________________ સૂત્ર-૧૫૦ 209 * વિવેચન-૧૫૦/૬ : આ સૂત્રમાં અવગાઢશ્રેણિકા પરિકર્મનું વર્ણન છે. આકાશનું કાર્ય દરેક દ્રવ્યને અવકાશ આપવાનું છે. ધર્માસ્તિકાય, અધમસ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય, કાળ અને પુદ્ગલાસ્તિકાય એ પાંચ દ્રવ્ય આધેય છે. આકાશ તેને પોતાનામાં સ્થાન આપે છે. જે દ્રવ્ય જે આકાશ પ્રદેશમાં અથવા દેશમાં અવગાઢ છે તેનું વિસ્તૃત વર્ણનઅવગાઢશ્રેણિકામાં હશે એવી સંભાવના છે. * સૂઝ-૧૫ols - પ્રશ્ન :- તે ઉપસંપાદન શ્રેણિક પશ્વિમ કેટલા પ્રકારના છે ? ઉત્તર : તે ઉપસંપાદન શ્રેણિકા પરિકર્મ અગિયાર પ્રકારના છે, જેમકે - (1) પૃથગાકાશપદ (ર) કેતુભૂત (3) રાશિબહ૮ (4) એકગુણ (5) દ્વિગુણ (6) ત્રિગુણ () કેતુભૂત (8) પ્રતિગ્રહ (9) સંસારપવિગ્રહ (10) નંદાવત (11) ઉપસંપાદનાવતું. આ પ્રમાણે ઉપસંપાદનગ્રેણિકા પરિકર્મ શુત છે. વિવેચન-૧૫૦/ક : આ સૂત્રમાં ઉપસંપાદનશ્રેણિકા પકિર્મ બતાવેલ છે. “પન્ન” નો અર્થ અંગીકાર કરવો અથવા ગ્રહણ કરવું. દરેક સાધકની જીવન ભૂમિકા એક સરખી હોતી નથી. તેથી દષ્ટિવાદના વેતા સાધકની શક્તિ અનુસાર જીવન ઉપયોગી સાધના બતાવે છે, તેનાથી તેનું કલ્યાણ થઈ શકે છે. * સૂત્ર-૧૫૦૮ :ધન :- વિપજહતશ્રેણિકા પકિમે કેટલા પ્રકારના છે ઉત્તર : * વિપજહdશ્રેણિકા પરિકર્મ 11 પ્રકારના કહ્યા છે. જેમકે - (1) પૃથગાકાશપદ (2) કેતુભૂત (3) રાશિબદ્ધ (4) એકગુણ (5) દ્વિગુણ (6) ત્રિગુણ (0) કેતુભૂત (8) પ્રતિગ્રહ (9) સંસારપતિગ્રહ (10) નંદાવર્ત (11) વિપજહદાવત. આ વિવાહસિકા પરિષ્કર્મ છે. * વિવેચન-૧૫૦/૮ : આ સૂત્રમાં વિપજહબ્રેણિકા પરિકર્મ વિષે ઉલ્લેખ છે. વિશ્વમાં જેટલા હેય. પરિત્યાજ્ય પદાર્થ છે, તેનો એમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. પ્રત્યેક સાધકની જીવન ભૂમિકા ભિન્ન ભિન્ન હોય છે. માટે અવગુણ પણ ભિન્ન ભિન્ન હોય છે. માટે જેની જેવી ભૂમિકા હોય તે પ્રમાણે સાધકે એવા દોષો તેમજ ક્રિયાઓ ત્યાગવા જોઈએ. * સૂત્ર-૧૫૦/૯ :પ્રશ્ન :- સુતાપ્યુતશ્રેણિકા પરિકમે કેટલા પ્રકારના છે? ઉત્તર :- તામૃત શ્રેણિકા પરિકર્મ અગિયાર પ્રકારના છે, જેમકે - (1) પૃથગાકાશપદ (2) કેતુભૂત (1) સશિબદ્ધ 4) ગુણ (5) દ્વિગુણ (6) વિગુણ () કેતુભૂત (8) પ્રતિગ્રહ (9) સંસારપતિગ્રહ (10) નંદાવત (11) સુતાસુતાવતું. આ પ્રમાણે સુતાપ્યુત શ્રેણિક પરિકમનું સ્વરૂપ છે. અગિયાર પરિકમમાંથી પ્રારંભના છ પરિકર્મ ચાર નયોથી આધિત છે. અંતિમ 40/14. 21 નંદી” ચૂલિકાસૂત્ર - સાનુવાદ વિવેચન સાત પશ્વિમ મિરાશિક છે. સુતાપ્યુતશ્રેણિકા પશ્વિમ સંપૂર્ણ થયો. * વિવેચન-૧૫૦/૯ - આ સૂત્રમાં સાતમા પશ્કિર્મ રૂપ અંતિમભેદ વ્યુતાયુતપકિમનું વર્ણન કર્યું છે. જો કે આ પસ્કિમનો વાસ્તવિક વિષય અને તેના અર્થ વિષે નિશ્ચયપૂર્વક કંઈ કહી શકાતું નથી. સમમાં ‘ઇ વF Tઇવાનું પત્ત તૈયારૂ" આ પદ આપેલ છે. તેનો ભાવ એ છે કે આદિના છ પરિકમ ચાર નયની અપેક્ષાએ કહેલ છે. એમાં સ્વસિદ્ધાંતનું વર્ણન કરેલ છે અને સાતમા પસ્કિમમાં બિરાશિકનો ઉલ્લેખ કરેલ છે. અહીં અગિયાર ભેદમાંથી સાતનું કથન છે અને ચારનું કથન નથી તથા શેષ ચાર માટે કોઈ સૂચન નથી તેનું કારણ અજ્ઞાત છે અને સત શબ્દથી સાત સંધ્યાનો અર્થ કરાય તો પાછળના સાત ભેદ ત્રણ નયોની અપેક્ષાએ કહેલ છે એવી કલ્પના પણ કરી શકાય છે. તવ જ્ઞાનીગમ્ય છે. * સૂત્ર-૧૫૦/૧૦ :પન - તે સૂત્ર રૂપ દૈષ્ટિવાદના કેટલા પ્રકાર છે ? ઉત્તર :- સુગરૂમ દષ્ટિવાદના બાવીસ પ્રકાર છે. જેમકે - (1) જુસૂત્ર (2) પરિણતાપરિણત (3) બહુભંગિય (4) વિજયચઢિ (5) અનંતર (6) પરંપર (8) આસાન (8) સંયૂથ () સંભિન્ન (10) યથાવાદ (11) સ્વસ્તિકાવત (૧ર) નંદાવર્ત (13) બહલ (14) પૃષ્ટપૃષ્ટ (15) વાવત (16) એવંત (1) દ્વિકાdd (18) વર્તમાનપદ (19) સમભિરૂઢ (20) સર્વતોભદ્ર (21) પ્રશિષ્ય (22) દુષ્પતિગ્રહ. એ બાવીસ સૂમ છિન્નચ્છેદ નયની અપેક્ષાએ સ્વસમય સુઝ પરિપાટી અથવિ પ્રદર્શનની વકતવ્યતાને જ આશ્રિત છે. આ જ બાવીસ સૂત્ર આજીવિક ગોપાલકના દર્શનની દૃષ્ટિએ અચ્છિન્નચ્છેદ નથી કહેલ છે. એ જ રીતે આ બાવીસ સૂમ મિરાશિક સૂત્ર પરિપાટીથી ત્રણ નયનો સ્વીકાર કરે છે અને એ જ બાવીસ સૂત્ર સ્વસમય સિદ્ધાંતની દષ્ટિએ ચાર નયનો સ્વીકાર કરે છે. આ રીતે પૂવfપર સવ મળીને અદૃયાસી સૂત્ર થઈ જાય છે. આ કથન તીર પઆત્માઓ અને ગણધરદેવોએ કર્યું છે. આ રીતે સૂગરૂપ દષ્ટિવાદનું વર્ણન છે.. * વિવેચન-૧૫૦/૧૦ : આ સૂત્રમાં અયાસી સૂત્રોનું વર્ણન છે. તેની અંદર સર્વદ્રવ્ય, સર્વપર્યાય, સર્વનય અને સર્વમંગ-વિકલા નિયમ આદિ બતાવેલ છે. વૃત્તિકાર અને ચૂર્ણિકાર બન્નેના મતે ઉક્ત સૂત્રમાં બાવીસ સૂત્ર છિન્નચ્છેદ નયના મત પ્રમાણે સ્વસિદ્ધાંતનું પ્રતિપાદન કરનારા છે અને એ જ સૂત્ર અચ્છિન્નચ્છેદ નયની દૃષ્ટિથી અબંધક, ત્રિરાશિક અને નિયતિવાદનું વર્ણન કરે છે. છિન્નચ્છેદ નય કોને કહેવાય? જેમકે - કોઈ પદ અથવા શ્લોક બીજા પદની