Agam Satik Part 40 Nandi Sutra Gujarati Anuwad

SR No.: 009031
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Total Pages: 104
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_nandisutra
File Size: 1 MB

Page 113

સૂત્ર-૧૫૦ 203 * વિવેચન-૧૫૦/૧ - આ સૂત્રમાં દષ્ટિવાદનો અતિ સંક્ષિપ્ત પરિચય આપ્યો છે. દૃષ્ટિવાદ અંગસૂત્ર જૈનાગમોમાં સર્વથી મહાન છે. જો કે વર્તમાન કાળમાં ઉપલબ્ધ નથી. તેનો વિચ્છેદ થયેલ છે. દષ્ટિ શબ્દ અનેકાર્થક છે. નેગશક્તિ, જ્ઞાન, સમજ, અભિમત, નયવિચારસરણિ, દર્શન ઈત્યાદિ અર્થોમાં દૃષ્ટિ શબ્દ પ્રયુક્ત થાય છે. વાદનો અર્થ છે કથન કરવું. વિના જે જે દર્શનો, નયપદ્ધતિઓ અને શ્રુતજ્ઞાન છે તે સર્વનો સમાવેશ દષ્ટિવાદમાં થઈ જાય છે. સંક્ષેપમાં કહી શકાય કે જે શાસ્ત્રમાં દર્શનનું મુખ્યતયા વર્ણન હોય તે દૃષ્ટિવાદ કહેવાય છે. પ્રત્યેક તીર્થંકરના શાસનમાં દૃષ્ટિવાદ સબ કોઈ સમયે વિચ્છેદ પામે છે પરંતુ તે દૃષ્ટિવાદ સૂત્રના આધારે રચાયેલ કાલિક-ઉકાલિક શ્રુતદ્વારા શાસનધુરા ચાલુ રહે છે. કાલિક-ઉકાલિક શ્રુત પણ વિચ્છેદ પામવાથી વર્તમાન ચોવીસીમાં મધ્યના સાત શાસનનો વિચ્છેદ થયેલ અને મહાવીર સ્વામી પ્રરૂપિત દષ્ટિવાદ સૂત્રનો ધીરે-ધીરે વિચ્છેદ થતાં-થતાં સંપૂર્ણપણે નાશ થઈ ગયો. * સૂત્ર-૧૫૦/ર : પરિકમના કેટલા પ્રકાર છે ? ઉત્તરસ્પરિકર્મ સાત પ્રકારના છે. જેમકે - (1) સિદ્ધ શ્રેણિકા પરિકર્મ ( મનુષ્યશ્રેણિકા પરિષ્કર્મ (3) પૃષ્ટશ્રેણિકા પરિસ્કમ (4) અવગઢ શ્રેણિકા પરિકર્મ (5) ઉપસંપાદન શ્રેણિકા પરિકમ (6) વિપજહતું. શ્રેણિકા પરિકર્મ (3) સુતાપ્યુતશ્રેણિકા પશ્કિર્મ * વિવેચન-૧૫૦/ર : જેમ ગણિતશાસ્ત્રમાં સંકલના આદિ 16 પરિકર્મનું કથન કરેલ છે, તેનું અધ્યયન કસ્વારી સંપૂર્ણ ગણિતશાસ્ત્રના વિષયને ગ્રહણ કરવાની યોગ્યતા પ્રાપ્ત થઈ જાય છે તેમ પરિકર્મના અધ્યયનથી દષ્ટિવાદના અધ્યયનની સંપૂર્ણ યોગ્યતા થઈ જાય છે. તેને દૃષ્ટિવાદમાં રહેલા દરેક વિષય સુગમ થઈ જાય છે. દષ્ટિવાદનું પ્રવેશ દ્વાર પકિમ છે. તે પરિકર્મ આમ તો સાત પ્રકાના છે પણ મૃષાવાદ આદિ ઉત્તર ભેદોની અપેક્ષાએ 83 પ્રકારના પરિકર્મ છે. પહેલા અને બીજા પરિકર્મના 14-14 ભેદ અને શેષ પાંચ પરિકમના 11-11 ભેદ હોય છે. એ રીતે કુલ પરિકર્મના 83 ભેદ થાય છે. * સૂત્ર-૧૫/૩ : સિદ્ધ શ્રેણિક પરિકર્મ કેટલા પ્રકારે છે ? ઉત્તર :- સિદ્ધ શ્રેણિકા પરિકર્મ 14 પ્રકારના છે, જેમ કે - (1) માતૃકાપદ (2) એકાથuિદ (3) પદ (4) પૃથગાકાશપદમૃથકવાકાશપદ (5) કેતુભૂત (6) શશિબદ્ધ (7) એકગુણ (8). દ્વિગુણ (9) મિગુણ (10) કેતુભૂત (11) પ્રતિગ્રહ (1) સંસાર પ્રતિગ્રહ (13) નંદાવર્ત (14) સિદ્ધાવતું. આ રીતે સિદ્ધ શ્રેણિકા પરિકર્મ બતાવેલ છે. * વિવેચન-૧૫/૩ : દષ્ટિવાદ સર્વથા વિચ્છેદ થઈ જવાના કારણે તેના વિષયમાં અધિક બતાવી ના શકાય, ફક્ત અનુમાન કરી શકાય છે કે - પ્રારંભિક યોગ્યતા માટેના આ પરિકમ 208 “નંદી” ચૂલિકાસૂત્ર - સાનુવાદ વિવેચન વિભાગમાં પહેલા ધોરણની જેમ મૂલાક્ષર, એકાર્યકપદ, પદોના વિવિધ અર્થ, તેનો સંધિ વિચ્છેદ વગેરે તથા ગણિત શિક્ષા માટે સજ્વાળા, બાદબાકી, ગુણાકાર, ભાગાકાર વગેરેની વિધિઓનું વર્ણન તથા બીજા પણ કઠિન ગણિત અને ભંગવિધિઓનું પ્રારંભિક જ્ઞાન આ પકિર્મ વિભાગમાં હોય છે અથવા સિદ્ધ સંબંધી વર્ણન પણ હોઈ શકે છે. * સૂત્ર-૧૫૦/૪ : તે મનુષ્યઐણિકા પરિકર્મ કેટલા પ્રકારના છે ? ઉત્તર :- મનુષ્યશ્રેણિકા પરિકર્મ 14 પ્રકારના કહ્યા છે, જેમકે - (1) માતૃકાપદ (2) એકાપદ (3) અર્થuદ (4) પૃથગાકાશપદ (5) કેતુભૂત (6) રાશિબદ્ધ (0) છોકગુણ (8). દ્વિગુણ (9) ત્રિગુણ (10) કેતુભૂત (11) પ્રતિગ્રહ (12) સંસાર પ્રતિગ્રહ (13) નંદાવર્ત (14) મનુષ્યાવતું. આ રીતે મનુષ્યમિકા પરિકમાં બતાવેલ છે. * વિવેચન-૧૫૦/૪ : આ સબમાં મનુષ્યશ્રેણિકા પરિકર્મ બતાવેલ છે. સંભવ છે કે આમાં જનગણનાની જેમ ભવ-અભવ્ય, પરિત સંસારી અને અનંત સંસારી, ચરમશરીરી અને અયરમશરીરી, ચારે ય ગતિમાંથી આવનારી મનુષ્યશ્રેણિકા, સમ્યગદષ્ટિ, મિથ્યાષ્ટિ અને મિશ્રદૃષ્ટિ, આરાધક-વિરાધક, સ્ત્રી, પુરુષ, નપુંસક, ગર્ભજ, સમૂચ્છિમ, પતિ, અપતિ, સંયત, અસંયત અને સંયતાસંયત મનુષ્યશ્રેણિકા, ઉપશમશ્રેણિકા તથા ક્ષપક શ્રેણિકા ઈત્યાદિ રૂપ મનુષ્યશ્રેણિકાનું સવિસ્તાર વર્ણન કરેલ હશે. * સૂત્ર-૧૫૦/૫ - પ્રત * પૃષ્ટાન્ન પરિકર્મ કેટલા પ્રકારે છે ? ઉત્તર : આ પુષ્ટશ્રેણિકા પરિકર્મ 11 પ્રકારના છે. જેમકે - (1) પૃથગકાશપદ (ર) કેતુભૂત (3) રાશિબદ્ધ (4) ઓગુણ (5) દ્વિગુણ (6) ત્રિગુણ (0) કેતુભૂત (8) પ્રતિગ્રહ (9) સંસારપતિગ્રહ (10) નંદાવર્ત (11) પૃષ્ટાવાં. આ પ્રમાણે પૃષ્ટશ્રેણિકા પરિકર્મ છે. * વિવેચન-૧૫૦/૫ - આ સૂત્રમાં પૃષ્ઠશ્રેણિકા પરિકર્મ 11 પ્રકારે બતાવેલ છે. ઋષ્ટ અને પૃષ્ટ બોનો પ્રાકૃતમાં ‘‘ટ્ટ' શબ્દ બને છે. પૃષ્ણનો અર્થ થાય છે અડીને રહેલા. સિદ્ધ એક બીજાથી સ્પષ્ટ છે. નિગોદના શરીરમાં અનેક જીવ પરસ્પર સ્પષ્ટ છે. ધર્મ, અધમ, લોકાકાશ અને તેના પ્રદેશો અનાદિકાળથી પરસ્પર પૃષ્ટ છે. ઈત્યાદિ દરેકનું વર્ણન હોવાની પણ સંભાવના છે. * સૂત્ર-૧૫૦/૬ :પ્રશ્ન :- અવગાઢ શ્રેણિક પરિકર્મ કેટલા પ્રકારના છે? ઉત્તર + અવગાઢ શ્રેણિકા પરિકર્મ 11 પ્રકારના છે. જેમકે - (1) પૃથગાકાશપદ (2) કેતુભૂત (3) રાશિબદ્ધ (4) એગુણ (5) દ્વિગુણ (6) વિગુણ (0) કેતુભૂત (8) તિગ્રહ (9) સંસારપતિગ્રહ (10) નંદાવર્ત (11) અવગાઢાવતું. આ પ્રમાણે અવગાઢશૈક્ષિકા પરિકર્મ છે.