikopadezathI (2) hetu-upadezathI (3) daiSTivAdopadezathI. (1) kAlikopadezathI saMjJIzruta kevA prakAranuM che ? kAlikopadezathI - jene IhA, apoha-nizcaya, mANA-anvaya dhamanveiSaNa, gaveSaNA-vyatireka dhamanveiSaNa, paryAlocana, ciMtA-kema thaze ? e rIte payaliocana, vimarza-vicAra thAya tene saMjJI kahevAya che. jene IhA, apoha, mArgaNA, gaveSaNA, ciMtA ane vimarza na hoya tene asaMzI kahevAya che. saMjJI jIvonuM zrata te saMjJIzruta kahevAya ane saMgI jIvone jIta te asaMjJIzruta kahevAya che. A kAlikopadezathI saMjJI ane asaMjJIkRta che. () hetupadezathI saMjJI kRta kevA prakAranuM che ? hetupadezathI je jIvanuM avyakata athavA vyakta vijJAna vaDe vicArapUrvaka kriyA karavAnI zakita-pravRtti che tene saMjJI kahevAya che. tenAthI viparIta je pANInI abhisaMdhAraNa evI vicArapUrvaka kriyA karavAnI zakti-pravRtti na hoya te asaMjJI hoya che. A hetu upadezathI saMjJI asaMjJIkRta che. 134 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana (3) daSTivAdopadezanI apekSAe saMjJIzruta kevA prakAranuM che ? daSTivAdopadezanI apekSAe saMjJIzrutanA kSayopazamathI saMjJIkRta kahevAya che. asaMjJIzrutanA kSayopazamathI asaMjJIzruta kahevAya che. A daiSTivAdopadezanuM varNana che. A rIte saMjJIzruta ane asaMjJIzrutanuM varNana che. * vivecana-133 - A satramAM saMjJIzrata ane asaMjJIzrutanI paribhASA batAvela che. jene saMjJA hoya che tene saMjJI kahevAya, jene saMjJA na hoya tene asaMjJI kahevAya. saMjJI ane asaMjJI banne zrata traNa prakAranA hoya che, jema ke - dIrdhakAlikopadezathI, hetu upadezathI ane daSTivAdopadezathI. (1) dIrdhakAlikopadeza :- jenAmAM samyak ane vicAravAnI buddhi hoya, je dIrdhakAlika vicAraNA kare eTale ke bhUta, bhaviSya ane vartamAna mATe amuka kArya kevuM thayuM, kevuM thaze ane kevuM thaI rahyuM che evuM je ciMtana kare temaja vicAra-vimarza Adi vaDe vastunA tatvane sArI rIte jANI zake te saMjJI kahevAya. garbhaja tiryaMca, manuSya, deva ane nAka jIva e badhA mana:5yatithI saMpanna saMjJI kahevAya che. kema ke trikALa viSayaka ciMtA temaja vicAra vimarza Adi tene saMbhave. jemake temAM jyoti hoya to pradIpanA prakAzathI vastunA tacvanI spaSTa jANakArI thaI zake che. e ja rIte manolabdhi saMpanna prANI manodravyanA AdhArathI vicAra-vimarza Adi vaDe AgaLa pAchaLanI vAtane sArI rIte jANI levAnA kAraNe saMjJI kahevAya che. paraMtu jene manolabdhi prApta na hoya tene asaMjJI kahevAya che. saMmUchima paMcendriya, caurindriya, teIndriya, beIndriya ane ekendriya, e darekano samAveza asaMjJImAM thAya che. kAlika zabdathI ahIM dIrdhakAlika artha apekSita che. upadeza zabda vicAraNAnA arthamAM prayukta che. mATe dIrdhakAlika vicAraNA karanAra saMjJInuM zruta ane tenAthI viparIta asaMjJInuM zruta e baMnene kAlikopadezatI zrutamAM grahaNa karela che. jevI rIte manolabdhi, svalA, vAtara ane svapatara ane svapatama hoya che evI rIte aspaSTa, aspaSTatara ane aspaSTatama arthanI paNa prApti thAya che. jemake - saMjJI paMcendriyathI saMmacchima paMcendriyamAM aspaSTa jJAna hoya che, tenAthI caurindriyamAM na, tenAthI teIndriyamAM kaMIka ochuM ane beIndriyamAM aspaSTatara hoya che. ekendriyamAM aspaSTatama arthanI prApti thaI zake che. e badhA saMjJI jIvo hovAthI tenuM zrata asaMjJI zrata kahevAya che. (2) hetu-upadeza :- hitAhita, yogyAyogyanI vicAraNA. je buddhipUrvaka svadeha pAlana mATe ISTa AhAra AdimAM pravRtti kare ane aniSTa AhAra AdithI nivRtti pAme tene hetu upadezathI saMjJI kahevAya che. tenAthI viparIta hoya tene asaMjJI kahevAya che. A dRSTie cAra prasa saMjJI che ane pAMca sthAvara asaMjJI che. jemake gAya, baLada, bakarI Adi pazu potAnA ghare svayaM AvI jAya che, madhamAkhI AjubAjumAM
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-133 15 jaIne makaraMdanuM pAna karIne pharI potAnA sthAne AvI jAya che. macchara Adi divasamAM chupAI jAya che ane e bahAra nIkaLe che. mAkhIo sAyaMkALe surakSita sthAne besI jAya che. teo ThaMDI garamIthI bacavA mATe taDakAmAMthI chAyAmAM ane chAyAmAMthI taDakAmAM AvajA kare, du:khathI bacavAno prayAsa kare tene saMzI kahevAya ane je jIvo buddhipUrvaka ISTa aniSTamAM pravRtti tathA nivRtti na karI zake tene asaMDI kahevAya. jemake - vRkSA, latA, pAMca sthAvara ItyAdi. bIjI rIte kahIe to hetu - upadezanI apekSAe pAMca sthAvara ja asaMjJI che. bAkI badhA saMjJI che. IhA Adi ceSTAothI yukta kRmi, kIDA, pataMgiyA Adi trasa jIvo saMjJI che ane pRthvIkAya Adi pAMca sthAvara jIvo asaMjJI che. mATe hatopadezathI trasa jIvonuM zrata saMjJIzruta kahevAya ane sthAvara jIvonuM zruta saMjJIzruta kahevAya che. (3) daSTivAdopadezaH- daSTinI apekSAe vicAraNA. je samyagRSTi Ayopasama jJAnathI yukta hoya te dRSTivAdopadezathI saMjJI kahevAya che. vastutaH yathArtha rUpathI hitAhitamAM pravRtti ke nivRtti samyagRSTi vinA thaI zake nahIM. enAthI viparIta je samyagRSTi nathI arthAt mithyArdaSTi che tenuM zruta daiSTivAdopadezanI apekSAe asaMjJIzruta kahevAya che. A rIte daSTivAdopadezanI apekSAe saMjJI ane asaMtI zrutanuM pratipAdanA karela che. sUga-134 - pana - samyaphazuta kone kahevAya? uttara :- samyakakRta utpanna thayela kevaLajJAna ane kevaLadanane dhAraNa karanAra, trilokavartI jIvoe ada-sanmAna ane bhaktibhAvathI joyela, kIni rela, bhAvayata namaskAra karela evA atIta, vartamAna ane anAgatane jANanAra, sarvajJa ane sarvadarza tIrthakara bhagavaMto dvArA praNIta-thiI kathana karAyela A dvAdazAMga rUpa gaNipiTaka che. jemake - (1) AcArAMga (2) sUtrakRtAMga (3) sthAnAMga (4) samavAyAMga (5) vyAkhyApAti (6) jJAtAdharmakathA () upAzakadazA (8) aMtakRdazA (2) anuttaropaNatikadazANa (10) pravanavyAkaraNa (11) vipaka ane (12) daSTivAda, A samyaphata che.. A dvAdazAMga gaNipiTaka cauda pUrvadhArInuM samyaphazuta ja hoya che. saMpUrNa daza pUvaghArInuM paNa samyaphata ja hoya che. daza pUrvamAM kaMIka jUna ane nava Adi pUrvanuM jJAna hoya to vikalpa che athati sabhyazrata hoya ane na paNa hoya. A pramANe samyaphathutanuM varNana che. * vivecana-134 : A sUtramAM samyakazrutanuM varNana karela che. samyakazruta viSe aneka prazno upasthita thAya che, jemake - 176 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana (1) samyakakRtanA praNetA koNa thaI zake ? (2) samyakakRta kone kahevAya ? (3) gaNipiTakano artha zuM thAya ? (4) AptapuruSa kone kahevAya ? A darekano uttara A sUtramAM Apela che. - sabhyazratanA praNetA devAdhideva arihaMta bhagavAna che. arihaMta zabda guNano vAcaka che, vyakti vAcaka nathI. jo koInuM nAma arihaMta hoya to teno nAmanikSepa ahIM abhipreta nathI. kevaLa bhAvaniphopathI je arihaMta che te ja samyakakRtanA praNetA hoya che, bhAva arihaMta koNa thaI zake ? e vAtane spaSTa karavA mATe sUtrakAre sAta vizeSaNo batAvyAM che, jemake - (1) satti :- je rAgadveSa, viSayakaSAya Adi aDhAra doSothI rahita hoya ane cAra ghanaghAti karmano nAza karyo hoya, tevA uttama puruSane bhAva arihaMta kahevAya che. ene bIjA zabdomAM bhAva tIrthaMkara paNa kahevAya che. (2) pArvataif :- bhagavAna zabda sAhityamAM bahu uccakoTino kahevAya che thatuM je mahAna AtmAmAM saMpUrNa aizvarya, niHsIma utsAha-zakti, bilokavyApI yaza, saMpUrNa zrI rU5 sauMdarya, soLa kaLAyukta dharma, uddezyapUrti mATe karavAmAM Avela athAga parizrama ane samasta uttamottama guNanA dhAraka hoya tene ja ahIM bhagavAna kahevAmAM Avela che. siddha bhagavAnane ahIM bhagavAna zabdamAM samAveza karela nathI. kAraNa ke te azarIrI hovAnA kAraNe zrutajJAnanA prarUpaka hotA nathI. (3) 3HUT-nALAdark :- arihaMtanuM trIjuM vizeSaNa che - utpanna jJAnadarzananA dhAraka, jJAnadarzana to adhyayana ane abhyAsathI paNa thaI zake che paraMtu evA jJAnadarzanamAM pUrNatA hotI nathI. ahIM saMpUrNa jJAnadarzananI vAta che. mATe ahIM utpanna vizeSaNa Apela che. keTalAka loko Izvarane anAdi sarvajJa mAne che. tenA matano niSedha karavA mATe paNa A vizeSaNa Apela che. kemake temAM utpanna jJAnadarzananuM vizeSaNa hotuM nathI. mATe trIjuM vizeSaNa bhagavaMtamAM jarUrI che. (4) tairfrffmagyayfe:- traNe lokamAM rahenAra asurendro, narendro ane devendro dvArA tIvra zraddhA bhaktithI je avalokita che. asAdhAraNa guNonA kAraNe te prazaMsanIya che. temaja prazasta mana, vacana ane kAyA dvArA vaMdanIya ane namaskaraNIya che. sarvotkRSTa sanmAna temaja bahumAna Adi vaDe pUjita che. (5) tIthaT TUEUTTyanAkharufk:- je traNe kALane jANanAra che. A vizeSaNa mAyAvIomAM to nathI hotuM paNa keTalAka vyavahAra nayanuM anusaraNa karatAM kahe che ke viziSTa jyotiSI, tapasvI ane avadhijJAnI paNa traNe kALane upayogUparvaka jANI zake che. paraMtu vAstavamAM te apUrNajJAnI ja hoya che. (6) maLavufk:- je sarvajJAnI arthAta loka aloka Adi sarva padArthane jANe che, vizvamAM rahela saMpUrNa padArthone je hastAmalakavatu jANe che, jenA jJAnarUpI daNamAM dareka dravya ane payaya pratibiMbita thAya che, jenuM jJAna niHsIma che, mATe
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra134 133 A vizeSaNano prayoga karyo che. (7) sabasif6:- je sarva dravya ane enI paryAyono sAkSAtkAra kare che. je A sAta vizeSaNothI saMpanna hoya che, vastutaH te ja sarvottama sApta hoya che. te ja dvAdazAMga gaNipiTakanA praNetA che ane te ja samyakazrutanA cayitA hoya che. ukta sAte ya vizeSaNo teramA guNasthAnavata tIrthakara devonA che paNa anya puruSonA nathI. gaNipiTaka - gaNi eTale AcArya ane temanI bAra aMga sUgarUpa jJAnanI peTI ema gaNipiTakano zabdArtha thAya che. jema rAjA-mahArAjAo ane dhanADhaya zrImaMtone tyAM peTIomAM hIrA, pannA, maNi, mANeka, vairyarana Adi vibhinna padArtho ane sarvottama AbhUSaNa bharela hoya che, tema AtmakalyANa mATe vividha prakAranI zikSAo, navatatva nirUpaNa, dravyonuM vivecana, dharmanI vyAkhyA, AtmavAda, kiyAvAda, karmavAda, lokavAda, pramANavAda, nayavAda, syAdvAda, anekAMtavAda, paMcamahAvrata, tIrthakara banavAnA upAyo, siddha bhagavaMtonuM nirUpaNa, tapa viSenuM vivecana, karmajthI bheTavAnA upAyo, cakavartI, vAsudeva, prativAsudevano ItihAsa, ranamayanuM vizleSaNa Adi aneka viSayonuM jemAM yathArtha nirUpaNa karela che, te peTInuM jevuM nAma che evA ja sabhyazrutaratno emAM nihita che. arihaMta bhagavaMtanA atikti je anya zrutajJAnI che teo paNa samyakazruta jJAna prarUpaka thaI zake che? saMpUrNa daza pUrvadharathI laIne cauda pUrvadhara sudhInA jeTalA paNa jJAnI che teonuM kathana niyamathI sabhyazrata ja hoya che. kiMcit jUna dazA pUrvagharomAM samyakazrutanI bhajanA che arthAt teonuM zrata sabhyazrata paNa hoI zake che ane mithyAzruta paNa hoI zake che. kAraNa ke mithyArdaSTi jIvo paNa pUrvonuM adhyayana karI zake che paraMtu teo vadhAremAM vadhAre kaMIka nyUna daza pUrvanuM ja adhyayana karI zake che kema ke teno svabhAva ja evo che. sArAMza e che - cauda pUrvathI laIne paripUrNa daza pUrvanA jJAnI nizcaya samsaddaSTi ja hoya che. mATe temanuM zruta sabhyazrata ja hoya che. zeSa gadharo athavA pUrvadharomAM samyakazruta niyamathI na hoya. samyaESTinuM pravacana ja sabhyazrata banI zake che. * sUjha-135 - prazna :- mithyAzrutanuM svarUpa kevuM che? uttara :- ajJAnI ane mithyAdeSTio dvArA svacchaMda ane viparIta buddhi vaDe kathita karela graMtha mizyAgRta che, jemake - (1) mahAbhArata (2) rAmAyaNa (3) bhImAsurokata (4) kauTilya (5). zakaTabhadrikA (6) ghoTaka mukha () kApiisaka (8) nAga-sUkSma (9) kanakasaptati (10) vaizeSika (11) buddhavacana (12) zrerAzika (13) kApalIya (14) lokAyata (15) SaSTida (16) mADhara (17) purANa (18) vyAkaraNa (19) bhAgavata (20). 4i0/12] 138 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana pAtaMjali (21) puudaivata (22) lekha (3) gaNita (24) zakuniyad (25) nATaka athavA boMtera kalAo temaja cAra veda aMgopAMga sahita. A badhA mithyASTi dvArA midhyArUpamAM grahaNa karela che, mATe te mithyAta che. A ja graMtha samyaphaSTi dvArA samyakraye grahaNa karAyela hoya to samyakakRta che athavA mizrAdaSTi mATe paNa ja graMthazAstra kyAreka samyaphakRta rUpa thAya che. ema kema ? uttara : jyAre e zAstra tenA samyakramo hetu thaI jAya che ad koI mizrAdeSTi e graMthothI prerita thaIne potAnA mithyAtvano tyAga karI de che. A pramANe A mithyAzrutanuM svarUpa che. * vivecana-135 - A sUtramAM mithyAzrutano ullekha karela che. mithyAzruta kone kahevAya ? A praznanA uttaramAM batAve che - mithyArdaSTi temaja ajJAnI potAnI samajaNa temaja kalAnAthI janatA samakSa vicAra rAkhe, e vicAra tAvika na hovAthI mithyAzruta kahevAya che arthAt jenI dRSTi, vicArasaraNI mithyAvacI anuraMjita hoya tene mithyArdaSTi kahevAya che. mithyAtva dasa prakAranA hoya che. temAMthI jo koI eka prakAra paNa hoya to te mithyAdRSTi kahevAya che. jemake - (1) athane ghaHHOUT :- adharmane dharma samajavo. jemake bhinna bhinna devI devatAonA nAma para, IzvaranA nAma para, pitRnA nAma para, hiMsA Adi pApa kRtyane dharma samajavo, zikAra khelavAmAM dharma samajavo, anyAya, anItimAM dharma samajavo tene mithyAtva kahevAya che. (2) ane madhaHiUT :- ahiMsA, saMyama, tapa temaja jJAna, darzana ane cAritrarUpa ratnatraya dharmane adharma samaje tene paNa mithyAtva kahevAya che. (3) ma mAsa :- umArgane sanmArga samajavo athati saMsAra paribhramaNa karAvanAra du:khada mArgane mokSano mArga samajavo tene mithyAtva kahevAya. (4) mane sAmaffTRUST :- mokSa mArgane saMsArano mArga samajavo, jemake - samyagudarzanajJAnayAsmiANi mokSamArga, A uttama mokSa mArgane saMsArano mAgI samajavo tene mithyAtva kahevAya. (5) navesu nIvasaULT :- ajIvane jIva mAnavo. saMsAramAM je kaMI daizyamAna che e badhA jIva ja che, ajIva padArca vizvamAM che ja nahIM. A rIte jIvane jIva samajavo te mithyAtva kahevAya. (6) navemu manIvasaUTI :- jIvamAM jIvanI saMjJA sakhavI. cAvaka matanA anuyAyI zarIrathI bhinna AtmAnA astitvane mAnatA nathI. koI koI vicArako pazuomAM paNa AtmAno InkAra kare che, temAM kevaLa prANa ja mAne che. e kAraNe teone mAravAmAM ane teonuM mAMsa khAvAmAM pApa nathI mAnatA. AvI mAnyatAne mithyAtva kahevAya che. ekendriya jevA ke pANI, agni vageremAM jIva na mAne ane tene ajIva padArtha mAne te paNa mithyAtva kahevAya che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-135 139 (9) HI[Y HI[HT :- asAdhune sAdhu mAne. je vyakti dhana-vaibhava, strI-putra ke jamIna-makAna vagere parigraha rAkhanAra hoya paraMtu teno tyAgI na hoya evA, mAtra veSadhArIne sAdhu mAne tene mithyAtva kahevAya. (8) HR aHI[HT :- sAdhune asAdhu mAne. zreSTha, saMyata, pAMca mahAvrata temaja samiti ane guptinA dhAka munione ajJAna ke kusaMgatanA kAraNe asAdhu samaje ane tene DhoMgI, pAkhaMDI samaje tene mithyAtva kahevAya. | (9) amumu purANavwT :- amuktane mukta samaje. je jIvoe karma baMdhanathI mukta thaIne siddhapada prApta karyuM nathI. teone karma baMdhanathI rahita ane mukta samaje tene mithyAtva kahevAya. (10) muku umuHT :- je AtmA karmabaMdhanathI mukta thaI gayA che, tene amukata samaje. AtmA kyAre ya paNa paramAtmA nathI banato, koI jIva sarvajJa banI zakato nathI, AtmA karma baMdhanathI mukta thayo nathI ane thaze paNa nahIM, evI mAnyatAne mithyAtva kahevAya. e ja rIte ane sat samaje ane sane cAsa samaje tene mithyAtva kahevAya. thA jisa bichAparanfdhyAruM mirajhAmu :- uparokata mithyAdaSTi dvArA racAyela graMtha mithyAzrata che. mithyASTimAM bhAva mithyAzrata hoya che. teonI daSTi malina hovAthI jJAnadhArA paNa malina banI jAya che arthAt tenuM jJAna satya nathI hotuM. thaT$ ceya samajIna samatatvariyA HHI :- e ja graMthone jo samyagdaSTi yathArtha rUpe grahaNa kare to te ja mithyAzruta tene mATe samyaka zrata rUpe pariNata thaI jAya che, jemake - catura vaidha viziSTa kriyA vaDe viSane paNa amRta banAvI de che. haMsa dudhane grahaNa karI le che ane pANIne choDI de che. suvarNane zodhanAra mATImAMthI suvarNanA kaNo zodhI le che ane mATIne choDI de che. e ja rIte samyagdaSTi naya-nikSepa Adi vaDe mithyAzrutane samyakakRtamAM pariNata karI de che. mavA fSaaffgfa gyAre veva samusuthe, 1 ? :- mithyAzruta mithyArdaSTi mATe samyakRta paNa banI zake che. jyAre mithyArdaSTi, potAnI samyak buddhi ke samyaka vicAraNA vaDe potAnA graMthomAM rahela pUrvAparavirodhI temaja asaMgata vAtone jANIne potAnA khoya pakSane choDI de athavA te graMthomAM rahela koI paNa satya tattva para ciMtana karatAM pUrNa satya siddhAMtane pAmI jAya. mithyAtvano, mithyA samajano tyAga karI samyak zraddhAn pAmI jAya, to te sagardaSTi banI jAya che. tyAre samyakatvanuM kAraNa hovAthI te mithyAzruta paNa tene samyakazrutamAM pariNata thaI jAya che. * sUtra-136 - prazna :- sAdi sAvasita ane anAdi aparisita kRtanuM svarUpa kevuM che? uttara :- A dvAdazAMga 5 gaNipiTaka, viccheda thavAnI apekSAo sAdi-sAMta che ane viccheda nahIM thavAnI apekSAe Adi saMta rahita che. A zutajJAnanuM saMpaelI cAra prakAre varNana karela che, jema ke - dravyathI, hoLI, 180 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana kALathI ane bhAvathI. temAM (1) dravyathI samyakakRta eka puruSAnI apekSAe sAdi ane sAMta che. ghaNA puruSonI apekSAe Adi ane aMtathI rahita che. () phojhathI samyakakRta pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetranI apekSAe sAdi sAMta che. pAMca mahAvidehanI apekSAe anAdi anaMta che. - a) kALathI samyaphakRta utsarpiNI ane avasarpiNI kALanI apekSAo sAdi sAMta che. noavasarpiNI athati avasthitakALanI apekSAo anAdi anaMta che. (4) bhAvathI sarvajJa sarvadarzI tIrthakaro dvArA je bhAva je samaye sAmAnya rUpathI kahevAya che, je nAma Adi bheda dazarvivA mATe vizeSa rUpe kata karAya che hag etanA upadanithI je spaSTatA kahevAya ane upanaya tathA nigamanathI je sthApita karAya, te bhAvonI apekSAe sAdi-sAMta che. kSayopazama bhAvanI apekSAe samyakakRta anAdi anaMta che. athavA bhavasiddhika (bhavya) jIvonuM kRta sAdi sAMta che, abhayasiddhika (abhavya) jIvonuM mithyAzruta anAdi anaMta che. | saMpUrNa AkAza pradezonI saMkhyAne samarasa AkAza pradezonI saMkhyA sAthe anaMtavAra guNAkAra karavAthI payaya akSara-guNonI paryava (payayi) saMkhyA niujha thAya che. dareka jIvonA paryAya-akSarano athati zrutajJAnanI paryAyiono anaMtamo bhAga sadA ughATita (nirAvaraNa) rahe che. je te paNa AvaraNane prApta thaI jAya to tenAthI jIvAtmA AjIvabhAvane prApta thaI jAya che. kemake cetanA e jIvanuM lakSaNa che. paraMtu ema thAya nahIM. jemake vAdaLonA atyadhika paDaLo caMdra ane sUryanI upara AvI jAya che paNa tenI prabhA kaMIka to dekhAya ja che. tema jIvanA zataguNa paryava (paryAya) paNa karmonA keTalAM ya AvaraNa AvI jAya to paNa kaMIka nirAvaraNa rahe che, pUrNa Avarita thatA nathI. A rIte sAdi-sAMta ane anAdi anaMta kRtanuM varNana che. * vivecana-136 : nA sapanA , maUTUrve 34pa navasa:- saparyavasitane sAMta kahevAya che. ane aparyavasitane anaMta kahevAya che. A dvAdazAMga gaNipiTaka bhUcchiti nayanI apekSAe sAdi sAMta che paraMtu abhucchitti nayanI apekSAe anAdi anaMta che. vyasthiti ane avyasthitinuM spaSTIkaraNa A sUtramAM dravya, kSetra, kALa, bAvanA bhedathI karela che. vyakjhiti eTale viccheda javuM, saMpUrNa rIte bhUlAI javuM. dravyataH - eka jIvanI apekSAe samyakakRta sAdi-sAMta che. jyAre samyaktvanI prApti thAya che tyAre samyakazratanI Adi kahevAya ane jyAre te pahelA ane bIjA guNasthAnamAM praveza kare che tyAre pharI mithyAtvano udaya thavAthI samyakatta paNa lupta thaI jAya che. pramAda, manomAlinya, tIvavedanA athavA vismRtinA kAraNe athavA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-136 181 kevaLajJAna utpanna thavAnA kAraNe prApta kareluM zrutajJAna lupta thaI jAya che. tyAre te puruSanI apekSAe samyakakRta zAMta thaI jAya che. paraMtu traNe kALanI apekSAe athavA ghaNA puruSonI apekSAo sabhyazrata anAdi anaMta che. kemake evo samaya kyAreya thayo nathI ane kyAreya thaze paNa nahIM, jyAre sabhyazratadhArI jJAnI jIva na hoya. sabhyazrutano samyagdarzana sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che mATe eka puruSanI apekSAe samyakakRta, dvAdazAMgavANI sAdi che ane aneka puruSonI apekSAe samyakakRta anAdi anaMta che. kSetrataH- pAMca bhad, pAMca airAvata A daza kSetranI apekSAe gaNipiTaka sAdi sAMta che, kemake A kSetramAM dvAdazAMgI zratajJAnano viccheda thAya che athagi kyAreka dvAdazAMgInA dhAka hoya che ane kyAreka nathI hotA. paraMtu pAMca mahAvidehanI apekSAo dvAdazAMgI gaNipiTaka anAdi anaMta che, kemake mahAvidehakSetramAM dvAdazAMgI gaNipiTakanA dhAka sadA-sarvadA hoya che, tyAM vicacheda thato nathI. kAlataH :- jyAM utsarpiNI ane avasarpiNIkALa varte che tyAM dvAdazAMgI sAdi-sAMta che. kemake avasarpiNI kALanA suSamadupama nAmanA trIjA ArAnA aMtamAM ane utsarpiNIkALanA duSamasuSama ArAnA prAraMbhamAM tIrthakara bhagavAna sarvaprathama caturvidha saMghanI sthApanA mATe dvAdazAMga gaNipiTakanI prarUpaNA kare che. e ja samaye teno prAraMbha thAya che. e apekSAe te sAdi che ane duSama nAmanA pAMcamA ArAnA aMte samyakakRtano vyavaccheda thaI jAya che. e apekSAe dvAdazAMga gaNipiTaka sAMta che. paraMtu pAMca mahAvideha kSetramAM 160 vijayamAM noutsarpiNI ane noavasarpiNIkALa che, temAM dvAdazAMga gaNipiTakano viccheda thato nathI. e apekSAe dvAdazAMga gaNipiTakA anAdi anaMta che kemake mahAvideha kSetramAM kALacakranuM parivartana hotuM nathI. bhAvataH :- je tIrthakara je samaye je bhAva varNana kare che tenI apekSAo dvAdazAMgI sAdi-sAMta che paraMtu te dvAdazAMgIne dhAraNa karanArAonA Ayopazama bhAvanI apekSAe anAdi anaMta che. kSayopazama bhAvanI apekSAe lokamAM kayAreya dvAdazAMgI gaNipiTakano viccheda thato nathI. ahIM samuccaya zruta jJAnanA cAra bhaMga thAya che. (1) sAdi-sAMta (2) sAdi anaMta (3) anAdi sAMta (4) anAdi-anaMta. pahelo bhaMga:- bhavasiddhikamAM maLe che kAraNa ke samyaktva hovA para ja cAMga sUtronuM adhyayana karavAmAM Ave tene sAdi kahevAya. mithyAtvanA udayathI athavA kSAyika jJAna thaI javAthI te sa kRta temAM rahetuM nathI, e apekSAo sAMta kahevAya. kemake samyakazrata kSayopathamika jJAna che ane dareka kSAyopathamika jJAna sAMta hoya che, anaMta nahIM. bIjo bhaMga :- zUnya che. kemake samyakazruta tathA mithyAzruta sAdi banIne anaMta thaI zakatuM nathI. mithyAtvano udaya thavAthI samyakazruta rahetuM nathI ane samyakatva prApta thavA para mithyAzruta rahetuM nathI. kevaLajJAna thavAthI banneno vilaya 182 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana thaI jAya che. mATe je sAdi zrata hoya te sAMta paNa hoya ja tethI A bhaMga zUnya che. bIjo bhaMga - bhavya jIvanI apekSAe samajavo joIe. kemake bhavyasiddhika mithyAdeSTinuM mithyAzruta anAdikALathI cAlyuM Ave che, paraMtu samyakatva prApta thavAnI sAthe ja mithyAzrutano aMta AvI jAya che. mATe anAdi-sAMta kahevAya che. cotho bhaMga - anAdi anaMta che. abhavyasiddhikanuM mithyAzruta anAdi anaMta che. kemake e jIvone kyAreya paNa samyaktvanI prApti thatI nathI, kevaLajJAna thatuM nathI mATe tenuM mithyAzruta anAdi anaMta che. panava (paryAyAkSara) - lokAkAza ane alokAkAza rUpa sarva AkAza padezone sarva AkAza pradezothI ekvAra nahIM, dasavAra nahIM, saMkhyAtavAra nahIM, asaMkhyAtavAra nahIM paraMtu anaMtavAra guNAkAra karavAthI je saMkhyA thAya eTalI jIvanI jJAna guNanI paryava (paryAya) che. jJAnAvaraNa karmathI Avarita, anAvarita thatI rahe che to paNa te paryAyono anaMtamo bhAga to nyUnatama anAvarita rahe ja che. akSara zabda ahIM jJAnanA paryava (paryAya) arthamAM prayukta che. paryava (paryAya) zabda jJAnanuM vizeSaNa che. jema bhagavatI sUtra za.25mAM cAritrane paryava (paryAyi) kahela che tema ahIM jJAnanA paryavanuM kathana che. * sUjha-13/1 - prazna * gamikazutanuM svarUpa kevuM che? uttara :- daiSTivAda bAramuM aMga sUtra e gamikazuta che. prazna :- agamikakRtanuM svarUpa kevuM che? uttara :- gamikathI bhinna AcArAMga Adi kAlikakRtane agamikakSata kahevAya che. A pramANe gamika ane agamikazutanuM varNana che. * vivecana-137/1 - gamikakRta - je mRtanA Adi, madhya ane aMtamAM thoDI vizeSatAnI sAthe pharI pharI e ja zabdonuM, vAkyonuM uccAraNa thAya che, jemake - ajayaM caramANo ya, pANabhUyAI hiMsar3a / baMdhai pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaM phalaM // naya vimA ya.. ItyAdi. temaja uttarAdhyayana sUtranA dasamA adhyayanamAM samaya joyaE ! mA paNa thai A pada pratyeka gAthAnA cothA caraNamAM Apela che. tAtparya e che ke sakhA vAkyonI bahulatAvALA sUgane gamika zruta kahevAya che ane sakhA vAkyonI bahulatA jemAM na hoya te sUtra agamika kahevAya che. cUrNikAre paNa agamikazrutanA viSe kahyuM che - A a vasAne trA kiMcivisesajuttaM dugAisayaggaso tameva, paDhijjamANaM gamiyaM bhaNNai // agamikakRta :- jenA pATho eka sarakhA na hoya athati je graMtha athavA zAstramAM vAraMvAra eka sarakhA pATha na Ave tene agamika kahevAya.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-137 183 * sUtra-13/2 - athavA zruta saMkSepamAM be prakAranuM kahyuM che - (1) aMga paviSTa (2) AMga bAhya. prazna :- AMgabAhya cuta keTalA prakAranuM che ? aMgabahAdyuta be prakAranuM che - (1) Avazyaka (2) AvazyakathI bhinna. prazna :- AvazyakazrutanuM svarUpa kevuM che? Avazyakazruta cha prakAranuM che - (1) sAmAyika (2) caturvizatistava (3) vaMdaNA (4) pratikramaNa (5) kAyotsarga (6) pratyAkhyAna. A avazyakazrutanuM varNana che. * vivecana-13/ra : mukhyatAe zrutajJAnanA be bheda batAvela che - aMgapraviSTa (bAra aMgonA aMtargata) ane aMgabAhya. AcArAMga sUtrathI laIne daSTivAda sudhI sarvane aMgapraviSTa kahevAya che ane tenAthI atirikta sarva aMga bAhya che. zarIramAM rahela asAdhAraNa avayavane aMga kahevAya che, tenA para vRttikAre kahyuM che - jevI rIte sarva lakSaNa yukta puruSane bAra aMga hoya che - be paga, be jaMghA, be sAthaLa, be paDakhA, be bhUjA, eka gardana, eka mastaka, e bAra aMga che. e ja rIte parama puruSa zrata devatAnA paNa bAra aMga che. tIrthakaronA upadeza anusAra je zAstronI racanA gaNadhara deva svayaM kare che tene aMgasUtra kahevAya ane aMgono AdhAra laIne jenI canA sthavira bhagavaMta kare che te zAstrane aMgabAhya kahevAya che. Avazyaka sUtranI syanA paNa gaNadharo kare che. to paNa te aMgazAstro bhinna hovAne kAraNe mAMgabAhya che. aMgabAhya sUganA be prakAra kahela che. Avazyaka ane AvazyakaLyatirikta. Avazyaka sUtramAM avazya karavA yogya kriyAonuM varNana che. tenA cha adhyayana che. - sAmAyika, jinastavana, vaMdanA, pratikamaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna. A chanI aMdara samasta karavA lAyaka kriyAono samAveza thaI jAya che. mATe aMgabAhya sugamAM prathama sthAna Avazyaka sUtrane Apela che. tenI canA paNa gaNadharo ja kare che. * sUjha-13/3 :dhana :- Avazayaka sivAya zrutanA keTalA prakAra che ? uttara + Avazyaka sivAya zrutanA be prakAra che-kAlika ane uckAlika. prazna :- ukAlika kRta keTalA prakAre che ? te aneka prakAranuM che, jemake - (1) dazavaikAlika (2) pAkalpa (3) callakAkSata (4) mahAkAkRta (5) papAtika (4) rAjapanIya () jIvAbhigama (8) prajJApanA (9) mahApajJApanA (10) pramAdApamAda (11) naMdI (1) anuyogadvAra (13) devendrarAva (14) naMdulavaicArika (15) caMdravidhA (16) sUryaprApita (13) pauruSImaMDaLa (18) maMDaLapadeza (19) vidhAcaraNavinizcaya (20) gaNividhA (1) yAna vibhakti 184 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana (22) maraNavibhakti(23) Atmavizuddhi (24) vItarAgakRta (25) saMlekhanAzruta (26) vihArakalpa (27) caraNavidhi (28) AlupratyAkhyAna (29) mahApatyAkhyAna. [ItyAdi.] A rIte ukAlika zrutanuM varNana che. * vivecana-13/3 : A sUtramAM kAlika ane ukAlika sUtronA nAmono ullekha karela che. divasanA prathama tathA chellA pahoramAM ane saginA prathama tathA chellA pahoramAM ema cAra pahoramAM svAdhyAya karavAmAM Ave tene kAlikazruta kahevAya ane kAlikathI bhikALamAM paNa svAdhyAya karavAmAM Ave tene ukAlikazruta kahevAya arthAt asvAdhyAyanA samayane choDIne zeSa rAtri ane divasa AThe pahoramAM adhyayana karavAmAM Ave tene ukAlikazruta kahevAya. prastuta sUramAM ogaNatrIsa sUtronA nAma ulkAlika sUga rUpamAM Apela che. * sUjha-133/4 :prazna * kAlikakRta keTalA prakAranuM che ? uttara :- kAlikakRtanA aneka prakAra che, jemake - (1) uttarAdhyayana ka () dazAzrutaskaMdha (3) bRhakalpa () vyavahAra (5) nizItha (6) mahAnizItha () RSibhASita (8) jaMbUdvIpa prApti () dvIpasAgarapAti (10) caMdrapajJAti (11) zudrikAvimAnapavibhakti (12) mahallikAvimAnapavibhakti (13) aMgalikA (14) valikA (15) vivAhacUlikA (16) aruNopAta (17) varuNopapAta (18) garuDopapAta (19) dharaNodhapAta (20) vaizramaNopAta (21) velegharopAta () devendroupAta (3) utthAna suta (24) samuni zuta (rapa) nAgaparijJAnikA(26) niyAvalikA (2) kalpikA (28) kathAvartAsikA (29) pupikA (30) puSacUlikA (31) vRSNidazA. vagere coyasi0 hajAra prakIka prathama tIrthaksa arihaMta bhagavAna bhadeva svAmInA, saMkhyAmAM prakIrSaka madhyama tIrthakaronA ane cauda hajAra prakIrNaka bhagavAna vardhamAna svAmInA hatA. tenAthI atirikta je tIrthakaranA jeTalA ziSya autpAtikI, vainAyikI, karyA ane pariNAmikI buddhithI yukta hoya eTalA hAra prakIrNaka banI zake che. pratyeka buddha paNa eTalA ja hoya che. A kAlikazrutanuM varNana thayuM. e ja rIte Avazyaka vyatiriktazutanuM varNana gaNavuM ane e ja rIte anaMga paviSTa kRtanuM varNana che. * vivecana-133/4 : dareka tIrthaMkaranA zAsanamAM dvAdazAMga gaNipiTakanI ja canA gaNadharo dvArA karavAmAM Ave che. te ja dvAdazAMgI sUtro zAsanamAM pravRtti Ape che. sAthe ca dareka tIrthakaranA zAsanamAM lAMbAkALa sudhI viziSTa jJAnI arthAta avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ane kevalajJAnI thatA rahe che mATe tyAM dvAdazAMgI sivAya koIpaNa navA sUtronI racanA, saMlanA karavAnI AvazyakatA thatI ja nathI. paraMtu bhagavAna mahAvIranA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-13e 185 zAsanamAM haMDA avasarpiNInA kAla prabhAvathI ane bhasmagrahanA prabhAvanA kAraNathI vibhi AgamonI racanAnI ke saMkhyAnI paristhiti UbhI thaI che ane bhinna bhinna paraMparAo Agama saMkhyA mATe jovA maLe che. aviA paviTTaH- A zrutajJAnanA prakaraNamAM bAra AMga sUgothI bhinna sUtro mATe 'aMgabAhA' ane 'anaMgapraviTa' A baMne zabdono prayoga karela che. baMne zabdono bhAvArtha eka ja che. * sUjha-138 - prasta + aMgapaviSTa kRta keTalA prakAranuM che? uttara : gAviSTa kRta bAra prakAranuM che, jemake - (1) AcArAMga (2) sUtrakRtAMga (3) sthAnAMga (4) samavAyAMga (5) vyAkhyApajJapti-bhagavatI (6) jJAtAdharmakathAma () upAsakadazAMga (8) aMtadazAMga (9). anuttarAyapAtikadazAMga (10) pra vyAkaraNa (11) vipaka (12) daSTivAda. * vivecana-138 - sUkAI spaSTa ja che. vizeSa viveyana AgaLanA sUtromAM karAyela che. * sUtra-139 : prazna :- AcArAMga sUtra kevA prakAranuM che ? uttara :- AcArAMga sUtramAM bAhA-abhyatara parigrahathI rahita zramaNa niyionA AcAra gocara, bhikSA grahaNa karavAnI vidhi, vinaya (jJAnAdino vinaya), vinayanuM phaLa, kamakSaya Adi, grahaNa ane Asevana rUpa zikSA, bolavA yogya satya ane vyavahAra bhASA ane tyAjya mizra tathA asatya bhASA, caraNa-vratAdi, raNa-piMDavizuddhi Adi, yAtrA-saMyamano nivaha yogya grAhya padArthonI mAtrA, mayadiA ItyAdi viSayonuM varNana karela che te AcAra saMDropaNI pAMca prakAre pratipAdana karela che. jemake -(1) jJAnAcAra () dazanAcAra (3) cAsTiAcAra (4) tamAcAra (5) vIcara AcArAMga sUtra ane arthathI parimita vAcanAothI pUrNa che, temAM zabdonI vyAkhyA karavAnA dvAra saMkhyAta che. saMkhyAta (veDha) veSTaka athati sarakhya pAThanA AlApaka che. saMkhyAta bloka, saMkhyAta niyuktio che athatu zabdonI vyutpattio (utpatio) paNa saMkhyAta che ane saMkhyAta mAnyatAo (viko) temAM varNita che. AcArAMga sUtra aMgasukhomAM prathama aMga che. temAM be taskaMdha che, pIsa adayayana che, paMcAsI uddezanakAla che, paMcAsI samudrezanakAla che. padaparimANathI aDhAra hajAra pada eTale zabdo che. saMkhyAta akSara che. anaMta Azaya temAM rahelA che ane anaMta jJAnaparyava temAM nihita che. parimita kasa ane anaMta sthAvara jIvonuM temAM apekSita varNana che. zAzvata ane azAzvata bhAvo temAM saMgrahita che. niyukita, saMgrahaNI, 186 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana hetu, udAharaNa AdithI sthira karela che, nirNita karela che. A sarva jina-prApta bhAvo, sAmAnya rUpe kahela che, bheda prabhedathI vistRta karela che, dAMtapUrvaka, upamA vaDe ane hetu, taka praznottara vaDe samajAvela che tathA nigamana ane pariNAma darzAvIne puSTa karela che.. AcArAMgane grahaNa-dhAraNa karanArA, tenA anusAra kriyA karanArA, AcAranI sAkSAta mUrti banI jAya che, te bhAvonA jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. A pramANe AcArAMga sUtramAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karI che athavA A prakAre A AcArAMga sUtranuM svarUpa varNita che, vikhyAta che, vijJAna che ane A rIte emAM saMyamacArA ane saMyama pravRttionI prarUpaNA karela che. A rIte AcArAMganuM varNana che. * vivecana-139 : nAma pramANe A aMgamAM zramaNanI saMyamanI AcAravidhionuM varNana karela che. tenA be zrutaskaMdha che. te banne zrutaskaMdhamAM adhyayano che ane adhyayanomAM paNa uddezaka che. AcaraNane ja bIjA zabdomAM AcAra kahevAya che athavA pUrva puruSo dvArA je jJAnAdinI Arovana vidhinuM AcaraNa karela ke kahela che tene AcAra kahevAya che. A rIte AcAranA pratipAdana karanArA zAstrane AcArAMga kahevAya che. AcArAMga sUtramAM pAMca prakAranA AcAra batAvela che. jJAnAcAra - jJAnAcAnA eTale jJAna ArAdhanAnA ATha bheda che-kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, anilavaNa, vyaMjana, artha ane tadubhaya saM@opamAM tenuM spaSTIkaraNa A pramANe - (1) kAla :- AgamamAM sUtranA svAdhyAyano je samaya batAvela che te samaye sagano svAdhyAya karavo tene kALanI ArAdhanA AcAra kahevAya che. (2) vinaya - adhyayana zIkhatI vakhate jJAna ane jJAnadAtA guru pratye zraddhAbhakti rAkhavI tene vinaya AcAra kahevAya. (3) bahumAna :- jJAna ane jJAnadAtA pratye atyaMta AsthA temaja bahumAnano bhAva rAkhavo tene bahumAna AcAra kahevAya. (4) upadhAna :- je sUganuM adhyayana karavuM hoya te mATe je tapanuM vidhAna AgamamAM batAvela che, te pramANe tapa karavuM te upadhAna AcAra che. (5) anilavaNa - jJAna ane jJAnadAtAnA nAmane chupAvavuM nahIM, tenuM gaurava vadhAravuM tene anihravaNa AcAra kahevAya che. (6) vyaMjana :- sUganuM zuddha uccAraNa nirjarAno hetu bane che ane azuddha uccAraNa aticArano hetu bane che. mATe zuddha uccAraNa karavuM tene vyaMjana AcAra kahevAya che.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-139 (7) artha :- sUtrano pramANikatApUrvaka artha karavo, svecchA mujaba vadhAravo ke ghaTADavo nahIM. sUtrano bhAva barAbara batAvavo tene artha AcAra kahevAya che. (8) tadubhaya - AgamanuM adhyayana ane adhyApana vidhipUrvaka, niraticArarUpe kare tene tabhaya AcAra kahevAya che. darzanAcAra :- darzanAcAra samyaktvane dRDha banAve che. niraticAra samyaktvanuM pAlana hovuM joIe. heyano tyAga ane upAdeyanuM grahaNa karavAnI ruci hovI tene nizcaya samyaktva kahevAya ane e ja rucinA baLe thanArI dharma tattvaniSThAne vyavahAra samyaktva kahevAya. darzanAcAranA paNa ATha bheda batAvyA che, jema ke - (1) niHzaMkita H- Atmatatva para zraddhA rAkhavI. arihaMta bhagavaMtanA upadezamAM, kevaLI bhASita dharmamAM temaja mokSa prAptinA upAyamAM zaMkA na rAkhe tene niHzaMkita kahevAya. 183 (2) niHkAMkSita :- sAcA deva, guru, dharma ane zAstrathI atikti kudeva, kuguru, dharmAbhAsa ane zAstrabhAsanI AkAMkSA na rAkhavI. (3) nirvicikitsA :- AcaraNa karela dharmanuM phaLa maLaze ke nahIM ? e rIte dharmanA phaLa prati saMdeha na rAkhe tene nirvicikitsA kahevAya athavA saMyama dharmanA AcAro pratye dhRNA ke saMdeha na rAkhe tene paNa nirvicikitsA kahevAya. (4) amUDhadRSTi :- vibhinna darzanonI yuktithI, micchAdRSTionI RddhithI, tenA ADaMbara, camatkAra, vidvatA, bhaya athavA pralobhanathI digmUDha na bane temaja strI, putra, dhana AdimAM vRddha banIne mUDha na bane tene amUDhadRSTi kahevAya. (5) uvabUha :- je vyakti saMghanI sevA kare, tapa ane saMyamanI ArAdhanA karanAra hoya, temaja jenI pravRtti prANI hita mATe ane dhArmika kriyAmAM dinapratidina vadhatI hoya teno utsAha vadhAravo tene uvabUha kahevAya. (6) sthirIkaraNa :- samyagdarzana tathA samyak cAstrithI paDivAya thayelA svadharmI vyaktione dharmanA mArga para sthira kare tene sthirIkaraNa kahevAya. (7) vAtsalya :- jema gAya potAnA vAcharaDA para prIti rAkhe che ema sAdharmIjano para vAtsalyabhAva rAkhavo. teone joIne pramudita thavuM temaja tenuM sanmAna karavuM, tene vAtsalya kahevAya. (8) prabhAvanA :- je kriyAothI dharmanI hInatA ane niMdA thAya evI kriyA na karavI, paNa zAsananI unnati thAya, janatA dharmathI prabhAvita thAya evI kriyA karavI, tene prabhAvanA kahevAya. cAritrAcAra :- aNuvrata tathA mahAvrata e cAritrAcAra che. e bannenuM pAlana karavAthI saMcita karmono kSaya thAya che temaja AtmA UrdhvagAmI bane che. cAstrinA be bheda che - (1) pravRtti (2) nivRtti. mokSArthIe yatnApUrvaka Avazyaka pravRtti karavI joIe. evI pravRttine samiti kahevAya che. anAvazyaka pravRttio na karavI ke mana, vacana kAyAnI pravRttione ghaTADavI te gupti che. samitio pAMca prakAranI 188 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana che, jemake - (1) Isimiti :- chakAya jIvonI rakSA karatAM vivekapUrvaka cAlavuM. (2) bhASAsamiti :- satyabhASA temaja hita, mita, priya ane saMyama maryAdAnI rakSA karatAM yatnApUrvaka bolavuM. (3) eSaNAsamiti :- zarIranirvAha ane saMyamanirvAha mATe nirdoSa bhikSA grahaNa karavI. (4) AdAna-bhaMDamAtranikSepaNa samiti :- bhaMDopakaraNane vivekapUrvaka grahaNa, dhAraNa karavA, vivekathI levA ke mUkavA. (5) uccAra-prAvaNa-zleSma jala-mala pariSThApanikA samiti - maLa-mUtra, zleSma, kapha, thUMka Adine yatnApUrvaka nivadha sthAna para pariSThApana karavA eTale vivekathI nAkhavA tathA jIvajaMtuono saMhAra thAya tema paraThavA nahi ke nAlI, gaTara AdimAM pravAhita karavA nahIM. (6) gupti :- mana, vacana ane kAyAthI hiMsA, jUTha, corI, maithuna ane parigraha e pAponuM sevana anukULa samaya maLe to paNa na karavuM ane traNe ya yogono zakya teTalo tyAga karavo, tene gupti kahevAya che. A rIte prazastamAM pravRtti karavI ane aprazastathI nivRtta thavuM tene kramazaH samiti ane gupti kahevAya che. anukULatAe pravRtti mAtrathI zakya teTalI nivRtti karavI te paNa gupti kahevAya che. samitinI parAkASTA dhyAna che ane guptinI parAkASTA e vyutsarga tapa che. tapAcAra :- kaSAyAdine kRza karavA mATe ane rAgadveSa para vijaya prApta karavA mATe je je upAyo vaDe zarIra, Indriya ane manane tapAvavAmAM Ave athavA IcchAo para aMkuza rAkhavAmAM Ave tene tapa kahevAya che. tapa vaDe jIvanamAM asat pravRttionA sthAna para sat pravRttio sthAna pAme che. temaja tapa vaDe saMpUrNa karmano kSaya thAya che ane AtmA mokSa maMjile pahoMcI jAya che. tapa nirjarAno prakAra che chatAM saMvarano paNa hetu che temaja muktino pradAtA che. tenA be bheda che - bAhyatapa ane AtyaMtastapa. baMnnenA cha cha prakAra che. tenuM saMkSipta svarUpa A pramANe che. (1) anazana :- saMyamanI puSTi, rAgano uccheda ane dharmadhyAnanI vRddhi mATe parimita samaya upavAsa Adi rUpe athavA viziSTa paristhitimAM AjIvana sudhI saMpUrNa AhArano tyAga karavo, tene anazana kahevAya. (2) UNodarI :- bhUkha hoya tenAthI ochuM khAvuM tene UNodarI kahevAya. (3) vRtti-parisaMkhyAna :- eka ghara, eka mArga athavA dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpa abhigraha dhAraNa kare tathA tenA dvArA cittavRtti sthira thAya ane Asakti ghaTe tene vRtti-parisaMkhyAna kahevAya. vividha padArthonA tyAga paNa A tapamAM samAviSTa thAya che.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra139 189 (4) saparityAga:- rAgavardhaka rasano parityAga karavAthI lolupatA ghaTe che. jIbha para kAbU Ave tene saparityAga kahevAya. (5) kAyakleza :- zIta-uSNa parISaha sahana karavA, AtApanA levI tene kAyakleza kahevAya. kAyakleza tapamAM titikSAnA hetu hoya che. (6) Indriya pratisaMlInatA :- A tapa svAdhyAya, dhyAnAdinI vRddhi mATe karavAmAM Ave che. tethI IndriyA tathA yogono nigraha thAya che. A cha bAhyatapa kahyA. tyArabAda cha prakAranA AtyaMtara tapano saMkSipta paricaya nIce pramANe che. (1) prAyazcitta :- pazcAtApa karatAM pramAdajanya pApa pravRttithI chUTI Atmazuddhi karavAmAM Ave che, tene prAyazcitta tapa kahevAya che. (2) vijaya :- gurujanono temaja ucca cAstrinA dhAraka mahApuruSono vinaya karavo, tene vinaya tapa kahevAya. (3) vaiyAvRtya :- sthavira, bImAra, tapasvI, navadIkSita temaja pUjya puruSonI yathAzakti sevA karavI tene vaiyAvRtya tapa kahevAya. (4) svAdhyAya :- pAMca prakAranI svAdhyAya karavI te svAdhyAyarUpa AtyaMtara tapa che. tenuM mahatva anupama che. (5) dhyAna :- sthalavRttie AtmabhAva ke vairAgyabhAva rUpa dharmadhyAnamAM mAne sUkSama pariNAme zukla dhyAnamAM tallIna thavuM tene dhyAna kahevAya. (6) vyutsarga :- atyaMtara ane bAhya upadhino yathAzakti parityAga karavo. tenAthI mamatA ghaTe che ane samatAnI vRddhi thAya che. yogono, kaSAyano, gaNano ane upadhino ema vividha rIte vyutsarga thAya che. A rIte cha prakAranA bAhya tapa ane cha prakAranA AtyaMtara tapa mumukSane mokSa mArga para agrasara kare che. vIcAra :- vIrya zaktine vIcAra kahevAya che. potAnI zakti athavA baLane zubha anuSThAnomAM pravRta kare tene vIryAcAra kahevAya. enA traNa prakAra A pramANe che - (1) pratyeka dhArmika anuSThAnomAM pramAda rahita thaIne yathA zakya prayatna karavo. (2) jJAnAcAranA ATha ane darzanAcAranA ATha bheda, pAMca samiti, traNa gupti tathA tapanA bAra bhedane sArI rIte samajIne e chatrIsa prakAranA zubha anuSThAnomAM yathAsaMbhava potAnI zaktine prayukta karavI. (3) potAnI indriyonI tathA mananI zaktine mokSaprAptinA upAyomAM sAmarthya pramANe prayojavI. caraNa :- pAMca mahAvrata, dasa prakArano zramaNadharma, sattara prakArano saMyama, daza prakAranI vaiyAvRtya, nava prakAranI brahmacaryanI gupti, ratnamaya, bAra prakAranA tapa, cAra kapAya nigraha e badhAMne caraNa kahevAya. tene "vaUTHi' paNa kahevAya che. 190 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana karaNa - cAra prakAranI piMDavizuddhi, pAMca samiti, bAra bhAvanAo, bAra bhikSanI pratimAo, pAMca Indriyono virodha, paccIsa prakAranI pratilekhanA, traNa guptio ane cAra prakArano abhigraha, e sitera bhedane karaNa kahevAya che arthAt tene vara pAsattara paNa kahevAya che. yAtrA - saMyama, tapa, dhyAna, samAdhi temaja svAdhyAyamAM pravRtti karavI. vAcanA:- saMkhyAta vAcanAo kahela che. tenuM tAtparya e che ke athathI laIne aMta sudhI ziSyane jeTalI-vAra navo pATha Ape, lakhAve tene vAcanA kahevAya che. anuyogadvAra :- anuyogano artha che sUtrane artha paramArtha dekhADavo. tenA cAra dvAra che. upakrama, nikSepa, anugama ane naya. e cAra dvAronA mAdhyamathI sUtranA zabdonA artha ghaTita karavAmAM Ave che. mATe tene anuyoga dvAra kahe che. anuyogadvAno Azraya levAthI zAstrano marma sArI rIte ane yathArtharUpe samajAya che. saMpUrNa sUtramAM saMkhyAtA pada evA hoya che ke jenuM cAra anuyogadvArothI (upakama, nikSepa, anugama ane nayacI) vizleSaNa karavAmAM Ave che. mATe saMkhyAtA anuyogadvAra thaI jAya che. veDha :- koI eka viSayane pratipAdana karanAra jeTalA vAkya che tene vedaka, AlApaka kahevAya che. te paNa saMkhyAta ja che. zloka :- parimANanI apekSA A sUtra saMkhyAta zloka parimANa che. eka zlokamAM batrIsa akSaranI gaNatarI karAya che. niyukti - nizcayapUrvaka athavA zabdanA tiruta-vyutpatipUrvaka arthane pratipAdana karanArI yuktine niyukti kahevAya che. evI niryuktio paNa saMkhyAta che. sUtramAM zabda saMkhyAta hoya che, tethI tenA nirukta ane batAvanArI niyuktio paNa saMkhyAtI ja hoya che. pratipatti - jemAM dravya Adi padArthonI vibhinna mAnyatAono ke vikalpono ullekha hoya tene pratipati kahevAya che te paNa saMkhyAta che. uddezanakALa :- aMgasUtra AdinuM paThana pAThana karavuM. zAstrIya niyama pramANe koI paNa zAstranuM zikSaNa gurunI AjJAthI karI zakAya. ziSyanA pUchavA para guru jyAre koI paNa zAstranuM adhyayana karavAnI AjJA Ape athavA pahelIvAra te sUtranA mULa ane arthanI saMkSepamAM vAcanA Ape, uccAraNa karAve tene uddezana kahevAya che. eka sUtranA evA saMkhyAnA uddezanakALa thAya che. jeTalI vAramAM te sUga pUrNa karavAmAM Ave te saMkhyAne uddezanakALa kahevAya che. samudrezanakALa :- uddeza karAyela sUtrane pharIthI paripakva ane zuddha karAvavAmAM Ave, vizeSa paramArtha samajAvavAmAM Ave tene samudeza kahevAya che. te paNa jeTalIvAramAM ke jeTalA divasomAM pUrNa karAya tene samudrezanakALa kahevAya che. te paNa dareka sUtranA saMkhyAta ja hoya che. gama :- gama arthAt artha kADhavAnA mArga, sUtranA bhAvo, Azaya samajavo,
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-139 191 12 tene gama kahevAya che. te dareka sUtranA anaMta hoya che. paryavo :- jema cAstrinA anaMta pajAjavA-paryava (paryAya) hoya che temaja zrutajJAna guNarUpa dareka zAstra jJAnanA anaMta paryava (paryAya)-paryavo hoya che. ahIM paryava (paryAya)no artha che te guNanI ArAdhanAnI tAratamyatA, pariNAmonI zuddhinI vibhinnatA. dareka AtmaguNanA payio anaMta hoya che. judA judA AtmAonA guNa paryava paraspara anaMtagaNA taphAvatavALA hoya che. zarIra saMbaMdhI paryAyio eka bhavamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta ja thAya che. anaMta paryAyo eka bhavamAM thatI nathI mATe ahIM zarIra saMbaMdhI payio samajavI nahIM. jJAnInA zrutajJAnanA paryavonuM kathana che, ema samajavuM joIe. basa ane sthAvara - dareka satramAM parimita basa jIvonI tathA anaMta sthAvara jIvonI apekSA hoya che arthAtu dareka gasa sthAvara jIvonI rakSAnA ke dayA-anukaMpAnI ane hitanA bhAva sarva sUtromAM hoya ja che. anaMta nahIM paraMtu asaMkhya che tene ja ahIM parimita kahela che. zAzvatakRtaH- dhamastikAya Adi dravya nitya che. ghaTa-paTAdi padArtho prayoga ja che, saMdhyAkAlIna lAlimA Adi vizrA (svabhAva)thI hoya che. sUtramAM zAzvata azAzvata baMne bhAvo hoya che. niyukti, hetu, udAharaNa, lakSaNa Adi aneka paddhatio vaDe te padArthano nirNaya karAya che. AcArAMga sUtra aMganI adhikAMza stranA gadhAtmaka che. vacce vacce kyAMka kyAMka padha Ave che. ardhamAgadhI bhASAnuM svarUpa samajavA mATe A canA mahatvapUrNa che. sAtamA adhyayananuM nAma mahAparijJA che paraMtu kALa-doSanA kAraNe teno pATha vicchinna thaI gayo che. upadhAna nAmanA navamA adhyayanamAM bhagavAna mahAvIranI tapasyAnuM bahu ja moTI saMkhyAmAM mAmika varNana che. tyAM teone lADha, vajabhUmi ane zubhabhUmimAM vihAra karatAM karatAM vividha prakAranA bhayaMkara upasarga sahana karavA paDyA te viSeno spaSTa ullekha ce. pahelA zrutaskaMdhanA 9 adhyayana che ane 44 uddezaka che. bIjA zrutaskaMdhamAM zramaNanA mATe nirdoSa bhikSAnuM, AhAra pANInI zuddhinuM, zayyA, saMtaraNa, vihAra, cAtumasa, bhASA, vastra, patra Adi upakaraNonuM varNana che. mahAvata ane tenA saMbaMdhI paccIsa bhAvanAonuM svarUpa vistArapUrvaka Apela che. mahAvIra svAmInA janmathI laIne dIkSA, kevaLajJAna ane upadeza AdinuM savistRta varNana che. bIjo zrutaskaMdha 16 adhyayanomAM vibhAjita che. tenI bhASA pahelA zrutaskaMdhanI apekSA saraLa che. * sUjha-14o - prazna * sUtrakRtAMgamAM kayA viSayanuM varNana che ? uttara :- sUtrakRtAMgamAM adravyAtmaka loka sUcita karavAmAM Avela che, kevaLa AkAza dravyamaya Aloka sUcita karavAmAM Avela che ane lokAloka paNa sUcita karela che. A pramANe jIva, ajIva ane jIvAjIvanI sUcanA ApelI che, "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vamata, paramata ane sva-paramatanI sUcanA ApelI che. sUtrakRtAMgamAM ekaso eMsI kriyAvAdIonA, corAsI akriyAvAdIonA, saDasaTha ajJAnavAdIonA ane bIsa vinayavAdIonA A rIte traNaso gesaTha pAkhaMDIonA matonuM nirAkaraNa karIne siddhAMtanI sthApanA karAyela che. sUtrakRtAMgamAM parimita vAcanAo che, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta Taka-AlApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta patipattio che. sUtra AMga AgamanI dRSTithI bIjuM che. emAM be zrutaskaMdha ane grevIsa adhyayana che, tejhIsa uddezanakALa ane tenIsa samudrezanakALa che. sukRtAMganuM pada-parimANa cha>>Iza hajAra che. temAM saMgIta akSara, anaMtagama, anaMta pacava (pacaya), parimita trasa ane anaMta sthAvara jIvono temAM samAveza che. dhamakiAya Adi temAM zAzvata ane azAzvata bhAvo, nibaddha temaja hetu Adi vaDe siddha karela che. jina praNIta bhAva kahevAmAM Avela che ane enuM prajJApana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana karavAmAM Avela che. sUtrakRtAMganuM adayana karanArA tadrupa athati sUtragata viSayomAM tallIna hovAthI ta:kAra AtmA, jJAtimAM temaja vijJAtA banI jAya che. athavA sUtrakRtAMga sUmanuM A svarUpa che, A rIte te vikhyAta che, vijJAna che. A pramANe A sUTamAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karavAmAM AvI che. A rIte sUtrakRtAMganuM varNana che. * vivecana-14o : sUkAra A sUtramAM sUtrakRtAMgano saMkSipta paricaya Ape che. 'mU' mUvAyo dhAtuthI "sUtrakRtAMga' zabda bane che. eno Azaya e che ke je samasta jIvAdi padArthano bodha karAve che teno sUcakRta kahevAya. athavA mUrvanAt mUtrama je mohanidrAmAM sukha hoya athavA pathabhraSTa prANIone jagADIne sanmArge caDAve tene sUtrakRta kahevAya. jevI rIte vIkharAyelA motIne dorAmAM parovIne ekatrita karavAmAM Ave che e ja rIte jenA dvArA vividha viSayone temaja mata-matAMtaronI mAnyatAone kramabaddha karavAmAM Ave tene paNa sUtrakRta kahe che. sUtrakRtAMgamAM vibhinna vicAkonA matonuM digdarzana karAvavAmAM Avela che. - sUtAMgamAM loka, aloka tathA lokAlokanA svarUpanuM paNa pratipAdana karavAmAM AvyuM che. zuddha jIva paramAtmA che, zuddha ajIva jaDa padArtha che ane saMsArI jIva zarIrathI yukta hovAnA kAraNe jIvAjIva kahevAya che. koI dravya potAnuM svarUpa choDatA nathI ane bIjAnA svarUpane apanAvatA paNa nathI. e ja dravyanuM dravyava che. ukta sUtramAM mukhyatayA svadarzana, anyadarzana tathA sva-paradarzananuM vivecana karavAmAM Avela che. anya darzanonuM vargIkaraNa-kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI A rIte cAra matomAM thAya che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce pramANe che (1) kriyAvAdI - kiyAvAdI nava tatvane kathaMcit viparIta samaje che ane
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUra-140 193 dharmanA AMtaki svarUpane yathArtha rIte na jANavAnA kAraNe prAyaH bAhya kriyAkAMDanA pakSapAtI rahe che, mATe tene kriyAvAdI kahevAya che. ema to prAyaH tene Astika ja manAya che. (2) akriyAvAdI - akriyAvAdI nava tatva athavA cAstrirUpa kriyAno niSedha kare che. teonI gaNatarI prAyaH nAstikamAM karAya che. sthAnAMga sUtranA AThamAM sthAnamAM ATha prakAranA akriyAvAdIono ullekha che. te kramazaH A pramANe che (1) vAlI - koI vicArakano mata che ke vizvamAM jaDa padArtha sivAya anya kaMI che ja nahIM. mAtra jaDa ja che. AtmA, paramAtmA ane dharma nAmanI koI vastu che ja nahIM. zabdAdvaitavAdI eka mAtra zabdanI ja sattA mAne che. brAhmAdvaitavAdIo mAtra brahma sivAya anya sarva dravyono niSedha kare che. uparokta dareka vAdIono samAveza ekavAdImAM ja thaI jAya che. (2) anevAvArI :- jeTalA dharma che eTalA ja dharma che, jeTalA guNa che eTalA ja guNI che, jeTalA avayavo che eTalA ja avayavI che. evI mAnyatA dharAvanArane anekavAdI kahevAya che. vastugata ane paryAya hovAthI teo vastune paNa anaMta mAne che. (3) fmatavArI - mitavAdI lokane saptadvIpa sudhI ja sImita mAne che. tenAthI AgaLa loka che nahIM. teo AtmAne aMguSTha pramANa athavA zyAmAka taMdula pramANa mAne che paNa zarIra pramANa ane lokapramANa mAnatA nathI. temaja daizyamAna jIvone ja AtmA mAne che, AtmA anaMta che ema teo mAnatA nathI. (4) niyaMtavavI :- IzvaravAdI sRSTino kad, ghata ane hatAM Izvane ja mAne che. teonI mAnyatA pramANe A vizva koInA dvArA nirmita thayuM che. zaiva zivane, vaiSaNava viSNune ane koI brahmAne sRSTinA nirmAtA mAne che. A rIte dareka vAdIono samAveza A bhedamAM thaI jAya che. (5) satAvArI :- teonI mAnyatA che ke sukhanuM bIja sukha che ane du:khanuM bIja du:kha che. teonA kathana pramANe Indriyo dvArA vaiSayika sukhano upabhoga karavAthI prANI bhaviSyamAM paNa sukhI thaI zake che ane tenAthI viparIta tapa, saMyama, niyama temaja brahmacarya AdithI zarIra ane manane du:kha pahoMcADavAthI jIva paramavamAM paNa du:kha prApta kare che. tAtparya e che ke sAtAvAdIonA mata anusAra zarIra ane manane sAtA pahoMcADavAthI ja jIva bhaviSyamAM sukhI thaI zake che. () samuvArI :- samucchedavAdI arthAta kSaNikavAdane mAnanArA AtmA Adi dareka padArthane kSaNika mAne che. niranvaya nAza evI enI mAnyatA che. (9) nityavAhI - nityavAdInA pakSapAtI kahe che ke pratyeka vastu eka ja svarUpamAM avasthita rahe che. teonA vicArI vastumAM utpAta-vyaya na hoya, teo vastune pariNAmI na mAne paNa kUTastha nitya mAne che. bIjA zabdomAM teone vivartavAdI paNa kahevAya che. jemake asatanI utpatti nathI hotI ane teno vinAza 4i0/13]. 194 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana paNa nathI hoto. e ja rIte sano paNa utpAda ane vinAza nathI hoto. koI paNa paramANu sadAkALathI jevA svarUpe rahyuM che evuM ja bhaviSyamAM paNa raheze, temAM parivartana mATe koI avakAza nathI. evI mAnyatA sakhanAra vAdI ukta bhedamAM nihita thaI jAya che. (8) na saMti paralokavAdI - AtmA jevI koI vastu ja nathI. to pachI paloka kevI rIte hoI zake ? AtmA na hovAthI puNya-pApa, dharma-adharma, zubhaazubha koI paNa karma rahetuM nathI. mATe paraloka che ema mAnavuM e nirarthaka che athavA zAMti e ja mokSa che. teo AtmAne to mAne che paraMtu tenuM kahevuM che ke AtmA aAjJa che, te kayAreya paNa sarvajJa banI zakato nathI. saMsArI AtmA kyAreya paNa mukta banI zakato nathI athavA A lokamAM ja zAMti-sAtA ane sukha che. paralokamAM e darekano sarvathA abhAva che. paralokano, punarjanmano ane mokSanA niSedhaka je koI vicAryu hoya, e darekano samAveza A bhedamAM thaI jAya che. (3) ajJAnavAdI :- ajJAnathI ja lAbha mAne che. teonuM kathana che ke je rIte abudha bALake karelA aparAdhone pratyeka vaDIlo mApha karI de che, e ja rIte ajJAnadazAmAM rahenAranA dareka aparAdhonI Izvara paNa kSamA ApI de che. tenAthI viparIta jJAnadazAmAM karelA saMpUrNa aparAdhonuM phaLa avazya bhogavavuM paDe che. mATe ajJAnI ja rahevuM joIe. jJAnathI rAgadveSa AdinI vRddhi thAya che. (4) vinayavAdI - teono mata che ke - pratyeka prANI bhale te guNahIna hoya, zuddha hoya, cAMDAla hoya ke ajJAnI hoya athavA pazu, pakSI, sApa, vIMchI ke vRkSa Adi je koI hoya te dareka vaMdanIya che. A darekanI vinayabhAvathI vaMdanA, prArthanA karavI joIe. evuM karavAthI jIva parama padane prApta karI zake che. prastuta sugamAM vibhinna darzanakAronuM vistRta varNana che. kiyAvAdIonA ekaso eMsI prakAra che. akriyAvAdIonA corAsI bheda che. mAnavAdIonA saDasaTha bheda che ane vinayavAdIonA batrIsa bheda che. A rIte kula traNaso tresaTha bheda thAya che. prastuta sUtramAM be zrutaskaMdha che. pahelA zrutaskaMdhamAM soLa adhyayana che ane chavvIsa uddezaka che, bIjA zrutaskaMdhamAM sAta adhyayana che tenA sAta uddezaka gaNAya. che. tethI kula 23 adhyayana ane 33 uddezaka thAya che. pahelA zrutaskaMdhamAM padhano prayoga thayo che. phakta soLamAM adhyayanamAM gadhano prayoga thayo che. bIjA zrutaskaMdhamAM gadha ane padha banne che. A sUtranA prathama zrutaskaMdhamAM munione bhikSAcArImAM satarkatA, parISahaupasargamAM sahanazIlatA, nAkIya saMbaMdhI du:kho, mahAvIra stuti, uttama sAdhuonA lakSaNa, zramaNa, brAhmaNa, bhikSuka tathA nirjhanya Adi zabdonI paribhASA, yukti, dRSTAMta ane udAharaNo dvArA samajAvela che. bIja zrutaskaMdhamAM jIva temaja zarIranA ekava, Izvara katRtva ane niyativAda Adi mAnyatAonuM yuktipUrvaka khaMDana karela che. puMDarIkanA udAharaNathI anya
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUra-140 15 196 naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana matono yuktisaMgata ullekha karIne svamatanI sthApanA karela che. tera kriyAonA pratyAkhyAna, AhAra AdinuM vistRta varNana che. pApa-puNyano viveka, AdrakumAranI. sAthe gozAlaka, zAkyabhikSu, tApasIno thayelo vAdavivAda, AdrakumAranA jIvanathI saMbaMdhita viktA ane samyakatvamAM deDhatA viSenuM sArI rIte varNana che. aMtima adhyayanamAM nAlaMdAmAM gautama svAmI temaja udaka peDhAlaputrano thayela vArtAlApa ane aMtamAM peDhAlapuranA paMcamahAvratanA svIkAranuM suMdara varNana che. sUtrakRtAMganA adhyayanathI svamata-paramatanuM jJAna saraLatAthI thaI zake che. Atma-sAdhanAnI vRddhi ane samyakatvanI daDhatA mATe A gasUtra ati upayogI che. AnA para bhadrabAhukRta niyukti, jinadAsa mahatarakRta cUrNi ane zIlAMgAcAryanI bRhadravRtti paNa upalabdha che. * sUtra-141 - prazna :- sthAnAMga sUtramAM zuM batAvyuM che? uttara :- sthAnAMga sugamAM jIva sthApita karela che, AjIva sthApita karela che ane jIvAjIvanI sthApanA karela che. samaya-jaina siddhAMtanI sthApanA karela che, parasamaya-jainetara siddhAMtanI sthApanA karela che. temaja jaina ane jainera, ubhaya ponI sthApanA karela che, loka, Aloka ane lokAlokanI sthApanA karela che. sthAnAMga sUtramAM TaMka-chinnataTa parvata, kUTa, parvata, zikharayukata parvata, kaMIka vaLAMkavALA parvata gaMgAkuMDa Adi kuMDa, pauMDarIka di draha, gaMgA Adi nadIonuM kathana karavAmAM Avela che. sthAnAMgamAM ekathI laIne dasa sudhI vRddhi karIne bhAvonI prarUpaNA karela che. sthAnAMga sUtramAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta veDha-chaMda, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyukitao, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipatio che. te aMganI apekSAe tRtIya aMga che. emAM eka zrutaskaMdha ane dasa adhyayana che, ekavIsa uddezanakALa ane ekavIsa samudrezanakALa che. temAM padonI saMkhyA boMtera hajAra che, saMkhyAta akSara ane anaMtagama che, anaMtapayayi, parimita kasa ane anaMta sthAvara che. zAzvata, azAzvata bane padAthoMthI yukta ane teno nirNaya karanArA jinezvara kathita bhAvo kahela che. tenuM prajJApana, prarUpaNa, darzana nidarzana ane upadarzana karavAmAM Avela che. sthAnAMga sUtranuM adhyayana karanArA tAtmarUpa jJAtA temaja vijJAtA banI jaya che. athavA sthAnAMganuM svarUpa che te A rUpe vikhyAta ane vijJAta che ane A rIte emAM caraNa-karaNanI prarUpaNa karela che. A rIte sthAnAMga, sUnuM varNana che. vivecana-141 :A sUtramAM sthAnAMga sUjhano paricaya Apela che, ThANAMga sUtramAM jIvAdi padArthonuM varNana karela che. A sUtra daza adhyayanamAM vibhAjita che. AmAM sUtronI saMkhyA hajArathI adhika che. AmAM ekavIsa uddezaka che. A aMganI racanA pUrvota be aMgathI bhinna prakAranI che. A aMgamAM pratyeka adhyayanamAM je "sthAna" nAmathI kahela che, temAM sthAnanI saMkhyA pramANe ja vastu saMkhyA gaNAvI che, jemake (1) prathama sthAnamAM (adhyayanamAM)- **ii mA'' AtmA eka che. e ja rIte anya eka eka prakAranA padArthonuM varNana karela che. (2) bIjA sthAnamAM be-be padArthonuM varNana che. jemake - jIva ane ajIva, puSya ane pApa, dharma ane adharma Adi padArthonuM varNana che. (3) trIjA sthAnamAM - jJAna, darzana ane cAritranuM nirUpaNa karela che. traNa prakAranA puruSa-uttama, madhyama ane jaghanya tathA mRtadharma, cAaidharma ane astikAya dharma A rIte traNa traNa prakAranA dharma Adi batAvela che. (4) cothA sthAnamAM - cAturyAma dharma Adi temaja sAtaso caubhaMgIonuM varNana che. (5) pAMcamA sthAnamAM - pAMca mahAvrata, pAMca samiti, pAMca gupti tathA pAMca Indriya ItyAdinuM varNana che. (6) chaThThA sthAnamAM - chakAya, cha lezyA, gaNInA cha guNa, paddhavya tathA che ArA AdinuM varNana che. | () sAtamA sthAnamAM - sarvajJanA ane alADAnA sAta-sAta lakSaNa, sapta svaronuM lakSaNa, sAta prakAranA vibhaMgasvAna Adi aneka padArthonuM varNana karela che. (8) AThamA sthAnamAM - ATha vibhaktionuM vivaraNa, ATha avazya pAlanIya zikSA, ekala vihArInA ATha guNa Adi ATha-AThanuM varNana che. (9) navamA sthAnamAM - brahmacaryanI nava vADa tathA bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM nava vyaktioe tIrthakara nAma gotra bAMdhyuM che tenA nAma ane anAmata kALanI utsarpiNImAM tIrthakara banavAnA che tenA viSayamAM batAvyuM che. e sivAya nava-navanI saMkhyAnuM varNana che. (10) dasamA sthAnamAM - dasa cita samAdhi, dasa svapnonuM phaLa, dasa prakAranA satya, dasa prakAranA asatya, dasa prakAranI mizra bhASA, daza prakAranA zramaNadharma tathA dasa sthAna aAjJa jANatA nathI ItyAdi dasa-dasa saMkhyAonA aneka viSayonuM varNana che. A rIte A sUtramAM vividha prakAranA viSayonuM varNana che. bIjA zabdomAM kahIe to A sUtra bhinna bhinna viSayono koza che. jijJAsu pAThakonA mATe A aMga avazya paThanIya che. * sUtra-14ra :prazna : samavAyAMga zutamAM kayA viSayanuM varNana che ? uttara :- samavAyAMga sUtramAM yathAvasthita rUpathI jIva, ajIva ane
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUra-142 193 198 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana jIvAvanuM varNana karela che athata enI samyapha prarUpaNA karI che. svadarzana, paradarzana ane sva-paradarzananuM AzrayaNa (varNana) karela che. loka, aloka ane lokAlokanuM AzrayaNa karela che. samavAyAMgamAM ekathI laIne so sthAna sudhI bhAvonI prarUpaNA karelI che ane dvAdazAMga gaNipiTakano saMkSepamAM paricaya Apela che. samavAyAMgamAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMdhyAta bloka, saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. A sUtra AMganI apekSAe cothuM aMga che. emAM eka zrutaskaMdha, eka adhyayana, eka uddezakALa ane eka samudrezanakALa che. tenuM pada parimANa eka lAkha cuMmAlIsa hajAra che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta payayi, parimita kasa, anaMta sthAvara ane zAzva-kRta, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAno, parUpaNa, dazana, nidarzana ane upadarzanathI spaSTa karela che. samavAyAMganuM adhyayana karanArA tadAtmarUpa, jJaliA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A samavAyAMga sUtranuM svarUpa che, vikhyAta che, vijJAta che ane A rIte emAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karela che. A samavAyAMganuM vani che. * vivecana-14ra : prastuta sUramAM samavAya sUrano saMkSipta paricaya Apela che, jemAM jIvAdi padArthono nirNaya karasvAmAM Ave tene samavAya kahevAya che. "mAsikAMti'' zabdano bhAva e che ke samyak jJAnathI grAhya padArthono svIkAra karavAmAM Ave che athavA jIvAdi padArthone kuprarUpaNAthI chUTA pADIne samyak prarUpaNAmAM samAviSTa karela che. A sUtramAM jIva, jIva tathA jIvAjIva, jainadarzana, agadarzana, loka, aloka ItyAdi viSaya spaSTa karela che. tyArabAda eka aMkathI laIne so aMka sudhI je je viSaya je je aMkamAM samAhita thaI zake tenuM varNana karavAmAM Avela che. A sUtramAM skaMdha, varga, adhyayana, uddezaka Adi bheda nathI. ThANAMga sUtranI jema A sUtramAM paNa saMkhyAnA kramathI vastuono nirdeza niraMtara so sudhI karIne pachI basso, traNaso Adi kramathI hajAra sudhI viSayonuM varNana karela che. jemake - pArzvanAtha bhagavAnanuM AyuSya 100 varSanuM hatuM. bhagavAna mahAvIranA 300 ziSyo cauda pUrvanA jJAtA hatA. A rIte saMkhyA vadhatAM vadhatAM karoDa sudhI pahoMcI jAya che. tyArabAda dvAdazAMga gaNipiTakano saMkSipta paricaya ane gesaTha puruSonA nAma, mAtApitA, janma, nagara, dIkSAsthAna AdinuM varNana che. * sUjha-143 - prazna :- vyAkhyApajJaptimAM konuM varNana che? uttara :- vyAkhyAjJiptimAM jIvonI, jIvonI ane jIvAjIvonI vyAkhyA karI che. svayamaya, samaya ane sva-ra, ubhaya siddhAMtonI vyAkhyA tathA loka, Aloka ane lokAlokanA svarUpanuM vyAkhyAna karela che. vyAkhyAjJaptimAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMgIta veSTika-alApaka, saMkhyAta zloka parimANa, saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipattio che. aMganI apekSAe A vyAkhyAjJapti sUtra pAMcamuM aMga che. temAM eka zutaskaMdha ane kaMIka adhika eka so adhyayana che. temAM dasa hajAra uddezaka che, dasa hAra samuddezaka che, chatrIsa hajAra praznottara ane be lAkha acAsI hAra pada parimANa che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta payaya, parimita kasa, anaMta sthAvara ane zAzvata azazcata kRta, nizcita karela, jina prarUpita bhAvakathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzanathI spaSTa karela che. vyAkhyAjJaptinA daryatA tadAtmaya, jJAtA ane vijJAdf banI jAya che athavA vyAkhyApApti sUtranuM A svarUpa vikhyAta che, vijJAna che ane A pramANe A sUtramAM caraNa-karaNanI prarUpaNA karela che. A vyAkhyApajJaptinuM varNana che. - vivecana-143 - A sUtramAM vyAkhyApajJapti(bhagavatI)no saMkSipta paricaya Apela che. temAM ekatAlIsa zataka che. daza hajAra uddezaka che, chatrIsa hajAra prazna che ane cha>>Isa hajAra uttara che. prAraMbhanA ATha zataka ane bAramA, caudamA, aDhAramA ane vIsamAM zatakanA dasa dasa uddezako che. paMdaramA zatakamAM uddezaka nathI. saganI saMkhyA AThaso saDasaTha che. A sUtranI vivecana zailI praznottara rUpe che. A aMgasUtramAM dareka prazna gautama svAmInA nathI paraMtu IndranA, devatAonA, munionA, saMnyAsIonA ane zrAvaka AdinA paNa che. dareka uttara paNa bhagavAna mahAvIranA nathI. koIka sthaLe gautama svAmInA, koIka sthaLe sAmAnya munionI, koIka sthaLe zrAvakonA paNa che. A sUjhamAM pannavaNA, jIvAbhigama, uvavAI, rAjapanIya, Avazyaka, naMdI tathA jaMbUdvIpa prajJapti Adi sUtronA nAmono ullekha karela che temaja tenuM uddharaNa paNa karela che. saiddhAMtika, aitihAsika, tAtvika ane cAritra saMbaMdhI vividha viSayonuM varNana A sUramAM kahela che. * saMga-144 :prathana jJAtAdharmakathAMga sUjha kevA prakAranuM che ? temAM konuM varNana che ? uttara :- jJAtAdharmakathAMga mAM kathAnAyakonA nagaro, udhAno, caityo, vanakhaMDo, bhagavAnanA samavasaraNo tathA rAjA, mAtapitA, dhamaciArya, dharmakathA, A loka ane paraloka saMbaMdhI Rddhi vizeSa, bhogono parityAga dIpayayi, zratanuM adhyayana, upadhAnatapa, saMlekhanA, bhApatyAkhyAna, pAdapopagamana, devalokagamana, pharI uttama kuLamAM janma, pharI samyaktvanI prApti, tatpazcAtuM aMtakriyA karI mokSanI upalabdhi ItyAdi viSayonuM varNana che. jJAtA sUtramAM ghamakathAonA dasa varSa che, tenI eka-eka ghamakathAmAM
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-144 19 pAMcaso-pAMcaso AkhyAna che. eka-eka AkhyAnamAM pAMcaso-pAMcaso upAkhyAna che ane eka eka upAkhyAnamAM pAMcaso pAMcaso AkhyAnopAkhyAna che. rIte pUvapara maLIne kula sADA traNa karoDa kathAnaka che. evuM kathana karela che. - jJAtAdharmakathAmAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka parimANa che, saMkhyAta niyukitao, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMprakhyAta patipattio che. AMga sUtranI apekSAe chaThuM aMga che. emAM be zrutaskaMdha, gaplIsa Adhyayana che. ogaNatrIsa uzanakALa che, ogaNaplIsa samudezanakALa ane saMkhyAta sahama pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta pacava (pAyi), parimita kasa, anaMta sthAvara ane zata-AzAzvata, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAva kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadanathI spaSTa karela che. prastuta aMgano abhyAsa karanAra tadabharUSa, jJAtA ane vijJAtA banI jaya che. athavA jJAtAsUtranuM svarUpa che, vikhyAta che, vijJAna che ane A pramANe emAM caraNa-karaNanI viziSTa prarUpaNA karela che. A jJAtAdharmakathAMganuM varNana che. * vivecana-144 : A chaThThA aMgasUtranuM nAma jJAtA dharmakalAMga che. "jJAtA" zabdano ahIM udAharaNa mATe prayoga karyo che. A aMgamAM ItihAsa, udAharaNa ane dhArmika dRSTAMta vagereno samAveza thAya che ane dharmakathAo ApelI che. mATe A aMganuM nAma jJAtA dharmakathA rAkhavAmAM AvyuM che. A aMganA pahelA zrutaskaMdhamAM udAharaNa Apela che ane bIjA zrutaskaMdhamAM dharmakathAo che. ItihAsa prAyaH vAstavika hoya che. paraMtu deTAMta, udAharaNa ane kathAo vAstavika paNa hoya ane kArtika paNa hoya che. jJAtAdharmakathAnAM pahelA mRtadhamAM ogaNIsa adhyayana che ane bIjA zrataskaMdhamAM dasa varga che. pratyeka vargamAM aneka adhyayana che. prathama zrataskaMdhamAM pratyeka adhyayanamAM eka kathAnaka ane aMtaramAM te kathAnA daSTAMtathI maLanArI zikSAo batAvI che. kathAomAM pAtronA nagara, prAsAda, caitya, samudra, udhAna, svapna, dharma sAdhanAnA prakAra ane saMyamathI vicalita thaIne punaH sudharI jAya tenuM varNana che ane sArI rIte ArAdhanA karanAra virAdhaka kema thayA ? teono AgaLano janma kyAM thaze ane kevuM jIvana vyatIta karaze e dareka viSayonuM varNana A sUtramAM Apela che. A sUtramAM koIka sAdhaka ke kathAnAyaka tIrthakara mahAvIranA yugamAM, koIka tIrthakara ariSTaneminA samayamAM ane koIka pAnAthanA zAsanakALamAM thayAM hatAM to koIka mahAvideha kSetrathI saMbaMdhita che. AThamA sAmayanamAM tIrthakara mallinAthanuM varNana che. soLamA adhyayanamAM draupadInA pUrva janmanI kathA dhyAnamAM rAkhavA jevI che. temaja tenuM vartamAnakAlika tathA bhAvi jIvananuM paNa varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM Boo "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana kevaLa pArzvanAtha svAmInA zAsanakALamAM thayela sAdhvIjIonA gRhasthAzramanuM varNana, sAvI jIvananuM ane tenA bhaviSyanuM varNana che. jJAtA dharmakathAMga sUtranI bhASAzailI atyaMta rUcikara che. prAyaH dareka sonuM A sUtramAM varNana che. * sUtra-14pa - prasta * upAsakadazAMga nAmanA aMgamAM kono adhikAra che ? uttara :- upAsakadazAMgamAM zramaNopAsakonA nagara, udhAna, vyaMtarAyatana, vanakhaMDa, samavasaraNa, rAja, mAtApitA, dhamaciAya, dhamakathA, A loka ane paralokanI traRhiddhavirodha, bhoga-parityAga, dIkSA, saMyamanI paryAyi, kRtanuM adhyayana, upadhAna tapa, zIladd-guNavata, viramaNavaMta-pratyAkhyAna, pauSadhopavAsane dhAraNa karanAra, pratimAone dhAraNa karanAra, upasarga, saMlekhanA, anazana, pAdopagamana, devalokagamana, pharI ucca kuLamAM utpatti, bodhi-samyakravano lAbha ane aMtakriyA ItyAdi viSayonuM varNana che. upAsakadazAMganI parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka (vizeSa), sAta niyukitao, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratiSattio che. ganI apekSAe A sAtamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha, dasa adhyayana dasa uddezanakALa daza samudrezanakALa che. pada parimANathI saMkhyAta hajAra pada che, saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta jJAnanA pati, parimita kasa, anaMta sthAvara ane zAza-kRta, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadanathI spaSTa karela che. A AgamanuM sApha prakAre adhyayana karanAra tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A prakAre upAsakadazAMga nuM svarUpa che, temaja vikhyAta ane vijJAta che tathA AmAM caraNa-karaNanI viziSTa prarUpaNA karela che. A pramANe upAsakadazAMga sUtranuM varNana che. * vivecana-145 - prastuta sUtramAM mAM aMga upAsakadazAMga sUtrano saMkSipta paricaya Apela che. zramaNa athatu sAdhuonI sevA karanArane zramaNopAsaka kahevAya che. tene ja upAsaka athavA zrAvaka paNa kahevAya che. dasa adhyayanonA saMgrahane dazA kahevAya che A sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA dasa viziSTa zrAvakonuM varNana hovAthI AnuM nAma upAsakadazA che. A sUtranA dasa adhyayana paikI pratyeka adhyayanamAM eka eka zrAvakanA laukika ane lokotara vaibhavanuM varNana che. tathA upAsakonA aNuvrata ane zikSAvratanuM svarUpa paNa batAvyuM che. ahIM prazna thAya che ke - bhagavAna mahAvIrane to eka lAkha ogaNasATha hajAra (1,59,ooo) bAra vratadhArI zrAvaka hatA. to pachI dasa zrAvakonuM varNana kema karela che ? teno uttara A pramANe che - sugakAroe je zrAvakonA laukika ane
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUra-145 201 lokotarika jIvanamAM samAnatA joI teono ja ullekha A sUtramAM karela che. jemake - (1) upAsakadazAMgamAM batAvelA dase zrAvako karoDAdhipati hatA. (2) teo rAjA ane prajAne priya hatA. (3) darekanI pAse pAMcaso haLanI jamIna hatI, vizALa pazudhana hatuM. (4) teoe vyApAramAM jeTalA karoDa dravya lagADelA hatA eTalA ja karoDa gharamAM ane eTalA ja karoDa nidhAnamAM rAkhelA hatA. (5) dase ya zrAvakoe bhagavAna mahAvIranA prathama upadezathI ja prabhAvita thaIne bAra vrata dhAraNa karyA hatA. (6) vrata grahaNa karyA pachI paMdaramA varSathI dareke vyApAracI alaga thaIne pauSadhazALAmAM rahIne dharma ArAdhanA karI hatI. (3) dareke agiyAra pratimAone dhAraNa karI hatI. (8) te darekano eka devalokamAM cAra palyopamanI sthiti hatI. (11) teo dareka mahAvideha kSetramAM janma laIne nirvANapada prApta karaze. (12) te darekane potAnA AyuSyanA 20 varSa zeSa rahevA para ja dharmanI laganI lAgI ItyAdi aneka dRSTiothI teonA jIvana samAna hovAthI te dasa zrAvakonuM ja A aMgamAM varNana karela che. * sUjha-146 :prazna : AMtakRtRdazAMga dhRtamAM konuM varNana che? uttara * AMtakRddazAMga sUTamAM kamano athavA janma maraNarUpa saMsArano aMta karanArA mahApuruSonA nagara, udhAna, vyaMtarAyatana, vanakhaMDa, samavasaraNa, rAja, mAtApitA, dhamacArya, dharmakathA, A loka ane paralokanI RddhivizeSa, bhoga-parityAga, dIkSA, saMyamanI payi, kRtanuM adhyayana, zrutanuM upadhAna tapa, saMlekhanA, bhaktapatyAkhyAna, pAdapoyagamana, aMtakriyA Adi viSayonuM varNana che. aMtakRddazAMgamAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlAka, saMkhyAta zloka parimANa, saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAla pratipattio che. aMganI apekSAe A AMga AThamuM che. emAM eka zrutaskaMdha che, ATha uddezanakALa ane ATha samudrezanakALa che. pada parimANathI saMkhyAta saharA pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta jJAnanA paryava che. parimita rAsa, anaMta thAvara ane zAzva-azAzvata, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvo, kathana, pararUpaNa, prajJApana, darzana, nidarzana ane upadarzanathI STa karela che. A sUnuM adayayana karanArA tAtmirUpa, phAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A prakAre ataddazAMganuM svarUpa che temaja te vikhyAta ane vijJAAta che. tathA temAM A pramANe caraNa-karaNanI prarUpaNA karI che. A takRddazAMga sUtranuM varNana che. * vivecana-146 : A sUtranA nAma pramANe aMtakRdazAno abhiprAya e che ke je sAdhu sAdhvIjIoe saMyama, sAdhanA ane tapa ArAdhanA karIne jIvananI aMtima kSaNamAM karmano saMpUrNa kSaya karIne kevaLajJAna prApta thatAM ja nivaNipada prApta karI lIdhuM, 202 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana teonA jIvananuM varNana A aMgamAM Apela che. aMtakRta kevaLI paNa tene ja kahevAya che. prastuta sUtramAM ATha varga che. prathama ane aMtima vargamAM dasa adhyayana che. e daSTie aMtakRtanI sAthe dazA zabdano prayoga karela che. A satramAM bhagavAna ariSTanemi ane bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsana kALamAM thayelA aMtakRta kevaLIonuM varNana che. pAMcamA varSa sudhI bhagavAna ariSTaneminA zAsanamAM thayelA yAdava vaMzIya rAjakumAro ane zrIkRNajInI paTarANIonuM varNana che. chaThThA vargathI laIne AThamA varSa sudhI bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM thayelA zeTha, rAjakumAra ane rAjA zreNikanI mahArANIonuM varNana che. A sUtramAM varNita nevuM AtmAo dIkSita thaIne ghora tapazcaryA ane akhaMDa cAritranI ArAdhanA karatAM karatAM mAsika ke addhamAsika saMcArA karIne, karmo para vijaya prApta karIne, aMtima zvAsocchavAsamAM kevaLajJAna prApta karIne, mokSamAM gayA. * sUga-147 :prazna :- anuropapAtikadazAMga sugamAM konuM varNana che ? uttara + anuttaropapAtikadazAMga sUtramAM anuttara vimAnamAM utpanna thanArA puNayazALI AtmAonA nagara, udhAna, vaMtarAyatana, vanakhaMDa, samavasaraNa, rAja, mAtApitA, dharmAcArya, dharmakathA, A loka ane paralokanI RddhivizeSa, bhogaparityAga, dIkSA, saMyamanI paryAya, zrutanuM adhyayana, upadhAna tapa, pratimAgrahaNa, upasarga, aMtima saMlekhanA, bhakatapatyAkhyAna, pAdau gamana ane mRtyu pachI anuttara sarvottama vijaya Adi vimAnomAM utpatti, pharI tyAMthI vIne sukuLanI prApti, pharI bodhilAbha ane AMtakriyA Adi viSayonuM varNana che. anacropapAtikadazAMgamAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta chaMda, saMkhyAta zloka (vizeSa), saMkhyAta nikittao, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta patipatio che. ganI apekSAe A navamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha che, traNa varga, traNa uddezAnakALa ane traNa samudrezanakALa che. pada parimANathI temAM saMkhyAta sahama pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta gama, anaMta pacayi, parimita kasa, anaMta sthAvara ane Azcata-kRta, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvone sAmAnya ane vizeSarUpe kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadani sASTa karela che. A aMganuM samyakarUpe adhyayana karanArA tadAtmarUpa, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. A pramANe prastuta aMgamAM caraNa-karaNanI prarUpaNa karI che. A anuropapAtikadazAMga grutano viSaya che. * vivecana-147 :prastuta sUtramAM anutaropapAtika aMga viSe saMkSipta paricaya Apela che. anutano
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-14 203 artha che - sarvottama arthAt anupama. pAMca anuttara vimAnomAM je vimAna che tene anutara vimAna kahevAya che. temanA nAma vijaya, vijayaMta, jayaMta, aparAjita ane savArtha siddha vimAna che. te vimAnomAM utpanna thanArA devone anuropapAtika deva kahevAya che. A satramAM traNa varga che. pahelA vargamAM dasa, bIjAmAM tera ane bIjAmAM paNa tera adhyayana che, prathama ane aMtima vargamAM dasa-dasa adhyayana hovAthI A sUtrane anuropapAtikadazA kahevAya che. A aMgamAM tetrIsa mahAna AtmAonuM varNana che. potAnI tapa sAdhanAthI samAdhiparvaka kALa karIne anacra vimAnamAM jeoe devatAo rUpe janma lIdho che. teo tyAMnI sthiti pUrNa karIne eka ja vAra manuSya gatimAM AvIne mokSa prApta karaze. tetrIsamAMthI grevIsa to rAjA zreNikanI celaNA, naMdA ane dhAriNI rANIonA Atmaja hatA ane zeSa dasamAM eka dhannA muninuM varNana che. ghaNA muninI kaThora tapasyA ane tenAM kAraNathI thayelI tenA aMgonI kSINatAnuM bahu mArmika ane vistRta varNana che. sAdhakhanA Atma vikAsa mATe aneka preraNAtmaka kriyAono nirdeza sUtramAM karela che. jemake - zrutaparigraha, tapazcaryA, pratibhAvahana, upasargasahana, saMlekhanA AdinuM varNana che. ukta dareka AtmakalyANanA amogha sAdhana che. tene apanAvavAthI muni jIvana vizeSa saphaLa thaI jAya che. siddhatvane prApta karanArA A sUtramAM vaNita mahApuruSonA udAharaNo pratyeka sAdhakane pathadarzana karAve che. * sUjha-148 - prazna :- pravyAkaraNamAM konuM varNana che ? uttara : prazanavyAkaraNa sUtramAM ekaso ATha prazna e che ke je vidhA, maMtravidhithI jApa vaDe siddha karela che ane prazna pUchavA para te zubhAzubha batAve. ekaso ATha Apana-uttara che athati pUchayA vinA ja zubhAzubha batAve. ekaso ATha patruthana che je pUchavAthI athavA vagara pUcho e zubhAzubhanuM kathana kare. jemake-aMguSTa pratA, bAhupana temaja Adarzapana. enA sivAya anya paNa vicitra vidyAtizayanuM kathana karela che ane nAgakumAro ane suvaNakumAronI sAthe thayela munionA divya saMvAda paNa kahela che. praznavyAkaraNamAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyuktio, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipatio che. prazanavyAkaraNa zruta saMgonI apekSAe dasamuM aMga che. emAM eka zrutaskaMdha, pistAlIsa Adhyayana, pistAlIsa uzanakALa, pistAlIsa samudezanakALa che. pada parimANathI temAM saMkhyAta sahastra pada che. temAM saMkhyAta akSara, anaMta 204 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana gama, anaMta jJAna paryAva, parimita kasa, anaMta sthAvara ane zAzvata-Azaad, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM sAmAnya ane vizeSarUpe kathana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana suSTa karela che. prabhAkaraNanA pAThaka datmikaraNa temaja jJAtA ane vijJAtA banI jAya che athavA pravyAkaraNanuM svarUpa che, temaja te vikhyAta ane vijJAta che tathA temAM A pramANe caraNa-karaNanI prarUpaNA karelI che. A prazanavyAkaraNanuM varNana che. * vivecana-148 : praznavyAkaraNa sUtramAM praznottararUpe padArthonuM varNana karela che. prAyaH sUtronA nAma pramANe ja anumAna karavAmAM Ave che. A sUtramAM konuM konuM varNana che ? A sUtranuM nAma paNa prazna ane vyAkaraNa eTale uttara, e banne zabdone eka karIne rAkhela che. fsAruM - vidhipUrvaka koI pUche to zubhAzubha uttara batAve che. pasAruM :- pUchayA vagara paNa zubhAzubha kahI batAve. vsaUTpasiTT :- je siddha karI lIdhA pachI pUchavAthI athavA pUchayA vagara paNa zubhAzubha phaLa batAve. aMguSTha prazna, bAhuprazna temaja Adarzapagna ItyAdi vaDe praznottara prApta karavAnI vidhi sUcavela che arthAta aMgUThAne sAme rAkhIne ke bhujAne sAme rAkhIne ke bhujAne athavA arIsAnA sAme rAkhI A praznottaranI kriyA karavAmAM Ave che. athavA aMgUThA vageremAM devano praveza thavAthI uttara Ape che. samavAyAMga sUtramAM paNa praznavyAkaraNa sUtrano paricaya AvI ja rIte Apela che paraMtu vartamAnamAM vidhAyukta adhyayano upalabdha nathI. phakta pAMca Azrava ane pAMca saMvararUpa dasa ja adhyayana che. vartamAnakALanAM praznavyAkaraNa sUtramAM be zrutaskaMdha che. pahelA zrataskaMdhamAM kramazaH hiMsA, asatya, caurya(corI), abrahmacarya ane parigrahanuM vistRta varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha viSe saMdara varNana Apela che. tenI ArAdhanA karavAthI aneka prakAranI labdhio prApta thAya evo temAM ullekha che. A sUtramAM tatvonuM nirUpaNa karanArI cAra dharmakathAonuM paNa vistRta varNana che, jenuM svarUpa kramazaH nIce pramANe che - (1) AkSepaNIkathA :- je vividha prakAranI ekAMta daiSTionI nirAkaraNapUrvaka zaddhi karIne prarUpaNA kare tene ApaNIkathA kahevAya che. (2) vikSepaNIkathA - jemAM prathama para-samaya dvArA sva-samayamAM doSa dekhADIne pachI para-samayanI AghAbhUta aneka prakAranI ekAMta daSTionuM zodhana karIne svasamayanI sthApanA karavAmAM Ave tene viparIkathA kahevAya che. (3) saMveganIkathA - jemAM puNyanA phaLanuM varNana batAvavAmAM Ave che, jemake-tIrthakara, gaNadhara, RSika, cakvartI, baLadeva, vAsudeva, vidhAdhara ane devonI
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUga-148 205 Rddhi e puNyanuM phaLa che. naka, tiryaMca AdimAM janma maraNa ane vyAdhi, vedanA, daridratA e pApanuM phaLa che. e rIte vistArathI dharmanA phaLanuM varNana karI vairAgyane utpanna karanArI saMveganIkayA kahevAya che. (4) nirvedanI kathA :- uparokata varNananA AdhAre saMsArathI udAsInatA ane tyAganI utkaTa bhAvanAne pragaTa karanArI nirvedanI kathA kahevAya che. ukta cAre ya kathAonuM pratipAdana karatAM ema paNa kahe che ke je jinazAsanamAM anurakata hoya, puNya-pApane samajanAra hoya, sva samayanA rahasyane jANanAra hoya, tapa ane zIlaguNathI yukta hoya temaja bhogathI vikata hoya tene ja vikSepaNIkathA kahevI joIe. kemake vaktA dvArA pasamayanuM pratipAdana karanArI kathAne sAMbhaLIne sva-samayanI nahi samajanArA zrotAnuM citta vyAkuLa banIne mithyAtvano svIkAra karI zake che. mATe sva-samayane avazya samajavo joIe. A rIte praznavyAkaraNamAM vividha vastuo batAvI che. * sUtra-149 - prazna :- vipAkakRtamAM kono adhikAra che? uttara :- vipAkazutamAM sukRta-hukRta athati zubhAzubha karmonA phaLanuM kathana che. vipAka sUjhamAM dasa adhyayana du:khavipAkanA ane dasa adhyayana sukhavipAkanI che. prazna :- duHkhavipAkamAM zuM batAvyuM che? uttara :duHkhavipAkamAM duHkharUpa phaLa bhogavanAranA nagara, udhAna, vanakhaMDa. caitya, rAja, mAtApitA, dhamAya, dharmakathA, loka tathA paraloka saMbaMdhI Rhita, nakkagamana, bhavabhramaNa, duHkhaparaMparA, dukuLamAM janma ane durlabhabodhitvanI parUpaNa che. A pramANe duHkhavipAkanuM varNana che. prazna :- sukhavipaka sUtranuM svarUpa zuM che ? uttara :- sukhavipaka zrutamAM sukha bhogavanArAonA athati sukharUpa phaLane bhogavanArA jIvonA nagara, udhAna, vanakhaMDa, saMtarAyatana, samavasaraNa, rAja, mAtApitA, dhamaciArya, dharmakathA, A loka tatA paraloka saMbaMdhI Rddhi vizeSa, bhaugono parityAga, havA (dIkSA), dIkSApayayi, zrutanuM grahaNa, upadhAnatapa, saMlekhanA, bhakatapatyAkhyAna, pAdapoyagamana, devalokagamana, sukhonI paraMparA, pharI bodhilAbha, aMtakriyA ItyAdi viSayonuM varNana che. vipAka sasamAM parimita vAsanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta AlApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyuktio, saMta saMgrahaNIo ane saMkhyAta patipattio che. aMgonI apekSAe A agiyAramuM aMga che. emAM be zrutaskaMdha che, vIsa adhyayana, vIsa uzanakALa, vIsa samurAnakALa che. pada parimANathI temAM saMkhyAta saksa paNa che. temAM prakhyAta akSara, anaMtagama, anaMta pazi, parimita 206 "naMdI" cUlikAsUga * sAnuvAda vivecana kasa, anaMta sthAvara ane zaRad-azAzvata, nibaddha, nikAcita, jina prarUpita bhAvonuM sAmAnya ane virodharUpe kathana, prarUpaNa, darzana nidarzana ane upadani suspaSTa karela che. - vipAka mRtanuM adhyayana karanArA evabhUta AtmA, jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA A prakAre vipAka sutranuM svarUpa che temaja te vikhyAta ane vijJAta che tathA temAM A rIte caraNa ane karaNanI prarUpaNA karelI che. A vipAka kRtanuM varNana che. * vivecana-149 - vipAka sUtramAM karmonA zubha ane azubha phaLonuM varNana udAharaNa ApIne karyuM che. A sUTamAM be zrutaskaMdha che. duHkhavipAka ane sukhavipAka. pahelA zrutaskaMdhamAM dasa adhyayana che. jemAM anyAya, anIti, mAMsa, IMDA Adi bhaTTANanAM pariNAma, paraAgamana, vezyAgamana, rizvatakhorI (lAMca) ane corI Adi dukarmonA kuphaLonA udAharaNa ApIne varNana karela che. sAthe ema paNa batAvyuM che ke jIva A badhA pAponA kAraNe naraka ane tici gatimAM jaIne vividha prakAranI bhayaMkara yAtanAo prApta kare che, janmamaraNa karatA rahe che, temaja duHkhanI paraMparA vadhAratA rahe che. ajJAnanA kAraNo jIva pApa karatI vakhate prasanna rahe che paraMtu tenA phaLo bhogavatI vakhate dInatApUrvaka rove che ane pazcAtApa kare che. vipAka sUtranA bIjA zrutaskaMdhanuM nAma sukhavipAka che. A aMganA dasa adhyayana che. emAM bhavya ane puNyazALI AtmAonuM varNana che. jeoe pUrvabhavamAM supAtra dAna daIne manuSyabhavanA AyuSyano baMdha karIne ane manuSyabhava prApta karIne atula vaibhava prApta karyo. paraMtu manuSyabhavane teoe phakta sAMsArika sukhopabhoga karIne ja vyartha gumAvyo nathI. teoe apAra (pukaLa) Rddhino tyAga karIne saMyama grahaNa karI, tapa sAdhanA karatAM karatAM zarIrano tyAga karIne devalokamAM devapaNuM prApta karyuM. bhaviSyamAM teo mahAvideha kSetramAM nivaNipada prApta karaze. A badhuM supAtra dAnanuM mahAgya che. A sUtramAM subAhakumAranI kathA vistArapUrvaka ApelI che. zeSa dareka adhyayanamAM saMkSipta varNana che. A kathAothI sahaja rIte pratIta thaI jAya che ke puNyAnubaMdhI puNyanuM phaLa kevuM kalyANakArI che. sukhavipAkamAM vaNata dasa kumAronI kathAonA prabhAvathI bhavya zrotAo athavA adhyetAonA jIvanamAM paNa dhIre dhIre evA guNono AvirbhAva thaI zake che. jethI teo aMtamAM saMpUrNa karmano kSaya karIne nivaNa padanI prApti karI zake che. * sUjha-15/1 - prazna :- daSTivAdamAM konuM kathana che ? uttara :- daSTivAdamAM samasta bhAvonI prarUpaNA karI che. te saMkSepamAM pAMca prakAre che, jemake - (1) parikrama (2) sUtra (3) pUrvagata (4) anuyoga (5) cUlikA.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-150 203 * vivecana-150/1 - A sUtramAM daSTivAdano ati saMkSipta paricaya Apyo che. dRSTivAda aMgasUtra jainAgamomAM sarvathI mahAna che. jo ke vartamAna kALamAM upalabdha nathI. teno viccheda thayela che. daSTi zabda anekArthaka che. negazakti, jJAna, samaja, abhimata, nayavicArasaraNi, darzana ItyAdi arthomAM dRSTi zabda prayukta thAya che. vAdano artha che kathana karavuM. vinA je je darzano, nayapaddhatio ane zrutajJAna che te sarvano samAveza daSTivAdamAM thaI jAya che. saMkSepamAM kahI zakAya ke je zAstramAM darzananuM mukhyatayA varNana hoya te dRSTivAda kahevAya che. pratyeka tIrthaMkaranA zAsanamAM dRSTivAda saba koI samaye viccheda pAme che paraMtu te dRSTivAda sUtranA AdhAre racAyela kAlika-ukAlika zrutadvArA zAsanadhurA cAlu rahe che. kAlika-ukAlika zruta paNa viccheda pAmavAthI vartamAna covIsImAM madhyanA sAta zAsanano viccheda thayela ane mahAvIra svAmI prarUpita daSTivAda sUtrano dhIre-dhIre viccheda thatAM-thatAM saMpUrNapaNe nAza thaI gayo. * sUtra-150/ra : parikamanA keTalA prakAra che ? uttarasparikarma sAta prakAranA che. jemake - (1) siddha zreNikA parikarma ( manuSyazreNikA pariSkarma (3) pRSTazreNikA pariskama (4) avagaDha zreNikA parikarma (5) upasaMpAdana zreNikA parikama (6) vipajahatuM. zreNikA parikarma (3) sutApyutazreNikA pazkirma * vivecana-150/ra : jema gaNitazAstramAM saMkalanA Adi 16 parikarmanuM kathana karela che, tenuM adhyayana kasvArI saMpUrNa gaNitazAstranA viSayane grahaNa karavAnI yogyatA prApta thaI jAya che tema parikarmanA adhyayanathI daSTivAdanA adhyayananI saMpUrNa yogyatA thaI jAya che. tene dRSTivAdamAM rahelA dareka viSaya sugama thaI jAya che. daSTivAdanuM praveza dvAra pakima che. te parikarma Ama to sAta prakAnA che paNa mRSAvAda Adi uttara bhedonI apekSAe 83 prakAranA parikarma che. pahelA ane bIjA parikarmanA 14-14 bheda ane zeSa pAMca parikamanA 11-11 bheda hoya che. e rIte kula parikarmanA 83 bheda thAya che. * sUtra-15/3 : siddha zreNika parikarma keTalA prakAre che ? uttara :- siddha zreNikA parikarma 14 prakAranA che, jema ke - (1) mAtRkApada (2) ekAthauida (3) pada (4) pRthagAkAzapadamRthakavAkAzapada (5) ketubhUta (6) zazibaddha (7) ekaguNa (8). dviguNa (9) miguNa (10) ketubhUta (11) pratigraha (1) saMsAra pratigraha (13) naMdAvarta (14) siddhAvatuM. A rIte siddha zreNikA parikarma batAvela che. * vivecana-15/3 : daSTivAda sarvathA viccheda thaI javAnA kAraNe tenA viSayamAM adhika batAvI nA zakAya, phakta anumAna karI zakAya che ke - prAraMbhika yogyatA mATenA A parikama 208 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana vibhAgamAM pahelA dhoraNanI jema mUlAkSara, ekAryakapada, padonA vividha artha, teno saMdhi viccheda vagere tathA gaNita zikSA mATe sajvALA, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAra vagerenI vidhionuM varNana tathA bIjA paNa kaThina gaNita ane bhaMgavidhionuM prAraMbhika jJAna A pakirma vibhAgamAM hoya che athavA siddha saMbaMdhI varNana paNa hoI zake che. * sUtra-150/4 : te manuSyaaiNikA parikarma keTalA prakAranA che ? uttara :- manuSyazreNikA parikarma 14 prakAranA kahyA che, jemake - (1) mAtRkApada (2) ekApada (3) arthauda (4) pRthagAkAzapada (5) ketubhUta (6) rAzibaddha (0) chokaguNa (8). dviguNa (9) triguNa (10) ketubhUta (11) pratigraha (12) saMsAra pratigraha (13) naMdAvarta (14) manuSyAvatuM. A rIte manuSyamikA parikamAM batAvela che. * vivecana-150/4 : A sabamAM manuSyazreNikA parikarma batAvela che. saMbhava che ke AmAM janagaNanAnI jema bhava-abhavya, parita saMsArI ane anaMta saMsArI, caramazarIrI ane ayaramazarIrI, cAre ya gatimAMthI AvanArI manuSyazreNikA, samyagadaSTi, mithyASTi ane mizradRSTi, ArAdhaka-virAdhaka, strI, puruSa, napuMsaka, garbhaja, samUcchima, pati, apati, saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyata manuSyazreNikA, upazamazreNikA tathA kSapaka zreNikA ItyAdi rUpa manuSyazreNikAnuM savistAra varNana karela haze. * sUtra-150/5 - prata * pRSTAnna parikarma keTalA prakAre che ? uttara : A puSTazreNikA parikarma 11 prakAranA che. jemake - (1) pRthagakAzapada (ra) ketubhUta (3) rAzibaddha (4) oguNa (5) dviguNa (6) triguNa (0) ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapatigraha (10) naMdAvarta (11) pRSTAvAM. A pramANe pRSTazreNikA parikarma che. * vivecana-150/5 - A sUtramAM pRSThazreNikA parikarma 11 prakAre batAvela che. RSTa ane pRSTa bono prAkRtamAM ''TTa' zabda bane che. pRSNano artha thAya che aDIne rahelA. siddha eka bIjAthI spaSTa che. nigodanA zarIramAM aneka jIva paraspara spaSTa che. dharma, adhama, lokAkAza ane tenA pradezo anAdikALathI paraspara pRSTa che. ItyAdi darekanuM varNana hovAnI paNa saMbhAvanA che. * sUtra-150/6 :prazna :- avagADha zreNika parikarma keTalA prakAranA che? uttara + avagADha zreNikA parikarma 11 prakAranA che. jemake - (1) pRthagAkAzapada (2) ketubhUta (3) rAzibaddha (4) eguNa (5) dviguNa (6) viguNa (0) ketubhUta (8) tigraha (9) saMsArapatigraha (10) naMdAvarta (11) avagADhAvatuM. A pramANe avagADhazaikSikA parikarma che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-150 209 * vivecana-150/6 : A sUtramAM avagADhazreNikA parikarmanuM varNana che. AkAzanuM kArya dareka dravyane avakAza ApavAnuM che. dharmAstikAya, adhamastikAya, jIvAstikAya, kALa ane pudgalAstikAya e pAMca dravya Adheya che. AkAza tene potAnAmAM sthAna Ape che. je dravya je AkAza pradezamAM athavA dezamAM avagADha che tenuM vistRta varNanaavagADhazreNikAmAM haze evI saMbhAvanA che. * sUjha-15ols - prazna :- te upasaMpAdana zreNika pazvima keTalA prakAranA che ? uttara : te upasaMpAdana zreNikA parikarma agiyAra prakAranA che, jemake - (1) pRthagAkAzapada (ra) ketubhUta (3) rAzibaha8 (4) ekaguNa (5) dviguNa (6) triguNa () ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapavigraha (10) naMdAvata (11) upasaMpAdanAvatuM. A pramANe upasaMpAdanagreNikA parikarma zuta che. vivecana-150/ka : A sUtramAM upasaMpAdanazreNikA pakirma batAvela che. "panna" no artha aMgIkAra karavo athavA grahaNa karavuM. dareka sAdhakanI jIvana bhUmikA eka sarakhI hotI nathI. tethI daSTivAdanA vetA sAdhakanI zakti anusAra jIvana upayogI sAdhanA batAve che, tenAthI tenuM kalyANa thaI zake che. * sUtra-1508 :dhana :- vipajahatazreNikA pakime keTalA prakAranA che uttara : * vipajahadzreNikA parikarma 11 prakAranA kahyA che. jemake - (1) pRthagAkAzapada (2) ketubhUta (3) rAzibaddha (4) ekaguNa (5) dviguNa (6) triguNa (0) ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapatigraha (10) naMdAvarta (11) vipajahadAvata. A vivAhasikA pariSkarma che. * vivecana-150/8 : A sUtramAM vipajahabreNikA parikarma viSe ullekha che. vizvamAM jeTalA heya. parityAjya padArtha che, teno emAM samAveza thaI jAya che. pratyeka sAdhakanI jIvana bhUmikA bhinna bhinna hoya che. mATe avaguNa paNa bhinna bhinna hoya che. mATe jenI jevI bhUmikA hoya te pramANe sAdhake evA doSo temaja kriyAo tyAgavA joIe. * sUtra-150/9 :prazna :- sutApyutazreNikA parikame keTalA prakAranA che? uttara :- tAmRta zreNikA parikarma agiyAra prakAranA che, jemake - (1) pRthagAkAzapada (2) ketubhUta (1) sazibaddha 4) guNa (5) dviguNa (6) viguNa () ketubhUta (8) pratigraha (9) saMsArapatigraha (10) naMdAvata (11) sutAsutAvatuM. A pramANe sutApyuta zreNika parikamanuM svarUpa che. agiyAra parikamamAMthI prAraMbhanA cha parikarma cAra nayothI Adhita che. aMtima 40/14. 21 naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana sAta pazvima mirAzika che. sutApyutazreNikA pazvima saMpUrNa thayo. * vivecana-150/9 - A sUtramAM sAtamA pazkirma rUpa aMtimabheda vyutAyutapakimanuM varNana karyuM che. jo ke A paskimano vAstavika viSaya ane tenA artha viSe nizcayapUrvaka kaMI kahI zakAtuM nathI. samamAM 'i vaF TivAnuM patta taiyArU" A pada Apela che. teno bhAva e che ke AdinA cha parikama cAra nayanI apekSAe kahela che. emAM svasiddhAMtanuM varNana karela che ane sAtamA paskimamAM birAzikano ullekha karela che. ahIM agiyAra bhedamAMthI sAtanuM kathana che ane cAranuM kathana nathI tathA zeSa cAra mATe koI sUcana nathI tenuM kAraNa ajJAta che ane sata zabdathI sAta saMdhyAno artha karAya to pAchaLanA sAta bheda traNa nayonI apekSAe kahela che evI kalpanA paNa karI zakAya che. tava jJAnIgamya che. * sUtra-150/10 :pana - te sUtra rUpa daiSTivAdanA keTalA prakAra che ? uttara :- sugarUma daSTivAdanA bAvIsa prakAra che. jemake - (1) jusUtra (2) pariNatApariNata (3) bahubhaMgiya (4) vijayacaDhi (5) anaMtara (6) paraMpara (8) AsAna (8) saMyUtha () saMbhinna (10) yathAvAda (11) svastikAvata (1ra) naMdAvarta (13) bahala (14) pRSTapRSTa (15) vAvata (16) evaMta (1) dvikAdd (18) vartamAnapada (19) samabhirUDha (20) sarvatobhadra (21) praziSya (22) duSpatigraha. e bAvIsa sUma chinnaccheda nayanI apekSAe svasamaya sujha paripATI athavi pradarzananI vakatavyatAne ja Azrita che. A ja bAvIsa sUtra AjIvika gopAlakanA darzananI dRSTie acchinnaccheda nathI kahela che. e ja rIte A bAvIsa sUma mirAzika sUtra paripATIthI traNa nayano svIkAra kare che ane e ja bAvIsa sUtra svasamaya siddhAMtanI daSTie cAra nayano svIkAra kare che. A rIte pUvafpara sava maLIne adRyAsI sUtra thaI jAya che. A kathana tIra paAtmAo ane gaNadharadevoe karyuM che. A rIte sUgarUpa daSTivAdanuM varNana che.. * vivecana-150/10 : A sUtramAM ayAsI sUtronuM varNana che. tenI aMdara sarvadravya, sarvaparyAya, sarvanaya ane sarvamaMga-vikalA niyama Adi batAvela che. vRttikAra ane cUrNikAra bannenA mate ukta sUtramAM bAvIsa sUtra chinnaccheda nayanA mata pramANe svasiddhAMtanuM pratipAdana karanArA che ane e ja sUtra acchinnaccheda nayanI dRSTithI abaMdhaka, trirAzika ane niyativAdanuM varNana kare che. chinnaccheda naya kone kahevAya? jemake - koI pada athavA zloka bIjA padanI
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUra-150 211 apekSA na kare ane bIjA pado paNa prathama padanI apekSA na rAkhe. jemake - dhaH maMgalamukTuiM / AnuM varNana acchinnaccheda nayanA mate A pramANe che. jemake - dharma sarvathI utkRSTa maMgala che. prazna thAya che ke te kevA prakArano dharma che ke je sarvotkRSTa che? uttara - mafkSA saMbo to . A rIte banne pada sApekSa siddha thaI jAya. * sUtra-150/11 thI 153 :[15/11) pana :- pUrvagata-daiSTivAdanA keTalA prakAra che? uttara : pUrvagata-daiSTivAdanA cauda prakAra che, jemake - (1) utpAdapUrva () agrAyaNIpU4 (3) vIryapavAdapUrva (7) astinAstipatarAdapUrva (5) jJAnApavAdapUrva (6) satyavAdapUrva () AtmapravAda pUrva (8) kamapavAdapUrva (6) pratyAkhyAnapUrva (10) vidhAnapavAdapUrva (11) avadhyapUva (12) prANAyupUrva (13) kriyA vizALapUrva (14) lokabiMdusArapUrva (1) utpAdapUrvamAM dasa vastu ane cAra cUlikA vadhu che. (2) AgANIyapUrvamAM cauda vastu ane bAra cUlikA vadhu che. (3) vIIpavAdapUrvamAM ATha vastu ane ATha cUlikA vastu che. (4) astinAstipavAdapUrvamAM aDhAra vastu ane dasa cUlikA vastu che. (5) jJAnapravAdapUrvamAM bAra vastu che. (6) satyAvAdapUrvamAM be vastu che. () AtmapravAdapUrvamAM soLa vastu che. (8) karmapravAdapUrvamAM traNa vastu kahela che. (9) pratyAkhyAnapUrvamAM vIsa vastu che. (10) vidhAnuvAdapUrvamAM paMdara vastu kahela che. (11) avaMdhyapUrvamAM bAra vastu batAvI che. (12) prANAyupUrvamAM tera vastu che. (13) kriyAvizALapUrvamAM trIsa vajI kahela che. (14) lokabiMdusArapUrvamAM paccIsa vastu che. 151 thI 15] [saMgrahaNI gAthAno bhAvArtha A prakAre che-pahelAmAM 10, bIjAmAM 14, trIjAmAM 8, cothAmAM 18, pAMcamAmAM 12, chaThThAmAM 2, sAtamAmAM 16, AThamAmAM 30, navamAmAM 20, dasamAmAM 15, agiyAramAmAM 12, bAramAmAM 13, teramAmAM 30 ane caudamAmAM 5 vastu che. AdinA cAra pUrvamAM kamathI - prathamamAM 4, bIjAmAM 12, bIjAmAM 8 ane cothA pUrvamAM 10 cUlikAo che. zeSa pUvamAM cUlikAo nathI. A pramANe A pUrvagata daiSTivAda aMgadyutanuM varNana che. * sUtra-154 - [154/1] prazna - Anuyoga keTalA prakArano che ? 212 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana uttara :- anuyoga be prakArano che, jemake - (1) mUlAthamAnuyoga ane gaMDikAnuyoga. prazna :- mUlAthamAnuyogamAM konuM varNana che ? uttara :- mUlapathamAnuyogamAM arihaMta bhagavaMtanA pUrvabhavonuM varNana che. temanuM devalokamAM javuM, devalokanuM AyuSya, devalokathI cyavIne tIrthakya rUpe janma, devAdikRta janmAbhiSeka, rAjyAbhiSeka, pradhAna rAjyalakSmI, padyA (munidI), tyArabAda ghora tapazcaryA, kevaLajJAnanI utpatti, tIthanI pravRtti karavI,. ziSya samudAya, gaNa, gaNadhara, AyajIo, pravartinIo, caturvidha saMghanI pamiANa saMkhyA, jina-sAmAnya kevaLI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI temaja samyagRjJAnI, vAdI, anuttaragati ane uttaravaikriyadhArI muni, jeTalA muni siddha thayA hoya, mokSa mArga jeNe batAvyo, jeTalA samaya sudhI pAdapopagamana saMthAro karyo hoya, je sthAna para jeTalA bhakatonuM chedana karI karmono aMta karyo hoya, AjJAAna aMdhakAranA pravAhathI mukta thaIne je mahAmunie mokSanA sukhane prApta karyuM hoya ItyAdi. ane e sivAya anya bhAvo paNa mUlapathamAnuyogamAM pratipAdita karela che. A pramANe mUlApathamAnuyoganuM varNana che. 154/ra prazna :- caMDikAnuyoga kone kahevAya? uttara gaMDikAnuyogamAM kulakarNADikA, tIrthakarasaMDikA, cakArtimaMDikA, dazAmaMDikA, baladevacaMDikA, vAsudevacaMDikA, gaNadharmoDiA, bhadrabAhugaMDikA, tapakarmacaMDikA tapakarmacaMDikA, harivaMzagaMDikA, utsarpiNIgaDikA, avasarpiNIgaDikA, citrAMtaaMDikA, deva, manuSya, tiryaMca ane narakagatimAM gamana ane vividha prakAranA saMsAramAM paryaTana ItyAdi graMDikAo kahI che. A rIte prajJApana karela che. A prakAre gaMDikA anuyoganuM varNana che. * vivecana-154/1,2 : ukta sUtramAM anuyoganuM varNana karela che. anuyogano artha che - sUrane anukULa ke anurUpa artha karavo. paraMtu ahIM teno artha che - koIpaNa viSayanuM vistRta sarvatomukhI pratipAdana karanAra prakaraNa. vistRta varNana rUpa anuyoganA ahIM be vibhAga karyA che - mUlapathamAnuyoga ane gaMDikAnuyoga. mUlAyamAnuyogamAM tIrthakaronA viSe vistRta rUpe nirUpaNa karela che. samyaktva prAptithI laIne tIrthaMkarapadanI prApti sudhInA temanA bhavonuM ane jIvanacaryAnuM varNana karela che, je sUtrapAThathI paNa spaSTa thAya che. fthAnuna :- 'gaMDikA'no artha che vibhAjana, vibhAga ane 'anuyoga'no artha ahIM vistAra che. tethI caMDikAnuyogano artha thayo ka viSayonA vibhAjana sAthe vistRta varNana jemA hoya te gaMDikAnuyoga kahevAya che. - A vibhAgamAM vividha viSayonuM khUba ja vistAracI varNana hoya che. jenA ghaNAM nAma sUbamAM Apela che. aMtamAM zvamADyA zabdathI bIjA paNa ghaNA viSayono saMketa
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU-154 213 karela che. tAtparya e thayuM ke viSayabaddha vistRta varNana A anuyogamAM hoya che. artha: tAtparya e che ke tIrthakaranA aMtarAlamAM thanArA rAjAonA pUrvabhavomAM deva, manuSya, tiryaMca ane naraka, e cAre ya gatinA caDhi temaja tene nirvANapadanI prApti sudhInA jIvanavRttAMtanuM varNana citrAMtamaMDikAmAM hoya che. gaMDikA zabdano prayoga zeraDInA khaMDo ke vibhAgo mATe thAya che. temaja ahIM viSayonuM vibhAjana mATe gaMDikA zabdano prayoga karela che. A rIte anuyoga zabdano artha ahIM vistAra che, caMDikAno artha viSaya vibhAjana ane mULano artha zAsananA mULa zAsanapati tIrthakara arihaMta prabhu. mULaprathamAnuyogamAM tIrthakara saMbaMdhI saMpUrNa varNana hoya che. jyAre tIrthaMkara caMDikAmAM tIrthakaranA potAnA jIvana saMbaMdhI ja varNana hoya che arthAt tenA gaNadhara ke labdhidhArI Adi saMpadA saMbaMdhI vistRta varNana bIjI caMDikAmAM hoya che. * sUtra-154/3 :prazna :- cUlikA zuM che? uttara : AdinA cAra pUrvamAM cUlikAo che. zeSa pUvamAM cUlikAo nathI. A cUlikArUpa daSTivAdanuM varNana che. * vivecana-154/3 : cUliyA :- (1) koI paNa vastunA aMtamAM ke uparI zikharamAM rahevAvALI vastu cUlikA kahevAya che. (2) avaziSTa ane upayogI viSayane kahenArA prakaraNane cUlikA kahevAya che. (3) mULa viSaya vibhAganA pariziSTa vibhAgane cUlikA kahevayA che. (4) viSayanA aMtamAM AvanArA viziSTa prakaraNane cUlikA kahevAya che. (5) pUrva vibhAgamAM anukata viSayane cUlikAmAM kahevAmAM Ave che jemake - uDDiyA) + parikamma-suttapuvvaaNuoge na bhaNiyaM taM cUlAsu bhaNiyaM ti / - cUrNi. cUlikA AdhunikakALamAM pracalita pariziSTa samAna hoya che. emAM ukAanukta viSayono saMgraha che. AdinA cAra pUrvomAM cUlikAono ullekha che. zeSamAM nathI. cUlikAo te te pUrvonuM aMga che. cUlikAomAM kramazaH 4, 12, 8, 10 A rIte 34 vastuo che. jema merU parvata cUlikAthI zobhAyamAna che tema zrata paNa cUlikA prakaraNathI suzobhita che. mATe tenuM varNana badhAthI pAchaLa karyuM che. * sUtra-154/4 : dRSTivAda sUTamAM parimita vAcanA, saMkhyAta anuyogadvAra, saMta alApaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta niyukitao ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. AMganI apekSAe daSTivAda e bAbuM aMga che. teno eka zrutaskaMdha che ane temAM cauda pUrva che. saMkhyAta vastu-adhyayana vizeSa, saMkhyAta cUlikA vastu, saMkhyAta prAbhRta, saMkhyAta prAbhRtapAbhUta, saMkhyAta prAbhRtikAo, saMkhyAta 214 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana pAzrutikApAzrutikAo, te parimANamAM saMkhyAta pada sahastra che. temAM akSara saMkhyAta ane anaMta gama-artha che, anaMta paryava parimita masa ane anaMta sthAvara che. zAzcata aarad nibaddha, nikAcita jinapaNita bhAve temAM sAmAnya rUpe kathana, prajJApana, parUpaNa, darzana, nidarzana ane upadanathI spaSTatA kahela che. daSTivAdano adhyetA tadrupa thaI jAya che. bhAvono yathArtha jJAtA ane vijJAtA banI jAya che. athavA daSTivAdanuM A svarUpa che, A prakAre vikhyAta ane vijJAna che tathA temAM A rIte caraNa karaNanI prarUpaNA karavAmAM AvI che. A daiSTivAda rAMga sUtranuM varNana che. * vivecana-1544 - A dRSTivAda aMgamAM paNa anya aMganI jema parimita vAcanAo ane saMkhyAta anuyogadvAra che. paraMtu AmAM vastu prAkRta, prAkRtapAmRta ane prAkRtikAo Adi vibhAga vizeSa che. pUrvemAM je moTA moTA adhikAra che tene vastu kahevAya che, tenAthI nAnA prakaraNane prAkRta athavA prAkRta-prAkRta kahevAya ane tenAthI paNa nAnA prakaraNane prAkRtikA kahevAya che. A aMga dareka aMgathI adhika vizALa che. to paNa tenA akSaronI saMkhyA saMkhyAta ja che paraMtu te saMkhyA bahu vizALa che. pUrvamAM je viSayanuM nirUpaNa karela hoya tene amuka gAthAomAM saMkalita karanArI gAthAone saMgrahaNI gAthAo kahevAya che. * sUtra-155,156 - [15] A dvAdazAMga gaNipiTakamAM anaMta jIvAdibhAva, anaMta abhAva, anaMta hetu, anaMta ahetu anaMta kAraNa, anaMta akAraNa, anaMta jIva, anaMta ajIva, anaMta bhavasiddhika, anaMta bhavasiddhika, anaMta siddha, anaMta asiddhanuM kathana karela che.. [156] bhAva ane abhAva, hetu ane ahetu, kAraNa ane kAraNa, jIva ane ajIva, bhavya ane abhivya, siddha ane siddha. e rIte saMgrahaNI gAthArUpe ukta viSayonuM saMkSepamAM punarkathana karela che. * vivecana-155,156 - prastuta sUtramAM bAra aMga rU5 gaNipiTakamAM anaMta sadbhAvonuM ane enA pratipakSI anaMta abhAvarUpa padArthonuM varNana karela che. dareka padArtha potAnA svarUpe sarUpa hoya che ane padravyanI apekSAe asarUpa che. jemake - jIvamAM jIvavano abhAva ane ajIvamAM jIvavano abhAva. hetu ahetu : - hetu anaMta che ane ahetu paNa anaMta che. Icchita arthanI jijJAsAmAM je sAdhana hoya tene hetu kahevAya ane anya hetu kahevAya che. kAraNa akAraNa - ghaTa ane paTa svaguNanI apekSAe kAraNa che ane paguNanI apekSAe akAraNa che. jemake - ghaDAnuM upAdAna kAraNa mATIno piMDa che.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUjha-155,156 215 bIjA paNa nimita hoya che. jemake - daMDa, caka, cIvara temaja kuMbhAra Adi. evI ja rIte paTanuM upAdAna kAraNa taMtu, tANAvANA nahI Adi temaja vaNakara vagere nimitta kAraNo hoya che. tenA sivAya bIjA sAdhana akAraNa hoya che. jemake - ghaTa nija gaNonI apekSAe kAraNa ane paTanA guNonI apekSAe akAraNa ane paTa potAnA nirguNonI apekSAe kAraNa ane ghaTanA guNonI apekSAe akAraNa hoya che. sArAMza e che ke dvAdazAMga gaNipiTakamAM pUrvokta A darekanuM vistRta varNana hoya che. * sUtra-15/1 - AvA A dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI bhUtakALamAM anaMta jIvoe virAdhanA karIne cAra gatirUpa saMsAra kaMtAramAM bhramaNa karyuM. Ava A dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu ajJAnI vartamAnakALamAM parimita jIvo virAdhanA karIne cAra gatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. AvA dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI AgAmI kALamAM anaMta jIvo virAdhanA karIne catutirUpa saMsAra katAramAM paribhramaNa karaze. * vivecana-15/1 - A sUtramAM vItarAga upadiSTa zAstra AjJAnuM ullaMghana karavAnuM phaLa batAvyuM che. je jIvoe arthAtu manuSyoe dvAdazAMga gaNipiTakanI virAdhanA karI hatI, kare che ane bhaviSyamAM karaze teo caturgatirUpa saMsAra kAnanamAM atItakALamAM bhaTakyAM, vartamAnamAM vividha prakAranA saMkaTothI grasta che ane anAgata kALamAM bhava-bhramaNa karaze. mATe " TNa virAjitA'' sUtramAM A pada ApyuM che. zAstramAM saMsArI jIvonA hitArthe je kaMI kathana karAya che te ja AjJA kahevAya che, mATe dvAdazAMga gaNipiTaka ja AjJA che. AjJAnA traNa prakAra che, jemake - (1) sUjha AjJA (2) artha AjJA (3) ubhaya AjJA. (1) je ajJAna tathA asatya haThathI anyathA sUtra bhaNe arthAt sUtrano ulaTo artha lokone samajAve tene sUga AjJA virAdhaka kahevAya, jemake jamAlikumAra, (2) durAgrahanA kAraNe je vyakti dvAdazAMganI anyathA prarUpaNA kare ati abhinivezane vaza thaIne sUjha virUddha prarUpaNA kare tene artha AjJA virAdhaka kahyA che, jemake goThAmAhila Adi. (3) je zraddhAvihIna prANI dvAdazAMganA zabdo ane artha banneno upahAsa kare arthAt sUtranI avajJApUrvaka viparIta kArya kare tene ubhaya AjJA virAdhaka kahevAya che. evA jIvo caturgatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. A rIte utsatra prarUpaNA anaMta saMsArI athavA abhavyajIva ja karI zake che. * sUtra-157/ra :AvA A dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI ArAdhanA 216 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana bhUtakALamAM karIne anaMtajIva saMsArarUpa aTavIno pAra pAmI gayA che. A bAra aMgarUpa gaNipiTakamAM varNavela prabhu AjJAnI vartamAnakALamAM parimita jIva ArAdhanA karIne catutirUpa saMsAra kaMtArane pAra kare che. A dvAdazAMga 5 gaNipiTakamAM vavila prabhu AjJAnI bhaviSyakALamAM ArAdhanA karIne anaMta jIva cAra gatirUpa saMsara katarane pAra karaze. * vivecana-15/2 : prastuta sUramAM AjJApAlananI mahattA batAvela che. jema aTavI vividha prakAranA hiMsaka jetuothI tathA vividha prakAranA upadravothI yukta hoya che, temAM gADha aMdhakAra hoya che, tene pAra karavA mATe teja prakAzarUpI puMjanI ati AvazyakatA rahe che, tema saMsArarUpa aTavI paNa zArIrika, mAnasika duHkho, janma, maraNa ane roga-zokathI paripUrNa che, tene mRta jJAnarUpa prakAza puMja vaDe pAra karI zakAya che. svakalyANa ane pakalyANamAM parama sahAyaka zrutajJAna ja che arthAt svaprakAzaka ane paprakAzaka zrutajJAna ja che. sanmArge cAlavuM ane unmAni choDavo e ja jJAnano mukhya udezya che. jyAM jJAnano prakAza hoya tyAM sagadveSa Adi corono bhaya raheto nathI. sukhapUrvaka jIvana yApana karavuM ane bhaviSyane ujjavaLa banAvavuM e ja zrutajJAnI banavAno sAra che. mATe dvAdazAMga gaNipiTakamAM varNita dareka AjJAonI ArAdhanA karavI joIe ane virAdhanAothI dUra rahevuM joIe. * sutra-15/3 : A dvAdazAMga gaNipiTaka kyAre ya na hatuM ema nahIM athati sadaiva bhUtakALamAM hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyakALamAM raheze. A dvAdazAMga gaNipiTaka merunI jema uva che, jIvAdinI jema niyata che, paMcAstikAyanI jema nitya che. gaMgA siMdhunA pravAhanI jema zAzvata che. gaMgA siMdhunA mULa sotanI jema akSaya che, athavA AkArAnI jema akSaya che. mAnuSottara pavatanI bahAra rahelA samudranI jema avyaya che, jaMbUdvIpanI jema sadAkALa potAnA pramANamAM avasthita che ane nitya che. kyAreya na hatuM ema nahIM, vartamAnamAM nathI ema paNa nahIM ane bhaviSyamAM na raheze ema paNa nahIM. jema paMcAstikAya kayAreya na hatuM ema nahIM, kyAreya nathI ema nahIM. kyAreya nahIM raheze ema paNa nahIM ati bhUtakALamAM hatuM, vamiAnamAM che ane bhaviSyamAM raheze. te ghava che, niyata che, zAzvata che, akSaya che, avyaya che, avasthita ane nitya che. e ja rIte A dvAdazAMga rUpa gaNipiTaka kyAreya na hatuM ema nahIM vartamAnamAM nathI ema nahIM ane bhaviSyamAM nahIM haze evuM nahIM, bhUtakALamAM hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM raheze. e gva che, niyata che, zAzvata che, akSaya che, avyaya che, avasthita che ane nitya che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-153 213 te saMpUrNa zrutajJAna saMkSepamAM cAra prakAre che, jemake - dravyathI, kSetrI, kALathI ane bhAvathI. (1) dravyathI zrutajJAnI-upayoga yukata thaIne sarva dravyone jaNe che ane dekhe che. (kSetrathI zrutajJAnI-upayoga yukta thaIne sarva kSetrane jANe che ane dekhe che. (3) kALathI zrutajJAnI-upayoga sahita sarva kALane jANe che ane dekhe che. (4) bhAvathI zrutajJAnI-upayoga sahita sarva bhAvone gaNe che. ane dekhe che. * vivecana-15/3 A sUtramAM sUtrakAre gaNipiTakane nitya siddha karela che. jevI rIte paMcAstikAyanuM astitva traNe ya kALamAM rahe che e ja rIte dvAdazAMga gaNipiTakanuM astitva paNa sadA sthAyI rahe che, eTalA mATe sUgakartAe dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya e padono prayoga karela che. paMcAstikAya ane dvAdazAMga gaNipiTakanI tulanA A sAta pado vaDe karela che, jemake - paMcAstikAya dravyArthika nayanI apekSAe nitya che. e ja rIte gaNipiTaka paNa nitya che, vizeSarUpe ene nIce pramANe jANo. (1) dhuva - jema meru parvata sadAkALa dhuva ane acala che, e ja rIte gaNipiTaka paNa dhruva che. (2) niyata :- sadA sarvadA jIvAdi navatatvanA pratipAdaka hovAthI gaNipiTaka niyata che. (3) zAzvata = paMcAstikAyanuM varNana sadAkALathI cAlI rahyuM che mATe gaNipiTaka zAzvata che. (4) akSaya :- jevI rIte gaMgA Adi mahAnadIo niraMtara pravAhita hovA chatAM teno mULa sota akSaya che e ja rIte jijJAsu ziSyo upara dvAdazAMga zrutajJAna gaMgAno pravAha vAyanA rUpe niraMtara pravAhita hovA chatAM kyAreya teno kSaya thato nathI, mATe akSaya che. (5) avyaya :- mAnuSottara parvatanI bahAra jeTalA paNa samudra che e badhA avyaya che e ja rIte gaNipiTaka paNa avyaya che. (6) avasthita :- jema jaMbUdvIpa Adi mahAdvIpa potAnA pramANamAM avasthita che ema ja bAra aMgasUtra paNa avasthita che. () nitya :- jevI rIte AkAzAdi dravya nitya che e ja rIte dvAdazAMga gaNipiTaka paNa nitya che. zrutajJAna abhyAsa ane kSayopazamathI prApta thAya che athavA kyAreka kevaLa kSayopazamathI prApta thAya che. lokamAM A zrutajJAna jJAnabhAvanI dRSTie zAzvata che ja. kyAreka sAdhakane potAnA kSAyopazamathI avadhijJAnanI jema prApta thayA che ane kyAreka adhyayana zIkhavAthI athavA svAdhyAyathI paNa prApta thAya che. A pramANe lokamAM A dvAdazAMgI jJAna sva svarUpamAM hoya che mATe zAzvata kahela che. 218 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana A dareka pado dravyArthika nayanI apekSAe dvAdazAMga gaNipiTaka ane paMcAstikAya viSe kahela che. paryAyArthika nayanI apekSAe gaNipiTakanuM varNana sAdisAMta vagere vikalpo zrutamAM ja batAvI dIdhA che. A kathanathI Izvara katRtvavAdano paNa niSedha thaI jAya che. saMkSipta rUpe zrutajJAnano viSaya keTalo che, eno paNa ullekha sUtrakAre svayaM karyo che, jemake - dravyatI:- zrutajJAnI sarvadravya upayogapUrvaka jANe ane dekhe che. ahIM zaMkA utpanna thAya che ke zrutajJAnI sarva dravyane kevI rIte dekhI zake ? samAdhAna A pramANe che - A upamAvAcI zabda che. jema koI jJAnIe mera Adi padArthonuM bahu suMdara DhaMgathI nirUpaNa karyuM hoya ane teNe pratyakSa karIne dekhADI paNa dIdhuM hoya. e ja rIte viziSTa zrutajJAnI upayogapUrvaka sarva dravyone, sarva kSetrane, sarvakALane ane sarva bhAvone jANe ane dekhe che. A saMbaMdhe TIkAkAre paNa ullekha karyo che, anya tu - pati tti paddhati arthAta koI paraMparAe nAIrg pIsarU evo pATha che, jeno artha - zrutajJAnI jANe paraMtu dekhatA nathI, e pATha paNa sAco hoI zake. ahIM eka vAta vizeSa dhyAnamAM rAkhavAnI che ke sarva dravyo Adine jANanArA ochAmAM ochA dazapUrvonuM saMpUrNa zrutajJAna athavA tenAthI adhika jJAnane dhAraNa karanArA hoya che. te jANI paNa zake ane joI paNa zake che. tAtparya e che ke ahIM zrutajJAnanA utkRSTa viSayanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. * sUga-158 thI 163 - [118] (1) akSara ane nakSara (2) saMjJI ane asaMjJI (3) samyapha ane asamyapha (4) sAdi ane anAdi (5) saparyAsita ane paryAsita (6) gamika ane agamika (5) aMgAviSTa ane anaMgapAviSTa. pratipakSa sAthe A sAteyanA kula cauda bheda che. [159] buddhinA ATha guNo vaDe jeNe Agama zAstranuM adhyayana temaja zutajJAnano lAbha sArI rIte meLavyo hoya tene dhIra gaMbhIra temaja zAstavizArada kahevAya che. [16] te ATha guNa A pramANe che - (1) vinayayukata ziSya gurunA sAnnidhyamAM rahI zrutajJAnanuM adhyayana kare. (2) jyAre zaMkA utpanna thAya tyAre vinama banIne gurune prazna pUche. (3) guru dvArA kahevAmAM AvatAM samAdhAnane samyapha prakAre sAMbhaLe. (4) sAMbhaLyA bAda tenA ja abhipAyane grahaNa kare. (5) grahaNa karyA pachI pUvapara avirodhI paliocana kare che. (6) tyArabAda A ema ja che jema gurujI kahe che, ema svIkAra kare. (3) tyArabAda nizcita ane hadayamAM samyakrape dhAraNa kare. (8) pachI gurunA kahevA mujaba pratipAdana kare ane tenA anusAra AcaraNa kare. A buddhinI vRddhinA ATha guNo che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-158 thI 13 219 [161] (1) ziSya mauna rahIne sAMbhaLe (2) pachI huMkAra "jI hAM" ema) kahe. (3) tyArabAda "A ema ja che jema gurudeve kahyuM che" vAtane zraddhApUrvaka svIkAre. (4) tyArabAda kadAca zaMkA hoya to gurudevane pUche ke - 'Ano artha zuM che ? (5) pachI mImAMsA re athati vicAra kare. (6) tyAre uttarottara guNa prasaMga vaDe ziSya pAragAmI banI jAya che. (3) tyArabAda te ciMtana-manana vaDe guru jema kahe tema bhASaNa ane zAstranI prarUpaNA kare. A zAstra sAMbhaLavAnI uttama vidhi che. [16] AcAyAdi vaDe prathama vAcanAmAM ziSyane sukha ane kahevAya che, bIjIvAramAM sUtrasparzika niyuktinuM kathana karAya che, bIjIvAranI vAcanAmAM prazna-samAdhAna sAthe vistArathI saMpUrNa vyAkhyA samAvavAmAM Ave che. A pramANe anuyoganI eTale ke ziSyane zAstrArtha bhaNAvavAnI vidhi hoya che.. tAtparya e che ke A prakAre yogya ziSyone traNa vAmAM dareka sukhanI saMpUrNa artha paramArtha sahita vAcanA karAvavAnI pharaja tenA guru, vaDIla ke AcAryaupAdhyAyanI hoya che. [16] A pramANe aMgapaviSTa ane AMgabAhya kRtanuM varNana pUrNa thayuM. tenI sAthe A zrutajJAnano viSaya paNa pUrNa thayo. tenA pUrNa thatAM A parokta jJAnanuM varNana pUrNa thayuM. pramANe zrI naMdI sUga paNa paripUrNa thayuM. * vivecana-158 thI 163 : A gAthAomAM prathama gAthAmAM zrutajJAnano upasaMhAra karyo che, pachI traNa gAthAomAM zraddhA, zravaNa, manananI zikSA ApavAmAM AvI che ane pAMcamI gAthAmAM vAyanA devAnI vidhi batAvI che. aMtamAM zrutajJAna sAthe naMdI sUga pUrNa thavAnI sUcanA che te narI zabdo vaDe karI che. sAmAnya rIte zrutanA mULa bheda cauda che, pachI bhale te zruta samyak jJAnarUpa hoya athavA ajJAnarUpa (mithyAjJAna) hoya. A zruta ekendriyathI laIne paMcendriya chavAstha sudhInA dareka jIvomAM maLe che. zrutajJAna kone kahevAya ? :- AcArya athavA guru zrutajJAna Ape tyAre teoe paNa dhyAna rAkhavAnuM ke ziSya supAtra che ke kupaga. supAtra ziSya potAnA guru pAsethI jJAna prApta karIne sva-para kalyANanA kAryamAM joDAI jAya che. te ja zAmajJAnanA sAcA adhikArI hoya che. paraMtu kupAtra athavA kuziSya te jJAnano durupayoga karIne pravacana athavA jJAnanI avahelanA kare che. jema sarpa dUdha pIne tene jhera rUpe pariNata karI de che ema avinIta, rasalolupI, zraddhAvihIna ane ayogya ziya zrutajJAnano pariNamana ulaTI rIte kare che, mATe te zrutano anadhikArI hoya che. evA ziSyone zikSA saMskAra vaDe zrutanA adhikArI banAvavAno prayatna karAya che. paraMtu je ziSya haThAgrahI svacchaMdI ane guru pratye masara bhAva ke dveSa bhAva rAkhanArA hoya che te zrutajJAnanA sarvathA anadhikArI hoya che. 220 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana buddhi cetanAnI oLakhANa che. bIjA zabdomAM kahIe to svataH cetanArUpa che. te sadA koIne koI guNa athavA avaguNane dhAraNa karyA kare che. spaSTa che ke - jenI buddhi guNagrAhI che te ja zrutajJAnanA adhikArI banI zake che. pUrvadhara ane dhIra puruSonuM kathana che ke- padArthonuM cayAtacya svarUpa batAvanAra ane yathArtha zikSA denAra zAstronuM jJAna mumukSu athavA jijJAsuone tyAre ja thaI zake che ke jyAre buddhinA ATha guNo sahita vidhipUrvaka tenuM adhyayana kare. gAthAmAM Agama ane zAyA e banneno eka padamAM ullekha karyo che. ahIM e jANavuM Avazyaka che ke - je Agama che te nizcayathI zAstra paNa che paraMtu je zAyA che te Agama na paNa hoya, jemake - arthazAstra, kokazAstra Adine zAstra kahevAya paraMtu tene Agama nA kahevAya. dhIra puruSo tene kahevAya ke jeo vratonuM niraticAra pAlana karatAM thakAM upasargo-parISahothI kyAreya vicalita thAya nahIM. buddhinA guNa - buddhinA ATha guNothI yukta vyakti ja zrutajJAnanA adhikArI banI zake che. zrutajJAna AtmAnuM evuM anupama dhana che, jenA sahayogathI te saMsAramAM rahevA chatAM zAzvata sukhane prApta karI zake che ane tenA abhAvamAM AtmA cAra gatimAM paribhramaNa karatAM karatAM janma-maraNa Adi aneka prakAranA du:kho bhogave che. mATe pratyeka mumukSue buddhinA ATha guNo grahaNa karIne samyaka kRtanA adhikArI banavuM joIe. te guNa nIce pramANe che. (1) sumUlag :- zukRpAno artha che - sAMbhaLavAnI IchA athavA jijJAsA. ziSya athavA sAdhaka sarva prathama vinayapUrvaka potAnA gurunA caraNomAM vaMdanA karIne teozrInA mukhAraviMdathI kalyANakArI sUtra ane artha sAMbhaLavAnI jijJAsA vyakata kare. tenA sAnnidhyamAM zAstrArtha prApta kare. (2) kapucha - sUtra ane artha sAMbhaLIne kadAci koI zaMkA utpanna thAya to vinayapUrvaka madhura vacanothI gurunA citane prasanna karIne, gautama svAmInI jema prazna pUchIne potAnI zaMkAnuM nirAkaraNa kare, zraddhApUrvaka praznonA javAba prApta karavAthI tarkazakti prApta thAya che ane jJAna nirmaLa bane che. (3) sugi :- prazna pUchavAthI gurujano je uttara Ape tene dhyAnapUrvaka sAMbhaLe. jyAM sudhI samAdhAna na thAya tyAM sudhI vinaya sahita guru pAsethI samAdhAna prApta kare. teozrInI vAta dhyAna daIne sAMbhaLe paraMtu vivAdamAM paDIne gurunA manane duHkhita na kare. (4) frugg :- sUtra ane arthane temaja gurudeve karela samAdhAnane hadayamAM dhAraNa karIne rAkhe. jo ema na kare to sAMbhaLeluM jJAna vismRta thaI jAya che. (5) gg :- hRdayaMgama karelA jJAna para vAraMvAra ciMtana-manana karavAthI, jJAna e manano viSaya banI zake che. dhAraNAne dRDhatama banAvavA mATe pAyalocanA Avazyaka che. (6) upoda :- prApta karelA jJAna para ciMtana-manana karIne tavono nirNaya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra-158 thI 13 226 222 "naMdI" cUlikAsUtra - sAnuvAda vivecana tyArabAda te AgamanA zabdonI niyukti dekhADe, bIjIvAra pharI e ja sUtranI vRtibhAga, utsarNa-apavAda ane nizcaya-vyavahAra e darekanA Azaya naya, niphopa, pramANa ane anuyogadvAra Adi vidhi vaDe vyAkhyA sahita teno abhyAsa karAve. A rIte dareka sUtrono abhyAsa karAvavAthI gurudeva ziSyane zrutamAM pAraMgata banAvI zake che. A pramANe naMdI sUtramAM samasta jJAnanuM varNana che. jJAna mATe vinaya-bhakitanI AvazyakatA hoya che. tethI A sUtranA prAraMbhamAM stuti prakaraNa che. tenA pachI pAMca jJAnanA prakaraNa pahelA zAstrazravaNanA adhikArInuM kathana che ane pAMca jJAnanA saMpUrNa varNana pachI paNa A aMtima sUtramAM gAthAonA mAdhyamathI zrutajJAnanA adhikArInuM kathana karavAmAM AvyuM che. jenI sAthe guru ke vAyanAdAtA mATe paNa khAsa sucanA karavAmAM AvyuM che ke teo yogya ziSyane kramathI vidhipUrvaka dareka zAstranI vAcanA pahelA TUMkamAM ane pachI vistArathI paripUrNa karAvavI joIe. tethI teo pote yogya zAstrajJAnathI paripUrNa ziSyo vaDe saMpanna thaI jAya ane jinazAsananI paNa mahAna prabhAvanA thAya. A rIte A naMdI sUga ziSyo mATe, guru mATe ane jinazAsana mATe ghaNuM ja AnaMdakArI ane kalyANakArI temaja maMgalakArI che. kemake emAM AtmAnA niguNa svarUpa jJAnanuM ja badhuM varNana che. mATe dareka kalyANanA Icchaka sAdhakane A sUtranuM adhyayana ane samAcaraNa karavuM joIe. karI zraddhA sAthe jJAnane dRDha kare. (9) - nirNaya karelA sArarUpa nirmaLa jJAnane dhAraNa karIne rAkhe che. (8) vA vA maH :- jJAnanA divya prakAzathI ja zrutajJAnI cAritranI samyaka ArAdhanA karI zake che. zrutajJAnanI aMtima saphaLatA e ja che ke sanmArga para cAlIne yAtrinI samyak ArAdhanA karatAM karmo para vijaya meLavavo. buddhinA e dareka guNa kriyArUpa che, kemake guNa kriyA dvArA ja vyakta thAya che evuM A gAyAmAM jANavA maLe che. zravaNavidhinA prakAra :- ziSya athavA jijJAsu jyAre aMjalibaddha thaIne vinayapUrvaka gurunI samakSa mUtra ane artha sAMbhaLavA mATe bese tyAre kevI rIte sAMbhaLavuM joIe ? sUtrakAre e vidhino paNa gAyAmAM ullekha karyo che, kemake vidhipUrvaka sAMbhaLe nahi to jJAnanI prApti thatI nathI ane sAMbhaLeluM vyartha cAlyuM jAya che. zravaNavidhi A pramANe che - (1) jUnaM :- gurudeva athavA AcArya bhagavaMta jayAre stra ane artha saMbhaLAvatI hoya tyAre prathama zravaNanA samaye ziNe mauna dhAraNa karI gurunA vAkyane yita daIne sAMbhaLavuM joIe. A zravaNano prathama guNa che. (2) vAra:- zravaNa karatA samaye jyAM Avazyaka hoya tyAM ziSya vaccevacce prasannatApUrvaka "huMkAra" kaqo joIe. A zravaNanI bIjo guNa che. (3) thAvAra :- sUtra ane artha guru pAsethI sAMbhaLatI vakhate kahevuM joIe - 'gurudeva ! Ape je kaMI kahyuM che te satya che 'athavA 'tahati' zabdano prayoga karavo joIe. A zravaNano trIjo guNa che. (4) ghaDapucha$ :- jyAM kyAMya sUtra ane artha na samajAya athavA sAMbhaLavAnuM rahI jAya to vacce-vacce AvazyakatA pramANe pUchI levuM joIe paNa nirghaka tarkavitarka karavo nahIM. A zravaNano cotho guNa che. (5) thaHT :- zravaNa samaye ziSya mATe Avazyaka che ke gurudevanA vacanano Azaya samajIne tenA vacano para dhyAna daIne vicAraNA kare. A zravaNano pAMcamo guNa che. (6) jApArAyaof :- zravaNa samaye ziSya sAMbhaLelA zrutane prasaMgAnusAra UMDANathI pArAyaNa kare to te ziSya pAragAmI banI jAya che, temaja tene uttarottara guNonI prApti thAya che. A zravaNano chaThTho guNa che. () frTTa - parama niSThA, AsthAthI zruta ane tenA tAtparyArthine dhAraNa karatAM nihitArtha thaI jAya ane zrutaparAyaNa banIne gurunI jema saiddhAMtika viSayanuM pratipAdana karavAmAM samartha banI jAya che. mATe pratyeka jijJAsuoe Agama-zAstranuM adhyayana vidhipUrvaka ja karavuM joIe. sUArya vAcanA vidhi :- AcArya, upAdhyAya ke bahuzruta gurunA mATe paNa Avazyaka che ke - te ziSyane sarva prathama sUtrano zuddha uccAra ane artha zikhaDAve. muni dIparatnasAgare karela che naMdI-cUlikAsUranuM sAnuvAda vivecana pUrNa
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa (pariziSTa-1-anujJA naMdi ) "naMdI" cUlikAsUtra * sAnuvAda vivecana | [2-4] RSabha sena evA AdikaranA ziSya anujJA saMbaMdhi vAta karI tenA anujJA urImANI, namaNI---vagere vIsa nAmo che. ((r) pariziSTha-1mga naMdi ) noMdha - A svarUpa anuyogadvAranI gurjarachAyAmAM suMdara rIte ame batAvela che tethI ahIM teno saMkSepa karyo che. juo anuyogadAnA AraMbhe. (1) te anujJA zuM che? anujJA cha prakAre - nAma, sthApanA, dravya, homa, kALa, bhAva, te nAmanujJA zuM che ? jenuM jIva ke ajIva, jIvo ke jIvo, tadubhaya ke tadubhayo anujJA nAma karAyuM te nAmAnujJA. te sthApanA anujJA zuM che ? je koI kATha, patthara, lepa, citra, graMthima, veSTima, parima, saMghAtima evA eka ke aneka hA, varATaka, mAM sadabhAva sthApanA ke asadubhAva sthApanA karIne anujJA sthapAya te sthApanA te sthApanA anujJA che. nAma ane sthApavAmAM vizeSatA zuM ? nAma cAvakasita che, sthApanA Ivara kAlika ke cAvakAzita baMne hoya. te dravyAnuDo zuM che ? dravyAnujJA AgamacI ane no AgamathI che, te AgamathI drAkuDA zuM che ? jenuM anujJA e pada zikSA-sthi-jIta-mita-parijitanAmasama-ghoSasama-ahinAAra-anapAra-vyAdhi akSa-akhalita-amilitaavarayAmilita-pratipUrNa-pratipUrNaghoSa-kaMThoTha-vipamukta-guvAcanapAta-te vAyanA, pRcchanA, parAvartana, makathA, anuprekSA thakI anupayoga dravya ema karIne temanI eke anupadezela AgamathI eka dravyAnujJA e rIte. be, traNa, ema jeTalI anupadezAya teTalI dravyAnuDA e ja rIte vyavahAra ke saMgrahanayathI eka ke aneka anupadeza che AgamathI eka dravyAnujJA keTalAMka IcchatA nathI traNe zabda nayothI jANe. anupadeza avastu kema jANe-anupadezathI na thAya. te AgamathI dravyAnujJA. no AgamacI dravyAnujJA traNa prakAre te jJazarIra, bhavyazarIra, ubhayacI vyatikita. te zarIra dravyAnujJA zuM che ? padamAM rahela avikAne je zarIrathI thatu jJAna vastune koIpaNa sthitimAM jANe che. te bhavya zarIra dravyAnujJA zuM che ? jemake kone khabara A maghakuMbha haze ke ghIno kuMbha haze ? te bhavya zarIra dravyAnuiA. ubhaya vyatiktidravyAnujJA zuM che? te traNa prakAre laukika-kupavaNiyA, lokotara, te laukika dravyAnujJA zuM che? traNa prakAre sacita-ayita-mizra te ayita dravyAjJA eTale , yuvarAja Adi nAmo. je hAthI vagerenI anujJAo te acita dravyAnujJA zuM che ? rAjA, yuvarAja vagere Asana, chatrAdi Ape. mizradravyAnujJA zuM che ? te rAjA, yuvarAja Adi aMbADIvALo hAthI ke cAmara sahita ghoDo vagerenI anujJA Ape. eja rIte kupAvayanika dravyAnujJA paNa traNa prakAre sacita, sayita, mizra ane lokottara dravyAnujJA paNa sacita Adi traNa bhede jANavI. te phogAnujJA zuM che ? kSetranI anujJA Ape che. kAla anujJA zuM che ? kALathI anujJA Ape che. bhAvAnujJA zuM che ? bhAvAnujJA traNa prakAre laukika, kupAvaNiyA, lokotara, pahelI bemAM krodhAdibhAva viSayaka anujJA Ave ane lokotaramAM AcArasaMga AdinuM jJAna ApavuM te. jJAna pAMca prakAre che. abhinibodhika, zrata, avadhi, manapadya ane kevaLa. temAM cAra jJAnonI sthApanA karI. teno uddeto, samuddeza, anujJA nathI. zruta jJAnanA usa, samudesa, anujJAno anuyoga pravarte che, jo zrutajJAnanI uddesa Adi che to te aMga praviTano che ke aMga bAhyato che ? baMnenA uddeza Adi che. je aMga bANanA uddeza Adi che to te kAlikanA che ke ukAlikatA ? baMnenA uddeza Adi che. zuM AvazyakanA uddeza Adi che ke Avazyaka vyatirikanA che ? baMnenA uddeza Adi che. AvazyakatA uddeza sAmAyika Adi che enA uddeza samudeza anuphA che Avazyaka vyatiritamAM kAlika ane ukAlika baMnenA uddeza-samudeza ane anujJA che. rAti daveyAliyarI mahApaccakakhANa parvatanA ukAlika sUtro ane uttajhayaNathI teyaginisagANaM patinA kAlika sUtronA uddeza-samuddeza-anujJA pravarte che e ja rIte aMgapaviSTamAM paNa AcArAMgathI daSTivAda sUra parvatanA uddeza-samuddeza ane anujJA pravarte che. kSamAzramaNa (arthAt sAdhu)nA hAthe sUtra-artha-tadubhayanA uddeza-samuza-anujJA huM sAdhu-sAdhvIne karuM chuM. -- x - x -- x -- x -- bhAga-40 pUrNa - x -x -- x -x --
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.