Book Title: Aastik ane Nastik Shabdani Mimansa
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249234/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika ane nAstika zabdanI mImAMsA [ 11 ] bahu jUnA vakhatamAM, jyAre Arya RSioe punarjanmanI zodha karI, tyAre, punarjanmanA vicAra sAthe ja temane karmanA niyame ane A leka tema ja paralokanI kalpanA paNa AvI. kamaMtava, Ihaleka ane paraloka eTaluM te punarjanma sAthe saMkaLAyeluM che ja. A vastu ekadama sIdhesIdhI ane sene sahelAIthI gaLe Utare tevI to nathI ja, eTale haMmezAM ene vize ochovato matabheda rahe che. te jUnA jamAnAmAM paNa eka nAne ke moTo evo varga hatuM ke je punarjanma ane karmacakra vagere mAnavA taddana taiyAra na hato, ane punarjanmavAdIo sAthe vakhate carcA paNa karatA. te vakhate punarjanmazedhaka ane punarjanmavAdI RSioe pitAnA maMtavyane na mAnanAra punarjanmavirodhI sAmA pakSane nAstika kahI oLakhAvyA, ane pitAnA pakSane Astika tarIke jaNAvyuM. A zAnta ane vidvAna RSioe jyAre pitAnA pakSane Astika kahyo tyAre ene artha eTale ja hato ke ame punarjanma, karmatattva nathI mAnatA tene mAtra amArA pakSathI bhinna pakSa tarIke oLakhAvavA "na' zabda umerI nAstika kahIe chIe. e samabhAvI aSio te vakhate Astika ane nAstika e be zabda mAtra amuka prakAranA be bhinna pakSane sUcavavA mATe ja vAparatA; te sivAya ethI vadhAre e zabdanA vAparanI pAchaLa kAMI artha na hatA. A zabdo khUba gamyA ane saune anukULa thaI paDyA. vakhata jatAM vaLI IzvaranI mAnyatAne prazna Avyo. Izvara che ane te jagatano kartA paNa che ema mAnanAra eka pakSa hato. bIjo pakSa kahe, ke svataMtra alaga Izvara jevuM tattva nathI ane hoya te paNa tene jagatanA sarjane sAthe kaMI saMbaMdha nathI. A be bhinna pakSo ane tenI aneka zAkhAo astitvamAM AvI tyAre pelA Astika ane nAstika zabda, je eka vakhata mAtra punarjanma-vAdI ane punarjanma-virodhI pakSa pUratA ja hatA, te bane zabdo IzvaravAdI ane Izvara-vidhI e be pakSa mATe paNa vaparAvA lAgyA. A rIte Astika ane nAstika zabdanA arthanuM kSetra punarjanmanA astitvanAstitvathI vadhAre vistRta IzvaranA astitva-nAstitva sudhI gayuM. have puna Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -702 ]. darzana ane ciMtana jaMnma mAnanAra vargamAM paNa Izvarane mAnanAra ane na mAnanAra be pakSe paDI gayA hatA, eTale pitAne Astika tarIke oLakhAvanAra AcAryonI sAme paNa pitAnI paraMparAmAM be bhinna "pArTIo hatI ane te vakhate paNa teone Izvara na mAnanAra pakSa, joke te pakSa punarjanmavAdI hoI pitAnI Astika zreNIne hati chatAM, tene nAstika kahevAnI eTale ke tene nAstika tarIke oLakhAvavAnI pharaja paDI, paraMtu haju sudhI e zabdonI pAchaLa amuka mAnavuM ane amuka na mAnavuM eTalA bhAva sivAya bIjo vadhAre khAsa bhAva na hato. tethI A hisAbe punarjanmavAdI Aya puruSoe pitAnA ja pakSanA paNa Izvarane na mAnanAra pitAnA bhAIone phakta potAnAthI amuka mAnyatAmAM judA paDe che eTaluM jaNAvavA nAstika kahyA. te rIte sAMkhya, mImAMsaka, jaina, ane bauddha e badhA punarjanmavAdIo paNa eka rIte Astika chatAM bIjI rIte nAstika kahevAyA. vaLI, eka bIjo prazna Ubho thayo hato ane te zAstranA prAmANyo. vidazAstranI pratiSThA rUDha thaI gaI hatI. punarjanma mAnanAra ane Izvaratatvane paNa mAnanAra eka e meTo pakSa hatuM ke je vedanuM prAmANya pUrepUruM vI. kArato. tenI sAthe ja eka e paNa moTe ane prAcIna pakSa hato ke je punarjanmamAM mAnato, vedanuM pramANa saMpUrNatayA svIkAratA, chatAM Izvara tatvamAM na mAnate. have ahIM Astika-nAstika zabdane bhAre geTALo thayo. Izvarane na mAnavAthI je nAstika kahevAmAM Ave te punarjanma ane vinuM prAmANya svIkAranAra pitAnA sagA bhAI mImAMsakane paNa nAstika kahevA paDe. eTale manu mahArAje A gUMcamAMthI mukti meLavavA nAstika zabdanI TUMkI vyAkhyA karI dIdhI ane te e ke vedaniMdaka hoya te nAstika. A hisAbe sAMkhya leke, je nirIzvaravAdI hoI ekavAra nAstika gaNAtA, te paNa vedanuM amuka aMze prAmANya svIkAratA hovAthI dhIre dhIre nAstika kahevAtA maTI Astika gaNAvA lAgyA; ane jaina, bauddha jevA je vedanuM prAmANya taddana ja na svIkAratA teo nAstika pakSamAM rahyA. ahIM sudhI ti Astika-nAstika zabdanA praga vize thayuM. have bIjI bAjue, jema punarjanmavAdI ane vedavAdI leke pitAthI vibhinna evA pakSane mATe oLakhANa khAtara nAstika zabda vAparatA, ane vyavahAramAM kaIka zabda vAparavAnI jarUra te paDe ja, tema pilA vibhinna pakSavALAo paNa potAnA pakSane ane sAmA pakSane oLakhAvavA amuka Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika ane nAstika zabdanI mImAMsA [ 73 zabdo vAparatA. te zabdo khI kAI nahi, paNa samyagdaSTi ane mithyAdaSTi. punamane mAnavA chatAM paNa keTalAka vicArakA potAnA UMDA vicAra ane mananane pariNAme ema joI zakayA hatA ke svataMtra Izvara jevI vastu nathI; ane tethI teoe bhAremAM bhAre virodha ane jokhama vahArIne paNa peAtAnA vicAra lApha samakSa mUkayo hato. e vicAra mUkavA jatAM chevaTe vedonu prAmANya svIkAravAnI nA pADI hatI. e lAkA ema dhAratA, ane sAce ja prAmANikapaNe dhAratA, ke tenI dRSTi eTale mAnyatA samyak eTale sAcI che ane sAmA yevALA pakSanI mAnyatA mithyA eTale bhrAnta che. tethI mAtra samabhAve temaNe potAnA pakSane samyagdaSTi ane sAmAne mithyAdRSTi tarIke oLakhAvyo. A rIte jema saMskRtajIvI vidvAnoe potAnA pakSa mATe Astika ane pAtAthI bhinna pakSa mATe nAstika e zabde vyavahAra khAtara cAjyA hatA tema prAkRtajIvI jaina ane bauddha tapasvIoe paNa potAnA pakSa mATe samyagdaSTi ( sammAdika ) ane peAtAthI bhinna pakSa mATe mithyAdaSTi (mirjhATTi ) zabda yojyA. paNa eTalAthI kaMI aMta Ave tema thoDu hatuM ? mata ane matabhedanuM vaTavRkSa te jamAnA sAthe ja phelAtuM jAya che, eTale jaina ane boddha ane vaivirodhI hovA chatAM te banne vacce paNa prabaLa matabheda hatA. tethI tee mAtra peAtAnA ja pakSane samyagdaSTi kahI vedanu prAmANya na svIkAravAmAM sagA bhAI jevA potAnA boddha mitrane paNa mithyAdaSTi phA. e ja rIte auddoe mAtra potAne samyagdaSTi ane peAtAnA meTA bhAI jevA jaina pakSane mithyAdaSTi kahyo. kharI rIte jema Astika ane nAstika tema samyagdaSTi ane mithyAdraSTi e be zabdo paNa phakta amuka are bhinna mAnyatA dharAvanAra be pakSo pUratA ja hatA, jemAM eka svapakSa ane eka parapakSa. dareka pAtAnA pakSane Astika ke samyagdaSTi kahe ane parapakSane nAstika ke mithyAdaSTi tarIke gaNAve. ahIM sudhI te sAmAnyabhAva kahevAya. paNa manuSya prakRtimAM jema mIThAza tema kaDavAzanu paNa tattva che. A tattva dareka jamAnAmAM AdhruvanuM dekhAya che. zabdo kAMI jAte sArA ke narasA nathI hAtA. tenA madhurapaNA ane kaDavApaNAtA athavA te tenI priyatA ane apriyatAnA AdhAra tenI pAchaLanA manobhAva upara avala'khita Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] darzana ane ciMtana heAya che. A vastu ApaNe thoDAka dAkhalAothI vadhAre spaSTa karIne samajI zakIzuM. nAge, lucce ane bA e zabdo che ane vicAre. nAge. saMskRtamAM nagna ane prAkRtamAM nagiNa. lucce saMskRtamAM luMcaka ane prAkRta mAM luMcae. bA saMskRtamAM vatA ane prAkRtamAM vapA athavA bapA. je mAtra kuTuMba ane mAlamattA ja nahi, paNa kapaDAM sudhdhAne taddana tyAga karI Atmazadhana mATe nirmamatvavata dhAraNa karate ane mahAna Adarza najara sAme rAkhI jaMgalamAM ekAkI siMhanI peThe vicarate te pUjya puruSa nagna kahevAtA. bhagavAna mahAvIra A ja arthamAM nagna tarIke prakhyAti pAmyA che. parigrahane tyAga karI ane dehadamananuM vrata svIkArI AtmasAdhanA mATe je tyAgI thatA ane pitAnA mastakanA vALane pitAne ja hAthe kheMcI kADhate te luMcaka arthAt leca karanAra kahevAtA. Ama e zabda zuddha tyAga ane dehadamana sUcavanAra hatA. vaktA eTale sarjaka ane sarjaka eTale vaDIla ane saMtAnane pUjya. A arthamAM baMkhyA ane bAvA zabda vaparAte. paraMtu haMmezAM zabdonA vaparAzanI maryAdA ekasarakhI nathI rahetI. tenuM kSetra nAnuM meTuM ane vakhate vikRta thaI jAya che. nagna eTale vastrarahita tapasvI; ne A tapasvI eTale mAtra eka kuTuMba agara eka ja pari. vAranI javAbadArI cheDI vasudhAkauTuMbika bananAra ane AkhA vizvanI javAbadArIne vicAra karanAra. paraMtu keTalAka mANaso kuTuMbamAM evA nIkaLe ke jeo nabaLAIne lIdhe pitAnI kauTuMbika javAbadArI pheMkI de che, ane tenI jagyAe vadhAre sArI ane vadhAre vyApaka javAbadArI svIkAravAne badale ALasa ane ajJAnane lIdhe teo potAnA kuTuMbane ane pitAnI jAta sudhdhAM binajavAbadAra thaI bhaTakatA ane rakhaDatA rAma thaI jAya che. AvA mANase ane pelA javAbadAra nagna tapasvIo vacce ghara pratyenI binajavAbadArI pUratuM, ghara choDI game tyAM bhaTakavA pUratuM, sAmya hoya che. ATalA sAmyane lIdhe pelA binajavAbadAra mANasanA lAgatAvaLagatAoe te rakhaDatA rAmane tiraskArasUcaka tarIke agara pitAnI aruci darzAvavA tarIke nAge (nagna) kahyo. A rIte vyavahAramAM jyAre koI eka javAbadArI cheDe, ApeluM vacana na pALe, mAthenuM karaja adA na kare, tene dAda na Ape tyAre paNa te tiraskAra ane aNagamAnA viSaya tarIke nagna kahevAya. basa! dhIre dhIre pele mULa nagna zabda pitAnA mahAna tapa, tyAga ane pUjyatAnA arthamAMthI sarI mAtra binajavAbadAra e Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika ane nAstika zabdanI mImAMsA [ 05 arthamAM AvIne aTakyo ane Aje to ema banI gayuM che ke kaI tyAgI sudhdhAM pitAne mATe nAge zabda pasaMda nathI karatA. digaMbara bhikSuke, jeo taddana nagna hoya che teone paNa je nAga kahevAmAM Ave te teo pitAne tiraskAra ane apamAna mAne. lucaka zabda paNa pitAnuM pavitra sthAna gumAvyuM che, ane kaheluM na pALe, bIjAne Thage teTalA ja arthamAM sthAna lIdhuM che. be zabda te ghaNIvAra bALakane bhaDakAvavAnA arthamAM ja vaparAya che, ane keTalIka vAra te kazI ja javAbadArI na dharAvatuM hoya tevA ALasI ane peTabharu mATe paNa vaparAya che. A rIte upayoganI pAchaLanA sArA ke narasa, Adara ke tiraskAra, saMkucita ke vistRta bhAvane lIdhe zabda paNa eka ja chatAM kyAreka sArA, kyAreka narasA, kayAreka AdarasUcaka, kyAreka tiraskArasUcaka ane kyAreka saMkucita arthavALA tema ja vistRta arthavALA jovAmAM Ave che. A dAkhalAo ApaNane prastuta carcAmAM bahu kAmanA che. upara kahela nAstika ane mithyASTi zabdanI zreNImAM vaLI bIjA be zabdo umeravA jevA che. temAM eka niva zabda che, je zvetAmbara zAstramAM vaparAyele che ane bIje jainAbhAsa zabda che, je digaMbara granthamAM vaparAcele che. A baMne zabdo paNa amuka aMze jaina chatAM bIjA keTalAka aMzamAM virodhI mata dharAvanAra mATe vaparAyelA che. nava zabda te jarA jUna paNa che, paraMtu jainAbhAsa eTale kRtrima jaina e zabda eTale jUne. nathI ane te rIte vilakSaNa rIte vaparAyeluM che. digaMbara zAkhAnI mULa saMdha, mAthura saMdha, kASThA saMgha evI keTalIka peTA zAkhAo che. temAM je mULa saMdhane na hoya te harakoIne jenAbhAsa tarIke oLakhAvavAmAM Avyo che, jemAM zvetAMbare paNa AvI jAya che. tAMbara zAstrakAroe jUnA vakhatamAM to amuka ja matabheda dharAvanAra amuka ja pakSone nihnava kahelA, paNa pAchaLathI jyAre digaMbara zAkhA taddana judI paDI tyAre tene paNa nihnava kahI. A rIte ApaNe joI zakIe chIe ke be mukhya zAkhAo zvetAMbara ane digaMbara ekabIjAne pitAnAthI bhinna zAkhA tarIke oLakhAvavA amuka zabda je che ane pachI dhIre dhIre eka ja zAkhAmAM jyAre peTabhedo thavA lAge che tyAre paNa kaMI eka peTAbheda bIjA peTabhede mATe te zabda vApare che. ahIM ApaNe eka bAbata upara lakSa ApyA sivAya rahI zakatA 45. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka6 ] darzana ane ciMtana nathI ane te e che ke Astika ane nAritaka zonI pAchaLa mAtra hakAra ane nakArane ja bhAva che, jyAre samyagdaSTi ane mithyASTi zabdanI pAchaLa tethI kAMIka vadhAre bhAva che. temAM pitAnuM yathArthapaNuM ane bIjA pakSanuM brAntapaNuM khAtarathI sUcavAya che. e bhAva jarA Akare ane kAMIka aMze kaDa paNa che, eTale prathamanA zabdo karatAM pAchaLanA zabdomAM jarA ugratA sUcavAya che. vaLI jema jema sAMpradAyikatA ane bhatAMdhatA vadhatI cAlI tema tema kaTukatA vadhAre ugra banI. tene pariNAme nidbhava ane jainAbhAsa jevA ugra zabda sAmA pakSa mATe astitvamAM AvyA. ahIM sudhI to mAtra A zabdono kAMIka ItihAsa ja Avyo. have ApaNe vartamAna sthiti upara najara karIe. atyAre A zabdomAM bhAre geTa thaI gayuM che. e zabdo have tenA mULa arthamAM nathI rahyA, tema ja navA arthamAM paNa cokkasa ane maryAdita rIte nathI jAtA. kharuM kahIe te atyAre e zabdo nAgo, lucco ane bA zabdanI peThe mAtra gALarUpe athavA tiraskAra sUcaka rIte harakoI vApare che. sAcI bAbata rajU karanAra ane AgaLa jatAM je vicAra pitAne agara potAnI saMtatine avazyameva svIkAravAlAyaka hoya che te vicAra mUkanArane paNa zarUAtamAM rUDhigAmI, svAthI ane avicArI leke nAstika kahI utArI pADavA prayatna kare che. mathurA-vRMdAvanamAM maMdiranA DhagalA khaDakI te mArA mAtra piTa bharanAra ane ghaNIvAra te bhayaMkara anAcAra SinAra paMDyA ke gesAIonA pAkhaMDane maharSi dayAnaMde virodha karyo ane kahyuM ke A te mUrtipUjA nahi paNa udarapUjA ane bhogapUjA che. vaLI kAzI ane gayAnA zrAddha sarAvI tAgaDadhinnA karanAra ane vadhArAmAM anAcAra piSanAra paMDayAone svAmIjIe kahyuM ke A prApiMDa pitarone nathI pahoMcatA, paNa tamArA peTamAM jarUra pahoMce che ema kahI temaNe samAjamAM sadAcAra, vidyA ane baLanuM vAtAvaraNa sarajavAna jyAre prayatna karyo tyAre tarata ja pilA vedapurANamAnI paMDyApakSe svAmIjIne nAstika kahyA. e leke svAmIjIne mAtra pitAthI bhinna matadarzaka che eTalA arthamAM nAstika kahyA hatA te to kAMI khoTuM na hatuM, paNa jUnA leke, je mUrti ane zrAddhamAM ja mahattva mAnatA, temane bhaDakAvavA ane temanI vacce svAmIjInI pratiSThA ghaTADavA e nAstika zabda vAparyo. e ja rIte mithyAdaSTi zabdanI paNa kadarthanA thaI. jaina vargamAM kaI vicAraka nIkaLyo ane kaI vastunI ucitatA-anucitatAne Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika ane nAstika * nImImAMsA [soo vicAra teNe mUkayo ke tarata ja rUDhipriya vage tene mithyAdaSTi kahyo. eka ta je kalpasUtra jevAM pavitra pustakA vAMce ane leA pAse tenI pUjA karAvI je dAnadakSiNA Ave te me te pacAvI le; vaLI bIjo jati maMdiranI Avakano mAlika thAya ane e paisAthI anAcAra vadhAre; Ama banatu joI tenI aAgyatA jyAre kAI e batAvavA mAMDI tyAre zarUAtamAM to pelA svAthI jatie e vicArakane potAnA vargamAM utArI pADavA mithyASTi sudhdhAM kahyo. A rIte zarUAtamAM nAstika ane mithyAdaSTi zabdo sudhAraka ane vicAraka mATe vaparAvA lAgyA, ane have te te evA sthira thaI gayA che ke je mATebhAge vicArazIla, sudhAraka ane kAI vastunI yogyAyeAgyatAnI parIkSA karanAra mATe ja vaparAya che. jUnAM dhano, jUnA niyama, jAnI maryAdAo ane jUnA rItarivAjo dezakALa ane paristhitine lIdhe amuka aMze adhabesatAM nathI. tenA sthAnamAM amuka prakAranuM adhana ane amuka prakAranI maryAdA rAkhIe te samAjane vadhAre lAbha thAya, ajJAna ane saMkucitatAnI jagAe jJAna ane udAratA sthApIe te ja samAja sukhI rahI zake, dharma e jo vikhavAda vadhAratA hoya te! te dharma hAI na zake evI sIdhIsAdI ane samAnya Abato kahenAra kAI nIkaLyA ke tarata ja atyAre tene nAstika, mithyAdaSTi agara jenAbhAsa kahevAmAM Ave che. A rIte zabdonA upayoganI adhAdhUMdhInuM pariNAma e AvyuM che ke have nAstika zabdanI ja pratiSThA vadhI gaI che. eka vakhate rAjamAnya zabdanI ane lekamAnya zabdanI pratiSThA jutI, paNa jyAre samAja UMco UMco tyAre tene rAjamAnya zabda khaTako ane rAjamAnya thavAmAM ghaNIvAra samAjadroha tema ja dezadroha paNa jaNAyA; ane rAjadroha rAkhta je ekavAra bhAre gunAhita mATe ja vaparAto ane apamAnasUcaka dekhAtA tenI pratiSThA vadhI paDI. Aje to deza ane samAjamAM evuM vAtAvaraNa pedA thayuM che ke te rAjadroha rAkhtane pUje che ane peAtAne rAjadrohI jAhera rIte kahevarAvavA hajAro ja nahi paNa lAkhe strI ane puruSo bahAra Ave che ane leAkeA temane satkAre che. mAtra hindustAnane ja hi paNa AkhI duniyAnA mahAna sata e mahAna rAjadrohanA amAMja rAjadrohI che. A rIte nAstika ane mithyAdaSTi je eka vakhate phakta paiAtAthI bhinna pakSa dharAvanAra mATe vaparAtA ane pachI kAMIka kadanAnA bhAvamAM vaparAtA te atyAre pratiSThita jevA thatA jAya che. aMtyo e paNa mANasa che, enI sevA laI ene tiraskAra karavA emAM evaDe gune che. vaidhavya marajiyAta hAI zake, pharajiyAta nahi, evA vicAra gAMdhIjIe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78] darzana ane ciMtana mUkayo ke temane paNa manunA vArasadAra kAzInA patie prathama nAstika kahyA, mIThA zabdamAM AryasamAjI kahyA ane kAIe krizciyana kahyA, vAMdarA ane vAchaDAnI carcA AvI ke vaLI kAI e temane hiMsaka kahyA ane kharekhara gAMdhIjI jo rAjaprakaraNamAM paDacA na hota ane AvaDI meDI saltanata sAme jhajhUmyA na hota tema ja temanAmAM peAtAnA vicAro jagavyApI karavAnI zakti na hota te teo atyAre je kahe che te ja aMtyaja ane vidhavA vize kahetAM hAta, chatAM bhAre nAstika ane mUrkha manAta ane manunA vArasadAra temanu cAlata te temane zULIe paNa caDAvata. A rIte jyAre AvelI purAtanapremIee AvezamAM AvI vagara vicAre game tevA vicArI ane game tevA lAyaka mANasane paNa utArI pADavA ane tenI viruddha lokone uzkeravA nAstika jevA zabdo vAparyo tyAre te zabdomAM paNa krAnti dAkhala thaI ane enuM athacakra badalAtAM mahattAcakra badalAvA lAgyuM ane sthiti lagabhaga evI AvI UbhI che ke rAjadrohanI peDe nAstika, mithyAdaSTi Adi zabdo mAnya thatA cAlyA che. kadAca joItA pramANamAM mAnya na thayA hAya topaNa have enAthI kAI bhAgye ja Dare che. UlaTu potAne rAjadrohI kahevaDAvavA jema ghaNA AgaLa Ave che. tema dhaNNA te! nirbhayatA keLavavA potAne nAstika kahevaDAvatAM jarAya khacakAtA narthI ane jyAre sArAmAM sArA vicArA, lAyaka kAryakartA ane udAra mananA puruSone paNa kAI nAstika kahe che tyAre Astika ane sabhyaSTi jevA zabdonA artha badalAI jAya che. ane have teA Astika tema ja samyagdaSTi rAkhyuMne lagabhaga vyavahAramAM lekA e ja artha kahe che huM je sAcI ke khoTI game tevI jUnI rUDhine vaLagI rahe, temAM ucitapaNA ke anucitapaNAne vicAra na kare, kAI paNa vastunI parIkSA agara tarka - katoTI sahana na kare, sAcu ke khATu kAMI paNa tapAsyA sivAya navA vicAra, navI zeAdha ane navI paddhatimAtrathI bhaDake ane chatAMya kALakrame ene pagaNe vaza thatA jAya te Astika, te samyagdaSTi. A rIte vicAraka ane parIkSaka agara tarka pradhAna arthamAM nAstika Adi zabdonI pratiza jAmatI jAya che ane kadAgrahI, jhanUnI evA arthamAM Astika Adi zabdonI durdazA thatI dekhAya che. A jamAnAmAM jyAre zastrathI laDavAnuM na hatuM tyAre darekane mATe laDavAnI vRtti tRpta karavAne AvA zAbdika mArga rahyo hato ane nAstika ke mithyAdaSTi zabdonA goLA pheMkAtA, paNa A ahiMsaka yuddhe jema zastrane. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sce Astika ane nAstika zabdanI mImAMsA niSkriya karyo tema pelA nAstika Adi zabdo, je viSamaya astranI peThe pheMkAtA, tene paNa nirviSa ane ghaNIvAra te jIvanaprada amRta jevA banAvyA. A kAntiyugane prabhAva che, paNa AthI koI vicArake ke sudhArake harakhAI pitAnuM kartavya bhUlI javAnuM nathI. ghaNIvAra sullaka vicArake ane bhIru svAthI sudhArake pitAne nAstika kahevaDAvIne paNa sAmA pakSane anyAya karavA taiyAra thAya che. teoe paNa cetavAnuM che. kharI rIte kaI pakSakAre Aveza ke jhanUnamAM AvI jaI bIjA pakSane mAtra vagovavA khAtara koI paNa jAtanA zabdano prayoga kare e tAtvika daSTie hiMsA ja che. potAnAthI bhinna vicAra dharAvanAra mATe samabhAve ane premathI yogya zabada vAparavo e eka vAta che ane jhanUnamAM AvI bIjAne utArI pADavA hada oLaMgI amuka zabdo vAparavA e bIjI vAta che; chatAM dareka belanArane meTe kAMI tALuM devAtuM nathI, agara dareka lakhanAranA hAtha kAMI baMdhAtA nathI, eTale kaI utAvaLiyAo jyAre bhinna mata dharAvanArA mATe amuka zabda vApare tyAre bhinna mata dharAvanAranI ahiMsaka pharaja zI che te chevaTe ApaNe vicArI javI joIe. paheluM te e ke pitAnA mATe jyAre koIe nAstika ke e bIje zabda vAparyo hoya tyAre eTaluM ja vicAravuM ke te sAmA bhAIe mAre mATe phakta judA mata dharAvanAra athavA enA matane na mAnanAra eTalA ja arthamAM samabhAve ane vastusthitisUcaka zabda vAparyo che. e bhAInI e zabda vAparavAnI pAchaLa kaI dutti nathI, ema vicArI tenA pratye paNa premavRtti ane udAratA keLavavI. bIjuM e ke je ema ja lAge ke amuka pakSakAre mAre mATe AvezamAM AvI niMdAnI dRSTithI amuka zabda vAparyo che tyAre ema vicAravuM ke e bhAInI bhUmikAmAM Aveza ane saMkucitapaNAnAM tattva che. e to e mAlika che ane je vastune je mAlika heya te mANasa te vastuno marajI pramANe upyoga karavA sarjAyela che. tenAmAM je AvezanuM tattva hoya te dhIraja kyAMthI AvavAnI ? ane je saMkucitapAnuM hoya te udAratA kyAMthI pragaTavAnI ? ane jo Aveza ane saMkucitatAnA sthAnamAM dhairya ane udAratA tenAmAM lAvavA hoya te te e ja rIte AvI zake ke teNe game tevA kaDavA zabdo vacce paNa pitAnAmAM dhIraja ane udAratA keLavavI; kAraNa ke, kAdava kAMI bIjA kAdavathI na dhevAya, paNa pANIthI ja jovAya. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] darzana ane ciMtana trIjuM e ke jyAre koI pitAnA mata ane vicAranI viruddha Aveza ke zAnitathI kAMI paNa kahete heya tyAre tenA kathana upara sahAnubhUtithI vicAra kara. je sAmAnA AvezI kathanamAM paNa satya lAge te tene pacAvavAnI udAratA rAkhavI ane pitAnA vicAramAM satya dekhAya te game teTalo pracaMDa virodha chatAM paNa, ane game teTaluM jokhama AvI paDe chatAM paNa, namrabhAve e ja satyane vaLagI rahevuM. je A rIte vicAravAmAM Ave ane vartavAmAM Ave to zabdanI mArAmArInuM jhera ochuM thaI jAya. bhASAsamitinI ane vacanaguptinI je pratiSThA lagabhaga lepa pAmatI jAya che te pAchI jAme ane zAntinuM vAtAvaraNa UbhuM thAya. A puNya-divasamAM ApaNe eTaluM ja IcchIe. -paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne, 1932.